Uchwala Nr XXXII.359.2014 z dnia 12 wrzesnia

Transkrypt

Uchwala Nr XXXII.359.2014 z dnia 12 wrzesnia

UCHWAŁA NR XXXII.359.2014
RADY MIEJSKIEJ W BIAŁEJ
z dnia 12 września 2014 r.
w sprawie uchwalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Biała
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. 2013 r., poz.
594 z późn. zm.1)) i art. 12 ust. 1 w związku z art. 27 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym (tj. Dz. U. 2012 r., poz. 647 z późn. zm.2)), oraz w związku z Uchwałą Nr
XIII.165.2012 Rady Miejskiej w Białej z dnia 26 kwietnia 2012 r. w sprawie przystąpienia do sporządzania zmiany
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Biała, Rada Miejska w Białej
uchwala, co następuje:
§ 1. 1. Uchwala się zmianę Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Biała,
przyjętego uchwałą Nr XX/235/08 Rady Miejskiej w Białej z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie uchwalenia
„Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Biała”.
2. Integralną częścią uchwały są:
1) tekst „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Biała”, stanowiący
załącznik nr 1, zawierający w formie ujednoliconej:
a) uwarunkowania zaktualizowane w zakresie niezbędnym dla wprowadzenia podjętych zmian, ujęte
w CZĘŚCI 1 - informacyjnej,
b) ustalenia określające kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy Biała ze zmianami, ujęte w CZĘŚCI
2 - regulacyjnej;
2) rysunek Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Biała w skali 1 : 10 000,
przedstawiający w formie graficznej ustalenia określające kierunki zagospodarowania przestrzennego
i strukturę funkcjonalno-przestrzenną gminy, stanowiący załącznik nr 2;
3) rozstrzygnięcie o sposobie rozpatrzenia uwag wniesionych do projektu zmiany studium, stanowiące załącznik
nr 3.
§ 2. Traci moc Uchwała Nr XX/235/08 Rady Miejskiej w Białej z dnia 28 listopada 2008 roku, sprawie
uchwalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Biała.
§ 3. Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Białej.
§ 4. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodniczący Rady
Robert Roden
1) Zm.
2) Zm.
poz. 645 i 1318 oraz z 2014 r. poz. 379 i 1072.
poz. 951 i 1445, z 2013 r. poz. 21, 405, 1238 i 1446 oraz z 2014 r. poz. 379 i 768.
Id: E7ED2483-77C4-4406-94D7-62282C7696CE. Podpisany
Strona 1
STUDIUM UWARUNKOWAŃ
I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY BIAŁA
Studium uchwalono uchwałą NR XXXI/230/97
Rady Miejskiej w Białej z dnia 25 kwietnia 1997 r.
ZMIANA NR 1 – zmieniono studium w całości uchwałą
NR XX/235/08 Rady Miejskiej w Białej z dnia 28 listopada 2008 r.
ZMIANA NR 2 – zmiany w studium wprowadzono uchwałą
NR XXXII.359.2014 Rady Miejskiej w Białej z dnia 12 września 2014 r. –
wprowadzone zmiany oznaczono czcionką w kolorze niebieskim.
Niniejsze „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Biała.” nosi charakter dokumentu autorskiego na prawach rękopisu i nie moŜe być
publikowane ani cytowane w całości lub części bez zgody zleceniodawcy i autora, z
wyłączeniem procedur związanych z udostępnianiem informacji, wypisów i wyrysów
wynikających z ustawy o dostępie do informacji publicznej oraz ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym.
Opole wrzesień 2014 r.
__________________________________________________________________________________________
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Biała
Autor : mgr inŜ. arch. Maria Oleszczuk
Strona 2
1
__________________________________________________________________________
OPRACOWANIE WYKONAŁ ZESPÓŁ W SKŁADZIE:
__________________________________________________________________________
AUTOR OPRACOWANIA:
mgr inŜ. arch. Maria Oleszczuk
- uprawniona do projektowania w planowaniu
przestrzennym Nr ewid. 1107/90
oraz do planowania przestrzennego w strefach
ochrony konserwatorskiej Nr ewid. 40/94
- członek nr Z-012 Zachodniej Okręgowej Izby
Urbanistów we Wrocławiu
Współpraca:
mgr Lucja Rauze
mgr inŜ. arch. Małgorzata Bartela
mgr inŜ. arch. Jolanta Grabarkiewicz
mgr Janusz Oleszczuk
mgr Ireneusz Hebda
mgr inŜ. arch. Janusz Bartela
mgr inŜ. arch. Dariusz Wasilewski
inŜ. Michał Misiun
__________________________________________________________________________
ZMIANĘ nr 1 i nr 2 STUDIUM w 2008 r. i 2014 r. WYKONAŁ ZESPÓŁ W SKŁADZIE:
__________________________________________________________________________
AUTOR OPRACOWANIA:
mgr inŜ. arch. Maria Oleszczuk - członek ZOIU nr Z-012
Współpraca:
dr Krzysztof Badora
mgr Janusz Oleszczuk
__________________________________________________________________________________________
Strona 3
2
SPIS TREŚCI :
WSTĘP
1. PODSTAWA PRAWNA I ZAKRES OPRACOWANIA ……………………………...........8
2. RANGA PRAWNA STUDIUM ……………………………………………………………10
3. KONSTRUKCJA STUDIUM …………………………………………………………….....11
4. SYNTEZA USTALEŃ STUDIUM
.............................................................................12
CZĘŚĆ I - INFORMACYJNA – STAN ZAGOSPODAROWANIA GMINY
I UWARUNKOWANIA JEJ ROZWOJU
ROZDZIAŁ 1 – STRUKTURA FUNKCJONALNO – PRZESTRZENNA
1. UKSZTAŁTOWANIE FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE GMINY
1.1. Ogólna charakterystyka obszaru gminy ................................................................21
1.2. Powiązania zewnętrzne gminy ...............................................................................22
1.3. Struktura funkcjonalno-przestrzenna obszaru gminy
.........................................23
1.3.1. Struktura przyrodnicza obszaru gminy .......................................................23
1.3.2. Struktura osadnicza gminy
....................................................................25
1.4. Ludność gminy .....................................................................................................27
2. UWARUNKOWANIA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE
2.1. Tereny zabudowy mieszkaniowej .......………………………...................………30
2.2. Standardy zamieszkiwania gminy
…………………………………………...31
2.3. Potrzeby mieszkaniowe …………………………………………….........................33
3. USŁUGI ……………………………………………………………………………............….34
3.1. Handel detaliczny ....................…………………………………………………........34
3.2. Gastronomia i rozrywka ………………………………………………………...........35
3.3. Turystyka, rekreacja i wypoczynek …….............….....……………………...........37
3.4. Kultura ……………………………………………………………………………...........39
3.5. Wychowanie, edukacja i nauka ………………………………………………..............40
3.6. Opieka zdrowotna i społeczna ………………………………………………..............42
3.7. Bezpieczeństwo publiczne …………………………………………………….............43
4. TERENY ZIELONE ……………………………………………………………………..........43
4.1. Sport i rekreacja …………………………………………………………………...........43
4.2. Parki i zieleń urządzona ....................................……………………………..............44
4.3 Cmentarze …………………………………………………………………....................45
5. AKTYWNOŚĆ GOSPODARCZA …………………………………………………............46
5.1. Produkcja ……………………………………………………………………...............46
5.1.1. Produkcja przemysłowa ……………………………………………….............46
5.1.2. Produkcja energii i ciepła …………………………………………………….....47
5.2. Składy i magazyny, budownictwo i handel hurtowy ………………………….........50
5.3. Logistyka i obsługa transportu …………………………………………………..........51
5.4. Rzemiosło ………………………………………………………………………...........51
5.5. Produkcja rolna i obsługa rolnictwa …………………………………………............51
5.6. Produkcja leśna ………………………………………………………………............53
ROZDZIAŁ 2 – SYSTEMY TRANSPORTOWE I INśYNIERYJNE
1. SYSTEMY TRANSPORTOWE …………………………………………………………......55
1.1. Transport lotniczy …………………………………………………………………........55
1.2. Transport wodny ……………………………………………………………………....55
1.3. Transport kolejowy …………………………………………………………..………...56
1.4. Transport drogowy ………………………………………………………………….. ...56
1.4.1. Transeuropejska sieć transportowa ……………………………..…………...57
1.4.2. Drogi krajowe …………………………………………………...……………....57
__________________________________________________________________________________________
Strona 4
3
1.4.3. Drogi wojewódzkie ………………………………………………………..….58
1.4.4. Drogi powiatowe ……………………………………………………………...58
1.4.5. Drogi gminne ………………………………………………………………….60
1.5. Sieć tras rowerowych i turystycznych …..........…………………………………...63
1.6. System parkowania …...........………………….…………………………………..63
2. SYSTEMY INśYNIERYJNE
2.1. System zaopatrzenia w wodę ………………………………………………………...64
2.2. System odprowadzenia ścieków ……………………………………………………..67
2.3. Zaopatrzenie w ciepło i gaz …………………………………………………………..69
2.4. Zaopatrzenie w energię elektryczną ………………………………………………… 70
2.4.1. Sieci najwyŜszych napięć ………………………………………………………70
2.4.2. Źródła zasilania gminy i sieci średniego napięcia ………………………….. 70
2.5. Gospodarka odpadami ......... ………………………………………………………...71
ROZDZIAŁ 3 – STAN, ZASOBY ORAZ OCHRONA ŚRODOWISKA I PRZYRODY
1. STAN I ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODY NIEOśYWIONEJ ORAZ JEGO
OCHRONA
1.1. PołoŜenie geograficzne ………………………………………………………………..75
1.2. Rzeźba terenu ………………………………………………………………………….75
1.3. Budowa geologiczna i hydrogeologiczna …………………………………………….76
1.3.1. Budowa geologiczna …………………………………………………………...76
1.3.2. Warunki geologiczno-inŜynierskie ……………………………………………78
1.3.3. Kopaliny ................…………………………………………………………….78
1.3.4. Hydrogeologia …………………………………………………………………..79
1.4. Warunki hydrograficzne ………………………………………………………………..82
1.5. Gleby ……………………………………………………………………………………..83
1.6. Klimat …………………………………………………………………………………….84
2. STAN I ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODY OśYWIONEJ ORAZ JEGO OCHRONA
2.1. Szata roślinna …………………………………………………………………………..86
2.1.1. Roślinność potencjalna …………………………………………………………86
2.1.2. Roślinność rzeczywista …………………………………………………………87
2.1.3. Siedliska przyrodnicze podlegające ochronie ……………………………….91
2.2. Walory faunistyczne ……………………………………………………………………92
2.2.1. Przegląd gatunków i miejsc ich występowania ……………………………..92
2.2.2. Ostaje fauny ……………………………………………………………………..94
2.3. Obszary o duŜej bioróŜnorodności ……………………………………………………94
2.4. Ekologiczny model struktury przestrzennej obszaru ……………………………….95
2.4.1. Ekologiczne powiązania zewnętrzne gminy ………………………………….95
2.4.2. Lokalny system ekologiczny gminy ……………………………………………95
2.5. Ochrona prawna zasobów przyrodniczych i krajobrazu przyrodniczego ……….....97
2.5.1. Tereny i obiekty objęte ochroną przyrody i krajobrazu ………………………97
2.5.2. Projektowane formy ochrony przyrody ………………………………………100
.
3. ZAGROśENIA ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE ………….....103
3.1. ZagroŜenia gleb i powierzchni ziemi ………………………………………………..103
3.1.1. Obszary naturalnych zagroŜeń geologicznych …………………………....103
3.1.2. Zanieczyszczenie i zakwaszenie gleb ……………………………………104
3.1.3. Obszary zdegradowane – wymagające rekultywacji ……………………...104
3.2. ZagroŜenia wód ………………………………………………………………………105
3.2.1. ZagroŜenia wód podziemnych ………………………………….....……........105
3.2.2. ZagroŜenia wód powierzchniowych ………………………………………......106
3.3. ZagroŜenia dla powietrza atmosferycznego ………………………………………....107
3.3.1. Higiena atmosfery ……………………………………………………………..107
__________________________________________________________________________________________
Strona 5
4
3.4.
3.5.
3.6.
3.7.
3.8.
3.3.1. Źródła emisji .................. ………………………………………………108
ZagroŜenia klimatu akustycznego …………………………………………….108
Pola elektromagnetyczne ……………………………………………………....109
ZagroŜenia odpadami …………………………………………………………...110
ZagroŜenia powodzią .....................................................................................110
Obszary ograniczonego uŜytkowania i zagroŜone powaŜnymi awariami
przemysłowymi …………………………………………………………………...111
ROZDZIAŁ 4 – STAN, ZASOBY ORAZ OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO,
ZABYTKÓW I DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ ORAZ KRAJOBRAZU
KULTUROWEGO
1. PRAWNE FORMY OCHRONY WARTOŚCI KULTUROWYCH ……………………..113
2. IDENTYFIKACJA ZASOBÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO ……………….......113
3. PRAWNIE CHRONIONE I WYMAGAJĄCE OCHRONY
ZASOBY KULTUROWE GMINY ….........................................……………………........116
3.1. Zabytki archeologiczne ……………………………………………..........................116
3.1.1. Zabytki archeologiczne wpisane do rejestru zabytków ...............................116
3.1.2. Inne zabytki archeologiczne, ujęte w gminnej ewidencji zabytków ............118
3.2. Zabytki nieruchome ............................…………………………………………......125
3.2.1. Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków ………………..............125
3.2.2. Inne zabytki nieruchome, ujęte w gminnej ewidencji zabytków ……….......126
3.3. Zabytki ruchome
................................ ………………………………..................130
3.4. Zabytkowe tereny zieleni ......................................................................................130
3.5. Pomnik historii .....................................................................................................131
3.6. Dobra kultury współczesnej ……..........……………………………………...............132
3.7. Walory kulturowe niematerialne ..........................................................................132
3.8. Układy urbanistyczne i ruralistyczne oraz zespoły zabudowy
historycznej struktury przestrzennej ………………....................…......................132
3.8.1. Obszary i tereny wpisane do rejestru zabytków ......................................132
3.8.2. Inne obszary i tereny, ujęte w ewidencji zabytków oraz objęte ochroną
na podstawie prawa miejscowego ............................................................132
4. PROJEKTOWANE FORMY OCHRONY .....................................................................133
4.1. Procesy kształtowania się jednostek osadniczych gminy ……….……………......133
4.1.1. Rozwój osadnictwa ………………………………………………………….....133
4.1.2. Morfogenetyczne układy przestrzenne obszaru
i ewolucja ich struktur ……………………………………………………........134
4.1.3. Postulowane strefy ochrony układów przestrzennych
i zespołów zabudowy ……………………………………………………….....142
5. OCHRONA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO …………………………………….......143
5.1. Ochrona krajobrazu kulturowego, przyrodniczego i osadniczego .....……...........143
5.2. Ochrona ekspozycji …………………………………………………………………. 145
__________________________________________________________________________________________
Strona 6
5
CZĘŚĆ II – REGULACYJNA - KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY
ROZDZIAŁ 5 – USTALENIA OGÓLNE - KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO I ZASADY POLITYKI PRZESTRZENNEJ
1. STRATEGICZNE CELE ROZWOJU SPOŁECZNO-GOSPODACZEGO
I CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ ……………………………………………….. 149
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ……………. 154
2.1. Strategiczne kierunki rozwoju funkcjonalno-przestrzennego gminy ……….. 154
2.2. Struktura osadnicza gminy ……………..............…………………………….. 159
2.3. Struktura funkcjonalno-przestrzenna gminy ………………………................ 160
2.3.1. Model struktury funkcjonalno-przestrzennej ………………………….. 161
2.3.2. Kierunki zmian w strukturze funkcjonalno-przestrzennej
oraz zasady ich realizacji ……………………………………………….. 162
A. Zespoły funkcjonalno-przestrzenne otwarte ……...……………….. 164
B. Zespoły funkcjonalno-przestrzenne osadnicze………….…………. 170
2.3.3. Przestrzenie publiczne i tereny imprez masowych ……………………. 186
2.3.4. Tereny zamknięte ................................................................................ 186
3. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW TRANSPORTOWYCH
3.1. Systemy transportowe ………………………………………………………….. 187
3.1.1. Transport lotniczy …………………………………………………………. 187
3.1.2. Transport wodny ………………………………………………………….. 187
3.1.3. Transport kolejowy ……………………………………………………….. 188
3.1.4. Transport drogowy …………………………………………………………189
3.2. Sieć tras rowerowych i turystycznych ……………………………………........... 192
3.3. System parkowania ………………………………………………………............ 193
3.4. Zasady lokalizacji stacji paliw ……………………………………………............ 196
4. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW INśYNIERYJNYCH ............……………..... 197
4.1. Zaopatrzenie w wodę ………………………………………………………........... 197
4.2. Odprowadzanie ścieków …………………………………………………............ 198
4.3. Zaopatrzenie w ciepło i gaz ………………………………………………............ 199
4.4. Zaopatrzenie w energię elektryczną ……………………………………............. 200
4.5. Gospodarka odpadami ……………………………………………………........... 201
ROZDZIAŁ 6 – USTALENIA STREFOWE – OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE
ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO
1. OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I JEGO
ZASOBÓW
1.1. Ochrona i kształtowanie walorów przyrodniczych ……………........................ 204
1.1.1. Kształtowanie systemu ekologicznego gminy ….................................. 204
1.1.2. System prawnej ochrony przyrody ....................................................... 205
1.1.3. Obszary ochrony prawnej przyrody oŜywionej ..................................... 206
1.1.4. Obszary projektowanej ochrony prawnej przyrody oŜywionej ............... 208
1.1.5. Ochrona prawna zasobów przyrody nieoŜywionej
. ................... 210
1.2. Ochrona jakości środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne
1.2.1. Ochrona powierzchni ziemi i kopalin ................................................... 213
1.2.2. Ochrona wód …………………………………………………................. 215
1.2.3 Ochrona powietrza atmosferycznego ………………………………...... 216
1.2.4. Ochrona klimatu akustycznego …………………………………........... 216
1.2.5. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym ……………. 218
__________________________________________________________________________________________
Strona 7
6
1.2.6. Ochrona przed powaŜnymi awariami przemysłowymi ……………. 218
1.2.7. ZagroŜenie powodzią
................................................................. 219
2. OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW ORAZ DÓBR
KULTURY WSPÓŁCZESNEJ
2.1. Ochrona dziedzictwa kulturowego .................................................................. 220
2.1.1. System prawnej ochrony wartości kulturowych …………………...........220
2.1.2. Obiekty i obszary objęte prawną ochroną dziedzictwa kulturowego
i projektowane do takiej ochrony …………………………………..……220
2.2. Ochrona dóbr kultury współczesnej ………………………………………....... 227
3. OCHRONA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO …………………….........................227
3.1. Kierunki ochrony krajobrazu kulturowego, przyrodniczego i osadniczego ......227
3.1.1. System ochrony walorów krajobrazu ………………………………….....227
3.1.2. Prawne formy ochrony krajobrazu ………………………………………..227
3.1.3. Projektowane formy ochrony krajobrazu ………………………………. 228
4. OBSZARY PROBLEMOWE ................................................................................... 232
5. OBSZARY LOKALIZACJI INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO ……………………233
5.1. Obszary lokalizacji inwestycji o znaczeniu ponadlokalnym ……………………. 233
5.2. Obszary lokalizacji inwestycji o znaczeniu lokalnym ……………………………234
6. OBOWIĄZKI W ZAKRESIE SPORZĄDZENIA MIEJSCOWYCH PLANÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO …………………………………… 235
6.1. Obszary, dla których sporządzono plan miejscowy ……………………............. 235
6.2. Obszary, dla których sporządzenie miejscowego planu jest obowiązkowe na
podstawie przepisów odrębnych ………………………………………………......236
6.3. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić plan miejscowy …………….238
6.4. Obszary , na których istnieje obowiązek sporządzenia planu ochrony,
wynikający z przepisów odrębnych ……………………………………………….. 238
__________________________________________________________________________________________
Strona 8
7
WSTĘP
__________________________________________________________________________________________
Strona 9
8
1. PODSTAWA PRAWNA I ZAKRES OPRACOWANIA
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy zostało
wprowadzone do systemu planowania w Polsce ustawą z dnia 7 lipca 1994r. o
zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1994r. Nr 15, poz. 139). Na jej podstawie
Gmina Biała sporządziła i zatwierdziła uchwałą Nr XXXI/230/97 Rady Miejskiej w Białej z
dnia 25 kwietnia 1997 roku, „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania miasta i
gminy Biała”. Studium jest częścią lokalnego systemu planowania, które zgodnie z art. 7 ust.
1 pkt. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (t.j.Dz.U.2013.594 ze zm.),
naleŜy do zadań własnych gminy.
Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowania przestrzennym
(t.j.Dz.U.2003.80.717 ze zm.) podtrzymała obowiązek sporządzenia studium. Na podstawie
jej art. 27, po dokonaniu oceny aktualności studium, Rada Miejska w Białej podjęła uchwałę
Nr V/58/07 z dnia 11 kwietnia 2007 w sprawie przystąpienia do zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Biała. Zgodnie
z ww. uchwałą pierwsza zmiana studium (w 2008 r.) obejmowała:
1) aktualizację i weryfikację zgodności ustaleń studium z:
a) dokumentami planistycznymi wyŜszego rzędu, w tym w odniesieniu do zadań
publicznych o znaczeniu regionalnym (wojewódzkim i powiatowym) oraz krajowym,
b) obowiązującymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego,
c) wydanymi decyzjami o ustaleniu lokalizacji celu publicznego oraz decyzjami o
warunkach zabudowy,
d) wnioskami złoŜonymi o zmianę studium i planów;
2) aktualizację i weryfikację uwarunkowań i ustaleń studium wynikającą z:
a) opracowania ekofizjograficznego, sporządzonego na potrzeby studium,
b) zmian w operacie urządzeniowym lasów,
c) jednolitych części wód podziemnych,
d) obszarów zagroŜonych osuwaniem się mas ziemnych,
e) zmian stanu prawnego złóŜ kopalin, w tym ustanowionych obszarów i terenów
górniczych,
f) stanu prawnego ustanowionych stref ochronnych dla ujęć wody,
g) zmian w zagospodarowaniu terenu wynikających z procesu wydawania decyzji o
warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w tym szczególnie decyzji o
ustaleniu lokalizacji celu publicznego,
h) wyników dokonanego Archeologicznego Zdjęcia Polski i sporządzanej gminnej
ewidencji zabytków oraz granic obszarów podlegających ochronie konserwatorskiej,
i) przekształceń organizacyjnych i własnościowych w zakresie usług publicznych, w tym
szczególnie usług ochrony zdrowia i oświaty,
j) zmian stanu prawnego gruntów,
k) zmian w zakresie systemów komunikacyjnych i infrastrukturalnych;
3) doprowadzenie do zgodności ustaleń studium z obowiązującymi przepisami odrębnymi;
4) uzupełnienie problematyki studium o:
a) wymogi rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 7 maja 2004 r. w sprawie
sposobu uwzględniania w zagospodarowaniu przestrzennym potrzeb obronności i
bezpieczeństwa państwa (dz. U. Nr 125, poz. 1309),
b) obiekty stanowiące dobra kultury współczesnej,
c) zasady lokalizacji odnawialnych źródeł energii oraz obiektów związanych z
gospodarką odpadami, takich jak stacje demontaŜu pojazdów, grzebowiska zwierząt
padłych itp.,
d) zasady rozwoju systemów telekomunikacji bezprzewodowej,
e) wskaźniki zagospodarowania terenów oraz standardy zamieszkiwania i obsługi
mieszkańców,
f) obszary wymagające scaleń i podziałów nieruchomości, obszary rozmieszczenia
__________________________________________________________________________________________
Strona 10
9
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych oraz obszary przestrzeni publicznych,
g) inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym,
h) politykę wynikającą z aktualnej strategii rozwoju społeczno-gospodarzcego gminy.
W efekcie pierwsza zmiana studium obejmowała całkowitą zmianę tekstu studium
wraz z rysunkiem studium „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”.
Celem niniejszego opracowania jest zmiana „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Biała”, uchwalonego uchwałą Nr XXXI/230/97
Rady Miejskiej w Białej z dnia 25 kwietnia 1997 roku, zmienionego w całości uchwałą Nr
XX/235/08 Rady Miejskiej w Białej z dnia 28 listopada 2008 roku. Kolejna (druga) zmiana
studium została podjęta, po dokonaniu oceny jego aktualności, na podstawie uchwały Nr
XIII.165.2012 Rady Miejskiej w Białej z dnia 26 kwietnia 2012 roku w sprawie przystąpienia
do zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Biała. Zakres drugiej zmiany studium obejmuje:
1) aktualizację ustaleń studium zgodnie z wymogami art. 10 ust. 1, ust. 2 i ust. 2a ustawy z
dnia 27 marca 2003r.
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(t.j.Dz.U.2012.647 ze zm.), z uwzględnieniem wyników oceny aktualności studium w
zakresie:
a) zmian uwarunkowań wynikających ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków,
ochrony środowiska i krajobrazu kulturowego oraz stanu systemów komunikacji i
infrastruktury technicznej, w tym uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej i
gospodarki odpadami,
b) kierunków zagospodarowania przestrzennego w zakresie przeznaczenia niektórych
terenów, zasad ochrony środowiska i krajobrazu kulturowego, zasad ochrony
dziedzictwa kulturowego i zabytków, rozmieszczenia inwestycji celu publicznego o
znaczeniu lokalnym, a takŜe obszarów rozmieszczenia obiektów handlowych o
powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000m2;
c) wyznaczenia obszarów, na których będą rozmieszczone urządzenia wytwarzające
energię z odnawialnych źródeł energii, a w przypadku mocy przekraczającej 100 kW
takŜe ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zagospodarowaniu i
uŜytkowaniu terenów, ze szczególnym uwzględnieniem wniosków złoŜonych w
sprawie nowych lokalizacji farm wiatrowych oraz instalacji fotowoltaicznych;
2) aktualizację ustaleń studium pod kątem:
a) wydanych decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
b) ustaleń obowiązujących planów miejscowych;
3) weryfikacji ustaleń studium pod kątem spójności z następującymi dokumentami:
a) Planem zagospodarowania przestrzennego województwa Opolskiego, przyjętym
uchwałą nr XLIII/505/2010 Sejmiku Województwa Opolskiego z dnia 28 września
2010r., w szczególności w zakresie ochrony walorów kulturowych, ochrony wód
podziemnych, infrastruktury drogowej oraz gospodarki odpadami,
b) Programem ochrony środowiska dla Miasta i Gminy Biała na lata 2009-2012 z
perspektywą na lata 2013 – 2016 wraz z Programem gospodarki odpadami dla
Miasta i Gminy Biała na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016 zatwierdzonym uchwałą Nr XXXVII/416/10 Rady Miejskiej w Białej z dnia 5 listopada
2010r., w szczególności w zakresie zasad ochrony wód i powietrza, gospodarki
odpadami oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym głównie energii
wiatru i słońca.
c) Planu Rozwoju i Modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych Gminy
Biała na lata 2009 – 2011 – zatwierdzonym uchwałą Nr XXIII/265/09 Rady Miejskiej w
Białej z dnia 22 kwietnia 2009 r.;
3) weryfikacji ustaleń studium pod kątem wymogów następujących przepisów odrębnych:
a) ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz.U.2003.162.1568 ze zm.) w zakresie zasad ochrony dziedzictwa kulturowego i
__________________________________________________________________________________________
Strona 11
10
zabytków;
b) ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (t.j.Dz.U.2013.1232 ze
zm.) w zakresie wymogów art. 72 ust. 1 pkt 6;
c) ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (t.j.Dz.U.2012.145 ze zm.) w zakresie
ustanowionych stref ochronnych od ujęć wody;
d) ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j.Dz.U.2013.260 ze zm.) w
zakresie zmian w kategoriach, klasach i przebiegu dróg publicznych powiatowych i
gminnych.
Zmiana (nr 2) studium obejmuje takŜe zmiany ww. zakresie w tekście studium oraz zmiany
na niektórych obszarach rysunku studium „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”, w
szczególności obejmuje:
− usytuowanie planowanych noych obszarów produkcji energii ze źródeł odnawialnych
(obszary niskiego ryzyka lokalizacji obiektów energetyki wiatrowej (P2) - na gruntach
wsi PręŜyna, Kolnowice i Śmicz;
− usytuowanie planowanych obszarów aktywności gospodarczej (P3) - na gruntach wsi
Pogórze i Grabina;
− usytuowanie planowanych obszarów koncentracji usług (U3), zapewniajacych obsługę
komunikacji i ruchu turystycznego – na gruntach miasta Biała i wsi Chrzelice;
− usytuowanie planowanych obszarów zabudowy zagrodowej (M1) oraz weryfikacji
usytuowania obszarów zabudowy mieszkaniowej jedniorodzinnej (M3) – na gruntach
wsi Pogórze;
− usytuowanie nowego obszaru sportu, rekreacji i wypoczynku (Z1) na gruntach wsi
Mokra;
− wprowadzenie ustanowionych stref ochronnych dla komunalnych ujęć wody;
− weryfikację zasięgu występowania GZWP 332, GZWP 337 i GZWP 338;
− weryfikację granic i form ochrony przyrody;
− wprowadzenie zabytków archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków – na
grunach miasta Biała oraz wsi Kolnowice;
− wprowadzenie zabytków
nieruchomych, objętych ochroną na podstawie
obowiązujących planów miejscowych;
− weryfikację wskaźników
urbanistycznych ustlonych dla niektórych obszarów
funkcjonalnych.
2. RANGA PRAWNA STUDIUM
Pod względem prawnym studium posiada rangę tzw. aktu kierownictwa wewnętrznego.
Oznacza to, Ŝe uchwalone przez radę gminy studium (lub zmiana studium) zobowiązuje ją,
swoimi postanowieniami, do realizacji przyjętej w nim polityki przestrzennej. Potwierdza to
art. 9 ust. 5 ww. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który mówi Ŝe
(cyt.) „Studium nie jest aktem prawa miejscowego”.
Przyjętą w studium politykę
przestrzenną samorząd gminy realizuje poprzez działania administracji samorządowej, przy
zastosowaniu powszechnie obowiązujących przepisów prawa oraz dostępnych instrumentów
prawnych. Podstawowym instrumentem realizacji polityki przestrzennej jest przede
wszystkim miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Ustalenia studium są wiąŜące dla organów gminy przy sporządzaniu planów miejscowych
(art. 9 ust. 4 u.p.z.p.) w sposób określony art. 15 ust. 1 ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym tzn. ustalenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego nie mogą naruszać ustaleń studium.
Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (t.j.Dz.U.2012.647 ze zm.) studium „sporządza się dla obszaru w granicach
administracyjnych gminy” i jest ono jedynym dokumentem planistycznym umoŜliwiającym
__________________________________________________________________________________________
Strona 12
11
zarządzanie przestrzenią w oparciu o długookresowe, strategiczne planowanie
przestrzennego jej obszaru.
rozwoju
Zgodnie z art. 9 ww. ustawy rada gminy podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia
(lub zmiany) studium „w celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad
zagospodarowania przestrzennego”. Studium (lub jego zmianę) sporządza się uwzględniając
„zasady określone w koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, ustalenia strategii
rozwoju i zagospodarowania przestrzennego województwa oraz strategii rozwoju gminy”.
Art. 1 ww. ustawy stanowi, Ŝe jednostki samorządu terytorialnego określając zasady
kształtowania polityki przestrzennej powinny przyjmować ład przestrzenny i zrównowaŜony
rozwój za podstawę tych działań. Pojęcie ładu przestrzennego, zdefiniowane w art. 2 pkt 1
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, oznacza takie ukształtowanie
przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach
wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe,
kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne. Z kolei zgodnie z art. 3 pkt 50 ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j.Dz.U.2013.1232 ze zm.) przez
zrównowaŜony rozwój rozumie się taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje
proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem
równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu
zagwarantowania moŜliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych
społeczności (lub obywateli) zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.
3. KONSTRUKCJA STUDIUM
Dokument „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Biała” składa się z części tekstowej i graficznej. Część tekstowa studium obejmuje trzy
wydzielone części tzn.:
1) WSTĘP - obejmujący informacje formalno-prawne,
2) CZEŚĆ I - informacyjna, obejmująca uwarunkowania rozwoju przestrzennego gminy w
zakresie:
a) struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy (rozdział 1),
b) systemów transportowych i infrastrukturalnych (rozdział 2),
c) stanu, zasobów oraz ochrony środowiska i przyrody (rozdział 3),
d) stanu, zasobów oraz ochrony dziedzictwa kulturowego, zabytków i dóbr kultury
współczesnej oraz krajobrazu kulturowego (rozdział 4);
3) CZĘŚĆ II – regulacyjna, obejmująca kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy,
zawierająca:
a) ustalenia ogólne - struktura funkcjonalno-przestrzenna oraz kierunki i zasady polityki
przestrzennej (rozdział 5),
b) ustalenia strefowe - ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego oraz
kulturowego (rozdział 6).
Integralną częścią niniejszej zmiany studium jest rysunek:
– Kierunki zagospodarowania przestrzennego i struktura funkcjonalno-przestrzenna
w skali 1: 10 000.
Integralną częścią studium pozostają rysunki dot. uwarunkowań rozwoju:
− rysunek nr 1 - wartości kulturowe i krajobrazowe,
− rysunek nr 2 - kompleksy rolniczej przestrzeni produkcyjnej,
− rysunek nr 3 – bonitacja gleb,
− rysunek nr 4 - warunki biotyczne,
− rysunek nr 5 - komunikacja i infrastruktura techniczna,
− rysunek nr 6 – kierunki zagospodarowania przestrzennego.
__________________________________________________________________________________________
Strona 13
12
4. SYNTEZA USTALEŃ STUDIUM
Głównym priorytetem rozwoju gminy Biała, przyjętym w „Strategii rozwoju gminy Biała”
przez Radę Miejską w Białej, jest rozwój gospodarczy gminy oraz wzrost standardów Ŝycia
mieszkańców. Tak ustalone priorytety rozwoju zmierzać będą do osiągnięcia głównego celu
rozwoju gminy, sformułowanego w postaci wizji rozwoju:
ZIEMIA BIALSKA GMINĄ
HARMONIJNEGO ROZWOJU SPOŁECZEŃSTWA, GOSPODARKI I ŚRODOWISKA
OTWARTĄ NA DIALOG, POSTĘP I PRACĘ
Wyznaczono cele strategiczne oraz liczne cele operacyjne, umoŜliwiające realizację wizji
rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Są nimi:
1) aktywizacja gospodarcza gminy;
2) restrukturyzacja i modernizacja rolnictwa i terenów wiejskich;
3) poprawa stanu środowiska;
4) rozbudowa i modernizacja infrastruktury społecznej;
5) wyrównanie szans edukacyjnych i podniesienie poziomu edukacji;
6) dobrze zorganizowana opieka zdrowotna wraz ze świadczeniami prewencji chorób i
promocji zdrowia;
7) popieranie i wspomaganie twórczości kulturalnej we wszystkich jej dziedzinach, ochrona i
pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego,
8) rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej.
Za głównymi celami rozwoju społeczno – gospodarczego gminy, określonymi przez Radę
Miejską w „Strategii rozwoju gminy”, przyjęto trzy strategiczne cele polityki przestrzennej
gminy, umoŜliwiające realizację wizji jej rozwoju:
I.
Kreowanie atrakcyjnych i zróŜnicowanych moŜliwości dla wielofunkcyjnego rozwoju
gospodarczego gminy, zrównowaŜonego ekologicznie.
II. Kształtowanie warunków dla poŜądanej przez mieszkańców jakości Ŝycia.
III. Poprawa struktury funkcjonalno-przestrzennej i ładu przestrzennego, zapewniającego
ochronę i wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego i kulturowego.
Istotą PIERWSZEGO CELU polityki przestrzennej jest przygotowanie bogactwa
róŜnorodnych
i atrakcyjnych moŜliwości realizacji działalności gospodarzącej, przy
zapewnieniu sprawnego funkcjonowania systemów komunikacyjnych i infrastrukturalnych,
oraz pobudzenie i inspirowanie rozwoju gospodarczego gminy.
DRUGI CEL polityki przestrzennej obejmuje doprowadzenie do istnienia na obszarze gminy
róŜnorodnych i atrakcyjnych ofert zamieszkania i usług oraz zapewnienie tworzenia
atrakcyjnych i zróŜnicowanych moŜliwości Ŝycia na wysokim poziomie, zaspokajającym
indywidualne potrzeby mieszkańców.
Z kolei TRZECI CEL polityki przestrzennej wiąŜe się z potrzebą zharmonizowania rozwoju
struktury funkcjonalno - przestrzennej z walorami i zasobami środowiska przyrodniczego
oraz kulturowego, a takŜe z podniesieniem jakości przestrzeni obszarów zurbanizowanych
oraz doskonalenie struktury funkcjonalnej obszaru gminy oraz jej struktury przestrzennej.
Spełnienie wszystkich trzech celów polityki przestrzennej wzajemnie się warunkuje, a łącznie
prowadzi do podniesienia warunków Ŝycia w gminie oraz poprawy jej wizerunku. Osiągnięcie
wszystkich trzech celów moŜna osiągnąć takŜe poprzez regulacje przestrzenne i inwestycje
publiczne oraz promocję i współpracę sektora publicznego z prywatnym.
W niniejszym studium określono kierunki zagospodarowania przestrzennego, umoŜliwiające
realizację długofalowego procesu zmian i rozwoju struktury funkcjonalno – przestrzennej
__________________________________________________________________________________________
Strona 14
13
gminy BIAŁA, wyznaczonych przez cele rozwoju gminy oraz przez szanse i ograniczenia,
wynikające ze stanu istniejącego tzn. uwarunkowań rozwoju.
Przyjęto, Ŝe udoskonalona i wzmocniona zostanie struktura funkcjonalno-przestrzenna
obejmująca:
– ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE OTWARTE, w skład których wchodzą
zespoły obszarów systemu ekologicznego oraz zespoły obszarów wspomagających
system ekologiczny;
– ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE OSADNICZE, w skład których wchodzi
zespół obszarów mieszkaniowych, zespół obszarów usługowych, zespół obszarów
aktywności gospodarczej oraz zespół obszarów zieleni ogólnodostępnej.
Dla poszczególnych obszarów struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy ustalono
podstawowe i dopuszczalne funkcje oraz kierunki zmian w strukturze przestrzennej i
zagospodarowaniu obszarów.
Przyjęto, Ŝe na obszarach tworzących strukturę funkcjonalno-przestrzenną gminy,
obowiązywać będą róŜnego rodzaju zakazy i ograniczenia wynikające ze STREF ustalonych
dla obszarów:
– szczególnej ochrony środowiska, ochrony przyrody, ochrony krajobrazu otwartego
(przyrodniczego) i osadniczego (kulturowego) oraz ochrony dziedzictwa kulturowego,
dóbr kultury współczesnej i zabytków, dla których wprowadzono róŜne formy ochrony
oraz ograniczenia w uŜytkowaniu i zagospodarowaniu,
– problemowych, w tym obszarów występowania zagroŜeń, wymagających przekształceń,
rehabilitacji lub rekultywacji oraz obszarów specjalnych (zamkniętych), dla których
ustalono specjalne zasady uŜytkowania i zagospodarowania.
STREFY, o odmiennych formach ochrony oraz specjalnych zasadach uŜytkowania i
zagospodarowania, nakładają się na podstawową strukturę funkcjonalno-przestrzenną
gminy, charakteryzującą się odmiennym przeznaczeniem i zagospodarowaniem, tworząc z
nimi dwuwarstwową strukturę przestrzenną obszaru gminy.
Ustalono zasady realizacji modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej wprowadzając:
– ustalenia wiąŜące radę gminy do ich wykonania, a podjęte działania muszą doprowadzić
do osiągnięcia celów rozwoju funkcjonalno-przestrzennego (nakaz, zakaz, naleŜy), a w
konsekwencji społeczno-gospodarczego;
– ustalenia zobowiązujące radę gminy do podjęcia działań prowadzących do osiągnięcia
lub przybliŜenia się do osiągnięcia celów rozwoju funkcjonalno-przestrzennego (naleŜy
dąŜyć, naleŜy wspierać, dopuszcza się), a w konsekwencji rozwoju społecznogospodarczego;
– propozycje dla rady gminy podjęcia działań, które są korzystne dla realizacji przyjętych
celów rozwoju funkcjonalno-przestrzennego, a w konsekwencji dla rozwoju społecznogospodarczego.
W strukturze funkcjonalno-przestrzennej obszarów otwartych, wyodrębniono obszary, które
tworzą ekologiczny system obszarów chronionych (ESOCh) gminy Biała. Za takie
uznano obszary węzłowe tworzone przez wielkoobszarowe kompleksy leśne, wchodzące w
skład Borów Niemodlińskich, oraz korytarz ekologiczny tworzony przez dolinę rzeki Biała oba o randze regionalnej. Określono obszary wchodzące w skład ESOCh o randze lokalnej.
Do nich zaliczono tereny węzłowe lokalnego systemu ekologicznego obejmujące
drobnopowierzchniowe kompleksy leśne oraz korytarze i sięgacze ekologiczne tworzone
przez doliny pozostałych cieków wodnych. Ustalono obszary tworzące system
przyrodniczy (SP) na obszarach osadniczych, w skład którego wchodzą głównie parki i
cmentarze.
__________________________________________________________________________________________
Strona 15
14
Obszary rolne wspomagają ekologiczny system obszarów chronionych (ESOCh) w
strukturze funkcjonalno-przestrzennej gminy. Jednocześnie rolnictwo jest istotne dla
gospodarczej kondycji gminy. Uwzględniając istniejące uwarunkowania przyrodnicze w
studium ustalono obowiązek ochrony obszarów rolnych o wysokich walorach produkcyjnych,
połoŜonych w południowej i centralnej części gminy. Określono równieŜ kierunki rozwoju
rolnictwa, dostosowane do predyspozycji środowiska przyrodniczego oraz wymogów jego
ochrony, z preferencją dla:
– zrównowaŜonej gospodarki rolnej ukierunkowanej na intensywną produkcją roślinną
oraz intensywną produkcję zwierzęcą w południowej części obszaru gminy, cechującej
się wysokimi walorami produkcyjnymi gleb oraz znaczną odpornością środowiska
przyrodniczego na czynniki antropologiczne;
– gospodarki rolnej ukierunkowanej na produkcję roślinną i zwierzęcą, z preferencją dla
hodowli bydła, z dopuszczeniem specjalistycznej produkcji roślinnej (warzywniczej,
sadowniczej) - w centralnej i północnej części obszaru gminy cechującej się średnimi
walorami produkcyjnymi gleb, wysokimi
walorami środowiska przyrodniczego,
znacznym udziałem uŜytków zielonych mogących stanowić bazę Ŝywieniową dla
zwierząt hodowlanych oraz małą odpornością środowiska na działalność gospodarczą
człowieka (czynniki antropologiczne);
– gospodarki rybackiej na bazie istniejących zbiorników wodnych na gruntach wsi Łącznik
– Dębina oraz w oparciu o nowe, sztuczne zbiorniki wodne (stawy hodowlane, zbiorniki
retencyjne lub poeksploatacyjne) sytuowane w dolinach nielicznych cieków wodnych
oraz na gruntach rolnych o małej przydatności dla rolnictwa i wysokim poziomie wód
gruntowych, umoŜliwiające jednocześnie poprawę warunków hydrologicznych obszaru
oraz wzmacniające walory ekologiczne.
Z kolei w strukturze funkcjonalno-przestrzennej zespołów osadniczych, określono jednostki
osadnicze preferowane do lokalizacji mieszkalnictwa, usług i róŜnorodnych form aktywności
gospodarczej.
Mieszkalnictwo (z dominującą zabudową mieszkaniową jednorodzinną) rozwijać się będzie
głównie w mieście Biała oraz we wsiach północnej części gminy Łącznik-Dębina, w
mniejszym stopniu we wsi Chrzelice i Pogórze. Zapewniają one bowiem dobre standardy
obsługi mieszkańców oraz mają potencjalne moŜliwości rozwoju miejsc pracy poza
rolnictwem. W mniejszym stopniu potrzeby mieszkaniowe mieszkańców gminy będą
realizowane we wsiach PręŜyna, Olbrachcice, Krobusz i Solec, ze względu na połoŜenie tych
wsi w bezpośrednim sąsiedztwie miasta. Uwzględniając prognozowane, niekorzystne zmiany
demograficzne uznaje się, Ŝe w pozostałych wsiach gminy
rozwój przestrzenny
mieszkalnictwa będzie znikomy, a zaspokojenie potrzeb nastąpi wyłącznie poprzez
uzupełnianie luk istniejącej zabudowy oraz wymianę budynków. Brak jest większej potrzeby
wyznaczania w tych wsiach nowych terenów mieszkaniowych.
Rozwój usług zapewniających obsługę ludności oraz tranzytowego ruchu komunikacyjnego
i turystycznego uznano za istotny dla rozwoju gospodarczego gminy. Miasto Biała
pozostanie gminnym ośrodkiem usługowym, ze szczególną rolą staromiejskiego centrum
handlowego, oraz centrum sportowo-rekreacyjnym i obsługi turystyki w gminie. W zakresie
usług miasto Biała wspomagane będzie przez wieś Łącznik, stanowiącą drugi waŜny
ośrodek usługowy gminy, wyposaŜoną w usługi podstawowe o rozszerzonym zakresie
(szczególnie w zakresie sportu i rekreacji). Funkcje ośrodków usługowych poziomu
podstawowego będą pełnić takŜe wsie Gostomia-Solec oraz Śmicz, wyposaŜone w znaczny
zakres usług publicznych. W pozostałych wsiach gminy studium ustala wyposaŜenie w
usługi na poziomie elementarnym, przy czym we wsi Chrzelice planuje się rozszerzenie
zakresu usług kultury oraz rekreacji i sportu.
Turystykę i rekreację, umoŜliwiającą wielofunkcyjny rozwój jednostek osadniczych, uznano
za jedną z istotniejszych funkcji miasta oraz północnej części gminy. Wzmocnienie funkcji
__________________________________________________________________________________________
Strona 16
15
turystyczno-rekreacyjnej odbywać się będzie na bazie istniejących walorów przyrodniczych,
krajobrazowych i kulturowych, istniejących gospodarstw rolnych oraz rangi miasta, jako
ośrodka turystyki krajoznawczej o znaczeniu regionalnym. Planowany jest rozwój turystyki i
rekreacji na obszarze gminy w formie:
– agroturystyki – we wsiach północnej i centralnej części gminy, na bazie zabudowy
zagrodowej dwuzawodowych gospodarstw rolnych;
– ekoturystyki – w północnej części gminy, na bazie walorów przyrodniczych i kulturowych;
– wypoczynku weekendowego w formach kwalifikowanych (grzybiarstwa, wędkarstwa i
turystyki hipicznej) – w północnej części gminy na bazie wielkoobszarowych kompleksów
leśnych oraz sztucznych zbiorników wodnych (w szczególności w rejonie Zielonej
Zatoki);
– sportów wodnych – na bazie kąpieliska w Białej oraz Zielonej Zatoki w Łączniku-Dębinie;
– turystyki krajoznawczej – na bazie walorów kulturowych miasta Biała i wsi PręŜyna, a
takŜe wsi Chrzelice i Radostynia.
Realizując strategiczny cel rozwoju gospodarczego gminy jakim jest kreowanie atrakcyjnych i
zróŜnicowanych moŜliwości wielofunkcyjnego rozwoju gospodarczego, uznano rozwój
róŜnorodnych form aktywności gospodarczej za waŜny element kształtowania struktury
przestrzennej obszaru gminy. Obszary umoŜliwiające rozwój róŜnorodnych form aktywności
gospodarczej (w szczególności pod przetwórstwo i przechowalnictwo rolno-spoŜywcze,
obsługę rolnictwa, budownictwo, gospodarkę magazynowo-składową, logistykę, obsługę
transportu i komunikacji, handel hurtowy i rzemiosło) zostały wskazane w mieście Biała oraz
wsi Łącznik, Chrzelice i Pogórze. Na obszarze gminy wskazano takŜe obszary lokalizacji
obiektów produkcji energii ze źródeł odnawialnych (OZE), w tym obszary lokalizacji:
– obiektów energetyki wiatrowej na
gruntach wsi Olbrachcie oraz miasta Biała
(obowiązuje plan miejscowy – moc max 70,0 MW), wsi Browiniec Polski, Rostkowice i
Wilków (obowiązuje plan miejscowy – moc max 59,5 MW), wsi Krobusz, Solec i
Gostomia (obowiązuje plan miejscowy – moc max 38,5 MW) oraz nowe tereny na
gruntach wsi PręŜyna, Kolnowice i Śmicz (obszar planowany – moc max ok. 80,0 MW);
– obiektów energetyki słonecznej o mocy przekraczającej na obszarze gminy 100kW – na
gruntach Grabina i Górka Prudnicka-Brzeźnica;
– małych elektrowni wodnych (MEW) – na stopniach piętrzących wody projektowanych
zbiorników retencyjnych - zaporowych na gruntach wsi PręŜyna (zbiornik Biała I), wsi
Miłowice-PręŜyna (zbiornik Biała II) oraz Wilków (zbiornik Mionów);
– duŜej biogazowni rolniczej o mocy większej niŜ 150 kW (0,15 MW) – we wsi Mokra;
– mikro lub małej biogazowni rolniczej o mocy do 500 kW (0,5 MW) - we wsi Krobusz.
W studium dopuszczono takŜe wykorzystanie energii geotermalnej na obszarze gminy oraz
wykorzystanie energii słonecznej w gospodarce komunalnej i w indywidualnym zasilaniu
budynków.
Rozwój infrastruktury transportowej gminy nie odpowiada potrzebom jej mieszkańców i
gospodarki. Gmina nie posiada korzystnego dostępu do transportu lotniczego i wodnego, ale
teŜ w jej gospodarce nie odgrywają one większej roli. Polityka przestrzenna w zakresie
rozwoju transportu kolejowego i drogowego stawia sobie za cel poprawę zewnętrznych i
wewnętrznych powiązań gminy z powiatowymi i wojewódzkim ośrodkiem usługowym i ich
rynkami pracy oraz z ośrodkami naukowymi sąsiednich województw. Studium ustala
potrzebę reaktywacji i modernizacji linii kolejowej nr 306 oraz włączenie jej do systemu
połączeń regionalnych,
zapewniających połączenia pasaŜerskie gminy z ośrodkami
usługowymi tj. miastem Prudnik, Opole, Wrocław, Katowice i Kraków. Powiązania te
zapewnią mieszkańcom gminy dostęp do ich rynku pracy, usług i nauki, a jednocześnie
przyczynią się do rozwoju turystyki i rekreacji na obszarze gminy. Najistotniejszym celem
dalszego rozwoju transportu drogowego na obszarze gminy jest zrównowaŜenie rozwoju
komunikacji drogowej z rozwojem społecznym, przestrzennym i środowiskowym oraz
zapewnienie sprawnych połączeń z elementami paneuropejskiego korytarza transportowego
__________________________________________________________________________________________
Strona 17
16
i przejściami granicznymi z Czechami. Studium ustala konieczność przebudowy:
– dróg wojewódzkich DW 414, DW 409 i DW 407 wraz z budową obwodnicy wsi Łącznik;
– dróg powiatowych zapewniających powiązania z sąsiednimi ośrodkami gminnymi
(Korfantowem, Niemodlinem i Głogówkiem) tj. drogi DP 1202 O, DP 1526-1205 O oraz
DP 1206 O wraz z docelową budową północnej obwodnicy miasta Biała, DP 1208 O
wraz z budową obwodnicy wsi Solec i Rostkowice;
– dróg gminnych, w tym takŜe zapewniających poprawę powiązań wewnątrzmiejskich.
Studium zapewnia moŜliwość rozwoju alternatywnego środka komunikacji jakim jest rower,
ustalając przebieg czytelnych i spójnych głównych oraz lokalnych tras rowerowych,
realizujących powiązania w relacjach dom – ośrodek usługowy, dom – miejsce pracy, dom –
miejsce wypoczynku i rekreacji. Zapewnia takŜe rozwój turystycznych tras rowerowych.
Ustalone w studium zasady rozwoju systemu parkowania umoŜliwiają poprawę wyposaŜenia
obszaru gminy w system parkingów dla obsługi ruchu turystycznego i sezonowego ruchu
rekreacyjnego,
a takŜe poprawę wyposaŜenia ośrodków usługowych i terenów
mieszkaniowych.
WyposaŜenie w infrastrukturę techniczną gminy w niektórych zakresach nie odpowiada
potrzebom mieszkańców i gospodarki. Wystarczająco rozwinięta jest sieć wodociągowa,
która zapewnia mieszkańcom (100%) i gospodarce dostęp do wody pitnej. Ujęcia wody w
Białej, PręŜynie, Gostomi i Pogórzu posiadają wystarczające zasoby wody, umoŜliwiające
rozwój gminy. Do stopnia rozwoju sieci wodociągowej nie jest dostosowany stopień rozwoju
systemów kanalizacji sanitarnej, co naleŜy traktować jako zapóźnienie cywilizacyjne.
System centralnego odbioru i oczyszczania ścieków funkcjonuje wyłącznie na części
obszaru miasta. Studium zakłada osiągnięcie do 2030 roku wskaźnika wyposaŜenia
obszaru gminy w system odbioru i oczyszczania ścieków wyraŜonego w min 100%
mieszkańców miasta oraz 60% mieszkańców gminy. System ten powinien zostać
zrealizowany dla aglomeracji „Biała” (z oczyszczalnią ścieków w mieście Biała) oraz dla
pozostałych wsi z lokalnymi lub przydomowymi oczyszczalniami ścieków. Gmina nie jest
wyposaŜona w sieć gazu przewodowego, a najbliŜsze gazociągi usytuowane są na
obszarze gminy Lubrza i Korfantów. Gazyfikacja gminy Biała wymaga budowy sieci
gazowej z obszaru gminy Lubrza o długości ok. 5km oraz budowy stacji redukcyjnopomiarowej Io. W celu zapewnienia dostępu do gazu mieszkańców i gospodarki gminy
studium zapewnia moŜliwość rozwoju biogazowni rolniczych stanowiących potencjalne
źródło zaspokojenia potrzeb mieszkańców. W zakresie rozwoju sieci energetycznych
planowana jest modernizacja istniejącej linii wysokich napięć 110kV relacji Hajduki-Ceglana
i Zdzieszowice-Hajduki oraz poprawa warunków i bezpieczeństwa zasilania gminy poprzez
modernizację GPZ Ścinawa Niemodlińska, a takŜe włączenie do sieci gminnej planowanych
obiektów energetyki wiatrowej, słonecznej i wodnej. Na obszarze gminy gospodarka
odpadami nie jest w pełni uregulowana. Studium ustala obowiązek sukcesywnego
wdraŜania docelowego systemu organizacji gospodarki odpadami w ramach PołudniowoZachodniego Regionu Gospodarki Odpadami, obejmującego gminy Paczków, Otmuchów,
Kamiennik, Nysa, Pakosławice, Skoroszyce, Łambinowice, Korfantów, Głuchołazy, Prudnik,
Biała, Lubrza, Grodków i Tułowice, na bazie składowiska odpadów komunalnych w
Domaszkowicach.
W celu zapewnienia właściwych warunków funkcjonowania przyrody oŜywionej oraz
kształtowania i rozwoju bioróŜnorodności studium określa obszary systemu ekologicznego
(ESOCh) oraz obszary stanowiące ostoje florystyczne i faunistyczne. Ekologiczny system
obszarów chronionych (ESOCh) gminy omówiono powyŜej. Do obszarów stanowiących
najcenniejsze ostoje florystyczne zaliczono: zwarty kompleks leśny Borów Niemodlińskich
(z wyłączeniem obszarów monokultur sosnowych), mniejsze kompleksy leśne
wykształcające warunki ekologiczne wnętrza lasu (koło Pogórza, Czartowic, Nowej Wsi
Prudnickiej i Laskowic), mozaikowate układy zadrzewień, łąk, nieuŜytków, muraw,
szuwarów biocenoz wodnych i turzycowisk w dolinach rzecznych (Białej, Młynówki,
__________________________________________________________________________________________
Strona 18
17
Młyńskiej, Ścianawki, Psińca), obszary zawodnionych i zadrzewionych wyrobisk
eksploatacyjnych kruszywa naturalnego w rejonie wsi Łącznik. Z kolei za ostoję
faunistyczną o znaczeniu ponadlokalnym uznano kompleks leśny Borów Niemodlińskich,
na północ od Chrzelic dolina Białej od granicy z gminą Prudnik do granicy z gminą
Strzeleczki, oraz mniejsze kompleksy leśne i doliny rzeczne stanowiące ostoje o znaczeniu
lokalnym. W granicach administracyjnych gminy znajdują się obszary i obiekty cenne
przyrodniczo, objęte ochroną prawną: rezerwat przyrody Jeleni Dwór, Obszar Chronionego
Krajobrazu Bory Niemodlińskie, pomniki przyrody (2 szt.) oraz liczne stanowiska gatunków
roślin chronionych i rzadkich. W studium dąŜy się do objęcia ochroną następnych obszarów
o wysokich walorach przyrodniczych: Obszaru Chronionego Krajobrazu „DOLINA BIAŁEJ”,
pomników przyrody oŜywionej w formie szpalerów lub alei drzew (4 szt.), zespołu
przyrodniczo-krajobrazowego ZPK DOLINA GOSTOMKI, ZPK DOLINA PSIŃCA (Potoku
Kolnowickiego) oraz ZPK NAGŁÓW. Studium wskazuje równieŜ na potrzebę ochrony
występujących na obszarze gminy naturalnych siedlisk przyrodniczych i pasów zieleni
wiatrochronnej.
Przyrodę nieoŜywioną na obszarze gminy uznaje się za równie cenną. Ochronie prawnej
podlegają trzy złoŜa surowców naturalnych, usytuowane w mieście Biała oraz wsi Łącznik i
Pogórze. Dla jedynego eksploatowanego obecnie złoŜa w Łączniku ustanowiono teren i
obszar górniczy. Zmiana studium rozszerza zakres ochrony gruntów rolnych I-III klasy
bonitacyjnej, o wysokich walorach produkcyjnych, o grunty połoŜone w granicach sołectwa
Radostynia, Górka Prudnicka Ligota Bialska, Otoki i Grabina oraz wsi Krobusz, Mokra, Nowa
Wieś Prudnicka i Czartowice. Około ¾ uŜytków rolnych gminy nalezy chronić dla potrzeb
rolnictwa. Na obszarze gminy występują trzy Główne Zbiorniki Wód Podziemnych: GZWP
332 Subniecka Kędzierzyńsko-Głubczycka, GZWP 337 Dolina Kopalna Lasy Niemodlińskie i
GZWP 338 Subzbiornik Paczków-Niemodlin. Dla zapewnienia ochrony ujmowanych wód
podziemnych ustanowiono strefy ochronne ujęć wody tj. teren ochrony bezpośredniej dla
ujęcia wody Józefów, Gostomia i Pogórze oraz PręŜyna, Biała i Lisy. Ustanowiono takŜe
teren ochrony pośredniej dla zespołu ujęć wody PręŜynka - PręŜyna - Biała -Lisy. Warunki
hydrograficzne na obszarze gminy nie naleŜą do korzystnych. Zasobniejsza w wody
powierzchniowe jest północna część jej obszaru. Studium określa zasady ochrony
jednolitych części wód powierzchniowych w ramach scalonych części wód JCWP Biała,
JCWP Ścianawa Niemodlińska, JCWP Potok Prószkowski, JCWP Lubrzanka. W studium
planuje się takŜe ochronę stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieoŜywionej SD Wilków,
SD Olbrachcice i SD Dębina. Za wymagające ochrony uznaje się takŜe obszary naturalnych
zagroŜeń geologicznych obejmujące tereny naraŜone na erozję wodną i wietrzną,
występujące w obrębie PłaskowyŜu Głubczyckiego.
Za jedno z najwaŜniejszych zadań polityki przestrzennej gminy Biała w studium uznano
zapewnienie nienaruszalności podstawowych elementów środowiska kulturowego, w
szczególności zachowanie historycznej toŜsamości miejsca oraz podniesienie walorów
kulturowych obszaru gminy, wskazanego do rozwoju turystyki i rekreacji. W przestrzeń gminy
wpisane jest bogate i róŜnorodne dziedzictwo kulturowe. Do obszarów o wysokich walorach
kulturowych zaliczono zachowany układ średniowiecznego miasta lokacyjnego Biała,
zabytkowe układy ruralistyczne wsi Gostomia, PręŜyna i Śmicz, historyczne załoŜenia
ruralistyczne wsi Chrzelice, Kolnowice, Miłowice, Obrachcice, Radostynia, Solec i Wilków,
załoŜenia popałacowe zachowane w mieście Biała oraz we wsi Chrzelice i Radostynia,
zespoły budowlane w formie nielicznych na obszarze gminy folwarków (Czartowice) oraz
zespoły zabudowy robotniczej (Łącznik, Radostynia), liczne tereny zabytkowej zieleni (parki
w Chrzelicach, Radostyni, Śmiczu i PręŜynie) oraz zabytkowe cmentarze (w Białej, Gostomi,
Grabinie, Kolnowicach, Ligocie Bialskiej, Olbrachcicach, PręŜynie i Śmiczu). O wysokich
walorach kulturowych świadczą takŜe liczne zabytki archeologiczne wpisane do rejestru
zabytków (szt. 27) i ujęte w gminnej ewidencji zabytków (szt. 244), w tym grodziska i
cmentarzyska, oraz zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków (szt. 46) i ujęte w
__________________________________________________________________________________________
Strona 19
18
gminnej ewidencji zabytków (szt. 112). Za najbardziej zasobny w zabytki uznano obszar
miasta Biała (25,8%) oraz wsi Śmicz (14,4%) i PręŜyna (8,1%).
Ochroną prawną w największym stopniu objęty jest obszar starego miasta Białej oraz teren
grodziska i cmentarza Ŝydowskiego, ujęte w rejestrze zabytków oraz objęte strefą A – ścisłej
ochrony konserwatorskiej. Na obszarze wiejskim gminy w równym stopniu chroniony jest
tylko zespół zamkowo-parkowy w Chrzelicach. Ustanowioną strefą B - ochrony
konserwatorskiej objęto ochroną przedmieścia miasta lokacyjnego w Białej wraz z dzielnicą
Stare Miasto oraz wieś Gostomia. W studium obejmuje się szeroką ochroną walory
kulturowe obszaru gminy ustalając potrzebę ustanowienia:
– pomnika historii „Biała – cmentarz Ŝydowski wraz z grodziskiem”;
– strefy A – ścisłej ochrony konserwatorskiej dla cmentarza Ŝydowskiego wraz z
grodziskiem w Białej oraz dla zespołu parkowo-zamkowego w Chrzelicach;
– strefy B - dla historycznych układów ruralistycznych wsi Śmicz i PręŜyna;
– strefy ochrony kompozycji historycznych układów przestrzennych i zespołów zabudowy –
dla ochrony kompozycji historycznych układów przestrzennych wsi Kolnowice, Miłowice,
Olbrachcice, Radostynia i Wilków oraz dla zespołów zabudowy robotniczej we wsi
Łącznik i Radostynia oraz folwarku w Czartowicach;
Studium zapewnia takŜe ochronę zabytkowych zespołów zieleni poprzez wprowadzenie
stref ochrony konserwatorskiej zieleni dla zabytkowych parków i cmentarzy, a takŜe
zabytków archeologicznych poprzez planowane strefy W – ochrony archeologicznokonserwatorskiej oraz strefy OW – obserwacji archeologicznej.
Ochronę krajobrazu kulturowego (przyrodniczego i osadniczego) w studium uznano za
komplementarne zadanie ochrony dziedzictwa kulturowego i ochrony przyrody. Jedynym
obszarem podlegającym prawnej ochronie walorów krajobrazu w gminie Biała jest Obszar
Chronionego Krajobrazu Bory Niemodlińskie. Na podstawie obowiązujących planów
miejscowych chroniony jest krajobraz kulturowy staromiejskiego układu przestrzennego
miasta Biała oraz układu ruralistycznego wsi Gostomia. Studium wprowadza nowe i liczne
projektowane formy ochrony krajobrazu kulturowego oraz ochrony ekspozycji dalekiego
widoku (panoramy) i bliskiego widoku. Planowana jest ochrona:
– Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Białej;
– Zespołów przyrodniczo-krajobrazowych Doliny Młyńskiej (Gostomki) oraz doliny Psiny
(Potoku Kolnowickiego);
– stref szczególnej ochrony krajobrazu przyrodniczego dla dolin cieków wodnych na
PłaskowyŜu Głubczyckim;
– Parku Kulturowego dla ochrony krajobrazu osadniczego Osobłogi – dóbr
Oppersdorfów;
– Stref ochrony zabytkowego krajobrazu osadniczego wsi Śmicz, PręŜyna oraz Wilków,
Kolnowice i Radostynia;
– Stref ochrony dalekiego lub bliskiego widoku (panoramy) Gór Opawskich, miasta Biała
oraz wsi Śmicz, Gostomia, Ligota Bialska, Radostynia, Łącznik oraz zespołu pałacowo
-parkowego w Mosznej;
– Stref ochrony ciągu i punktu widokowego, umoŜliwiającego obserwację cennych
zespołów zabudowy lub dominant przestrzennych.
__________________________________________________________________________________________
Strona 20
19
CZĘŚĆ I – INFORMACYJNA
STAN ZAGOSPODAROWANIA GMINY
I UWARUNKOWANIA JEJ ROZWOJU
__________________________________________________________________________________________
Strona 21
20
ROZDZIAŁ 1
STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA
__________________________________________________________________________________________
Strona 22
21
1. UKSZTAŁTOWANIE FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE GMINY
1.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBSZARU GMINY
Gmina Biała połoŜona jest w południowej części województwa opolskiego w dorzeczu rzeki
Białej. Pod względem administracyjnym wchodzi w skład powiatu prudnickiego, do którego
naleŜy równieŜ miasto i gmina Prudnik, gmina Lubrza oraz gmina Głogówek. Od północy
obszar gminy Biała graniczy z gminą Prószków, od północnego-wschodu z gminą
Strzeleczki, od wschodu z gminą Głogówek, od południa z gminą Lubrza, od południowegozachodu z gminą Prudnik oraz od zachodu z gminą Korfantów.
