D - Sąd Okręgowy w Poznaniu

sygn. akt VIII U 1927/14
WYROK
W IMIENIU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 listopada 2014 roku
Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych
w składzie : Przewodnicząca SSO Natalia Barecka
Protokolant st. sekr. sąd. Karina Szkolniak
po rozpoznaniu w dniu 12 listopada 2014 roku w Poznaniu
odwołania T. L.
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.
z dnia 14 marca 2014 r. znak (...)
w sprawie T. L.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.
o potwierdzenie ustawodawstwa właściwego
oddala odwołanie
/-/ N. Barecka
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 14 marca 2014 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P., na podstawie art. 38
ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 2, art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(Dz.U. z 2009 r. nr 205 poz. 1585 z późn. zm.) oraz art. 11 – 16 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) Nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz.
UE nr L 166/1 z dnia 30.04.2004) oraz art. 14 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z
dnia 16 września 2009 r. ustalającego sposób stosowania Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr
883/2004 dotyczącego stosowania systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.Urz. UE nr L 284/1 z dnia 20.10.2009),
potwierdził, że od dnia 4 listopada 2013 r. ustawodawstwem właściwym dla T. L. w zakresie ubezpieczeń społecznych
jest ustawodawstwo polskie w związku z zatrudnieniem w firmie E. –. L. a. P.mającej siedzibę pod adresem (...)na
terenie W. B..
Uzasadniając organ rentowy wskazał, iż w oparciu o złożone dokumenty ustalił w dniu 16 grudnia 2013 r. dla
T. L. w zakresie ubezpieczeń społecznych ustawodawstwo brytyjskie od dnia 4 listopada 2013 r., w związku z
zatrudnieniem w brytyjskiej firmie (...) and (...) z siedzibą (...), L. w Wielkiej Brytanii przy równoczesnym
prowadzeniu pozarolniczej działalności w Polsce. O ustalonym tymczasowym ustawodawstwie Zakład poinformował
właściwą brytyjską instytucję ubezpieczeniową - (...). Organ rentowy wskazał, że brytyjska instytucja pismem z
dnia 27 grudnia 2013 r. (wpływ do Oddziału 17 stycznia 2014 r.) wniosła zastrzeżenia do ustalonego przez Zakład
ustawodawstwa. Wyżej wskazana instytucja w wyniku przeprowadzonego postępowania ustaliła, iż pod adresem
podanym jako miejsce zamieszkania na terenie W. B.znajduje się adres do wynajmowania skrzynek pocztowych. W
związku z czym brak jest faktycznego miejsca, gdzie mógł T. L. fizycznie zamieszkiwać na terenie Wielkiej Brytanii.
Ponadto brytyjska instytucja ustaliła, iż wskazany w umowie o pracę adres siedziby brytyjskiej firmy jest jedynie
biurem wirtualnym używanym do przekierowywania poczty. Pismem z dnia 14 lutego 2014 r. Zakład poinformował T.
L. o unieważnieniu brytyjskiego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczenia społecznego oraz o konieczności złożenia
dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych z tytułu prowadzenia działalności na terenie Polski za okres od dnia
4 listopada 2013 r. do nadal.
Dnia 26 lutego 2014 r. wpłynęło do tutejszego Oddziału pismo T. L. z dnia 20 lutego 2014 r., w którym T. L. oświadczył,
iż nadal jest zatrudniony przez ww. firmę na stanowisku „Administratora sieci" i wykonuje pracę na rzecz brytyjskiego
pracodawcy. Ponadto pismem z dnia 13 marca 2014 r. T. L. poinformował Zakład o złożeniu w brytyjskiej instytucji
wniosku o nadanie numeru NIN. Zdaniem Zakładu ww. pisma nie wnoszą do przedmiotowej sprawy nowych dowodów
potwierdzających świadczenie pracy oraz pobytu T. L. na terenie Wielkiej Brytanii oraz innych państw UE. Mając na
uwadze powyższe Zakład ustalił, iż nie dochodzi do faktycznego świadczenia przez T. L. pracy na terenie W. B.i w
okresie zatrudnienia u pracodawcy brytyjskiego właściwym ustawodawstwem dla niego jest ustawodawstwo polskie.
Zgodnie z art 11 ust. 3 lit. a) rozporządzenia (WE) nr 883/2004, osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę
najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego /vide decyzja w aktach
ZUS/.
Z powyższą decyzją nie zgodził się T. L.. W piśmie z dnia 4 kwietnia 2014 r. odwołujący podniósł, iż od dnia 4 listopada
2013 r. został zatrudniony do pracy w firmie E. L. a. P., (...) L., (...) S. (...) F., UK - na stanowisku administratora sieci,
w niepełnym wymiarze godzin. Praca była wykonywana początkowo na terenie UK oraz na terenie państw UE, poza
Polską. Później tylko na terenie państw UE poza UK i poza Polską. Odwołujący zaznaczył, iż nadal wykonuje pracę
wyłącznie na terenie krajów UE, poza Polską i poza Wielką Brytanią, przy czym jednocześnie prowadził i prowadzi
działalność gospodarczą pozarolniczą w Polsce. Odwołujący podniósł również, że jego przypadek jest przypadkiem
szczególnym, bowiem był on i jest pracownikiem zatrudnionym jednocześnie na terenie kilku państw członkowskich
UE. Nie mieszka w państwie, w którym ma siedzibę pracodawca, ani w państwie lub państwach, w których wykonuje
swoją pracę. W tym przypadku mają zastosowanie przepisy tego państwa, na obszarze którego znajduje się siedziba
zatrudniającego pracodawcy, czyli Wielka Brytania. Odwołujący zaznaczył, iż do jego przypadku zastosowanie ma
rozporządzenie 1408/71, art. 14 ust. 2b (ii). Zdaniem odwołującego, nadanie i wydanie dla niego przez Wielką Brytanię
numeru NIN oraz karty (...) (karta ubezpieczenia zdrowotnego) świadczy jednoznacznie o uznaniu i podleganiu w
zakresie zabezpieczeń społecznych właściwości tego państwa. /vide odwołanie k. 8-12 akt/
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. w odpowiedzi na odwołanie, przytoczył argumentację prawną i
faktyczną zaprezentowaną w zaskarżonej decyzji oraz wniósł o jego oddalenie. /vide odpowiedź na odwołanie k. 4-5
akt/
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Odwołujący prowadzi na terenie Polski działalność gospodarczą pod nazwą Z. P.H.U. (...) z siedzibą w M..
Odwołujący nie złożył wniosku o zawieszenie działalności gospodarczej, składa deklaracje VAT – 7 ( ostatnio za okres
01-07/2014r.), w których wykazuje sprzedaż oraz nabywanie towarów. Jedynie w miesiącach maju i lipcu 2014 roku
nie odnotowywano zdarzeń gospodarczych w postaci sprzedaży czy nabycia towarów.
Odwołujący złożył zeznania roczne PIT – 28 i PIT – 36 L za 2013 r.
W grudniu 2013 roku T. L. do prowadzenia zadań z zakresu swojej działalności gospodarczej zatrudnił pracownika.
dowód: bezsporne, zeznania odwołującego (k. 42 akt), informacja uzyskana z Urzędu Skarbowego (k. 31 akt oraz k.
47 akt ZUS)
Z tytułu prowadzonej działalności odwołujący był zgłoszony w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i opłacał należne
składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne – z pominięciem okresów, kiedy wyrejestrowywał się
z ubezpieczeń (w latach 1999, 2005 i 2006).
W listopadzie 2013 roku odwołujący złożył deklarację ZUS ZWUA wyrejestrowując się z ubezpieczeń z dniem 4
listopada 2013 r. Jako kod przyczyny wyrejestrowania podał 600.
dowód: bezsporne, deklaracje ZUS ZZA, ZUS ZUA i ZUS ZWUA (k. 20 akt)
Pismem z dnia 5 listopada 2013 r. odwołujący poinformował Zakład Ubezpieczeń Społecznych, iż mimo nadal
prowadzonej działalności gospodarczej, dodatkowo jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie mającej
swoją siedzibę na terenie W. B., a zatem w jego ocenie właściwym ustawodawstwem jest ustawodawstwo brytyjskie.