Pod względem regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski obszar gminy połoŜony jest o
obrębie trzech mezoregionów Niziny Śląskiej tj. PłaskowyŜu Głubczyckiego na południu,
Kotliny Raciborskiej w centrum oraz Równiny Niemodlińskiej na północy.
Gmina o powierzchni w granicach administracyjnych około 196 km2 (19600 ha, w tym miasto
1471ha), stanowi 2,08% ogólnej powierzchni województwa (9412 km2 ) i jest jedną z
większych gmin w regionie. W strukturze przestrzennej jej obszaru dominują uŜytki rolne
zajmujące około 75% powierzchni (14751ha) oraz lasy występujące na około 18% (3525ha)
powierzchni jej obszaru. Pozostałe formy uŜytkowania gruntów tzn. uŜytki kopalne (18 ha),
tereny wód otwartych (13 ha) oraz tereny zainwestowane (zabudowane i komunikacyjne –
ok. 956 ha), stanowią łącznie tylko 7% powierzchni gminy.
W 2013 roku gmina liczyła ogółem około 10 760 mieszkańców, w tym miasto zamieszkiwało
2 450 osób. Gęstość zaludnienia utrzymuje się na niskim, jak na województwo opolskie,
poziomie 56 osób na 1 km2.
Podstawową funkcją gospodarczą gminy jest rolnictwo, które rozwija się przy korzystnych
warunkach środowiska przyrodniczego. Ponadto gmina, jako uzupełniającą, posiada
funkcję mieszkaniową, jednak jej obszar leŜy poza głównymi osiami rozwojowymi regionu.
Poza intensywnym rolnictwem występujące tu uwarunkowania nie mają znaczenia dla
rozwoju Opolszczyzny.
Miasto stanowi lokalny ośrodek usługowo-mieszkaniowy, o poszerzonym zakresie usług
ponadlokalnych. Obok niego w skład gminy Biała wchodzi dwadzieścia osiem sołectw:
Browieniec Polski, Brzeźnica, Chrzelice, Czartowice, Dębina, Gostomia, Górka Prudnicka,
Grabina, Józefów, Kolnowice, Krobusz, Laskowiec, Ligota Bialska, Łącznik, Miłowice, Mokra,
Nowa Wieś Prudnicka, Ogiernicze, Olbrachcice, Otoki, Pogórze, PręŜyna, Radostynia,
Rostkowice, Solec, Śmicz, Wasiłowice oraz Wilków. Miasto oraz sołectwa wraz z
przysiółkami łącznie tworzą 43 miejscowości.
W strukturze przestrzennej obszaru gminy obok wielkopowierzchniowych gruntów ornych
charakterystyczne są rozlokowane wyspowo, wzdłuŜ dróg, tereny zwartej zabudowy
wiejskiej. Większość wsi gminy charakteryzuje zabudowa skoncentrowana, szczególnie w
południowej jej części, co ma związek z urozmaiceniem rzeźby terenu, a takŜe z bardzo
wysokimi walorami rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Na północy gminy, gdzie walory
produkcyjne gruntów ornych są mniejsze, zwartość zabudowy maleje. Uzupełnieniem dla
dominujących terenów zabudowy mieszkaniowej są rozlokowane na terenie wszystkich wsi
tereny produkcyjne i usługowo-składowo-handlowe, które nie osiągają nigdzie większego
znaczenia w strukturze funkcjonalno-przestrzennej obszaru. NajwaŜniejszym ośrodkiem
produkcyjno-usługowym jest miasto Biała i wieś Łącznik.
Gmina połoŜona jest na skrzyŜowaniu waŜnych dla województwa szlaków komunikacji
drogowej, w skład których wchodzą drogi wojewódzkie: DW 414 relacji Lubrza – Opole, DW
__________________________________________________________________________________________
Strona 23
22
407 relacji Nysa – Łącznik oraz DW 409 relacji Dębina – Strzelce Opolskie, pełniące
najistotniejszą rolę w jej powiązaniach komunikacyjnych. Miasto Biała znajduje się w
odległości 34 kilometrów od Opola, 7 km od Prudnika, 15 km od Głogówka, 21 km od
Krapkowic oraz Nysy i ma zapewnione z nimi ścisłe powiązania komunikacyjne. Od węzła
transportowego skupiającego połączenia kolejowe, drogowe oraz wodne, jakim jest
Kędzierzyn-Koźle, dzieli go dystans 40 km. Dostęp do autostrady A4 wchodzącej w skład
paneuropejskiego korytarza transportowego C-E30, posiadającej w systemie drogowym
kraju podstawowe znaczenie, zapewniają węzły autostradowe GOGOLIN i DĄBRÓWKA
połoŜone w odległości (kolejno) około 27km i 33km od miasta Biała.
1.2. POWIĄZANIA ZEWNĘTRZNE GMINY
Powiązania zewnętrzne gminy Biała obejmują sferę przyrodniczą, kulturową, społeczną,
komunikacyjną i techniczną.
Najistotniejsze powiązania zewnętrzne obszaru gminy wynikają z relacji przyrodniczych:
– południowa i centralna jej część, cechująca się bardzo dobrą jakością rolniczej
przestrzeni produkcyjnej wyraŜającą się 45% udziałem gleb chronionych klas II-III i
organicznych, wchodzi w skład rejonu Opolszczyzny o szczególnie korzystnych
uwarunkowaniach dla rozwoju intensywnej produkcji rolnej. Wysoka kultura rolna i dobre
gleby gwarantują gminie najwyŜsze lokaty w produkcji rolnej w województwie opolskim i
zapewniają powiązania z wielkopowierzchniowymi gruntami ornymi gmin Lubrza,
Prudnik, Korfantów i Głogówek;
– zbiorniki wód podziemnych: GZWP 332 i GZWP 338 w trzeciorzędzie oraz GZWP 337 w
czwartorzędzie, a takŜe zasobna dolina KOPALNA BIAŁEJ, połoŜone w granicach gminy,
mają swoją kontynuację w gminach sąsiednich na zachodzie, północy i wschodzie;
– dolina Białej, stanowiąca regionalny korytarz ekologiczny, zapewnia powiązania gminy z
obszarem gminy Lubrza, Strzeleczki i Krapkowice;
– kompleksy leśne połoŜone w części północnej gminy Biała, stanowiące pozostałość
dawnej Puszczy Śląskiej, wchodzą w skład Ostoi Bory Niemodlińskie, obejmującej takŜe
wielkoobszarowe kompleksy leśne na obszarze gminy Dąbrowa, Grodków, Korfantów,
Lewin Brzeski, Łambinowice, Niemodlin, Prószków, Skoroszyce i Tułowice, objęte
granicami Obszaru Chronionego Krajobrazu BORY NIEMODLIŃSKIE.
WaŜną rolę w rozwoju obszaru odgrywają powiązania komunikacyjne i infrastrukturalne z
sąsiednimi terenami. NajwaŜniejszymi z nich są:
– droga wojewódzka DW 414 relacji Lubrza – Opole, zapewniająca powiązania gminy z
miastem wojewódzkim Opolem oraz powiatowym ośrodkiem usługowym jakim jest
Prudnik, a takŜe poprzez drogę krajową DK 40 relacji Granica Państwa - Pyskowice i DK
41 relacji Nysa – Granica Państwa z sąsiednim Głogówkiem i Kędzierzynem-Koźle oraz
powiązania z turystycznym rejonem województwa opolskiego GÓRAMI OPAWSKIMI i z
przejściami granicznymi w Trzebinia – Bartultovice, Głuchołazy – Mikulovice i Konradów
- Zlate Hory;
– droga wojewódzka DW 407 relacji Nysa – Łącznik zapewniająca powiązania północnej
części obszaru gminy z Nysą oraz województwem Dolnośląskim;
– droga wojewódzka nr 409 relacji Dębina – Strzelce Opolskie, zapewniająca gminie
powiązania z węzłami autostradowymi GOGOLIN i DĄBRÓWKA oraz z sąsiednimi
lokalnymi ośrodkami usługowymi jakim jest miasto Krapkowice i Gogolin;
– linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik – Gogolin znaczenia miejscowego, zapewniająca
powiązania komunikacyjne gminy z miastem powiatowym Prudnik oraz z Krapkowicami i
Gogolinem;
– drenaŜowe ujęcia wody pitnej dla miasta Prudnika, zlokalizowane na obszarze gminy,
wraz ze strefę ochrony pośredniej zewnętrznej utworzoną dla ochrony komunalnych ujęć
__________________________________________________________________________________________
Strona 24
23
–
–
wody gminy Białej i Lubrza oraz miasta Prudnika obejmującą południową część jej
obszaru (część gruntów sołectwa PręŜyna i Lubrza oraz miasta Biała);
korytarz energetyczny tworzony przez dwutorową linię elektroenergetyczną wysokiego
napięcia tzn. linię 110kV relacji Ceglana – Hajduki i Zdzieszowice – Hajduki;
stacja nadawczo-przekaźnikowa w Chrzelicach, stanowiąca jeden z waŜniejszych
elementów systemu telekomunikacyjnego kraju.
Północna część obszaru gminy (z wsią Chrzelice) wraz z terenami wyznaczonymi na
obszarze gminy Korfantów, Łambinowice, Niemodlin, Lewin Brzeski, Dąbrowa,
Komprachcice, Prószków, Krapkowice, leŜy w zasięgu projektowanej strefy o charakterze
parku kulturowego Krajobraz Osadniczy Reliktów Puszczy Odrzańskiej – Bory
Niemodlińskie, o znaczeniu regionalnym. Z kolei południowa część gminy (z wsią Wilków)
wraz z obszarem gminy Głogówek leŜy w zasięgu projektowanego parku kulturowego
Krajobrazu Osadniczego Osobłogi „Dóbr Oppersdorfów”.
Powiązania społeczne wyraŜają się związkach gminy z rynkami pracy gmin sąsiednich, w
tym szczególnie miasta Prudnik i Opole, w mniejszym stopniu Głogówka, Krapkowic i Nysy,
a takŜe w przebiegu ruchu turystycznego do Gór Opawskich. Miasto powiatowe Prudnik
wyposaŜone w usługi ponadpodstawowe, zapewnia obsługę mieszkańcom gminy w
zakresie administracji i statystyki (Urząd Miasta i Gminy, Starostwo Powiatowe, Oddział
Urzędu Statystycznego), oświaty ponadpodstawowej, ochrony zdrowia i opieki społecznej
(Szpital Rejonowy), bezpieczeństwa publicznego i wymiaru sprawiedliwości (Komenda
Rejonowa Policji, sąd i prokuratura), ochrony p-poŜ (komenda straŜy poŜarnej), obsługi
celnej, skarbowej i bankowo-finansowej ochrony sanitarno-epidemiologicznej (Terenowa
Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna), obsługi geodezyjnej (ośrodek dokumentacji
geodezyjnej i kartograficznej), obsługę urzędu pracy i ubezpieczeń społecznych, obsługę w
pozostałych zakresach (Energia Pro Grupa TAURON z siedzibą we Wrocławiu, Oddział w
Opolu, Rejon Nysa, Zakład Energetyki Cieplnej ECO z siedzibą w Opolu – Oddział
Krapkowice, Telekomunikacja Polska S.A., Obwodowy Urząd Poczty Polskiej, biura
notarialne).
1.3. STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA OBSZARU GMINY
Przez strukturę funkcjonalno-przestrzenną rozumie się układ powiązanych ze sobą
obszarów, wyróŜniających się jednorodnymi cechami funkcjonalnymi i przestrzennymi, a
takŜe podsystemy liniowe zapewniające ich powiązania funkcjonalne, w tym szczególnie
systemy transportowe i infrastrukturalne.
W granicach administracyjnych gminy Biała wyróŜnia się dwa podstawowe elementy
struktury funkcjonalno-przestrzennej, charakteryzujące się jednorodnymi cechami
funkcjonalnymi (rodzaj pełnionej funkcji) i przestrzennymi (pokrycie, ukształtowanie
zagospodarowanie i zabudowa obszaru):
1) obszary otwarte rolno-leśne – tworzące strukturę przyrodniczą gminy, obejmujące
zespół obszarów pełniących funkcje ekologiczne (systemu ekologicznego) oraz zespół
obszarów wspomagających obszary systemu ekologicznego;
2) obszary osadnicze – tworzące strukturę osadniczą gminy, obejmujące zespoły
obszarów mieszkaniowych, usługowych oraz aktywności gospodarczej, uzupełnione
przez obszary zieleni w zabudowie, zapewniające powiązania z obszarami otwartymi
rolno-leśnymi.
1.3.1. Struktura przyrodnicza obszaru gminy
Wśród obszarów tworzących strukturę przyrodniczą gminy najwaŜniejszą rolę dla
funkcjonowania przyrody ma zespół obszarów tworzących system ekologiczny gminy.
__________________________________________________________________________________________
Strona 25
24
Ekologiczny System Obszarów Chronionych (ESOCh) w gminie Biała tworzą następujące
obszary:
– dolina rzeki Biała, stanowiąca korytarz ekologiczny o randze regionalnej, będąca waŜną
osią krajobrazową gminy i projektowanym obszarem chronionego krajobrazu;
– wielkoprzestrzenne kompleksy leśne, stanowiące obszary węzłowe o randze regionalnej,
wchodzące w skład Borów Niemodlińskich, obejmujące kompleksy leśne połoŜone w
północnej części i północno-wschodniej części obszaru gminy;
– dolina Potoku Kolnowieckiego (Psiniec), Potoku Gostomka, Śmickiego Potoku, Ścinawki,
Czarnego Rowu oraz Rzymkowickiego Rowu, Potoku Krobuskiego, Młynówki, Potoku
Młyńskiego oraz Potoku Rina - stanowiące korytarze i sięgacze ekologiczne o znaczeniu
lokalnym;
– drobnopowierzchniowe kompleksy leśne, izolowane, usytuowane wśród uŜytków rolnych,
na pozostałym obszarze gminy , stanowiące węzły ekologiczne o znaczeniu lokalnym;
– zbiorniki wodne, głównie zbiorniki poeksploatacyjne i stawy hodowlane, połoŜone na
gruntach wsi Łącznik-Dębina i Mokra – stanowiące lokalne węzły ekologiczne.
Ocenia się, Ŝe znaczna szerokość regionalnego korytarza ekologicznego o charakterze
łąkowo - wodno - zadrzewieniowym, jakim jest dolina rzeki Białej, stanowi o duŜej
potencjalnej droŜności oraz jego funkcjonalności w powiązaniach obszarów węzłowych. Jej
funkcja jest lepiej zachowana w północnej i centralnej części gminy, a nieco gorzej w części
południowej, w obrębie PłaskowyŜu Głubczyckiego. Wynika to głównie z duŜo mniejszych
szerokości dna doliny oraz znacznej presji rolnictwa, polegającej głównie na przekształcaniu
łąk i pastwisk w grunty orne. Dolina rzeki Białej ma duŜe znaczenie dla migracji gatunków,
populacji, przepływu i obiegu materii, z wylesionego południa gminy i województwa
opolskiego, na północ, w tym szczególną rolę odgrywa w migracji ptaków. Pozostałe
korytarze i sięgacze ekologiczne (doliny cieków wodnych) gminy są silnie zdegradowane w
swojej strukturze i funkcjonowaniu. Powodem degradacji jest zamiana łąk na grunty orne, a
takŜe procesy erozyjne (erozji wodnej i wietrznej), które zachodzą na wysokich skarpach
dolin rzecznych w południowej części gminy.
Wielkopowierzchniowe kompleksy leśne zapewniają powiązania funkcjonalno-przestrzenne
obszaru gminy z terenami ościennymi. Kompleksy leśne północnej części gminy stanowią
część Puszczy Niemodlińskiej i charakteryzują się duŜą zwartością, zróŜnicowanym układem
hydrologicznym, a w konsekwencji duŜym zróŜnicowaniem typów siedliskowych
drzewostanów i gatunkowym lasów. Tutaj teŜ występują największe powierzchnie roślinności
zgodnej z roślinnością potencjalną. Natomiast kompleksy leśne połoŜone w północnozachodniej, centralno-wschodniej i południowo-zachodniej części gminy, na gruntach wsi
Pogórze, Nowa Wieś Prudnicka, Czartowice i Kolnowice, są samodzielnym, ostańcowym
ekosystemem izolowanym gruntami rolnymi.
Zbiorniki wodne gminy Biała pomimo tego, Ŝe są nieliczne i niewielkie powierzchniowo,
wykazują duŜy potencjał przyrodniczy.
Funkcję przyrodniczą obszarów systemu ekologicznego gminy wspomagają obszary
uŜytkowane rolniczo, głównie jako grunty orne. W strukturze funkcjonalno-przestrzennej
gminy Biała moŜna wyróŜnić dwa rodzaje obszarów rolnych, charakteryzujących się
odmienną fizjonomią krajobrazu (głównie ukształtowaniem i pokryciem terenów) oraz
jakością produkcyjną gleb:
– obszar rolny o wysokich walorach produkcyjnych, połoŜony w obrębie PłaskowyŜu
Głubczyckiego w południowej części gminy, o pagórkowatej i falistej rzeźbie terenu, o
dominujących gruntach ornych I-III klasy bonitacyjnej, o glebach lessowych i pyłowych;
– obszar rolny o średnich i niskich walorach produkcyjnych, połoŜony w obrębie Równiny
Niemodlińskiej w centralnej i północnej części gminy, o równinnej rzeźbie terenu, o
dominujących uŜytkach rolnych IV – VI klasy bonitacyjnej.
__________________________________________________________________________________________
Strona 26
25
W obrębie obu obszarów występują nieliczne wieloprzestrzenne uŜytki rolne, głównie na
gruntach wsi Kolnowice, Mokra i Radostynia, których walory ekologiczne (ze względu na ich
charakter) są silnie obniŜone. Monotonny, homogeniczny obszar rolniczy bardzo rzadko
poprzecinany jest innymi niŜ grunty orne ekosystemami. Nieliczne są tu zadrzewienia i
remizy śródpolne mające potencjał biotyczny. Obszary rolnicze o wysokich walorach
produkcyjnych są jednocześnie głównym elementem struktury przyrodniczej południowej i w
mniejszym nieco zakresie centralnej części gminy.
1.3.2. Struktura osadnicza gminy
Istotnym elementem struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy Biała są obszary osadnicze.
Gmina zaliczana jest do obszarów słabo zurbanizowanych. Tworzy ją 29 miejscowości, w
tym miasto Biała oraz 28 sołectw: Browieniec Polski, Brzeźnica, Chrzelice, Czartowice,
Dębina, Gostomia, Górka Prudnicka, Grabina, Józefów, Kolnowice, Krobusz, Laskowiec,
Ligota Bialska, Łącznik, Miłowice, Mokra, Nowa Wieś Prudnicka, Ogiernicze, Olbrachcice,
Otoki, Pogórze, PręŜyna, Radostynia, Rostkowice, Solec, Śmicz, Wasiłowice oraz Wilków. W
procesie historycznego rozwoju niektóre wsie, głównie w północnej i centralnej części
gminy, wykształciły przysiółki, stanowiące odrębne jednostki osadnicze: Pogórze – Kolonia
Pogórze i Frącki, Grabina – Śmieciok, Ligota Bialska – Kolonia Ligocka, Krobusz – śabnik,
Otoki – Kolonia Otocka, Śmicz – Waldeka oraz Kolnowice – Kolonia Kolnowice.
W strukturze osadniczej gminy dominują niewielkie jednostki osadnicze, liczące 100-300
mieszkańców (16 z 29 jednostek osadniczych). Osiem wsi
liczy od 300 do 500
mieszkańców, a cztery liczą od 500-1000 mieszkańców. Miasto Biała oraz wieś Łącznik
zamieszkuje powyŜej 1000 mieszkańców. Wsie o liczbie mieszkańców mniejszej niŜ 100 nie
występują. Struktura osadnicza kształtuje się następująco:
– od 100 do 300 mieszkańców - wsie Browiniec Polski, Brzeźnica, Czartowice, Dębina,
Górka Prudnicka, Józefów, Laskowiec, Miłowice, Mokra, Nowa Wieś Prudnicka,
Ogiernicze, Otoki, Rostkowice, Solec, Wasiłowice i Wilków;
– od 301 do 500 mieszkańców - wsie Gostomia, Kolnowice, Krobusz, Ligota Bialska,
Olbrachcice, PręŜyna, Radostynia i Śmicz ;
– od 501 do 1000 mieszkańców – wsie Chrzelice, Grabina, Pogórze i Śmicz;
– powyŜej 1000 mieszkańców - liczy wieś Łącznik i miasto Biała.
W chwili obecnej wiodącą funkcją gminy jest rolnictwo, a uzupełniającą funkcja turystycznorekreacyjna i mieszkaniowa. Zachodząca powolna restrukturyzacja rolnictwa wpływa na
odejście znacznej liczby mieszkańców analizowanego obszaru do pracy w innych gałęziach
gospodarki. Rozwój gminy powoli uzyskuje charakter wielofunkcyjny, wykorzystujący
istniejące predyspozycje środowiska przyrodniczego, a takŜe uwarunkowania wynikające z
jej połoŜenia w regionie i powiązań komunikacyjnych.
Funkcje jednostek osadniczych gminy są historycznie związane z walorami rolniczej
przestrzeni produkcyjnej. We wsiach połoŜonych w południowej części gminy, gdzie grunty
rolne charakteryzują się wysokimi klasami bonitacyjnymi (I-III), funkcja rolnicza stanowi
funkcję dominującą wsi (Wilków, Rostkowice, Gostomia, Solec, Browiniec Polski, Józefów,
Olbrachcice, PręŜyna, Miłowice, Kolnowice, Laskowiec, Śmicz, Wasiłowice i Ligota Bialska).
Poruszając się w kierunku północnym funkcja rolnicza osad wiejskich gminy traci na
znaczeniu na rzecz funkcji mieszkaniowej lub mieszkaniowo-usługowej. W północnej części
obszaru gminy funkcja mieszkaniowa jest podstawową funkcją wsi, a często uzupełniona
jest słabo rozwiniętą funkcją turystyczną (Łącznik-Dębina i Chrzelice).
Miasto Biała wyróŜnia się dobrze rozwiniętą funkcją mieszkaniową oraz usługową. W skali
gminy szerokie wyposaŜenie miasta w usługi potwierdza jego rolę jako gminnego ośrodka
__________________________________________________________________________________________
Strona 27
26
usługowego. Wśród wsi gminy wyposaŜeniem w usługi wyróŜnia się wieś Łącznik,
wyposaŜona w rozszerzony zakres usług podstawowych, wspomagających gminny ośrodek
usługowy w obsłudze mieszkańców. Poziom wyposaŜenia w usługi pozostałych wsi gminy
jest podstawowy, częściej elementarny (minimalny), a w niektórych wsiach usługi nie
występują w ogóle (Laskowiec, Józefów, Ogiernicze, Nowa Wieś Prudnicka, Czartowice,
Ligota Bialska).
Charakterystyczną cechą jednostek osadniczych gminy Biała jest historyczny sposób
rozwoju przestrzennego zabudowy wsi. Zasadą są:
– skupione, zwarte zespoły zabudowy wsi połoŜonych w południowej i centralnej części
gminy, sytuowane w suchych dolinach w obrębie PłaskowyŜu Głubczyckiego oraz na
jego granicy z Równiną Niemodlińską;
– półzwarta lub rozproszona zabudowa wsi połoŜonych w północnej części gminy, które
rozwijały się głównie wzdłuŜ podstawowych szlaków drogowych (Pogórze, Łącznik,
Chrzelice, Grabina).
Na obszarach osadniczych gminy Biała, wyróŜnionych na podstawie dominującej funkcji
(obszary mieszkaniowe, usługowe, aktywności gospodarczej i zieleni urządzonej) moŜna
wyodrębnić z otoczenia, na podstawie
cech kompozycji
układu zabudowy i
zagospodarowania oraz hierarchii waŜności na obszarze osadniczym, następujące zespoły
zabudowy:
obszary mieszkaniowe, obejmujące:
– zespoły zabudowy zagrodowej, kulturowe, charakterystyczne dla wsi o funkcji
rolniczej, dominujące we wsi Śmicz, Kolnowice, Miłowice, PręŜyna, Wasiłowice,
Józefów, Olbrachcice, Browiniec Polski, Gostomia, Rostkowice, Wilków, Krobusz i
Radostynia oraz na terenie miasta dzielnica Szynowice i Stare Miasto, a takŜe
lokalnie występujące w jednorodnych, niewielkich zespołach na terenach
zabudowanych wsi Solec, Ogiernicze, Ligota Bialska, Pogórze i Chrzelice;
– zespoły zabudowy mieszkaniowej wiejskiej, stanowiącej dawną zabudowę
zagrodową przekształconą na zabudowę mieszkaniową jednorodzinną, a takŜe na
potrzeby nieuciąŜliwych usług, występujące głównie we wsiach centralnej i północnej
części obszaru gminy, w których funkcja rolnicza utraciła na znaczeniu (Nowa Wieś
Prudnicka, Czartowice, Ligota Bialska, Otoki, Grabina, Mokra, Brzeźnica, Pogórze,
Dębina, Pogórze i Chrzelice);
– zespoły zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, kulturowe i współczesne,
występujące w niewielkich zespołach w większości wsi gminy, w tym szczególnie we
wsiach, które w procesie historycznego rozwoju wykształciły jako dominującą
funkcję mieszkaniową (Łącznik-Dębina, Pogórze, Chrzelice i miasto Biała), oraz
współczesne, usytuowane w większych zespołach wyłącznie na obszarze miasta;
– zespoły zabudowy małomiasteczkowej, kulturowe, występujące wyłącznie na
obszarze miasta Biała, związane z rozwojem przedmieść średniowiecznych układów
urbanistycznych;
– zespoły zabudowy wielorodzinnej, współczesne występujące głównie na obszarze
miasta, ale takŜe we wsi Łącznik;
obszary usługowe, obejmujące:
– zespoły staromiejskiego centrum usługowego, występujące wyłącznie w obrębie
zabytkowego układu urbanistycznego miasta Biała;
– zespoły wiejskich ośrodków usługowych, kulturowe, ukształtowane w historycznym
procesie rozwoju we wsi Łącznik, Śmicz, PręŜyna oraz w zespole wsi GostomiaSolec;
– zespoły koncentracji usług, kulturowe i współczesne, wykształcone w mieście oraz w
niektórych wsiach gminy (Pogórze, Chrzelice, Krobusz);
obszary aktywności gospodarczej, obejmujące:
__________________________________________________________________________________________
Strona 28
27
–
zespoły zabudowy produkcyjnej, współczesne, usytuowane głównie na obszarze
miasta Biała;
– zespoły zabudowy róŜnorodnych form aktywności gospodarczej, usytuowane
głównie w mieście oraz we wsi Łącznik, Chrzelice, Pogórze i Brzeźnica;
– zespoły zabudowy produkcyjnej rolnej, kulturowe i współczesne, usytuowane we wsi
Mokra, Laskowiec, Krobusz, Wilków, Kolnowice, Miłowice i Olbrachcice;
obszary zieleni urządzonej, tworzące system przyrodniczy terenów zabudowanych,
obejmujące:
– zespoły sportu i rekreacji, usytuowane głównie w Białej oraz we wsi Łącznik-Dębina,
– zespoły zieleni parkowej i urządzonej, kulturowe, usytuowane w mieście Biała oraz
we wsi Chrzelice, Radostynia, PręŜyna i Śmicz,
– zespoły zieleni cmentarnej, kulturowe i współczesne, usytuowane w mieście Biała
oraz na terenie większości wsi.
1.4. LUDNOŚĆ GMINY
W 2013 r. gminę Biała zamieszkiwało
10760 mieszkańców, co stanowiło 19,17%
mieszkańców powiatu prudnickiego. Miasto Biała liczyło 2450 mieszkańców tj. 23% ludności
obszaru gminy. Gęstość zaludnienia obszaru utrzymuje się na poziomie około 56 osób na
km2. Charakterystyczną cechą struktury demograficznej obszaru gminy jest wysoki udział
ludności pochodzenia miejscowego, który dla obszarów wiejskich gminy wynosił 81,0 %, a
dla miasta Biała 64,2 %.
TABELA 1
GMINA BIAŁA – Zmiany liczby ludności w latach 1950 - 2012
1950
1960
1970
1980
1990
1995
2000
2005
2010
miasto 2415
2784
3062
2905
2906
2933
2826
2793
2528
wsie
12510
11696
11965
10249
9793
9761
9497
9352
8473
gmina
14925
14480
15027
13154
12699
12694
12323
12145
11001
Źródło: Roczniki statystyczne WUS i dane Urzędu Miejskiego w Białej – opracowanie własne J.O.
2013
2450
8310
10760
Od 1950 roku obserwuje się systematyczny spadek ogólnej liczby mieszkańców gminy,
zarówno na terenach wiejskich, jak i w mieście. W latach 1950-2012 liczba mieszkańców
gminy spadła o ok. 27% (tzn. ok. 4000 osób). W analizowanym okresie sytuacja
demograficzna na obszarze wiejskim gminy i w mieście Biała kształtowała się jednak
odmiennie. Liczba mieszkańców miasta Biała rosła do lat siedemdziesiątych, po czym
ustabilizowała się w latach 1980-2000, a od 2000 roku systematycznie zmniejsza się. W
stosunku do roku 1970 liczba mieszkańców miasta zmniejszyła się o 563 osoby tj. o 18,4%.
Z kolei na obszarze wiejskim gminy od lat pięćdziesiątych liczba mieszkańców
systematycznie zmniejsza się, a spadek wynosi ok. 27,2%.
TABELA 2
GMINA BIAŁA – dynamika zmian liczby ludności w latach 1950 - 2012
1950196019701980199019952000
20051960
1970
1980
1990
1995
2000
-2005
2010
miasto
115,3%
110,0%
94,9%
100,0%
100,9%
96,3%
98,8%
90,5%
wsie
93,5%
102,3%
85,6%
93,8%
95,5%
97,3%
98,5%
90,6%
gmina
97,0%
103,8%
87,5%
96,4%
99,6%
97,1%
98,5%
90,6%
20102013
98,8%
98,8%
98,8%
W mieście Biała spadki i wzrosty liczby ludności w okresach kolejnych dekad z reguły nie
przekraczają 5%. Na obszarze gminy zmiany liczby ludności były bardziej dynamiczne, co
było skutkiem migracji w latach 1970-80 i 2000-2005. Obszar wiejski gminy charakteryzuje
się spadkami liczby ludności wynoszącymi 5-15%, a kierunek rozwoju demograficznego
wskazuje na regres z tendencjami depopulacyjnymi. W poszczególnych wsiach gminy
__________________________________________________________________________________________
Strona 29
28
sytuacja demograficzna jest zróŜnicowana, co przedstawia tabela poniŜej.
TABELA 3
GMINA BIAŁA – dynamika zmian liczby ludności w latach 1950 - 2012
lp.
MIEJSCOWOŚĆ
LICZBA LUDNOŚCI
DYNAMIKA
ZMIAN W
LATACH
1995-2012
PROGNOZOWANA
1995
2012
LICZBA
LUDNOŚCI – 2035
r.
1
m. Biała
2933
2499
85,2%
2240
2
Browiniec Polski
172
133
77,3%
102
3
Brzeźnica
293
252
86,0%
212
4
Chrzelice
675
636
94,2%
569
5
Czartowice
129
119
92,2%
98
6
Dębina
126
94
74,6%
77
7
Gostomia
470
443
94,2%
401
8
Górka Prudnicka
239
199
83,3%
153
9
Grabina
528
420
79,5%
358
10 Józefów
125
116
92,8%
95
11 Kolnowice
310
262
84,5%
221
12 Krobusz
373
324
86,9%
291
13 Laskowiec
101
90
89,2%
72
14 Ligota Bialska
426
376
88,3%
322
15 Łącznik
1285
1146
89,2%
1007
16 Miłowice
130
129
99,3%
113
17 Mokra
190
155
81,6%
133
18 Nowa Wieś Prudnicka
228
212
93,0%
187
19 Ogiernicze
160
158
98,8%
137
20 Olbrachcice
400
347
86,8%
312
21 Otoki
190
188
99,0%
178
22 Pogórze
890
729
81,9%
674
23 PręŜyna
360
304
84,4%
272
24 Radostynia
465
413
88,8%
377
25 Rostkowice
252
200
79,4%
163
26 Solec
230
196
85,2%
172
27 Śmicz
592
487
82,3%
431
28 Wasiłowice
203
162
79,8%
127
29 Wilków
219
174
79,5%
135
OGÓŁEM
12694
10869
85,6%
9629
DYNAMIKA
ZMIAN W
LATACH
2012-2035
89,6%
76,7%
84,1%
89,5%
82,3%
81,9%
90,5%
76,9%
85,2%
81,9%
84,3%
90,0%
80,0%
85,6%
87,9%
87,6%
85,8%
88,2%
86,7%
89,9%
94,7%
92,5%
89,5%
91,3%
81,5%
87,8%
88,5%
78,4%
77,6%
88,6%
W latach 1995-2012 zarówno w mieście, jak teŜ w Ŝadnej wisi gminy, liczba ludności nie
wzrosła. Najmniejsze wsie gminy tj. wsi Miłowice, Ogiernicze i Otoki, wykazują stabilizację
liczby ludności, z niewielką tendencją do spadku. Z kolei wsie Brzeźnica, Górka Prudnicka,
Kolnowice, Krobusz, Laskowiec, Ligota Bialska, Mokra, Olbrachcice, Pogórze, PręŜyna i
Radostynia wykazują znaczny regres liczby ludności (spadki powyŜej 10%), a w przypadku
wsi Browiniec Polski, Grabina, Rostkowice, Wasiłowice i Wilków regres liczby ludności
wykazuje tendencje do depopulacji (spadki większe niŜ 20%).
Procesy demograficzne, zachodzące w latach 1995-2012 na obszarze gminy, wyraŜają się:
– niekorzystnymi zmianami liczby ludności terenów wiejskich gminy i terenu miasta;
– nierównomiernym rozkładem niekorzystnych procesów demograficznych na obszarze
wiejskim gminy, gdzie w niektórych wsiach intensywnie zachodzą procesy depopulacji
(wyludnienia);
– ujemnym przyrostem naturalnym, wynikającym z duŜego spadku liczby urodzeń przy
mniejszym spadku liczby zgonów oraz spadku dzietności kobiet;
– znaczącym wzrostem odpływu ludności przy jednoczesnym zmniejszeniu się napływu na
obszar gminy;
– niekorzystnymi zmianami w strukturze wieku ludności wyraŜającymi się znaczącym
spadkiem udziału grupy przedprodukcyjnej oraz wzrostem udziału grupy poprodukcyjnej;
__________________________________________________________________________________________
Strona 30
29
–
znacznym obciąŜeniem grupy produkcyjnej ludnością nieprodukcyjną.
Formułując załoŜenia do prognozy demograficznej dla gminy Biała uwzględniono ww.
rzeczywiste tendencje zmian w liczbie mieszkańców gminy oraz wyniki prognoz
sporządzonych przez WUS dla województwa opolskiego i powiatu prudnickiego.
Przyjęto następujące załoŜenia ogólne, które stanowiły podstawę obliczeń liczby
mieszkańców obszaru gminy Biała w latach 2013 – 2035:
− przedłuŜenie się średniego wieku rodzenia oraz zmniejszenie zróŜnicowania pomiędzy
terenami miejskimi i wiejskimi w zakresie współczynnika płodności;
− wzrost współczynnika umieralności przy jednoczesnym zwiększeniu się parametrów
trwania Ŝycia, z uwzględnieniem zróŜnicowania ze względu na płeć;
− ograniczenie strumieni napływu i odpływu ludności, przy jednoczesnym ograniczeniu
liczby migracji czasowych.
Prognozowana liczba ludności w gminie Biała, w poszczególnych latach, wyniesie:
TABELA 4
GMINA BIAŁA – prognoza liczby ludności w latach 2012 - 2035
TEREN
2012
2015
2020
miasta
2499
2464
2416
wsi gminy
8370
8237
8226
gmina ogółem
10869
10701
10462
Źródło: Roczniki statystyczne WUS i GUS – opracowanie własne J.O.
2025
2030
2035
2370
7861
10231
2308
7635
9943
2240
7389
9629
Prognozę liczby mieszkańców poszczególnych wsi gminy załączono do tabeli nr 3.
Prognoza demograficzna gminy Biała wykazuje w latach 2012-2035 na dalszy spadek liczby
mieszkańców, zarówno w mieście i na terenach wiejskich gminy. Spadki liczby ludności
przekroczą 10% jej stanu z roku 2012 roku. Jednocześnie nastąpią niekorzystne zmiany w
strukturze wieku ludności.
TABELA 5
GMINA BIAŁA – Prognoza struktury wieku ludności w % w latach 2012 - 2035
0-17 lat
ROK
0-2
3-6
7-12
15-17
ogółem
0-17
1995 r.
3,0
6,7
13,9
4,5
28,6
2012 r.
17,2
2035 r.
14,3
Źródło: Roczniki statystyczne WUS i GUS – opracowanie własne J.O.
18-60/65
lat
59,3
63,6
57,1
60/65+
lat
12,1
19,2
28,6
ogółem
osób
12694
10869
9629
Prognozowane zmiany w strukturze wieku ludności gminy w latach 2012 – 2035 wskazują na
zwiększenie udziału ludności w wieku poprodukcyjnym, niewielki spadek liczby ludności w
wieku produkcyjnym oraz znaczące zmniejszenie wielkości grupy przedprodukcyjnej.
Zachodzące zmiany w strukturze wieku ludności mają zasadniczy wpływ na kształtowanie
na obszarze gminy usług oświaty, opieki społecznej i ochrony zdrowia oraz miejsc pracy.
__________________________________________________________________________________________
Strona 31
30
2. UWARUNKOWANIA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE
2.1. TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ
A. ZABUDOWA WIELORODZINNA
Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna usytuowana jest na obszarze miasta Biała oraz we
wsi Łącznik. Pojedyncze budynki znajdują się takŜe w Brzeźnicy i Chrzelicach.
Zabudowa wielorodzinna historyczna i współczesna skupiona jest głównie w obrębie
zabytkowego układu przestrzennego miasta Biała. Reprezentują ją zespoły zabytkowej
zabudowy mieszkaniowej w formie kamienic, a takŜe zespoły współczesnej zabudowy
blokowej, usytuowane w ścisłym centrum miasta. Pierwsze pozostają we władaniu gminy
(jako mienie komunalne), a ostatnie naleŜą głównie do Spółdzielni Mieszkaniowej w
Prudniku. Wielorodzinne osiedle mieszkaniowe w Łączniku, takŜe Spółdzielni Mieszkaniowej
w Prudniku, zrealizowane zostało jako zespół współczesnej zabudowy blokowej. Z kolei we
wsi Chrzelice oraz Brzeźnica wielorodzinna zabudowa
mieszkaniowa ma charakter
kulturowy, przy czym w pierwszej z nich na formę zabytkowych kamienic usytuowanych w
rejonie zabytkowego zespołu zamkowo-parkowego, a w drugiej na te cele został adaptowany
budynek dawnej szkoły. W zabudowie wielorodzinnej zamieszkuje około 23% mieszkańców
gminy, w tym ok. 2000 osób w mieście.
Potrzeba rewitalizacji zabudowy, szczególnie na obszarze średniowiecznego miasta
lokacyjnego BIAŁA, wynika z deficytu prac remontowych i związanego z nim wysokiego
stopnia degradacji zabudowy starej. WyraŜa się ona zaawansowanym zuŜyciem
technicznym i zestarzeniem funkcjonalnym budynków i infrastruktury.
Na obszarze gminy Biała usytuowany jest jeden obiekt zamieszkania zbiorowego tj. Dom
Pomocy Społecznej w Grabinie.
B. ZABUDOWA JEDNORODZINNA
Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna występuje na terenie miasta i we wszystkich wsiach
gminy, przy czym w wydzielonych zespołach o jednorodnej funkcji (jednorodzinnych osiedli
mieszkaniowych) koncentruje się głównie w mieście oraz wsiach północnej i centralnej
części gminy (wsie Łącznik, Chrzelice i Pogórze). We wsiach połoŜonych w obrębie
PłaskowyŜu Głubczyckiego niewielkie zespoły zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
sytuowane na obrzeŜu kulturowych zespołów zabudowy zagrodowej, głównie we wsi Ligota
Bialska, Radostynia, Śmicz, Gostomia oraz Wilków.
Na terenie miasta istnieją trzy podstawowe zespoły zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej
– współczesnej, połoŜone w jego południowej części przy ul. Prudnickiej w rejonie parku
miejskiego, w centralnej części w rejonie ul. Opolskiej-Tysiąclecia-Lipowej oraz w północnej
części w rejonie ul. Opolskiej-Kochanowskiego. Wszystkie trzy powstały jako efekt realizacji
ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, co w konsekwencji
skutkowało zamkniętą, staranną kompozycją przestrzenną. Ze względu na wysokie klasy
bonitacyjne gruntów (I-III klasa) zabudowa sytuowana jest na działkach o niewielkich
powierzchniach (0,6-0,8 ha).
Zespoły zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej we wsi Łącznik nie wykazują juŜ takiej
organizacji przestrzeni jak w mieście Biała. Z reguły powstawały poprzez lokalizację
kolejnych budynków wzdłuŜ istniejących dróg, co doprowadziło do znacznego wymieszania
zabudowy starej i współczesnej oraz braku zamknięcia kompozycji przestrzennej osiedli. W
ramach zespołów zabudowy jednorodzinnej dają się wyróŜnić zespoły zabudowy o
jednolitych cechach (np. kulturowy zespół zabudowy robotniczej w południowo-wschodniej
części wsi Łącznik i Radostynia). Pomimo niŜszej, niŜ na południu gminy, przydatności
__________________________________________________________________________________________
Strona 32
31
produkcyjnej gruntów rolnych, zabudowa mieszkaniowa sytuowana jest takŜe głównie na
działkach o powierzchni ok. 0,6-0,9 ha.
Zespoły zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej w pozostałych wsiach, połoŜone na
obrzeŜu kulturowej zabudowy zagrodowej, nie do końca wykształcone i zamknięte
(ukończone), przewaŜnie kontynuują cechy zabudowy przyległej (zagrodowej).
W obrębie centralnej i północnej części obszaru gminy najczęściej spotykane są zespoły
zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej wymieszane z zabudową zagrodową. Zabudowa
mieszkaniowa przyjmuje tu formy tzw. zabudowy wiejskiej (budynek mieszkalny ze znaczną
ilością budynków gospodarczych, z reguły o niewielkich powierzchniach). Taka zabudowa
dominuje we wsi Dębina, Pogórze-Frącki, Mokra, Brzeźnica, Górka Prudnicka, Grabina,
Otoki, Nowa Wieś Prudnicka i Czartowice. Rzadziej spotykamy ją we wsiach usytuowanych
w obrębie PłaskowyŜu Głubczyckiego. Zespoły zabudowy wiejskiej, zagrodowomieszkaniowej, charakteryzują się róŜnorodnością zharmonizowanych ze sobą form
zamieszkania.
Na całym obszarze gminy dominuje zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna w formach
wolnostojących. Rzadko spotykamy zabudowę bliźniaczą, a zabudowa szeregowa i atrialna
nie występuje.
C. ZABUDOWA ZAGRODOWA
Zespoły zabudowy zagrodowej, generalnie w formach kulturowych, dominują we wsiach
połoŜonych na PłaskowyŜu Głubczyckim. Do największych i najcenniejszych zaliczyć naleŜy
zespół zabudowy zagrodowej we wsi Śmicz, PręŜyna, Olbrachcice, Wilków, Gostomia,
Radostynia, Kolnowice i Miłowice. Zespoły zabudowy zagrodowej, kulturowe – w znacznym
stopniu przekształcone, dominują takŜe we wsi Wasiłowice, Rostkowice, Nowej Wsi
Prudnickiej i Ligocie Bialskiej. W północnej części obszaru gminy niewielkie zespoły
zabudowy zagrodowej skupiają się głównie w Pogórzu, Chrzelicach i Ogierniczach.
2.2. STANDARDY ZAMIESZKIWANIA GMINY
Wielkość zasobów mieszkaniowych gminy Biała wg. danych GUS wynosiły :
TABELA 6
GMINA BIAŁA ––Wielkość zasobów mieszkaniowych - stan 2010 r.
WSKAŹNIK
MIASTO
GMINA
Liczba mieszkań (szt.)
873
2494
Liczba izb (szt.)
3630
13084
Powierzchnia uŜytkowa (m2)
74 600
277 600
Źródło: roczniki statystyczne woj. opolskiego - opracowanie własne J.O.
OGÓŁEM
3364
16714
352 200
Wg. danych statystycznych w latach 1994-2010 liczba mieszkań na obszarze gminy
Biała zmniejszyła się o 103 szt., w tym na terenie miasta ubyło ich tylko 14 szt.
Jednocześnie wzrosła liczba izb o 4,4% oraz powierzchnia uŜytkowa mieszkań o 7,3%, a
wzrosty te były większe na terenie miasta.
__________________________________________________________________________________________
Strona 33
32
TABELA 7
GMINA BIAŁA – Zmiany w zasobach mieszkaniowych w latach 1994-2010
ROK
1994
2005
2010
Ludność w mieszkaniach
G
12 783
12 145
M
2 950
2 793
Liczba mieszkań (szt.)
G
3 467
3106
M
887
803
Liczba izb (szt.)
G
16 005
15 530
M
3 322
3 333
Pow. uŜytkowa mieszkań (m2)
G
328 125
324 600
M
66 584
67 700
G - gmina ogółem (w tym M – miasto).
11237
2538
3364
873
16714
3630
352200
74600
dynamika
zmian
- 12,1 %
-13,9 %
- 2,9 %
- 1,6 %
+ 4,4 %
+ 9,3 %
+ 7,3 %
+ 12,1 %
Przy spadku liczby ludności gminy, zmiany standardów zamieszkiwania jej obszaru naleŜy
uznać za korzystne, a wskaźniki obrazuje tabela poniŜej.
TABELA 8
GMINA BIAŁA – Zmiany standardów zamieszkiwania terenu w latach 1994 - 2010
ROK
Liczba osób/mieszkanie
1994
G
3,68
M
3,32
Liczba osób/izbę
G
0,80
M
0,89
Pow. uŜytkowa/osobę
G
25,67
M
22,57
Średnia pow. uŜytkowa mieszkania
G
94,64
M
75,07
Liczba mieszkań na 1000 mieszkańców
G
271
M
300
2002
3,91
3,48
0,78
0,84
26,73
24,24
104,50
84,30
255
287
2010
3,34
2,91
0,67
0,70
31,3
29,4
104,7
85,4
299
329
Warunki zamieszkiwania gminy Biała od 1994 roku uległy znacznej poprawie we wszystkich
wskaźnikach standardów zamieszkania. ObniŜyła się liczba osób na mieszkanie i na izbę,
wzrosła powierzchnia uŜytkowa mieszkania na osobę oraz średnia powierzchnia uŜytkowa
mieszkania. O 11% wzrosła takŜe liczba mieszkań przypadająca na 1000 mieszkańców
gminy. Poprawa standardów zamieszkania obszaru gminy wynika ze spadku liczby jej
mieszkańców oraz z utrzymywania się liczby realizacji nowych mieszkań. W porównaniu ze
średnimi wskaźnikami dla województwa opolskiego wskaźniki obrazujące standardy
zamieszkiwania gminy Biała przedstawiają się następująco:
TABELA 9
GMINA BIAŁA - standardy zamieszkiwania na tle powiatu i województwa – stan 2010r.
WSKAŹNIK
MIASTO I GMINA
BIAŁA
Liczba osób/mieszkanie
3,34
Liczba osób/izbę
0,67
m2 pow. uŜytkowej/osobę
31,3
Średnia pow. uŜytkowa mieszkania
104,7
Ilość mieszkań/1000 mieszkańców
299
Źródło : roczniki statystyczne – opracowanie własne M.O.
POWIAT
PRUDNICKI
2,94
0,71
28,6
84,3
339
WOJEWÓDZTWO
OPOLSKIE
3,01
0,74
25,8
77,7
332
Gmina Biała naleŜy do grupy gmin miejsko - wiejskich województwa opolskiego cechujących
się, na tle powiatu i województwa, średnio korzystnymi standardami zamieszkiwania
obszaru. Cechą charakterystyczną jest niski wskaźnik ilości mieszkań przypadających na
1000 mieszkańców, kształtujący się na poziomie 299 mieszkań.
__________________________________________________________________________________________
Strona 34
33
2.3. POTRZEBY MIESZKANIOWE
Potrzeby mieszkaniowe uzaleŜnione są od czterech czynników:
rozwoju demograficznego (przyrostu lub spadku liczby ludności, w tym szczególnie
przyrostu liczby ludności w wieku tworzenia nowych gospodarstw domowych),
stanu technicznego zasobów mieszkaniowych,
stopnia zagęszczenia mieszkań,
przekształceń funkcjonalnych istniejących budynków mieszkalnych.
Zgodnie z prognozą demograficzną, sporządzoną na potrzeby zmiany studium, do roku 2035
liczba mieszkańców gminy spadnie z poziomu 10760 osób (stan 2013 r.) do poziomu 9629
osób (spadek około 11,5%), przy czym na terenach wiejskich gminy spadek będzie wynosił
ok. 12%, a na terenie miasta ok. 10%. śadna z wsi gminy nie będzie wykazywać tendencji
do wzrostu liczby mieszkańców. W latach 2012-2035 regres (spadek powyŜej 10%) będzie
wykazywać liczba mieszkańców większości wsi, a tendencje do depopulacji prawdopodobne
są we wsi Browiniec Polski, wsi Browiniec Polski, Górka Prudnicka, Laskowiec, Wasiłowice i
Wilków. Tylko wieś Pogórze, Krobusz, Gostomia, Otoki i Radostynia moŜe wykazywać
tendencje do niewielkiego spadku liczby mieszkańców (w granicach 5-10%).
Prognozowany spadek liczby mieszkańców nie przyczyni się więc do wzrostu potrzeb
mieszkaniowych mieszkańców gminy. Kształtowane one będą głównie pod wpływem:
– ubytków zasobów mieszkaniowych spowodowanych ich wiekiem (więcej niŜ 70%
zabudowy gminy powstało przed 1945 rokiem);
– przekształceń zabudowy mieszkaniowej na inne funkcje;
– niskim wskaźnikiem samodzielności zamieszkania (szacuje się, Ŝe około 6 rodzin na 100
nie posiada samodzielnego mieszkania);
– ogólnymi tendencjami w Polsce do powstawania gospodarstw domowych 1-osobowych.
Przy zachowaniu dotychczasowego trendu ubytków w zasobach mieszkaniowych na
poziomie 1% potrzebna będzie realizacja 34 nowych mieszkań. Rozgęszczenie zasobów
mieszkaniowych do poziomu 1 gospodarstwa domowego zamieszkującego 1 mieszkanie,
przy załoŜeniu zmniejszenia liczby osób w gospodarstwie domowym do poziomu 3,2, będzie
wymagało realizacji około 145-150 nowych mieszkań. Łączne potrzeby mieszkaniowe
gminy w latach 2012-2035 szacuje się więc na około 180 nowych mieszkań. Minimum 50%
mieszkań powinno zostać zrealizowanych na obszarze miasta (80-90 szt.).
W obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego miasta Biała
oraz wsi Łącznik–Dębina, Solec, Gostomia, Rostkowice i Wilków zapewniono nowe tereny
pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną w wielkości umoŜliwiającej realizację ok. 200300 budynków w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej, w tym po ok. 120 działek na
terenie miasta Biała oraz wsi Łącznik. Obowiązujące plany miejscowe zabezpieczają tereny
pod zabudowę mieszkaniową w skali większej, niŜ wynika to z prognozowanych potrzeb.
Ocenia się, Ŝe w pozostałych wsiach nie naleŜy wskazywać nowych terenów pod zabudowę
mieszkaniową, a jedynie uzupełniać luki zabudowy istniejącej.
Analiza dotychczasowego ruchu budowlanego na obszarze gminy wykazała, Ŝe
zainteresowania jej mieszkańców w zakresie lokalizacji jednorodzinnej zabudowy
mieszkaniowej, koncentrują się na terenie miasta Biała oraz wsi centralnej i północnej części
obszaru gminy, we wsiach ŁĄCZNIK – DĘBINA i CHRZELICE, POGÓRZE. Związane jest to
głównie z dostępnością komunikacyjną oraz dostępem do usług. Ocenia się, Ŝe w niewielkim
stopniu potrzeby mieszkaniowe gminy będą realizowane we wsi PRĘśYNA,
OLBRACHCICE, KROBUSZ i SOLEC, ze względu na połoŜenie tych wsi w bezpośrednim
sąsiedztwie miasta. Poprawne wyposaŜenie w usługi wsi GOSTOMIA i ŚMICZ moŜe być
jedyną przyczyną rozwoju w nich mieszkalnictwa. W tych wsiach i mieście naleŜy wskazać
__________________________________________________________________________________________
Strona 35
34
tereny pod zabudowę mieszkaniową, głównie zabudowę jednorodzinną. W pozostałych
wsiach gminy rozwój przestrzenny będzie z reguły polegał na uzupełnianiu luk w
istniejącej zabudowie oraz na dopełnianiu istniejących zespołów zabudowy, stosowanie do
jej cech przestrzennych i kompozycji. Brak jest większej potrzeby wyznaczania w tych
wsiach nowych terenów mieszkaniowych.
Na terenach wiejskich gminy przewiduje się realizację
jednorodzinnej zabudowy
mieszkaniowej w formach ekstensywnych, w tym takŜe w formie wiejskich willi. Z kolei na
terenie miasta w formie wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej powinno zostać
zrealizowanych ok. 30% mieszkań, a pozostałe 70% naleŜy realizować w formie zabudowy
jednorodzinnej intensywnej (tzn. budynki wolnostojące na małych działkach, a takŜe
zabudowy bliźniaczej i szeregowej).
3. USŁUGI
3.1. HANDEL
W skali gminy oferta usług handlu detalicznego miasta Biała potwierdza pełnienie przez nie
funkcji gminnego ośrodka usługowego. Wśród wsi gminy wyróŜnia się Łącznik, Gostomia
oraz Śmicz, wspomagające miasto w obsłudze mieszkańców.
Na obszarze gminy handel detaliczny prowadzi ok. 80 stacjonarnych placówek handlowych,
przy czym na terenie miasta usytuowanych jest 60% ich ogółu. Dominuje handel artykułami
spoŜywczymi i spoŜywczo-przemysłowymi, który prowadzi 41% placówek handlowych. W
mieście koncentruje się 85% placówek handlu artykułami przemysłowymi. W świetle tych
danych naleŜy uznać, Ŝe znaczenie handlu dla gospodarki miasta jest istotne.
Standardy obsługi mieszkańców gminy wyraŜają się średnim wskaźnikiem 7,3 placówek
handlowych przypadających na 1000 jej mieszkańców oraz wskaźnikiem 136 jego
mieszkańców na 1 sklep. Standardy obsługi mieszkańców gminy w latach 2007-2012
uległy dalszej poprawie. Na terenie miasta są one znacznie wyŜsze, kształtując się na
poziomie 16,5 sklepu na 1000 mieszkańców oraz 60 mieszkańców na 1 sklep, podczas
gdy na terenach wiejskich gminy osiągają zaledwie wartość (kolejno) 2,7 sklepu/1000M
oraz 365 M/sklep.
Rozkład i liczba placówek handlu detalicznego, zapewniających obsługę mieszkańców i
rolnictwa przedstawia się następująco:
TABELA 10
GMINA BIAŁA - ROZKŁAD PRZESTRZENNY PLACÓWEK HANDLOWYCH – stan 2007r.
lp.
WIEŚ
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
m. BIAŁA
Browiniec Polski
Chrzelice
GOSTOMIA
Górka Prudnicka
Grabina
Kolnowice
Krobusz
Ligota Bialska
ŁĄCZNIK
handel
artykułami
spoŜywczy
mi
13
-
handel
artykułami
spoŜywczoprzemysłow
ymi
3
1
3
1
1
1
1
5
handel
artykułami
przemysło
wymi
handel
artykuła
mi
rolnymi
25
3
2
-
handel
paszami,
maszynami
rolniczymi i
Ŝywcem
1
1
1
1
1
-
OGŁÓ
ŁEM
44
1
1
3
1
1
1
2
2
8
__________________________________________________________________________________________
Strona 36
35
11
12
13
14
15
16
17
18
Nowa Wieś
Olbrachcie
Pogórze
PręŜyna
ŚMICZ
Wasiłowice
Wilków
OGÓŁEM
13
1
2
1
20
1
1
30
1
1
4
1
1
2
3
1
13
2
2
2
2
3
4
1
80
Źródło – UM w Białej – opracowanie własne M.O.
Podstawowych usług handlu detalicznego brak jest w 11-stu z 26-ciu wsi gminy (Czartowice,
Brzeźnica, Józefów, Laskowiec, Miłowice, Mokra, Ogiernicze, Otoki, Radostynia, Rostkowice
i Solec). Liczba detalicznych placówek handlowych wykazuje, szczególnie na terenie
miasta, duŜą dynamikę wzrostu od 1990 roku. Zjawiskiem charakterystycznym jest
zwiększanie się takŜe liczby sklepów we wsiach gminy, przy jednoczesnej likwidacji
sklepów we wsiach o zbyt małej liczbie mieszkańców.
Przestrzenny rozkład ośrodków usługowych i obsługi mieszkańców przedstawia się
następująco:
miasto BIAŁA – zapewnia obsługę wszystkich wsi gminy, w tym szczególnie wsi
Olbrachcie, Józefów, Wasiłowice, PręŜyna, Ligota Bialska, Krobusz i Radostynia;
wieś GOSTOMIA – zapewnia obsługę mieszkańców wsi Wilków, Browieniec Polski,
Solec, Nowa Wieś Prudnicka i Czartowice;
wieś ŁĄCZNIK – zapewnia obsługę wsi Dębina, Mokra, Ogiernicze, Górka Prudnicka –
Brzeźnica, Pogórze, Chrzelice,
wieś ŚMICZ – zapewnia obsługę wsi Laskowiec, Kolnowice, Miłowice, Otoki i Grabina.
Usługi handlu detalicznego koncentrują się w obrębie starego miasta Białej, które stanowi
gminne centrum usługowe. Sklepy usytuowane są tutaj głównie w parterach budynków
mieszkalnych, a poza zabytkowym centrum takŜe w postaci wolnostojących obiektów
handlowych. Historycznie ukształtowały się centra usługowo-handlowe we wsi Łącznik,
Śmicz i Gostomia. W pozostałych wsiach usługi handlu sytuowane są wzdłuŜ głównych ulic
wiejskich, w sposób rozproszony, niekiedy przypadkowy.
Dominuje handel w małych sklepach, o średniej powierzchni sprzedaŜy mniejszej niŜ 200m2.
Tylko w Białej zlokalizowane są 3 obiekty handlowe o powierzchni większej niŜ 400m2, ale
mniejszej niŜ 1000 m2. Obszar gminy Biała nie charakteryzuje się warunkami
demograficznymi,
komunikacyjnymi
i
innymi,
umoŜliwiającymi
lokalizację
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy powyŜej 2000m2, a
zapotrzebowanie na obiekty handlowe o powierzchni 1000-2000m2 naleŜy uznać za bardzo
ograniczone, a takŜe nie wskazane ze względu na charakter handlu.
Na obszarze gminy znajduje się sześć aptek – cztery na terenie miasta oraz po jednej we
wsi Łącznik i Gostomia. W latach 2008-2012 liczba aptek wzrosła dwukrotnie. Brak jest w
gminie placówek handlu detalicznego oferujących artykuły prestiŜowe, ani teŜ centów
handlowych o prestiŜowym charakterze, a takŜe brak jest sklepów oferujących artykuły
specyficzne (artystyczne, pamiątkarskie itp.) oraz targowiska.
3.2. GASTRONOMIA I ROZRYWKA
Usługi gastronomii zlokalizowane są w mieście Biała oraz w 9 z 28 sołectw gminy, tj. we wsi
Łącznik-Dębina, Chrzelice, Pogórze, Krobusz, Ligota Bialska, Gostomia, Solec i Śmicz.
W 2013 roku na obszarze gminy łącznie działalność prowadziło 18 lokali gastronomicznych
oraz 2 obiekty małej gastronomii (na terenie Zielonej Zatoki i w Białej „Rybaczówka”), a
__________________________________________________________________________________________
Strona 37
36
większa ich koncentracja występowała w mieście, gdzie zlokalizowanych jest 7 lokali
gastronomicznych (39% ogółu usług tego typu w gminie), oraz we wsi Łącznik - Dębina,
gdzie zlokalizowane są łącznie 4 lokale i 2 obiekty małej gastronomii (30%), prowadzące
działalność sezonowo.
TABELA 11
GMINA BIAŁA – WYKAZ LOKALI GASTRONOMICZNYCH – stan 2007 rok.
LP
MIEJSCO
WOŚĆ
RESTAURACJA
KAWIARNIA
1
2
3
4
5
6
CUKIERNIA
m. Biała
1
1
Chrzelice
1
Dębina
1
Gostomia
Krobusz
1
Ligota
Bialska
7
Łącznik
1
1
8
Pogórze
1
9
Solec
1
10 Śmicz
11 ŁĄCZNIE
4
3
2
Źródło – Urząd Miejski w Białej – opracowanie własne M.O.
PUB
BAR
ŁĄCZNIE
4
1
1
MAŁA
GASTRON
OMIA
1
1
-
1
1
1
1
8
1
3
1
1
1
18 + 2
7+1
1
1+1
1
1
1
Lokale gastronomiczne z reguły usytuowane są przy głównych ulicach w obrębie centrów
usługowych wsi, a we wsi Dębina na terenie Centrum Rekreacyjnego ZIELONA ZATOKA.
W mieście Biała lokale gastronomiczne usytuowane są głównie w obrębie zabytkowego
układu urbanistycznego, ale tylko w niewielkim stopniu w obrębie RYNKU, który stanowi
miejsce najczęściej odwiedzane przez turystów. Na obszarze miasta, będącego gminnym
ośrodkiem usługowym oraz ośrodkiem turystycznym o znaczeniu ponadgminnym,
nasycenie usługami gastronomii ocenia się jako niskie, w tym szczególnie niskie jest
nasycenie staromiejskiego centrum. Jako niskie naleŜy takŜe ocenić nasycenie usługami
gastronomii wsi połoŜonych w południowej części obszaru gminy, o dominującej funkcji
rolniczej, a jako zadowalające - centralnej i północnej części jej obszaru, gdzie warunki
środowiska przyrodniczego i kulturowego korzystne są do rozwoju funkcji pozarolniczych, w
tym mieszkalnictwa oraz turystyki i rekreacji.
W latach 2008-2013 nastąpiła niewielka poprawa wyposaŜenia obszaru gminy w placówki
gastronomiczne. ZróŜnicowanie branŜ lokali gastronomicznych ocenia się jako
zadowalające. Zarówno w mieście i we wsiach dominują bary, które stanowią ok. 45%
usług tego typu na obszarze gminy. Brak jest cocktail-baru i winiarni, a liczba restauracji,
kawiarni i pubów jest jeszcze zbyt mała. W ostatnich latach standard lokali gastronomicznych
znacznie poprawił się.
Poziom zaspokojenia potrzeb mieszkańców gminy w zakresie gastronomii ocenia się jako
zadowalający. Na jeden lokal gastronomiczny przypada ogółem 710 osób, przy czym na
terenie miasta 522 M/1 lokal, a na terenach wiejskich gminy 795M/1 lokal. Wskaźniki te
zarówno na terenie miasta Biała jak i we wsiach północnej części gminy będą
niewystarczające w przypadku intensywniejszego rozwoju funkcji turystyczno-rekreacyjnych.
Brak jest na obszarze gminy odrębnych lokali rozrywkowych (kasyna, salony gier, dyskoteki,
sali tanecznych, klubów, sal bilardowych, kręgielni, kawiarni internetowych itp.). Działalność
rozrywkowa prowadzona jest w niektórych lokalach gastronomicznych jako stała lub
okresowa.
__________________________________________________________________________________________
Strona 38
37
3.3. TURYSTYKA, REKREACJA I WYPOCZYNEK
Gmina Biała połoŜona jest poza granicami głównych rejonów turystyczno-wypoczynkowych
województwa opolskiego (Górami Opawskimi, Górą Św. Anny oraz Jeziorami Turawskimi).
W ocenie atrakcyjności turystycznej województwa opolskiego aŜ 85% jej obszaru zostało
uznane za nieprzydatne dla rozwoju rekreacji i wypoczynku, 10% zakwalifikowano jako
średnio i mało atrakcyjne, a tylko 5% jako atrakcyjne (kompleksy leśne w północnej części
gminy Biała). Gmina posiada pewne walory środowiska przyrodniczego i kulturowego,
umoŜliwiające rozwój turystyki i rekreacji.
Obszar gminy Biała nie posiada walorów przyrodniczo-kulturowych, atrakcyjnych dla rozwoju
wypoczynku pobytowego. Jedyną szansę na rozwój form wypoczynku pobytowego stwarza
agroturystyka, jako źródło dodatkowych dochodów dla rolników. Obecnie agroturystyczną
działalność gospodarczą prowadzą 3 gospodarstwa rolne, wszystkie usytuowane w
centralno-północnej części gminy, gdzie warunki dla prowadzenia intensywnej produkcji
rolnej są mniej korzystne. Taką lokalizację gospodarstw agroturystycznych naleŜy uznać za
korzystną, umoŜliwiającą rozwój szerokiej oferty rekreacyjno-wypoczynkowej. Gospodarstwa
usytuowane są we wsi Brzeźnica, Pogórze i Chrzelice. Łącznie dysponują 8 pokojami
gościnnymi oraz max 25 miejscami noclegowymi. W gospodarstwie w Brzeźnicy, w
sezonie letnim, udostępnione jest takŜe pole namiotowe. Gospodarstwa zapewniają
wyŜywienie, moŜliwość rekreacyjnych przejaŜdŜek końmi oraz naukę jazdy konnej, kontakt
ze zwierzętami domowymi i egzotycznymi, połów i smaŜenie ryb, udział w świniobiciu oraz
moŜliwość nabycia wyrobów ekologicznych. Rozwój agroturystyki w centralno-północnej
części obszaru gminy jest poŜądany ze względu na mniejszą przydatność gruntów dla
produkcji rolnej, większe rozdrobnienie gospodarstw rolnych i mniejszą ich produktywność,
większe walory środowiska przyrodniczego oraz dobre wyposaŜenie w usługi. Preferuje się
lokalizację gospodarstw agroturystycznych w Nowej Wsi Prudnickiej, Dębinie, Czartowicach
i Ogierniczach (w powiązaniu z terenami o wysokich walorach kulturowo-przyrodniczych w
Mosznej, uŜytkowanych takŜe do rekreacji i wypoczynku), a takŜe we wsi Radostynia,
Brzeźnica, Pogórze i Chrzelice.
Walory przyrodniczo-kulturowe gminy sprzyjają głównie rozwojowi rekreacji i wypoczynku
sobotnio-niedzielnego. Atrakcyjność rekreacyjna gminy przejawia się przede wszystkim w
następujących, podstawowych aspektach:
– w istnieniu niezaprzeczalnych walorów wielkoobszarowych kompleksów leśnych w
północnej części gminy, wraz z rezerwatem przyrody JELENI DWÓR i ZPK NAGŁÓW,
przydatnych dla rozwoju form turystyki kwalifikowanej (rowerowej, pieszej, konnej i
ekologicznej, a takŜe uprawiania grzybiarstwa i myślistwa),
– w istnieniu na gruntach wsi Łącznik-Dębina atrakcyjnego ośrodka rekreacyjnego
ZIELONA ZATOKA, z akwenem wodnym o powierzchni ok. 20 ha, umoŜliwiającego
rozwój turystyki pobytowej i rekreacji sobotnio-niedzielnej przez mieszkańców gminy oraz
gmin sąsiednich (w tym rekreacji wodnej, wędkarskiej),
– w moŜliwości budowy dalszych akwenów wodnych i zabudowy rekreacyjnej w
bezpośrednim sąsiedztwie ośrodka rekreacyjnego ZIELONA ZATOKA, na gruntach wsi
Łącznik – Dębina, w oparciu o zbiorniki poeksploatacyjne i stawy hodowlane, a takŜe
moŜliwości rozwoju tej funkcji na gruntach wsi Mokra i Nowa Wieś Prudnicka,
– w znaczących walorach kulturowych wsi Chrzelice (zespół zamkowo-parkowy) oraz
Radostyni (zespół pałacowo-folwarczny z parkiem krajobrazowym), umoŜliwiających
wykorzystanie ich na cele rekreacyjne,
– w specyficznym połoŜeniu terenów o najwyŜszej przydatności dla rozwoju rekreacji i
wypoczynku w pobliŜu Opola, Krapkowic, Gogolina, Głogówka i Prudnika (20 i 40 km),
zapewniającym dojazd w czasie krótszym niŜ pół godziny;
– rozwiniętej sieci ścieŜek rowerowych oraz pojawiających się nowych atrakcji
turystycznych jak np. prywatnej „Komandorii Joanitów” w Solcu.
__________________________________________________________________________________________
Strona 39
38
Przydatność Borów Niemodlińskich dla rozwoju rekreacji i wypoczynku ograniczają w
południowej ich części niekorzystne warunki naturalne (wysoki poziom wód gruntowych,
niekorzystne warunki mikroklimatyczne, dokuczliwe owady). Jednocześnie ze względu na
zagroŜenie poŜarowe i podatność na degradację występujących tu siedlisk borowych,
rozwój rekreacji powinien być częściowo ograniczony i odpowiednio kształtowany. NaleŜy
zapewnić pogodzenie funkcji ochronnych, gospodarczych i rekreacyjnych lasów poprzez
kanalizację i ścisłą kontrolę ruchu turystycznego oraz zabezpieczenia przeciwpoŜarowe.
Rozwojowi rekreacji w obrębie Borów Niemodlińskich sprzyja ich łatwa dostępność
komunikacyjna z drogi wojewódzkiej DW 414 relacji Opole – Prudnik, jednakŜe ogranicza ją
niewystarczająca liczba zorganizowanych i właściwie wyposaŜonych parkingów leśnych.
Lasy Borów Niemodlińskich przydatne są głównie dla grzybiarstwa, turystyki hipicznej,
rowerowej i pieszej.
Centrum Rekreacyjne ZIELONA ZATOKA, które powstało w ostatnich latach na gruntach wsi
Łącznik-Dębina, dysponuje bazą noclegową o 25 miejscach (8 pokoi z łazienkami),
restauracją oraz dwoma punktami małej gastronomii (obsługującymi kąpielisko i łowisko ryb),
salami konferencyjnymi, kąpieliskiem otwartym wraz z plaŜą, wypoŜyczalnią sprzętu
pływającego, łowiskiem pstrągów i innych ryb wraz z moŜliwością ich usmaŜenia, końmi
wypoŜyczanymi do przejaŜdŜek rekreacyjnych oraz terenami spacerowymi. Akwen wodny o
powierzchni 20ha i wodach I klasy czystości, wysoki standard zagospodarowania terenu
centrum oraz wyposaŜenia bazy noclegowo-gastronomiczno-konferencyjnej przyciąga nie
tylko mieszkańców gminy, ale takŜe mieszkańców miast sąsiednich – Prudnika, Krapkowic,
Gogolina, a nawet Opola. Istnieje moŜliwość rozbudowy powierzchni tego ośrodka
rekreacyjnego na gruntach wsi Łącznik-Mokra, a co za tym idzie takŜe jego działalności.
PoŜądane jest jego powiązanie komunikacyjne (piesze i rowerowe) z terenami rekreacyjnowypoczynkowymi w MOSZNEJ, w tym takŜe ze stadniną koni.
Walory kulturowe centralno-północnej części obszaru gminy, a takŜe wysokie walory
krajobrazowe, sprzyjają rozwojowi turystyki i rekreacji w tej części gminy. Powinno się dąŜyć
do odbudowy i wykorzystania na cele rekreacji zespołu zamkowo-parkowego w Chrzelicach,
a takŜe zmiany istniejącego sposobu uŜytkowania zespołu zabudowy popałacowej w
Radostyni. Tereny te powinny być preferowane do lokalizacji bazy noclegowo-Ŝywieniowej i
rekreacyjnej o znaczeniu ponadgminnym. NaleŜy takŜe dąŜyć do wykształcenia centrum
usługowego we wsi Łącznik, zapewniającego obsługę rekreacji i wypoczynku, a takŜe do
podniesienia rangi i estetyki przestrzeni publicznych.
Dla rozwoju turystyki na obszarze gminy Biała szczególne znaczenie mają walory kulturowe i
krajobrazowe miasta BIAŁA, a mniejszym stopniu wsi PręŜyna, Śmicz, Radostynia,
Chrzelice i Gostomia. Podstawowym obszarem mogącym przyciągać turystów i
przyczynić się do rozwoju turystyki krajoznawczej jest stare miasto Białej wraz z
cmentarzem Ŝydowskim oraz wieś PręŜyna (dawna siedziba Templariuszy). Rola tych
miejsc jest znacznie niedoceniana w rozwoju gospodarczym gminy.
Gmina usytuowana jest na jednym z głównych szlaków dojazdowych do Czech, przez
przejścia graniczne w Trzebini, Kondratowie i Głuchołazach, oraz do GÓR OPAWSKICH,
stanowiących jeden z trzech wysoce atrakcyjnych rejonów rekreacji i wypoczynku
mieszkańców Opolszczyzny i województw ościennych. Sprzyja to rozwojowi obsługi ruchu
turystycznego.
Ruch turystyczny przez gminę ww. kierunkach odbywa się drogą
wojewódzką DW 414 relacji Opole – Prudnik oraz drogą wojewódzką DW 409 relacji
Krapkowice – Łącznik. Tereny połoŜone wzdłuŜ tych szlaków komunikacyjnych preferowane
są do lokalizacji obiektów obsługi komunikacji i ruchu turystycznego.
__________________________________________________________________________________________
Strona 40
39
Rozwój funkcji rekreacyjnych w północnej i centralnej części gminy oraz turystyki
krajoznawczej w południowej części jej obszaru zaleŜny jest od wyposaŜenia w bazę
noclegową i Ŝywieniową oraz w tereny zieleni sportowo-rekreacyjnej. Na obszarze gminy,
poza Centrum Rekreacyjnym ZIELONA ZATOKA, miejscami noclegowymi dysponuje
Gminne Centrum Kultury w Białej oraz Bar pod Łysą. Posiada dziesięć pokoi (o wysokim
standardzie), w tym 8 pokoi dwuosobowych, 2 pokoje trzyosobowe. Baza noclegowa jest
całoroczna. Miejsca noclegowe o niŜszym standardzie zapewnia takŜe Schronisko
MłodzieŜowe przy Publicznej Szkole Podstawowej w Łączniku, dostępne tylko w okresie
wakacyjnym.
WyposaŜenie gminy w bazę Ŝywieniową i zieleń
stosowanych rozdziałach.
sportowo-rekreacyjną
omówiono w
3.4. KULTURA
WyposaŜenie terenu w zakresie urządzeń kultury (domy kultury, kina, biblioteki itp.) ustala
się indywidualnie, a standardy obsługi mieszkańców obszaru zaleŜą od przyjętych przez
samorząd gminny priorytetów w tym zakresie.
Z zaspokojenie potrzeb mieszkańców gminy w zakresie kultury (oraz sportu i rekreacji)
odpowiedzialne jest Gminne Centrum Kultury w Białej. GCK w Białej dysponuje:
Domem kultury w Białej;
Miejsko – Gminna Biblioteka Publiczną w Białej z filią w Łączniku;
świetlicami środowiskowymi, prowadzącymi działalność w 11 miejscowościach gminy tzn.
w Białej, PręŜynie, Laskowcu, Kolnowicach, Nowej Wsi, Grabinie, Śmiczu, Chrzelicach,
Ligocie Bialskiej, Radostyni i Solcu;
świetlicami wiejskimi.
Miasto Biała posiada wielofunkcyjny dom kultury, wyposaŜony w salę konferencyjną na
150 miejsc, prowadzący działalność w szerokim zakresie kulturalno-rekreacyjnym, dla
róŜnych grup wiekowych. W Gminnym Centrum Kultury w Białej swoją siedzibę mają:
Ochotnicza StraŜ PoŜarna w Białej;
Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe w Białej;
Stowarzyszenie Bialska Orkiestra Dęta;
Zarząd Powiatu Prudnickiego TSKN na Śląsku Opolskim;
Zarząd Gminy Biała TSKN na Śląsku Opolskim;
TSKN na Śląsku Opolskim – koło w Białej.
GCK w Białej prowadzi działalność studio piosenki, grupę tańca nowoczesnego i
maŜonetkowego, tańca Zumba, zajęcia plastyczne i teatralne, nauki gry na gitarze,
instrumentach klawiszowych oraz instrumentach dętych, a takŜe fitness.
Kluby, świetlice wiejskie i świetlice środowiskowe, prowadzone przez gminę, usytuowane są
w Białej (Promyczek) oraz w 14 wsiach: Łącznik, Laskowiec, Kolnowice, Śmicz, Grabina,
PręŜyna, Olbrachcice, Józefów, Gostomia, Rostkowice, Solec, Ligota Bialska, Radostynia,
Brzeźnica, Frącki, Pogórze i Nowa Wieś Prudnicka. W trakcie realizacji jest świetlica we wsi
Mokra i Miłowice. System świetlic wiejskich, spełniających rolę centrów społecznych i
kulturalnych w środowiskach wiejskich, naleŜy uznać za prawidłowy, umoŜliwiający
mieszkańcom nawiązywanie więzi społecznych i rozwój działalności kulturalnej.
We wsi Chrzelice działalność kulturalną i sportową prowadzi Wiejskie Centrum Kultury oraz
Centrum Integracji Społecznej. Na analizowanym obszarze działa Biblioteka Miejska w
Białej, z filią w Łączniku. Do organizowania imprez kulturalnych dla duŜej liczby uczestników
oraz imprez masowych wykorzystywany jest najczęściej :
__________________________________________________________________________________________
Strona 41
40
–
–
–
w mieście Biała - stadion usytuowany w sąsiedztwie kąpieliska miejskiego oraz
teren w obrębie zabytkowego centrum, połoŜony w rejonie kościoła parafialnego;
teren w rejonie Wiejskiego Centrum Kultury i Rekreacji w Chrzelicach i Centrum
Integracji Społecznej;
teren przykościelny w Solcu.
Obiekty, w których prowadzona jest działalność kulturalna, usytuowane są głównie w
obrębie zabytkowego centrum i przedmieścia Białej. Za szczególnie niedoceniany teren
dla organizacji imprez masowych i okolicznościowych naleŜy uznać RYNEK miejski.
Podstawową wadą tego terenu jest brak właściwego wyposaŜenia i
zagospodarowania.
3.5. WYCHOWANIE, OŚWIATA I NAUKA
Uchwałą Nr V.75.2011 i Nr V.76.2011 Rady Miejskiej w Białej z dnia 31 maja 2011 roku,
zmieniono system edukacyjny w gminie Biała. Utworzono dwa Zespoły SzkolnoPrzedszkolne w Białej i Łączniku.
Przedszkole w Białej posiada pięć oddziałów zamiejscowych we wsi PręŜyna, Gostomia,
Ligota Bialska, Solec i Śmicz, a przedszkole w Łączniku posiada trzy oddziały zamiejscowe
w Brzeźnicy, Chrzelicach i Pogórzu. Łącznie dysponowały one 370 miejscami, a uczęszczało
do nich 302 dzieci. Zapewniona przez gminę liczba
miejsc przedszkolnych jest
wykorzystana w ok. 82%.
TABELA 12
GMINA BIAŁA - WYKAZ PLACÓWEK PRZEDSZKOLNYCH - stan 2012 r.
LP.
PRZEDSZKOLE
MIEJSCOWOŚĆ
1
2
Publiczne Przedszkole w Białej
Publiczne Przedszkole w Białej – Oddział
Zamiejscowy w PręŜynie
3
Zamiejscowy w Gostomi
4
Zamiejscowy w Ligocie Bialskiej
5
Publiczne Przedszkole w Białej - Oddział
Zamiejscowy w Solcu
6
Publiczne Przedszkole w Białej - Oddział
Zamiejscowy w Śmiczu
7
Publiczne Przedszkole w Łączniku
8
Publiczne Przedszkole w Łączniku - Oddział
Zamiejscowy w Brzeźnicy
9
Publiczne Przedszkole w Łączniku - Oddział
Zamiejscowy w Chrzelicach
10 Publiczne Przedszkole w Łączniku - Oddział
Zamiejscowy w Pogórzu
RAZEM
Źródło: Dane UMiG Biała. - opracowanie własne J.O.
liczba
oddziałów
liczba
miejsc
ilość
dzieci
4
1
95
25
94
16
2
50
30
1
25
22
1
25
25
1
25
23
2
1
50
25
40
13
1
25
20
1
25
19
15
370
302
Wychowaniem przedszkolnym objętych jest 100% populacji 6 latków oraz 82% ogólnej
liczby dzieci w wieku 3-6 lat. Warunki lokalowe przedszkoli są dobre, budynki nie wymagają
większych remontów. Rozkład przestrzenny placówek w gminie zapewnia w miarę łatwy
dostęp do wychowania przedszkolnego mieszkańcom wsi północnej i centralnej części
gminy, oraz trudniejszy mieszkańcom typowo rolniczej, południowej części gminy. Według
stanu na dzień 31.08.2012 r. gminę zamieszkiwało 105 dzieci w wieku od 0 do 2 lat, 313 w
wieku 3-5 lat oraz 94 w wieku 6 lat. Prognoza demograficzna wskazuje na dalszy spadek
__________________________________________________________________________________________
Strona 42
41
liczby dzieci w wieku 0-6 lat. Sytuacja ta moŜe mieć wpływ na redukcję ilości placówek
oświatowych.
Obowiązkowym nauczaniem w zakresie podstawowym objęte są dzieci w wieku 7-12 lat
(klasy I-VI) oraz gimnazjalnym w wieku 13-15 lat (klasy VII-IX). Zapewnienie nauki naleŜy do
obowiązków samorządu lokalnego. Na obszarze gminy Biała w roku szkolnym 2011-2012
działały dwie publiczne szkoły podstawowe z klasami I-VI i ich cztery filie z klasami I-III. Na
obszarze gminy działają dwa gimnazja, usytuowane w Białej i Łączniku.
TABELA 13
GMINA BIAŁA – szkoły podstawowe i gimnazjalne - stan 2012 r.
Lp.
Placówka
Adres
SZKOŁY PODSTAWOWE
Publiczna Szkoła Podstawowa w Białej z klasami I1.
ul. Tysiąclecia Nr 16, 48-210 Biała
VI
Publiczna Szkoła Podstawowa w Białej Filia w
2.
Gostomia Nr 46a, 48-217 Gostomia
Gostomi z klasami I-III
3.
Radostynia Nr 99, 48-210 Biała
Radostyni z klasami I-III
4.
Śmicz Nr 105, 48-210 Biała
Śmiczu z klasami I-III
Publiczna Szkoła Podstawowa w Łączniku z klasami
5.
Ul. Fabryczna Nr 4a, 48 – 220 Łącznik
I-VI
Publiczna Szkoła Podstawowa w Łączniku Filia w
6.
Pogórze Nr 162, 48 – 220 Łącznik
Pogórzu z klasami I-III
7.
Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Grabinie
Grabina Nr 63, 48-210 Biała
GIMNAZJA PUBLICZNE
1. Gimnazjum Publiczne
u. Tysiąclecia Nr 16, 48-210 Biała
2. Gimnazjum Publiczne
Ul. Świerczewskiego Nr 79, 48 – 220 Łącznik
Źródło: Dane UMiG Biała. - opracowanie własne M.O.
Rozkład przestrzenny placówek szkół podstawowych oraz zasięg ich obsługi ocenia się jako
prawidłowy i brak jest nowych potrzeb w tym zakresie.
TABELA 14
GMINA BIAŁA – szkoły podstawowe i gimnazja, stan 2011 – 2012 r .
Lp
Szkoła
Miejscowość
1
Publiczna Szkoła Podstawowa w Białej z
klasami I-VI
2
Publiczna Szkoła Podstawowa w Białej - Filia
w Gostomi z klasami I-III
3
w Radostyni z klasami I-III
4
w Śmiczu z klasami I-III
5
Publiczna Szkoła Podstawowa w Łączniku z
klasami I-VI
6
Publiczna Szkoła Podstawowa w Łączniku Filia w Pogórzu z klasami I-III
7
Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Grabinie
8
Gimnazjum Publiczne w Białej
9
Gimnazjum Publiczne w Łączniku
Razem
Źródło: Urząd MiG w Białej. - opracowanie własne J.O.
Liczba oddziałów
Liczba uczniów
15
Liczba
pomieszczeń do
nauki
23
2
6
11
3
5
17
3
6
20
7
9
131
3
4
27
6
11
3
53
6
13
6
78
46
223
73
874
326
Nauczanie ponadgimnazjalne prowadzi w gminie Liceum Ogólnokształcące w Białej,
podległe Starostwu Powiatowemu w Prudniku. Liceum dysponuje 6-oma oddziałami, 8mioma pomieszczeniami do nauki, pracownią informatyczną, biblioteką i salą gimnastyczną
__________________________________________________________________________________________
Strona 43
42
oraz aulą. W roku szkolnym 2011/2012 uczęszczali do niego tylko uczniowie klasy
maturalnej. W poprzednich latach nie było naboru poniewaŜ działalność liceum jest
wygaszana.
Na obszarze gminy brak jest jednostek szkolnictwa wyŜszego oraz naukowo-badawczych.
Mieszkańcy gminy mają zapewniony do nich dostęp w mieście wojewódzkim oraz w Nysie.
3.6. OPIEKA ZDROWOTNA I SPOŁECZNA
Na obszarze gminy Biała usługi zdrowia świadczy samodzielny, publiczny Zespół Opieki
Zdrowotnej w Białej, podlegający Starostwu Powiatowemu w Prudniku. Świadczenia
zdrowotne realizowane są w formie opieki ambulatoryjnej i stacjonarnej, w obiekcie
lecznictwa zamkniętego tj. szpitalu im. Św. ElŜbiety (ul. Moniuszki). Szpital dysponuje 60
łóŜkami, w tym 30 łóŜek ma oddział wewnętrzny i 30 oddział kardiologiczny. W 2012 roku
Starostwo Powiatowe przejęło obiekt klasztorny, przyległy do budynku szpitala, oraz
adaptowało go na potrzeby szpitala. Poprawie uległy warunki pobytu chorych oraz warunki
pracy personelu. Inne, publiczne ośrodki zdrowia na obszarze gminy Biała, nie występują.
W zakresie podstawowym ochrony zdrowia mieszkańcy miasta i gminy Biała obsługiwani są
przez niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej:
a) z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej:
– Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Przychodnia lekarska "ZDROWIE" S.c. H.
Kędzierska i A. Pohl - w Białej (ul. Opolska 2),
– Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "MEDYK" (przychodnia specjalistyczna) - w
Łączniku (ul. Świerczewskiego 16),
– Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „FORMICA" - w Śmiczu (60A),
– Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "MEDYK" - filia w Gostomi;
b) z zakresu stomatologii:
– Niepubliczny Gabinet Stomatologiczny -Michał Koszałkowski – w Białej (ul. Opolska
28),
– Prywatny Gabinet Dentystyczny - Urszula Wilk - w Białej (Osiedle Tysiaclecia 16),
– Prywatny Gabinet Stomatologiczny – Anna Wójtowiec-Kolińska- w Białej (ul. 1-Maja
38),
– Niepubliczny Gabinet Stomatologiczny - Anna Remisz – w Gostomi (nr 107);
c) z zakresu ginekologii:
– Poradnia "K" - w Białej.
Niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej powstały na bazie lokalowo – technicznej wiejskich
ośrodków zdrowia i przychodni rejonowej. Podstawowa opieka zdrowotna świadczona jest
przez 4 lekarzy internistów, 2 pediatrów, 4 stomatologów i 2 ginekologów oraz pielęgniarki
środowiskowe, na podstawie kontraktów zawartych przez te zakłady z NFZ. Na jednego
lekarza przypada ok. 1895 mieszkańców, natomiast na 1 stomatologa 2809 M. W latach
2000-2011 standardy opieki zdrowotnej uległy znacznej poprawie.
Poziom zaspokojenia potrzeb mieszkańców w podstawowym zakresie ochrony zdrowia
naleŜy uznać średni, a strukturę przestrzenną obsługi mieszkańców za prawidłową, choć
nie zapewniającą łatwego dostępu do usług specjalistycznych (szczególnie
ginekologicznych) mieszkańcom wsi gminy. Usługi medyczne koncentrują się w gminnym
ośrodku usługowym, jakim jest miasto Biała, oraz w trzech wiejskich ośrodkach usługowych,
wspomagających miasto (we wsi Łącznik, Gostomia i Śmicz).
W gminie brak jest placówek zapewniających opiekę dzieciom do lat 3 (Ŝłobków). Brak jest
takŜe jednostek opiekuńczych zapewniających opiekę stacjonarną tj. domów starców,
domów dziecka, domów samotnej matki, noclegowni. Funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy
__________________________________________________________________________________________
Strona 44
43
Społecznej zapewniający opiekę doraźną osobom będącym w trudnej sytuacji Ŝyciowej,
oraz Gminna Komisja ds. rozwiązywania problemów alkoholowych.
Proces starzenia się społeczeństwa prowadzi w ostatnich latach do wzrostu
zainteresowania usługami rehabilitacji leczniczej, pielęgnacyjnymi i opiekuńczymi. Na
obszarze gminy usługi w tym zakresie zapewnia Ośrodek CARITAS Diecezji Opolskiej
usytuowany w mieście Biała. Ponadto we wsi GRABINA stacjonarną działalność opiekuńczą
w Domu Pomocy Społecznej dla Dorosłych prowadzą Siostry ElŜbietanki.
3.7. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE
Na terenie miasta Biała usytuowany jest Posterunek Policji (ul. Prudnicka 29a), który
zapewnia ochronę obszaru gminy. W zakresie ochrony przed poŜarami obsługę jej obszaru
zapewnia zawodowa straŜ poŜarna Komendy Rejonowej StraŜy PoŜarnych w Prudniku i w
Krapkowicach.
Na obszarze gminy ochronę bezpieczeństwa ludzi i mienia zapewniają oddziały Ochotniczej
StraŜy PoŜarnej z obiektami usytuowanymi w mieście Biała oraz w 14 wsiach gminy
(Ogiernicze, Łącznik, Śmicz, Grabina, Górka Prudnicka, Rostkowice, Gostomia, Nowa Wieś
Prudnicka, Pogórze, Ligota Bialska, Józefów, Olbrachcie, Wilków i PręŜyna). WyposaŜenie
terenu gminy w usługi tego typu, jak i ich rozkład przestrzenny, zapewniają jej mieszkańcom
pełne bezpieczeństwo, a dojazd z najbliŜszej jednostki do najdalej połoŜonego miejsca
połoŜonego w zasięgu ich obsługi nie przekracza 8 minut.
Inne tereny bezpieczeństwa publicznego tj. tereny wojskowe, policyjne oraz penitencjarne na
obszarze gminy Biała nie występują.
4. TERENY ZIELONE
4.1. SPORT I REKREACJA
Z zaspokojenie potrzeb mieszkańców gminy w zakresie sportu i rekreacji (oraz kultury)
odpowiedzialne jest Gminne Centrum Kultury w Białej.
Wiodącym w obsłudze mieszkańców gminy wielofunkcyjnym ośrodkiem sportoworekreacyjnym jest zespół kąpieliska otwartego (na około 200 miejsc), dysponującego
basenem o wymiarach olimpijskich) wraz ze stadionem przy ul. Koraszewskiego w BIAŁEJ.
Brak jest na terenie miasta basenu krytego, pozwalającego na korzystanie z pływalni poza
okresem letnim, oraz innych sportowych obiektów specjalistycznych (lodowiska, kręgielni,
wielofunkcyjnej sali sportowej). Podstawowym obiektem sportowym, zamkniętym,
wykorzystywanym przez mieszkańców gminy, jest pełnowymiarowa sala sportowa przy
szkole w Białej i w Łączniku. Pozostałe szkoły gminy z reguły nie są wyposaŜone w sale
gimnastyczne.
Podstawowe obiekty sportowo-rekreacyjne gminy związane są z Centrami Sportu i Rekreacji
w Białej i Łączniku, gdzie usytuowane są stadiony sportowe. Boiska sportowe znajdują się
takŜe we wsi Kolnowice, PręŜyna, Śmicz, Gostomia, Olbrachcie, Rostkowice, Nowa Wieś
Prudnicka, Ligota Bialska, Grabina, Mokra, Pogórze i Chrzelice. Tylko niektóre z nich
wyposaŜone są w szatnie sportowe (Biała, Mokra, Łącznik, Rostkowie, Ligota Bialska i
Chrzelice). Struktura przestrzenna usług tego typu jest zadowalająca.
W Chrzelicach działa w ramach Wiejskiego Centrum Kultury i Rekreacji - Centrum JujutsuAikijujutsu KOBUDO KENKYUKAI (stowarzyszenie do badań i studiów nad dawnymi
sztukami walki). Trenowane jest tam m.in. jujutsu, iaido, bojutsu i Yawara. Centrum w
__________________________________________________________________________________________
Strona 45
44
Chrzelicach jest przedstawicielem w Polsce organizacji międzynarodowych takich jak IJJF
czy CyberBudo.
Oceniając stan infrastruktury sportowo–rekreacyjnej naleŜy stwierdzić, Ŝe jest ogólnie
zadowalający, począwszy od wyposaŜenia szkół do obiektów o ogólnej dostępności. W
latach 2008-2012 nastąpiła wyraźna poprawa wyposaŜenia obszaru gminy w obiekty i
urządzenia sportu i rekreacji, a takŜe obserwuje się wzrost częstotliwości uŜytkowania
większości obiektów sportowych, szczególnie obiektu przyszkolnego w Białej, Łączniku i
Chrzelicach, co świadczy o wzroście zainteresowania społecznego tego typem usług.
Powstały takŜe prywatne obiekty sportowo-rekreacyjne o usługach specjalistycznych (np.
siłownia w Pogórzu.
4.2. PARKI I ZIELEŃ URZĄDZONA
Na terenach zabudowanych miasta i wsi gminy Biała tereny zieleni o charakterze
rekreacyjnym, wypoczynkowym i estetycznym zajmują łącznie powierzchnię ok. 16,58 ha.
Wskaźnik zieleni na 1 mieszkańca gminy wynosi 14,6m2, przy czym na jednego mieszkańca
miasta wypada 13,3m2. Zarówno na terenie (zabudowanym) miasta, jak i na terenach
wiejskich gminy, wskaźnik zieleni na 1 mieszkańca jest mały, chociaŜ od roku 2000
wykazuje tendencje do wzrostu. Związane jest to z realizacją ogólnodostępnych terenów
zieleni przy parafiach katolickich.
TABELA 15
GMINA BIAŁA – PARKI I OGÓLNODOSTĘPNE TERENY ZIELENI REKREACYJNEJ –
stan 2012r.
LP
MIEJSCOWOŚĆ
RODZAJ TERENU
WŁASNOŚĆ
1
2
3
4
5
6
7
Biała
Biała
Chrzelice
PręŜyna
Radostynia
Solec
Śmicz
OGÓŁEM
park miejski
teren zieleni ogólnodostępne
park przypałacowy
teren zieleni ogólnodostępnej
park przypałacowy
własność gminy
własność gminy
własność prywatna
parafia rzymsko-katolicka
własność prywatna
POWIERZCHNIA
1,80ha
1,68ha
4,75 ha
0,85ha
5,20ha
1,20ha
1,10ha
16,58 ha
Niektóre z zespołów zieleni charakteryzują się wysokimi walorami kulturowymi,
krajobrazowymi i przyrodniczymi. Do takich naleŜy krajobrazowy park przypałacowy w
CHRZELICACH oraz RADOSTYNI (szczegółową charakterystykę przyrodniczą parków
wiejskich ujęto w rozdziale „Tereny i obiekty objęte prawną ochroną przyrody i krajobrazu).
Podobne walory kulturowe, kompozycyjne i dendrologiczne posiadają dwa następne parki
wiejskie we wsi ŚMICZ i w PRĘśYNIE, a takŜe park miejski w BIAŁEJ. Tereny te, pomimo
swoich niewątpliwych walorów kulturowych i krajobrazowych, w znacznej części są
zaniedbane, co utrudnia ich uŜytkowanie i pełnienie funkcji rekreacyjno-wypoczynkowych.
Na obszarze gminy nie są zlokalizowane ogrody botaniczne, czy teŜ ogród zoologiczny.
Elementem rozproszonej zieleni ogólnodostępnej są skwery i place zabaw dla dzieci.
Znajdują się one głównie w mieście Biała (3 tereny - na osiedlach mieszkaniowych) oraz w
Chrzelicach (przy Wiejskim Centrum Kultury i Rekreacji). Ponadto ogólnodostępne place
zabaw dla dzieci zorganizowano przy publicznych placówkach przedszkolnych w Białej
(744m2), PręŜynie (360m2 ), Pogórzu (190m2), Łączniku (1480m2), Chrzelicach (1025m2),
Gostomi (372m2), Solcu (1120m2), Ligocie Bialskiej (448m2) oraz szkole podstawowej
(oddziały przedszkolne) w Śmiczu (836m2) , Brzeźnicy (224m2) i Nowej Wsi (200m2).
__________________________________________________________________________________________
Strona 46
45
Przy załoŜeniu wskaźnika na poziomie ok. 17-18m2/1 mieszkańca niedobory terenów
ogólnodostępnej zieleni ocenia się na około 3 ha w skali gminy, w tym na terenie
zabudowanym miasta około 1 ha. Uznaje się, Ŝe na obszarze miasta istnieją znaczne
moŜliwości lokalizacji zieleni związanej z wypoczynkiem przydomowym:
– w obrębie zabytkowego układu urbanistycznego miasta BIAŁA - we wnętrzu
kwartałów
obrzeŜnej zabudowy wielorodzinnej i usługowej (obecnie
nieuporządkowane i uŜytkowane na cele niekiedy sprzeczne z funkcją centrum
usługowego);
– w obrębie zabytkowych przedmieścia miasta BIAŁA – na wzniesieniu, na którym
lokowano miasto średniowieczne, ze szczególnym uwzględnieniem zespołu zieleni
przy pałacu w Białej oraz przy bramie Nyskiej.
W obrębie zabytkowych układów zabudowy wsi OLBRACHCIE, WILKÓW, BROWINIEC
POLSKI naleŜy zwiększyć udział zieleni ogólnodostępnej w obrębie dawnego „nawsia”. W
pozostałych wsiach, w tym szczególnie w zespole wsi GOSTOMIA - SOLEC –
ROSTKOWICE, naleŜy sytuować zieleń ogólnodostępną w sąsiedztwie lub w dolinach
cieków wodnych.
4.3. CMENTARZE
Na obszarze gminy znajduje się jeden cmentarz komunalny ogólnowyznaniowy, usytuowany
na gruntach miasta Biała, oraz 12 czynnych cmentarzy wyznaniowych (katolickich) na
STARYM MIEŚCIE (miasta Biała) oraz we wsi PręŜyna, Śmicz, Kolnowice, Miłowice,
Gostomia, Grabina, Ligota Bialska, Solec, Olbrachcie, Józefów i Łącznik. Większość z nich
to cmentarze przykościelne o duŜych walorach historycznych i kulturowych, z licznymi
zachowanymi zabytkowymi nagrobkami oraz starodrzewem (Komunalny w Białej oraz
parafialne - przykościelne w Śmiczu, PręŜynie, Kolnowicach, Gostomi, Olbrachcicach,
Ligocie Bialskiej). Powierzchnia grzebalna na wielu z nich jest niewykorzystana w 20-40%.
W południowo-zachodniej części miasta Biała usytuowany jest takŜe zamknięty cmentarz
Ŝydowski (ujęty w rejestrze zabytków) oraz pomnik historyczny ku czci poległych w II Wojnie
Światowej.
Na obszarze gminy nie ma krematorium oraz miejsca pochówków urnowych. Proces
starzenia się społeczeństwa będzie prowadził do zwiększenia zapotrzebowania na tereny
cmentarne. W przypadku wystąpienia takich potrzeb, cmentarz w Białej oraz cmentarze
wyznaniowe w Solcu, Miłowicach, Kolnowicach, Józefowie, Ligocie Bialskiej, Łączniku i
Grabinie, mają znaczną moŜliwość rozbudowy. Nowy cmentarz powinien być zrealizowany
dla wsi Śmicz oraz Pogórze – Chrzelice. Ocenia się, Ŝe zapotrzebowanie powierzchni terenu
na cmentarze wyniesie około 4ha.
Na obszarze gminy nie ma cmentarza dla zwierząt, ani teŜ wystąpienia
przewiduje się. Ze względu na rolniczą funkcję gminy wskazane jest
lokalizacji grzebowiska zwierząt, w przypadku wystąpienia sytuacji
lokalizacji tego typu obiektów preferowany jest obszar PłaskowyŜu
wyłączeniem obszarów GZWP i doliny kopalnej BIAŁEJ oraz
ustanowionych dla ujęć wody.
takich potrzeb nie
określenie miejsc
kryzysowych. Dla
Głubczyckiego, z
stref ochronnych
__________________________________________________________________________________________
Strona 47
46
5. AKTYWNOŚĆ GOSPODARCZA
5.1. PRODUKCJA
5.1.1. Produkcja przemysłowa
W latach 1998-2010 udział przemysłu w strukturze gospodarczej gminy znacznie zmalał.
Upadły niektóre zakłady produkcyjne na terenie miasta oraz we wsi Łącznik, a ich zabudowa
została przekształcona na inne funkcje. Pozostał największy zakład produkcyjny tzn.
Rozlewnia Wód Gazowanych USTRONIANKA w Białej. Po 2010 roku na obszarze gminy
rozpoczęło działalność produkcyjną kilka nowych zakładów produkcyjnych, głównie
produkcji peletów i brykietów, wykorzystujących surowce z terenu gminy. Nowe zakłady
tego typu powstały na gruntach wsi Brzeźnica, Śmicz i Łącznik. Po 2008 r. we wsi Otoki
powstał zakład OTEKS produkujący wkręty, w Nowej Wsi Prudnickiej zakład stolarski SOLA
produkujący wyposaŜenie targów, a w Radostyni zakład kamieniarski.
Na rozwój gospodarki gminy nie ma większego wpływu działalność wydobywcza. Skupia się
ona głównie na terenach udokumentowanych złóŜ Ŝwirów i piasków w południowowschodniej części wsi Łącznik. Istniejące udokumentowane złoŜa surowców naturalnych,
ze względu na ograniczone zasoby i opłacalność wydobycia, nie umoŜliwiają znaczącego
rozwoju produkcji materiałów budowlanych. W strukturze przestrzennej gminy tereny
produkcji przemysłowej koncentrują się głównie w północnej części miasta Biała oraz we
wsi Łącznik -Dębina.
Obserwuje się tendencje do:
– upadku zakładów produkcyjnych i wkraczania na ich tereny innych rodzajów
działalności gospodarczych, szczególnie handlu hurtowego;
– racjonalizacji wykorzystania terenu zajmowanego przez zakłady produkcyjne;
– ograniczenia moŜliwości sytuowania nowych zakładów produkcyjnych poprzez
zaporowe ceny gruntów przeznaczonych w planach miejscowych pod obiekty
produkcyjne, składy i magazyny;
– zwiększanie się liczby podmiotów gospodarczych z pogranicza działalności
produkcyjnych i usługowych.
Obszar gminy predysponowany jest do rozwoju przetwórstwa rolno-spoŜywczego.
Rozpatrując najwaŜniejsze czynniki umoŜliwiające jego rozwój naleŜy stwierdzić, Ŝe
gmina posiada :
– bazę surowcową w postaci produktów roślinnych (zbóŜ podstawowych, ziemniaków,
buraków cukrowych) oraz produktów zwierzęcych (głównie mięso wieprzowe i wołowe
oraz mleko);
– niezrównowaŜony rynek pracy, na którym występuje nadwyŜka zasobów pracy w
stosunku do ilości miejsc pracy na miejscu (szczególnie na terenie miasta oraz
wsiach środkowej i północnej części gminy);
– nieuŜytkowaną bazę produkcyjno - magazynową umoŜliwiającą adaptację do nowych
potrzeb i funkcji, często wyposaŜoną w odpowiednią infrastrukturę techniczną (miasto
i wieś Łącznik);
– wystarczająco gęstą sieć dróg, zapewniającą łatwe powiązania komunikacyjne z
większymi miastami oraz siecią dróg o znaczeniu regionalnym;
– zapewniony rynek zbytu w pobliskich przemysłowych ośrodkach miejskich (Prudnik,
Krapkowice, Gogolin, Głogówek oraz Opole).
Niekorzystne czynniki, mogące wywoływać ograniczenie rozwoju tego typu przemysłu w
gminie sprowadzają się do niewystarczająco rozbudowanej sieci infrastruktury technicznej
(brak kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni, zapewniającej odbiór duŜej ilości ścieków
lub brak oczyszczalni).
__________________________________________________________________________________________
Strona 48
47
5.1.2. Produkcja energii i ciepła
Na obszarze gminy Biała obecnie brak jest obiektów produkujących energię elektryczną ze
źródeł konwencjonalnych i odnawialnych (tzn. brak jest elektrowni wodnych, elektrowni
wiatrowych, słonecznych ogniw fotowoltaicznych oraz biogazowni i zakładów pozyskujących
ciepło geotermalne). Zgodnie z ustawą z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne
(j.t.Dz.U.2012.1059 ze zm.) odnawialne źródło energii (OZE) to źródła wykorzystujące w
procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, aerotermalną,
geotermalną, hydrotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię
pozyskiwana z biomasy, biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, a takŜe biogazu
powstałego w procesach odprowadzenia lub oczyszcania ścieków albo rozkładu
składowanych szczatków roślinnych i zwierzęcych. Do 2017 r. Polska zobowiązała się
uzyskać 16% udział energii odnawialnej w bilansie energetycznym kraju, a do 2021 roku jej
udział powinien wynosić 20%.
Po 2010 roku na obszarze gminy powstały nowe zakłady produkujące biopaliwa do produkcji
energii tzn. produkujące pelety i brykiety ze słomy i innych surowców pochodzenia rolniczego
(śmicz, Grabina i Brzeźnica). Gmina sporządziła takŜe trzy miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego dla terenów wskazanych w studium pod lokalizację farm
wiatrowych. Ich realizacja planowana jest na gruntach miasta Biała i wsi Olbrachcice, wsi
Krobusz-Solec-Gostomia oraz wsi Browiniec Polski-Rostkowice-Wilków.
Warunki rozwoju energetyki wiatrowej na obszarze gminy są mało korzystne. Według mapy
opracowanej przez IMGW (strefy zakresów wietrzności) południowa część województwa
opolskiego znajduje się w IV strefie – niekorzystnej dla energetyki wiatrowej. Energia wiatru
na wysokości 30m mieści się w zakresie 500-750 kWh/m2, podczas gdy jako kryterium
opłacalności uznaje się 1250 kWh/m2. Dla elektrowni wiatrowych stosuje się następujące
kryteria opłacalności ekonomicznej:
średnioroczna prędkość wiatru na wysokości wirnika powinna wynosić co najmniej
5,5m/s;
czas uŜytkowania mocy zainstalowanej powinien wynosić co najmniej 1500h/rok.
Współczesna technologia turbin wiatrowych umoŜliwia wykorzystanie siły wiatru o prędkości
1,5-2,5m/s, podczas gdy powszechnie stosowane turbiny wykorzystują prędkości wiatru w
granicach 3-4m/s. W tym świetle gmina ze średnią roczną prędkością wiatru wynoszącą 2,53m/s oraz z 28% udziałem wiatrów o prędkości przekraczającej 5m/s posiada pewne
predyspozycje do rozwoju produkcji energii pochodzącej z mocy energetycznej wiatru.
Południowa część gminy, połoŜona w obrębie PłaskowyŜu Głubczyckiego, posiada korzystne
warunki ukształtowania terenu dla występowania wystarczających wiatrów dla siłowni
wiatrowych tj. wiatrów o prędkościach około 2-3m/s. W celu ustalenia terenów
preferowanych dla lokalizacji farm wiatrowych na obszarze gminy przeprowadzono analizę:
struktury osadniczej z uwzględnieniem rozmieszczenia ludności w poszczególnych
jednostkach osadniczych;
moŜliwości rozwoju społeczno-gospodarczego miejscowości,
ze szczególnym
uwzględnieniem
potencjalnych walorów turystyczno-rekreacyjnych o znaczeniu
ponadlokalnym, na bazie:
– walorów kulturowych miasta Biała, umoŜliwiających rozwój turystyki krajoznawczej;
– projektowanego zbiornika retencyjnego na gruntach wsi Ścinawa Mała – Ścinawa
Nyska (gm. Korfantów), stanowiącego potencjalne miejsce rozwoju rekreacji i
sportów wodnych, a takŜe przyszłą ostoję ptaków wodno-błotnych;
– walorów kulturowych wsi Śmicz, PręŜyna oraz Ścinawa Mała i Ścinawa Nyska (gm.
Korfantów);
– walorów przyrodniczych północnej części obszaru gminy (Obszar Chronionego
Krajobrazu Bory Niemodlińskie) oraz istniejącego wyposaŜenia turystycznorekreacyjnego (Zielona Zatoka);
__________________________________________________________________________________________
Strona 49
48
potencjalnych tras wędrówkowych przelotów ptaków (przelotów wysokich, średnich i
niskich), przy czym za istotne dla lokalizacji farmy wiatrowej uznano:
– przeloty ptaków (w tym szczególnie ptaków wodno-błotnych) na szlakach wędrówek
zimowisko – lęgowisko, odbywających się z południa Europy na obszar Polski przez
Bramę Morawską,
– przeloty odbywające się na wysokościach średnich (100-500m n.p.t.), głównie
pomiędzy zbiornikami wodnymi usytuowanymi na obszarze Opolszczyzny,
wszczególności pomiędzy zbiornikiem Turawskim, zbiornikiem Otmuchowskim i
Nyskim oraz Stawami Niemodlińskimi,
– przeloty na wysokościach niskich (10-100m n.p.t.) odbywające się głównie dolinami
rzek i nad zbiornikami wodnymi oraz pomiędzy izolowanymi zespołami leśnymi;
rozmieszczenia obszarów wraŜliwych na negatywny wpływ energetyki wiatrowej (obszar
NATURA 2000, Parki Krajobrazowe, Obszary Chronionego Krajobrazu, rezerwaty);
lokalizacji obszarów o wysokich walorach przyrodniczych i kulturowych na obszarze
gminy Biała (dolina rzeki Biała, Młyńskiej, Gostomki oraz Potoku Kolnowickiego, w tym
szczególnie w granicach obszarów objętych projektowanymi formami ochrony przyrody,
oraz doliny pozostałych cieków wodnych);
walorów krajobrazu kulturowego i jego ekspozycji, w szczególności:
− ponadlokalnych walorów ekspozycji GÓR OPAWSKICH i zespołu staromiejskiego w
Białej z drogi wojewódzkiej DW 414 oraz ekspozycji dominant przestrzennych o
znaczeniu lokalnym z ciągu dróg powiatowych DP 1526 O – DP 1205 O relacji
Wilków – Biała – Śmicz – Ścinawa Mała tzn. wiatraka holenderskiego w Gostomii,
kościoła parafialnego w Białej (w otoczeniu zespołu staromiejskiego) oraz kościoła
parafialnego w Śmiczu (w otoczeniu zabudowy wsi).
Analiza wykazała, Ŝe dla lokalizacji farm wiatrowych preferowana jest południowowschodnia oraz południowo–zachodnia część obszaru gminy Biała. Na tym obszarze
wyznaczono obszary NISKIEGO RYZYKA lokalizacji farm wiatrowych, na gruntach:
– wsi Olbrachcie oraz miasta Biała (obowiązuje plan miejscowy – moc max 70,0MW);
– wsi Browiniec Polski, Rostkowice i Wilków (obowiązuje plan miejscowy – moc max
59,5 MW);
– wsi Krobusz, Solec i Gostomia (obowiązuje plan miejscowy – moc max 38,5 MW);
– wsi PręŜyna, Kolnowice i Śmicz (obszar planowany – moc max ok. 80,0 MW).
Obszar ten, o szczególnej przydatności dla rolnictwa, nie posiada (poza dolinami cieków
wodnych) walorów przyrodniczych i krajobrazowych wymagających ochrony.
Energię słoneczną moŜna wykorzystać zarówno do ogrzewania, jak i do produkcji prądu, a
takŜe do pozyskania paliwa, jakim jest wodór, w fotokatalitycznym rozkładzie wody.
Słoneczna energia elektryczna (fotowoltaika), uwaŜana za najbardziej obiecujące i przyjazne
środowisku źródło energii, jest wyjątkowa ze względu na szerokie moŜliwości osiągnięcia
korzyści energetycznych i poza energetycznych. Przemysł fotowoltaiczny gwarantuje
konkurencyjną, tanią, bezpieczną i czystą słoneczną energię elektryczną, a takŜe ochronę
zasobów naturalnych. Z kolei energetyka słoneczna termiczna (fototermika) naleŜy do
najbardziej efektywnych technologii produkcji ciepła, z punktu widzenia ograniczenia emisji
gazów cieplarnianych. MoŜna ją wykorzystać do ogrzewania budynków czy teŜ dostarczania
ciepłej wody. Elektrownie słoneczne najlepiej sprawdzają się w warunkach duŜego
nasłonecznienia. Główną wadą energii słonecznej jest jej sezonowość, a takŜe zaleŜność od
kąta padania promieni słonecznych, stopnia zapylenia atmosfery, zachmurzenia nieba,
zawartości pary wodnej w atmosferze i innych. Dla Polski, która leŜy w strefie klimatu
umiarkowanego (podobnie jak Niemcy i Francja) gęstość strumienia energii wynosi 930-1163
kWh/m2/rok. Warunki rozwoju energetyki słonecznej na obszarze gminy Biała nie są więc
zbyt korzystne. Roczne sumy promieniowania całkowitego wynoszą 3600 - 3700 MJ/m2, a
średnia ilość godzin rocznego nasłonecznienia wynosi ok. 1600 h. Największy rozwój
fotowoltaiki notowany jest obecnie na obszarze Niemiec, mających podobne warunki
solarne. Na obszarze gminy Biała rozwój przemysłu fotowoltaicznego ograniczają głównie
__________________________________________________________________________________________
Strona 50
49
wysokie klasy bonitacyjne gleb (I-III) oraz ich wysokie walory produkcyjne. Ogniwa
fotowoltaiczne, produkujące energię, wymagają bowiem wyłączenia gruntów rolnych z
produkcji rolnej. W celu ustalenia terenów preferowanych dla lokalizacji obiektów energetyki
słonecznej na obszarze gminy Biała przeprowadzono analizę:
klas bonitacyjnych oraz przydatności produkcyjnej gleb;
walorów krajobrazowych;
potencjalnej ekspozycji urządzeń energetyki słonecznej w krajobrazie,
walorów przyrodniczych oraz potencjalnych szlaków migracji ptaków.
Analiza wykazała, Ŝe dla lokalizacji ogniw fotowoltaicznych preferowana jest centralna część
obszaru gminy Biała, w obrębie której występują grunty rolne o niskich klasach bonitacyjnych
(V-VI z niewielkimi enklawami klasy IV), a środowisko ma stosunkowo małe walory
przyrodnicze. Na tym obszarze wyznaczono obszary NISKIEGO RYZYKA lokalizacji ogniw
fotowoltaicznych, obejmujących grunty rolne (głównie IV-VI klasy bonitacyjnej) wsi Górka
Prudnicka – Brzeźnica oraz Grabina. MoŜliwość wykorzystania promieniowania słonecznego
w zakresie, który będzie miał znaczący wpływ na bilans energetyczny gminy, wydaje się
ograniczona. Nie wyklucza to jednak wykorzystania lokalnego, szczególnie w biernych
systemach grzewczych poszczególnych budynków (w tym takŜe budynków uŜyteczności
publicznej).
Warunki rozwoju energetyki wodnej na obszarze gminy są niekorzystne. Ze względu na
specyfikę układu hydrologicznego oraz nikłą wartość hydroenergetyczną rzek (nieznaczny
przepływ wody) brak jest większych moŜliwości wykorzystania wody do produkcji energii.
Mało prawdopodobna jest więc realizacja na rzece Biała nawet małych elektrowni wodnych
(MEW) o zasięgu lokalnym, o mocy od kilkudziesięciu do kilkuset kilowatów. Pewne warunki
dla rozwoju energetyki wodnej mogą powstać w przypadku realizacji planowanych
zbiorników retencyjnych Biała I (na rzece Biała) i Biała II (na Potoku Kolnowickiem ob.
Psiniec) oraz Mionów (na rzece Młynówce).
MoŜliwość wykorzystania energii geotermalnej na obszarze gminy Biała jest bardzo
ograniczona. Gmina połoŜona jest w obrębie strefy śląsko–morawskej, występującej w
południowej przygranicznej części województwa opolskiego pomiędzy Głuchołazami –
Prudnikiem i Głubczycami, w której na głębokości od ok. 3000 m mogą występować wody
geotermalne o temp. powyŜej 900C, moŜliwe do wykorzystania dla produkcji ciepła.
Gmina Biała posiada największy potencjał produkcji biogazu z biomasy oraz płynnych lub
stałych odchodów zwierzęcych, stanowiących łatwo dostępne surowce dla produkcji biogazu
na obszarze gminy o funkcji rolniczej. Biogaz moŜe być przetworzony na energię elektryczną
(w gazowych generatorach prądu), ciepło (w kotłach gazowych) lub energię elektryczną i
ciepło (w układach skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła). Jeden metr
sześcienny biogazu pozwala na wyprodukowanie:
− 2,1 kWh energii elektrycznej (przy załoŜonej sprawności układu 33%);
− 5,4 kWh ciepła (przy załoŜonej sprawności układu 85%);
− 2,1 kWh energii elektrycznej i 2,9 kWh ciepła, w skojarzonym wytwarzaniu energii
elektrycznej i ciepła.
W celu ustalenia terenów preferowanych dla lokalizacji biogazowni przeprowadzono analizę:
rozmieszczenia i wielkości pogłowia zwierząt hodowlanych;
pełnionych funkcji miejscowości, w szczególności turystyczno-rekreacyjnych (m. Biała
oraz wieś Chrzelice, Łącznik-Dębina-Mokra, Nowa Wieś Prudnicka, Radostynia);
dostępu do dróg (ze względu na konieczność dowoŜenia surowców do biogazowni przez
pojazdy o duŜej ładowności) oraz infrastruktury sieciowej (wodno-kanalizacyjnej,
ciepłowniczej, elektroenergetycznej);
dominujących kierunków wiatru, sprzyjających rozprzestrzenianiu odorów;
walorów kulturowych i krajobrazowych wsi.
__________________________________________________________________________________________
Strona 51
50
Przyjmuje się, iŜ ekonomicznie opłacalna budowa biogazowni rolniczych ma miejsce w
przypadku gospodarstw o pogłowiu zwierząt hodowlanych powyŜej 200 DJP. Na obszarze
gminy największa koncentracja zwierząt hodowlanych jest we wsi Mokra (łącznie ok. 4150
DJP, w tym ferma kur ok. 4000 DJP), Olbrachcice (ok. 310 DJP), Krobusz (ok. 230 DJP, w
tym ferma kur ok. 110 DJP), Gostomia (ok. 250 DJP), Rostkowice (ok. 190 DJP) oraz na
terenie miasta Biała (ok. 210 DJP). Liczba zwierząt mniejsza niŜ 200 DJP występuje we wsi
Radostynia (ok. 160 DJP), Wilków (ok. 150 DJP), Solec (ok. 105 DJP), Ogiernicze (ok. 100
DJP), Browiniec Polski (ok. 85 DJP), PręŜyna i Otoki (ok. 65 DJP). Na obszarze gminy
występują takŜe nadwyŜki biomasy odpadowej z gospodarstw rolnych, w szczególności
słomy, kukurydzy i buraków, które obecnie są wykorzystane do produkcji peletów i brykietów.
Na potrzeby studium przyjęto, Ŝe:
mikrobiogazownia rolnicza - ma moc do 50 kWel;
mała biogazownia rolnicza - ma moc od 50-150 kWel;
duŜa biogazownia rolnicza – ma moc większą niŜ 150 kWel.
Biogazownia o zainstalowanej mocy elektrycznej nie większej niŜ 0,5 MW (500 kW)
zaliczana jest do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na
środowisko. Obszar PłaskowyŜu Głubczyckiego tj. południowa część gminy, preferowana
jest do lokalizacji mikrobiogazowni i małych biogazowni rolniczych. Dla lokalizacji duŜej
biogazowni tj. o mocy większej niŜ 150 kWel, preferowana jest wieś Mokra (P1), ewentualnie
wieś Krobusz (P1).
Na obszarze gminy nie występują instalacje do produkcji biopaliw (w postaci tłoczni i rafinerii
oleju rzepakowego) z nasion roślin oleistych i roślin o duŜej zawartości skrobi.
5.2. SKŁADY I MAGAZYNY, BUDOWNICTWO I HANDEL HURTOWY
Znaczenie gospodarki magazynowo-składowej i handlu hurtowego dla gospodarki gminy jest
istotne, chociaŜ podlega fluktuacjom związanym z ogólną sytuacją w kraju. Do większych
zakładów tego typu zaliczamy BIALPEX Firma handlowo-usługowo-produkcyjna, POLGER
Przedsiębiorstwo Usługowo-Produkcyjno-Handlowe oraz Firma Handlowo-Usługowa Daniel
Spyra, AGRA Serwis, które prowadzą działalność na terenie miasta Biała, wsi Łącznik i
Radostynia.
Brak jest na obszarze gminy terenów baz budowlanych i giełd towarowych. Obsługę
rolnictwa prowadzi głównie firma ROL-POL na terenie baz magazynowo-składowych we wsi
Olbrachcie i Radostynia.
Największe koncentracje obiektów magazynowo-składowych, baz oraz hurtowni występują:
w mieście BIAŁA:
– w północnej części, w rejonie ul. Opolskiej,
– w południowej części, w rejonie ul. Prudnickiej,
– we wschodniej części, w rejonie ul. Kilińskiego - Stare Miasto - Lipowa,
we wsi ŁĄCZNIK:
– w północnej części wsi, na terenie dawnej bazy SKR,
– w południowej części przysiółka Dębina, w sąsiedztwie linii kolejowej,
we wsi KOLNOWICE, OLBRACHCICE, KROBUSZ, MOKRA, RADOSTYNIA I
ROSTKOWICE.
Ulokowanie działalności magazynowo-składowej oraz hurtowej w obrębie zabytkowego
układu miasta Biała i jego zabytkowych przedmieściach, a takŜe w obrębie zabytkowych
układów przestrzennych wsi uznaje się za niekorzystne, ze względu na złe warunki dojazdu,
uciąŜliwość ruchu komunikacyjnego oraz konflikt z zabytkowym układem przestrzennym i
funkcją mieszkaniowo-usługową. Tereny te wymagają dyslokacji
poza obszary
__________________________________________________________________________________________
Strona 52
51
zabytkowych układów przestrzennych, w tym szczególnie z obszaru staromiejskiego Białej, z
rejonu historycznego centrum wsi Łącznik oraz układu folwarczno-pałacowego w Radostyni.
5.3. LOGISTYKA I OBSŁUGA TRANSPORTU
Na obszarze gminy Biała brak jest jednostek logistycznych oraz duŜych baz transportowych.
Działalność transportową prowadzą pojedyncze podmioty gospodarcze. Łącznie na terenie
gminy działa 15 podmiotów gospodarczych prowadzących działalność transportową, w tym
na terenie miasta Biała (1 podmiot) oraz we wsi Łącznik (2 podmioty), Gostomia (1
podmiot), PręŜyna (1 podmiot), Browiniec Polski (2 podmioty), Pogórze i Krobusz (po 1
podmiocie), Chrzelice (3 podmioty), Kolnowice (2 podmioty) i Mokra (1 podmiot). Na cele
transportowe wykorzystywane są działki połoŜone w zabudowie zagrodowej, a niekiedy
takŜe w zabudowie mieszkaniowej, co stwarza szereg uciąŜliwości i zagroŜeń. Rozwój
obiektów obsługi transportu preferowany jest na obszarach połoŜonych wzdłuŜ drogi
wojewódzkiej nr 414 relacji Opole – Prudnik.
5.4. RZEMIOSŁO
Na obszarze gminy, w tym miasta, prowadzi działalność 165 zakładów rzemieślniczych (w
mieście znajduje się 31% ich liczby). Od roku 2008 liczba ich na obszarze gminy nie uległa
znacznym zmianom, przy czym obserwuje się tendencje do zmniejszenia liczby usług
rzemieślniczych na terenie miasta oraz jej zwiększenia na obszarze wiejskim gminy.
Zakłady rzemieślnicze reprezentują całe spektrum branŜ rzemiosła usługowego i
produkcyjnego. Największa liczba zakładów rzemieślniczych, poza miastem (51 szt.),
znajduje się we wsi Łącznik (20), Chrzelice (15), Gostomia (13), Radostynia (9) i Krobusz
(6). Lokalizacja produkcyjnych zakładów rzemieślniczych w zwartej zabudowie miasta i
wsi powoduje problemy związane z ochroną środowiska mieszkaniowego.
4.5. PRODUKCJA ROLNA I OBSŁUGA ROLNICTWA
Istotną rolę w gospodarce gminy odgrywa produkcja rolna. Gmina, a szczególnie
południowa i centralna część jej obszaru, charakteryzuje się bardzo korzystnymi warunkami
dla intensywnej produkcji rolniczej (głównie roślinnej). Wskaźnik waloryzacji rolniczej
przestrzeni produkcyjnej, wynoszący dla gminy 90,1 punktów, daje jej wysokie - 13 miejsce
w skali województwa (na 63 gminy). Określa on bardzo dobre moŜliwości produkcji i
rozwoju rolnictwa oraz świadczy o moŜliwościach uprawy roślin o bardzo wysokich
wymaganiach glebowych i klimatycznych, gwarantując uzyskanie najwyŜszych plonów. W
rozkładzie przestrzennym jakość przestrzeni produkcyjnej w gminie zmienia się od
południa, gdzie osiąga ona najwyŜsze wskaźniki, na północ, gdzie jej wartość oceniana jest
najniŜej. Najlepsze warunki dla produkcji rolnej posiadają grunty wsi Józefów (105,5
pkt), Rostkowice (104,9 pkt), miasto Biała (104,8 pkt), Solec (103,3 pkt), Olbrachcice
(103,1 pkt) i Browiniec Polski (100,3 pkt), a najgorsze występują we wsi Łącznik (71,2 pkt),
Chrzelice (71,9 pkt), Pogórze (72,6 pkt), Grabina (75,3 pkt) i Ogiernicze (72,8 pkt).
UŜytki rolne stanowią około 75% ogólnej powierzchni gminy. Struktura uŜytków rolnych na
przestrzeni lat nie zmienia się radykalnie. Dominują grunty orne stanowiące aŜ 89% uŜytków
rolnych. UŜytki zielone, które w gminie Biała stanowią ok. 10% gruntów rolnych, występują
tylko w dolinach cieków wodnych, przy czym w północnej części gminy jest ich znacznie
więcej. Niekorzystne zmiany w strukturze uŜytków rolnych polegają na przekształcaniu
uŜytków zielonych, połoŜonych w obrębie regionalnego i lokalnych korytarzy ekologicznych,
na grunty orne.
__________________________________________________________________________________________
Strona 53
52
TABELA 16
GMINA BIAŁA – UśYTKOWANIE GRUNTÓW ROLNYCH – STAN 2011 R.
MIASTOGMINA
miasto
Biała
gmina
Biała
%
OGÓŁEM
POWIERZ
CHNIA
UśYTKI ROLNE
razem
sady
łąki
8
84
pastwis
ka
9
LASY I
GRUNTY
LEŚNE
POZOSTAŁE
GRUNTY
9
179
1471
1283
grunty
orne
1182
18029
13423
11967
50
1277
129
3590
1106
100
74,4
89,1
0,4
9,5
1,0
19,6
6,0
UŜytki rolne gminy charakteryzują się wysokimi klasami bonitacyjnymi gleb. Wśród gruntów
ornych dominują grunty chronione z mocy ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów
rolnych i leśnych (j.t.Dz.U.2004.121.1266 ze zm.) tzn. grunty o I-III klasie bonitacyjnej, które
występują na ok. 58% powierzchni gruntów ornych gminy. Grunty orne o V-VI klasie
bonitacyjnej występują głównie w północnej części gminy, a zajmują niecałe jej 7% gruntów
ornych. Wśród łąk i pastwisk trwałych takŜe dominują klasy gruntów I-III , które stanowią
ok. 52% ich powierzchni.
Głównym uŜytkownikiem uŜytków rolnych terenu są rolnicy indywidualni, a sektor prywatny
dysponuje areałem gruntów o powierzchni 11254 ha, co stanowi ok. 85,5% uŜytków rolnych
gminy. Sektor indywidualny obejmuje 1018 gospodarstw rolnych, w tym od 1 do 2 ha - 143
(14%), od 2 ha do 3 ha - 76 (7,5%), od 3 ha do 4 ha - 45 (4,5%), od 4 ha do 5 ha - 56
(5,5%), od 5 ha do 7 ha - 101 (9,9%), od 7 ha do 10 ha - 140 (13,8%), od 10 ha do 15 ha 171 (16,8%), od 15 ha do 20 ha - 125 (12,3%), od 20 ha do 50 ha - 153 (15%), od 50 ha do
100 h - 7 (0,7%), powyŜej 100 ha - 1.
Sektor spółdzielczy, drugi pod względem zasobów gruntów rolnych właściciel, dysponuje
ok. 12,6% uŜytków rolnych gminy, a reprezentowany jest przez RSP KROBUSZ, RSP
CHRZELICE, RSP KOLNOWICE, RSP ROSTKOWICE ora RSP PRĘśYNA. Spółka
Pracownicza AGROPLAN gospodaruje na areale 233 ha uŜytków rolnych.
Średnia wielkość gospodarstwa rolnego wynosi ok. 16,77 ha. Gospodarstwa dwuzawodowe
stanowią 23,3% ogółu gospodarstw rolnych. Średnia wielkość gospodarstwa
dwuzawodowego wynosi zaledwie 4,5 ha.
Kierunki produkcji rolniczej na obszarze gminy obejmują produkcję roślinną, wyraŜającą się
zasiewami zbóŜ ogółem - 7500 ha, okopowych pastewnych - 700 ha, buraków cukrowych 1200 ha, rzepaku - 600 ha. Plony podstawowych zbóŜ wynosiły średnio 46 – 48 dt/ha,
rzepaku 25 – 28 dt/ha, okopowych 550 dt/ha, buraków cukrowych 420 dt/ha. Z kolei
produkcja zwierzęca obejmuje obsadę zwierząt: bydła ogółem - 5.400 szt. (w tym krowy 3.000 szt.), trzoda chlewna - 37.100 szt. (w tym lochy - 4.100 szt.).