Na potwierdzenie tego zatrudnienia odwołujący przedłożył umowę o pracę oraz zaświadczenie pracodawcy o
zatrudnieniu, jak i dokumenty dotyczące wypłaty wynagrodzenia za 33 – 36 tydzień podatkowy.
W treści zaświadczenia pracodawcy - E. L. a. P.K. K. - wskazano, że odwołujący mieszka w M., zatrudniony jest
jako administrator sieci w wymiarze 17 h tygodniowo, za wynagrodzeniem 107 £ tygodniowo. W piśmie zaś z dnia
26 listopada 2013 r. odwołujący poinformował ZUS, że odprowadzanie składek ubezpieczeniowych uwarunkowanie
jest przepisami UK pozwalającymi na niepłacenie składek przez osoby osiągające niskie wynagrodzenie tygodniowe i
pozwalającymi jednocześnie na pozostawanie w ubezpieczeniu z tytułu zatrudnienia.
W dniach 29.11. oraz 11.12.2013 r. odwołujący dosłał kopie dokumentów Payslip dotyczące tygodniowej wypłaty
wynagrodzenia (33 – 36 tydzień podatkowy). Z dokumentów wynika, że nie są przekazywane składki na ubezpieczenia
społeczne.
dowód: pisma odwołującego z dnia 5 i 26 listopada 2013 r., umowa o pracę w wersji angielskiej i polskiej, zaświadczenie
pracodawcy o zatrudnieniu, dokumenty dotyczące wypłaty wynagrodzenia – akta ZUS
Następnie w toku postępowania wyjaśniającego, w piśmie z dnia 12 grudnia 2013 r. E. –. L. a. P. P. D.(którego
odwołujący wskazał jako pracodawcę brytyjskiego) podał, iż faktycznym miejscem wykonywania pracy najemnej na
rzecz f. E. –. L. a. P.w L. jest Wielka Brytania oraz inne państwa UE według aktualnej potrzeby naszego zleceniodawcy.
W piśmie tym wskazano, że z uwagi na ciągłego przemieszczenia się pracowników, wskazanie konkretnego miejsca
pracy nie jest możliwe w myśl polskich interpretacji przepisów (praca faktycznie wykonywana jest na serwerze),
przy czym 70-80% zajmuje czas i miejsce pracy w Wielkiej Brytanii, natomiast pozostały czas i miejsce pracy
(około 20-30%) przypadają na inne kraje UE – Niemcy, Holandia oraz Francja. Nadto zaznaczono, że w/w firma
nie ma możliwości przedstawienia indywidualnego konta ubezpieczeniowego T. L., gdyż w myśl obowiązujących
w UK przepisów, jeśli osoba zatrudniona na umowie o pracę na czas nieokreślony zarabia poniżej kwoty £ 149
tygodniowo jest ustawowo zwolniona z obowiązku płacenia składek na ubezpieczenie społeczne pozostając nadal
osobą ubezpieczoną z wszelkimi przysługującymi przywilejami tak jak w przypadku osób o wyższych dochodach.
dowód: pismo z dnia 12 grudnia 2013 r. – akta ZUS
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. w oparciu o złożone dokumenty ustalił w dniu 16 grudnia 2013 r. dla
T. L. w zakresie ubezpieczeń społecznych ustawodawstwo brytyjskie od dnia 4 listopada 2013 r. i to w związku z
zatrudnieniem w brytyjskiej firmie E. L. a. P.z siedzibą (...), L. w Wielkiej Brytanii przy równoczesnym prowadzeniu
pozarolniczej działalności w Polsce.
O ustalonym tymczasowym ustawodawstwie Zakład poinformował właściwą brytyjską instytucję ubezpieczeniową (...) B. P. V. L. N. (...).