Produkcja zwierzęca, mająca wpływ na strukturę funkcjonalno-przestrzenną obszaru,
obejmuje głównie produkcję trzody chlewnej i drobiu. Z reguły koncentruje się ona na
terenach połoŜonych poza zwartą zabudową wiejską, a skupia się we wsi MOKRA,
LASKOWIEC, WILKÓW, KROBUSZ i POGÓRZE-FRĄCKI. Znaczna koncentracja obiektów
produkcji zwierzęcej występuje takŜe w zwartej zabudowie zagrodowej wsi Olbrachcice,
Krobusz, Gostomia, Rostkowice, Radostynia, Wilków, Solec, Ogiernicze, Browienic Polski,
PręŜyna i Otoki oraz w mieście Biała (Szynowice i Stare Miasto). W wyniku prowadzonej
przez państwo polityki rolnej oraz dopłat do rolnictwa z Unii Europejskiej obserwuje się liczne
inwestycje mające na celu poprawę produkcyjności indywidualnych gospodarstw rolnych
oraz specjalizację ich produkcji.
__________________________________________________________________________________________
Strona 54
53
Na obszarze miasta Biała warunki produkcji zwierzęcej stopniowo się pogarszają ze względu
na rozwój innych działalności (szczególnie usług) oraz mieszkalnictwa jednorodzinnego,
prowadzących w konsekwencji do licznych konfliktów spowodowanych uciąŜliwością
produkcji rolnej dla tych funkcji. Zjawisko to jest szczególnie zauwaŜalne na terenie
zabudowanym miasta Biała i wsi Łącznik, a takŜe innych wsi w centralnej i północnej części
gminy (wsi o zabudowie mieszanej mieszkaniowo-zagrodowej).
Głównym zakładem zapewniającym obsługę rolnictwa na obszarze gminy Biała jest
Przedsiębiorstwo Produkcji, Handlu i Usług AGROPLON.
Podstawowe problemy związane z produkcją rolną obejmują:
– problemy w skupie, płodów i produktów rolnych,
– brak bazy przechowalnictwa i przetwórstwa płodów i produktów rolnych,
– rozdrobnioną strukturę agrarną gospodarstw rolnych,
– wysokie zatrudnienie w gospodarstwach rolnych (ukryte bezrobocie),
– niski poziom specjalizacji i koncentracji produkcji rolnej,
– niechęć do tworzenia zespołowych form gospodarowania,
– niski poziom wykształcenia rolników,
– niska aktywność w tworzeniu alternatywnych źródeł utrzymania,
– brak infrastruktury sanitarnej na terenach wiejskich.
5.6. PRODUKCJA LEŚNA
Lasy zajmują około 18% powierzchni obszaru gminy Biała. Największe ich kompleksy
występują na gruntach wsi Chrzelice, mniejsze na gruntach wsi Czartowice, Pogórze, Nowa
Wieś Prudnicka i Kolnowice. W ostatnich latach nie obserwuje się znaczącego wzrostu
lesistości obszaru gminy, takŜe w północnej jej części gdzie jakość produkcyjna gruntów
rolnych jest mniejsza.
Znaczne powierzchnie lasów objęte są ochroną poprzez połoŜenie w granicach Obszaru
Chronionego Krajobrazu BORY NIEMODLIŃSKIE oraz w granicach rezerwatów, co
ogranicza ich intensywne uŜytkowanie i wykorzystanie gospodarcze. Gmina Biała nie ma
większych szans na rozwój gospodarki leśnej. Istnieją niewielkie tendencje do zalesiania
gruntów rolnych o niŜszych klasach bonitacyjnych przez rolników indywidualnych.
Niewielkich szans rozwoju gminy naleŜy upatrywać w rozwoju przemysłu drzewnego,
którego w stanie istniejącym brak jest na jej terenie. Powstanie zakładów tej branŜy,
wydaje się poŜądane. Mogą one przyczynić się do wzmocnienia i uatrakcyjnienia rynku
pracy, szczególnie północnej części obszaru gminy.
__________________________________________________________________________________________
Strona 55
54
ROZDZIAŁ 2
SYSTEMY TRANSPORTOWE I INśYNIERYJNE
__________________________________________________________________________________________
Strona 56
55
1. SYSTEMY TRANSPORTOWE
1.1. TRANSPORT LOTNICZY
Województwo opolskie jest jednym z czterech województw w Polsce (obok podlaskiego,
lubelskiego i świętokrzyskiego), nie posiadających portu lotniczego. NajbliŜsze
międzynarodowe porty lotnicze, zapewniające obsługę województwa i gminy, znajdują się w
KATOWICACH-PYRZOWICACH oraz we WROCŁAWIU-STRACHOWICACH. Dzięki
istniejącym powiązaniom drogowym drogą wojewódzką DW 414 i DW 409, które zapewniają
dostęp do autostrady A4, gmina posiada takŜe dostęp do międzynarodowego cywilnego
lotniska w KRAKOWIE - BALICACH. Międzynarodowe porty lotnicze realizują stałe
połączenia z Warszawą, Frankfurtem, Monachium, Kopenhagą, Londynem, Dublinem i
Mediolanem. W ich ramach działają takŜe tzw. tanie linie lotnicze Ryanair zapewniające
połączenia do większości regionalnych portów lotniczych w Polsce. Rozwój rynku lotniczego
stwarza moŜliwości zwiększenia liczby regionalnych portów lotniczych w kraju. Wg prognoz
w Polsce mogłoby działać ok. 170 lotnisk.
Na obszarze województwa opolskiego planuje się otwarcie cywilnego portu lotniczego w
KAMIENIU ŚLĄSKIM (gm. Gogolin, powiat Krapkowice), zapewniającego powiązania
regionalne z międzynarodowymi portami lotniczymi. W przypadku uruchomienia
regionalnego lotniska w KAMIENIU ŚLĄSKIM poprawi się znacznie dostępność do
komunikacji lotniczej mieszkańców województwa i gminy Biała. Lotnisko posiada dobrej
jakości asfaltobetonową drogę startową o długości 2300m i szerokości 60m pozwalającą na
obsługę większości typów samolotów pasaŜerskich. Posiada takŜe dobre powiązania z
autostradą A4 relacji Drezno-Kraków, która przebiega w odległości 8km od niego. Lotnisko
moŜe być połączone z miastami Śląska siecią kolejową poprzez istniejącą bocznicę kolejową
linii kolejowej nr 132, doprowadzoną ze stacji Kamień Śląski. Działalność lotniska mogłaby
się przyczynić do reaktywacji działania linii kolejowej, w tym szczególnie przywrócenie
istotnego dla gminy ruchu pasaŜerskiego. Dostęp do planowanego regionalnego portu
lotniczego zapewniają gminie drogi wojewódzkie DW 414 i DW 409. Najistotniejszy jest
jednak fakt, Ŝe lotnisko KAMIEŃ ŚLĄSKI oddalone jest o niecałe 50 km od centrum miasta
Biała.
1.2. TRANSPORT WODNY
Na obszarze gminy brak jest cieku wodnego, stanowiącego szlak transportu wodnego.
NajbliŜszym szlakiem wodnym jest rzeka Odra, będąca w stanie istniejącym korytarzem
transportowym IV klasy technicznej międzynarodowej (docelowo III klasy technicznej
międzynarodowej). System powiązań rzeki Odry z międzynarodową siecią korytarzy
wodnych zapewnia połączenia:
− w kierunku północnym - z Bałtykiem oraz z Portem Morskim Handlowym w SZCZECINIEŚWINOUJŚCIU,
− w kierunku wschodnim – przez kanał Gliwicki z szlakiem wodnym WISŁY,
− docelowo takŜe na zachód, po realizacji bezpośredniego połączenia Odry z DUNAJEM.
Poprzez drogę wojewódzką DW 409 i autostradę, lub drogę wojewódzką DW 414 i drogę
krajową DK 40 relacji Kłodzko - Kędzierzyn-Koźle, gmina posiada dostęp do najbliŜszego
portu rzecznego w KOŹLU (ok. 35 km.) oraz do nabrzeŜa przeładunkowego w
KRAPKOWICACH (ok. 25 km).
Port KOŹLE jest składnikiem WĘZŁA TRANSPORTOWEGO, skupiającego połączenia
kolejowe (stacja kolejowa Kędzierzyn-Koźle PORT) oraz drogowe, z drogami krajowymi
autostradą A4 i drogą krajową DK 45 relacji Opole-granica państwa (Chałupki). Port posiada
środki transportowe do przewozów krajowych i międzynarodowych, do ładunków
__________________________________________________________________________________________
Strona 57
56
konwencjonalnych i ponadgabarytowych, a takŜe dla kontenerów uniwersalnych i
specjalistycznych.
Korytarz transportowy Odry nie ma dla gminy Biała większego znaczenia w przewozach
transportowych, ze względu na jej typowo rolniczy charakter. Jednak moŜe on mieć
znaczenie dla planowanego rozwoju na obszarze miasta i gminy pozarolniczych funkcji
produkcyjnych.
1.3. TRANSPORT KOLEJOWY
Przez obszar gminy Biała przebiega jednotorowa linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik –
Gogolin, niezelektryfikowana, znaczenia miejscowego, obecnie reaktywowana dla ruchu
osobowego i towarowego. Stacja kolejowa zlokalizowana jest w mieście Biała, a przystanki
kolejowe w Dębinie i Krobuszu.
Dla gminy Biała linia ta ma podstawowe znaczenie dla powiązań z:
powiatowym ośrodkiem usługowym – miastem Prudnik, zapewniającym mieszkańcom
gminy obsługę w zakresie usług ponadlokalnych, a takŜe powiązanym z gminą Biała
rynkiem pracy,
z rynkiem pracy gmin sąsiednich: Prudnik, Strzeleczki, Krapkowice i Gogolin,
liniami kolejowymi o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym tj.:
– z magistralną linią kolejową nr 136 relacji Kędzierzyn-Koźle – Opole Groszowice
dwutorową, zelektryfikowaną, posiadającą istotne znaczenie dla międzynarodowego
ruchu osobowego i towarowego, zapewniającą powiązania z Raciborzem oraz z
sąsiednimi miastami wojewódzkimi Wrocławiem i Katowicami, a takŜe poprzez
Ostrawę, z obszarem Czech,
– z magistralną linią kolejową nr 137 relacji Legnica – Nysa – Prudnik – KędzierzynKoźle, dwutorową, zelektryfikowaną, znaczenia pierwszorzędnego dla ruchu
towarowego i osobowego, zapewniającą powiązania z województwami ościennymi
oraz powiązania międzynarodowe.
Linia kolejowa ma więc podstawowe znaczenie dla dostępu mieszkańców gminy do
usług ponadlokalnych ośrodka powiatowego oraz do usług nauki w miejskich
ośrodkach wojewódzkich (Opolu, Wrocławiu i Gliwicach). Jej funkcjonowanie ma
zasadniczy wpływ na standard Ŝycia mieszkańców gminy, dostęp do rynków pracy
sąsiednich ośrodków miejskich, poziom wykształcenia mieszkańców, a takŜe na kierunki i
skalę rozwoju turystyki i rekreacji, w tym szczególnie rozwój turystyki w mieście Biała oraz
rekreacji w północnej części obszaru gminy (wsie Chrzelice - Łącznik – Dębina – Nowa Wieś
Prudnicka). Mniejsze znaczenie ma w zakresie przewozów towarowych.
Na obszarze gminy linia kolejowa krzyŜuje się z wojewódzką drogą publiczną DW 414 oraz
z licznymi powiatowymi i gminnymi drogami publicznymi. Wszystkie skrzyŜowania linii z
ww. drogami przebiegają na jednym poziomie, przy czym w przypadku reaktywacji
funkcjonowania linii najpowaŜniejsze utrudnienia i zagroŜenia dla ruchu drogowego wystąpią
w mieście Biała na jej skrzyŜowaniu z drogą powiatową DP 1208 O relacji Biała – Głogówek,
gdzie utrudniony będzie takŜe dostęp komunikacyjny do planowanej STREFY AKTYWIZACJI
GOSPODARCZEJ.
1.4. TRANSPORT DROGOWY
System drogowy odgrywa najistotniejszą rolę w obsłudze komunikacyjnej mieszkańców
miasta i gminy Biała. Sieć drogowa na obszarze gminy jest dobrze rozwinięta i zapewnia
dogodne jej powiązania z ośrodkami wyŜszego rzędu (Prudnikiem, Nysą, Kędzierzynem__________________________________________________________________________________________
Strona 58
57
Koźlem, Opolem, a takŜe Wrocławiem,
wszystkimi wsiami gminy.
Katowicami, Bytomiem i Gliwicami)
oraz ze
Na system składają się drogi o znaczeniu regionalnym i lokalnym, o kategorii dróg
wojewódzkich, powiatowych oraz gminnych. Istniejąca struktura funkcjonalna i przestrzenna
sieci drogowej wpływa na złoŜoność systemu zarządzania drogami.
Zgodnie z art. 20 ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych (jt. Dz. U. z 2007r.
Nr 19, poz. 115 z późn. zm.) do zarządcy drogi naleŜy obowiązek opracowania projektów
planów rozwoju sieci drogowej oraz bieŜące informowanie o tych planach organów
właściwych do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Zarząd Dróg Wojewódzkich oraz zarządca dróg powiatowych nie zgłosili potrzeby realizacji
nowych dróg lub ich odcinków na obszarze gminy Biała.
1.4.1. Transeuropejska Sieć Transportowa
Miasto Biała oraz północna i centralna część obszaru gminy połoŜone są na skraju zasięgu
oddziaływania paneuropejskiego korytarza transportowego (w skład którego wchodzi
autostrada A4, droga krajowa nr 94 oraz magistralna linia kolejowa nr 132), prowadzącego
od Zgorzelca przez KrzyŜową, Wrocław, Opole, Katowice, Kraków i Rzeszów do granicy
polsko-ukraińskiej w MEDYCE.
Autostrada A-4 relacji Zgorzelec-Wrocław-Opole-Gliwice-Kraków-Medyka, wchodząca w
skład transeuropejskiej sieci transportowej (TENs), przebiega w odległości około 15 km od
północnej granicy gminy. Podstawowe powiązania komunikacyjne gminy Biała z autostradą
zapewniają drogi wojewódzkie DW 414 i DW 409, które doprowadzają ruch samochodowy
do węzła DĄBRÓWKA i GOGOLIN, znajdujące się w odległości ok. 25 km od miasta Biała.
Skrajne połoŜenie obszaru gminy w zasięgu oddziaływania korytarza transportowego moŜe
stymulować rozwój gospodarczy obszaru w niewielkim stopniu.
1.4.2. Drogi krajowe
Przez obszar gminy Biała nie przebiegają drogi krajowe. Podstawowe powiązania z nimi
zapewniają drogi wojewódzkie DW 414, DW 409 i DW 407 oraz droga powiatowa DP 1005 O
i DP 1206 O, doprowadzające ruch komunikacyjny do drogi krajowej:
– DK 40 relacji Granica Państwa (Głuchołazy) – Pyskowice, przebiegającej w
odległości ok. 5 km od południowej granicy gminy, z którą powiązania zapewnia
droga wojewódzka DW 414;
– DK 45 relacji Granica Państwa (Chałupki) – Złoczew, przebiegającej w odległości
ok. 10 km od północnej granicy gminy, z którą powiązania zapewnia ciąg dróg
wojewódzkich DW 414 i DW 409;
– DK 46 relacji Kłodzko – Szczekociny (Opole – Niemodlin – Nysa), przebiegająca w
odległości ok. 20 km od zachodniej granicy gminy, z którą powiązania
komunikacyjne gminie Biała zapewnia ciąg dróg wojewódzkich DW 407 i DW 405, a
takŜe droga powiatowa DP 1206 O;
– DK 41 relacji Nysa – Granica Państwa (Trzebinia-Bartultovice), przebiegająca w
odległości 2-5km od południowej granicy gminy, z którą powiązania zapewnia
droga wojewódzka DW 407 oraz droga powiatowa DP 1205 O.
Dla komunikacyjnych powiązań ponadregionalnych gminy Biała oraz powiązań z
Paneuropejskim Korytarzem Transportowym (autostradą A-4, drogą krajową DK 94 i
magistralą kolejową nr 132) zasadnicze znaczenie odgrywają drogi wojewódzkie DW 414 i
DW 409. Z kolei dla powiązań miasta wojewódzkiego OPOLA z przejściami granicznymi w
Trzebini, Konradowie i Głuchołazach, zapewnia droga wojewódzka DW 414. W przypadku
__________________________________________________________________________________________
Strona 59
58
realizacji węzła autostradowego PRÓSZKÓW, zapewniającego dodatkowe, wygodniejsze i
sprawniejsze powiązania miasta Opola z autostradą, ranga tej drogi powinna wzrosnąć do
kategorii dróg krajowych.
1.4.3. Drogi wojewódzkie
Obsługę komunikacyjną gminy Biała zapewniają trzy wojewódzkie drogi publiczne:
DW 414 relacji Opole - Lubrza, na terenie gminy przebiegająca na kierunku północ południe odcinkiem o długości ok. 18,2 km przez grunty wsi Chrzelice, Łącznik, Mokra,
Krobusz oraz miasta Biała,
DW 409 relacji Dębina – Strzelce Op., na obszarze gminy przebiegająca w kierunku
północnym odcinkiem o długości nie przekraczającej 1,0 km na gruntach wsi Łącznik,
DW 407 relacji Nysa – Łącznik, której odcinek o długości około 4,7 km przebiega na osi
wschód – zachód przez grunty wsi Łącznik, Chrzelice i Pogórze.
Łączna długość dróg wojewódzkich na obszarze gminy nie przekracza 24 km.
NajwaŜniejszą dla prawidłowego funkcjonowania obszaru gminy jest droga wojewódzka
DW 414, stanowiąca jej podstawową oś komunikacyjną w powiązaniach regionalnych oraz
wewnętrznych, w tym z miastem OPOLE (regionalny ośrodek usługowy) i PRUDNIK
(powiatowy ośrodek usługowy) oraz z pełnotowarowym przejściem granicznym TRZEBINA –
BARTULTOVICE, do miasta Krnov i Opava.
Droga ta zapewnia takŜe gminie
ponadregionalne powiązania komunikacyjne wiąŜąc się z drogą krajową DK 40, w kierunku
Kędzierzyna-Koźla – Pyskowic – Gliwic oraz z Republiką Czeską przez przejścia
GŁUCHOLAZY – MIKULOVICE oraz KONRADÓW - ZLATE HORY. Droga ta przebiega
przez tereny zabudowane wsi Dębina oraz Krobusz, które stanowią podstawową
barierę komunikacyjną w jej ciągu. Na całym przebiegu przez gminę Biała droga
wojewódzka DW 414 jest jednojezdniowa, z dwoma pasami ruchu i poboczami. W jej ciągu
zrealizowano wschodnie obejście drogowe miasta Biała, co przyczyniło się do poprawy
sprawności funkcjonowania układu komunikacyjnego obszaru gminy i miasta oraz eliminacji
zagroŜeń dla ludności i mienia. Jedyną barierą komunikacyjną na tej drodze będzie linia
kolejowa nr 306, w przypadku reaktywacji jej funkcjonowania, krzyŜująca się z nią w jednym
poziomie.
Droga wojewódzka DW 409 (wraz z drogą DW 414) zapewnia istotne dla gminy Biała
powiązania z autostradą w węźle DĄBRÓWKA i GOGOLIN, a takŜe z miastem KrapkowiceGogolin i Strzelce Op. Jej niewielki odcinek, przebiegający poza terenami zabudowanymi
miejscowości gminy, jest jednojezdniowy z dwoma pasami ruchu. Na obszarze gminy brak
jest istotnych barier komunikacyjnych utrudniających ruch na tej drodze.
Najmniejsze znaczenie dla komunikacyjnych powiązań regionalnych i ponadregionalnych
gminy Biała ma droga wojewódzka DW 407 relacji Nysa – Łącznik, zapewniająca
powiązania z Korfantowem i Nysą. Na obszarze gminy przebiega ona przez tereny
zabudowane wsi Łącznik i Pogórze, które stanowią istotną barierę komunikacyjną w jej
ciągu. Na całym odcinku przebiegającym przez gminę Biała droga jest jednojezdniowa i
dwupasmowa.
1.4.4. Drogi powiatowe
Gmina Biała posiada bardzo gęstą sieć dróg powiatowych, które zapewniają jej
powiązania z sąsiednimi ośrodkami miejskimi, a takŜe realizują lokalne powiązania
komunikacyjne wsi z gminnym ośrodkiem usługowym jakim jest miasto Biała oraz z
wiejskimi ośrodkami usługowymi
(wsią Łącznik, Gostomia-Solec, Śmicz) i między
poszczególnymi wsiami.
__________________________________________________________________________________________
Strona 60
59
TABELA 17
MIASTO I GMINA BIAŁA - wykaz dróg powiatowych - stan 2007r.
Lp. Nr drogi
Nazwa ciągu drogowego
Planowana
klasa drogi
1
2
DP 1202 O
DP 1205 O
Biała – Laskowiec
DP 1526 O –WęŜa
G – Z*
G – Z*
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
DP 1206 O
DP 1208 O
DP 1232 O
DP 1251 O
DP 1252 O
DP 1256 O
DP 1258 O
DP 1266 O
DP 1268 O
DP 1270 O
DP 1271 O
DP 1272 O
DP 1273 O
DP 1274 O
DP 1275 O
DP 1281 O
DP 1526 O
DP 1527 O
DP 1528 O
DP 1613 O
DP 1614 O
Biała – Sowin
Biała - Mochów (do DK 40)
Chrzelice – Łącznik
Rostkowie – Krobusz
Biała- Grabina
Nowy Browiniec – Otoki
Biała- Józefów
Łącznik – Ogiernicze
Łącznik - Radostynia – Ligota Bialska
Chrzelice - Jeleni Dwór
DP 1 526 O - Wasiłowice – DP 1 206 O
Krobusz –DP 1268 O
Gostomia - Nowa Wieś Prudnicka
Łącznik - Radostynia (DP 1268 O)
Dobroszewice – Olszynka
śabnik – Zawada
Korfantów- Biała
PrzydroŜe Wielkie – Śmicz
Stara Jamka – Kolonia Otocka
Prudnik – Śmicz
Prudnik – Biała
G
G
Z
Z
Z – L*
Z – L*
Z - L*
Z – L*
Z – L*
Z – L*
Z – L*
Z
Z
Z – L*
Z – L*
Z
G–Z
Z – L*
Z
Z
Z
Źródło – Zarząd Dróg Powiatowych w Białej. – opracowanie własne J.O.
* alternatywna, do określonej przez zarządcę, klasa drogi.
NajwaŜniejsze zewnętrzne powiązania obszaru gminy oraz miasta Biała z sąsiednimi
powiatowymi i gminnymi ośrodkami miejskimi zapewnia droga:
– DP 1205 O (klasy G - Z) - z Nysą,
– DP 1526 O (klasy G - Z) - z Korfantowem,
– DP 1206 O (klasy G - Z) - z Tułowicami oraz Niemodlinem,
– DP 1208 O (klasy G - Z) - z Głogówkiem,
– DP 1202 O (klasy G - Z) - poprzez drogę wojewódzką DW 417 (klasy Z) z
Głubczycami i Raciborzem,
– DP 1613 O i DP 1614 O (klasy Z) – z Prudnikiem.
Generalnie drogi powiatowe na obszarze gminy nie spełniają wymogów technicznych dla
stawianej im klasy w zakresie szerokości pasa drogowego i innych parametrów
technicznych. Drogi o planowanej klasie głównej (G) prowadzą ruch przez intensywnie
zabudowane tereny wsi, często przez zabytkowe układy ruralistyczne. Najistotniejszą
barierę dla sprawności powiązań miasta Biała z sąsiednimi ośrodkami administracyjnymi
stanowi zabudowa wsi Solec-Gostomia-Rostkowice w ciągu drogi DP 1208 O (w
powiązaniach z Głogówkiem), wsi Ligota Bialska w ciągu drogi DP 1206 O (w powiązaniach
z Łambinowicami i Niemodlinem), wsi Kolonia Otocka w ciągu drogi DP 1526 O (w
powiązaniach z Korfantowem) oraz wsi Śmicz w ciągu drogi DP 1205 O (w powiązaniach z
Ścianawą Nyską). Dla dróg klasy G wymagana jest budowa obejść drogowych
miejscowości, zapewniających poprawę standardów ruchu na drodze oraz bezpieczeństwo
mieszkańców i mienia.
__________________________________________________________________________________________
Strona 61
60
Z reguły jeszcze gorsza sytuacja jest na pozostałych drogach powiatowych gminy. Wiele z
nich na odcinkach o znacznej długości (droga DP 1271 O, DP 1268 O, DP 1252 O, DP
1274 O i DP 1256 O) posiada nawierzchnię gruntową. Generalnie zły (lub bardzo zły) stan
techniczny dróg wysuwa się na pierwszy plan przed innymi wymogami stawianymi drogom
planowanej klasy (w tym szerokości pasa drogowego). Powiązania drogowe miasta Biała
drogami powiatowymi z sąsiednimi miejskimi ośrodkami powiatowymi i gminnymi, mają
niebagatelny wpływ na funkcjonowanie układu ulicznego miasta oraz jego
zagospodarowanie przestrzenne. Generalnie na obszarze miasta drogi powiatowe decydują
o moŜliwości rozwoju przestrzennego, rozmieszczeniu funkcji i ludności oraz standardach
obsługi terenów. Podstawowy system uliczny miasta Biała tworzą następujące ulice,
zaliczane do dróg powiatowych:
TABELA 18
MIASTO BIAŁA - wykaz dróg powiatowych stanowiących ulice na terenie miasta Biała
- stan 2013 r.
LP. NR DROGI
NAZWA CIĄGU DROGOWEGO
KLASA DROGI
1
2
3
4
5
Źródło –
1206 O
ul. Świerczewskiego
1208 O
ul. Głogówecka
1252 O
ul. Staszica
1526 O
ul. Nyska – ul. Moniuszki
1614 O
ul. Koraszewskiego
Zarząd Dróg Powiatowych w Prudniku – opracowanie własne J.O.
G
G
Z – L*
G – Z*
Z
* alternatywna, do proponowanej przez zarządcę, klasa ulicy lub proponowane obniŜenie
klasy ulicy ze względu na ochronę walorów kulturowych.
Podstawowy system uliczny miasta, nie do końca jest wykształcony w formie układu
promienisto-pierścieniowego. Podstawową wadą układu ulicznego Białej, na poziomie
dróg powiatowych, jest brak powiązań pierścieniowych pomiędzy
ulicami
wchodzącymi do miasta z kierunku północno-zachodniego (ul. Nyską–Moniuszki,
Świerczewskiego i Staszica)
oraz z kierunku południowo-wschodniego
(ul.
Kilińskiego, a takŜe z ul. Prudnicką).
1.4.5. Drogi gminne
Na obszarze gminy do kategorii gminnych dróg publicznych zaliczono 18 dróg oraz na
obszarze miasta 27 ulic.
Do zamiejskich gminnych dróg publicznych zaliczono drogi zapewniające powiązania w
relacjach pomiędzy poszczególnymi wsiami, a ośrodkami usługowymi wspomagającymi
miasto (tj. z wsią Śmicz, Łącznik i Gostomia), a takŜe drogi zapewniające powiązania
ze wsiami gmin ościennych, mniej istotne dla obsługi mieszkańców gminy. Te ostatnie
drogi powinny zostać przekształcone na gminne drogi wewnętrzne. W tabeli poniŜej
ujęto proponowane klasy gminnych dróg publicznych - zamiejskich, uwzględniające
rozmieszczenie ludności oraz przewidywany ruch komunikacyjny do miejsc pracy,
usług oraz rekreacji i wypoczynku.
TABELA 19
GMINA BIAŁA - WYKAZ GMINNYCH DRÓG PUBLICZNYCH ZAMIEJSKICH
- stan 2013 r.
L.P.
I
1
2
NUMER
DROGI
NAZW A CIĄGU DROGOWEGO
WYKAZ DRÓG GMINNYCH ZAMIEJSKICH
106401 O
Czartowice – Zielina
106407 O
Moszna – Nowa Wieś
DŁUGOŚĆ
DROGI
(km)
38,070
0,882
0,679
KLASA
DROGI
D
D
__________________________________________________________________________________________
Strona 62
61
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
II
19
10
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
106508 O
106509 O
106510 O
106511 O
106515 O
106516 O
106517 O
Krobusz – Nowa Wieś
Gostomia – Czartowice
Mokra – Nowa Wieś
PręŜyna – Miłowice
Śmicz – Kolonia Otocka
Łącznik – Ogiernicze
Stacja PKP Łącznik – Ogiernicze – granica
gminy Strzeleczki ( Racławicki )
106518 O
Nowa Wieś – Dębina
106519 O
śabnik – Łącznik
106523 O
Ligota Bialska – Kolonia Ligocka
106528 O
Józefów – Olbrachcie
106529 O
Grabina – do DP 1252 O
106531 O
Łącznik dróg: DP 1527 O i DG 106515 O
106534 O
Ligota Bialska - droga przez wieś
106554 O
Solec – Olbrachcie
106557 O
Chrzelice – granica gminy Strzeleczki
(Racławiczki)
WYKAZ DRÓG GMINNYCH WEWNĄTRZMIEJSKICH
106536 O
Biała, ul. Czarna
106537 O
Biała, ul. Góra Wolności
106538 O
Biała, ul. Kopernika
106539 O
Biała, ul. Tysiąclecia A
106540 O
Biała, ul. Tysiąclecia B
106541 O
Biała, ul. Oświęcimska
106542 O
Biała, ul. Piotra Skargi
106543 O
Biała, ul. Reymonta
106544 O
Biała, ul. Rynek
106545 O
Biała, ul. Szkolna
106546 O
Biała, ul. Wałowa
106547 O
Biała, ul. Kochanowskiego
106548 O
Biała, alejka PKP
106549 O
Biała, ul. Szynowice
106550 O
Biała, ul. Krótka
106551 O
Biała, ul. Hanki Sawickiej
106552 O
Biała, ul. Parkowa A
106553 O
Biała, ul. Parkowa B
106555 O
Biała, ul. 1 Maja
106556 O
Biała, ul. Kościuszki
106558 O
Biała, ul.Opolska, Plac Zamkowy, Armii
Ludowej, Rynek, Prudnicka
40
41
42
43
44
45
106563 O
106562 O
106564 O
106559 O
106560 O
106561 O
Biała,
Biała,
Biała,
Biała,
Biała,
Biała,
ul.
ul.
ul.
ul.
ul.
ul.
Lipowa
Kilińskiego
Stare Miasto
Św.Kamila
Adama Asnyka
Josepha von Eichendorffa
2,776
3,955
3,290
3,363
3,392
1,992
2,832
D
L
D
L
D
L
L
3,296
0,885
3,214
2,182
1,096
0,652
0,309
2,033
1,143
L
L
D
D
D
D
L
L
L
12,816
0,258
0,161
0,222
0,229
0,186
0,428
0,087
0,191
0,177
0,227
0,122
0,558
0,084
0,889
0,62
0,372
0,507
0,198
0,353
0,297
3,735
0,608
1,199
1,154
0,095
0,242
0,175
C**
C**
D*
D*
D*
C**
D
D
P***
D
D
L
D
L
D
D*
D*
D
D
Z (w
strafie A L)
Z
Z
D
D
D
D
Źródło- UMiG w Białej – opracowanie własne M.O.
*
zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego miasta
Biała – droga wewnętrzna;
** zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego - droga
pieszo-jezdna lub piesza;
*** zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego miasta
Biała - plac publiczny.
__________________________________________________________________________________________
Strona 63
62
Większość ulic, zaliczonych na obszarze miasta do kategorii gminnych dróg
publicznych, znajduje się obrębie zabytkowego układu urbanistycznego (Rynek oraz
ul. Reymonta, Wałowa, Krótka, Szkolna, Oświęcimska, Góra Wolności, Czarna oraz 1Maja). Ulice te powinny zachować historyczne parametry w zakresie szerokości pasa
drogowego. W tabeli poniŜej ujęto proponowane klasy ulic miejskich zaliczanych do
gminnych dróg publicznych, uwzględniające rolę ulicy w układzie komunikacyjnym
miasta oraz ochronę wartości kulturowych.
TABELA 20
MIASTO BIAŁA - WYKAZ ULIC MIEJSKICH ZALICZANYCH DO GMINNYCH DRÓG
PUBLICZNYCH - stan 2013 r.
L.P.
1
1
2
3
4
NUMER
DROGI
2
106536 O
106537 O
106538 O
106539 O
NAZW A CIĄGU
DROGOWEGO
3
Biała ul. Czarna
Biała ul. Góra Wolności
Biała ul. Kopernika
Biała ul. Tysiąclecia A
KLASA
DROGI
4
CP*
L
L
D-CP*
5
1 06540 O
Biała ul. Tysiąclecia B
6
7
8
9
106541 O
106542 O
1 06543 O
1 06544 O
Biała
Biała
Biała
Biała
ul. Oświęcimska
ul. Piotra Skargi
ul. Reymonta
Rynek
10
11
12
13
14
15
16
17
106545 O
1 06546 O
1065470
106548 O
106549 O
1 06550 O
106551 O
106552 O
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
ul. Szkolna
ul. Wałowa
ul. Kochanowskiego
alejka PKP
ul. Szynowice
ul. Krótka
ul. Hanki Sawickiej
ul. Parkowa A
18
106553 O
Biała ul. Parkowa B
19
20
21
106555 O
Biała
ul. O
!–
106556
Biała
ul.
106558 O
22
23
106563 O
106562 O
Biała ul. 1-Maja
D
Biała ul. Kościuszki
D
Biała, ul.Opolska, Plac Zamkowy, Z (w strefie
Armii Ludowej, Rynek, Prudnicka
A – L)
Biała, ul. Lipowa
Z
Biała, ul. Kilińskiego
G-Z
24
106564 O
Biała, ul. Stare Miasto
D
25
26
27
106559 O
106560 O
106561 O
Biała, ul. Św.Kamila
Biała, ul. Adama Asnyka
Biała, ul. Josepha von
Eichendorffa
D
D
L
D-CP*
CP*
D
D
L
UWAGI
5
ul. Stare Miasto - ul. Lipowa
ul. Tysiąclecia A- ul. Lipowa
z wyłączeniem odcinka DW
414
D
D
L
D
L
D
D
D-CP*
ul. Czarna - ul. Augustynów
D-CP*
ul. Parkowa A - ul. Prudnicka
na odcinku od obwodnicy
do linii kolejowej klasa G,
na pozostałym odcinku
klasa Z
na całej długości
historyczna szerokość
pasa drogowego
Źródło- UMiG w Białej – opracowanie własne M.O.
*CP – ciąg pieszo-jezdny
__________________________________________________________________________________________
Strona 64
63
Największe problemy ze sprawnością funkcjonowania drogowego układu komunikacyjnego
na terenie miasta i gminy wiąŜą się głównie z niedostatecznymi parametrami technicznymi
dróg.
1.5. SIEĆ TRAS ROWEROWYCH I TURYSTYCZNYCH
Sieć tras rowerowych na obszarze gminy Biała obejmuje około 70 km tras i ścieŜek
rowerowych o róŜnym charakterze, przy czy dominują trasy o charakterze turystycznorekreacyjnym.
Na obszarze gminy funkcjonują trzy trasy rowerowe „Szlakami bociana białego”, o
charakterze komunikacyjnym:
czerwony – relacji Biała - Solec - Olbrachcice - Wierzch - Wilków - Rostkowice Gostomia - Krobusz - Radostynia - Mokra - Łącznik - Brzeźnica - Górka Prudnicka Ligota Bialska – Biała – o długości 46,6km;
zielony – relacji Biała - Solec - Gostomia - Nowa Wieś - Moszna - Ogiernicze - Łącznik Chrzelice - Rzymkowice - Pogórze - Brzeźnica – Górka Prudnicka - Ligota Bialska –
Biała – o długości 26,4km;
niebieski – relacji Biała - PręŜyna - Miłowice - Śmicz - Grabina - Otoki - Wasiłowice –
Biała – o długości 27,0km;
a takŜe siedem tras turystycznych :
Biała – Solec – Rostkowice – Wilków – Głogówek – Grobniki - Głubczyce, stanowiący
odcinek „Rowerowego Szlaku Joanitów”, o długości ok. 30 km;
Biała – Olbrachcice – Solec – Gostomia – Nowa Wieś – Moszna (BaŜanciarnia), o
całkowitej długości 15 km;
Biała – PręŜyna – Śmicz – Biała (kapliczki przydroŜne), o całkowitej długości 10 km;
„Dziecko Polskie” – Biała – Ligota Bialska – Grabina, o całkowitej długości 10 km;
Park Krajobrazowy Chrzelice – Rezerwat Jeleni Dwór – cz. Borów Niemodlińskich, o
całkowitej długości 6 km;
Biała – Dobroszowice – Lubrza – Prudnik – Głuchołazy;
Biała – Śmicz – Ścinawa Nyska – Nysa;
Biała – Solec – Rostkowice – Mochów – Głogówek.
Istniejące trasy rowerowe generalnie zapewniają powiązania w relacjach dom - praca, dom –
miejsca rekreacji i wypoczynku oraz dom – lokalne ośrodki usługowe. Z kolei trasy
turystyczne zapewniają powiązania pomiędzy obszarami o wysokich walorach kulturowych i
przyrodniczych oraz powiązania z gminami ościennymi.
Sieć tras rowerowych wydaje się być
spójna, a ich długość imponująca. Jednak
charakteryzuje się ona brakiem jakichkolwiek rozwiązań technicznych, lub teŜ niską ich
jakością, a takŜe faktycznym brakiem jakichkolwiek udogodnień dla ruchu rowerowego.
Szczególnie uciąŜliwe jest to na obszarze miasta, gdzie istnieją liczne bariery przestrzenne
utrudniające prowadzenie ruchu rowerowego wyodrębnionymi szlakami
w obrębie
zabytkowego układu urbanistycznego. Wiele tras rowerowych prowadzonych jest po
istniejących ciągach dróg publicznych i wewnętrznych, ale ruch na nich nie jest wydzielony z
pozostałego ruchu komunikacyjnego.
1.6. SYSTEM PARKOWANIA
Na obszarze gminy Biała zlokalizowane są dwa rodzaje parkingów, zapewniających
parkowanie samochodów osobowych:
__________________________________________________________________________________________
Strona 65
64
–
–
parkingi leśne, zapewniające
obsługę ruchu rekreacyjnego związanego z
wielkoobszarowymi kompleksami leśnymi Borów Niemodlińskich, w tym szczególnie
słuŜące obsłudze sezonowego ruchu związanego z grzybobraniem,
parkingi na terenach zabudowanych miasta i wsi, związane z usługami.
Podstawowym problemem gminy jest niedobór parkingów i miejsc parkowania dla obsługi:
ruchu turystycznego tranzytowego, na trasie Opole – Góry Opawskie oraz do przejść
granicznych w Trzebini, Głuchołazach i Konradowie,
sezonowego ruchu rekreacyjnego do wielkoobszarowych kompleksów leśnych Borów
Niemodlińskich,
usług zlokalizowanych w centrach ośrodków usługowych tj. w mieście Biała oraz wsi
Łącznik, Śmicz i Gostomia.
Praktycznie brak jest ogólnodostępnych parkingów w pozostałych wsiach gminy, w tym
szczególnie w rejonach usług kultu religijnego i cmentarzy.
Miasto Biała, jako gminny ośrodek usługowy, wyposaŜone jest w system ogólnodostępnych
parkingów zlokalizowanych w obrębie jego obszaru zabudowanego, w tym takŜe w obrębie
zabytkowego układu urbanistycznego.
Większe zgrupowania
miejsc parkingowych
zlokalizowane są wzdłuŜ ul. Opolskiej w rejonie Zakładu Ustronianka, ul. Prudnickiej w
rejonie Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, ul. Parkowej w rejonie cmentarza komunalnego
oraz w RYNKU. Brak miejsc do parkowania odczuwalny jest głównie w
obrębie
staromiejskiego centrum oraz w obrębie osiedli mieszkaniowych. Ocenia się, Ŝe na
obszarze miasta brak jest logicznego systemu parkowania, w tym szczególnie w obrębie
zabytkowego układu urbanistycznego, a lokalizacja istniejących parkingów narusza walory
kulturowe średniowiecznego układu przestrzennego. RYNEK Białej praktycznie jest jednym,
wielkim parkingiem, w ogóle nie pełniąc funkcji placu publicznego o dominującym ruchu
pieszym. Pomimo tego odczuwalny jest znaczny deficyt miejsc parkingowych w obrębie
starego miasta.
2. SYSTEMY INśYNIERYJNE
2.1. SYSTEM ZAOPATRZENIA W WODĘ
Zaopatrzenie w wodę gmina Biała realizowane jest za pomocą pięciu niezaleŜnych
wodociągów grupowych:
wodociąg grupowy BIAŁA – z ujęciem wody w Białej, zapewniający zaopatrzenie w wodę
miasta Biała oraz wsi Olbrachcie, PręŜyna, Ligota Bialska, Wasiłowice, Radostynia,
Kolnowice, Miłowice i Laskowiec;
wodociąg grupowy POGÓRZE – z ujęciem wody w POGÓRZU (Brzeźnica),
zaopatrujący w wodę wieś Pogórze i przysiółek Frącki, wieś Brzeźnica, Górka Prudnicka,
Łącznik, Dębina, Chrzelice, Grabina, Otoki, Śmicz, Mokra i Ogiernicze;
wodociąg grupowy GOSTOMIA – z ujęciem wody we wsi Gostomia, zaopatrujący w
wodę wieś Gostomia, Solec, Rostkowie, Browiniec Polski, Wilków, Nowa Wieś
Prudnicka i Czartowice;
wodociąg grupowy JÓZEFÓW – z ujęciem wody we wsi Józefów, zaopatrujący w wodę
tylko to sołectwo;
wodociąg grupowy KROBUSZ – z ujęciem wody we wsi Krobusz, zaopatrujący w wodę
wieś Krobusz wraz z przysiółkiem śabnik.
Obsługę sieci rozdzielczej zapewnia zakład Wodociągi i Kanalizacja sp. z o.o. w Białej, a
sieci tranzytowej Związek Gmin AQVA SILESIA z siedzibą w Strzelaczkach. Podstawowym
źródłem wody dla gminy Biała są wody podziemne, ujmowane z poziomu wodonośnego
czwartorzędowego lub trzeciorzędowego. Gmina zaopatrywana jest w wodę z pięciu ujęć
wody, w tym z czterech komunalnych i jednego zakładowego, stanowiącego własność RSP
__________________________________________________________________________________________
Strona 66
65
we wsi Krobusz. Ujęcie wody we wsi Krobusz przestanie być źródłem wody dla
mieszkańców wsi Krobusz i przysiółka śabnik, po planowanej w 2013 roku realizacji sieci
tranzytowej relacji Radostynia – Krobusz. Zdolność produkcyjna ujęć wody przekracza trzyczterokrotnie zapotrzebowanie na wodę w gminie.
TABELA 21
GMINA BIAŁA – WYDAJNOŚĆ UJĘĆ WODY – stan 2013 r.
LP
LOKALIZACJA
UJĘCIA
UJMOWANE
WODY
ŚREDNIA
WYDAJNOŚĆ
DOBOWA
(Q maxd - m 3/d)
MAX WYDAJNOŚĆ
GODZINOWA
(Qmaxh - m 3/h)
POZWOLENIE
WODNO-PRAWNE
(Starosty
Prudnickie go)
1
BIAŁA
czwartorzęd
1090,2
106,8
2
JÓZEFÓW
czwartorzęd
71,0
9,0
3
GOSTOMIA
trzeciorzęd
970,0
47,0
4
POGÓRZE
trzeciorzęd
595,0
40,0
5
KROBUSZ
trzeciorzęd
38,0
12,7
Ro.III.6223-25/10 z
dnia 03.01.2011 r.
obowiązuje do
31.12.2020 r.
Ro.III.6223-25/10 z
03.01.2011 r.
obowiazuje do
31.12.2020 r.
Ro.II.6223-25/05
z 03.11.2005 r.
obowiązuje do
31.12.2020 r.
Ro.III.6223-25/10 z
dnia 03.01.2010r.
obowiązuje do
31.12.2020 r.
Ro.III.6223-20/10 z
dnia 08.12.2010r.
obowiazuje do
31.12.2030r.
Źródło- WiK w Białej – opracowanie własne M.O.
Na obszarze gminy Biała znajdują się takŜe ujęcia wody zaopatrujące w wodę mieszkańców
miasta Prudnik. Są to drenaŜowe ujęcia wody BIAŁA oraz PRĘśYNA. Ponadto własne
ujęcie posiada Wytwórnia Wód Mineralnych USTRONIANKA w Białej oraz RSP Krobusz.
Dla ujęć wody ustanowiono strefy ochronne:
TABELA 22
GMINA BIAŁA – USTANOWIONE STREFY OCHRONNE UJĘĆ WODY – stan 2013 r.
lp.
1
LOKALIZACJA
UJĘCIA
BIAŁA
2
JÓZEFÓW
3
GOSTOMIA
4
POGÓRZE
TEREN OCHRONY
BEZPOŚREDNIEJ
dla studni nr 3, 5 i 6 w
granicach istniejącego
ogrodzenia o wymiarach
143 x 24 x 130 x6,9 x 8,2
x 34,4m
dla studni nr 1 i 2 w
43,7 x 34,3 x 42,9 x 4,1 x
26,2 m
dla studni nr 1 i 2 w
50,5 x 76,3 m
dla studni nr 1a i 2 w
59,5 x 67,7 m
TEREN
OCHRONY
POŚREDNIEJ
nie ustanowiono
NR DECY ZJI
Decyzja Starosty Prudnickiego
nr GNO-V.6320.6.2012 z dnia
01.10.2012 r.
nie ustanowiono
10.07.2012 r.
nie ustanowiono
10.07.2012 r.
nie ustanowiono
10.07.2012 r.
__________________________________________________________________________________________
Strona 67
66
5
PRĘśYNA
teren ochrony
bezpośredniej,
składajacy się z
wygrodzonego
obszaru w kształcie
nieregularnego
wieloboku, o
powierzchni 1,1270
ha;
o powierzchni
1,28km2,
obejmujący
obszar
zlokalizowany na
gruntaxch wsi
PręŜyna
6
BIAŁA i LISY
w granicach
istniejącego
ogrodzenia w
kształcie nieregularnego wieloboku,
o pow. F = 13342m2,
obejmujący działki
1938/6, 577/2, 500/9,
580/2 i 572/2;
teren ochrony
bezpośredniej dla
ujęcia „Lisy”,
składajacy się z
trzech ogrodzonych
obszarów w kształcie
czworoboków wokół
studni wierconych:
dla studni nr S-1 w
granicach ogrodzenia
w kształcie
czworoboku o wym.
15,7 x 19,5 x 15,6 x
18,5 m i pow. F = 297
m2, obejmujący
działkę nr 495 i 2/2;
dla studni nr 1Aw – w
w kształcie
czworoboku o wym.
21,7 x 21,8 x 20,9 x
21,5 m, o pow. F =
461 m2, obejmujący
działkę nr 2/7;
teren ochrony
pośredniej o
powierzchni 2,76
km2.
−
−
Rozporządzenie Nr 6/2013 z dnia
8 lipca 2013r. Dyrektora
Regionalnego Zarządu
Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
w sprawie ustanowienia strefy
ochronnej ujęć wody podziemnej z
utworów czwartorzędowych w
miejscowości PRĘśYNA,
zlokalizowanej na terenie gmin
Biała i Lubrza (Dz. Urz. woj.
opolskiego z dnia 15 lipca 2013 r.
poz. 1726).
Rozporządzeniem nr 10/2013
Dyrektor Regionalnego Zarzadu
Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
z dnia 1 sierpnia 2013 r. ustanowił
strefy ochronne ujęć wody
podziemnej z utworów
czwartorzedowych „Biała” i „Lisy”,
zlokalizowanej na terenie gmin
Biała i Lubrza (Dz.Urz. woj.
opolskiego z dnia 5 sierpnia 2013
r. poz. 1810).
−
dla studni nr 1z – w
w
kształcie
czworoboku o wym.
21,6 x 19,1 x 21,3 x
19,1 m , o pow. F =
410 m2, obejmujący
działkę nr 2/9 i 2/1.
Źródło- WiK w Białej i RZGW we Wrocławiu – opracowanie własne M.O.
Dla ujęć wody PręŜynka, PręŜyna oraz Biała i Lisy, została wyznaczona łączna strefa
ochrony pośredniej zewnętrznej o przebiegu określonym na rysunku studium „Kierunki
zagospodarowania przestrzennego” , w tym dla:
− ujęcia wody PręŜynka o pow. F = 1,43 km2;
− ujęcia wody PręŜyna o pow. F = 1,29 km2;
− ujęcia wody Lisy – Biała o pow. F = 2,79 km2.
Zakres ochrony okreśłono w rozdziałe „Kierunki polityki przestrzennej”.
__________________________________________________________________________________________
Strona 68
67
Spółka Wodociągi i Kanalizacja w Białej dysponuje czterema stacjami wodociągowymi w:
− Białej, którą stanowi ujęcie wody w Białej oraz pompownia 1o;
− Pogórzu, obejmująca ujęcie wody w Pogórzu i pompownię wody 1o i 2o;
− Gostomi, obejmująca ujęcie wody i pompownię 1o i 2o;
− Józefowie, która stanowi ujęcie wody i pompownia wody 1o.
Woda ujmowana na obszarze gminy Biała generalnie przekazywana jest do sieci bez
uzdatniania. Tylko na ujęciu w GOSTOMI i POGÓRZU, ze względu na zawartość Ŝelaza
(Fe) i manganu (Mn), uzdatniana jest na złoŜach mineralnych (piasek filtracyjny, dolomit).
Jakość wody jest dobra i bardzo dobra.
Stopień zwodociągowania gminy w zakresie sieci wodociągowej wynosi 100%, a przyłączy
88%. Dystrybucja wody odbywa się siecią wodociągową rozdzielczą od łącznej długości
96,6km o średnicy 63-225 mm oraz 2522 przyłączami wodociągowymi o łącznej długości
54,8km i średnicy 20-80mm. System zaopatrzenia w wodę wspomagają zbiorniki
wyrównawcze przy ujęciu wody w POGÓRZU (o V=4x50m3) oraz Gostomi (o V=3x50m3).
Sieć wodociągowa zapewnia takŜe zaopatrzenie przeciwpoŜarowe w wodę w 431
hydrantach, usytuowanych na terenach zabudowanych.
Na obszarze miasta Biała wodociąg zrealizowany jest z PCV (58%), Ŝeliwa (15%), stali
(12%) azbestocementu (10%) i PE (5%). Wszystkie wodociągi są w dobrym stanie
technicznym, a ich awaryjność jest niewielka, pomimo róŜnorodności materiałów i okresów
budowy. Najstarsza jest sieć wodociągu grupowego BIAŁA, która realizowana była od 1915
roku. Sieć wodociągową wodociągu zbiorowego JÓZEFÓW zrealizowano w 1968 roku, a
najstarsze odcinki wodociągu grupowego GOSTOMIA pochodzą z lat siedemdziesiątych
zeszłego wieku. Najnowszy jest wodociąg grupowy POGÓRZE zrealizowany z rur PCV.
Niektóre odcinki, we wsi Gostomia, Solec, Browiniec Polski i Józefów zrealizowane są z rur
azbestowo-cementowych (wymagających wymiany).
Podstawowym problemem dystrybucji wody jest brak powiązań sieci wodociągowej
zapewniających ciągłość zaopatrzenia w wodę mieszkańców i gospodarki w przypadku
awarii (tj. brak powiązań awaryjnych).
2.2. SYSTEM ODPROWADZENIA ŚCIEKÓW
Stopień skanalizowania gminy Biała naleŜy uznać za niezadowalający. Na obszarze gminy,
poza miastem Biała, brak jest zorganizowanych systemów odprowadzania ścieków.
W skład zorganizowanego system odprowadzania ścieków na obszarze miasta Biała
wchodzi:
komunalna oczyszczalnia ścieków w Białej, typ KOS mechaniczno – biologiczna, o
przepustowości średniodobowej Qśr-d = 200 m3/dobę, wybudowana w 1994 r. (mająca
pozwolenie wodno-prawne do 2018 r.), na którą składa się piaskownik, obiekty
pomiarowe, komory nawietrzania, stacja odwadniania osadów i cztery kontenery
oczyszczające ścieki wraz z ruchomymi złoŜeniami biologicznymi;
dwie pompownie ścieków usytuowane przy ul. Arki BoŜka i ul. Franka Suchego;
sieć kanalizacji rozdzielczej i ogólnospławnej, realizowana od roku 1993 roku, o łącznej
długości 7km, o średnicach 0,2-0,3m, obsługujący jednorodzinne osiedla mieszkaniowe
przy ul. Tysiąclecia, ul. Prudnickiej oraz ul. Kochanowskiego, zabudowę przy ul.
Prudnickiej, Kilińskiego. Moniuszki,
Lipowej, 1-Maja, Szkolnej, Reymonta,
Oświęcimskiej, Czarnej oraz dzielnicę Stare Miasto oraz północną i wschodnią część
zabudowy usytuowanej w obrębie średniowiecznego układu urbanistycznego;
przyłącza kanalizacyjne o średnicy 0,15-0,2 m o łącznej długości 3,5 km.
Zorganizowanym systemem odprowadzania ścieków objętych jest około 60% mieszkańców
miasta.
__________________________________________________________________________________________
Strona 69
68
Oczyszczalnią ścieków oraz siecią kanalizacyjną zarządza Spółka z o.o. Wodociągi i
Kanalizacja w Białej. Spółka dysponuje siecią kanalizacyjną o łącznej długości 9 km, na którą
składają się:
przewody kanalizacji sanitarnej o średnicy 0,2-0,3 m , o łącznej długości 7,35 km;
przewody kanalizacji sanitarnej rozdzielczej ciśnieniowej o średnicy Ø80, o łącznej
długości 1,65 km;
przyłącza kanalizacyjne o średnicy 0,15-0,2 m, o łącznej długości 3,5 km;
przyłącza kanalizacji sanitarnej ciśnieniowej Ø50 o łącznej długości 1120mb (56 sztuk).
Sieć kanalizacyjna wykonana jest z kamionki (5% - sieć grawitacyjna), PCW (60%), PCV
(5% - sieć ciśnieniowa) oraz PE (30% - siec ciśnieniowa).
Ponadto na obszarze gminy funkcjonuje kilka odrębnych systemów kanalizacyjnych, których
elementami są:
nowa oczyszczalnia ścieków mechaniczno - biologiczna Wytwórni Naturalnych Wód
Mineralnych USTRONIANKA w Białej, o przepustowości średnio dobowej Q = 1150 m³/d
i maksymalnej średniodobowej Q = 1635 m³/d, odbierająca ścieki bytowe i przemysłowe
z zakładu, posiadająca pozwolenie wodno-prawne waŜne do 2020 r. (system ma być
powiązany z infrastrukturą kanalizacyjną miasta Biała). Oczyszczalnia ścieków oparta
jest na technologii BIOBLOK o przepustowości Q = 100+200 m3/dobę. Jakość ścieków
spełnia warunki pozwolenia wodno-prawnego. Planowane jest powiązanie obiektu z
infrastrukturą kanalizacyjną miasta Biała;
oczyszczalnia ścieków Radiowo-Telewizyjnego Centrum Nadawczego w Chrzelicach o
przepustowości Q = 0,72 m³/d wraz z systemem kanalizacji zakładowej;
oczyszczalnia mechaniczna typu IMHOFF, wybudowana na potrzeby upadłego zakładu
Unia w Łączniku, w która wraz z systemem kanalizacji przejmuje obecnie ścieki z
wielorodzinnego budynku mieszkaniowego. Obecnie, po upadku zakładu, pozostaje bez
właściciela. Oczyszczalnia funkcjonuje bez pozwolenia wodno-prawnego i w obecnym
stanie, bez gruntownej przebudowy i rozbudowy o część biologiczną, jakość ścieków
zrzucanych do środowiska - nie pozwoli go uzyskać.
Na pozostałym obszarze gminy gospodarka ściekowa opiera się na powszechnym przejściowym gromadzeniu ścieków w zbiornikach bezodpływowych i odprowadzeniu ich
na oczyszczalnię komunalną w Białej, Prudniku (z południowej części gminy) lub w
Krapkowicach (z północnej części gminy), a w większości wypadków bezpośrednim
odprowadzeniu ich do wód i ziemi.
Dotychczasowe rozwiązania przyjęte przez gminę w zakresie realizacji docelowego systemu
odbioru i oczyszczania ścieków, polegające na budowie centralnych systemów dla
aglomeracji:
– „Biała” – obejmującej miasto Biała oraz wsi Wasiłowice, Krobusz, Ligota Bialska,
Radostynia, Śmicz, Miłowice, Kolnowice, PręŜyna, Józefów, Olbrachcie, Solec,
Gostomia, Rostkowice, Wilków, Browiniec Polski (oraz wariantowo Nowa Wieś
Prudnicka i Czartowice), z odprowadzeniem ścieków do oczyszczalni usytuowanej na
gruntach miasta lub zapewnieniem ich przerzutu, poprzez istniejącą oczyszczalnię w
Białej przebudowaną na przepompownię ścieków, do oczyszczalni ścieków w Prudniku;
– „Łącznik” – obejmującej wieś Łącznik – Dębina, Chrzelice, Pogórze z przysiółkiem
Frącki, Mokra, Brzeźnica, Grabina, Górka Prudnicka i Otoki (oraz wariantowo
Ogiernicze) z odprowadzeniem kolektorem na oczyszczalnię ścieków w Krapkowicach,
lub alternatywnie budowa oczyszczalni ścieków na gruntach wsi Łącznik (Chrzelice);
okazały się ekonomicznie nieuzasadnione. W konsekwencji zrezygnowano z realizacji
dotychczasowej koncepcji odbioru i oczyszczania ścieków dla północnej części obszaru
gminy (aglomeracji „Łącznik”).
__________________________________________________________________________________________
Strona 70
69
Gmina planuje rozwiązać problemy gospodarki ściekowej poprzez realizację lokalnych
systemów odbioru i oczyszczania ścieków dla:
– miasta Biała oraz wsi PręŜyna, Wasiłowice i Ligota Bialska;
– zespołów wsi: Browiniec Polski-Olbrachcice, Solec-Rostkowice-Gostomia, KolnowiceMiłowice- Śmicz, Pogórze-Łącznik–Chrzelice.
W pozostałych wsiach tj. Wilkowie, Józefowie, Nowej Wsi Prudnickiej, Czartowicach,
Ogierniczach, Laskowcu, Grabinie, Otokach, Krobuszu, Górce Prudnickiej, Brzeźnicy,
Radostyni i Mokrej gospodarka ściekowa oparta będzie na przydomowych oczyszczalniach
ścieków.
Brak centralnych systemów odbioru i oczyszczania ścieków na wiejskich terenach
gminy naleŜy uznać za podstawowy problem, ograniczający
moŜliwości rozwoju
gospodarki, w mniejszym stopniu mieszkalnictwa, oraz zwiększający zagroŜenia dla
środowiska (szczególnie w centralnej i północnej części gminy). Gmina opracowała
koncepcję skanalizowania jej obszaru, obejmującą cztery róŜne warianty.
2.3. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO I GAZ
Gmina nie posiada projektu załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i
paliwa gazowe, do którego opracowania zobowiązuje ją art. 19 ustawy z dnia 10 kwietnia
1997 r. Prawo energetyczne (j.t.Dz.U.2006.89.625 ze zm.).
Na obszarze gminy Biała brak jest zorganizowanego centralnego zaopatrzenia w ciepło.
Funkcjonują kotłownie lokalne, które
zaopatrują w ciepło wielorodzinną zabudowę
mieszkaniową oraz usługową (głównie budynki uŜyteczności publicznej) na terenie miasta
Biała oraz wsi Łącznik. Podstawowymi źródłami ciepła są kotłownie:
K-624 w Białej ul. Moniuszki 6, o mocy zainstalowanej 170KW;
K-625 w Białej Rynek 1-9, o mocy zainstalowanej 700KW;
K-626 w Białej ul. Kołłątaja 4o mocy zainstalowanej 350 KW;
K-627 w Białej ul. Rynek 10, o mocy zainstalowanej 300KW;
K-628 w Białej ul. 1000-Lecia 16 , o mocy zainstalowanej 600KW;
K-630 w Łączniku ul. Robotnicza 10, o mocy zainstalowanej 300KW.
Na obszarze gminy Biała nie ma kotłowni, których zainstalowana moc wynosiłaby więcej niŜ
1MW.
Około 70% mieszkańców miasta Biała oraz prawie wszyscy mieszkańcy terenów wiejskich
gminy korzystają z indywidualnych źródeł ciepła. Dominuje tutaj ogrzewanie paliwami stałymi
(węglem, koksem i drewnem), przy czym w strukturze zuŜycia paliwa dominuje węgiel (ok.
90%). Ogrzewanie gazem nieprzewodowym oraz olejem stosowane jest w ograniczonym
zakresie. Z kolei ogrzewanie elektryczne, ze względu na wysokie koszty eksploatacyjne,
stosowane jest sporadycznie. Odnawialne źródła energii (wiatr, promieniowanie słoneczne,
energia geotermalna, energia biomasy innej niŜ drewno) praktycznie nie są wykorzystane.
Tylko niektóre budynki mieszkalne (głównie w zabudowie zagrodowej) ogrzewane są
poprzez spalanie biomasy (drewna lub słomy). Na terenach wiejskich gminy poŜądana
wydaje się realizacja źródeł ciepła dla większego zgrupowania obiektów kubaturowych, czy
teŜ wprowadzanie alternatywnych źródeł energii (prąd, biogaz, olej i energii odnawialnej)
szczególnie we wsiach Łącznik, Pogórze, Chrzelice, Śmicz, Radostynia, Olbrachcie oraz
zespole wsi Gostomia-Solec-Rostkowice.
W odległości około 6 km od miasta Biała, na obszarze gminy Lubrza (po północnej stronie
obwodnicy miasta Prudnik) usytuowana jest ciepłownia Zakładu Energetyki Cieplnej,
zaopatrująca w ciepło miasto Prudnik. Posiada ona znaczne moŜliwości produkcji ciepła i
mogła by stanowić źródło zaopatrzenia w ciepło miasta Biała. Ogólne zapotrzebowanie na
ciepło istniejących odbiorców gminy szacuje się na ok. 75 MWt. Wzrost zapotrzebowania na
__________________________________________________________________________________________
Strona 71
70
ciepło spowodowany będzie rozwojem funkcji mieszkaniowych, usługowych i
gospodarczych, przy czym powinny mu towarzyszyć działania prowadzące do ograniczenia
zuŜycia ciepła.
Na obszarze gminy Biała brak jest sieci gazu przewodowego. NajbliŜsze gazociągi
wysokiego ciśnienia przebiegają przez:
gminę Lubrza, Głogówek i Prudnik
- gazociąg relacji Obrowiec – Racibórz,
odgałęzienie Szonów-Głuchołazy DN 150 PN 6,3MPa;
gminę Korfantów – gazociąg relacji Prudnik – Nysa, odgałęzienie do Korfantowa
DN 150 PN 4,5MPa.
NajbliŜsza stacja redukcyjno-pomiarowa usytuowana jest w północno-zachodniej części
miasta Prudnika oraz po północnej stronie granic gminy, we wsi PrzydroŜe Małe (gmina
Korfantów). UmoŜliwiają one doprowadzenie gazu do południowej i północnej części
obszaru gminy. Około 40%
gospodarstw domowych w gminie korzysta z gazu
bezprzewodowego (w butlach).
Zgodnie z „ Studium rozwoju systemów energetycznych w województwie opolskim do 2015r.”
gmina Biała przewidziana jest do gazyfikacji. Gazyfikacja gminy wymaga budowy gazociągu
wysokiego ciśnienia o dł. ok. 5km oraz stacji redukcyjno-pomiarowej Io.
2.4. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ
2.4.1. Sieci najwyŜszych napięć
Przez teren gminy Biała przebiega tranzytowo jedna linia wysokiego napięcia, wchodząca w
skład regionalnego, dystrybucyjnego systemu energetycznego:
dwutorowa napowietrzna linia 110kV relacji Hajduki – Ceglana i Zdzieszowice –
Hajduki,
pozostająca we władaniu Zakładu Energetycznego OPOLE S.A.
Istniejąca linia 110 kV jest w złym stanie technicznym i przewiduje się jej modernizację, bez
Ŝadnych zmian w przebiegu i konfiguracji. Pomimo tego, Ŝe sieć przesyłowa w południowej
części województwa opolskiego jest słabo rozwinięta, nie planuje się budowy nowych linii
110 kV.
Na obszarze gminy brak jest przesyłowych linii wysokiego napięcia 400 i 220 kV,
wchodzących w skład krajowego, przesyłowego systemu energetycznego, ani teŜ nie
planuje się Ŝadnych inwestycji w tym zakresie. W przypadku realizacji planowanych farm
wiatrowych wystąpi potrzeba usytuowania na obszarze gminy GPZ (Głównego Punktu
Zasilania) oraz linii energetycznej WN wyprowadzającej energię elektryczną do GPZ w
Groszowicach lub Kędzierzynie-Koźlu.
2.4.2. Źródła zasilania gminy i sieci średniego napięcia
Odbiorcy energii elektrycznej gminy Biała zasilani są ze stacji GPZ zlokalizowanych
poza granicami jej obszaru. Podstawowo zasilani są za pośrednictwem :
•
GPZ 110/15KV ŚCINAWA NYSKA (gm. Korfantów) – stopień obciąŜenia stacji 54%
(stan techniczny dostateczny);
oraz pomocniczo za pośrednictwem:
•
GPZ 110/15kV PRUDNIK (gm. Prudnik) – stopień obciąŜenia stacji 42%;
•
GPZ 110/15 kV CEGLANA (gm. Głogówek) – stopień obciąŜenia stacji 15%;
•
GPZ 110/15kV KRAPKOWICE (gm. Krapkowice) – stopień obciąŜenia stacji 32%;
•
GPZ 110/15kV TUŁOWICE (gm. Tułowice) – stopień obciąŜenia stacji 16%.
__________________________________________________________________________________________
Strona 72
71
Główne Punkty Zasilania zaopatrujące gminę w energię elektryczną zapewniają w miarę
dobre (ale nie najlepsze) warunki zasilania potencjalnych, nowych odbiorców. Na
podstawowym źródle zasilania gminy (GPZ ŚCINAWA) zapas mocy w transformatorach
wynosi zaledwie 3,5MW.
Z GPZ wyprowadzone są ciągi liniowe 15 kV zasilające wszystkich odbiorców na obszarze
gminy:
– Ścinawa – Wilków – Głogówek o dopuszczalnej obciąŜalności 3,6 MW;
– Ścinawa – Łącznik – Chrzelice o dopuszczalnej obciąŜalności 7,2 MW;
– Prudnik – Lubrza – Biała o dopuszczalnej obciąŜalności 3,6 MW.
Łączna długość linii energetycznych wynosi 93,9km, w tym 91,7km stanowią linie
napowietrzne, a tylko 2,2km linie kablowe (ok. 2,5%) , usytuowane na terenie miasta Biała.
W istniejące ciągi liniowe 15kV włączonych jest przelotem, lub na odgałęzieniu, 59 stacji
transformatorowych 15/0,4kV, z czego 9 stacji znajduje się w granicach miasta.
Struktura sieci 15 kV na obszarze gminy generalnie jest ukształtowana w układzie pętlowym,
a w konsekwencji stwarza moŜliwości awaryjnego, drugostronnego zasilania odbiorców. Stan
sieci niskich i średnich napięć jest generalnie dobry, a awaryjność niewielka. System
zasilania w energię elektryczną w chwili obecnej zapewnia zaspokojenie potrzeb na
zadowalającym poziomie mieszkańcom miasta i terenów wiejskich gminy. Średnie
obciąŜenie stacji transformatorowych SN/nn ogółem wynosi ok. 60% mocy znamionowej i
wskazuje na moŜliwość zaspokojenia ewentualnego wzrostu zapotrzebowania na energię
elektryczną w dłuŜszej perspektywie czasowej z wyjątkiem przypadku pojawienia się
nowego, duŜego odbiorcy energii. Poprawy warunków zasilania i rozbudowy wymagają
szczególnie sieci i urządzenia na terenie miasta Biała oraz wsi Łącznik, Gostomia - Solec Rostkowice, Śmicz, Ligota Bialska - Radostynia.
W latach 1994-2004 liczba odbiorców energii elektrycznej na obszarze gminy Biała
zmniejszyła się o 22 (tj. ok. 3%), by w 2004 roku wynieść 9110 odbiorców. W tym samym
okresie ogólne zuŜycie energii elektrycznej wzrosło z 1,6 GW/h do 2,1 GW/h, a na 1
mieszkańca z 446,7 kW/h do 741,7kWh i na 1 odbiorcę z 1375,3 kW/h do 2268,3kWh.
NaleŜy spodziewać się, Ŝe nastąpi wzrost zarówno produkcji rolnej jak i przemysłowej, a co
za tym idzie wzrost zapotrzebowania na moc i energię elektryczną. Szacowany wzrost
zapotrzebowania na obszarze gminy Biała wyniesie w 2015 roku o 15 % tj. do poziomu
2,5MW. Na znaczący wzrost poziomu zapotrzebowania na energię elektryczną docelowo
wpływ moŜe mieć zakładany w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego:
– dalszy rozwój funkcji mieszkaniowych, usługowych i gospodarczych,
– rozwój funkcji rekreacyjno – wypoczynkowej.
Dodatkowe odbiory, związane z ewentualnym rozwojem terenów wiejskich gminy, a takŜe
miasta, będą się musiały wiązać z realizacją nowych stacji transformatorowych (włączanych
w istniejące ciągi) dla wybranych terenów rozwojowych.
2.5. GOSPODARKA ODPADAMI
Gmina opracowała „Plan gospodarki odpadami dla miasta i gminy Biała na lata 2009-2012 z
perspektywą na lata 2013-2016”. Uchwała Nr XVIII.216.2012 Rady Miejskiej w Białej z dnia
30 listopada 2012 r. Gmina przyjęła „Regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie
gminy Biała” (z późniejszymi zmianami).
Na obszarze gminy Biała powstają odpady komunalne z gospodarstw domowych oraz
odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych, pochodzące od innych producentów
odpadów, a takŜe odpady niebezpieczne. Szacunkowo w gminie wg. danych z 2008r.
__________________________________________________________________________________________
Strona 73
72
wytwarzanych jest około 1953,005 Mg odpadów komunalnych w ciągu roku, w tym odpadów
komunalnych 3044,8Mg/rok, odpadów budowlanych 457Mg/rok, odpadów niebezpiecznych
26Mg/rok, odpadów wielkogabarytowych 184Mg/rok, odpadów z terenów zielonych ok.
64Mg/rok, odpadów opakowaniowych 648Mg/rok oraz innych odpadów ok. 20Mg/rok.
System gospodarki odpadami na obszarze gminy Biała obejmuje gromadzenie i zbiórkę
odpadów komunalnych, częściowy ich odzysk oraz wywóz do Regionalnego Centrum
Gospodarki Odpadami w Domaszkowicach (powiat Nysa). Do RCGO w Domaszkowicach
przystąpiło 16 gmin z powiatu Nyskiego, prudnickiego, brzeskiego, opolskiego oraz gmina
Kamieniec Ząbkowicki (woj. dolnośląskie), obejmując obsługą ok. 150 000 mieszkańców. W
skład RCGO wchodzi sortownia odpadów oraz składowisko. Docelowo w RCGO ma
odbywać się mechaniczno-biologiczne przetwarzanie odpadów, przetwarzanie selektywnie
zebranych odpadów i innych bioodpadów. W planach jest budowa biogazowni wraz z
wykorzystaniem paliw alternatywnych oraz kompostownia.
Od lipca 2013 r. gospodarkę odpadami komunalnymi na obszarze gminy Biała powierzono
Spółce Wodociągi i Kanalizacja w Białej. Częściowo wyselekcjonowane odpady komunalne
z obszaru gminy są unieszkodliwiane poprzez składowanie na międzygminnym składowisku
osadów i odpadów komunalnych w Domaszkowicach. Na obszarze gminy nie ma obiektów
składowania odpadów komunalnych, ani teŜ nie planuje się ich lokalizacji. Od lipca 2013 r., w
Białej przy ul. Lipowej, funkcjonuje Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych
(PSZOK), który przyjmuje średnio ok. 12,3 t wyselekcjonowych odpadów miesięcznie.
Odpady zebrane w Punkcie Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych trafiają do
następujących odbiorców:
− RCGO Domaszkowice;
− składowisko Prudnik – popiół i gruz;
− Komunalnik Nysa i RCGO Domaszkowice – tworzywa sztuczne, szkło, makulatura;
− MB Recykling i Biosystem – zuŜyte urządzenia elektryczne i elektroniczne;
− P.P.H.U Beno Serwis, Lubrza – opony.
Gmina podjęła działania związane z zagospodarowaniem odpadów budowlanych (cegła,
beton, tworzywa sztuczne, bitumiczna powierzchni dróg, piasek), które powstają w ilości ok.
453 Mg/rok, oraz wykorzystania ich do potrzeb robót remontowych dróg gminnych. Dla tych
celów wydzielono nieruchomość gminną między miejscowościami Ligota Bialska, a Górką
Prudnicką (grunty wsi Radostynia), o powierzchni ok. 1 ha, przeznaczoną na składowanie
gruzu budowlanego. W mieście Biała usytuowane są trzy punkty skupu oraz czasowego
składowania złomu. Gmina zapewnia równieŜ odbiór i utylizację padłych zwierząt z
indywidualnych gospodarstw rolnych. Gminny system gospodarki odpadami nie obejmuje
zbiórki i odprowadzania odpadów niebezpiecznych, weterynaryjnych i medycznych, a takŜe
odpadów opakowaniowych. Odpady te przekazywane są przez producenta odpadów
bezpośrednio specjalistycznym firmom, zajmującym się ich unieszkodliwianiem. Brak jest na
obszarze gminy wyspecjalizowanych stacji demontaŜu samochodów zuŜytych,
prowadzących odzysk materiałów, części i podzespołów, mogących być powtórnie
wykorzystanych.
Na obszarze gminy Biała stwierdzono występowanie miejsc niekontrolowanego składowania
odpadów tzw. „dzikie wysypiska”. Miejsca takie zlokalizowane są we wsi PręŜyna,
Laskowiec, Śmicz, Otoki, Radostynia, Górka Prudnicka, Pogórze, Chrzelice, Łącznik, Mokra,
Krobusz, Nowa Wieś Prudnicka, Wilków, Gostomia i Solec. Generalnie dzikie wysypiska
likwidowane są na bieŜąco.
Głównym problemem gospodarki odpadami na obszarze gminy BIAŁA jest:
– upośledzony system selektywnej zbiórki odpadów, nie gwarantujący realizacji
polityki ekologicznej państwa w zakresie minimalizacji wytwarzania odpadów oraz
ograniczania ilości odpadów składowanych na składowiska (selektywna zbiórka
__________________________________________________________________________________________
Strona 74
73
odpadów objętych jest selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji,
odpadów wielkogabarytowych oraz niebezpiecznych występujących w strumieniu
odpadów komunalnych;
– słabo rozwinięty system zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych oraz
zuŜytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego z gospodarstw domowych;
– brak systemu ewidencji gospodarki odpadami, systemowych rozwiązań w zakresie
gospodarki zuŜytymi oponami oraz wrakami samochodowymi w skali gminy;
– występowanie dzikich wysypisk odpadów;
– spalanie odpadów w piecach domowych.
W gminie prowadzona jest inwentaryzacja materiałów zawierających azbest w obiektach
budowlanych, naleŜących do osób prywatnych i gminy.
Prognozowany wzrost ilości produkowanych odpadów komunalnych na obszarze gminy
będzie wynosił w roku 2014 – 349 kg/rok na jednego mieszkańca, a w 2018 roku – 366
kg/M/rok. Pomimo prognozowanego spadku liczby ludności gminy ilość produkowanych na
jej obszarze odpadów wzrośnie o około 20% i wyniesie ok. 3700,0 Mg/rok. Jednocześnie
powinien nastąpić wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadów.
W odmiennych realiach funkcjonowania gospodarki gospodarkę odpadami naleŜy poddać
transformacji. Bez docelowych, gruntownych zmian w głównych załoŜeniach, technologii,
kierunkach utylizacji, a takŜe zmian w świadomości społecznej, nie będzie moŜliwe
sprostowanie narastającym problemom.
__________________________________________________________________________________________
Strona 75
74
ROZDZIAŁ 3
STAN, ZASOBY ORAZ OCHRONA ŚRODOWISKA I PRZYRODY
__________________________________________________________________________________________
Strona 76
75
1. STAN I ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODY NIEOśYWIONEJ
ORAZ JEGO OCHRONA
1.1. POŁOśENIE GEOGRAFICZNE
Pod względem regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski J. Kondrackiego (1998) obszar
gminy Biała połoŜony jest w granicach makroregionu Niziny Śląskiej, wchodząc w zasięg
trzech mezoregionów: PłaskowyŜu Głubczyckiego na południu, Kotliny Raciborskiej w
części centralnej oraz Równiny Niemodlińskiej na północy.
Granica między Kotliną Raciborską i Równiną Niemodlińską jest zatarta. Przyjmuje się, Ŝe
przebiega ona równolegle do kompleksu Borów Niemodlińskich. Z kolei granica między
PłaskowyŜem Głubczyckim i Kotliną Raciborską jest bardziej czytelna, a wyznacza ją strefa
zalegania lessów i glin lessopodobnych oraz towarzyszące tej strefie zróŜnicowanie rzeźby
terenu.
1.2. RZEŹBA TERENU
Gmina Biała charakteryzuje się zróŜnicowaną rzeźbą terenu. Jej najwyŜej połoŜone
południowe tereny sięgają ok. 280m npm, zaś najniŜsze zlokalizowane są na wysokości ok.
175m npm. RóŜnica wysokości 100m na dosyć niewielkim obszarze wskazuje na znaczne
zróŜnicowanie rzeźby i duŜe jej znaczenie dla procesów osadniczych (zabudowa
mieszkaniowa) i gospodarczych (rolnictwo, infrastruktura techniczna). Pod względem
geomorfologicznym obszar gminy charakteryzuje się bogactwem form i typów genetycznych
rzeźby. Generalnie gmina połoŜona jest w strefie występowania krawędzi oddzielającej
wzniesienia lessowego płaskowyŜu porozcinanego głębokimi dolinkami rzecznymi od równin
wodnolodowcowych typowych dla Kotliny Raciborskiej i Równiny Niemodlińskiej.
Na obszarze gminy jednoznacznie moŜna wyróŜnić 3 strefy geomorfologiczne,
charakteryzujące się odmiennym ukształtowaniem i genezą rzeźby:
− Równiny Niemodlińskiej – jest to wysoczyzna wzniesiona na wysokość ok. 180-190m
npm obejmująca kompleksy leśne Borów Niemodlińskich w północnej części obszaru
gminy. Występuje tu rzeźba równinna i lekko falista, lokalnie zaznaczają się niewielkie
wzniesienia wydmowe i ostańców denudacyjnych. Teren wznosi się łagodnie w kierunku
północnym. RóŜnice wysokości względnych nie przekraczają 5m, spadki terenu 2-3%, z
wyjątkiem bardziej stromych stoków wydm. Ta część Równiny Niemodlińskiej nazwę
Wysoczyzny Niemodlińskiej,
− Kotliny Raciborskiej – jest to dosyć duŜe obniŜenie terenu obejmujące grunty wsi
Chrzelice, Pogórze, Łącznik, Brzeźnica, Mokra, Dębina, Czartowice, Nowa Wieś
Prudnicka, Krobusz, Górka Prudnicka i Grabina. Północna część gminy naleŜąca do
mezoregionu Kotliny Raciborskiej to teren w większości płaskorówninny. Pomiędzy
lasem Chrzelickim, a wsią Łącznik, występuje zaznaczające się w terenie obniŜenie,
stanowiące (wg niektórych źródeł) północno-zachodni kraniec mezoregionu Kotliny
Raciborskiej. Jest to nizinna część gminy, o mało urozmaiconej rzeźbie powierzchni
terenu. Elementem oŜywiającym krajobraz są rozległe, łagodnie wcięte, podmokłe i
płaskie doliny przepływających tu cieków wodnych - Białej, Rowu Rzymkowickiego i
Czarnego Rowu. PrzewaŜa tu rzeźba niskofalista i falista. ObniŜenie Kotliny Raciborskiej
zlokalizowane jest na wysokości 180-190m npm i generalnie wznosi się w kierunku
południowym do wyraźnej krawędzi morfologicznej PłaskowyŜu Głubczyckiego. RóŜnice
wysokości względnych na tym obszarze rzadko przekraczają 5m, spadki terenu nie
przekraczają 3%.
− PłaskowyŜu Głubczyckiego – jest najbardziej urozmaiconą pod względem reliefu
jednostką geomorfologiczną na obszarze gminy. Obejmuje jej południową część. Granica
__________________________________________________________________________________________
Strona 77
76
PłaskowyŜu jest w rzeźbie czytelna i stanowi ją wąska strefa ciągnąca się
równoleŜnikowo od Śmicza, poprzez Ligotę Bialską, Gostomię i Wilków do Mionowa i
BłaŜejowic Dolnych w gminie Głogówek. Typową cechą tego regionu jest pokrywa
utworów lessowych i lessowatych oraz rozczłonkowanie obszaru przez szereg dolin
suchych i dolin cieków wodnych. Główną z nich jest dolina rzeki Biała z jej
dopływami, wcinająca się głęboko w pokrywę z utworów lessowych, tworzące doliny o
stromych zboczach, których spadki przekraczają niekiedy 15%. Teren leŜący pomiędzy
dolinami jest dość rozległy i spłaszczony. Największe zróŜnicowanie rzeźby terenu
występuje w południowej części gminy na gruntach miasta oraz wsi Kolnowice,
Laskowiec, Miłowice, PręŜyna, Józefów, Olbrachcice, Solec, Gostomia, Rostkowiece,
Browiniec Polski i Wilków. Wysokości bezwzględne sięgają 280m npm na zachodzie
tego obszaru, 250m npm w części centralnej do 220m npm w jego części wschodniej.
Największe urozmaicenie i zróŜnicowanie w ukształtowaniu pionowym, przekraczającym
niejednokrotnie róŜnicę wysokości 30m, występuje w południowej części gminy, gdzie
na znacznej powierzchni wsi Śmicz, Browiniec Polski, PręŜyna i Wasiłowice przewaŜa
rzeźba wysokopagórkowata.
Charakterystycznymi elementami geomorfologicznymi obszaru gminy są doliny rzeczne.
Szerokość głęboko wciętych dolin na południu gminy rzadko przekracza 300m, w części
północnej szerokości są większe i lokalnie przekraczają 1000m. RóŜnica wysokości między
bazą erozyjną wysoczyzny i współczesnymi dnami dolin w południowej części gminy
dochodzi lokalnie do 35m, często przekracza 10m. W części północnej róŜnice te nie są
znaczne, nierzadko strefę przejściową między obniŜeniami dolin, a wysoczyzną są trudne do
zidentyfikowania. W dolinach wyróŜnić moŜna płaskie dno oraz najczęściej strome skrzydła
ze spadkami przekraczającymi 20%, a lokalnie równieŜ skarpami o wysokości do 4-6m.
Wyraźna jest na obszarze gminy asymetria skrzydeł dolin rzecznych. Zachodnie i północne
skrzydła wznoszą się mniej stromo, stąd spadki terenu są tu mniejsze. Skrzydła wschodnie i
południowe są bardziej strome. Zabudowa lokalizowana przy i na skrzydle doliny często
wymaga przeprowadzenia niwelacji. Asymetria skrzydeł powinna w większym stopniu niŜ
obecnie być wykorzystywana w lokalizacji nowej zabudowy, w szczególności w południowej
części gminy, gdzie wsie bardzo często lokalizowane są wzdłuŜ krawędzi dolin.
Znaczne obszary wszystkich wsi z południa gminy charakteryzują się warunkami rzeźby
utrudniającymi zabudowę. Szczególnie na stokach dolin warunki rzeźby są niekorzystne.
Zabudowa wymaga niejednokrotnie niwelacji terenu, a takŜe skarpowania.
1.3. BUDOWA GEOLOGICZNA I HYDROGEOLOGICZNA
1.3.1. Budowa geologiczna
Powierzchniowe utwory geologiczne na obszarze gminy Biała budują osady kenozoiczne.
Obszar jej pokryty jest zwartą pokrywą osadów trzeciorzędowych (mioceńsko-plioceńskich)
oraz czwartorzędowych, przy czym do głębokości 100m największe znaczenie mają utwory
trzeciorzędowe, które tylko nieznacznie i nie wszędzie zostały przykryte w czwartorzędzie
warstwą osadów polodowcowych, rzecznych i peryglacjalnych. Pokrywa czwartorzędu
grubsza jest jedynie w południowej części gminy za sprawą występujących tu glin zwałowych
przewarstwionych piaskami i Ŝwirami wodnolodowcowymi.
Obszar gminy usytuowany jest w obrębie rozległej trzeciorzędowej struktury tektonicznej
Rowu Paczków – Kędzierzyn-Koźle mającej regionalne znaczenie hydrogeologiczne, który
powstał w na skutek zapadliskowych ruchów tektonicznych zachodzących na przedpolu
wypiętrzających się Sudetów i Karpat. Głębokie, lokalnie na kilkaset metrów, obniŜenie
tektoniczne rowu nie wyodrębnia się we współczesnej rzeźbie za sprawą wypełnienia
__________________________________________________________________________________________
Strona 78
77
osadami morskimi i lądowymi oraz zretuszowania powierzchni akumulacyjnej tych osadów
najpierw przez utwory plioceńskiej i eoplejstoceńskiej sieci rzecznej, a następnie przez
utwory lodowcowe, rzecznolodowcowe oraz rzeczne akumulowane w okresach
interglacjalnych i interstadialnych, w tym po ustąpieniu ostatniego lodowca.
Strop trzeciorzędu, który na obszarze gminy występuje na powierzchni jedynie w części
północnej budują kompleksy iłów, piasków, Ŝwirów, mułków z węglami brunatnymi serii
poznańskiej (miocen – pliocen). Do głębokości kilkudziesięciu metrów w osadach
trzeciorzędu dominują osady ilasto-piaszczyste barwy szarozielonej z występującymi
naprzemianlegle warstewkami piasków i iłów o grubości od kilku do kilkudziesięciu
centymetrów. Lokalnie we frakcji piaszczystej występują Ŝwiry, a zarówno w iłach, jak i
piaskach zdarzają się soczewki oraz warstewki pyłów. Charakterystyczną cechą osadów
serii poznańskiej jest pojawianie się w róŜnych miejscach i na róŜnej głębokości niewielkich
warstewek i soczew węgla brunatnego, które nie mają dla gminy znaczenia gospodarczego,
a ich ewentualne płytkie występowanie moŜe jednak znacząco utrudniać zabudowę.
MiąŜszość iłów mioceńsko-plioceńskich na terenie gminy nie jest do końca rozpoznana,
poniewaŜ osady te nie zostały przewiercone do ok. 300 m p.p.t. Generalnie wskazuje się, Ŝe
rośnie ona w kierunku północnym.
Na północ od krawędzi lessowej wyznaczającej granicę PłaskowyŜu Głubczyckiego, wraz z
przejściem w strefę szerokiego obniŜenia doliny rzeki Biała, ukazują się na powierzchni
białe i szare piaski kwarcowe i Ŝwiry, często o znacznej zawartości pyłu kadmowego. Jest
to limniczny osad plioceński, będący fragmentem nieciągłego pasma stoŜków
przedgórskich, towarzyszących prawie całemu przedpolu Sudetów.
Osad
ten,
reprezentujący przypuszczalnie najwyŜszy pliocen (i/lub eoplejstocen), składa się głównie
ze Ŝwirów i piasków kwarcowych lub otoczaków skał krzemionkowych. W części centralnej
i północnej obszaru gminy głębsze podłoŜe stanowią osady mioceńskie, głównie iły i
piaski, z nielicznymi i cienkimi pokładami węgla brunatnego (miocen lądowy młodszy)
lub niŜej od nich stratygraficznie leŜące iły wapniste z wapniami i gipsami (miocen morski),
podścielone osadami miocenu lądowego starszego.
Czwartorzęd obejmuje zróŜnicowane litologicznie osady, na które składają się kompleksy
plejstoceńskie lodowcowe i rzecznolodowcowe oraz holoceńskie rzeczne i organiczne.
Wysoczyzna plejstoceńska zbudowana jest głównie z osadów fluwioglacjalnych i glacjalnych,
wykształconych z piasków i Ŝwirów. W stropie serii Ŝwirowo-piaszczystej spotyka się
pojedyncze, najczęściej niewielkie powierzchniowo fragmenty resztek moreny gliniastej oraz
w południowej części gminy rozległą pokrywę lessową, będącą osadem bardzo
charakterystycznym dla PłaskowyŜu Głubczyckiego. MiąŜszość tej warstwy waha się w
przedziałach od 1,5m do 10m, miejscami na wzniesieniach oraz na stokach dolin
rzecznych jej wierzchnia warstwa jest rozmyta i odsłonięte są piaski i Ŝwiry. Od północy
osad ten kończy się wyraźną krawędzią morfologiczną, która przebiega z północnegozachodu na południowy-wschód gminy, mniej więcej wzdłuŜ linii łączącej wsie Śmicz –
Ligota Bialska – Rostkowice – Wilków i dalej, na północ od Głogówka. Jest to krawędź
wyznaczająca zasięg PłaskowyŜu Głubczyckiego.
W dolinach cieków i w obniŜonych miejscach terenu o słabym odpływie wód, w północnej
części gminy, występują zabagnienia, a przewaŜającym typem gleb są torfy, mady i
czarne ziemie, w większości nadmiernie uwilgotnione. W okresie wzmoŜonej ilości
opadów atmosferycznych w dolinie rzeki Białej i w jej większych dopływów, często przez
dłuŜszy czas wody stagnują na powierzchni terenu.
Na północ od wspomnianej wyŜej krawędzi lessowej, wraz z przejściem w strefę
obniŜenia doliny rzeki Biała, ukazują się na powierzchni białe i szare piaski kwarcowe i
Ŝwiry, często o znacznej zawartości pyłu kadmowego. Jest to limniczny osad plioceński,
będący fragmentem nieciągłego pasma stoŜków przedgórskich, towarzyszących prawie
całemu przedpolu Sudetów. Osad ten składa się głównie ze Ŝwirów i piasków
kwarcowych lub otoczaków skał krzemionkowych.
__________________________________________________________________________________________
Strona 79
78
Na ciągłą na obszarze gminy pokrywę osadów czwartorzędowych składają się osady
polodowcowe, pokrywy glin deluwialnych, lessy i gliny lessopodobne. W dnach dolin lokalnie
występują płaty z namułami i namułami torfowymi, typowe są rozległe pokrywy glin
napływowych – mad rzecznych. W południowej i centralnej części gminy osady
czwartorzędowe osiągają największą miąŜszość.
Czwartorzęd obejmuje zróŜnicowane litologicznie osady, w tym rezydua glin lodowcowych
zlodowacenia środkowopolskiego, piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe z głazami, a takŜe piaski i
Ŝwiry oraz mady teras w dolinach rzecznych. Ze względu na częściowe przemieszanie się
osadów starszych plejstoceńskich na licznych terenach występuje bardzo duŜe
zróŜnicowanie profilów warstw powierzchniowych. W pełnym profilu czwartorzędu na
obszarze gminy wyróŜniamy kolejno od spągu do stropu:
– preglacjalne piaski i Ŝwiry rzeczne,
– gliny zwałowe zlodowaceń południowopolskich,
– piaski rzeczne interglacjału wielkiego,
– gliny zwałowe stadiału maksymalnego zlodowacenia środkowopolskiego (Odry),
– piaski i Ŝwiry wodnolodowcowe zlodowacenia Odry (lokalnie gliny wodnomorenowe),
– lessy i gliny lessopodobne, gliny deluwialne, a w dolinach rzecznych mady oraz namuły.
1.3.2. Warunki geologiczno – inŜynierskie
Obszar gminy jest zróŜnicowany pod względem przydatności gruntów do zabudowy.
Odmienne warunki posadowienia fundamentów występują w południowej części jej obszaru,
obejmującej teren PłaskowyŜu Głubczyckiego, a odmienne w granicach Kotliny Raciborskiej i
całkowicie zalesionej na obszarze gminy Równiny Niemodlińskiej.
Generalnie warunki gruntowe do zabudowy we wsiach południowej części gminy nie naleŜą
do najkorzystniejszych. Dominują tu pokrywy lessów, glin lessopodobnych i glin deluwialnych
oraz mad, występujących jedynie w dolinach rzecznych. Najmniej korzystne warunki panują
na obszarach występowania gruntów organiczno-mineralnych w dnach dolin rzecznych, glin
deluwialnych (na stokach dolin i skarpach krawędzi erozyjnych), a takŜe na terenach
występowania rozległych pokryw lessowych. Lessy naleŜą do gruntów plastycznych, pod
wpływem obecności wody ich konsystencja ulega znacznym zmianom. Są to osady
pęczniejące, frakcji ilastej i występującej w domieszce piaszczystej towarzyszą powszechne
pyły, które charakteryzują się niską nośnością. Osady te są najmniej przydatne do
zabudowy, szczególnie na terenach o większych spadkach. Mało przydatne są równieŜ gliny
deluwialne, które naleŜą do gruntów niestabilnych, pod naciskiem budowli mogą spełzywać
po stoku.
W północnej i centralnej części gminy warunki gruntowe do zabudowy są bardziej korzystne.
Występują tu w stropie średniozagęszczone i zagęszczone piaski i Ŝwiry lodowcowe i
plioceńskiej sieci rzecznej. Lokalnie w części północnej występują jednak obszary
nieprzydatne do zabudowy, obejmujące duŜe pokrywy torfów i namułów. Największy ich
kompleks występuje w dolinie Rzymkowickiego Rowu w okolicach Chrzelic. Miejscami, w
północnej części gminy, na wychodniach osadów ilastych trzeciorzędu, warunki równieŜ
ulegają pogorszeniu. Iły trzeciorzędowe są bowiem plastyczne, w stanie zawodnionym
pęcznieją, zawierają domieszki i soczewy lignitu oraz pyłów. Ich przydatność do zabudowy
jest mniejsza niŜ osadów piaszczysto-Ŝwirowych.
1.3.3. Kopaliny
Na obszarze gminy Biała obecnie usytuowane są trzy udokumentowane złoŜa surowców
mineralnych. Jedno z nich połoŜone jest na PłaskowyŜu Głubczyckim, na gruntach
__________________________________________________________________________________________
Strona 80
79
miasta Biała i wsi Wasiłowice, a pozostałe znajdują się w obrębie Kotliny Raciborskiej, w
sołectwie Łącznik i Pogórze.
TABELA 24
GMINA BIAŁA – UDOKUMENTOWANE ZŁOśA SUROWCÓW MINERALNYCH – stan
31.12.2011 r.
l LOKALIZAC
p
JA
1 miasto
Biała
2 wieś
Łącznik I
SUROWIEC
surowiec ilasty ceramiki
budowlanej (gliny
lessowe)
kruszywo naturalne
(piasek i Ŝwir)
3 wieś Pogórze
KATEGO
STAN ZASOBÓW
RIA
GEOLOGICZNYCH
C1
1017 tys. m3 – stan
zasobów 2011 r.
-
17 tyś. ton – stan
zasobów na 2011 r. (w
roku 2004 zasoby
bilansowe 364 tys. ton,
w tym przemysłowe
357tys. ton).
kruszywo naturalne do
218 tyś. ton. – stan
produkcji Ŝwirków
zasobów 2011 r.
filtracyjnych i do celów
budowlanych jako
piaski niesklasyfikowane
oraz mieszanki
piaskowo - Ŝwirowe.
Źródło – Urząd Marszałkowski – Geolog Wojewódzki – opracowanie własne M.O.
UWAGI
ZłoŜe o
udokumentowanej pow.
4,0 ha i miąŜszości złoŜa
5-10 m. Eksploatacja
zaniechana.
ZłoŜe eksploatowane
przez podmiot prywatny.
Dla złoŜa wyznaczono
obszar i teren górniczy.
Koncesję na wydobycie
posiada „Kompleks
Cabała”.
Eksploatacja zaniechana.
ZłoŜe „Radostynia” zostało wybilansowane i wykreślone z bilansu zasobów w roku 2006 ,
na podstawie zawiadomienia nr RO.I.751-4/06 Starosty Prudnickiego z dnia 22.08.2006 r.
Ponadto w Nowej Wsi Prudnickiej istnieje złoŜe glin zwałowych, w którym zaprzestano
eksploatacji w 1979 roku po wydobyciu ok. 120 tyś. m3 surowca. W złoŜu pozostało
prawdopodobnie ok. 75 tys. m3 zasobów bilansowych gliny. W chwili obecnej nie jest
udokumentowane i eksploatowane.
Obok udokumentowanych złóŜ surowców naturalnych na obszarze gminy istnieje szereg
miejsc dzikich eksploatacji surowców na potrzeby lokalne. Głównie eksploatuje się piaski,
Ŝwiry, pospółkę i gliny na gruntach wsi PręŜyna, Laskowiec, Radostynia, Krobusz, Brzeźnica,
Chrzelice, Solec, Mokra, Miłowice oraz Śmicz.
1.3.4. Hydrogeologia
ZróŜnicowanie poziomu zalegania wód gruntowych na terenie gminy związane jest z
odmienną budową geologiczną powierzchniowych osadów w części południowej i północnej.
A. WODY GRUNTOWE
Woda gruntowa w południowej części gminy, na obszarze PłaskowyŜu Głubczyckiego,
występuje na poziomie 5 - 10 m ppt., sporadycznie na grzbietach pagórków o podłoŜu
piasków przepuszczalnych obniŜa się do poziomu 10 - 20 m ppt. Są to obszary o
stałym niedoborze wody. Lokalnie jednak na terenach z występowaniem płytkich warstw
ilastych przewarstwiających kompleksy pylaste, wody mogą występować płycej, ok. 2 m ppt.
Są one jednak bardzo mało wydajne. W części centralnej gminy na wysoczyznach
polodowcowych wody gruntowe występują w piaskach i Ŝwirach rzecznych na głębokości 2-5
m ppt. w zaleŜności od wzniesienia nad tereny przyległych dolin. W części północnej gminy,
w obniŜeniach z płytko występującymi słabo przepuszczalnymi osadami ilastymi, wody
występują bardzo płytko 0,5-1,5 m ppt. Lokalnie w obniŜeniach z torfami wody nawierca się
do 0,5 m ppt.
__________________________________________________________________________________________
Strona 81
80
Odstępstwa od generalnej zasady obowiązującej na obszarze gminy, Ŝe im bardziej na
północ, tym wody gruntowe występują płycej, obejmują doliny rzeczne. W przykorytowych
częściach dolin głębokość zalegania wód gruntowych wynosi od 0,5m do 1,5m ppt. W
miejscach, gdzie koryta rzeczne są bardziej wcięte w bazę erozyjną i przez to lepiej
odwadniają dolinę, wody zalegają ok. 1,5m ppt. W miejscach płytkich rozcięć erozyjnych
bliŜsza jest wartość 1m ppt. Głębokość zalegania wód w aluwiach rzecznych, w bardziej
oddalonych od koryta obszarach dolin, zaleŜy od konfiguracji teras zalewowych i
nadzalewowych. W południowej części gminy, gdzie doliny są wąskie, wraz z oddalaniem się
od koryta wyraźne jest zwiększenie głębokości zalegania wód do 2m ppt. Na terenach
północnych głębokość ta przy granicy doliny jest niewiele większa niŜ przy korycie.
B. WODY WGŁĘBNE UśYTKOWE
Obszar gminy Biała połoŜony jest w granicach Przedsudeckiego Regionu
Hydrogeologicznego, w strefie Podregionu Kędzierzyńskiego. Występują tu dwa poziomy
wodonośne:
– w trzeciorzędzie – główny poziom wodonośny;
– w czwartorzędzie – poziom uzupełniający, mający większe znaczenie jedynie na
obszarze występowania dolin kopalnych.
Zbiorniki trzeciorzędowego piętra wodonośnego o przewodności T powyŜej 20 m3/d
zalegają w zachodniej oraz południowo - wschodniej części gminy. Oddzielone od siebie
czwartorzędowym piętrem wodonośnym, którego przebieg pokrywa się generalnie z
przebiegiem doliny rzeki Biała, z kierunku południowego - zachodu na północny - wschód.
Pierwsze trzeciorzędowe piętro wodonośne zalega od zachodniej granicy gminy do linii
wieś PręŜyna – Dębina - Łącznik - Rzymkowice. Drugie z nich rozciąga się we wschodniej
części gminy do granicy wyznaczonej przez wsie Józefów - Olbrachcice - Solec Gostomię - Nową Wieś Prudnicką.
Poziom trzeciorzędowy związany jest z piaskami zalegającymi między iłami, a głębokość
występowania warstwy wodonośnej jest zróŜnicowana i wynosi ok. 20,0 - 10,0m. Wody tego
poziomu są pod ciśnieniem hydrostatycznym. Budowa geologiczna obszaru gminy
powoduje, Ŝe wody trzeciorzędowego piętra wodonośnego są słabo lub średnio zagroŜone
przesiąkaniem zanieczyszczeń z powierzchni terenu. Wydajność poziomu wodonośnego
waha się w granicach ok. 10 - 30 m3/h.
Czwartorzędowy zbiornik wodonośny obejmuje pas terenu szerokości 3 - 4 km ciągnący
się z południowego-zachodu na północny-wschód, wzdłuŜ doliny rzeki Biała. Związany
jest on z plejstoceńskimi Ŝwirami i piaskami wodno-lodowcowymi zalegającymi na
róŜnych głębokościach od ok. 6 m do 15 m. Wydajność średnia tego piętra wodonośnego
wynosi 100 m3/d. W jego granicach znajduje się tzw. główny zbiornik czwartorzędowy, który
związany jest ze strukturami kopalnymi o przewodności T powyŜej 240m3/d. Wody tego
poziomu wodonośnego wykazują charakter wód subartezyjskich, a ich wydajność wynosi
20 m3/h, sporadycznie 50 m3/h.
W północnej części gminy na terenach leśnych Borów Niemodlińskich zaznacza się równieŜ
waŜny poziom czwartorzędowy. Na obszarze gminy nie jest on ujmowany. Kompleksy leśne
stanowią tu bardzo dobre zabezpieczenie dla jakości wód.
Lokalnie na obszarze gminy podrzędne znaczenie hydrogeologiczne mają kompleksy
piaszczysto-Ŝwirowe osadów wodnolodowcowych zlokalizowane jako przewarstwienia
między glinami zwałowymi. Sytuacja taka występuje m.in. w ujęciu w Gostomi, gdzie główny
trzeciorzędowy poziom nawiercony na głębokości ok. 100 m, uzupełniony jest przez dwa
__________________________________________________________________________________________
Strona 82
81
podpoziomy czwartorzędowe zlokalizowane znacznie płycej. Poziomy czwartorzędowe w
tym ujęciu zalegają na głębokości 10,0m ppt i 22,5m ppt. Ich spąg wynosi odpowiednio
20,5m ppt. i 24,5 m ppt.
Poza wyŜej opisanymi obszarami dolin kopalnych oraz grubszymi przewarstwieniami osadów
wodnolodowcowych czwartorzędowy poziom wodonośny, ze względu na niewielką
miąŜszość osadów oraz brak ciągłości, praktycznie nie ma większego znaczenia uŜytkowego
poniewaŜ nie moŜe stanowić wydajnych źródeł zaopatrzenia. Wody te występują pod
ciśnieniem hydrostatycznym nadległych glin zwałowych w centralnej i północnej części
gminy, a na południu lessów i glin lessopodobnych. Bardziej korzystnymi warunkami
występowania wód czwartorzędowych charakteryzują się jedynie tereny dolin cieków
stanowiących dopływy Białej, gdzie wody występują płytko w aluwiach rzecznych. Są one
jednak znacznie zanieczyszczone. Wody czwartorzędowe najprawdopodobniej na niektórych
odcinkach dolin zachowują kontakt hydrauliczny z poziomami wodonośnymi w
trzeciorzędzie, co moŜe mieć znaczenie w szczególności w części północnej gminy, gdzie iły
trzeciorzędowe występują bardzo płytko, a lokalnie na wychodniach. Ogół warunków
hydrogeologicznych na obszarze gminy Biała naleŜy ocenić jako niezbyt korzystny.
C. GŁÓWNE ZBIORNIKI WÓD PODZIEMNYCH (GZWP)
DuŜe znaczenie trzeciorzędowego poziomu wodonośnego na obszarze gminy oraz na
rozległym obszarze przyległym do niej spowodowały wyznaczenie Głównych Zbiorników
Wód Podziemnych (GZWP) o znaczeniu regionalnym:
– GZWP 332 – SUBNIECKA KĘDZIERZYŃSKO - GŁUBCZYCKA, obejmujący grunty wsi
Wilków, Rostkowice, Browiniec Polski, Gostomia, Solec, Radostynia, Krobusz, Mokra,
Łącznik, Nowa Wieś Prudnicka, Czartowice oraz wschodnią część gruntów miasta Biała;
– GZWP 338 – SUBZBIORNIK PACZKÓW – NIEMODLIN, obejmujący grunty wsi
Pogórze, Brzezina, Górka Prudnicka, Grabina, Otoki, Wasiłowice i Śmicz oraz część
gruntów wsi Ligota Bialska, Radostynia, Miłowice i Kolnowice;
– GZWP 337 - DOLINA KOPALNA LASY NIEMODLIŃSKIE, obejmujący tereny leśne
połoŜone w północnej części gruntów wsi Chrzelice.
TABELA 25
GMINA BIAŁA - CHARAKTERYSTYKA GŁÓWNYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH
Nazwa zbiornika:
Subzbiornik (Tr) PACZKÓW – NIEMODLIN
Numer:
338
Stratygrafia:
Tr
Region hydrogeologiczny:
Pps (SNWr)
Powierzchnia GZWP (km2): 735
Powierzchnia OWO (km2):
735
Wiek utworów wodonośnych: Tr - trzeciorzędowe
Typ zbiornika:
porowy
Klasa jakości wód:
Ic - b nieznacznie zanieczyszczone, łatwe do uzdatnienia
Średnia głębokość ujęć (m): 80 - 150
Szacunkowe zasoby dyspozycyjne (tyś m3/d): 60
Nazwa zbiornika:
Subniecka (Tr) KĘDZIERZYŃSKO-GŁUBCZYCKA
Numer:
332
Stratygrafia:
Tr, Qk
SNG1, SNK (Pps)
Powierzchnia ONO (km2):
800
1000
Wiek utworów wodonośnych: trzeciorzęd i czwartorzęd dolin kopalnych
Typ zbiornika:
porowy
Ic – nieznacznie zanieczyszczone, łatwe do uzdatnienia,
(Ib) – do uŜytku bez uzdatnienia,
(Id) – nie przeznaczone dla ludności do picia
Średnia głębokość ujęć (m): 80-120
Szacunkowe zasoby dyspozycyjne (tyś m3/d): 130
__________________________________________________________________________________________
Strona 83
82
Nazwa zbiornika:
DOLINA KOPALNA LASY NIEMODLIŃSKIE
Numer:
337
Stratygrafia:
Q
Pps (SNWr)
80
Wiek utworów wodonośnych: QM – czwartorzędowy międzymorenowy
Typ zbiornika:
upa
Ic - b. nieznacznie zanieczyszczone, łatwe do uzdatnienia
Średnia głębokość ujęć (m): 35
Szacunkowe zasoby dyspozycyjne (tyś m3 /d): 25
Źródło: Kleczkowski AS. (red.) 1990 – opracowanie własne K.B.
Poziomy wodonośne, z wyjątkiem północnej części gminy, oddzielone są zmiennej
miąŜszości warstwą osadów nieprzepuszczalnych i półprzepuszczalnych. NajwaŜniejsze
poziomy w trzeciorzędzie na południu i w centrum gminy są dobrze izolowane. Izolacja
poziomu w dolinie kopalnej Białej jest zmienna. Zalegające nad warstwą wodonośną osady
lessowe i gliny zwałowe stanowią dosyć dobrą izolację, grubości ich pokryw oraz właściwości
litologiczne są jednak tu dosyć zmienne.
1.4. WARUNKI HYDROGRAFICZNE
Na obszarze gminy Biała występują wody powierzchniowe płynące oraz, w niewielkim
stopniu, wody stojące będące głównie sztucznymi zbiornikami tzn. stawami hodowlanymi
lub powstałymi w wyniku eksploatacji surowców mineralnych. Wśród wód płynących
dominują niewielkie potoki i strumienie, mające swój początek głównie na PłaskowyŜu
Głubczyckim. Współczynnik gęstości sieci rzecznej mierzony w km na 1 km2 powierzchni
gminy wynosi 0,5 - do 1,0 i naleŜy do małych, w porównaniu z innymi rejonami województwa
opolskiego. Gmina zalicza się do regionów ubogich w zasoby wodne. Spowodowane jest
to głównie deficytem wody w zlewni rzeki Białej oraz mało korzystnymi warunkami
hydrogeologicznymi.
Na gęstość sieci rzecznej obszaru gminy zasadniczy wpływ ma ukształtowanie terenu,
budowa geologiczna oraz zalegające na powierzchni osady lessowe, które nie sprzyjają
wykształceniu się gęstej sieci rzecznej na jej południu i w centrum. Poszczególne partie
wysoczyzny rozcinają najczęściej pojedyncze, za to głębokie doliny rzeczne. Na północy,
gdzie płytko występują słabo przepuszczalne iły trzeciorzędowe sieć rzeczna jest bardzo
gęsta. Doliny są szerokie, penetrujące je cieki liczne. Prowadzi to w konsekwencji do
ogromnego kontrastu między północną częścią gminy z bardzo zagęszczoną siecią rzeczną,
a południową, gdzie sieć rzeczna jest mało gęsta, a na duŜych obszarach nie występuje.
Gmina leŜy w zlewni rzeki Biała, która jest lewobrzeŜnym i największym dopływem rzeki
Osobłogi, stanowiącej lewobrzeŜny dopływ Odry. Przez obszar gminy przepływają
następujące cieki podstawowe:
rzeka Biała, jej lewobrzeŜne dopływy: Potok Kolnowicki (znany teŜ jako Psiniec), Potok
Brzeziniecki, Śmicki Potok (Zwany Potokiem Śmiczowskim), Ścinawka (zwana Pleśną
Wodą), Czarny Rów (Smolnik) oraz Rów Rzymkowicki (Rzymkowica Struga) ze swym
lewobrzeŜnym dopływem Potokiem z Lasu (Brodnia, Diablik) oraz jej prawobrzeŜne
dopływy: Młynówka ze swoim lewobrzeŜnym dopływem Gostomką;
Zięba, stanowiąca prawobrzeŜny dopływ Ścinawy Niemodlińskiej;
Prószkowski Potok, stanowiący bezpośredni lewobrzeŜny dopływ Odry.
Rzeka Biała jest najwaŜniejszym ciekiem wodnym gminy. Wypływa ona ze wsi PręŜynka
(leŜącej w gminie Lubrza) na wysokości ok. 290 m n.p.m., a wejście do rzeki Osobłogi na
wysokości ok. 165 m n.p.m. ma w odległości kilku kilometrów powyŜej ujścia do rzeki Odry.
Całkowita jej długość wynosi 35,3 km. Na 31,1 km jest regulowana, szerokość koryta wynosi
__________________________________________________________________________________________
Strona 84
83
ok. 2,0 m, a głębokość ok. 1,5 m. W oparciu o przepływ Białej, w rejonie miasta Biała
planuje się budowę zbiorników małej retencji (Biała I). Młynówka, stanowiąca drugi co do
wielkości ciek gminy, przepływa po jej wschodniej granicy, z terenu gminy Lubrza. Jej
lewobrzeŜnym dopływem jest Potok Młyński (Potok Słokowski), który wypływa w okolicy
wsi Józefów i przepływa przez Gostomię i Rostkowice. Ścinawka (Potok Piechowiecki), na
długim odcinku płynąca na granicy administracyjnej gminy Biała i Korfantów, wypływająca
w okolicach Kolonii Kolnowice, ma długość 15,5km z czego 14km jest uregulowana.
PrawobrzeŜnym dopływem Ścinawki jest Śmicki Potok, który wypływa ze wsi Śmicz i
płynie przez wsie Otoki, Grabinę i Frącki. Czarny Rów (Potok Czarny), o długości 7,4 km,
jest całkowicie uregulowany. Rzymkowicki Rów, ze swoim prawobrzeŜnym dopływem
Rowem z Lasu, o długości 11,4 km jest takŜe całkowicie uregulowany. Potok Kolnowicki
(Psiniec), o całkowitej długości 7,9km, jest prawie całkowicie uregulowany (1,4km
nieuregulowane). Ciek wypływa w okolicach wsi Laskowiec i przepływa przez Kolnowice,
Miłowice, wpadając do rzeki Biała w mieście Biała. Potok Brzezinecki o całkowitej długości
6,1 km jest uregulowany w 30%. Wypływa na gruntach wsi Otoki, przepływając przez
Górkę Prudnicką i Brzeźnicę, wpada do rzeki Białej na jej 16 + 500 km. Potok Rina prawostronny dopływ rzeki Biała wypływa ze wsi Dębina, przepływając na północ od
wsi Ogiernicze, wpada do niej na 15 + 950 km. Jest on całkowicie uregulowany.
Stojące wody powierzchniowe powstałe na terenach poeksploatacyjnych, występują na
gruntach wsi Mokra, Łącznik-Dębina, Górka Prudnicka, Radostynia i Nowa Wieś Prudnicka.
Nie mają one większego znaczenia dla kształtowania się stosunków wodnych obszaru
gminy, ale duŜe znaczenie mają dla urozmaicenia środowiska przyrodniczego, a tym
samym wzbogacenia ekologicznego sąsiednich terenów intensywnie uŜytkowanych
rolniczo. Na bazie jednego ze zbiorników poeksploatacyjnych, usytuowanych we wsi
Łącznik-Dębina, powstały stawy hodowlane, mające obecnie takŜe zasadnicze znaczenie
dla rekreacji i wypoczynku dla mieszkańców gminy oraz gmin ościennych.
1.5. GLEBY
Obszar gminy Biała charakteryzuje się zróŜnicowanymi, ale generalnie bardzo dobrymi
glebami dla produkcji rolnej. Koncentracja gruntów o najwyŜszych walorach występuje w
południowej części gminy. Walory mniejsze mają grunty w jej części północnej,
zlokalizowanej w obrębie Kotliny Raciborskiej i Równiny Niemodlińskiej.
Zmienność utworów geologicznych wiąŜe się z duŜą róŜnorodnością występujących tu
gleb. Na obszarze gminy w największym areale występują gleby pseudobielicowe
płowe, wykształcone na glinach lessopodobnych oraz zwałowych. DuŜe kompleksy tych gleb
zlokalizowane są w niŜszych połoŜeniach wysoczyzny lessowej w centralnej i południowej
części gminy, szczególnie w pasie od Nowej Wsi Prudnickiej przez Gostomię, Krobusz,
Radostynię do Ligoty Bialskiej, stanowiąc od 75% do 97% uŜytków rolnych tych wsi. Na
płaskowyŜu, a takŜe w centralnej części gminy, znaczny jest udział gleb brunatnych
właściwych, równieŜ wykształconych na glinach. Powszechnie występują one na gruntach
wsi Wilków (73%), Solec (69%) i PręŜyny (72%). Łącznie gleby pseudobielicowe i brunatne
występują na około 68% powierzchni uŜytków rolnych gminy, a większość z nich zaliczona
jest do I-III klasy bonitacyjnej. Są to gleby zaliczane do 1-go kompleksu rolniczej
przydatności, stanowiące kompleks najlepszych gleb nie tylko na obszarze gminy Biała, ale
takŜe i w województwie
DuŜy jak na warunki regionu jest udział gleb czarnoziemnych, stanowiących 16%
powierzchni uŜytków rolnych gminy, występujących na wierzchowinach płaskowyŜu
lessowego. Spotykamy je głównie w okolicach Białej, Józefowa, Browińca Polskiego,
Śmicza, Miłowic, Solca i Olbrachcic, gdzie stanowią średnio 63 % uŜytków rolnych.
__________________________________________________________________________________________
Strona 85
84
Pozostałe typy gleb nie zajmują większych powierzchni. Czarne ziemie zlokalizowane są
głównie w obniŜeniach terenu w północnej części gminy. W najniŜszych partiach obniŜeń
występują gleby mułowo-torfowe. Niewielkie kompleksy mad rzecznych wyścielają dna dolin
rzecznych i mają znaczenie głównie w części północnej gminy, gdzie doliny ulegają
znaczniejszym rozszerzeniom.
Pod względem właściwości mechanicznych utworów glebowych gminy dominują gleby
cięŜkie obejmujące duŜe obszary glin lessopodobnych i polodowcowych, a takŜe wychodnie
trzeciorzędowych iłów. Znaczny jest udział gleb średnich występujących na glinach
lessopodobnych i zwałowych zapiaszczonych. Oba typy gleb zlokalizowane są w zwartych
płatach w południowej części gminy Biała. Gleby lekkie i bardzo lekkie występują w centrum i
częściowo na północy na piaszczystych równinach wodnolodowcowych i nie mają większego
znaczenia. Łącznie zajmują ok. 6,6% powierzchni gruntów rolnych.
Na obszarze gminy występują wszystkie klasy bonitacji glebowej. Dominują gleby chronione
klas I-III, które zajmują 58% uŜytków rolnych, występujące pospolicie w południowej i
centralnej części gminy. Gleby słabsze klas V i VI, występujące w północnej części gminy,
zajmują niewielki odsetek powierzchni uŜytków rolnych – ok. 6%. W trwałych uŜytkach
zielonych gleby klasy I zajmują 0,1% powierzchni, klasy II – 2,5%, III – 44,40%, IV – 38,5%,
V – 10,8%, VI – 3,3%. Gleby chronione i nie chronione w trwałych uŜytkach zielonych
występują w równowadze.
TABELA 26
GMINA BIAŁA – BONITACJA GRUNTÓW ROLNYCH – STAN 2012 R.
OBSZAR
KLASY BONITACYJNE UśYTKÓW ROLNYCH (ha)
I
21,0
1%
gmina Biała
II
1141,0
9%
III
6422,0
48%
IV
4697,0
36%
V
688,0
5%
VI
179,0
1%
W kompleksach przydatności rolniczej gleb gruntów ornych na obszarze gminy dominuje
zdecydowanie - pszenny dobry. Gleby tego kompleksu zajmują aŜ 43% wszystkich gruntów
ornych. Bardzo duŜy udział w porównaniu do średniej w regionie zajmują gleby orne
kompleksu najlepszego - pszennego bardzo dobrego, 23,8%. Łącznie kompleksy pszenne
zajmują aŜ 71,5% wszystkich gruntów ornych gminy. Dominują one na gruntach wsi Śmicz,
Kolnowice, Laskowiec, Miłowice, Wasiłowice, PręŜyna, Krobusz, Gostomia, Wilków,
Rostkowice, Solec, Olbrachcice, Browiniec Polski, Józefów i na terenie miasta.
Charakterystyczną cechą gminy, wyróŜniającą ją od średniej regionalnej, jest znaczny udział
gleb kompleksu zboŜowo-pastewnego mocnego – 10,7%. Zazwyczaj gleby te w gminach
Opolszczyzny nie przekraczają 5%. Większe kompleksy tych gleb występują w okolicach wsi
Nowa Wieś Prudnicka, śabnik, Krobusz, Radostynia, Górka Prudnicka oraz Chrzelice i
Pogórze. Są one związane głównie z obszarami występowania czarnych ziem. W trwałych
uŜytkach zielonych sytuacja bonitacyjna przedstawia się następująco: uŜytki bardzo dobre i
dobre stanowią 2,4%, uŜytki średnie – 86,4%, a uŜytki słabe i bardzo słabe – 11,2%.
Dominacja uŜytków średnich jest typowa dla województwa opolskiego.
Ogólnie gleby obszaru gminy charakteryzują się bardzo korzystnymi warunkami rozwoju
rolnictwa w części południowej, słabnącymi w centrum i na północy.
1.6. KLIMAT
Według regionalizacji klimatycznej Adama Schmucka gmina Biała leŜy na pograniczu
dwóch regionów pluwiotermicznych tj. nadodrzańskiego i podsudeckiego. W związku z
tym moŜna zauwaŜyć znaczące dla gospodarki i osadnictwa zmiany cech klimatu
__________________________________________________________________________________________
Strona 86
85
pomiędzy północno - wschodnią i środkową częścią gminy, połoŜoną w granicach
mezoregionu Kotliny Raciborskiej i Równiny Niemodlińskiej, a jej częścią południową
połoŜoną w granicach PłaskowyŜu Głubczyckiego. RóŜnice pomiędzy nimi najbardziej
uwidaczniają się w panujących warunkach termicznych, ilości opadów, a takŜe w
lokalnych warunkach mikroklimatycznych, zaleŜnych od połoŜenia terenu. W środkowej i
północnej części gminy klimat wykazuje cechy zbliŜone do regionu nadodrzańskiego,
natomiast w południowej i południowo-zachodniej części przewaŜają cechy klimatu
przedgórskiego.
Warunki klimatyczne obszaru gminy charakteryzują się następującymi parametrami (Klimat...
1986, Atlas... 1997):
średnia temperatura roczna - 8,5 C (S), średnia temperatura stycznia - -1,5 C (W),
średnia temperatura lipca – +17,5 C (S)
roczne sumy promieniowania całkowitego - 3600 - 3700 MJ/m2 (S)
termiczne pory roku - przedwiośnie 23 II - 30 III, wiosna 30 III - 28 IV, przedlecie 28
IV - 1 VI, lato - 1 VI – 6 IX, polecie – 6 IX - 8 X, jesień - 8 X - 10 X, przedzimie - 10 XI 17 XII, zima - 17 XII - 23 II,
średnia długość okresu bezprzymrozkowego - 170 dni (S)
opady atmosferyczne - 700cm (S), opady półrocza ciepłego - 450cm (W), opady
półrocza chłodnego - 250cm (N), maksymalne dobowe sumy opadów z p = 1 % - 100
mm (S), średnia liczba dni z opadem gradu od IV do X - 1,0 dnia (W)
liczba dni z pokrywą śnieŜną - 55 dni (S), maksymalna grubość pokrywy śnieŜnej 50cm (S), data zaniku pokrywy śnieŜnej - do 30 III (S)
średnia roczna liczba dni z mgłą - 35 dni (S), średnia liczba dni z rosą od IV do X 100 - 120 dni (W), średnia roczna liczba dni z burzą - 22 dni (S)
średnia roczna prędkość wiatru - 2,5 - 3 m/s (N), dominujące kierunki wiatrów - S 17 %, udział energetycznych prędkości wiatru > 4 - 15 m/s - 28 % (S), udział cisz
atmosferycznych - 12 %, (S)
(w nawiasach podano odniesienie warunków w stosunku do panujących na Opolszczyźnie N
– wartość niŜsza niŜ średnio w regionie, S – wartość zbieŜna ze średnią w regionie, W –
wartość wyŜsza niŜ średnia w regionie)
RóŜnice w nasłonecznieniu terenu, a więc w rozkładzie średniorocznych temperatur,
pomiędzy PłaskowyŜem Głubczyckim, a pozostałą częścią gminy wynikają głównie z
duŜego nachylenia powierzchni terenu tego pierwszego w kierunku północno - wschodnim,
co w zasadniczy sposób wpływa na obniŜenie temperatury rocznej i długość okresu
wegetacyjnego. Średnia roczna temperatura dla PłaskowyŜu Głubczyckiego jest niŜsza o
3oC, w stosunku do pozostałego obszaru gminy. Średnia roczna temperatura dla całej gminy
waha się w granicach 8oC, przy czym w jej części środkowej i północnej, ze względu na
płaskie ukształtowanie terenu, jest wyŜsza. Podobnie i okres wegetacyjny na terenie
PłaskowyŜu Głubczyckiego jest o ok. 15 dni niŜ na pozostałym obszarze gminy i wynosi
205 dni, przy średniej temperaturze poniŜej 14oC. W części północnej i środkowej gminy
okres wegetacyjny trwa 220 dni, a jego średnia temperatura kształtuje się na poziomie
14,2oC.
Wpływ wysokości zaznacza się teŜ w przebiegu innych elementów meteorologicznych.
Wraz ze wzrostem wysokości spóźnia się nadejście wiosny i lata, a wcześniej nadchodzi
jesień i zima. Zima na PłaskowyŜu Głubczyckim trwa dłuŜej, a pokrywa śnieŜna jest obfitsza
w porównaniu z terenami połoŜonymi niŜej i zalega tu dłuŜej. Pokrywa śnieŜna podlegać
moŜe wielokrotnym zanikom i odnowieniom w czasie zimy. Dni przymrozkowi występują od
października do kwietnia, z małym prawdopodobieństwem przymrozków majowych oraz
zanikowym wrześniowych.
Niewielka wyniosłość terenu odgrywa teŜ rolę w zróŜnicowaniu ilości opadów. Średnia
__________________________________________________________________________________________
Strona 87
86
roczna suma opadów wzrasta od około 650mm w północno - wschodniej części gminy
(nizinnej) do około 700mm na południu. W okresie wegetacyjnym ilość opadów rośnie
równieŜ wraz z wysokością od 350mm do 425mm, co stanowi około 65 % sumy
rocznej. Jest to ilość wystarczająca dla odpowiedniego wzrostu roślin i tylko róŜnice w
przepuszczalności gleb mogą decydować o ich kategorii uwilgocenia.
Na terenie PłaskowyŜu Głubczyckiego dominują wiatry z zachodu, które stanowią około
19% wszystkich wiatrów. Na pozostałym obszarze gminy dominują wiatry z zachodu oraz
południa, których suma wynosi 23,5% wszystkich wiatrów. Słabo zaznaczone są wiatry
wschodnie, jesienią uwidaczniają się wzrostem częstości z kierunku południowowschodniego, natomiast zwraca uwagę ich brak wiosną. Prędkość wiatrów nie jest zbyt
wielka, jakkolwiek średnie sezonowe z kierunków południowych i zachodnich osiągają
5m/s. Wiatry silne występują najczęściej w chłodnej porze roku, łącznie średnio 30 dni.
Najmocniejsze wiatry ciepłe wieją z południa i osiągają one największą siłę w maju,
kwietniu oraz w marcu i są często bardzo gwałtowne.
Gmina charakteryzuje się zróŜnicowaną rzeźbą terenu oraz jego pokryciem, a w związku
z czym, występowaniem róŜnych mikroklimatów lokalnych. Najkorzystniejsze warunki
mikroklimatyczne są na wysoczyźnie lessowej w obrębie wzniesień. W dnach dolin
rzecznych, rozcinających wysoczyznę, są niekorzystne. ZróŜnicowane warunki występują na
stokach wysoczyzny, przy granicy z dolinami. ZaleŜne są one tu od wystawy zboczy.
Obszary stoków o wystawie południowej charakteryzują się korzystnymi warunkami, a o
wystawie północnej niekorzystnymi. Na wysoczyźnie lessowej oraz na wyŜej połoŜonych
obszarach wysoczyzn polodowcowych w północnej i centralnej części gminy teren jest
dobrze nasłoneczniony i przewietrzany, w przeciwieństwie do dolin rzecznych, w których
czasowo mogą gromadzić się masy zimnego powietrza oraz powstawać zastoiska mgieł i
zastoiska mrozowe. Doliny rzeczne są głównymi kanałami odprowadzania mas zimnego
powietrza z wysoczyzny ku dolinie Osobłogi i Odry. Ponadto dna dolin oraz stoki południowe
o wystawie północnej są gorzej nasłonecznione. Zimne masy powietrza utrzymują się dłuŜej,
temperatura moŜe być niŜsza od występującej w tym samym czasie na wysoczyźnie o ok. 23 0C. Wilgotność powietrza w dolinach jest równieŜ o ok. 20% większa niŜ na wysoczyźnie.
Najmniej korzystne warunki panują rano, wieczorem i w nocy.
2. STAN I ZASOBY ŚRODOWISKA PRZYRODY OśYWIONEJ ORAZ
JEGO OCHRONA
2.1. SZATA ROŚLINNA
Przebiegająca na osi wschód-zachód granica pomiędzy częścią wyŜynną (PłaskowyŜem
Głubczyckim) i nizinną (Kotliną Raciborską i Równiną Niemodlińską) warunkuje
charakterystyczne zróŜnicowanie rzeźby i związanej z nią potencjalnej i rzeczywistej
roślinności. Głównym czynnikiem, który zadecydował o obecnym charakterze flory i
roślinności jest tutaj działalność człowieka. Poza częścią północną obejmującą zwarty
kompleks Borów Niemodlińskich pozostała część obszaru gminy została silnie
zdegradowana. Na przestrzeni ostatnich stu lat walory przyrodnicze obszaru gminy Biała
uległy znaczącej degradacji we wszystkich typach środowisk tj. torfowiskowego, łąkowego,
leśnego i murawowego.
2.1.1. Roślinność potencjalna
Roślinność potencjalną obszaru opracowania w granicach wysoczyzny lessowej stanowią
zbiorowiska leśne naleŜące do grądów środkowoeuropejskich Galio sylvatici-Carpinetum
betuli, w odmianie śląsko-wielkopolskiej i formie niŜowej (Matuszkiewicz red. 1991). Na
terenach dolin rzecznych powinny występować łęgi wiązowo-olszowe Alno-Ulmetum. W
__________________________________________________________________________________________
Strona 88
87
północnej części gminy na wysoczyźnie polodowcowej z dominującymi piaskami
wodnolodowcowymi i piaskami i Ŝwirami serii Gozdnicy powinny występować kwaśne
buczyny Luzulo pilosae-Fagetum (w miejscach bardzie Ŝyznych) lub kwaśne dąbrowy
Potentillo-Quercetum (w miejscach mniej Ŝyznych).
2.1.2. Roślinność rzeczywista
Roślinność rzeczywista obszaru gminy Biała oraz jej bogactwo jest odzwierciedleniem duŜej
ilości siedlisk, jakie wykształciły się tu w wyniku róŜnej Ŝyzności gleb, warunków wodnych i
mikroklimatycznych. Jest równieŜ odzwierciedleniem silnych zmian antropogenicznych
będących wynikiem rozwoju osadnictwa i rolnictwa. Znaczące zróŜnicowanie warunków
edaficznych umoŜliwiło rozwój wielu zbiorowiskom roślinnym zarówno naturalnym (m.in.
leśnym, wodnym, szuwarowym), jak i półnaturalnym oraz antropogenicznym (m.in. łąkowym,
polnym, ruderalnym). Dominującymi zbiorowiskami na obszarze całej gminy z wyjątkiem
części północnej są zbiorowiska segetalne i synantropijne. Wczesne osiedlenie się człowieka
na tym terenie zmniejszyło bowiem znacznie areał występowania lasów wskutek wyrębu
drzew i wzięcia ziemi pod uprawę rolną.
Na obszarze gminy Biała stwierdzono występowanie kilkudziesięciu zbiorowisk roślinnych.
Cześć z nich znalazła się na regionalnej Czerwonej liście zbiorowisk Górnego Śląska
(Celiński i in. red. 1997). Do ochrony proponuje się zagroŜone zbiorowiska leśne i
zaroślowe, trwałych uŜytków zielonych, muraw, wrzosowiska i torfowisk, zbiorowiska wodne,
zbiorowiska terofitów mulistych brzegów wód i okresowo zalewanych zagłębień, a takŜe
zbiorowiska pól uprawnych, zrębów, okrajków, terenów wydeptywanych i ruderalnych (wykaz
zbiorowisk ujęto w ekofizjografii opracowanej na potrzeby niniejszego studium).