Z kolei w piśmie z dnia 27 grudnia 2013 r. brytyjska instytucja ubezpieczeniowa poinformowała, że T. L. nie posiada
brytyjskiego Numeru (...) (US) a nadto brak jest dowodów, iż T. L. mieszka i pracuje na terenie W. B.. Adres podany
jako adres zamieszkania odwołującego to adres skrzynek pocztowych, a adres podany jako adres pracodawcy to
zidentyfikowany jako biuro wirtualne do przekierowania poczty. Pod numerem zaś wskazanym przez pracodawcę nie
odnotowano wpłaty żadnych składek.
dowód: tymczasowe ustalenie ustawodawstwa z dnia 16.12.2013 r. oraz pismo z dnia 27.12.2013 r. H. R. & C. z
tłumaczeniem – w aktach ZUS
W piśmie z dnia 14 lutego 2014 r. ZUS poinformował odwołującego, iż z uwagi na odpowiedź brytyjskiej instytucji
ubezpieczeniowej, brytyjskie ustawodawstwo w zakresie zabezpieczeń społecznych wobec niego zostaje unieważnione.
Jednocześnie wezwano odwołującego – w terminie 7 dni od otrzymania pisma - do złożenia dokumentów
zgłoszeniowych i rozliczeniowych za okres od dnia 4 listopada 2013 r. do nadal z tytułu prowadzenia działalności
gospodarczej na własny rachunek na terenie Polski. Po analizie zgromadzonych dokumentów, decyzją z dnia 14 marca
2014 r. ZUS ustalił, że ustawodawstwem właściwym dla T. L. w zakresie ubezpieczeń społecznych jest ustawodawstwo
polskie w związku z zatrudnieniem w firmie (...) and (...) mającej siedzibę pod adresem 207 Regent S. 3 ( rd ) F. L.,
(...)na terenie W. B..
dowód: pismo ZUS z dnia 14 lutego 2014 r. oraz zaskarżona decyzja w aktach ZUS
Pismem z dnia 13.03.2014 r. T. L. powiadomił organ rentowy o tym, że stosunek pracy łączący go z firmą E. –. L.
a. P. został rozwiązany z dniem 22 lutego 2014 r. Nadto od dnia 24 lutego 2014 r. jest zatrudniony w firmie (...) na
stanowisku dyrektora zarządzającego, w pełnym wymiarze czasu pracy. Praca odbywa się wg potrzeb na terenie krajów
UE, poza Polską i Wielką Brytanią za wynagrodzeniem 6,47 £ na godzinę, płatne miesięczne. W dniu 7 kwietnia 2014
r. wpłynęło na konto bankowe odwołującego kwota 2.800 zł tytułem wypłaty wynagrodzenia.
dowód: pismo odwołującego z 13.03.2014 r. z załącznikami (k. 13 akt)
Odwołujący uzyskał w Wielkiej Brytanii kartę ubezpieczenia zdrowotnego, ważną do dnia 19 marca 2019 r. Nadto
odwołujący od dnia 5 lutego 2014 r. posiada numer ubezpieczenia państwowego (NINo). Zgodnie z pouczeniem
Królewskiego Urzędu Skarbowego i Celnego, numer ten musi zostać przekazany każdemu pracodawcy w trybie
natychmiastowym. Numer ubezpieczenia państwowego (NINo) jest osobistym numerem identyfikacyjnym, jest
unikatowy i pozostaje na całe życie. Wykorzystywany jest m.in. przy płaceniu składek na ubezpieczenie państwowe
oraz podatku od dochodu.
dowód: dokumenty zgromadzone na k. 13 (karta ubezpieczenia zdrowotnego, informacja o nadaniu numeru
ubezpieczenia państwowego z dnia 5 lutego 2014 r.), oraz dokumenty zgromadzone na k. 22 akt (pismo Królewskiego
Urzędu Skarbowego i Celnego z dnia 2 kwietnia 2014 r.)