A. EKOSYSTEMY PÓL UPRAWNYCH
Zbiorowiska pól uprawnych są najbardziej pospolitymi zbiorowiskami na terenie badanej
gminy, zarówno upraw zboŜowych jak i okopowych. Dominującymi zbiorowiskami upraw
polnych są pospolite zespoły z rzędu Polygono-Chenopodietalia. UŜytki zielone w postaci łąk
i pastwisk równieŜ zagospodarowane są intensywnie i pozbawione istotnych walorów
przyrodniczych. Ich skład florystyczny jest ubogi i wykazujący cechy degeneracji fitocenoz.
Zespoły dobrze wykształcone, interesujące mnogością barw chabrów, maków czy wyk
zanikają na obszarze terenu badań.
B. EKOSYSTEMY WODNO-BŁOTNE
Na obszarze gminy zbiorowiska wodne naleŜą do bardzo rzadkich elementów szaty
roślinnej. Uboga jest ona w duŜe rzeki i zbiorniki wodne. Zbiorniki dominujące to zawodnione
wyrobiska eksploatacyjne i poeksploatacyjne. Nieliczne stawy oraz większe rzeki, a takŜe
liczniejsze w części północnej gminy strumienie i rowy melioracyjne stanowią dogodne
siedliska dla rozwoju zbiorowisk wodnych, reprezentowanych na tym terenie przez fitocenozy
z klasy Lemnetea, Potamogetonetea i Utriculańetea intermedio-minoris. Zbiorowiska wodne,
w zaleŜności od warunków siedliskowych, przedstawiają róŜne postacie organizacji – od
dobrze wykształconych fitocenoz, skupiających większość gatunków charakterystycznych do
agregacji jednogatunkowych, trudnych do identyfikacji. W gminie Biała dominują te drugie.
Najczęściej spotykanym na obszarze gminy zbiorowiskiem wodnym jest zespół rzęsy
drobnej i spirodeli wielokorzeniowej Lemno-Spirodeletum polyrrhizae, który występuje często
w róŜnego rodzaju płytkich zbiornikach wodnych. Zespół rzęsy drobnej i pływacza
zwyczajnego Lemno-Utricularietum vulgaris spotykany jest dosyć rzadko w stawach i
wyrobiskach, m.in. koło miasta Biała. Zespół moczarki kanadyjskiej Elodeetum canadensis
spotykany jest na rozproszonych stanowiskach w róŜnego rodzaju ciekach i zbiornikach
wodnych na całym obszarze gminy. Zespół rogatka sztywnego Ceratophylletum demersi
występuje dosyć rzadko na niewielkich powierzchniach w róŜnego rodzaju zbiornikach, w
__________________________________________________________________________________________
Strona 89
88
tym przeciwpoŜarowych. Zespół Ŝabiścieka pływającego Hydrocharitetum morsus-ranae
występuje najczęściej na niewielkich powierzchniach w zbiornikach poeksploatacyjnych.
Zespół okręŜnicy bagiennej Hottonietum palustris został stwierdzony na kilku stanowiskach w
śródleśnych rowach melioracyjnych na północ od Chrzelic.
Na obszarze gminy Biała zbiorowiska szuwarowe i wielkoturzycowe zajmują stosunkowo
niewielkie powierzchnie i są coraz rzadsze. Do najczęściej spotykanych naleŜą płaty
zespołów ze związku Phragmition. Tworzą one otulinę licznych zbiorników wodnych, w tym
wyrobisk poeksploatacyjnych lub porastają zbiorniki wypłycone. Do najbardziej
rozpowszechnionych naleŜy zespół trzciny pospolitej Phragmitetum australis, pałki
szerokolistnej Typhetum latifoliae i manny mielec Glycerietum maximae. Występują one w
dolinie Białej między Białą i Ligotą Bialską oraz koło Radostyni, a duŜe płaty zlokalizowane
są takŜe w dolnym odcinku doliny Kolnowickiego Potoku. Inne z wykazu podanych
zbiorowisk szuwarowych zajmują znacznie mniejsze powierzchnie, są jednak stale obecne
nad brzegami zbiorników wodnych oraz na podtorfionych łąkach i nieuŜytkach we wszystkich
większych dolinach rzecznych.
WzdłuŜ cieków wodnych, w lokalnych obniŜeniach terenu lub nad brzegami silnie
wypłyconych zbiorników wodnych pochodzenia antropogenicznego, rozwijają się zespoły
wysokich turzyc ze związku Magnocaricion. Zbiorowiska te na badanym obszarze nie
zajmują większych powierzchni, co jest skutkiem stałej presji gospodarki człowieka na
Ŝyznych terenach dolin rzecznych. Zinwentaryzowano je na torfowiskach koło Chrzelic.
Najczęściej spotykanym zbiorowiskiem jest mokra łąka turzycowa Caricetum gracilis i szuwar
turzycy błotnej Caricetum acutiformis. Zabagnione partie duŜych kompleksów łąkowych
zajmuje zespół kosaćca Ŝółtego Iridetum pseudacori, któremu towarzyszą liczne gatunki
łąkowe i szuwarowe. Występuje on m.in. w dolinie Młyńskiej między Browińcem Polskim i
Solcem.
Obszar gminy Biała nie obfituje we właściwe siedliska dla rozwoju fitocenoz związanych z
czasową lub trwałą obecnością wody w podłoŜu. Siedliska te skupiają się w pobliŜu wyrobisk
poeksploatacyjnych i nielicznych stawów hodowlanych. Do najpospolitszych naleŜą
fitocenozy Polygono-Fjidentetum, rozwijające się najczęściej nad brzegami wyrobisk
poeksploatacyjnych. Rzadziej obserwowano płaty zespołu szczawiu nadmorskiego
Rumicetum maritimi oraz zespół szczawiu kędzierzawego i wyczyńca kolankowego RumiciAlopecuretum, wykształcające się na czasowo podtapianych stawach hodowlanych.
D. EKOSYSTEMY ŁĄKOWE I TORFOWISKOWE
Seminaturalne i antropogeniczne zbiorowiska Ŝyznych łąk kośnych z klasy MolinioArrhenatheretea na obszarze gminy Biała są spotykane dosyć rzadko i na niewielkich
powierzchniach. Występują głównie w dnach dolin rzecznych. Kiedyś ich rozprzestrzenienie
było znacznie większe. Obecnie większość łąk i pastwisk gminy została zamieniona w grunty
orne.
Łąki świeŜe z rzędu Arrhenatheretalia są najczęściej spotykanymi zbiorowiskami łąkowymi
na tym obszarze. Występują na wyŜszych terasach dolin rzecznych i uŜytkowane są jako łąki
kośne lub kośno-pastwiskowe. Są to zbiorowiska bardzo ubogie florystycznie zmienione
przez intensywne nawoŜenie.
Łąki wilgotne z rzędu Molinietalia występują w miejscach wilgotniejszych, na siedliskach
łęgów i grądów niskich. Intensyfikacja rolnictwa spowodowała zmiany w składzie i strukturze
tych zespołów, dlatego teŜ są najczęściej dosyć ubogie w gatunki i zajmują małe
powierzchnie. Dobrze wykształcone płaty tych łąk występują m.in. koło Chrzelic, Białej i
Ligoty Bialskiej, Kolnowic, Solca, Gostomi, Wilkowa i Browińca Polskiego.
Do najczęściej spotykanych i najlepiej wykształconych naleŜą płaty naleŜące do zespołu
sitowia leśnego Scirpetum sylvatici, spotykane nad brzegami rowów melioracyjnych i
strumieni oraz w miejscach silnie podmokłych.
__________________________________________________________________________________________
Strona 90
89
Większość zbiorowisk łąkowych, zwłaszcza wraŜliwych na zmiany wilgotnościowe, naleŜy na
tym terenie do potencjalnie zagroŜonych. Zaprzestanie wykaszania lub zmiana sposobu ich
uŜytkowania oraz melioracja są przyczyną zarastania wielu łąk łanami trzcinnika piaskowego
Calamagrostis epigejos, róŜnymi gatunkami nawłoci Solidago sp. oraz wrotyczem pospolitym
Tanacetum vulgare.
Niskoturzycowe, torfotwórcze zbiorowiska z klasy Scheuchzerio-Caricetea fuscae występują
na badanym terenie bardzo rzadko i obecnie na niewielkich powierzchniach. Najlepiej
wykształcone płaty tych zbiorowisk występują m.in.: na północ i wschód od Chrzelic. Kiedyś
w okolicach Chrzelic zbiorowiska te występowały często. Był to jeden z większych obszarów
zbiorowisk torfowych w regionie.
D. EKOSYSTEMY LEŚNE I ZAROŚLOWE
Ekosystemy leśne cechują się wysokim stopniem róŜnorodności biologicznej,
skomplikowaną siecią zaleŜności międzygatunkowych i przez to wysokimi walorami
poznawczymi, ochronnymi i estetycznymi. Kompleksy leśne oraz tereny zadrzewione i
zakrzewione zajmują na obszarze gminy Biała ok. 3450ha, co stanowi ok. 17,5% jej
powierzchni. Największe i najbardziej zwarte kompleksy leśne występują w północnej
części gminy, na terenie Równiny Niemodlińskiej (Bory Niemodlińskie). Na pozostałym
obszarze większe zbiorowiska leśne spotykamy tylko na gruntach Nowa Wieś Prudnicka Czartowice oraz Kolnowice.
Lasy gminy, według przyjętego podziału w Regionalizacji przyrodniczo-leśnej na podstawach
kryteriów ekologiczno-fizjograficznych leŜą w V Śląskiej Krainie przyrodniczo-leśnej w dwóch
dzielnicach:
– 4 Dzielnicy Równiny Niemodlińsko-Grodkowskiej, w mezoregionie (4b) Równiny
Niemodlińskiej - naleŜą tu lasy nadleśnictwa Prószków obrębu Chrzelice,
– 3 Dzielnicy Przedgórza Sudeckiego i PłaskowyŜu Głubczyckiego, w mezoregionie
(3b) PłaskowyŜu Głubczyckiego - naleŜą tu lasy nadleśnictwa Prószków obrębu
Chrzelice, Dobra oraz nadleśnictwa Prószków.
W gminie Biała występują typy siedliskowe lasu charakterystyczne dla obszarów nizinnych.
Są to głównie:
– bór mieszany świeŜy (BMśw) - występuje głównie w północnej części zwartego
kompleksu leśnego, wchodzącego w skład Obszaru Chronionego Krajobrazu
Borów Niemodlińskich, na północ od wsi Chrzelice i Rzymkowice,
– bór mieszany bagienny (BMb) - ten typ tworzy w miarę zwarty kompleks w
południowo-wschodniej części Borów Niemodlińskich wchodzących w skład gminy na
północ od wsi Chrzelice i Rzymkowice,
– las świeŜy (Lśw) - te Ŝyzne siedliska występują głównie na północ od Pogórza (oddz.
194-197) oraz na północ od Czartowic w kompleksie lasów uzdrowiskowo-klimatycznych
miejscowości Moszna,
– las mieszany wilgotny (LMw) - typ ten występuje w rozproszeniu w południowej
części Borów Niemodlińskich oraz z Lśw i LMśw tworzy kompleks leśny na północ od
Czartowic, chroniąc i kształtując klimat wokół Musznej,
– las wilgotny (Lw) - występuje w oddziale 193, na południe od Chrzelic, oraz w
znacznym rozproszeniu w innych kompleksach zajmując poszczególne oddziały,
– las mieszany świeŜy (LMśw) na siedliskach średnio Ŝyznych – występuje w duŜym
rozproszeniu na niewielkich obszarach,
– las mieszany bagienny i ols – zajmują marginalne części terenu w lasach gminy .
Pod względem udziału powierzchniowego poszczególnych typów siedliskowych na terenie
gminy zdecydowanie dominują lasy naleŜące do boru mieszanego świeŜego, znaczny udział
jest borów mieszanych.
Dominującymi rzeczywistymi zbiorowiskami leśnymi są lasy o charakterze borów sosnowych,
__________________________________________________________________________________________
Strona 91
90
mieszanych i monokultury sosnowe, które zajmują w gminie Biała największą powierzchnię.
Mają one najczęściej niewielką wartość przyrodniczą, gdyŜ są to przewaŜnie zbiorowiska
wtórne, ze sztucznie nasadzoną sosną na siedliskach grądowych. Na terenie Borów
Niemodlińskich największą powierzchnię zajmują zbiorowiska leśne, a zbiorowiska
zaroślowe występują głównie na granicy kompleksu. Zbiorowiskami dominującymi są tu bory
sosnowe, które są najczęściej sztucznie nasadzonymi monokulturami. Lasy liściaste
spotykane są tu dosyć rzadko. Występują najczęściej w dolinach strumieni i nad brzegami
stawów oraz miejscami jako enklawy wśród borów sosnowych. Lasy o charakterze borów
sosnowych, mieszanych i monokultury sosnowe mają tutaj niewielką wartość przyrodniczą,
gdyŜ są to przewaŜnie zbiorowiska wtórne, ze sztucznie nasadzoną sosną na siedliskach
grądowych. W bardzo ubogim pod względem florystycznym runie tych lasów dominują róŜne
gatunki jeŜyn Rubus sp. oraz trzcinnik piaskowy Calamagrostis epigejos, szczególnie bujnie
rozwijające się w partiach nadmiernie prześwietlonych. W wielu miejscach, zwłaszcza w
oddziałach leśnych ze starszym drzewostanem, występują dobrze wykształcone
suboceaniczne bory świeŜe Leucobryo-Pinetum z licznymi gatunkami borowymi w runie.
Najlepiej wykształcone płaty tego zespołu występują w rezerwatach przyrody oraz ich
najbliŜszym sąsiedztwie.
Bór trzcinnikowy Calamagrostio uillosae-Pinetum, który charakteryzuje się masowym
występowaniem w runie trzcinnika owłosionego Calamagrostis villosa, występuje dosyć
rzadko na niewielkich powierzchniach Borów Niemodlińskich, głównie nad brzegami
strumieni i rowów melioracyjnych. W miejscach podmokłych, nad brzegami torfowisk lub
wzdłuŜ cieków wodnych stwierdzono występowanie fitocenoz nawiązujących składem
florystycznym do wilgotnego boru trzęślicowego Molinio-Pinetum i kontynentalnego boru
bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum. Wśród lasów liściastych największe powierzchnie
zajmują grądy środkowoeuropejskie Galio sylvatici-Carpinetum. Występują w większych
płatach koło Czartowic, Dębiny i Pogórza. Wśród lasów liściastych na obszarze Borów
Niemodlińskich spotykane są równieŜ nieliczne płaty niŜowych środkowoeuropejskich
acidofiInych dąbrów Calamagrostio-Quercetum petraeae, które spotkać moŜna w niewielu
miejscach, najczęściej na niewielkich powierzchniach jako enklawy połoŜone pośród borów
sosnowych. Pozostałe typy lasów liściastych występują juŜ na mniejszych powierzchniach.
NaleŜy do nich łęg jesionowo-olszowy Circaeo-Alnetum, którego niewielkie płaty
obserwowano m.in.: w dolinie Rzymkowickiego Rowu, nad brzegami nielicznych zbiorników
wodnych oraz w lokalnych obniŜeniach terenu na rozproszonych stanowiskach na całym
obszarze Borów Niemodlińskich. W drzewostanie tego zespołu dominuje olsza czarna Alnus
glutinosa, czasem z domieszką jesiona wyniosłego Fraxinus excelsior.
Ols porzeczkowy Carici elongatae-Alnetum to rzadkie zbiorowisko leśne wykształcające się
w miejscach zabagnionych, ze stagnacją wody, charakteryzujące się dominacją olszy
czarnej Alnus glutinosa w drzewostanie i kępkową strukturą runa. Niewielkie płaty tego
zbiorowiska występują nad zabagnionymi terenami koło Chrzelic.
Łozowiska wierzbowe Salicetum pentandro-cinereae zostały stwierdzone nad brzegami
cieków Biała, Ścinawka i innych. W ich drzewostanie dominują: wierzba szara Salix cinerea i
wierzba pięciopręcikowa Salix pentandra, czasem w domieszce występuje olsza czarna
Alnus glutinosa.
Na pozostałym obszarze gminy zbiorowiska leśne występują sporadycznie na PłaskowyŜu
Głubczyckim. Składem gatunkowym nawiązują one do grądów środkowoeuropejskich. Ze
względu jednak na małą powierzchnię jednostkową nie są to grądy w pełni wykształcone.
Większe kompleksy zadrzewień równieŜ nawiązujących do grądów występują na stromych
stokach dolin rzecznych, gdzie pełnią funkcję przeciwerozyjną. Zadrzewienia te mają bardzo
wysoką wartość przyrodniczą i krajobrazową i powinny być chronione.
__________________________________________________________________________________________
Strona 92
91
Wszystkie lasy gminy Biała są lasami ochronnymi. Znajdują się w II strefie uszkodzeń
przemysłowych oraz II kategorii zagroŜenia poŜarowego. Kompleksy leśne w południowej
części gminy naleŜące do Nadleśnictwa Prudnik naleŜą do lasów ochronnych
glebochronnych. Stabilizują one zróŜnicowane geomorfologicznie obszary stoków
wysoczyzny lessowej.
2.1.3. Siedliska przyrodnicze podlegające ochronie
Z siedlisk objętych ochroną na mocy dyrektywy habitatowej na obszarze gminy Biała
występują:
twarde oligo-mezotroficzne wody z roślinnością bentosową formacji tzw. „łąki”
ramienicowe (Chara) [22.12x22.44] to
zbiorowiska tworzące
najczęściej
jednogatunkowe agregacje Chara sp. Najczęściej występują w mikromozaikowym
kompleksie z róŜnymi zbiorowiskami roślin naczyniowych. Na obszarze gminy Biała
stwierdzone w zalanych, nieczynnych wyrobiskach poeksploatacyjnych koło Dębiny;
półnaturalne odmiany muraw i zarośli na podłoŜach wapiennych (FestucoBrometalia) [34.31-34.34]. Tworzą najczęściej niewielkie powierzchnie i są najczęściej
zuboŜałe pod względem florystycznym. ZagroŜeniem dla ich istnienia jest naturalna
sukcesja roślinna. Na obszarze gminy stwierdzone lokalnie na stokach głęboko wciętych
dolin rzecznych koło Białej, Laskowca, Browińca Polskiego, Olbrachcic;
zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) – łąki z Molinia na kredzie i glinie (EuMolinion) [37.31] to zbiorowiska jednokośnych i nienawoŜonych łąk zmiennowilgotnych
występują dosyć rzadko w dolinie Białej i w dolinach jej dopływów. Najczęściej są to
zbiorowiska fragmentarycznie wykształcone i zuboŜałe pod względem florystycznym.
Dobrze wykształcone, bogate florystycznie fitocenozy spotykane są bardzo rzadko.
ZagroŜeniem dla ich istnienia jest melioracja, intensyfikacja i chemizacja rolnictwa oraz
zaprzestanie wykaszania podmokłych łąk;
nizinne łąki kośne (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) [38.2] występują
dosyć rzadko w dolinach rzecznych całej gminy, w szczególności na południu w dnach
dolin głęboko wciętych w bazę erozyjną. Najczęściej są to zbiorowiska zuboŜałe pod
względem florystycznym. ZagroŜeniem dla istnienia tych fitocenoz jest intensyfikacja i
chemizacja rolnictwa oraz zaprzestanie ich wykaszania;
niŜowe łąki świeŜe (klasy Molinio-Arrhenatheratea), uŜytkowane ekstensywnie
(6510), występujące głównie w północnej części obszaru gminy, w dolinach cieków
wodnych. W największym kompleksie usytuowanej są na gruntach wsi Łącznik;
olsy i zarośla łozowe (Alnetea glutinosae) - występują w lokalnych zagłębieniach
terenu na rozproszonych stanowiskach w dolinach rzecznych na całym obszarze gminy.
Zbiorowiska te tworzą zazwyczaj niewielkie powierzchniowo płaty;
lasy mieszane dębowo-wiązowo-jesionowe (łęgi) nad duŜymi rzekami [łęg
jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum=Circaeo-Alnetum), łęg wiązowo-jesionowy
(Ficario-Ulmetum campestris), łęg topolowo-wierzbowy (Salici-Populetum)] - występują
jedynie w dolinie Białej koło Radostyni oraz Łącznika. Ze względu na niewielkie
powierzchni jednostkowe i brak cyklicznych zalewów fitocenozy te pod względem
florystycznym są fragmentarycznie wykształcone;
las lipowo-dębowo-grabowy, grąd wschodnioeuropejski (Tilio-Carpinetum) - lasy
naleŜące do tego zespołu występują rzadko i tworzą niewielkie powierzchnie w
kompleksach leśnych na północ od Chrzelic, na północ od Pogórza, koło Dębiny i
Czartowic. Fitocenozy Tilio-Carpinetum są zazwyczaj mocno zniekształcone i zuboŜałe
pod względem florystycznym. W wielu przypadkach, gdyby nie fakt, Ŝe znajdują się w
zasięgu zespołu, trudno byłoby je zaklasyfikować do zespołu. W wyniku niewłaściwie
prowadzonej gospodarki leśnej, skład florystyczny grądów uległ tak znacznym
przekształceniom, Ŝe przypomina lasy mieszane lub bory mieszane. W silnie
zdegenerowanych płatach tego zespołu dominuje w runie najczęściej Carex brizoides.
__________________________________________________________________________________________
Strona 93
92
2.2. WALORY FAUNISTYCZNE
2.2.1. Przegląd gatunków i miejsc ich występowania
Występowanie najrzadszych, zagroŜonych, objętych ochroną gatunków zwierząt decyduje o
atrakcyjności faunistycznej obszaru. Dla gminy Biała taksony zostały zakwalifikowane
do umieszczenia w przeglądzie w następujących przypadkach:
– posiadanie wysokiej kategorii zagroŜenia (co najmniej V- zagroŜony) na czerwonej liście
zwierząt Górnego Śląska i równocześnie obecność na polskiej, europejskiej lub
światowej czerwonej liście zwierząt lub w „twardych załącznikach” (Konwencja
Berneńska - II załącznik, Dyrektywa Ptasia - I załącznik, Dyrektywa Siedliskowa - II lub IV
załącznik);
– obecność na polskiej lub światowej czerwonej liście.
Na obszarze gminy Biała występują następujące gatunki zwierząt, objęte ochroną lub
zagroŜone:
PAJĘCZAKI ARACHNIDA (gatunki objęte ochroną) - tygrzyk paskowany (Argiope
bruennichi),
OWADY INSECTA:
– CHRZĄSZCZE COLEOPTERA (gatunki objęte ochroną) biegacz zielonozłoty
(Carabus auronitens), biegacz ogrodowy (Carabus arvensis), biegacz wręgaty
(Carabus cancellatus), biegacz złocisty (Carabus nitens), biegacz granulowaty
(Carabus granulatu), biegacz skórzasty (Carabus coriaceus) oraz z fioletowy (arabus
violaceus),
– MOTYLE – modraszek telejus (Maculinea teleius) i Modraszek nausitous (Maculinea
nausithous);
– BŁONKOSKRZYDŁE HYMENOPTERA (gatunki objęte ochroną) - trzmiele (Bombus
sp.),
MIĘCZAKI MOLLUSCA:
– ŚLIMAKI GASTROPODA - ślimak winniczek (Helix pomatia),
– MAŁśE BIVALVIA - gałeczka rzeczna (Sphaerium rivicola), gałeczka rogowa
(Sphaerium corneum), groszkówka rzeczna (Pisidium amnicum),
RYBY PISCES (*- gwiazdką wyróŜniono gatunki objęte tylko ochroną częściową) róŜanka (Rhodeus sericeus), piskorz (Misgurnus fossilis), słonecznica (Leucaspius
delineatus*), śliz (Barbatula barbatula*),
PŁAZY AMPHIBIA - ropucha szara (Bufo bufo), ropucha zielona (Bufo viridis), rzekotka
drzewna (Hyla arboreta), Ŝaba wodna (Rana esculenta), Ŝaba jeziorkowa (Rana
lessonae ), Ŝaba trawna (Rana temporaria), Ŝaba moczarowa (Rana arvalis), traszka
zwyczajna (Triturus vulgaris) oraz traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), kumak
nizinny (Bombina bombina), grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus,
GADY REPTILIA - jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), jaszczurka Ŝyworodna (Lacerta
vivipara), padalec zwyczajny (Anguis fragilis), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) i Ŝmija
zygzakowata (Vipera Berus),
PTAKI AVES (lista obejmuje najbardziej interesujące gatunki lęgowe i obserwowane w
okresie lęgowym) - perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus), bocian biały (Ciconia ciconia),
łabędź niemy (Cygnus olor), jastrząb (Accipiter gentili), krogulec (Accipiter nisus),
myszołów (Buteo buteo), muchołówka mała (Ficedula parva), muchołówka białoszyja
(Ficedula albicollis), przepiórka (Coturnix coturnix), wodnik (Rallus aquaticus), derkacz
(Crex cred), sieweczka rzeczna (Charadrius dubius), sowa włochata (Aegolius funereus),
puchacz (Bubo Bubo), puszczyk (Strix aluco), czajka (Vanellus vanellus), turkawka
(Streptopelia tortur), zimorodek (Alcedo atthis), dzięcioł zielony (Picus viridis), dzięcioł
czarny (Dryocopus Martusi), dzięcioł duŜy (Dendrocopos major), dzięcioł średni
(Dendrocopos medius), dzięciołek (Dendrocopos minor), pokląskwa (Saxicola rubetra),
kląskawka (Saxicola torquata), białorzytka (Oenanthe oenanthe), remiz (Remiz
__________________________________________________________________________________________
Strona 94
93
pendulinus) oraz wilga (Oriolus oriolus), sikora modraszka (Parus caeruleus),strzyŜyk
zwyczajny (Troglodytes troglodytes), kos (Turdus merula), rudzik zwyczajny (Erihacus
rubecula), kowalik (Sitta europaea), paszkot (Turdus viscivorus), krętopgłów (Jynx
torquilla) i zięba (Fringilla coelebs);
SSAKI MAMMALIA - jeŜ zachodni (Erinaceus europaeus), kret (Talpa europaea),
ryjówka aksamitna (Sorex araneus), ryjówka malutka (Sorex minutus), rzęsorek rzeczek
(Neomys fodiens), zębiełek karliczek (Crocidura suaveolens), nocek duŜy (Myotis
myotis), gacek brunatny (Plecotus auritus), mopek (Barbastellus barbastellus), wiewiórka
(Sciurus vulgaris) i łasica (Mustela nivalis).
Waloryzacji faunistycznej obszaru gminy Biała dokonano na podstawie analizy
występujących siedlisk, które określają jakość terenu z punktu widzenia potrzeb
behawioralnych poszczególnych zgrupowań fauny. Na obszarze gminy Biała występuje 5
typów przenikających się zgrupowań faunistycznych:
zgrupowanie fauny terenów upraw rolnych gruntów ornych z lokalnymi
zadrzewieniami - występuje na całym obszarze gminy z wyjątkiem wielkoprzestrzennych
kompleksów leśnych Borów Niemodlińskich oraz duŜego kompleksu koło Pogórza i
Czartowic. Na obszarach dolin rzecznych zespół ten przenika się z zespołami
faunistycznymi typowymi dla obszarów wodnobłotnych, a na obszarach wsi i miasta z
zespołami typowymi dla terenów zabudowanych. Do gatunków stwierdzanych w tej
strefie naleŜą m.in.: skowronek Alauda arvensis, przepiórka Coturnix coturnix, kuropatwa
Pedrix pedrix, baŜant Phasianus colchicus, zając Lepus caeusis, ropucha szara Bufo
bufo, nornik zwyczajny Microtus arvalis, mysz domowa Mus musculus, kret Talpa
europaea. Zgrupowanie nie ma wysokich walorów przyrodniczych godnych szczególnej
ochrony;
zgrupowanie fauny terenów strefy ekotonowej kompleksów leśnych – występuje w
strefie granicy las-pole na północy gminy przy kompleksie leśnym Borów Niemodlińskich
oraz przy mniejszych kompleksach leśnych występujących w centralnej i południowej
części gminy, równieŜ na terenach duŜych zadrzewień porastających strome skarpy dolin
rzecznych Białej i jej dopływów. Do gatunków stwierdzanych w tej strefie naleŜą
potrzeszcz Miliaria calandra, myszołów Buteo buteo, jastrząb Accipiter gentilis,
świergotek drzewny Anthus trivialis, słowik rdzawy Luscinia megarynchos, kos Turdus
merula, drozd śpiewak Turdus philomelos, cierniówka Sylvia communis, dzięcioł duŜy
Dendrocopos major, piecuszek Phylloscopus trochilus, ropucha paskówka Bufo calamita,
jeleń Cervus elaphus, sarna Capreolus capreolus, dzik Sus scrofa, lis Vulpes vulpes.
Zgrupowanie to ma duŜe znaczenie dla zachowania róŜnorodności przyrodniczej gminy i
powinno być w studium i planach chronione;
zgrupowanie fauny terenów zurbanizowanych – występuje na zabudowanych
obszarach wsi oraz w Białej – jest to zgrupowanie gatunków podobnych do strefy
gruntów ornych, tyle, Ŝe bardziej zuboŜone pod względem bioróŜnorodności
występujących taksonów. Nie ma znaczenia waloryzacyjnego z wyjątkiem miejsc
gniazdowania bociana białego, nietoperzy oraz sów i nie musi podlegać szczególnej
ochronie;
zgrupowanie fauny naturalnych łąkowych, szuwarowych i leśnych obszarów
wodno-błotnych - występuje na terenie den dolin rzecznych, a takŜe wtórnie na
obszarach zbiorników wodnych po eksploatacji surowców mineralnych i innych
zbiorników z przyległościami. Największe znaczenie ma na terenach podmokłych teras
zalewowych ze zbiorowiskami szuwarowymi i turzycowiskami oraz w strefie łęgów
nadrzecznych występujących przy korytach rzek. Dolinami mającymi wiodące znaczenie
w ochronie tego zgrupowania są dolina Białej, Kolnowickiego Potoku i Młyńskiej. Do
gatunków, które moŜna stwierdzić na tych terenach naleŜą m.in.: derkacz Crex crex,
muchołówka białoszyja Ficedula albicollis, muchołówka szara Ficedula parva, dzięcioł
średni Dendrocopos medius i zielonosiwy Picus viridis, kanie Milvus sp., większość
krajowych gatunków płazów i wiele innych gatunków. Fauna obszarów wodno-błotnych
__________________________________________________________________________________________
Strona 95
94
charakteryzuje się najwyŜszymi walorami przyrodniczymi. Naturalne leśne i otwarte
siedliska dla tego zgrupowania fauny powinny w studium i planie podlegać
bezwarunkowej ochronie. Dotyczy to najcenniejszych obszarów występujących w obrębie
teras rzecznych Białej i dopływów;
zgrupowanie fauny typowej dla wnętrz duŜych kompleksów leśnych – występuje w
obrębie kompleksu Borów Niemodlińskich oraz w lesie koło Pogórza i Czartowic. W
porównaniu do innych stref charakteryzuje się występowaniem duŜych ssaków łownych,
w szczególności jelenia i dzika. Generalnie róŜnorodność faunistyczna w tej grupie jest
bardzo duŜa i obejmuje zarówno bezkręgowce, jak i kręgowce. Występujące tu gatunki
najmniej ulegają synatropizacji. Zgrupowanie ma bardzo duŜe znaczenie waloryzacyjne
równieŜ w skali ponadlokalnej.
Uwzględniając proporcje udziału powierzchniowego krajobrazów typowych dla opisanych
powyŜej zgrupowań fauny moŜna stwierdzić, Ŝe obszar gminy charakteryzuje się (poza
niewielkimi terenami w dolinach rzecznych i duŜymi kompleksami leśnymi) niewielkimi
walorami faunistycznymi. Występujące tu gatunki są pospolite w całym regionie.
Najistotniejsze znaczenie dla funkcjonowania fauny na obszarze gminy, poza
wielkopowierzchniowymi obszarami leśnymi, ma dolina rzeki Białej, która poza
potencjałem w zakresie moŜliwości osiedlania się rzadkich i chronionych gatunków
zwierząt ma równieŜ ogromne znaczenie migracyjne, w szczególności w zakresie
migracji ptactwa wodno-błotnego, ryb i płazów. Dolina na wysokości gminy jest częścią
korytarza ekologicznego o randze regionalnej. Pozostałości naturalnych ekosystemów
pozostających w strefie podtopień w dolinie powinny podlegać ochronie w planach
zagospodarowania przestrzennego równieŜ jako miejsca przemieszczania się gatunków.
2.2.2. Ostoje fauny
Na obszarze gminy za ostoję faunistyczną naleŜy uznać:
ostoje o znaczeniu ponadlokalnym:
– kompleks leśny Borów Niemodlińskich na północ od Chrzelic,
– dolinę Białej od granicy z gminą Prudnik do granicy z gminą Strzeleczki;
ostoje o znaczeniu lokalnym
– kompleks leśny Pogórze,
– kompleks leśny Czartowice,
– kompleks leśny Kolnowice,
– kompleks leśny Chrzelice,
– dolinę Młyńskiej z szuwarami, łąkami, zadrzewieniami i zbiornikami wodnymi,
– dolinę Ścinawki z łąkami i zadrzewianymi,
– dolinę Potoku Kolnowieckiego z łąkami, murawami, zadrzewieniami i szuwarami,
– dolinę Potoku Śmiczowskiego z łąkami i zadrzewieniami,
– fragmenty doliny Rzymkowickiego Rowu w podtorfionych nieuŜytkowanych
obniŜeniach,
– fragmenty doliny Czarnego Rowu w podtorfionych nieuŜytkowanych obniŜeniach,
– kompleksy wyrobisk poeksploatacyjnych i stawów hodowlanych we wsi Łącznik,
Dębina i Mokra.
2.3. OBSZARY O DUśEJ BIORÓśNORODNOŚCI
Analiza stanu środowiska przyrodniczego wskazuje, Ŝe poza kompleksami leśnymi
biocenozy mające znaczenie w podtrzymywaniu róŜnorodności biologicznej i równowagi
ekologicznej obszaru gminy występują niemal wyłącznie w dolinach rzecznych. W
południowej części gminy doliny rzeczne są jedynymi obszarami mającymi walory
przyrodnicze.
__________________________________________________________________________________________
Strona 96
95
Wśród typów terenów o najwyŜszej bioróŜnorodności w gminie Biała szczególną uwagę
naleŜy zwrócić na:
– kompleksy leśne na siedliskach Ŝyznych lasów oraz siedliskach skrajnych
wilgotnościowo;
– obszary podtorfionych dolin rzecznych oraz dolin w granicach podtopień;
– przykorytowe części dolin rzecznych;
– torfowiska i źródliska;
– skarpy dolin rzecznych na PłaskowyŜu Głubczyckim;
– ekstensywnie uŜytkowane stawy i inne zbiorniki wodne w otoczeniu łąkowym i
leśnym.
Obszarami o duŜej bioróŜnorodności na obszarze gminy są:
zwarty kompleks leśny Borów Niemodlińskich z wyłączeniem obszarów monokultur
sosnowych;
mniejsze kompleksy leśne wykształcające jednak warunki ekologiczne wnętrza lasu koło
Pogórza i Czartowic;
mozaikowate układy zadrzewień, łąk, nieuŜytków, muraw, szuwarów biocenoz wodnych i
turzycowisk w dolinach rzecznych;
obszary zawodnionych i zadrzewionych wyrobisk eksploatacyjnych kruszywa naturalnego
oraz glinianki;
stawy i inne niewielkie zbiorniki wodne oraz stare koryta rzek.
2.4. EKOLOGICZNY MODEL STRUKTURY PRZESTRZENNEJ OBSZARU
Powiązania przyrodnicze danego obszaru mogą mieć charakter ponadregionalny, jeśli mają
ciągłość funkcjonalną i przestrzenną poza jego granicami oraz lokalny, jeśli stanowią one
sieć łączącą komponenty jedynie w ramach rozpatrywanego mniejszego obszaru.
2.4.1. Ekologiczne powiązania zewnętrzne gminy
Charakterystyczną cechą gminy Biała jest uboczne połoŜenie w regionalnym i krajowym
systemie ochrony przyrody. NajwaŜniejszymi powiązaniami zewnętrznymi ekologicznego
systemu przestrzennego gminy są:
ekosystemy leśne w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu Bory Niemodlińskie
– są one kontynuowane na obszarze gmin Strzeleczki, Prószków i Korfantów;
dolina rzeki Biała – będąca regionalnym korytarzem ekologicznym i osią
ekologicznego systemu przestrzennego gminy.
Ochrona walorów przyrodniczych na tych terenach jest jednym z podstawowych
czynników, dających ochronę istotnym z punktu widzenia rozwoju regionu zbiornikom wód
podziemnych GZWP 338, 337 i 332. WspółzaleŜność w restytucji tych dwóch róŜnych celów
ochronnych powinna być wykorzystywana w zagospodarowaniu przestrzennym.
Lokalnie, zewnętrzne międzygminne powiązania ekologiczne budują:
przygraniczne kompleksy leśne na północ od Pogórza, koło Czartowic i Nowej Wsi
Prudnickiej, między PręŜyną i PręŜynką oraz na zachód od Kolnowic, nie chronione w
obszarze chronionego krajobrazu;
doliny mniejszych cieków – dopływów Białej, mających kontynuację poza granicami
gminy głównie na wschodzie i na zachodzie, lokalnie równieŜ na południu i północy.
2.4.2. Lokalny system ekologiczny gminy
Gmina Biała charakteryzuje się duŜym zróŜnicowaniem walorów przyrodniczych i stopnia
antropopresji jakiej walory te są poddane. Pod tym względem moŜna na jej obszarze
__________________________________________________________________________________________
Strona 97
96
wyróŜnić 3 strefy funkcjonalno-przestrzenne, które stanowią podstawę do zróŜnicowanego
podejścia do ochrony walorów przyrodniczych.
STREFA PÓŁNOCNA – LEŚNA – zlokalizowana na północ od Chrzelic i obejmująca
wieloprzestrzenny kompleks Borów Niemodlińskich. Obszar tej strefy odznacza się
wysokimi i bardzo wysokimi walorami środowiska przyrodniczego, które podlegają
ochronie w postaci obszaru chronionego krajobrazu, a takŜe w rezerwacie leśnym
JELENI DWÓR. Kolejny rezerwat CHRZELICE jest projektowany. W związku z duŜymi
walorami przyrodniczymi tej części gminy i duŜym przekształceniem terenu na
pozostałym obszarze proponuje się dla tego przyjęcie dla niego strategii ochronnej
uzasadnionej występującymi walorami, ustanowionym obszarem chronionego krajobrazu
oraz występowaniem lasów ochronnych. Strategia ta powinna polegać na:
– racjonalnym uŜytkowaniu lasu nakierowanym, oprócz osiągania efektów
gospodarczych, na przebudowę drzewostanów w kierunku zgodnym z potencjałem
siedliskowym (generalnie preferowanie drzewostanów wielogatunkowych kosztem
monokultur sosnowych);
– zabezpieczenie ochronnej funkcji lasu;
– stosowaniu się do przepisów rozporządzenia Wojewody Opolskiego w sprawie
ochrony krajobrazu;
– maksymalnym ograniczeniu przekształcenia gruntów leśnych na cele nieleśne;
– racjonalizacji melioracji leśnych;
– zalesianiu przyległych do kompleksu leśnego gruntów rolnych niskich klas;
– ochronie granicy las – grunty rolne.
STREFA DENDRYTOWA - DOLINNA – obejmuje system dolinny dorzecza Białej.
Główną osią strefy jest centralnie połoŜona w gminie dolina Białej. Pozostałymi
elementami dendrytu są doliny rzeczne jej dopływów. Jest to strefa o fundamentalnym
znaczeniu dla funkcjonowania środowiska przyrodniczego i krajobrazu gminy. W jej silnie
przekształconym rolniczo obszarze jedynie w dolinach rzecznych koncentrują się
pozostałości ekosystemów zadrzewień, niewielkich lasów, łąk, muraw, szuwarów,
zbiorników wodnych i torfowisk oraz turzycowisk. Strefa ta naleŜy do najbardziej
zagroŜonych. NajwaŜniejszymi procesami zagraŜającymi jest zamiana seminaturalnych
biocenoz na grunty orne oraz urbanizacja. W warunkach gminy wszystkie doliny rzeczne
powinny podlegać ochronie i racjonalnemu uŜytkowaniu sprowadzającym się do:
– ochrony seminaturalnych i naturalnych biocenoz, w szczególności wodnobłotnych
den dolin rzecznych oraz suchych muraw i zadrzewień naskarpowych;
– zachowywania łączności przestrzennej naturalnych i seminaturalnych biocenoz w
całej dolinie;
– racjonalizacji melioracji wodnych;
– racjonalizacji nawoŜenia łąk i pastwisk;
– pozostawiania wzdłuŜ koryt rzecznych zadrzewień wspomagających procesy
samooczyszczania się wód;
– przywracania gruntów ornych do uŜytkowania łąkowo-pastwiskowego;
– nie wprowadzania do dolin rzecznych zabudowy, w szczególności do den dolinnych;
– zadrzewiania, zakrzewiania i zadarniania stromych zboczy dolinnych i stabilizacji
przez to procesów erozyjnych;
– kanalizacji terenów wiejskich wzdłuŜ dolin rzecznych.
STREFA TŁA – WYSOCZYZNY ROLNO-OSADNICZEJ – obejmuje pozostałe tereny
gminy i stanowi tło dla strefy dendrytowej. Strefa charakteryzuje się niewielkimi walorami
przyrodniczymi oraz silną ich degradacją. Pozostałości naturalnych i seminaturalnych
biocenoz są tu izolowane. Lokalnie, w większych kompleksach leśnych, walory te są
duŜe, np. w projektowanym rezerwacie NAGŁÓW. Ochrona walorów przyrodniczokrajobrazowych w tej strefie polega na:
__________________________________________________________________________________________
Strona 98
97
–
–
–
–
–
–
–
zachowaniu pozostałości naturalnych i seminaturalnych biocenoz oraz łączeniu ich
korytarzami w postaci liniowych zadrzewień;
racjonalnym stosowaniu nawozów i środków ochrony roślin;
zachowywaniu i wprowadzaniu miedz;
wprowadzaniu pasów przeciwerozyjnych w postaci zadrzewień i zakrzewień;
przeznaczaniu najsłabszych gruntów ornych pod zalesianie;
umiejętnej rekultywacji terenów poekspolotacyjnych z uwzględnieniem funkcji
biocenotyczno-ochronnej i środowiskotwórczej;
wykonywaniu zabiegów przeciw erozji wodnej związanych z zadarnianiem i
zadrzewianiem stromych stoków na granicy wysoczyzny i dolin rzecznych.
2.5. OCHRONA PRAWNA ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH I KRAJOBRAZU
PRZYRODNICZEGO
Obszar gminy Biała dotychczas w niewielkim stopniu podlegał ochronie w postaci form
ochrony ustanowionych na podstawie ustawy o ochronie przyrody. W jej granicach występuje
kilka obszarów i obiektów chronionych. Kilka dalszych jest projektowana do ochrony.
2.5.1. Tereny i obiekty objęte prawną ochroną przyrody i krajobrazu
Na obszarze gminy występują następujące formy ochrony przyrody:
− rezerwat przyrody;
− obszar chronionego krajobrazu;
− pomniki przyrody;
− stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt.
A. REZERWAT PRZYRODY
Jedynym rezerwatem przyrody utworzonym na obszarze gminy jest leśny rezerwat JELENI
DWÓR. Utworzony został zarządzeniem nr 309 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z
dnia 14 września 1959r. w celu zachowania (ze względów naukowych i dydaktycznych)
fragmentu lasu mieszanego naturalnego pochodzenia, stanowiącego pozostałość dawnej
Puszczy Niemodlińskiej (rozporządzenie Nr 0151/P/30/08 Wojewody Opolskiego z dnia 4
marca 2008r. w sprawie rezerwatu przyrody „Jeleni Dwór” – Dz. Urz. Woj. Opolskiego Nr 23,
poz. 750). Rezerwat o powierzchni 3,49 ha połoŜony jest w nadleśnictwie Prószków.
Obejmuje oddziały: 53 b c h i, 54 f, 72 d, 73 a obrębu Chrzelice w kompleksie leśnym na
północ od terenów zabudowanych i rolniczych wsi. Pod względem regionalizacji fizycznogeograficznej wg Kondrackiego (1998) rezerwat zalicza się do mezoregionu Równiny
Niemodlińskiej, makroregionu Niziny Śląskiej.
Na obszarze rezerwatu JELENI DWÓR występuje las mieszany o nieustalonej
przynaleŜności fitosocjologicznej. Zbiorowisko to zostało zniszczone przez selektywne
usuwanie dębów dla ich cennego drewna. Wyeliminowanie podstawowego gatunku
spowodowało degradację całego zbiorowiska. Odnowa naturalna z pojedynczych,
pozostawionych nasienników oczywiście nie była szybko moŜliwa. Nasadzono więc
monokulturę sosnową. Dziś o lesie mieszanym świadczą pojedyncze, pomnikowe dęby
bezszypułkowe porozrzucane po sośninach. Drzewostan rezerwatu, w wieku dochodzącym
300 lat, składa się z sosny i świerka, który po okresie ekspansji obecnie intensywnie
wypada. Domieszkowo występuje tu dąb szypułkowy Quercus robur, brzoza brodawkowata
Betula pendula, jodła i modrzew europejski Larix decidua. Runo jest dobrze wykształcone i
składa się m.in. z kłosówki miękkiej Holcus molis, kosmatki owłosionej, konwalijki dwulistnej
Maianthemum bifolium, orlicy pospolitej Pteridium aquilinum, borówki czarnej, siódmaczka
leśnego, borówki brusznicy Vaccinium vitis-idea i trzcinnika leśnego Calamagostris
arunolinacea.
__________________________________________________________________________________________
Strona 99
98
Flora roślin naczyniowych notowanych w rezerwacie liczy 89 gatunków, w tym z chronionych
takich jak: konwalia majowa, kruszczyk szerokolistny, kruszyna pospolita Frangula alnus i
widłak goździsty Lycopodium clavatum. Rośnie tu równieŜ 37 gatunków mchów, 20
gatunków wątrobowców i 14 gatunków śluzowców.
W roku 1988 stwierdzono, Ŝe zbyt mała powierzchnia rezerwatu jest przyczyną duŜej
wraŜliwości na negatywne czynniki. W związku z tym projektowane jest powiększenie
chronionego obszaru do powierzchni 20,78 ha, włączając przyległe starodrzewia zbliŜone
składem gatunkowym do boru rezerwatowego. Na podstawie dyskusji na temat przyszłości
rezerwatu, toczącej się w RDOŚ i RROP, w obliczu zanikania przedmiotu ochrony ustalono,
Ŝe rezerwat powinien być przedmiotem stałej oceny zmian z biocenozach. Nie planuje się
jego likwidacji.
B. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU
Na obszarze gminy Biała na mocy Uchwały WRN w Opolu z 26 maja 1988r. ustanowiony
został Obszar Chronionego Krajobrazu BORY NIEMODLIŃSKIE. Obejmuje on zwarty
kompleks leśny z licznymi stawami, będący ostańcem dawnej Puszczy Niemodlińskiej.
PołoŜony na Równinie Niemodlińskiej, obejmując swoim zasięgiem północną części gminy
Biała (w granicach wsi Chrzelice) oraz tereny gminy Strzeleczki, Prószków i Korfantów.
PrzewaŜająca część Borów naleŜy do zlewni Ścinawy Niemodlińskiej - prawobrzeŜnego
dopływu Nysy Kłodzkiej. Tylko północna część odwadniana jest przez Prószkowski Potok
wpadający bezpośrednio do Odry, a część wschodnia przez niewielkie cieki wpadające do
Odry na wysokości gminy Krapkowice.
W granicach OCHK Bory Niemodlińskie znajduje się 8 rezerwatów, w tym jeden
(scharakteryzowany powyŜej - JELENI DWÓR) jest zlokalizowany na obszarze gminy Biała.
Drzewostany Borów Niemodlińskich (równieŜ w gminie Biała) to przewaŜnie bory i bory
mieszane, sprzyjające intensywnej penetracji ludzkiej. Bliskie sąsiedztwo ośrodków
miejskich (Opole, Prószków, Krapkowice, Niemodlin, Gogolin, Korfantów) i duŜych
wiejskich (Tułowice) stwarza warunki dla rozwoju form turystyki i rekreacji. WiąŜe się
to z pewnymi negatywnymi skutkami, takimi jak m.in. zwiększenie zagroŜenia poŜarowego,
szybsza i silniejsza ekspansja roślin towarzyszących człowiekowi w siedliska o charakterze
naturalnym. Stąd rodzi się potrzeba ukierunkowania ruchu turystycznego poprzez
wyznaczenie i zagospodarowanie szlaków turystycznych i ścieŜek przyrodniczych łączących
tereny o wyróŜniających się walorach krajobrazowych i przyrodniczych, połoŜonych w
sąsiadujących ze sobą gminach.
Przedmiot ochrony Obszaru Chronionego Krajobrazu Bory Niemodlińskie, zakazy i
odstępstwa od nich określa aktualnie rozporządzenie Nr 0151/P/16/2006 Wojewody
Opolskiego z dnia 8 maja 2006 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz. Woj.
Op. Nr 33, poz. 1133). Ww. rozporządzeniu wskazano zasady i preferowane kierunki działań
na tych terenach w odniesieniu do poszczególnych ekosystemów. W zakresie czynnej
ochrony ekosystemów leśnych za zasadne uznano preferowanie działań zmierzających do
zachowania i utrzymywania w stanie zbliŜonym do naturalnego istniejących śródleśnych
cieków, mokradeł, polan, torfowisk, wrzosowisk oraz muraw napiaskowych poprzez m.in.
ekstensywne uŜytkowanie i niedopuszczanie do zarastania drzewami i krzewami otwartych
przestrzeni.
Działalność gospodarcza na obszarze chronionego krajobrazu nie ulega powaŜniejszym
ograniczeniom, lecz powinna być prowadzona w sposób nienaruszający stanu względnej
równowagi ekologicznej systemów przyrodniczych chronionego terenu. ReŜim prawny
obszaru chronionego krajobrazu powinien z jednej strony zapewnić ochronę przed
uciąŜliwościami przemysłowymi, komunikacyjnymi, a z drugiej - wykorzystać te obszary dla
celów agro- i ekoturystyki oraz produkcji zdrowej Ŝywności. Obok funkcji ekologicznych
__________________________________________________________________________________________
Strona 100
99
obszary chronionego krajobrazu, spełniać powinny zatem funkcje gospodarcze, rekreacyjne,
kulturowe oraz ekonomiczne, co jest zgodne z przyjętą przez rząd Polski koncepcją
ekorozwoju.
Na Opolszczyźnie obszary chronionego krajobrazu powołano uchwałą Nr XXIV/193/88
Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 26.05.1988 r. w sprawie ochrony walorów krajobrazu,
która ustanowiła siedem obszarów chronionego krajobrazu, przed wejściem w Ŝycie ustawy
o ochronie przyrody z 16.10.1991 r. W najbliŜszych latach planuje się przebudowę systemu
obszarów chronionych województwa w celu uzyskania układu zintegrowanego, w pełni
spełniającego wymogi spójności i ciągłości ekosystemów. Układ taki pozwoli na lepszą
ochronę gatunków i siedlisk, ułatwi rozprzestrzenianie i migrację gatunków, co jest niezwykle
istotne dla ochrony róŜnorodności genetycznej i dla przetrwania wielu populacji.
Odpowiednie dopasowanie sieci wojewódzkiej do układów w województwach ościennych
pozwoli na skuteczniejszą ochronę przyrody w kraju i w Europie i w efekcie zmniejszy tempo
wymierania europejskich gatunków roślin i zwierząt. Nie bez znaczenia dla przebudowy
systemu obszarów chronionych pozostało wyznaczenie w granicach województwa obszarów
NATURA 2000, których istnienie sankcjonują przepisy dyrektyw Unii Europejskiej.
Lokalizacja obszarów chronionego krajobrazu pomiędzy wyznaczonymi obszarami NATURA
2000 decydować będzie o ich włączaniu w sieć korytarzy ekologicznych europejskiego
systemu obszarów cennych przyrodniczo.
C. POMNIKI PRZYRODY I PARKI
Na podstawie Rozporządzenia Wojewody Opolskiego nr 0151/P/38/05 w sprawie
ustanowienia pomników przyrody, na obszarze gminy Biała zlokalizowano tylko 2 pomniki
przyrody oŜywionej stanowiące pojedyncze drzewa.
TABELA 27
GMINA BIAŁA - POMNIKI PRZYRODY - stan 2012r.
Nr rej.
Gatunek
Miejsce
Cis pospolity (Taxus baccata)
180
kolo Chrzelic w oddziale leśnym nr 193r
Modrzew europejski (Larix decidua)
216
na północ od Chrzelic w oddziale leśnym 74b
Źródło: Rozporządzenie Wojewody Opolskiego Nr 0151/P/05w sprawie ustanowienia pomników przyrody – Dz.U.
Woj. Opolskiego z dnia 7.11.2005r nr 72, poz. 2231 - opracowanie własne K.B., 1
We wsi Chrzelice (o pow. 4,75 ha), Radostynia (o pow. 5,2 ha), Śmicz (1,1 ha) i PręŜyna (o
pow. 0,85 ha) oraz w mieście Biała usytuowane są parki o duŜych walorach kulturowych i
przyrodniczych. Tylko park krajobrazowy w zespole zamkowym w Chrzelicach wpisany
został do rejestru zabytków, a park w Radostyni ujęty jest w gminnej ewidencji zabytków.
Trzy pozostałe nie zostały nawet zinwentaryzowane. Oprócz wysokich walorów kulturowych
parki te cechują się znacznymi walorami przyrodniczymi. Na ich terenie występują takŜe
stanowiska chronionych gatunków roślin.
D. STANOWISKA GATUNKÓW ROŚLIN CHRONIONYCH
Na obszarze gminy Biała nie przeprowadzono dotychczas inwentaryzacji przyrodniczej, na
podstawie której zidentyfikowałoby występowanie rzadkich i chronionych gatunków roślin.
Jedynymi obszarami, gdzie prowadzono badania było miasto, istniejący rezerwat Jeleni
Dwór oraz projektowane rezerwaty Nagłów i Chrzelice.
Obecnie gmina Biała nie wyróŜnia się szczególnymi walorami florystycznymi związanymi z
występowaniem chronionych i rzadkich roślin ze względu na typową dla miast i intensywnie
uŜytkowanych rolniczo gruntów ornych degradację ekosystemów, zwłaszcza leśnych i
częściowo łąkowych. Z tego teŜ względu nie naleŜy do cennych florystycznie miejsc
województwa opolskiego. Na obszarze gminy Biała stwierdzono występowanie zaledwie
9 gatunków roślin prawnie chronionych. Są to:
__________________________________________________________________________________________
Strona 101
100
bluszcz pospolity Hedera helix (nt) - bluszcz pospolity antropogenicznego pochodzenia
znajduje się na terenie parku miejskiego, na lipach alei przydroŜnej przy wyjeździe z
Białej do Korfantowa (niedaleko cegielni) oraz na Cmentarzu śydowskim,
barwinek pospolity Vinca minor (LW - LR) - rośnie w zaroślach na terenie parku
miejskiego,
wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum (GŚ-V, O-LR) - w województwie opolskim
wawrzynek wilczełyko występuje stosunkowo często w róŜnego rodzaju lasach
liściastych. Na terenie gminy Biała występuje nielicznie w Borach Niemodlińskich na
północ od Chrzelic. Spotykany równieŜ w projektowanym ZPK Nagłów,
konwalia majowa Convallaria majalis – występuje w gminie Biała sporadycznie w
róŜnego rodzaju suchych i świeŜych lasach liściastych, a takŜe w zadrzewieniach i lasach
mieszanych. Spotykana w rezerwacie Jeleni Dwór i projektowanym ZPK Nagłów,
kruszyna pospolita Frangula alnus – w gminie jest gatunkiem dosyć częstym w róŜnego
rodzaju lasach liściastych i mieszanych na terenie całej gminy. Stwierdzona m.in. w
projektowanym rezerwaci Chrzelice i ZPK Nagłów,
pierwiosnek wyniosły Primula elatior – gatunek ten występuje w projektowanym ZPK
Nagłów,
cis pospolity Taxus baccata – w stanie dzikim spotykany nielicznie w kompleksie
leśnym na północ od Chrzelic,
widłak goździsty Lycopodium clavatum (GŚ-R, OP-LR) – występuje na terenie
projektowanego rezerwatu Chrzelice;
ziemowit jesienny Colchicum autumnale – występuje w południowej części gminy, w
obrębie doliny rzeki Białej, na gruntach miasta Biała, terenie ochrony bezpośredniej ujęć
wody.
Podczas
prac
inwentaryzacyjnych
wykonanych
na
potrzeby
opracowania
ekofizjograficznego, sporządzanego do studium w maju 2007 r., nie odnaleziono na
obszarze gminy dalszych chronionych i rzadkich gatunków roślin. Wytypowano jednak
obszary o duŜym prawdopodobieństwie ich występowania. Obejmują one:
– kompleks Borów Niemodlińskich na północ od Chrzelic będący częścią Borów
Niemodlińskich;
– mniejsze kompleksy leśne koło Pogórza, Chrzelic, Czartowic, na zachód od
Kolnowic;
– dolinę Białej między Radostynią i PręŜynką;
– dolinę Młyńskiej;
– pozostałości łąk i torfowisk koło Chrzelic;
– zadrzewienia i murawy wzdłuŜ licznych dolinek rzecznych w południowej części
gminy.
2.5.2. Projektowane formy ochrony przyrody
Na obszarze gminy Biała projektowane formy ochrony przyrody (oŜywionej i nieoŜywionej)
obejmują:
– 2 rezerwaty przyrody,
– obszar chronionego krajobrazu,
– kilka pomników przyrody – alej przydroŜnych,
– 3 stanowiska dokumentacyjne,
– 2 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.
A. REZERWATY PRZYRODY
RP CHRZELICE - projektowany dotychczas w północnej części gminy w
wielkoprzestrzennym kompleksie Borów Niemodlińskich i w Nadleśnictwie Prószków.
Geograficznie w całości zawierał się w Równinie Niemodlińskiej. W jego skład wchodził
oddział 71a obrębu Chrzelice. Głównym zbiorowiskiem jest tu kontynentalny bór
__________________________________________________________________________________________
Strona 102
101
mieszany Querco-Pinetum. Panującymi gatunkami są sosna, dąb bezszypułkowy oraz
modrzew. Średni wiek drzewostanu wynosi ok. 190 lat. Niektóre sosny dochodzą tu do
imponującego wieku 250 lat i pierśnicy ok. 80 cm. W sporządzonej w 2008 r. „Analizie
dotychczasowego systemu przyrodniczych obszarów chronionych w województwie
opolskim wraz z określeniem strategicznych rozwiązań i kierunków zmian” autorstwa K.
Badory, A. Nowaka oraz K. Badory projektowany RP Chrzelice nie znalazł się w Ŝadnej z
kategorii nowych form ochrony przyrody i krajobrazu, istotnych dla rozwoju regionu. Z
tego powodu zrezygnowano z ustanowienia jego ochrony. W obrębie jego terenu na
ochronę pomnikową zasługują ogromne, pojedyncze dęby w wieku ok. 310 lat oraz
występujące tu gatunki roślin chronionych i rzadkich.
RP NAGŁÓW – to kolejny projektowany leśny rezerwat częściowy połoŜony na
Równinie Niemodlińskiej, administracyjnie połoŜony w nadleśnictwie Proszków, na
gruntach wsi Pogórze, obejmujący oddziały 194a b c g, 195a b, o powierzchni 44,36 ha.
Zgodnie z ww. „Analizą dotychczasowego systemu przyrodniczych obszarów
chronionych w województwie opolskim wraz z określeniem strategicznych rozwiązań i
kierunków zmian” projektowany rezerwat NAGŁÓW zaliczony został do grupy, dla której
proponuje się zaszeregowanie do innej formy ochrony przyrody lub teŜ zrezygnowanie z
objęcia jakąkolwiek ochroną. Uwględniając jego walory przyrodnicze i krajobrazowe
proponuje się ustanowić na jego terenie Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy NAGŁÓW.
Oba rezerwaty w obecnie funkcjonującej strategii rezerwatowej ochrony przyrody
województwa nie są terenami priorytetowymi.
B. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU
OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU DOLINY BIAŁEJ – projektowany dla
zachowania ciągłości procesów ekologicznych na obszarze gminy oraz bardzo wysokich
walorów krajobrazowych. W obecnym kształcie przepisów prawnych ochrony przyrody,
wniesionym ustawą z 2004 r., obszary chronionego krajobrazu tworzy się jako miejsca
dla masowej turystyki i wypoczynku, lub teŜ dla ochrony korytarza ekologicznego. OCHK
DOLINY BIAŁEJ tworzy się dla tego drugiego celu. Projektuje się objąć ochroną
pozostałości cennych ekosystemów zadrzewień, łąk, pastwisk, szuwarów oraz koryta
rzecznego od źródeł rzeki do jej ujścia do Osobłogi. Z projektowanego obszaru
chronionego zaleca się wyłączyć wszystkie tereny zurbanizowane. Obszar pozostaje w
gospodarczym, rolniczym uŜytkowaniu z preferowaniem właściwego dla dolin rzecznych
łąkowo-pastwiskowego uŜytkowania. Proponuje się zachowanie łączności przestrzennej
róŜnych typów uŜytkowania z naturalnymi i seminaturalnymi biocenozami. Chroni się
zadrzewienia naskarpowe oraz wzdłuŜ koryta rzeki.
C. POMNIKI PRZYRODY
W postaci pomników przyrody oŜywionej postuluje się objąć ochroną aleje drzew:
STARE WIERZBY BIAŁE w odmianie zwisającej, usytuowane w dolinie Młyńskiej przy
drodze z Solca do Browińca Polskiego oraz w tej samej dolinie po wschodniej stronie
zabudowy Olbrachcic;
ALEJĘ LIPOWĄ i JESIONOWĄ, po zachodniej stronie zabudowy wsi Wilków;
ALEJĘ DĘBOWĄ - aleję biegnącą na wschód Gostomi, w kierunku wsi Czartowice;
ALEJĘ CZEREŚNIOWĄ - usytuowaną na przy drodze rolniczej relacji Olbrachcice –
Wierzch, na wschód od Olbrachcic.
D. STANOWISKA DOKUMENTACYJNE
Postuluje się objąć ochroną następujące stanowiska dokumentacyjne:
SD przyrody nieoŜywionej WILKÓW – projektuje się objęcie ochroną wąwóz, połoŜony
na północno-wschodnim krańcu zabudowy wsi Wilków, z 4 metrowymi odsłonięciami
lessów.
__________________________________________________________________________________________
Strona 103
102
SD przyrody nieoŜywionej OLBRACHCICE – projektuje się objęcie ochroną wąwóz
usytuowany na północno-zachodnim krańcu zabudowy wsi, przy drodze powiatowej DP
1202 O. W wąwozie zachowane są 7 metrowe odsłonięcia lessów.
SD przyrody nieoŜywionej DĘBINA – projektuje się objęcie ochroną odsłonięcia
piaszczysto-Ŝwirowych osadów plioceńskiej sieci rzecznej eksploatowanych w wyrobisku
w Łączniku-Dębinie. Występujące tu profile osadów były przedmiotem badań i są bardzo
waŜnym świadectwem pozwalającym na odtworzenie procesów korytowych oraz
kierunków przepływu rzek na terenie południowej Opolszczyzny przed zlodowaceniami.
Ochroną naleŜy objąć stanowisko reprezentatywne dla serii osadowej o długości ok. 2030 m. Ochronę naleŜy przeprowadzić po zakończeniu eksploatacji.
E. ZESPOŁY PRZYRODNICZO- KRAJOBRAZOWE
Dla ochrony obszarów o bardzo wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych dolin
rzecznych oraz funkcji korytarzy ekologicznych, jakie te doliny pełnią, na obszarze gminy
proponuje się utworzyć następujące zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:
ZPK DOLINY GOSTOMKI - zespół obejmuje odcinek głęboko wciętej w bazę erozyjną
doliny Młyńskiej od granicy gminy do drogi Solec–Browiniec Polski. Występuje tu
mozaika ekosystemów łąkowych, muraw naskarpowych, zadrzewień i niewielkich
kompleksów leśnych olsów i grądów. Szczególnymi walorami przyrodniczymi
charakteryzuje się strefa dna doliny oraz wschodnie jej skrzydło. Na obszarze panują
bardzo korzystne warunki do podtrzymywania róŜnorodności florystycznej i faunistycznej
oraz do migracji. Ewenementem są liczne pojedyncze i alejowe wierzby „płaczące”. Jest
to najcenniejszych obszarów pod względem występujących zespołów fauny wodnobłotnej, w tym ptaków z Dyrektywy Ptasiej chronionych w całej UE.
ZPK DOLINY PSIŃCA (POTOKU KOLNOWICKIEGO) - zespół obejmuje odcinek
głęboko wciętej w bazę erozyjną doliny Potoku Kolnowickiego od obszaru źródliskowego
do doliny Białej. Na obszarze występuje mozaika ekosystemów łąkowych, murawowych,
szuwarowych, zadrzewień i niewielkich kompleksów leśnych o przewaŜającym
charakterze grądowym, jedynie w dnie doliny olsowym. W dolinie panują bardzo
korzystne warunki do podtrzymywania róŜnorodności florystycznej i faunistycznej oraz do
migracji. Obszar chroniłby jeden z cenniejszych lokalnych korytarzy ekologicznych
południowo-zachodniej części gminy.
ZPK NAGŁÓW – obejmujący kompleks leśny na gruntach wsi Pogórze, połoŜony przy
drodze na Rzymkowice, w sąsiedztwie Kolonii Pogórze. Obejmuje oddziały 194a b c g,
195 a b, o powierzchni 44,36 ha tworzące niewielki kompleks leśny. Występują tu dwa
rzadkie na Śląsku Opolskim zespoły leśne - łęg (Fraxino-Alnetum) oraz grąd wysoki
(Querco-Carpinetum typicum). W pierwszym dominuje jesion wyniosły z domieszka olszy
czarnej, w drugim dąb z domieszką jawora i wiązu. Wiek pierwszego oceniany jest na
100-140 lat. Piętro dolne, w którego skład wchodzi grab, olsza, świerk, jesion i jawor, jest
młodsze i występujące tu gatunki roślin chronionych i rzadkich (wawrzynek wilcze łyko,
barwinek pospolity, kruszyna pospolita, pierwiosnka wyniosła). Czynniki zagraŜające
ekosystemowi to w pierwszej kolejności prace agrotechniczne na sąsiednich polach
uprawnych, w szczególności melioracje, nawoŜenie i chemiczne środki ochrony roślin.
Dodatkowym niebezpieczeństwem moŜe okazać się asfaltowa droga biegnąca przez
proponowany do ochrony kompleks leśny. WiąŜe się z nią ludzka penetracja z wszystkimi
jej negatywnymi skutkami, wśród których wymienić naleŜy chociaŜby inwazje roślin
synantropijnych, zaśmiecanie i kradzieŜ drewna.
__________________________________________________________________________________________
Strona 104
103
3. ZAGROśENIA ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWO
EKOLOGICZNE
3.1. ZAGROśENIA GLEB I POWIERZCHNI ZIEMI
Na obszarze gminy Biała zagroŜenia powierzchni ziemi wynikają z trzech głównych
czynników:
– z zachodzących, współczesnych procesów erozji gleb,
– zagroŜenia gleb zanieczyszczeniami,
– przekształcenia powierzchni ziemi, spowodowane eksploatacją złóŜ surowców
naturalnych.
3.1.1. Obszary naturalnych zagroŜeń geologicznych
Do powstawania osuwisk tzn. nagłego, nieprzewidzianego przemieszczenia się mas
ziemnych podłoŜa, przyczyniają się takie czynniki jak wzrost wilgotności gruntu
spowodowany długotrwałymi opadami, intensywnym topnieniem śniegu, podniesieniem
poziomu wód gruntowych, wibracjami będącymi konsekwencją np. nadmiernego ruchu
samochodowego, wykonywaniem wzmoŜonych robót ziemnych oraz poddaniem gruntu
erozji wskutek działalności wezbranych rzek. Czynniki te występują często w rejonach
nadmiernego obciąŜenia gruntu przez intensywną zabudowę, która podlega w wielu
przypadkach całkowitemu zniszczeniu w przypadku gwałtownego osunięcia mas ziemnych.
Osuwiska ziemi są zatem niewątpliwie „czynnikami zewnętrznymi oddziaływującymi na
obiekt, związanymi z działaniem sił przyrody lub człowieka”. Na obszarze gminy Biała tereny
zagroŜone osuwaniem się lub spływem mas ziemnych nie występują. Występują jednak
tereny potencjalnie naraŜone na te zjawiska. Ryzyko powstania osuwiska mas ziemnych
występuje na gruntach o podłoŜu lessowym, o nachyleniu większym niŜ 15o.
Czynnymi procesami geologicznymi, które mogą mieć znaczenie w procesie
zagospodarowania przestrzennego obszaru gminy są:
– EROZJA WIETRZNA – stanowiąca podstawowe zagroŜenie dla gleb południowej i
centralnej części obszaru gminy, zachodząca bardzo intensywnie na PłaskowyŜu
Głubczyckim oraz lokalnie w południowej części Kotliny Raciborskiej. Sprzyjają jej gleby
pyłowe (gliny lessopodobne), wielkopowierzchniowy charakter gruntów rolnych oraz
niewielki udział zadrzewień przeciwerozyjnych, a takŜe bardzo urozmaicona rzeźba
terenu. Proces prowadzi w konsekwencji do obniŜania jakości gleb i powinien być
powstrzymywany przez odpowiednią agrotechnikę oraz stosowanie pasów zadrzewień
przeciwerozyjnych;
– EROZJA WODNA – ma znaczenie na ww. obszarze, ale występuje jedynie na stokach
>10%. Najwłaściwszym zabiegiem ograniczającym jest zamiana gruntów ornych na
trwałe uŜytki zielone. Około 880 ha uŜytków rolnych gminy naraŜonych na wodną erozję
powierzchniową w stopniu średnim (na terenach o spadkach 6 - 10o), silnym (na terenach
o spadkach 10 - 15o ) oraz bardzo silnym (o spadkach powyŜej 15o). Najwięcej gleb
zagroŜonych erozją występuje w południowej i południowo-zachodniej części gminy, na
obszarze PłaskowyŜu Głubczyckiego. Głównymi przyczynami erozji wodnej i wietrznej
są zabiegi agrotechniczne (orka podłuŜna na skłonach, płodozmiany), wadliwy układ
pól (miedz), czynniki klimatyczne (nasilenie opadów atmosferycznych i szybkość
topnienia śniegów) oraz brak roślinności śródpolnej;
– AKUMULACJA ALUWIÓW W DOLINACH RZECZNYCH – proces zachodzi w dolinie
Białej i w dolinkach większych jej dopływów podczas występowania zalewów
powodziowych. Na skutek regulacji rzek i wcięcia ich koryt w bazę erozyjną proces jest
ograniczany i ma mniejsze znaczenie niŜ kiedyś. W konsekwencji prowadzi to do
zmniejszenia produktywności mad.
__________________________________________________________________________________________
Strona 105
104
–
MINERALIZACJA I ZANIKANIE TORFOWISK – proces zachodzi na skutek
odwadniających melioracji i ma głównie znaczenie przyrodnicze związane z zanikaniem
bardzo cennych przyrodniczo siedlisk. Na terenie gminy grunty pochodzenia mineralnego
występują głównie w północnej części obszaru, w
dolinie rzeki Białej i Rowu
Rzymkowickiego i Czarnego na gruntach wsi Chrzelice, Radostynia, Ligota Bialska, ale
takŜe Olbrachcie-Browiniec Polski oraz mieście Biała.
3.1.2. Zanieczyszczenie i zakwaszenie gleb
Procentowy udział próbek gleb o zawartości metali cięŜkich wyŜszej niŜ naturalna na
obszarze gminy, według badań prowadzonych w 2008 roku, wykazał dla kadmu (Cd)
zawartość większą od naturalnej o 12,8%, ołowiu (Pb) o 2,6% oraz cynku (Zn) o 2,6%, a dla
miedzi – 0,0%, niklu – 0,0%, (na 39 przebadanych prób) (Stan środowiska…, 2008). Dane
wskazują na niewielkie zagroŜenie antropogeniczne gleb w gminie Biała. Nie występuje tu
problem nadmiernego zanieczyszczenia gleb metalami cięŜkimi. PodwyŜszona zawartość
kadmu moŜe być uwarunkowana naturalną większą zawartością w osadach geologicznych.
Badania na zawartość makroelementów gleb, przeprowadzone w latach 2000 - 2008 na
obszarze gminy pozwalają na stwierdzenie, iŜ zdecydowana większość gleb ma odczyn
lekko kwaśny tj. pH 5,6-6,5 (1444 prób na powierzchni 53,2ha). PrzewaŜają gleby o bardzo
wysokiej zawartości fosforu (739 prób na powierzchni 27,2ha), średniej zawartości potasu
(1032 prób na powierzchni 38,0ha) oraz niskiej zawartości magnezu (987 prób na
powierzchni 36,4ha). Gleby kwaśne (pH 4,6-5,5) zajmują tu ok. 52% powierzchni uŜytków
rolnych, lekko kwaśne – 32%, zasadowe (pH>7,3) – 16%. Udział gleb zasadowych na
obszarze gminy powinien być większy, lessy charakteryzują się bowiem lokalnie zwiększoną
wapnistością. Nie stwierdzono w gminie terenów zanieczyszczonych metalami (miedź,
Ŝelazo, magnez, cynk i rtęć),
w tym cięŜkimi, oraz skaŜonych mikrobiologiczne
(bakterie, wirusy i zarodniki grzybów), na których naleŜałoby wprowadzić ograniczenia w
ich gospodarczym uŜytkowaniu.
3.1.3. Obszary zdegradowane - wymagające rekultywacji
Powierzchnia ziemi, oprócz naturalnych czynników obniŜających walory produkcyjne gleb,
podlega równieŜ degradacji mechanicznej powodowanej eksploatacją występujących złóŜ
surowców mineralnych. Eksploatacja surowców mineralnych stanowi zawsze naruszenie
równowagi w środowisku przyrodniczym. Powoduje ona bowiem przekształcenia typu
geochemicznego,
hydrologicznego,
chemicznego, fizyko – mechanicznego oraz
termicznego. Bezpośrednim efektem działalności górniczej jest naruszenie rzeźby terenu,
gleb i stosunków wodnych. Pochodnymi skutkami są zmiany szaty roślinnej, świata
zwierzęcego oraz lokalnych warunków klimatycznych.
Obecnie na obszarze gminy udokumentowane są trzy złoŜa surowców mineralnych,
kruszyw i glin, dla potrzeb przemysłu materiałów budowlanych, ale tylko jedno jest
eksploatowane. Są to: złoŜe piasku i Ŝwiru w Łączniku oraz Pogórzu, a takŜe glin lessowych
w Białej. Eksploatowane jest obecnie tylko złoŜe w Łączniku. ZagroŜenia dla powierzchni
ziemi związane z eksploatacją surowców mineralnych na obszarze gminy nie jest znaczące
ze względu na niewielką skalę eksploatacji, a takŜe na jej charakter.
Oprócz udokumentowanych złóŜ surowców mineralnych, na obszarze gminy występują
ślady eksploatacji, obecnie zaniechanych. Wiele z nich zostało juŜ zrekultywowanych, a
część jest nielegalnie wykorzystywana dla potrzeb składowania odpadów. Ilość jak i
powierzchnia obszarów zdegradowanych i przekształcanych na skutek nielegalnej
eksploatacji surowców naturalnych w gminie jest niewielka. Łącznie stwierdzono
występowanie około 6 wyrobisk eksploatacyjnych i poeksploatacyjnych, których
__________________________________________________________________________________________
Strona 106
105
powierzchnia ogółem wynosi około 10 ha. Obszar gminy charakteryzuje się więc niewielką
dewastacją rzeźby terenu i powierzchniowych osadów. Największa jest ona na obszarach
eksploatacji surowców mineralnych w rejonie wsi Łącznik.
3.2. ZAGROśENIA WÓD
3.2.1. ZagroŜenia wód podziemnych
Program monitoringu jakości wód podziemnych realizowany w Polsce od 2006 roku,
dostosowany do wymogów stawianych przez Ramową Dyrektywę Wodną (RDW UE 2000),
wprowadził w dotychczasowej sieci monitoringowej zmianę przedmiotu monitoringu z
dotychczasowych róŜnych uŜytkowych poziomów wód podziemnych na wyznaczone tzw.
jednolite części wód podziemnych (JCWPd). Skrót JCWPd oznacza oddzielną, znaczącą
objętość wód podziemnych wewnątrz warstwy lub warstw wodonośnych. Z kolei „dobry stan
wód” oznacza stan osiągnięty przez jednolite części wód podziemnych, jeŜeli stan ilościowy i
chemiczny jest określony jako co najmniej "dobry".
Cały obszar gminy Biała znajduje się w granicach JCWPd nr 114 (PL_GB_6220_114), z
wyjątkiem północnej części gruntów wsi Chrzelice połoŜonych w obrębie JCWP nr 116
(PL_GB_6220_116). Stan wód podziemnych JCWPd 114 jest dobry, a wody JCWP 116
zostały uznane za zagroŜone, nie spełniające wymagań środowiskowych. JCWP 116
zalegają pod lasem Chrzelickim, stąd zagroŜenia z obszaru gminy Biała dla ich wód
podziemnych naleŜy uznać za niewielkie.
We wsi Łącznik (Dębina) usytuowany jest punkt (nr 631) sieci pomiarowej monitoringu
jakości wód podziemnych, prowadzonego w ramach ustaleń Ramowej Dyrektywy Wodnej.
NajbliŜszy punkt pomiarowy, usytuowany poza obszarem gminy, znajduje się w Rudziczce
(nr 572 - gm. Prudnik). Ww. punktach pomiarowych prowadzony jest monitoring
diagnostyczny. Badania wykazały III klasę jakości wód podziemnych zarówno w punkcie
pomiarowym w Łączniku, jak i Rudziczce tzn. wody są zadowalającej jakości. Oprócz
Ŝelaza i manganu, które występują powszechnie w opolskich wodach podziemnych,
stwierdzono przekroczenia wartości normatywnych wodorowęglanów oraz pH. W latach
2005 – 2011 jakość wód podziemnych badanych w punkcie pomiarowym w Łączniku uległa
znacznej poprawie tzn. z klasy V (wody złej jakości) uzyskała klasę III (wody zadowalającej
jakości). Wody JCWP 114 nie spełniają jednak norm wody pitnej nadającej się do spoŜycia
bez uzdatniania.
ZagroŜenia wód podziemnych wiąŜą się bezpośrednio z budową geologiczną terenu.
Największe zagroŜenia występują na terenach, których utwory geologiczne nie zapewniają
pełnej izolacji wód wgłębnych od skutków działalności gospodarczej człowieka. Pod
względem przepuszczalności powierzchniowych warstw osadów centralna część obszaru
gminy Biała (na linii Grabina – Mokra – Dębina od południa oraz Pogórze – Ogiernicze od
północy), naleŜąca fizjograficznie do Kotliny Raciborskiej, charakteryzuje się dobrą
przepuszczalnością, co sprzyja przenikaniu zanieczyszczeń bezpośrednio do wód
gruntowych oraz pośrednio do wód podziemnych. Dzieje się tak za sprawą występujących tu
osadów piaszczysto-Ŝwirowych fluwioglacjalnych i glacjalnych, a takŜe znacznej grubości
nadkładu przepuszczalnych osadów czwartorzędu. Słabą przepuszczalnością charakteryzuje
się południowa część gminy, gdzie znacznej grubości warstwa iłów mioceńsko-plioceńskich
zapewnia ochronę wód wgłębnych przed przenikaniem zanieczyszczeń z powierzchni ziemi.
Na obszarze gminy Biała podziemne wody uŜytkowe są dosyć dobrze izolowane osadami
geologicznym od przenikania zanieczyszczeń z powierzchni ziemi, a teŜ i ogniska
zanieczyszczeń są nieliczne i niewielkie.
__________________________________________________________________________________________
Strona 107
106
Wieloletni monitoring wód gruntowych (na posterunku w Dębinie) wskazał występowanie
bardzo silnych zanieczyszczeń pochodzenia antropogenicznego wód gruntowych (wody o
bardzo niskiej jakości). Pozaklasowe w stosunku do wód pitnych były tu oznaczenia kadmu,
niklu, potasu, siarczanów, azotanów, Ŝelaza, manganu, pH i CHZT. Głównym źródłem ich
zanieczyszczenia jest rolnictwo (stosowanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin,
gromadzenie gnojówki i gnojowicy), lokalne nielegalne wysypiska odpadów oraz bezpośredni
zrzut ścieków do środowiska (tereny wiejskie gminy nie są bowiem skanalizowane).
Zanieczyszczenia wód gruntowych stanowią lokalnie powaŜne zagroŜenie dla stanu
sanitarnego wód podziemnych. Na obszarze gminy stwierdzono bowiem występowanie w
północnej jej części miejsc kontaktów hydraulicznych wód gruntowych z wodami
czwartorzędu, a takŜe poziomów wodonośnych w czwartorzędzie i trzeciorzędzie. Do tych
ostatnich dochodzi po wschodniej stronie wsi Łącznik - Zielina. Generalne nachylenie
obszaru od miasta Biała na północ powoduje ukierunkowanie poziomych przepływów wód
gruntowych w czwartorzędzie w tym kierunku. Najmniejsza dynamika spływów wód i
rozpuszczonych w nich zanieczyszczeń obejmuje wsie z północnej części gminy - Chrzelice,
Pogórze, Brzeźnica, Dębina, Łącznik, Mokra, Ogiernicze, Nowa Wieś Prudnicka, Czartowice.
Najsilniej migracje zanieczyszczeń i spływów wód gruntowych występują na południu (wsie:
Śmicz, Kolnowice, Miłowice, Laskowiec, PręŜyna, Olbrachcice, Browiniec Polski, Solec,
Gostomia, Rostkowice, Wilków, Józefów oraz miasto Biała).
Na obszarze gminy nie stwierdzono jakichkolwiek zagroŜeń dla wód podziemnych
(gruntowych i uŜytkowych) ze strony eksploatacji surowców mineralnych. Niewielkiej
wielkości i głębokości tereny eksploatacyjne nie mają istotnego wpływu na infiltrację i spływ
zanieczyszczeń w ich rejonie (brak lei depresyjnych), a w efekcie drenaŜ warstw
wodonośnych, znaczące uszczuplenie zasobów lub zmianę kierunków przepływu wód w ich
rejonie.
3.2.2
ZagroŜenia wód powierzchniowych
Jedynym ciekiem powierzchniowym gminy, na którym prowadzono stały monitoring
diagnostyczny i operacyjny do 2008 r., była rzeka Biała. W latach 2005 – 2008 jakość jej wód
nie mieściła się w granicach norm klasy III (klasa N – wody pozaklasowe), przy
rejestrowanych zarazem symptomach okresowego zanieczyszczenia w zakresie barwy,
Ŝelaza, zawiesiny i miana Coli. Ponadto poniŜej miasta Biała wody Białej wykazywały
zwiększone stęŜenia tlenu rozpuszczonego, BZT5 oraz indeksu saprobowości. Stan wód
pozostałych cieków wodnych nie był badany. Głównym źródłem zanieczyszczeń wód
powierzchniowych gminy Biała są nieskanalizowane tereny wiejskie i intensywna gospodarka
rolna w południowej i centralnej części gminy.
Jednym z celów Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW UE 2000) jest osiągnięcie dobrego
stanu jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP). Jednolita część wód
powierzchniowych oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych taki jak:
jezioro, zbiornik, strumień, rzeka lub kanał (lub ich część), wody przejściowe lub pas wód
przybrzeŜnych. Z kolei dobry stan wód oznacza stan osiągnięty przez jednolite części wód
powierzchniowych (JCWP), jeŜeli ich stan ekologiczny i chemiczny jest określony jako co
najmniej "dobry".
Na obszarze gminy Biała brak jest obecnie punktów pomiarowo-kontrolnych nowej sieci
monitoringu diagnostycznego, operacyjnego i badawczego. Stan wód powierzchniowych na
obszarze gminy nie jest więc znany. Obszar gminy połoŜony jest w obrębie rejonu wodnego
Środkowej Odry, obejmując cztery scalone jednolite części wód powierzchniowych (JCWP).
Zgodnie z „Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry, zatwierdzonego
przez Radę Ministrów w dniu 22.02.2011 r., ogłoszonego w dniu 27.05.2011 r.
__________________________________________________________________________________________
Strona 108
107
(M.P.2010.40.451), obszar gminy połoŜony jest na obszarze następujących jednostek
jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP):
Biała od źródła do Śmickiego Potoku (o kodzie PLRW6000171176829), Biała od
Śmickiego Potoku do Osobłogi (o kodzie PLRW6000191176899), Czarny Rów (o kodzie
PLRW600017117684), Rzymkowicki Rów (o kodzie PLRW6000171176869), Młynówka
(o kodzie PLRW6000171176889), które stanowią fragment scalonej części wód Biała
SOI004;
Ziębia (o kodzie PLRW60001712852) oraz Ścinawa Niemodlińska od źródła do Mesznej
(o kodzie RW60001712829), które stanowią fragment SO0913 Ścinawa Niemodlińska;
Prószkowski Potok (o kodzie PLRW60001711969) - samodzielna SO1104 Prószkowski
Potok;
Lubrzanka (o kodzie PLRW60004117669), stanowiąca fragment SO1002 Prudnik.
Zgodnie z Planem Gospodarowania wodami JCWP gminy Biała zostały ocenione jako:
naturalne o złym stanie, niezagroŜone nieosiągnięciem celu środowiskowego jakim jest
dobry stan ekologiczny i chemiczny – JCWP Czarnego Rowu oraz Zięby, stanowiącej
lewobrzeŜny dopływ Ścinawy Niemodlińskiej (północna część obszaru gminy);
naturalne o złym stanie, zagroŜone nieosiągnięciem celu środowiskowego jakim jest
dobry stan ekologiczny i chemiczny - JCWP Lubrzanki (południowa część obszaru
gminy);
silnie zmienione o złym stanie, niezagroŜone nieosiągnięciem celu środowiskowego
jakim jest dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny – Biała od źródła do
Śmickiego Potoku, Biała od Śmickiego Potoku do Osobłogi, Rzymkowicki Rów,
Młynówka, Ścinawa Niemodlińska od źródła do Mesznej oraz Prószkowski Potok.
3.3. ZAGROśENIA DLA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
3.3.1. Higiena atmosfery
Monitoring powietrza wykonywany jest na posterunku w Białej i w na dwóch posterunkach w
Prudniku, gdzie jest monitorowany poziom dwutlenku siarki SO2 oraz dwutlenku azotu NO2.
Opierając się na monitoringu ze stacji w Białej moŜna stwierdzić, Ŝe w 2011 r.
średniorocznie poziom stęŜeń SO2 wynosił 6,1 µg/m3 (w sezonie pozagrzewczym 2,3µg/m3)
oraz NO2 13,1µg/m3 (w sezonie pozagrzewczym 8,3µg/m3), a w stosunku do lat 2005-2007
nastąpiła istotna poprawa.
Ze względu na kryterium ochrony zdrowia ludzi i ochronę roślin obszar gminy
zaklasyfikowano do następujących stref:
strefa A tj. poziom stęŜeń nie przekracza wartości dopuszczalnej/docelowej i nie jest
wymagane prowadzenie działań na rzecz poprawy jakości powietrza – w zakresie
dwutlenku siarki SO2, dwutlenku azotu NO2 oraz tlenku węgla CO;
strefa C tj. poziom stęŜeń przekracza wartość dopuszczalną lub wartość dopuszczalną
powiększoną o margines tolerancji i naleŜy określić obszary przekroczeń oraz dąŜyć do
osiągnięcia wartości kryterialnych, a takŜe niezbędne jest opracowanie programu
ochrony powietrza – w zakresie pyłu zawieszonego PM10, pyłu zawieszonego PM2,5,
benzenu C6H6 i ozonu O3 .
Ze względu na wysoką zawartość PM10 gminę Biała, jak i cały obszar strefy opolskiej,
zaliczono do obszarów klasy strefy C, dla których notuje się przekroczenie zawartości
naturalnej zanieczyszczeń podwyŜszonej o margines tolerancji. W strefie naleŜy dokonać
identyfikacji obszarów ponadnormatywnego zanieczyszczenia oraz przeciwdziałać
zanieczyszczeniu. Występowanie ponadnormatywnych stęŜeń pyłu zawieszonego na
obszarze gminy to bardzo powaŜny argument dla konieczności racjonalizacji uŜytkowania
__________________________________________________________________________________________
Strona 109
108
rolniczego jej terenów, w szczególności związanego z koniecznością wprowadzania pasów
zieleni przeciw erozji wietrznej.
3.3.2. Źródła emisji
Stopień zanieczyszczenia powietrza wiąŜe się z ilością i rodzajem wprowadzanych do
powietrza substancji. Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza na obszarze gminy Biała
jest emisja antropogeniczna, wynikająca z działalności człowieka. Decydujące znaczenie
mają źródła emisji z sektora komunalnego, produkcji rolniczej oraz transportu, w mniejszym
stopniu z przemysłowe.
Gmina Biała naleŜy do grupy gmin o małym stopniu uprzemysłowienia. Liczba zakładów,
które są źródłem zanieczyszczeń pyłowych i gazowych powietrza atmosferycznego, jest
niewielka. Do największych producentów zanieczyszczeń emitowanych do powietrza naleŜy
zaliczyć zakłady zlokalizowane w północnej części zabudowy miasta Biała (Ustronianka, i
sąsiednie tereny magazynowo-składowe). Z kolei głównym liniowym źródłem
zanieczyszczeń są drogi wojewódzkie DW 414, DW 409 i DW 407 oraz drogi powiatowe DP
1205 O i DP 1208 O, będące źródłem emisji tlenku azotu, tlenku węgla, dwutlenku węgla i
węglowodorów (szczególnie benzenu) oraz pyłów zawierających mi. związki ołowiu, kadmu,
niklu i miedzi. Zasięg oddziaływania zanieczyszczeń emitowanych ze źródeł liniowych jest
lokalny i moŜe wahać się od 20m do 100m od drogi, w zaleŜności od natęŜenia ruchu. Na
ograniczenie tego typu emisji ma wpływ sprawność układu komunikacyjnego (szczególnie na
terenie miasta) oraz rzeczywiste natęŜenie ruchu, które w ostatnich latach wykazuje cały
czas tendencje do wzrostu. DuŜy wpływ na zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego ma
produkcja rolna w formach przemysłowych (fermy hodowlane). Największe zagroŜenia tego
typu występują we wsi Mokra. Istotny wpływ na poziomy stęŜeń pyłu zawieszonego PM10
mają procesy związane z indywidualnym ogrzewaniem mieszkań (tzw. niska emisja). Wyniki
uzyskane w roku 2011 potwierdzają problemy związane z tym zanieczyszczeniem i
utwierdzają w obowiązku wprowadzania programów naprawczych.
O stanie higieny na obszarze gminy decydują w duŜym stopniu emitory zewnętrzne, głównie
sąsiednie ośrodki miejsko – przemysłowe. Napływ zanieczyszczonych mas powietrza
odbywa się głównie z miasta Prudnika oraz Krapkowice-Gogolin. O stanie higieny atmosfery
decyduje takŜe niska emisja ze źródeł lokalnych (tj. z emisji zanieczyszczeń z kotłowni,
indywidualnych palenisk domowych) oraz
zakładów usługowych, przemysłowych i
energetycznych. Istotny udział w emisji zanieczyszczeń mają źródła komunikacyjne.
Generalnie stan higieny atmosfery na obszarze gminy Biała jest zadowalający, okresowo
pogarszający się. W okresie zimy szczególnie odczuwane jest to przez mieszkańców wsi
połoŜonych w dolinach PłaskowyŜu Głubczyckiego: Kolnowic, Miłowic, Śmicza, PręŜyny,
Józefówka, Olbrachcic i Browińca Polskiego, gdzie w sposób naturalny częściej tworzą się
zastoiska zanieczyszczonego powietrza, niŜ na otwartej przestrzeni Kotliny Raciborskiej. Z
kolei najbardziej niekorzystne warunki ze względu na jakość atmosfery występują na terenie
miasta Biała,
gdzie następuje kumulacja emisji niskiej, emisji przemysłowej oraz
komunikacyjnej. Sytuację tę na terenie miasta moŜe poprawić konsekwentna realizacja
programu ograniczenia niskiej emisji poprzez modernizację kotłowni polegającą na zmianie
czynnika grzewczego na ekologiczny (gaz, olej opałowy), lub teŜ likwidację lokalnych
kotłowni opalanych węglem i przyłączenia budynków do centralnej sieci ciepłowniczej.
3.4. ZAGROśENIA KLIMATU AKUSTYCZNEGO
Hałas przedostający się do środowiska na obszarze gminy Biała jest pochodną
funkcjonowania obiektów produkcyjnych, terenów eksploatacyjnych, baz materiałowosprzętowych, rzemiosła oraz komunikacji.
Głównymi źródłami uciąŜliwego hałasu w gminie są:
__________________________________________________________________________________________
Strona 110
109
droga wojewódzka DW 414 relacji Lubrza – Opole, zapewniająca powiązania gminy z
miastem wojewódzkim Opolem oraz powiatowym ośrodkiem usługowym jakim jest
Prudnik, stanowiąca podstawowy ciąg komunikacyjny dla ruchu turystycznego z Opola
do Gór Opawskich i Czech;
droga wojewódzka DW 407 relacji Nysa – Łącznik;
droga wojewódzka DW 409 relacji Dębina – Strzelce Opolskie;
drogi powiatowe DP 1205 O i DP 1208 O zapewniające powiązania miastu Biała z
Głogówkiem i Nysą;
kopalnia odkrywkowa na gruntach wsi Łącznik;
zespoły zakładów przemysłowych, głównie na terenie miasta Biała i wsi Łącznik;
fermy hodowlane na gruntach wsi Mokra.
Na obszarze gminy nie prowadzi się okresowych pomiarów natęŜenia hałasu
przemysłowego i komunikacyjnego. Gmina nie posiada opracowanego planu akustycznego
oraz prognozowanego zasięgu uciąŜliwych poziomów hałasu.
Najistotniejszym, komunikacyjnym źródłem hałasu, jest droga wojewódzka DW 414, na
której średniodobowy ruch utrzymuje się poziomie od 5 000 do 10 000 pojazdów, a takŜe
pozostałe ww. drogi wojewódzkie i powiatowe, na których natęŜenie ruchu jest nieco
mniejsze. Ocenia się, Ŝe w strefie zagroŜenia hałasem > 61 dB(A), przebiegającej w
odległości ok. 40 m w porze dziennej, oraz hałasem > 56 dB(A) przebiegającej w odległości
ok. 40-80m w porze nocnej, znajdują się tereny zabudowane miasta Biała, wsi Łącznik –
Dębina, Krobusz, Śmicz, Solec, Gostomia i Rostkowie, połoŜone wzdłuŜ ww. ciągów
komunikacyjnych. Znacznym źródłem hałasu są takŜe tereny przemysłowo-usługowe,
skupione w północnej i wschodniej części zabudowy miasta. ZagroŜenia hałasem
przemysłowym na pozostałych terenach wiejskich, ze względu na charakter zabudowy,
występują sporadycznie. Potencjalnym źródłem uciąŜliwego hałasu na obszarze gminy Biała
będą farmy wiatrowe planowane na gruntach wsi Olbrachcie oraz miasta Biała (obowiązuje
plan miejscowy – moc max 70,0MW), wsi Browiniec Polski, Rostkowice i Wilków
(obowiązuje plan miejscowy – moc max 59,5 MW), wsi Krobusz, Solec i Gostomia
(obowiązuje plan miejscowy – moc max 38,5 MW), dla których w obowiązujących planach
miejscowych wskazano potencjalny zasięg uciąŜliwego oddziaływania, a takŜe wskazane
nowe tereny na gruntach wsi PręŜyna, Kolnowice i Śmicz (brak planu miejscowego – moc
max ok. 80,0 MW), dla których strefa ochronna od obiektów energetyki wiatrowej o mocy
większej niŜ 100kV powinna obejmować obszar połoŜony w zasięgu potencjalnego
przebiegu izofony 40dB lub 45dB, zapewniającej ochronę przed hałasem dla terenów
określonych w obowiązujących przepisach odrębnych.
Zapewnienie właściwych warunków klimatu akustycznego jest jednym z podstawowych
zadań w zakresie ochrony i kształtowania środowiska. Generalnie na obszarze gminy nie
odnotowuje się przekroczeń norm hałasu przemysłowego i komunikacyjnego.
3.5. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE
Na kształtowanie się pola elektromagnetycznego mają wpływ źródła liniowe i punktowe,
emitujące promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące w zakresie częstotliwości 0,1300 000 MHz, o wartościach natęŜenia powyŜej 1 kV/m. W praktyce takie pole wytwarzane
jest przez napowietrzne linie energetyczne o napięciu znamionowym od 110 kV wzwyŜ, a
takŜe przez urządzenia radiokomunikacyjne.
ZagroŜenia promieniowaniem niejonizującym na obszarze gminy Biała powodują :
1) dwutorowa napowietrzna linia 110kV relacji Hajduki - Ceglana,
2) Radiowo-Telewizyjne Centrum Nadawcze w Chrzelicach,
3) nadajniki bazowe telefonii komórkowej, usytuowane na zabytkowym kościele w
__________________________________________________________________________________________
Strona 111
110
mieście Biała oraz w sąsiedztwie zakładu Ustronianka.
Dla ww. linii elektroenergetycznej nie utworzono obszaru ograniczonego uŜytkowania, ale
potencjalny zasięg jej oddziaływania wynosi (maksymalne strefy ochronne liczone od osi linii
110 kV) - 19,5m (łącznie - 40m). Zasięg oddziaływania stacji radiowo-telewizyjnej w
Chrzelicach obejmuje obszar połoŜony w promieniu ok. 400m od masztu. Nie znane jest
natomiast zagroŜenie ze stacji bazowych telefonii komórkowej usytuowanych na obszarze
gminy. Z raportów oddziaływania na środowisko wynika, Ŝe nie powinny one stwarzać
zagroŜenia dla ludzi i środowiska przyrodniczego. Istotnym źródłem promieniowania
elektromagnetycznego będą realizowane i planowane farmy wiatrowe, w szczególności
towarzysząca im infrastruktura elektroenergetyczna (sieci 110kV lub 220 kV, GZP 110kV).
3.6. ZAGROśENIA ODPADAMI
Gospodarka odpadami na obszarze gminy Biała sprowadza się do zorganizowanego
systemu ich odbioru oraz składowania na urządzonym składowisku gminy Prudnik. Lokalnie
na terenie 15 wsi gminy Biała zinwentaryzowano nielegalne, dzikie składowiska odpadów o
powierzchni ok. 8 ha, na których składowany jest głównie gruz budowlany, odpady
wielkogabarytowe i niesegregowane odpady komunalne. Szacuje się, Ŝe na obszarze gminy
zorganizowaną zbiórką odpadów komunalnych objętych jest blisko 95% mieszkańców.
Część odpadów zagospodarowywanych jest przez mieszkańców we własnym zakresie.
Dane te świadczą o tym, Ŝe bezpośrednio do środowiska trafia około 10% odpadów
wytworzonych w gminie. Generalnie zagroŜenie ze strony odpadów komunalnych, przy
odpowiedniej kulturze i świadomości ekologicznej mieszkańców, naleŜy uznać za niewielkie.
Główne zagroŜenie dla środowiska, w tym szczególnie środowiska wodnego, stanowią
wylewane nieczystości płynne. Problem usuwania odpadów płynnych, w tym szczególnie
ścieków bytowych, w dalszym ciągu nie jest rozwiązany. Z wyjątkiem 1/3 obszaru miasta i
osiedla w Łączniku oraz lokalnych oczyszczalni ścieków przy zakładach przemysłowych,
brak jest na obszarze gminy centralnych systemów odbioru i oczyszczania ścieków.
Generalnie ścieki bytowe są odprowadzane w sposób niekontrolowany do gruntu, cieków
wodnych czy rowów melioracyjnych. Z uwagi na występowanie na obszarze gminy
GZWP (w tym szczególnie DOLINY KOPALNEJ RZEKI BIAŁEJ, słabo izolowanej przed
zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi, oraz Obszaru NajwyŜszej Ochrony GZWP 332)
oraz zagroŜenia
powodowane
przez
zanieczyszczenia
ściekami komunalnymi,
konieczność pełnej kontroli nad gospodarką ściekową i odpadową (szczególnie w pasie
obszaru obejmującym miasto Biała oraz wsie PręŜyna, Krobusz, Solec, Gostomia,
Rostkowie, Wilków, Czartowice i Nowa Wieś Prudnicka), jest bezdyskusyjna.
Rolniczy charakter gminy decyduje o tym, Ŝe w jej obrębie odpady przemysłowe nie
stanowią większego problemu. Zlokalizowane tutaj obiekty produkcyjne, głównie branŜy
spoŜywczej i obsługi rolnictwa, są w głównej mierze źródłem powstawania odpadów
szklanych i metalowych (złom), które w większości przypadków wykorzystywane są
gospodarczo, lub po krótkim okresie składowania oddawane do punktów skupu.
Odpadem, stanowiącym zagroŜenie dla środowiska na obszarze gminy jest niewątpliwie
gnojowica i gnojówka. Efektem ich stosowania w rolnictwie bez ograniczeń (łącznie ze
słabo rozwiniętą gospodarką ściekową) jest pogorszenie stanu czystości wód, gruntowych i
powierzchniowych, a w konsekwencji wód podziemnych.
3.7. ZAGROśENIA POWODZIĄ
Na obszarze gminy Biała obszary naraŜone na niebezpieczeństwo powodzi nie występują.
ZagroŜenia powodziowe związane z lokalnymi podtopieniami i zalewami obejmują tylko
__________________________________________________________________________________________
Strona 112
111
północną jej część, połoŜoną w obrębie doliny rzeki Białej, Rzymkowickiego Rowu i Rowu
Czarnego. Na krótkotrwałe, okresowe podtopienia po nawalnych opadach atmosferycznych
(w szczególności w okresie letnim), wynikające w wysokiego poziomu wód gruntowych,
naraŜona jest ponadto znaczna część obszaru doliny rzeki Białej usytuowana w centralnej
części gminy. Związane jest głównie z bardzo niekorzystnym zagospodarowaniem zlewni
rzeki, w tym jej niemal całkowitym wylesieniem. TakŜe w dolinach cieków wodnych
PłaskowyŜu Głubczyckiego, ze względu na znaczne spadki ich skrzydeł bocznych,
okresowo występują lokalne podtopienia dna doliny, mniej istotne dla zagospodarowania
przestrzennego.
3.8. OBSZARY OGRANICZONEGO UśYTKOWANIA I ZAGROśONE POWAśNYMI
AWARIAMI PRZEMYSŁOWYMI
Dotychczas w gminie Biała nie wyznaczono obszarów ograniczonego uŜytkowania w
rozumieniu przepisów Prawa ochrony środowiska. Istnieją jednak tutaj przedsięwzięcia, dla
których potencjalnie obszary takie mogą być ustalane (m.in. droga wojewódzka, linie
energetyczne wysokich napięć, stacja nadawcza radiowo-telewizyjna, stacje benzynowe,
stacje bazowe telefonii komórkowej, oczyszczalnia ścieków). Obszar taki kaŜdorazowo
powinien być wyznaczony po rozpoznaniu wystąpienia ponadnormatywnych zagroŜeń dla
środowiska przyrodniczego.
W stanie istniejącym brak jest w gminie takŜe zakładów zagroŜonych powaŜnymi awariami
przemysłowymi (zakład o podwyŜszonym ryzyku wystąpienia awarii). Istotne zagroŜenie
niesie za sobą transport substancji niebezpiecznych przez obszar gminy, szczególnie w
ciągu drogi wojewódzkiej DW 414. Trasę przewozu materiałów niebezpiecznych stanowi
równieŜ linia kolejowa.
__________________________________________________________________________________________
Strona 113
112
ROZDZIAŁ 4
STAN, ZASOBY ORAZ OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO,
ZABYTKÓW I DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ
ORAZ KRAJOBRAZU KULTUROWEGO
__________________________________________________________________________________________
Strona 114
113
1. PRAWNE FORMY OCHRONY WARTOŚCI KULTUROWYCH
Art. 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z
2003r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) wprowadza następujące formy ochrony zabytków:
– wpis do rejestru zabytków;
– uznanie za pomnik historii;
– utworzenie parku kulturowego;
– ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
albo w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Zabytki, objęte ww. formami ochrony, mogą zostać wpisane
na Listę Światowego
Dziedzictwa UNESCO.
Jednocześnie ww. ustawa określa, Ŝe ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan
zachowania (w zakresie planowania przestrzennego):
1) zabytki nieruchome będące w szczególności:
– krajobrazami kulturowymi,
– układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi,
– dziełami architektury i budownictwa,
– dziełami budownictwa obronnego,
– obiektami techniki, zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami
przemysłowymi,
– cmentarzami,
– parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni,
– miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych
osobistości lub instytucji;
2) zabytki archeologiczne będące w szczególności:
– pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa,
– cmentarzyskami,
– kurhanami,
– reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej;
3) ochronie podlegać mogą takŜe nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy
obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.
PowyŜej, wytłuszczonym drukiem, oznaczono formy ochrony zabytków wprowadzone dla
gminy Biała, a takŜe występujące na jej obszarze obiekty i tereny objęte ochroną lub
wymagające ochrony. Zgodnie z art. 19 ww. ustawy w dokumentach planistycznych tzn. w
planie miejscowym oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego, uwzględnia się ochronę zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru
zabytków, wraz z ich otoczeniem, a takŜe innych zabytków nieruchomych, znajdujących się
w gminnej ewidencji zabytków, oraz parków kulturowych, a w przypadku gdy gmina posiada
program opieki nad zabytkami, takŜe ustalenia tego programu.
2. IDENTYFIKACJA ZASOBÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
Obszar gminy Biała moŜna zaliczyć do bogatych w zasoby dziedzictwa kulturowego w
województwie opolskim, a miasto Biała do wyróŜniających się wśród innych miast
Opolszczyzny z uwagi na posiadane dziedzictwo kulturowe, czyli materialne i duchowe
wartości związane z jego dziejami. Licznie zachowane zabytki archeologiczne, zabytki
nieruchome i ruchome wraz z cennymi układami przestrzennymi i zespołami zabudowy oraz
wartościami niematerialnymi, stanowią dziedzictwo kulturowe tego obszaru.
Obszar gminy
Biała został rozpoznany
stosowaną obecnie metodą powszechnej
inwentaryzacji zabytków archeologicznych
Polski
pod nazwą ARCHEOLOGICZNE
ZDJĘCIE POLSKI. Ślady osadnictwa przedhistorycznego udokumentowane zostały 271
__________________________________________________________________________________________
Strona 115
114
stanowiskami archeologicznymi, z czego ściśle określoną lokalizację mają 193 stanowiska
(ok. 72%), a następne 78 ma lokalizację nieokreśloną lub nieustaloną (28%). Około 10%
ogólnej liczby udokumentowanych stanowisk archeologicznych zostało wpisanych do
rejestru zabytków województwa opolskiego. Największą liczbę zabytków archeologicznych
udokumentowano na gruntach wsi Śmicz (20,4% ogólnej liczby zabytków archeologicznych
gminy) oraz na obszarze miasta Biała (13,3%). Większość z nich udokumentowano w
południowej części obszaru gminy (w obrębie PłaskowyŜu Głubczyckiego), gdzie ustalono
lokalizację około 81% wszystkich jej zabytków archeologicznych.
Koncentrują się one
głównie na gruntach wsi PręŜyna (9,2%), Wilków (7,8%), Rostkowie (6,7%) i Gostomia
(5,2%). Tylko w dwóch wsiach gminy, Brzeźnicy i Laskowicach, stanowisk archeologicznych
nie udokumentowano, a w siedmiu następnych ich ilość jest znikoma (Czartowice, Górka
Prudnicka, Grabina, Krobusz, Ligota Bialska, Radostynia i Wasiłowice). Najbardziej zasobna
w udokumentowane zabytki archeologiczne jest (jak stwierdzono powyŜej) południowa
części obszaru gminy. Występujące na tych terenach nawarstwienia kulturowe, datowane
głównie na okres średniowieczny, miały wpływ na wpis do rejestru zabytków oraz
ustanowienie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (zatwierdzonego
uchwalą nr XVII/170/2000 Rady Miejskiej w Białej z dnia 31 marca 2000 roku) na terenie
miasta Biała:
strefy ochrony archeologicznej W (ochrony reliktów archeologicznych) obejmującej :
– obszar układu przestrzennego średniowiecznego miasta lokacyjnego wraz z
zespołem zamkowym i częścią podzamcza (równoznaczna ze strefą ścisłej ochrony
konserwatorskiej A) ,
– teren nieczynnego (zabytkowego) cmentarza Ŝydowskiego, połoŜonego w
południowo-zachodniej części miasta,
– teren średniowiecznego grodziska
usytuowanego w sąsiedztwie cmentarza
Ŝydowskiego.
•
Na obszarze gminy Biała mniej licznie udokumentowane są zabytki nieruchome. W gminnej
ewidencji zabytków ujętych jest 158 obiektów kubaturowych i inŜynieryjnych, z czego 46
obiektów wpisanych jest do rejestru zabytków (29%). Tylko niektóre zabytki, nie wpisane do
rejestru zabytków, chronione są prawem miejscowym (tzn. obowiązującymi miejscowymi
planami zagospodarowania przestrzennego).
Najbardziej zasobne w obiekty zabytkowe (archeologiczne i nieruchome) jest miasto Biała,
skupiające 25,8% ogólnej liczby zabytków gminy, oraz wieś Śmicz (14,4%) i PręŜyna
(8,1%). Wśród wsi wyróŜniają się jeszcze Wilków (5,2%), Chrzelice (4,9%), Rostkowie
(4,7%) i Gostomia (4,5%). Te obszary, ze względu na liczbę zachowanych zabytków, naleŜy
uznać za najbardziej wartościowe kulturowo i wymagające ochrony.
Tabela zamieszczona poniŜej ocenia wartość kulturową poszczególnych miejscowości
gminy Biała w ujęciu statystycznym.
TABELA 28
GMINA BIAŁA – zabytki nieruchome i archeologiczne oraz zabytkowe zespoły
przestrzenne, świadczące o wartości kulturowej terenu - STAN 2013 r.
LP
MIEJSCOWOŚĆ
1 Miasto Biała
LICZBA
ZABYTKÓW
ARCHOELOGICZNYCH
(w tym w rejestrze)
liczba
36 (4)
%
13.3
LICZBA ZABYTKÓW
ŁĄCZNIE
NIERUCHO(w tym w rejestrze)
MYCH
(w tym w rejestrze)
liczba
73 (21)
%
48,2
liczba
109 (25)
%
25,8
__________________________________________________________________________________________
Strona 116
115
2
3
4
5
6
Browiniec Polski
6 (0)
Chrzelice
13 (5)
Czartowice
3 (0)
Gostomia
14 (1)
Górka Prudnicka
1 (0)
(Brzeźnica)
7 Grabina
3 (0)
8 Józefów
6 (1)
9 Kolnowice
9 (1)
10 Krobusz
1 (0)
11 Laskowiec
12 Ligota Bialska
2 (0)
13 Łącznik (Dębina)
5 (2)
14 Miłowice
8 (0)
15 Mokra
6 (2)
16 Nowa Wieś Prudnicka
17 Ogiernicze
5 (2)
18 Olbrachcie
8 (2)
19 Otoki
7 (0)
20 Pogórze
5 (0)
25 (1)
21 PręŜyna
22 Radostynia
2 (0)
18 (0)
23 Rostkowice
24 Solec
9 (2)
55 (3)
25 Śmicz
26 Wasiłowice
3 (0)
21 (1)
27 Wilków
OGÓŁEM
271 (27)
Źródło : Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków
2,2
4,8
1,1
5,2
0,05
2 (1)
11 (4)
5 (2)
5 (2)
1,4
5,7
3,5
3,5
1,1
5 (0)
3,5
1,8
2,3
5 (0)
2,8
0,05
2 (0)
1,4
0,07
4 (0)
2,1
1,8
7 (2)
3,5
2,9
1 (0)
0,7
2,2
2 (0)
1,4
2 (0)
1,3
1,8
1 (0)
0,7
2,9
3 (1)
2,1
2,6
1 (0)
0,7
1,8
3 (1)
1,7
9,2
10 (6)
7,2
0,07
4 (1)
2,8
6,7
2 (1)
1,4
2,3
2 (1)
1,4
20,4
6 (2)
4,3
1,1
1 (1)
7,8
1 (0)
100
158 (46)
100
– opracowanie własne M.O.
8 (1)
24 (9)
3 (0)
19 (3)
6 (2)
1,9
4,9
1,0
4,5
1,3
8 (0)
6 (1)
14 (1)
3 (0)
6 (0)
12 (4)
9 (0)
8 (2)
2 (0)
6 (2)
11 (3)
8 (0)
8 (0)
35 (6)
6 (1)
20 (0)
11 (3)
61 (5)
3 (1)
22 (1)
429 (73)
1,6
1,4
3,1
1,0
1,3
2,8
2,1
1,9
0,5
1,4
2,6
1,9
1,6
8,1
1,4
4,7
2,6
14,4
1,0
5,2
100
Wśród zabytków nieruchomych najliczniejsze są budynki mieszkalne reprezentowane przez
kamienice, domy, budynki mieszkalno-gospodarcze, które stanowią ok. 44% ogólnej liczby
zabytków miasta i gminy. Znaczna jest takŜe liczba zabytków sakralnych, reprezentowanych
przez kościoły, klasztory, kaplice cmentarne, kaplice dzwonnice, kapliczki przydroŜne itd.,
które stanowią ok. 30% ogólnej liczby zabytków gminy. Historyczny rozwój badanego
obszaru wpłynął na niewielki udział zabytkowych budynków uŜyteczności publicznej,
reprezentowanych przez szkoły, dworce, hotele, kasyna, banki, poczty, ratusze, sądy,
karczmy itd. Zabytki przemysłowe oraz zabytkowe obiekty inŜynierskie na obszarze gminy
praktycznie nie występują.
Niewątpliwą atrakcją gminy Biała są nieliczne tutaj pozostałości cennych, zabytkowych
zespołów zabudowy feudalnej i obronnej:
zespół zabudowy dawnego zamku w Białej,
mury obronne miasta wraz z bramami (fortyfikacje miejskie),
zespół zamkowy wraz z parkiem krajobrazowym w Chrzelicach,
pozostałości załoŜenia dworsko-folwarcznego wraz z parkiem krajobrazowym w
Radostyni,
pozostałości załoŜenia folwarcznego w Czartowicach.
Rozwój funkcji rolniczej gminy przyczynił się generalnie do braku na jej obszarze cennych
zespołów zabudowy robotniczej ( z wyjątkiem Radostyni i Łącznika).
Największą wartość kulturowo - historyczną, a takŜe krajobrazową, mają ukształtowane w
okresie średniowiecza genetyczne oraz później powstałe układy przestrzenne miasta i
wsi rolniczych, wraz z historyczną siecią dróg oraz zachowaną zabytkową zabudową.
Największą wartość kulturowo-krajobrazową, potwierdzoną przez ustanowienie strefy
__________________________________________________________________________________________
Strona 117
116
ścisłej ochrony konserwatorskiej (typu A) oraz częściowej ochrony konserwatorskiej (typu
B), posiada układ przestrzenny miasta Biała.
3. PRAWNIE CHRONIONE I WYMAGAJĄCE OCHRONY ZASOBY
KULTUROWE GMINY
3.1. ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE
3.1.1. Zabytki archeologiczne wpisane do rejestru zabytków
Wśród 271 stanowisk archeologicznych, udokumentowanych na obszarze gminy Biała, 27
stanowisk archeologicznych wpisanych zostało do rejestru zabytków województwa
opolskiego i objętych ochroną są z mocy ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zbytków
i opiece nad zabytkami (Dz.U.2003.162.1568 ze zm.).
TABELA 29
GMINA BIAŁA - WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH WPISANYCH DO
REJESTRU ZABYTKÓW – STAN 2014 r.
Lp.
Miejscowość
Nr
funkcja obiektu
stanowi
ska
1
grodzisko
3
stare miasto
1
2
m. Biała
m. Biała
3
m. Biała
9
osada kultury łuŜyckiej
4
m.Biała
17
punkt osadniczy - kultura
pucharów lejkowych
punkt osadniczy kultury
łuŜyckiej
punkt osadniczy z okresu
wpływów rzymskich
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
grodzisko
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
osada
punkt osadniczy
osada
ślad osadnictwa
osada
osada
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
osada
ślad osadnictwa
5
m. Biała
21
6
7
Chrzelice
Chrzelice
1
3
8
Chrzelice
5
9
10
11
Chrzelice
Chrzelice
Gostomia
6
12
2
12
13
Józefów
Kolnowice
B
4
bliŜsza chronologia
Nr rejestru
XIII - XIV w
średniowiecze
okres nowoŜytny
epoka brązu
A-68/68
A-196/57
A-131/2012
neolit ok. 3080 -2700 lat p.n.e.
A-173/2014
V okres epoki bązu ok. 800-500
lat p.n.e.
ok. 200-300 lat n.e.
późne średniowiecze
epoka kamienia
VIII-IX w.
pradzieje
VIII - X w
neolit
nieokreślona
VIII - X w
2 poł. XIII-XIV w
VIII - X w
XIII-XIV w
VIII - X w
IX – X w
neolit
okres rzymski
wczesny okres epoki brązu
V okres epoki brązu-o.hal.
kultura łuŜycka
górny paleolit – ok. 33000 –
12000 lat p.n.e.
ok. 1100-600 lat p.n.e.
A-174/2014
A 67/68
A 766/87
A - 760/87
A - 763/87
A- 765/87
A-509/79
A - 889/90
A-172/2014
ślad osadnictwa kultyry
łuŜyckiej
osada kultury
okres wpływów rzymskich ok. 0przeworskiej
400 lat n.e.
ślad osadnictwa
14 Łącznik
4
osada
VIII - IX w
A-768/87
15 Łącznik
5
osada
VIII - X w
A-777/87
16 Mokra
1
osada
okres wpływów rzymskich III-IV w A-136/68
osada
neolit
__________________________________________________________________________________________
Strona 118
117
17
18
Mokra
Ogiernicze
4
3
19
Ogiernicze
4
20
Olbrachcice
1
21
Olbrachcice
5
22
PręŜyna
9
23
Solec
7
osada
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
osada
osada
osada
osada
osada
osada
osada
osada kultury łuŜyckiej
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
osada
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
osada
punkt osadniczy
grodzisko
IX-X w
A-776/87
okres wpływów rzymskich faza C
A-758/87
X – XIII w
XIV-XV w
okres wpływów rzymskich faza C
A-757/87
XIII - X w
XIV-XV w
?
A-653/84
okres rzymski
neolit
A-514/79
V ok.EB – ok. halsztacki
OR
okres wczesnego średniowiecza
XIV-XV w
A-129/2011
XIV-XV w
pradzieje
okres rzymski
A-886/90
okres rzymski
ep. brązu
wczesne średniowiecze
rzym. C1 – C2
XIV-XV w
24 Śmicz
4
Wczesne średniowiecze
IX – XI w,
25 Śmicz
39 osada
Późny okres wpływów rzymskich
26 Śmicz
42 osada
wczesne średniowiecze ( XI - XIII
w. )
27 Wilków
11 osada
neolit
osada
faza D
Źródło – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu i UM w Białej – opracowanie własne M.O.
A-404/75
A-406/75
A - 405/75
A-789/88
Ochrona zabytków wpisanych do rejestru zabytków województwa opolskiego obejmuje ślady
pradawnego osadnictwa, które znajdują się pod warstwą orną (stosunkowo dobrze
zachowane) oraz w warstwie ornej (uszkodzone i przemieszane).
Na zabytkowym terenie stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków
dopuszcza się wykonywanie wyłącznie prac polowych w obrębie warstwy ornej (zwyczajna
orka, bronowanie, kultywowanie itp.). Wszelkie prace mogące naruszyć niezniszczone
dotychczas części zabytku tzn. roboty ziemne oraz inne prace, takie jak głęboka orka,
kopanie dołów i rowów, eksploatacja, zabudowa, a takŜe prace leśne m.in. nasadzenia
drzew, karczowanie, orka leśna oraz wszelkie zmiany charakteru dotychczasowej
działalności na terenie, wymagają pozwolenia Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków.
3.1.2. Inne zabytki archeologiczne ujęte w gminnej ewidencji zabytków
W gminnej ewidencji zabytków ujętych jest 247 stanowisk archeologicznych, z których 64
stanowiska mają nieokreśloną lub nieustaloną lokalizację, znaną tylko z badań
historycznych. W tabeli poniŜej oznaczono je gwiazdką (*).
TABELA 30
GMINA BIAŁA - WYKAZ STANOWISK ARCHEOLOGICZNYCH UJĘTYCH W EWIDENCJI
ZABYTKÓW - stan 2013 r.
LP.
1
2
3
MIEJSCOWOŚĆ NR STANOWISKA FUNKCJA OBIEKTU
m. Biała
m. Biała
m. Biała
2
4*
5*
osada
osada
grób
BLIśSZA CHRONOLOGIA
średniowiecze
XIII w
okres halsztacki
__________________________________________________________________________________________
Strona 119
118
4
5
m. Biała
m. Biała
6*
7*
6
m. Biała
8
7
m. Biała
10
8
m. Biała
11
9
m. Biała
12
10
m. Biała
13
11
m. Biała
14
12
m. Biała
15
13
m. Biała
16
14
15
m. Biała
m. Biała
18
19
16
17
18
m. Biała
m. Biała
m. Biała
20
22
23
19
m. Biała
24
20
m. Biała
25
21
m. Biała
26
22
m. Biała
27
23
24
25
m. Biała
m. Biała
m. Biała
28
29
30
26
27
m. Biała
m. Biała
31
32
28
m. Biała
33
29
m. Biała
34
30
m. Biała
35
31
32
33
34
m. Biała
Browiniec Polski
Browiniec Polski
Browiniec Polski
36
1*
2*
3
35
36
Browiniec Polski
Browiniec Polski
4
11
ślad osadnictwa
osada
osada
osada
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
średniowiecze
okres wpływów rzymskich
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
IX-X w
XIV-XV w
pradzieje
XIV-XV w
pradzieje
XIV-XV w
pradzieje
neolit
XIV-XV w
pradzieje
neolit
XIV-XV w
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
osada
osada
osada
osada
osada
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
hutniczy punkt
osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
epoka kamienia
XIV-XV w
pradzieje
neolit
neolit
XIV-XV w
neolit
XIV-XV w
pradzieje
neolit
XIV-XV w
neolit
neolit
neolit
neolit
XIV-XV w
pradzieje
okres wpływów rzymskich F.C1-C3
XIV-XV w
XIII-XIV w
neolit
neolit
XIV w
średniowiecze
pradzieje
średniowiecze
średniowiecze
neolit
XIV-XV w
pradzieje
XIV-XV w
pradzieje
XIV-XV w
neolit
neolit
pradzieje
III-IV w n.e.
epoka kamienia
XIV-XV w
paleolit
średniowiecze
neolit
__________________________________________________________________________________________
Strona 120
119
37
38
Browiniec Polski
Chrzelice
12
2
39
Chrzelice
4
40
Chrzelice
7
41
Chrzelice
8
42
Chrzelice
9
43
Chrzelice
10
44
Chrzelice
11
45
Chrzelice
13
46
Czartowice
4*
47
48
49
Czartowice
Czartowice
Gostomia
5
6
1
50
Gostomia
3
51
Gostomia
4
52
Gostomia
5
53
54
Gostomia
Gostomia
6
7
55
56
Gostomia
Gostomia
8
9
57
58
59
60
Gostomia
Gostomia
Gostomia
Gostomia
10
11
12
13
61
Gostomia
14
62
63
64
65
66
67
68
69
Górka Prudnicka
Grabina
Grabina
Grabina
Józefów
Józefów
Józefów
Józefów
1*
1
2*
3
1*
2
3
4*
70
Józefów
5
osada
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
osada
osada
Nieokreślona
grodzisko ?
osada
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
osada
osada produkcyjna
ślad osadnictwa
osada
późny okres rzymski
XIV-XV w
nieokreślona
IX - X w
nieokreślona
nieokreślona
XIII-XIV w
XIII-XIV w
X-XI w
neolit
IX - X w
XIV-XV w
epoka kamienia
neolit
średniowiecze
Okres rzymski
XIV - XV w czasy nowoŜytne
EB – ok. halsztacki
Okres rzymski, IV w
epoka kamienia
osada
okres rzymski
cmentarzysko całopalne okres rzymski faza C-D
osada
punkt osadniczy
neolit
osada
okres późno rzymski
punkt osadniczy
pradzieje
osada
IX-X w
punkt osadniczy
XIV-XV w
ślad osadnictwa
pradzieje
ślad osadnictwa
XIV-XV w
ślad osadnictwa
neolit
osada
późny okres wpływów rzymskich
osada
IX-X w
punkt osadniczy
XIV-XV w
ślad osadnictwa
neolit
osada
okres rzymski
punkt osadniczy
XIV-XV w
punkt osadniczy
osada
epoka brązu-o.hal.
ślad osadnictwa
pradzieje
ślad osadnictwa
pradzieje
punkt osadniczy
XIV-XV w
ślad osadnictwa
pradzieje
ślad osadnictwa
XIV-XV w
ślad osadnictwa
okres średniowieczny
ślad osadnictwa
epoka kamienia
ślad osadnictwa
neolit
osada
okres rzymski faza C1 – C2
ślad osadnictwa
?
ślad osadnictwa
średniowiecze
punkt osadniczy
średniowiecze
ślad osadnictwa
pradzieje
punkt osadniczy
XIV – XV w
ślad osadnictwa
Neolit
osada
III ok.EB – ok. halsztacki
ślad osadnictwa
XIV - XV w
__________________________________________________________________________________________
Strona 121
120
71
72
Kolnowice
Kolnowice
1*
2
73
Kolnowice
3
74
Kolnowice
5
75
Kolnowice
6
76
Kolnowice
7
77
78
79
80
81
82
Kolnowice
Kolnowice
Krobusz
Ligota Bialska
Ligota Bialska
Łącznik
8
9
1*
1*
2
1
83
84
85
Łącznik
Łącznik
Miłowice
2
3*
1
86
87
Miłowice
Miłowice
2
3
88
89
Miłowice
Miłowice
4
5
90
91
92
Miłowice
Miłowice
Miłowice
6
7
8
93
Mokra
2
94
Mokra
3
95
96
97
98
Mokra
Mokra
Ogiernicze
Ogiernicze
5
6
1
2
99
Ogiernicze
5
100 Olbrachcice
2
101 Olbrachcice
3
102 Olbrachcice
103 Olbrachcice
4
5
grób
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
osada
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
osada
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
osada
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
luźne
punkt osadniczy
osada
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
stanowisko Hutnicze
luźne
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
osada
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
osada
punkt osadniczy
?
neolit
wczesne i późne średniowiecze
pradzieje
epoka kamienia
EB-o.halsztacki
próŜny okres wpływów rzymskich
pradzieje
XIV-XV w
pradzieje
wczesna epoka brązu
epoka brązu
XIV-XV w
neolit
ok. halsztacki
pradzieje
faza C1-C2
neolit
epoka kamienia
epoka kamienia
XIV-XV w
nieokreślona
2 poł. XIII – XIV w
neolit
ok. halsztacki C i D
XIV-XV w
XIV-XV w
neolit
XIV – XV w
pradzieje
XIII-XIV w
XIV-XV w
XIV-XV w
późny okres wpływów rzymskich faza C
3-D
XIV-XV w
IX-X w
XIII-XIV w
nieokreślona
XIV-XV w
nieokreślona
nieokreślona
XIV-XV w
nieokreślona
XII-XIII w
nieokreślona
?
OR
XII w
XIV w
neolit
neolit
neolit
okres rzymski
__________________________________________________________________________________________
Strona 122
121
104 Olbrachcice
6
105
106
107
108
109
7
1
2*
3*
4
Olbrachcice
Otoki
Otoki
Otoki
Otoki
110 Otoki
111 Otoki
5
6
112
113
114
115
116
Otoki
Pogórze
Pogórze
Pogórze
Pogórze
7
1*
2*
3*
4
117 Pogórze
5
118
119
120
121
PręŜyna
PręŜyna
PręŜyna
PręŜyna
1*
2*
3*
4*
122
123
124
125
126
PręŜyna
PręŜyna
PręŜyna
PręŜyna
PręŜyna
5*
6*
7*
8
10
127 PręŜyna
11
128 PręŜyna
12
129 PręŜyna
13
130 PręŜyna
131 PręŜyna
14
15
132 PręŜyna
133 PręŜyna
134 PręŜyna
16
17
18
135 PręŜyna
136 PręŜyna
19
20
137 PręŜyna
21
138
139
140
141
142
143
144
145
146
22
23
24
25
1
2*
1
2
3
PręŜyna
PręŜyna
PręŜyna
PręŜyna
Radostynia
Radostynia
Rostkowice
Rostkowice
Rostkowice
punkt osadniczy
pradzieje
ślad osadnictwa
pradzieje
ślad osadnictwa
XIV-XV w
ślad osadnictwa
neolit
punkt osadniczy
epoka kamienia
ślad osadnictwa
okres rzymski IV w
ślad osadnictwa
paleolit
ślad osadnictwa
epoka kamienia
punkt osadniczy
OWR
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
epoka kamienia
punkt osadniczy
pradzieje
punkt osadniczy
XIV-XV w
osada
wczesny okres wędrówek ludów faza D
luźne
luźne
luźne
halsztat
punkt osadniczy
IX - X w
ślad osadnictwa
nieokreślona
ślad osadnictwa
nieokreślona
punkt osadniczy
IX - X w
ślad osadnictwa
XIV-XV w
ślad osadnictwa
neolit
ślad osadnictwa
neolit
ślad osadnictwa
epoka kamienia
ślad osadnictwa
epoka kamienia
ślad osadnictwa
osada
XIII -XIV w
ślad osadnictwa
neolit
ślad osadnictwa
osada
okres halsztacki
punkt osadniczy
okres wp.rzymskich faza C3-D
punkt osadniczy
IX - X w
ślad osadnictwa
pradzieje
punkt osadniczy
punkt osadniczy
IX – X w
punkt osadniczy
punkt osadniczy
XIV - XV w
punkt osadniczy
punkt osadniczy
XIV - XV w
ślad osadnictwa
XIV - XV w
punkt osadniczy
IX - X w
punkt osadniczy
XIV – XV w
ślad osadnictwa
pradzieje
ślad osadnictwa
epoka kamienia
ślad osadnictwa
nowoŜytność
punkt osadniczy
XIII – XIV w
ślad osadnictwa
pradzieje
punkt osadniczy
EB – ok. halsztacki
punkt osadniczy
ok. halsztacki
ślad osadnictwa
IX – X w
punkt osadniczy
XIII - XIV w
punkt osadniczy
pradzieje
punkt osadniczy
wczesny okres wędrówek ludów faza D
punkt osadniczy
XIV – XV w
ślad osadnictwa
neolit
punkt osadniczy
XIV początek, XV w
osada
IV w n.e.