W dniu 13 kwietnia 2014 r. odwołujący wypełnił – drogą elektroniczną - formularz A1 celem uzyskania zaświadczenia
dotyczącego ustawodawstwa właściwego. Ponownie wniosek o wydanie tego dokumentu odwołujący przesłał we
wrześniu 2014 roku. Do dnia wyrokowania formularz A1 potwierdzający podleganie ustawodawstwu brytyjskiemu nie
został wydany.
dowód: dokumenty zgromadzone na k. 22 i k. 40
Pismem z dnia 9 czerwca 2014 r. ZUS zwrócił się do brytyjskiej instytucji ubezpieczeniowej z prośbą o przeprowadzenie
kontroli w firmie P. T. L.z siedzibą w L. w związku z informacją podaną przez odwołującego, iż w w/w firmie
zatrudniony jest od dnia 24 lutego 2014 r. W odpowiedzi – w piśmie z dnia 6 sierpnia 2014 r. – Królewski Urząd
Skarbowy i Celny wskazał, że po przeszukaniu systemów komputerowych pod kątem informacji dotyczących T. L.
oraz spółki (...) Ltd nie stwierdzono ażeby pracownik lub pracodawca prowadzili w W. B.działalność związaną z
zatrudnieniem. Instytucja ta wskazała, że w archiwach odnaleziono 3 adresy T. L., przy czym jeden to adres skrzynki
pocztowej, natomiast pozostałe to adresy nieruchomości, jednakże poszukiwania nie dowiodły żadnych powiązań
między T. L. a którakolwiek z nieruchomości . Nadto w piśmie tym wskazano, że nie udało się znaleźć żadnych
informacji potwierdzających, ażeby spółka kiedykolwiek przeprowadzała transakcje handlowe na terenie W. B..
Wszystkie adresy, jakimi dysponuje instytucja, są albo adresami skrytki pocztowej albo wirtualnego biura. Brak
dowodu na fizyczną obecność spółki (...) Ltd lub prowadzenia przez nią działalności na terenie W. B., z którego
spółka byłaby zarządzana lub nawet prowadziła najprostsze działania firmowe. Pismem z dnia 6 sierpnia 2014 r.
Królewski Urząd Skarbowy i Celny zwrócił się do odwołującego celem wyjaśnienia zaistniałych wątpliwości odnośnie
jego zamieszkania i zatrudnienia na terenie W. B..
dowód: pismo ZUS z dnia 9 czerwca 2014 r. – k. 35 dokumenty zgromadzone na k. 36 (pisma Królewskiego Urzędu
Skarbowego i Celnego z dnia 6 sierpnia 2014 r.)
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie załączonych do akt dokumentów oraz akt ZUS oraz na podstawie
zeznań odwołującego.
Oceniając powyższy stan faktyczny Sąd uznał za wiarygodne w przeważającej części dokumenty zawarte w aktach
pozwanego organu rentowego oraz dokumenty załączone do akt niniejszej sprawy, albowiem zostały one sporządzone
przez kompetentne organy, w zakresie przyznanych im upoważnień i w przepisanej formie. Sąd odmówił natomiast
wiarygodności zaświadczeniom o zatrudnieniu odwołującego, wystawionym przez K. E. – L. a. P.w L. oraz przez P. T.
L.w L. w zakresie w jakim miałyby one potwierdzać fakt rzeczywistego wykonywania pracy na rzecz tych podmiotów na
terenie W. B.. Okoliczność bowiem faktycznego wykonywania pracy przez odwołującego na terenie Wielkiej Brytanii
na rzecz w/w firm nie znalazła potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. Powyższemu sprzeciwia się
przede wszystkim treść pisemnych informacji udzielonych przez Królewski Urząd Skarbowy i Celny, jak również
fakt uzyskania numeru ubezpieczenia państwowego dopiero w miesiącu lutym 2014 r., który niezbędny był również
do celów rozliczania podatku od dochodu. W powyższym zakresie i z wyżej wskazanych względów Sąd odmówił
wiarygodności również zeznaniom odwołującego. W tym miejscu zaznaczyć należy również, że w piśmie skierowanym
przez odwołującego do Królewskiego Urzędu Skarbowego i Celnego z dnia 22 listopada 2014 r., odwołujący sam
wskazał, że w W. B.nie mieszkał dłużej niż 1 miesiąc. (dokumenty zgromadzone na k. 41 akt – pismo odwołującego
z dnia 22 listopada 2014 r.).
Sąd zważył co następuje:
Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy organ rentowy słusznie ustalił, że od dnia 4 listopada
2013 r. właściwym ustawodawstwem dla odwołującego T. L. jest ustawodawstwo polskie.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że począwszy od dnia 1 maja 2010 roku sytuacja, w której pracownik w
jednym państwie członkowskim wykonuje działalność gospodarczą, zaś w innym kraju pracuje na podstawie umowy
o pracę jest uregulowana w przepisach art. 11 oraz art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.
U. (...).166.1, Dz. U.UE-sp.05-5-72). Zgodnie z powyższymi uregulowaniami osoby, do których stosuje się niniejsze
rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego, natomiast osoba, która normalnie
wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu
Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku
Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1. Zaznaczyć również należy, że
z tym dniem uchylone zostało poprzednio obowiązujące rozporządzenie Rady /EWG/ nr 1408/71 (na które powołał
się w treści odwołania odwołujący).
Stosownie do art. 1 pkt a), b) i l) w/w Rozporządzenia, do celów jego stosowania:
a) określenie "praca najemna" oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taką do celów
stosowania ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca
lub sytuacja równoważna ma miejsce;
b) określenie "działalność na własny rachunek" oznacza wszelką pracę lub sytuację równoważną, traktowaną jako taką
do celów ustawodawstwa w zakresie zabezpieczenia społecznego Państwa Członkowskiego, w którym taka praca lub
sytuacja równoważna ma miejsce;
l) określenie "ustawodawstwo" oznacza, w odniesieniu do każdego Państwa Członkowskiego, przepisy ustawowe,
wykonawcze i inne oraz obowiązujące środki wykonawcze odnoszące się do działów systemu zabezpieczenia
społecznego, objętych art. 3 ust. 1; określenie to nie obejmuje postanowień umownych innych niż te, które służą
wykonaniu obowiązku ubezpieczeniowego wynikającego z przepisów ustawowych i wykonawczych, o których mowa w
poprzednim akapicie, lub które były przedmiotem decyzji władz publicznych, która nadała im charakter obligatoryjny
lub rozszerzyła ich zakres, pod warunkiem że zainteresowane Państwo Członkowskie złoży oświadczenie i powiadomi
o tym Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego i Przewodniczącego Rady Unii Europejskiej. Oświadczenie takie
publikowane jest w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Z uwagi na powoływanie się przez odwołującego na okoliczność świadczenia pracy na rzecz pracodawcy brytyjskiego
poza terenem Wielkiej Brytanii oraz Polski, należy również wskazać, że osoba, która wykonuje działalność jako
pracownik najemny w państwie członkowskim w imieniu pracodawcy, który normalnie prowadzi tam swą działalność,
a która jest delegowana przez tego pracodawcę do innego państwa członkowskiego do wykonywania pracy w
imieniu tego pracodawcy, nadal podlega ustawodawstwu pierwszego państwa członkowskiego, pod warunkiem że
przewidywany czas takiej pracy nie przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest wysłana, by zastąpić inną delegowaną
osobę (art. 12 ust. 2 Rozporządzenia nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r.).
Z kolei zgodnie z art. 16 Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009
r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego (Dz. Urz.. UE L 284 poz. 1 ze zm.):
1. Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich,
informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce
zamieszkania.
2. Wyznaczona instytucja państwa członkowskiego miejsca zamieszkania niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające
zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia
wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy.
Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca,
o swoim tymczasowym określeniu.
3. Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne w
terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze
zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone
na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez
właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o
niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej
kwestii.
4. W przypadku gdy z uwagi na brak pewności co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa niezbędne
jest nawiązanie kontaktów przez instytucje lub władze dwóch lub więcej państw członkowskich, na wniosek jednej
lub więcej instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich lub na wniosek
samych właściwych władz, ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego jest określane na mocy
wspólnego porozumienia, z uwzględnieniem art. 13 rozporządzenia podstawowego i odpowiednich przepisów art.
14 rozporządzenia wykonawczego. W przypadku rozbieżności opinii między zainteresowanymi instytucjami lub
właściwymi władzami podmioty te starają się dojść do porozumienia zgodnie z warunkami ustalonymi powyżej, a
zastosowanie ma art. 6 rozporządzenia wykonawczego.
W myśl natomiast art. 19 ust. 2 tego rozporządzenia, na wniosek zainteresowanego lub pracodawcy instytucja właściwa
państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo ma zastosowanie zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia
podstawowego, poświadcza, że to ustawodawstwo ma zastosowanie, oraz w stosownych przypadkach wskazuje, jak
długo i na jakich warunkach ma ono zastosowanie.
Mając na uwadze powołane wyżej przepisy, jeżeli właściwa brytyjska instytucja ubezpieczeniowa stwierdziłaby
podleganie w spornym okresie przez odwołującego ubezpieczeniom społecznym w W. B., to wyłączyłoby to możliwość
uznania, że odwołujący podlegał wówczas ubezpieczeniom społecznym w Polsce. Reguły kolizyjne są bowiem
wprowadzane po to, aby uniknąć sytuacji, w której ubezpieczony podlega jednocześnie ustawodawstwu więcej niż
jednego państwa członkowskiego, a w konsekwencji – podlega jednocześnie ubezpieczeniom społecznym w więcej niż
jednym państwie członkowskim.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, że odwołujący podlegałby
ustawodawstwu Wielkiej Brytanii (kraju członkowskiego w którym – jak twierdzi - wykonuje pracę najemną), gdyby
w sposób wiarygodny wykazał, że istotnie był zatrudniony na podstawie umowy o pracę z pracodawcą brytyjskim i
świadczył pracę na terenie tego kraju, w szczególności przedłożył formularz A1 wystawiony przez brytyjską instytucję
ubezpieczeniową, który potwierdzałby podleganie przez niego brytyjskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego.
W tym miejscu należy jednak zaznaczyć, że zaświadczenie A1 nie jest jedynym dopuszczalnym dowodem podlegania
systemowi zabezpieczenia społecznego innego państwa członkowskiego. Stąd też możliwe jest za pomocą również
innych dowodów wykazanie faktu wykonywania pracy na terenie W. B.i opłacanie tam składek na ubezpieczenia
społeczne. Powyższy pogląd znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów (tak: uzasadnienie wyroku Sądu
Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 19 września 2012 r. III AUa 469/12, System Informacji Prawnej Lex Nr 1220440,
uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 lipca 2013 r. III AUa 1956/11 System Informacji
Prawnej Lex Nr 1356485, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 listopada 2012 r. III AUa
2492/11 System Informacji Prawnej Lex Nr 1239928).
W niniejszej sprawie, odwołujący nie przedłożył formularza A1 wystawionego przez brytyjską instytucję
ubezpieczeniową, który potwierdzałby podleganie przez niego brytyjskiemu systemowi zabezpieczenia społecznego
w spornym okresie. Fakt przedłożenia (a nawet zawarcia) umowy o pracę nie świadczy natomiast o tym, że na jej
podstawie praca była w rzeczywistości wykonywana. Nadto również przedłożenie zaświadczeń wystawionych przez
K. E. – L. a. P.w L. oraz przez P. T. L.w L., jak i fakt legitymowania się kartą ubezpieczenia zdrowotnego, czy też
nawet uzyskanie w lutym 2014 roku numeru ubezpieczenia państwowego (NINo) nie świadczy o tym, że praca była
rzeczywiście świadczona – a w konsekwencji, że w spornym okresie odwołujący winien podlegać ustawodawstwu
brytyjskiemu. Bezspornym natomiast pozostaje w sprawie to, że składki na ubezpieczenie społeczne w przypadku
pierwszego z podanych przez odwołującego podmiotów nie były odprowadzane.
Istotne jest również to, że z informacji uzyskanych od Królewskiego Urzędu Skarbowego i Celnego wynika, że brak
jest jakichkolwiek dowodów na okoliczność prowadzenia działalności przez K. E. – L. a. P.w L. oraz przez P. T. L. w
L. jak również na okoliczność zatrudnienia odwołującego w w/w firmach a nawet samego zamieszkania odwołującego
na terenie Wielkiej Brytanii, przy czym jak już wyżej zostało wskazane, sam odwołujący przyznał że na terenie tego
kraju mieszkał jednie miesiąc.
Ponieważ fakt legitymowania się europejską kartą ubezpieczenia zdrowotnego nie musi wynikać z tego, że dana osoba
podlega ubezpieczeniom społecznym, to i ta okoliczność nie przemawiała za uwzględnieniem odwołania w związku z
wykazaniem w sposób nie budzący wątpliwości świadczenia pracy na terenie W. B.i opłacania z tego tytułu składek
na ubezpieczenia społeczne.
Reasumując, odwołujący podlegałby ustawodawstwu W. B.(kraju członkowskiego w którym – jak twierdzi - wykonuje
pracę najemną), gdyby w sposób wiarygodny wykazał, że istotnie był zatrudniony na podstawie umowy o pracę
z pracodawcą brytyjskim i opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu. W tym miejscu należy
podkreślić, że zgodnie z ogólną zasadą dowodową (art. 6 k.c.) ciężar wykazania spełnienia warunków do przyznania
świadczenia ciąży na stronie odwołującej. W myśl art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla
stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę.
Reguły dowodzenia w procesie cywilnym (art. 232 k.p.c.) zobowiązują zatem strony do wskazywania dowodów, z
których wywodzą one skutki prawne. Zasada ta znajduje także zastosowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych, których przedmiotem są odwołania od decyzji organów rentowych. Zdaniem Sądu odwołujący nie
sprostał powyższemu obowiązkowi – nie przedłożył dokumentu urzędowego potwierdzającego fakt podlegania
ustawodawstwu brytyjskiemu, - stąd też nie znajdował wobec niego zastosowania art. 13 ust. 3 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego.
Na tej podstawie należało uznać, że odwołujący podlegał w spornym okresie polskiemu ustawodawstwu z uwagi
na to, iż prowadził w spornym okresie w Polsce pozarolniczą działalność gospodarczą. Obowiązek zaś podlegania
ubezpieczeniom emerytalnemu oraz rentowym osób prowadzących pozarolniczą działalność wynika z treści art. 6 ust.
1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr
205, poz. 1585 z późn. zm.).
Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. oraz cyt. przepisów prawa materialnego,
oddalił odwołanie – zaskarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest bowiem prawidłowa.
Z uwagi na treść art. 96 ust. 1 pkt 4 i ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
w przedmiotowej sprawie odwołujący nie miał obowiązku ponoszenia kosztów sądowych a wydatki pokrywał Skarb
Państwa. Biorąc powyższe pod uwagę, skoro nie zostały w niniejszej sprawie poniesione przez strony wskazane wyżej
koszty sądowe Sąd nie orzekał o nich w wyroku. Art. 108 k.p.c. nakazujący Sądowi rozstrzyganie o kosztach w każdym
orzeczeniu kończącym sprawę w instancji umieszczony został w dziale I tytule V k.p.c. zatytułowanym „zwrot kosztów
procesu”, co oznacza, że obowiązek orzekania o kosztach dotyczy sytuacji, w której zachodzi potrzeba rozstrzygnięcia
o zwrocie kosztów, co w przedmiotowej sprawie w odniesieniu do kosztów sądowych nie miało miejsca.
Oprócz kosztów sądowych do kosztów postępowania zalicza się również koszty zastępstwa procesowego od uiszczenia
których strony nie były zwolnione (przepis art. 98 k.p.c.). Kosztów tych jednak nie poniósł pozwany organ rentowy
(który wygrał niniejszy proces), nie był on bowiem reprezentowany w sprawie przez fachowego pełnomocnika.
/-/ N. Barecka