ślad osadnictwa
epoka brązu
cmentarzysko ciałopalne III – IV okres epoki brązu
ślad osadnictwa
neolit
punkt osadniczy
neolit
punkt osadniczy
okres halsztacki
cmentarzysko
?
__________________________________________________________________________________________
Strona 123
122
147
148
149
150
Rostkowice
Rostkowice
Rostkowice
Rostkowice
4*
5*
6*
7
151 Rostkowice
8
152 Rostkowice
9
153 Rostkowice
154 Rostkowice
10
11
155 Rostkowice
12
156 Rostkowice
13
157 Rostkowice
14
158 Rostkowice
15
159 Rostkowice
160 Rostkowice
16
17
161 Rostkowice
18
162 Solec
1
163 Solec
2
164
165
166
167
3
4
5
6
Solec
Solec
Solec
Solec
168 Solec
169 Solec
170 Śmicz
8*
9*
1
171 Śmicz
172 Śmicz
173 Śmicz
3*
5*
6
174 Śmicz
175 Śmicz
7*
8*
176 Śmicz
177 Śmicz
10*
11*
178 Śmicz
179 Śmicz
12
13*
180 Śmicz
181 Śmicz
14*
15*
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
osada
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
osada
ślad osadnictwa
osada
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
osada
ślad osadnictwa
osada
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
osada
punkt osadniczy
osada
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
osada
ślad osadnictwa
osada
ślad osadnictwa
osada
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
IV w. n.e.
?
OR
okres rzymski, faza C1 – C2
XIV-XV w
epoka kamienia
pradzieje
IX – X w.
XIV w.
X – XI w
druga poł. XIII – XIV w.
XIV-XV w
pradzieje
XIV-XV w
neolit
neolit
pradzieje
IX – X w.
XIV-XV w
neolit
?
pradzieje
epoka kamienia
okres halsztacki
epoka kamienia
OR
neolit ?
neolit ?
pradzieje
neolit
?
okres rzymski
XIV-XV w
okres rzymski
pradzieje
VIII – IX w
XIV-XV w
neolit
XIV-XV w
neolit
neolit
neolit
Neolit
XIV - XV w
epoka kamienia
okres wpływów rzymskich, 3- 4 w
XIV - XV w
pradzieje
Neolit
Neolit
?
epoka kamienia
średniowiecze
epoka kamienia
Neolit
średniowiecze
epoka kamienia
epoka kamienia
__________________________________________________________________________________________
Strona 124
123
182 Śmicz
17*
183 Śmicz
18*
184 Śmicz
19*
185 Śmicz
186 Śmicz
20*
21*
187 Śmicz
188 Śmicz
189 Śmicz
22*
23*
24*
190
191
192
193
194
Śmicz
Śmicz
Śmicz
Śmicz
Śmicz
25*
26*
27*
28*
31*
195
196
197
198
199
Śmicz
Śmicz
Śmicz
Śmicz
Śmicz
32*
33*
34*
36*
37*
200 Śmicz
38
201 Śmicz
202 Śmicz
40
41
203 Śmicz
204 Śmicz
43*
44
205 Śmicz
45
206 Śmicz
46
207 Śmicz
47
208 Śmicz
48
209 Śmicz
49
210 Śmicz
211 Śmicz
50
51
212 Śmicz
213 Śmicz
214 Śmicz
52
53
54
punkt osadniczy
pracownia
krzemieniarska
pracownia
krzemieniarska
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
pracownia
krzemieniarska
punkt osadniczy
punkt osadniczy
pracownia
krzemieniarska
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
osada
punkt osadniczy
punkt osadniczy
osada hutnicza
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
epoka kamienia
epoka kamienia
średniowiecze
Neolit
epoka kamienia
epoka kamienia
epoka kamienia
epoka kamienia
epoka kamienia
neolit
epoka kamienia
neolit
epoka kamienia
epoka kamienia
epoka kamienia
epoka kamienia
średniowiecze
epoka kamienia
neolit
epoka kamienia
pradzieje
okres rzymski
okres wczesnośredniowieczny
okres rzymski
pradzieje lub
neolit
Neolit
XIV - XV w
pradzieje
epoka kamienia
XIV - XV w
pradzieje
wczesne średniowiecze i średniowiecze
pradzieje
Pradzieje
Neolit
Pradzieje
epoka kamienia
Neolit
Pradzieje
Neolit
IX – X w
Pradzieje
wczesne średniowiecze i średniowiecze
epoka kamienia
pradzieje
XIV - XV w
XIV - XV w
pradzieje
__________________________________________________________________________________________
Strona 125
124
215
216
217
218
Śmicz
Śmicz
Śmicz
Śmicz
55
56
57
58
219 Śmicz
59
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
60
61
1*
2
3
1*
2*
3*
4*
5*
6
Śmicz
Śmicz
Wasiłowice
Wasiłowice
Wasiłowice
Wilków
Wilków
Wilków
Wilków
Wilków
Wilków
231 Wilków
232 Wilków
7
8
233 Wilków
9
234 Wilków
235 Wilków
10
12
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
punkt osadniczy
punkt osadniczy
ślad osadnictwa
osada
ślad osadniczy
punkt osadniczy
osada
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
cmentarzysko
osada
osada
osada
osada
osada
ślad osadnictwa
ślad osadnictwa
osada
Neolit
XIV - XV w
XIV – XV w
Pradzieje
XIV – XV w
Pradzieje
późny okres wpływów rzymskich C3 – D
epoka kamienia
IV w. n.e.
epoka wpływów rzymskich
okres halsztacki
VII – VIII w
okres rzymski
okres rzymski
neolit
neolit
ok. halsztacki
ok. halsztacki
neolit
XIV-XV w
epoka kamienia
okres rzymski
ślad osadnictwa
neolit
ślad osadnictwa
okres rzymski
punkt osadniczy
IV – V okres epoki brązu
punkt osadniczy
okres rzymski
osada
IV – V okres epoki brązu
236 Wilków
13
osada
neolit
punkt osadniczy
średniowiecze
punkt osadniczy
XIV-XV w
237 Wilków
14
osada
neolit
ślad osadnictwa
XIV-XV w
238 Wilków
15
ślad osadnictwa
epoka kamienia
239 Wilków
16
osada
XIV-XV w
240 Wilków
17
osada
neolit
osada
osada
pradzieje
241 Wilków
18
ślad osadnictwa
faza C2 - D
ślad osadnictwa
XIV w.
242 Wilków
19
osada
neolit
osada
okres rzymski faza C
punkt osadniczy
pradzieje
243 Wilków
20
osada
wczesny okres wędrówek ludów faza I
244 Wilków
21
ślad osadnictwa
epoka kamienia
Źródło – Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu – opracowanie własne M.O.
Z liczby 244 stanowisk archeologicznych, ujętych w gminnej ewidencji zabytków, 45
stanowisk (ok. 18%) objętych jest ochroną na podstawie ustaleń obowiązujących
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miasta Biała oraz wsi Łącznik,
Solec, Gostomia, Rostkowice i Wilków. Wszystkie stanowiska mogą być zabudowane, z
wyjątkiem grodziska w Czartowicach, pod warunkiem uprzedniego przeprowadzenia badań
ratowniczych.
3.2. ZABYTKI NIERUCHOME
3.2.1. Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków
Do rejestru zabytków województwa opolskiego wpisanych jest 46 zabytków nieruchomych
__________________________________________________________________________________________
Strona 126
125
usytuowanych na obszarze gminy Biała, które podlegają ochronie z mocy ustawy z dnia 23
lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003r. Nr 162, poz. 1568).
Większość z nich, bo 21 zabytków, usytuowanych jest w granicach administracyjnych
miasta.
TABELA 31
GMINA BIAŁA - wykaz zabytków architektury, budownictwa i techniki wpisanych do
rejestru zabytków – stan 2013 r.
lp. miejscowość
ulica
1.
Biała
- centrum miasta
2.
Biała
Rynek
3.
Biała
ul. Stare Miasto
4.
Biała
5.
Biała
- przy wyjeździe z miasta,
za parkiem w prawo w
kierunku zachodnim ul.
Koziołka
Pl. Zamkowy
6.
Biała
7.
8.
Biała
Biała
9.
Biała
Kilińskiego
ul. Prudnicka
nr
obiekt
układ urbanistyczny - stare
miasto
kościół parafialny p.w
Wniebowzięcia NMP
kościół filialny p.w. śś. Piotra
i Pawła – XV w.
cmentarz Ŝydowski
zamek – 1640r. , XVIII w,
XIX w,
kapliczka na łące za miastem
- XVIII w.
13 kapliczka XVIIIw.
brama Nyska (daw. WieŜa
Prudnicka, wieŜa Nyska)
fortyfikacje miejskie XV w.
nr rejestru
196/57 z 22.09.1957 r.
N/78 z 23.10.1954r.
165/55 z 24.08.1955 r.
869/64 z 13.05.1964 r.
20/77 z 31.03.1977 r.
572/59 z 15.06.1959 r.
353/58 z 12.05.1958 r.
355/58 z 12.05.1958 r.
545/59 z dnia 19.02.1959 r.
oraz 579/59 z dnia 01.08.1959
r.
546/59 z dnia 19.02.1959 r.,
N/78 z 23.100.1954 r.
580/59 z dnia 1.07.1959 r.
10. Biała
ul. Hanki Sawickiej
11. Biała
Świerczewskiego
12. Biała
Moniuszki 8
13. Biała
Prudnicka (dawniej 6)
14. Biała
565/59 z dnia 3.04.1959 r.
15. Biała
16. Biała
Prudnicka (dawniej 8. I
15 dom
15.)
zachodnia pierzeja Rynku
domy mieszkalne
Rynek (dawniej 20)
14 dom
17. Biała
Rynek (dawniej 21)
15 dom
359/58 z dnia 1.06.1958 r.
18. Biała
19. Biała
Rynek (dawniej 23)
Rynek (dawniej 26)
17 dom
20 dom
350/58 z dnia 12.05.1958 r.
357/58 z dnia 1.06.1958 r.
20. Biała
Wałowa
1 dom
516/58 z dnia 15.11.1958 r.
3 dom
kaplica – dzwonnica
360/58 z dnia 1.06.1958 r.
484/58 z dnia 15.10.1958 r.
21. Biała
Wałowa
22. Browiniec Polski
23. Brzeźnica
obok domu nr 33
wieŜa wodociągowa – tzw.
wieŜa wodna (wieŜa opolska)
– 1606r., XVII w.
6 spichlerz
354/58 z dnia 12.05.1958 r.
oraz 561/59 z dnia
03.04.1959 r.
budynek (Zgromadzenie
2295/91 z dnia 6.12.1991 r.
Sióstr ElŜbiety)
11 dom
356/58 z dnia 12.05.1958 r.
544/59 z dnia19.02.1959 r.
415/58 z dnia 8.10.1958 r.
363/58 z dnia 8.06.1958 r.
24. Chrzelice
421/58 z dnia 15.10.1958 r.
25. Chrzelice
26. Chrzelice
zamek w zespole zamkowym 548/59 z dnia 20.02.1958 r.
park w zespole zamkowym 124/85 z dnia 21.02.1985 r.
27. Chrzelice
28. Gostomia
88 dom
507/58 z dnia 15.02.1958 r.
kościół parafialny p.w. Anioła 51/48 z dnia 25.11.1948 r.
StróŜa
wiatrak typu holenderskiego 875/64 z dnia 14.05.1964 r.
29. Gostomia
30. Górka
ruina wiatraka
287/58 z 20.02.1958 r.
Prudnicka
__________________________________________________________________________________________
Strona 127
126
31. Łącznik
kościół parafialny p.w.
Nawiedzenia NMP
plebania
2 dom
32. Łącznik
33. Olbrachcice
34. Pogórze
35. PręŜyna
36. PręŜyna
przy domu nr 27, XIX w.
37. PręŜyna
przy domu nr 32, XIX w.
38. PręŜyna
39. PręŜyna
XIX w.
40. PręŜyna
przy domu nr 13
1757/66 z dnia 06.10.1966 r.
1764/66 z dnia 06.10.1966 r.
chata wiejska XIX w.
419/58 z 15.10.1958 r.
(obiekt nie istnieje w terenie)
kościół parafialny p.w.
1080/66 z dnia 04.02.1966 r.
Jakuba Starszego
kapliczka przydroŜna
373//58 z dnia 1.06.1958 r.
kapliczka przydroŜna
370/58 z dnia 1.06.1958 r.
32 dom
36 dom
41. Radostynia
42. Rostkowice
43. Solec
15/48 z dnia 25.11.1948 r.
503/58 z dnia 15.11.1958 r.
505/58 z 15.11.1958 r.
487/58 z dnia 15.10.1958 r.
studnia
dzwonnica
XVIII w.
399/58 z dnia 01.07.1958 r.
32 dom
kościół parafialny p.w. Jana
Chrzciciela
44. Śmicz
kościół parafialny p.w. św.
Katarzyny
45. Śmicz
w ogrodzie przy plebanii
lamus plebański (spichlerz
przy plebanii)
46. Wasiłowice
Chata wiejska XIX w.
dom
Źródło – Urząd Miejski w Białej. – opracowanie własne M.O.
176/66 z 06.10.1966 r.
57/2007 z 12.11.2007 r.
50/48 z dnia 25.11.1948 r.
1771/66 z dnia 1966 r.
371/58 z 01.06.1958 r.
Wszelkie prace w zabytkach nieruchomych, ujętych w wojewódzkim rejestrze zabytków,
określone w art. 36 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, wymagają
pozwolenia Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
3.2.2. Inne zabytki nieruchome ujęte w gminnej ewidencji zabytków
W gminnej ewidencji zabytków ujętych jest 111 zabytków nieruchomych, w tym 48%
usytuowanych jest na terenie miasta Biała. W latach 2008-2012 liczba obiektów ujętych w
gminnej ewidencji zabytków wzrosła o 5 obiektów. Na podstawie ustaleń obowiązujących
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego ochroną objętych jest 59 zabytków
nieruchomych oraz 5 zabytków ruchomych. Ochroną prawną objęte są zabytki nieruchome
usytuowane na terenie miasta Biała oraz wsi: Łącznik, Solec, Gostomia i Rostkowice, dla
których obowiązek ochrony wprowadzono w obowiązujących miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego.
TABELA 32
GMINA BIAŁA - Wykaz zabytków architektury, budownictwa i techniki ujętych w gminnej
ewidencji zabytków – stan 2013 r.
l.p.
miejscowość
1.
2.
Biała
Biała
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
ulica
ul. Kościuszki
ul. Kilińskiego (obok
domu nr 3)
ul. Moniuszki
ul. Stare Miasto
Rynek
Armii Ludowej (Rynek)
Armii Ludowej
Armii Ludowej
Armii Ludowej
Armii Ludowej
1 Maja
nr
lokalizacja
obiekt
10
Kościół ewangelicki
kapliczka
8
24
10
1
2
4
6
8
18
szpital miejski
dawne przedszkole
Urząd Miasta i Gminy
dom
dom
dom
dom
dom
dom
__________________________________________________________________________________________
Strona 128
127
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
1 Maja
1 Maja
1 Maja
1 Maja
1 Maja
1 Maja
1 Maja
1 Maja
1 Maja
1 Maja
Prudnicka
20
22
24
26
28
32
36
38
44
48
2
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
Biała
4
7
9
11
11
12
16
18
19
21
22
23
24
25
26
28
28
40.
41.
42.
Biała
Biała
Biała
38
38a
61
dom
dom
dom
43.
44.
Biała
Biała
6
6
dom
dom
45.
Biała
2
dom
46.
Biała
3
dom
47.
48.
49.
Biała
Biała
Biała
Prudnicka
Prudnicka
Rynek
Rynek
Rynek
Rynek
Rynek
Rynek
Rynek
Rynek
Rynek
Rynek
Rynek
Rynek
ul. Kilińskiego (dawniej
Stare Miasto)
ul. Stare Miasto
ul. Stare Miasto
ul. Kilińskiego 61
(dawniej Stare Miasto)
Świerczewskiego
Pl. Zamkowy (dawniej
2)
1)
2)
Szkolna
Szkolna
ul. OświęcimskaSzkolna
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom (obecnie część budynku
Urzędu Miejskiego)
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
dom
50.
Biała
51.
52.
53.
54.
55.
56.
Biała
Biała
Browiniec Polski
Brzeźnica
Brzeźnica
Chrzelice
3
5
w rejonie ul.
Kilińskiego
Parkowa
Stare Miasto
26
2
dom
dom - dawna szkoła
w ogrodzie przy
ruina kaplicy cmentarnej p.w. św.
plebanii
Fabiana i Sebastiana wraz z
nagrobkiem starosty bialskiego
J. Hordesteina
na terenie ogrodów wieŜa wodociągowa (wieŜa
działkowych
ciśnień)
cmentarz komunalny
cmentarz katolicki, przykościelny
remiza straŜacka
szkoła
dom
dom
__________________________________________________________________________________________
Strona 129
128
57.
58.
59.
Chrzelice
Chrzelice
Chrzelice
60.
Chrzelice *
61.
Chrzelice *
62.
63.
64.
65.
66.
67.
Gostomia
Gostomia
Gostomia
Górka Prudnicka
Grabina
Grabina
68.
69.
70.
Grabina
Grabina
Grabina
71.
Kolnowice
72.
73.
74.
75.
76.
77.
Kolnowice
Kolnowice
Kolnowice
Krobusz
Krobusz - śabnik
Ligota Bialska
78.
79.
80.
81.
82.
83.
Ligota Bialska
Ligota Bialska
Ligota Bialska *
Łącznik
Łącznik **
Łącznik **
84.
85.
86.
87.
88.
89.
91.
92.
Łącznik
Łącznik
Miłowice
Mokra
Mokra
Nowa Wieś
Prudnicka
Nowa Wieś
Prudnicka
Ogiernicze
Olbrachcice
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
Olbrachcice
Otoki
Pogórze
Pogórze
PręŜyna
PręŜyna
PręŜyna
90.
3
15
175
na skraju oddz. *
leśnego nr 94
oddz. leśny nr 80 *
dom
dom
dom
Nadleśnictwo
Prószków
Nadleśnictwo
Prószków
86
72
53
67
68 *
Świerczewskiego **
Świerczewskiego **
15 **
24 **
Świerczewskiego
Świerczewskiego
30
81
31
zespół budynków leśnictwa
„Jeleni Dwór”
zespół budynków gajówki
„Śródlesie”, wraz z ogrodzeniem
budynek poczty i biblioteki
dom
kaplica dzwonnica
dom pomocy społecznej
kościół parafialny p.w. M.B.
Szkaplerznej
szkoła
sala z gospodą (zgodnie z
decyzją - przeznaczone do
rozbiórki)
kościół parafialny p.w. J.
Nepomucena
kapliczka przy kościele
plebania
szkoła
dom
kościół parafialny p.w. św. St.
Biskupa
kaplica cmentarna
dom
kostnica
dom - kamienica mur. k. XIX w.
budynek gospodarczy
(magazynowy) koło plebani i
kościoła parafialnego, mur. lata
20-30-te XX w.
dom
dom
kaplica filialna p.w. Piotra i Pawła
kościół filialny p.w. św. Jadwigi
szkoła
kapliczka
szkoła
kapliczka
kościół parafialny p.w. Niepok.
Poczęcia NP Marii
kaplica dzwonnica
kaplica dzwonnica
kuźnia (remiza straŜacka)
kaplica kostnica
kapliczka przy domu 36
kapliczka przy domu nr 39 a
__________________________________________________________________________________________
Strona 130
129
100. PręŜyna
101. Radostynia
102. Radostynia
103. Radostynia
104. Radostynia
105.
106.
107.
108.
109.
110.
Rostkowice
Rostkowice
Solec
Śmicz
Śmicz
Śmicz
14 a
z k. XIX w.
przy domu nr 21
przy domu 64
przy głównej ulicy
wiejskiej
111. Śmicz
112. Wilków
centrum wsi, na
placu pomiędzy
dwoma drogami
wiejskimi
Źródło – Urząd Miejski w Białej. – opracowanie własne M.O.
zespół budowlany zabudowy
pałacowo-folwarcznej – układ
przestrzenny wraz z obiektami
oficyna dworska w zespole
pałacowo-folwarcznym
spichlerz w zespole pałacowofolwarcznym
park w zespole pałacowofolwarcznym
kaplica dzwonnica
dom
kapliczka
kapliczka
kapliczka
kapliczka
kapliczka (mała kaplica)
*
obiekty proponowane do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków i objęcia ochroną na podstawie
planu miejscowego;
** obiekty objęte ochroną na podstawie planu miejscowego, nie ujęte w gminnej ewidencji zabytków.
PowyŜszy wykaz uzupełniono o obiekty objęte ochroną na podstawie obowiązujących
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wsi Łącznik oraz o obiekty, które
proponuje się ująć w gminnej ewidencji zabytków i objąć ochroną na podstawie planu
miejscowego (Chrzelice poz. 60, 61 i Ligota Bialska poz. 80), w porozumieniu z
wojewódzkim konserwatorem zabytków (zgodnie z art. 22 ust. 5 pkt 3 ustawy o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami). Ponadto zgodnie z obowiązującą ustawą o ochronie
zbytków i opiece nad zabytkami burmistrz zobowiązany jest do opracowania gminnego
programu ochrony zabytków.
3.3. ZABYTKI RUCHOME
O znacznych wartościach kulturowych gminy Biała świadczą takŜe istniejące na jej
obszarze zabytki ruchome (10 szt.) reprezentowane przez krzyŜe pokutne, rzeźby (św.
Jana Nepomucena, św. Floriana i Matki Boskiej - 5 rzeźb).
TABELA 33
GMINA BIAŁA - Wykaz zabytków ruchomych – stan 2013 r.
lp.
1
miejscowość
Biała
2
Biała
3
4
Biała
Biała
lokalizacja
adres
Rynek
Rynek
obiekt
figura Maria Immaculata
umieszczona na
cokole, kamienna
figura św. Jana Nepomucena,
umieszczona na cokole,
kamienna
krzyŜ pokutny, kamienny
krzyŜ pokutny, kamienny
rejestr
przed elewacją zamku Pl. Zamkowy
przy skrzyŜowaniu
róg ul. Opolskiej
dróg Biała - Szonowice – Szynowice
5
Biała
We wnęce w murze
ul. Kilińskiego
figura Św. Jan Nepomucena
przy ul. Klilińskiego
6
Brzeźnica
przy domu nr 35
krzyŜ pokutny
7
Chrzelice
Przy ul. Głównej, w
figura przydroŜna (barokowa)
pobliŜu budynku
św. Floriana
__________________________________________________________________________________________
Strona 131
130
8
Chrzelice Łącznik
9
Gostomia
Ochotniczej StraŜy
PoŜarnej
Przy domu nr 1, przy
skrzyŜowaniu dróg
przy
skrzyŜowaniu
drogi DP 1232O
z drogą DW 407
– na granicy
gruntów wsi
Chrzelice i
Łącznik
figura św. Jana Nepomucena,
kamienna, 2 poł- XVIII w.
573/59 z
01.07.1959 r.
Ok. 500 m od
kapliczka
zabudowań, przy
drodze polnej, w
pobliŜu młyna
10 Gostomia
Poza zabudowaniami
kapliczka
wsi, przy drodze
polnej, prowadzącej w
kierunku młyna
Źródło – Wojewódzka SłuŜba Ochrony Zabytków – opracowanie własne M.O.
3.4. ZABYTKOWE TERENY ZIELENI
Na obszarze gminy występują cenne zespoły zieleni parkowej, w tym 2 parki chronione na
podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, oraz 2 kolejne o duŜych
walorach przyrodniczo-krajobrazowych. studium i planach miejscowych powinny być
chronione ze względu na duŜe znaczenie przyrodnicze i krajobrazowe dla terenów
zabudowanych wsi. Są to:
zabytkowy park krajobrazowy Chrzelice, wpisany do rejestru zabytków - z XIV w, w
połowie XIX w park przeobraŜono w formę krajobrazową. Teren o powierzchni 4,75
ha stanowi fragment lasu parkowego z olszą czarną, jesionem wyniosłym, orzechem
szarym, topolą kanadyjską oraz pomnikowym cisem pospolitym;
park krajobrazowy w Radostyni, ujęty w gminnej ewidencji zabytków - o powierzchni
5,2ha, znajduje się we władaniu prywatnej spółki. Pierwotnie był to ogród przypałacowy
z kasztanowcem białym, robinią akacjową oraz lipą drobnolistną;
park wiejski w Śmiczu o powierzchni 1,1ha, nie wpisany do rejestru i nie ujęty
ewidencji zabytków, wymaga zinwentaryzowania i rozpoznania ewidencyjnego w
celu klasyfikacji. Z gatunków drzewiastych występuje tam: olsza czarna, robinia
akacjowa, grab, jesion, topole i świerk;
park wiejski w PręŜynie - nie wpisany do rejestru i nie ujęty w ewidencji zabytków,
brak rozpoznania kwalifikującego. Powierzchnia 0,85 ha.
Na obszarze gminy usytuowane są liczne cmentarze o zabytkowych
układach
przestrzennych, z zachowanymi licznymi elementami małej architektury i zabytkowymi
nagrobkami. Do takich przede wszystkim naleŜy zaliczyć cmentarz Ŝydowski usytuowany w
mieście Biała (wpisany do rejestru zabytków), a takŜe cmentarze ujęte w gminnej ewidencji
zabytków usytuowane:
Biała – cmentarz komunalny przy ul. Parkowej, o wysokich walorach kulturowych, z
zachowaną kompozycją przestrzenną w zakresie układu pól grzebalnych i alejek
cmentarnych oraz zabytkowych nagrobków i starodrzewu, w tym szczególnie alei lipowej;
Biała – cmentarz katolicki, przykościelny, ul. Stare Miasto, obecnie pozbawiony
starodrzewu, z zatartą kompozycją przestrzenną, z nielicznymi zabytkowymi nagrobkami;
Gostomia – cmentarz katolicki, przykościelny, o wysokich walorach kulturowych,
usytuowany na wzgórzu kościelnym, otoczony zabytkowym murem oporowym, z licznymi
zabytkowymi nagrobkami i starodrzewem, w szczególności aleją lipową usytuowaną
wzdłuŜ drogi do bramy kościoła;
__________________________________________________________________________________________
Strona 132
131
Grabina - cmentarz katolicki, przykościelny (przykapliczny), dawniej spełniający funkcję
cmentarza towarzyszącego domu zakonnemu, z zachowanymi nagrobkami sióstr
zakonnych z nielicznymi zabytkowymi nagrobkami;
Kolnowice - cmentarz katolicki, przykościelny, obecnie zdewastowany, o kompozycji
przestrzennej nieczytelnej i zachowanych nielicznych nagrobkach oraz zachowanym,
obrzeŜnie usytuowanym starodrzewem;
Ligota Bialska - cmentarz katolicki, przykościelny, o wysokich walorach kulturowych, o
zachowanej kompozycji przestrzennej z alejkami w formie krzyŜa, z licznymi kapliczkami
wmurowanymi w ogrodzenie oraz zabytkowymi nagrobkami, z nielicznie zachowanym
starodrzewem;
Olbrachcice - cmentarz katolicki, przykościelny, o wysokich walorach kulturowych, o
zachowanej kompozycji przestrzennej z licznymi kapliczkami wmurowanymi w
ogrodzenie oraz zabytkowymi nagrobkami, z nielicznie zachowanym starodrzewem;
PręŜyna - cmentarz katolicki, przykościelny, usytuowany na wzgórzu kościelnym, o
bardzo wysokich walorach kulturowych, o zachowanej kompozycji przestrzennej z
licznym starodrzewem i zabytkowymi nagrobkami;
Śmicz - cmentarz katolicki, przykościelny, o bardzo wysokich walorach kulturowych,
usytuowany na wzgórzu kościelnym, o zachowanej kompozycji przestrzennej z licznym
starodrzewem i zabytkowymi nagrobkami.
3.5. POMNIK HISTORII
Na obszarze gminy Biała brak jest ustanowionych pomników historii, a takŜe obszarów
objętych ochroną na podstawie prawa międzynarodowego tzn. brak jest obszarów wpisanych
na Listę Światowego Dziedzictwa.
W planie zagospodarowania województwa opolskiego za teren o wartościach kulturowych,
kwalifikujących go do objęcia tą formą ochrony zabytków, uznano załoŜenie cmentarza
Ŝydowskiego wraz z grodziskiem w mieście Biała. Oba te tereny wpisane są do rejestru
zabytków województwa opolskiego i wyróŜniają się szczególną wartością dla kultury o
znaczeniu ponadregionalnym. Planowany pomnik historii nosi nazwę „Biała - cmentarz
Ŝydowski z grodziskiem”. Uznanie za pomnik historii przez Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej dokonuje się na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa
kulturowego.
3.6. DOBRA KULTURY WSPÓŁCZESNEJ
Na obszarze gminy Biała obecnie nie ustanowiono dla Ŝadnego obiektu, lub terenu prawnej
ochrony, dóbr kultury współczesnej. Dla określenia zbioru współczesnych dóbr kultury, które
z definicji ustawowej nie są zabytkami, przyjęto zasadę, Ŝe za dzieła traktowane są
wartościowe przejawy materialnej działalności człowieka, które stanowią świadectwo
minionej epoki. Te obiekty z czasem mogą takŜe stać się zabytkami.
Zarówno na obszarze miasta jaki i terenach wiejskich gminy obiekty, które moŜna zaliczyć
do dóbr kultury współczesnej, nie występują.
3.7. WALORY KULTUROWE NIEMATERIALNE
śaden miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, obowiązujący na obszarze
gminy, nie zapewnia ochrony niematerialnych wartości kulturowych tzn. historycznych,
tradycyjnych lub geograficznych nazw obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki
osadniczej. Zalecane jest wykonanie analiz w tym zakresie, w celu wprowadzania tej formy
ochrony do ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
__________________________________________________________________________________________
Strona 133
132
3.8. UKŁADY URBANISTYCZNE I RURALISTYCZNE ORAZ ZESPOŁY ZABUDOWY
HISTORYCZNEJ STRUKTURY OSADNICZEJ
3.8.1. Obszary i tereny wpisane do rejestru zabytków
Ochrona dziedzictwa kulturowego na obszarze gminy Biała oparta jest o przepisy prawa
ustawowego i lokalnego-miejscowego tzn. występują obszary wpisane do rejestru zabytków
oraz obszary objęte ochroną na podstawie ustaleń miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego.
NajwaŜniejszym zabytkiem gminy, wpisanym do rejestru zabytków, jest układ urbanistyczny
średniowiecznego miasta lokacyjnego Biała wraz z zespołem zamkowym i częścią
podzamcza (decyzja nr 196 z 1957 roku, opublikowana w Dzienniku Urzędowym
Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu Nr 9 z dnia 10 lipca 1973 roku). Ochrona
średniowiecznego układu urbanistycznego została takŜe wprowadzona do ustaleń
obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego miasta Biała,
poprzez ustanowienie strefy A - ścisłej ochrony konserwatorskiej, dla której ustalono pełną
ochronę treści historycznych, kulturowych i krajobrazowych. W granicach strefy A
zachował się czytelny, średniowieczny układ przestrzenny miasta wraz z historyczną siecią
ulic, placem rynkowym, zarysem bloków zabudowy z ich historycznym podziałem
własnościowym i licznymi obiektami zabytkowymi, a takŜe załoŜenie zamkowe wraz z
podzamczem.
W rejestrze zabytków ujęto takŜe nieliczne na obszarze gminy załoŜenia zabudowy
feudalnej oraz terenów zielonych. NaleŜą do nich:
cmentarz Ŝydowski w Białej;
załoŜenie zamkowo-parkowe w Chrzelicach.
3.8.2. Inne obszary i tereny ujęte w ewidencji zabytków oraz objęte ochroną na
podstawie prawa miejscowego
Prawną ochroną, ustanowioną w obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego poprzez ustalenie strefy B - ochrony konserwatorskiej, objęty został
obszar:
XIX-to wiecznych przedmieść miasta lokacyjnego BIAŁA, do rozwidlenia dróg
historycznych,
wraz z częścią zabudowy przy ulicy Nyskiej-Moniuszki i
Świerczewskiego, Kilińskiego, Prudnickiej i Oświęcimskiej;
wsi STARE MIASTO, stanowiącej obecnie dzielnicę miasta Biała, o układzie
ulicowym, z częściowo zachowanym układem wsi owalnicy.
W obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego:
wsi Gostomia - ustalono strefę zabytkowego załoŜenia przestrzennego i jego
krajobrazu kulturowego dla zabytkowego układu ruralistycznego wsi;
wsi Łącznik - ustalono granice ochrony kompozycji historycznego układu
ruralistycznego dla zabudowy połoŜonej w rejonie kościoła parafialnego, oraz granice
ochrony historycznego zespołu zabudowy, obejmującej zespół zabudowy robotniczej.
Ponadto Wojewódzki Konserwator Zabytków wprowadził do wojewódzkiej ewidencji
zabytków układ ruralistyczny wsi Chrzelice oraz wsi Solec (nie określając granic obszaru,
który powinien zostać objęty ochroną konserwatorską). Z analiz przeprowadzonych w
niniejszym studium wynika, Ŝe genetyczne układy ruralistyczne wsi Chrzelice oraz Solec
nie
posiadają
wysokich walorów
kulturowych,
wymagających
ochrony,
wyróŜniających je z pośród innych wsi gminy i województwa. W przypadku wsi Solec tę
tezę potwierdza niewielka liczba zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków
__________________________________________________________________________________________
Strona 134
133
(szt. 1) oraz innych zabytków, ujętych w gminnej ewidencji zabytków (szt. 1). Z kolei w
przypadku wsi Chrzelice, wyróŜniającej się liczbą jak i rodzajem obiektów i terenów
zabytkowych (4 obiekty wpisane do rejestru zabytków, w tym park, oraz 6 innych zabytków,
ujętych lub proponowanych do ujęcia w gminnej ewidencji zabytków), w niniejszym
studium proponuje się ustanowienie strefy A - ścisłej ochrony konserwatorskiej, dla
zespołu parkowo-zamkowego wraz z otoczeniem obejmującym sąsiednią zabytkową
zabudowę mieszkaniową. W granicach proponowanej strefy bowiem usytuowane są
wszystkie obiekty i tereny zabytkowe (z wyjatkiem 1 domu mieszkalnego), wpisane do
rejestru zabytków oraz ujęte w gminnej ewidencji zabytków.
4. PROJEKTOWANE FORMY OCHRONY
Identyfikacja zasobów kulturowych gminy Biała pozwala stwierdzić, Ŝe na jej obszarze
(podobnie jak w całej Polsce) ochroną prawną objęte są głównie pojedyncze obiekty
zabytkowe (zabytki archeologiczne, zabytki nieruchome oraz zabytki ruchome). W duŜo
mniejszym stopniu ochrona dotyczy zachowanych załoŜeń urbanistycznych, ruralistycznych
oraz załoŜeń zespołów zabudowy, wykazujących cechy zabytkowe. W celu określenia
potrzeb ochrony zachowanych układów zabudowy, wykazujących cechy zabytkowe, na
potrzeby pierwotnej wersji studium przeprowadzono analizę ich walorów kulturowych. W
poniŜszej analizie uwzględniono zmiany w zagospodarowaniu terenu miasta i gminy, które
zaszły w okresie obowiązywania studium (tj. ostatnie 5 lat).
4.1. PROCESY KSZTAŁTOWANIA SIĘ JEDNOSTEK OSADNICZYCH GMINY
4.1.1. Rozwój osadnictwa
Pierwsze źródła pisane, donoszące o istnieniu osad w
obecnych
granicach
administracyjnych gminy Biała, pochodzą dopiero z XII w n.e. W 1225 roku wzmiankują one
o kasztelani, a później w roku 1311 o mieście Biała oraz o wsiach :
1. Wilków
- 1211 r.
2. Solec
- 1211 r. (prawdopodobnie pierwsze wzmianki pochodzą
z 1111 r.)
3. PręŜyna
- 1223 r.
4. Śmicz
- 1223 r.
5. Rostkowice
- 1226 r.
6. Browiniec Polski
- 1232 r.
7. Gostomia
- 1233 r.
8. Kolnowice
- 1245 r.
9. Grabina
- 1279 r. (1285 r.).
Wczesnośredniowieczne osadnictwo skupiało w południowej części gminy, na PłaskowyŜu
Głubczyckim, i było związane z dobrymi glebami lessowymi i ukształtowaniem terenu.
Wszystkie wsie miały charakter rolniczy. W XIV wieku osadnictwo na terenie PłaskowyŜu
Głubczyckiego utrwala się poprzez lokowanie następnych wsi :
10. Miłowice
- 1379 r.
11. Józefów
- 1379 r.
12. Olbrachcice
- 1388 r.
13. Ligota Bialska
- 1388 r.
W tym czasie powstają teŜ pierwsze osady w centralnej części obszaru gminy. Są to ;
14. Nowa Wieś Prudnicka - 1300 r.
15. Łącznik
- 1335 r . (1337r.) ,
16. Pogórze
- 1384 r. (1404r.),
oraz prawdopodobnie:
17. Mokra
- 1384 r.
18. Chrzelice
- 1430 r. (1437r. )
__________________________________________________________________________________________
Strona 135
134
19. Szynowice
- 1431 r. (połoŜone w granicach administracyjnych miasta)
Dopiero źródła pisane pochodzące z XVI i XVII wieku wzmiankują o wsi:
20. Wasiłowice
- 1531 r.
21. Radostynia
- 1531 r.
22. Krobusz
- 1679 r.
23. Ogiernicze
- 1679 r.
24. Otoki
- 1679 r.
Koniec XVIII i początek XIX wieku, to okres powstawania w gminie nowych form
zespołów zabudowy tj. folwarków, przysiółków wsi (powstałych wcześniej) oraz kolonii
fryderycjańskich. Formy przestrzenne typowe dla gospodarki folwarczno - pańszczyźnianej
reprezentują wsie :
25. Józefów
- 1784 r.
26. Czartowice
- 1784 r.
oraz przysiółek :
27. Dębina
- 1784 r. (przysiółek Łącznika),
28. śabnik
- 1804 r. (przysiółek wsi Krobusz),
29. Frącki
- 1804 r .(przysiółek Pogórza),
30. Kolonia Kolnowice
- przysiółek Kolnowic
31. Kolonia Otocka
- przysiółek wsi Otoki
32. Kolonia Pogórze
- przysiółek wsi Pogórze
33. Waldeka
- przysiółek wsi Śmicz
Jedyną wsią gminy, powstałą jako kolonia fryderycjańska jest wieś :
34. Górka Prudnicka (wraz z przysiółkiem Brzeźnica) - 1804 r.
4.1.2. Morfogenetyczne układy przestrzenne obszaru i ewolucja ich struktur
Wytworzone na obszarze gminy Biała w historycznym procesie jej rozwoju struktury i formy
osadnictwa charakteryzują się wieloma cechami wspólnymi, wyraŜającymi podobne
mechanizmy procesów rozwojowych. Większość zachowanych do dzisiaj form osadniczych
to efekt komasacji gruntów w XIX wieku, kiedy to dokonano wymiany zabudowy drewnianej
na murowaną. Wiele wsi gminy zachowało wówczas wcześniejsze układy przestrzenne.
Większość z nich, bo aŜ 19, to wsie regularne, powstałe w wyniku jednorazowego załoŜenia,
w większości przypadków na wcześniej istniejących juŜ osadach.
W ramach niniejszych analiz scharakteryzowano zachowane układy przestrzenne
pierwotnych (genetycznych) osad gminy Biała. Podstawą formułowania wniosków stanowi
wizja lokalna w terenie, zachowane materiały kartograficzne, dane historyczne, literatura
i wiedza. Celem analizy jest ustalenie potrzeb i zakresu ochrony zachowanych struktur
przestrzennych, świadczących o toŜsamości i kulturze miejsca, przed degradacją i
wprowadzaniem obcych form zabudowy (pod warunkiem, Ŝe inne czynniki i zjawiska nie
skłaniają do ich zupełnego przekształcenia). Na obszarze gminy Biała wyróŜniono
wyszczególnione poniŜej, czytelne do dzisiaj, układy przestrzenne :
A. ZAŁOśENIE URBANISTYCZNE – ŚREDNIOWIECZNE MIASTO LOKACYJNE
Biała jest jednym z najstarszych miast Śląska Opolskiego. JuŜ w 1225 roku istniała na
obecnym terenie Starego Miasta wieś o nazwie Bela, pochodzącej od rzeki Biała. Samo
miasto powstało prawdopodobnie około 1270 r., za czasów Bolesława Księcia Opolskiego.
W roku 1225 wzmiankowane jest w zachowanych dokumentach jako gród kasztelański. JuŜ
w XII w miasto stanowiło centrum gospodarcze i polityczne okolicy, jako warowny gród
otoczony wałami i fosą, posiadające warowny zamek. W XIV wieku zostało otoczone murami
z cegły i kamienia, które częściowo zachowały się do dzisiaj. Do 1523 roku Biała znajdowała
się w posiadaniu opolskich Piastów, a po śmierci ostatniego z nich - księcia Jana, przeszła
__________________________________________________________________________________________
Strona 136
135
pod panowanie Habsburgów, które trwało do 1742 roku. W tym czasie była przedmiotem
licznych dzierŜaw i zastawów. W latach 1564 - 1747 znalazła się w rękach rodu
Prószkowskich, a w okresie od 1756 r. do roku 1841 była własnością rodziny Matuschków
z Czech, od której bialskie dobra wykupił F.R. von Gersdorf. Po wojnie z Austrią Śląsk
Opolski zajmują Prusy. Przeprowadzona reforma administracyjna podporządkowuje Białą
sąsiedniemu Prudnikowi, który zostaje miastem powiatowym. W ciągu tego całego okresu
miasto było kilkakrotnie niszczone przez klęski Ŝywiołowe. W latach 1544 i 1791 zostało
zniszczone przez poŜary. Z tego teŜ powodu, a takŜe w związku z budową zamku, w 1600
roku w mieście zbudowano wodociąg wraz z wieŜą wodną.
Głównym zajęciem mieszkańców było rolnictwo, rzemiosło i handel. W 1564 roku było w
nim 10 cechów, a w 1801r. siedem cechów skupiających 98 mistrzów 27 róŜnych
specjalności. W XVIII wieku kwitło w Białej koronkarstwo, a w 1768 roku hr. Matuschka
uruchomił tu manufakturę sukienniczą, zlikwidowaną z początkiem XIX w. Od XVI wieku
Biała była miejscem osiedlania się śydów, którzy w XVIII wieku stanowili blisko połowę jej
mieszkańców. Obok Głogowa, Biała była wówczas największym skupiskiem ludności
Ŝydowskiej na Śląsku. W tym czasie bardzo rozwinął się handel dzięki organizowanym tu
pięciu jarmarkom i cotygodniowym targom. W XIXw. powstały w Białej dwa duŜe młyny i
cukrownia. W erze rozwoju przemysłu Biała pozostała jednak małym lokalnym ośrodkiem
rolniczo - handlowym i rzemieślniczym.
Od załoŜenia miasto rozwijało się powoli. Największą liczbę ludności osiągnęło w 1939
roku, a którym liczyło 3784 mieszkańców, a po wojnie (w 1948r.) liczba ich zmniejszyła się
do 2350. Zniszczonych zostało większość zakładów, część budynków mieszkalnych, w tym
wschodnia pierzeja rynku z ratuszem.
Obecny układ przestrzenny miasta Biała jest złoŜony z kilku niezaleŜnych od siebie
elementów (zespołów zabudowy). Pierwotną (genetyczną) częścią miasta jest leŜąca po
wschodniej stronie zabudowa wsi Stare Miasto, dziś o zabytkowym układzie ruralistycznym
ulicówki. Jej genetyczna część obejmuje zabudowę połoŜoną pomiędzy ul. Opolską i
Kilińskiego, pierwotnym układzie przestrzennym wsi obronnej - owalnicy. Do dziś zachował
się wewnętrzny plac tzw. nawsie, na którym w późniejszym czasie zbudowano kościół oraz
zabudowę mieszkalno - gospodarczą. Po obu jego stronach zachowały się wrzecionowato
wygięte drogi, zabudowane ciasno od zewnętrz zagrodami kmiecymi. Układ przestrzenny
wsi owalnicy dzisiaj widoczny jest głównie w planie, a mniej czytelny jest w przestrzeni ze
względu na częściową likwidację jednej z ulic. Zabudowa wsi na przestrzeni wieków rozrosła
się w kierunku południowym, wzdłuŜ drogi do Józefowa (ul. Stare Miasto), tracąc swój
pierwotny układ wsi owalnicy na korzyść układu ulicowego. Do dzisiaj zachowało się tutaj
niewiele zagród o pierwotnym układzie zabudowy, polegającym na sytuowaniu budynków
na rzucie litery „L” tzn. budynków mieszkalno-inwentarskich krótszym bokiem i szczytem do
drogi oraz stodół w drugiej linii zabudowy, na zamknięciu podwórka, kalenicą równolegle
do niej. Zachował się przede wszystkim kształt działki siedliskowej tj. wydłuŜony prostokąt
przylegający krótszym bokiem do ulicy wiejskiej. Wieś miała pierwotną funkcję rolniczą.
Drugim członem przestrzennym jest układ urbanistyczny miasta średniowiecznego,
lokowanego na miejscu warownego grodu kasztelańskiego. Plan tej części miasta jest
regularny. Centralne miejsce zajmuje prostokątny rynek wytyczony na osi północ-południe,
usytuowany na pierwotnym szlaku handlowym Opole - Prudnik. Główne ulice wychodzą z
dłuŜszych boków i zbiegają się owalnicowo za północnym i południowym bokiem zabudowy
przyrynkowej. Pierwotnie miasto posiadało 10 bloków zabudowy przyrynkowej (po cztery
na dłuŜszym boku rynku i jednym na krótszym) oraz jeden blok śródrynkowy. Zwartą
kwartalną zabudowę obiegały wrzecionowato wygięte ulice, równoległe do murów obronnych
miasta, które wybudowano w XIV wieku wraz z dwoma bramami wjazdowymi: Nyską i
Prudnicką. Do dzisiaj zachowała się ta ostatnia. W średniowiecznym układzie
__________________________________________________________________________________________
Strona 137
136
przestrzennym miasta dominuje zamek usytuowany za północnym kwartałem zabudowy
przyrynkowej. W północno - zachodnim naroŜniku rynku usytuowano Kościół.
Dalszy rozwój miasta średniowiecznego odbywał się wzdłuŜ drogi na Nysę (Śmicz), w
kierunku północno-zachodnim, tworząc zabudowę o charakterze miejskim tzw. podzamcze.
Dzisiaj stanowi ona trzeci człon przestrzenny zabudowy miasta. Następnym historycznym
członem dzisiejszej struktury przestrzennej Białej jest zabudowa wsi Szynowice o dobrze
zachowanym układzie wsi ulicówki.
Wszystkie wyŜej opisane historyczne elementy struktury przestrzennej miasta Biała powinny
zostać poddane ochronie. Stopień wprowadzenia rygorów ochronnych powinien być
dostosowany do rzeczywistej wartości kulturowej i historycznej planu oraz zabudowy. W
największym stopniu ochronie jest poddany układ przestrzenny i zabudowa
średniowiecznego miasta lokacyjnego z podzamczem, które zostało objęte ochroną prawną
poprzez wpis do rejestru zabytków oraz ustanowienie w planie miejscowym strefy A - ścisłej
ochrony konserwatorskiej oraz strefy B - ochrony konserwatorskiej. Strefa A obejmuje
obszar układu przestrzennego miasta lokacyjnego wraz z zespołem zamkowym i częścią
podzamcza w rejonie
szpitala.
Podstawowym działaniem na tym obszarze jest
rewaloryzacja, restauracja, rekonstrukcja historycznego układu urbanistycznego i obiektów.
Szczególnej ochronie (rewaloryzacji lub rekonstrukcji) podlega: historyczny układ ulic i
placów, przekroje ulic, linie zabudowy, wysokości budynków, wystrój architektoniczny
wewnętrzny i zewnętrzny obiektów, elementy konstrukcji budynków, a takŜe układ
fortyfikacji miejskich, fosy, skarp i wartościowej zieleni wysokiej.
Postuluje się objąć ochroną zachowane w strukturze przestrzennej miasta genetyczne
układy zabudowy wsi Szynowice oraz Stare Miasto poprzez utworzenie dla nich strefy B ochrony konserwatorskiej, lub teŜ stref ochrony cech historycznej kompozycji przestrzennej
układów ruralistycznych i krajobrazu kulturowego.
B. ZAŁOśENIE RURALISTYCZNE - OWALNICA
Owalnica jest ruralistycznym układem przestrzennym typu zamkniętego, o funkcji obronnej.
W gminie tylko dwie wsie (obok wsi Stare Miasto) zachowały do dzisiaj ten układ, który
jest reliktem osadnictwa wczesnośredniowiecznego. NaleŜą do nich wsie Śmicz i
Olbrachcice. Obie, w okresie lokowania były duŜymi osadami, posiadającymi więcej niŜ
dwudziestu kmieci i zagrodników. Układ gruntów jest regularny, niwowo - łanowy.
ŚMICZ - o pierwotnej nazwie Smogorz (1136r.) pochodzącej od imienia Smogor (a
później Smogorz - 1223r., Smesh - 1235r., Smotsch - 1379r. i Schmitsch - 1845r.),
ulokowany został wokół zbiornika wodnego leŜącego na Potoku Śmiczowskim. Zachował
się układ dróg okalających wewnętrzny plac ze stawem, przy których wytyczono parcele z
zagrodami. Rozplanowanie zabudowy na nich było i jest bardzo regularne. Zabudowa
mieszkalna sytuowana jest od strony wewnętrznego placu, stanowiącego centrum wsi, a
w drugiej linii zabudowy zlokalizowane są przestronne stodoły, stykające się ze sobą
ścianami, zamykające układ zabudowy i zwiększające
jego obronność (podwórze
obudowane budynkami w rzucie litery "L"). Obecnie środkowy plac (tzw. nawsie),
zabudowany budynkami usługowymi i mieszkalnymi, tylko częściowo zachował swoją
pierwotną funkcję publiczną. Zachował się takŜe staw oraz pierwotny układ ulic i zabudowy.
Dziś Śmicz jest drugą po mieście osadą gminy z największą liczbą obiektów zabytkowych
(w tym znaczną liczbą zabytków nieruchomych). Świadczy to o duŜych walorach kulturowych
jej układu zabudowy. Za cenny naleŜy uznać układ przestrzenny z układem dróg, wraz z
towarzyszącymi mu zabytkowymi obiektami publicznymi, terenem parku oraz zabudową
zagrodową i usługową. Mało realna wydaje się moŜliwość całkowitego odtworzenia funkcji
publicznej dawnego nawsia, poprzez likwidację zabudowy mieszkalnej, lub jej
przekształcenie na funkcje usługowe. Zabudowa i układ przestrzenny tej wsi posiada (w
__________________________________________________________________________________________
Strona 138
137
skali lokalnej) niewątpliwe i unikalne wartości kulturowe, dające podstawę do objęcia go
ochroną poprzez utworzenie strefy B - ochronny konserwatorskiej i strefy ochrony
krajobrazu kulturowego. Ochronie powinny podlegać zasadnicze elementy rozplanowania
oraz cechy przestrzenne zabudowy (układ dróg i placów, historyczne linie zabudowy oraz
gęstość, sposób sytuowania, gabaryty, geometria dachu, kształt i proporcje otworów
okiennych oraz wystrój elewacji zabudowy).
OLBRACHCICE - o wcześniejszych nazwie Olbrechtsdorf (1388r.), Albrechticze (1424r.),
Olbrachtitz (1534r.), pochodzącej od imienia Albrecht (Olbracht), ulokowano na obu
brzegach cieku wodnego tworząc wokół niego podłuŜny, wrzecionowaty kształt
wewnętrznego placu (nawsia). Dzisiaj jest on mało czytelny, ze względu na całkowitą jego
zabudowę, głównie zabudową jednorodzinną i zagrodową (dawniej
zabudową
zagrodników). Zachowała się w dobrym stanie zewnętrzna zabudowa zagrodowa, o
charakterystycznym układzie i rozplanowaniu zagrody jak we wsi Śmicz. Często jednak
pojawiają się nowe budynki, których gabaryty, usytuowanie, a takŜe kształt dachu, stoją
w sprzeczności z zasadami kompozycyjnymi istniejącego układu ruralistycznego. Proponuje
się w granicach genetycznego układu ruralistycznego zachować jednolite cechy zabudowy
tzn. zachować historyczne zasady sytuowania i kształtowania zabudowy oraz dąŜyć do
zwiększenia udziału przestrzeni publicznych w obrębie historycznego nawsia.
C. ZAŁOśENIE RURALISTYCZNE - ULICÓWKA
Układ przestrzenny wsi ulicówki jest najczęściej występującym układem na obszarze gminy
Biała. Pomimo zakwalifikowania wielu wsi do tego typu morfogenetycznego istnieją
pomiędzy nimi róŜnice, wynikające głównie ze stopnia zachowania w swoim planie
pierwotnego układu genetycznego osady średniowiecznej. Ulicówki są to najczęściej wsie
lokowane, o regularnym układzie przestrzennym, niwowo - łanowe. Układ ten posiadają
głównie wsie usytuowane na PłaskowyŜu Głubczyckim. MoŜna rozróŜnić tu trzy zasadnicze
podtypy układu, tj: ulicówkę placową, ulicówkę regularną, ulicówkę z folwarkiem, dworem lub
pałacem (zamkiem) i ulicówkę o układzie nieregularnym. Ulicówkę placową reprezentują
wsie kmiece: Wilków, Gostomia i Łącznik.
WILKÓW - którego nazwa pochodzi od przezwiska Wilk (1208r.) posiada układ dwudroŜny,
zawierający wewnątrz niewielki plac o wydłuŜonym kształcie. Plac ten stanowił "nawsie"
niewielkiej osady, zbudowanej z kilku lub kilkunastu domostw. Obecnie na placu znajduje
się kapliczka i zieleń ogólnodostępna, a więc istnieje realna szansa przywrócenia mu jego
funkcji placu publicznego wsi. Dobrze zachowany jest układ dróg oraz w zadowalającym
stopniu układ siedlisk i zabudowy. Wilków jest jedną z wsi gminy, w której brak jest zabytków
nieruchomych, mimo Ŝe ok. 70% zabudowy pochodzi sprzed 1945 roku. Brak zabytków
nieruchomych nie przesądza jednak jednoznacznie o braku wartości kulturowych układu
zabudowy. Proponuje się w granicach genetycznego układu przestrzennego wsi zachować
jednolite cechy zabudowy tzn. zachować historyczne zasady sytuowania i kształtowania
zabudowy oraz dąŜyć do zwiększenia udziału przestrzeni publicznych w obrębie
historycznego nawsia.
GOSTOMIA - wieś o nazwie pochodzącej od imienia Gostom, posiada układ ulicowy, z ulicą
okrąŜającą w centralnym miejscu wzniesienie, na którym usytuowano kościół
(wzmiankowany po raz pierwszy w 1335r.) wraz z cmentarzem. Pierwotne, średniowieczne
siedlisko wsi wraz z (głównie) dziewiętnastowieczną zabudową, jest dobrze zachowane i
wymaga ochrony ze względu na lokalne wartości kulturowe oraz szczególne walory
krajobrazowe. Zabudowa wsi Gostomia stanowi wzorcowy przykład sposobu sytuowania
osad średniowiecznych na PłaskowyŜu Głubczyckim, polegający na usytuowaniu zabudowy
zagrodowej w niewielkiej dolinie oraz eksponowanym usytuowaniu (na wzniesieniu) kościoła,
dzięki czemu (po dzień dzisiejszy) wieŜe kościelne eksponowane są w dalekich panoramach
i widokach, a zabudowa zagrodowa jest niedostrzegalna. Zabytkowy układ ruralistyczny tej
__________________________________________________________________________________________
Strona 139
138
wsi jest obecnie objęty ochroną na podstawie miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego, ustanawiającego strefę B – ochrony konserwatorskiej .
ŁĄCZNIK - którego nazwa pochodzi od wyrazu łąka, łączny (Lausinicz 1337r., Luntznikh
1534r., Wiesengrund po 1933r.), obecnie posiada układ przestrzenny wsi wielodroŜnej,
nieregularny i złoŜony z wielu nawarstwień. WyróŜnić jednak moŜna elementy morfologiczne,
odmienne pod względem genezy i funkcji, a co za tym idzie, pod względem cech
przestrzennych i rodzaju zabudowy. Pierwotna, najstarsza osada rolnicza pochodząca z
okresu wczesnośredniowiecznego, powstała w rejonie kościoła gdzie do dziś w planie
widoczne są relikty układu owalnicy. Zachował się układ wrzecionowato wygiętych ulic.
Nawsie zostało tutaj całkowicie zabudowane. Rozbudowa siedliska wiejskiego wzdłuŜ osi
wschód-zachód doprowadziła do powstania układu przestrzennego ulicówki placowej.
Zabudowa usytuowana wzdłuŜ szerokiej, głównej ulicy wiejskiej, posiada róŜnorodne
cechy przestrzenne i architektoniczne. Nieliczne tylko obiekty zostały uznane za zabytki
architektury (w tym głównie występują zabytki sakralne). Rozwój gospodarki kapitalistycznej
spowodował realizację niewielkiego zespołu zabudowy robotniczej w południowo-wschodniej
części wsi, w późniejszych okresach uzupełnionego jednorodzinną zabudową mieszkaniową.
W okresie gospodarki socjalistycznej zrealizowano we wsi zakład przemysłowy wraz z
wielorodzinnym osiedlem mieszkaniowym o charakterze miejskim (zabudowa blokowa), a
takŜe jednorodzinną zabudową mieszkaniową (willową). Chaotyczność i przypadkowość
zabudowy wsi oraz liczne jej przekształcenia, wpłynęły na utratę wartości jej układu
przestrzennego. W rejonie kościoła zaleca się w planach miejscowych dąŜyć do
wyodrębnienia i kształtowania wysokiej jakości przestrzeni publicznej. Jest to istotne ze
względu na pełnienie przez nią funkcji lokalnego ośrodka usługowego, takŜe mogącego
wspomagać rozwój sąsiednich terenów rekreacyjno-wypoczynkowych o znaczeniu
ponadgminnym. Proponuje się takŜe zachować jednolite cechy zespołu
zabudowy
robotniczej, unikalnej na obszarze gminy.
PRĘśYNA, KOLNOWICE, MIŁOWICE, WASIŁOWICE, JÓZEFÓW, ROSTKOWICE,
SOLEC, OTOKI, LIGOTA BIALSKA, OGIERNICZE i POGÓRZE – reprezentują ulicówkę o
regularnym układzie niwowym.
PręŜyna (1223r.), o nazwie pochodzącej od słowa pransina oznaczającego wieś wydłuŜoną
- krętą, wg źródeł historycznych była siedzibą Zakonu Templariuszy. Wasiłowice na
przestrzeni dziejów przybierały nazwę Warschlowitz - 1531r. i Waślowice - 1845r., Ligota
Bialska - Elgotha w 1388 roku i Lgotta w roku 1679, a Kolnowice Colini Villa (1235r.).
Nazwa Rostkowic (1226r.) pochodzi od przezwiska Rostek, Otoki - od wyrazu „otok”
oznaczającego wyspę, kępę na rzece, a Solec - od wyrazu sól, składnica soli (Czuloss 1211r., Alt Culcz - 1285r., Czolz - 1300r.). Nazwa Ogiernicze - pierwotnie Łagiewniki,
prawdopodobnie oznaczała osadę słodowników wyrabiających piwo. Z kolei nazwa Pogórze
oznaczała osadę na górze (Pogoros - 1384r.). Józefów w nazwie zawiera imię właściciela
(Josephgrund - 1784 r.).
Charakterystyczną cechą układu przestrzennego tych wsi jest usytuowanie parceli z
zagrodami regularnie po obu stronach prostej ulicy wiejskiej, która w kaŜdym przypadku
miała niewielką długość (100-300m). W okresie lokacji były to wsie liczące mniej niŜ 20
zagród kmiecych i zagrodniczych. Niektóre z nich, na przestrzeni wieków, rozwinęły się
znacznie (PręŜna, Rostkowice i Pogórze), inne tak jak Józefów, Otoki czy Ogiernicze, do
dzisiaj są wsiami o niewielkiej liczbie posesji. Układ zabudowy siedliska w planie tych wsi
jest bardzo regularny. Budynki mieszkalno-gospodarcze o rzucie prostokątnym, sytuowane
są szczytem do ulicy wiejskiej. Przestrzeń podwórza z reguły zamyka (niekiedy przestronna)
stodoła, sytuowana równolegle do drogi. Wśród wymienionych wyŜej osad jedynie
PRĘśYNA posiada duŜą wartość kulturową, udokumentowaną znaczną liczbą zabytków
nieruchomych, świadczącą o potrzebie objęcia jej strefą ochrony konserwatorskiej typu B. Z
kolei we wsiach zlokalizowanych w granicach PłaskowyŜu Głubczyckiego (szczególnie we
__________________________________________________________________________________________
Strona 140
139
wsi Kolnowice i Miłowice, Solec, Ligota Bialska, ale teŜ Ogiernicze i część Pogórza), pomimo
niewielkich walorów kulturowych, zachowane są jednolite cechy układu zabudowy, które
postuluje się do utrzymania ze względu na walory krajobrazowe.
Ostatnim typem jest ulicówka z folwarkiem, dworem lub pałacem (zamkiem) reprezentująca
typ wsi folwarczno - chłopskiej. W okresie późnofeudalnym (czasem wcześniej, gdy wieś
stanowiła własność prywatną), w układach przestrzennych pochodzenia średniowiecznego
lokowano folwarki, dwory, pałace czy zamki. ZaleŜnie od miejsca ich sytuowania, genetyczny
układ przestrzenny wsi kmiecej (siedlisko wsi rolniczej) ulegał przekształceniom lub nie.
KROBUSZ - (o pierwotnej nazwie Villa Krobusz), to ulicówka z folwarkiem (wieś folwarcznochłopska). Folwark usytuowano w obrębie siedliska kmiecego w północnej części wsi,
prawdopodobnie dokonując niewielkiej zmiany we wcześniejszym układzie przestrzennym.
Dzisiaj dawny układ i zabudowa folwarku są w duŜym stopniu przekształcone, a łącznie z
układem i zabudową wsi kmiecej nie posiadają walorów kulturowych i krajobrazowych
wymagających ochrony.
BROWINIEC POLSKI - posiada prosty układ ulicowy, którego (od południa) kompozycję
zamykał zabytkowy dwór (rozebrany pod koniec XX wieku), będący pozostałością
nieistniejącego folwarku. W większości przypadków nie zachował się takŜe układ zabudowy
poszczególnych parceli tracąc cechy charakterystyczne dla układu zabudowy wsi gminy,
usytuowanych w obrębie PłaskowyŜu Głubczyckiego. Zabudowa po wschodniej stronie ulicy
wiejskiej prawie całkowicie została przekształcona. W środkowej części wsi zachował się
mało czytelny układ dwudroŜny, który jest reliktem genetycznej owalnicy. Mała liczba
zabytków nieruchomych oraz znaczne przekształcenia przestrzenne siedliska kmiecego
świadczą o niewielkich walorach kulturowych wsi.
RADOSTYNIA – to wieś, w której strukturze przestrzennej wyraźnie wyodrębniają się trzy
zasadnicze elementy tzn. wieś kmieca o regularnym układzie ulicowym, załoŜenie pałacowofolwarczne z parkiem oraz zespół zabudowy robotniczej. Zabudowa pałacowo-folwarczna
została usytuowana całkowicie poza siedliskiem kmiecym wsi. Układ ten zachował się do
dzisiaj, chociaŜ jego czytelność zmniejszają wyburzenia niektórych obiektów (w tym pałacu)
oraz "obrośnięcie" dóbr feudalnych przyległą zabudową robotników rolnych. Zachowana
częściowo zabudowa folwarczna z parkiem (pałac został wyburzony pod koniec XX wieku), a
takŜe historyczny układ i zachowane nawierzchnie dróg oraz zabudowa wsi kmiecej o
układzie ulicowym reprezentują duŜą wartość kulturową i krajobrazową, pomimo niewielkiej
liczby zachowanych zabytków nieruchomych. Znaczne walory krajobrazowe zachował takŜe,
unikalny na obszarze gminy, zespół zabudowy robotniczej usytuowany przy drodze do Ligoty
Bialskiej. Niewątpliwie całość układu ulicowego z folwarkiem i parkiem krajobrazowym,
powinna zostać poddana ochronie poprzez ustanowienie strefy ochrony kompozycji
przestrzennej historycznych układów ruralistycznych i zespołów zabudowy. Z kolei w zespole
zabudowy robotniczej naleŜy zapewnić zachowanie jednolitych cech zabudowy. Ochrona
walorów kulturowych i krajobrazowych wsi jest istotna ze względu na moŜliwości rozwoju
rekreacji i wypoczynku.
CHRZELICE są wsią, której układ przestrzenny składa się z dwóch niezaleŜnych członów.
Pierwszy z nich to zamek, zbudowany zapewnie w XIV wieku na niewielkim wzniesieniu
otoczonym fosą, usytuowany poza siedliskiem wsi kmiecej. Pierwotnie gotycki, załoŜony na
rzucie nieregularnego czworoboku z usytuowanymi w naroŜnikach południowo - zachodnim i
północno - wschodnim budynkami mieszkalnymi oraz wolnostojącą basztą, przebudowany
został na pałac w stylu barokowym w 1694r. W otoczeniu zamku na dawnych umocnieniach
wodno-ziemnych utworzono niewielki park - dzisiaj park krajobrazowy z okazałym
starodrzewem. Zespół zamkowo-parkowy chroniony jest na podstawie wpisu do rejestru
zabytków. Ochroną nie jest objęty zespół sąsiedniej zabudowy mieszkalnej, chronionej
__________________________________________________________________________________________
Strona 141
140
indywidualnie jako zabytki nieruchome. Decyzję taką naleŜy uznać za błędną z tego
względu, Ŝe zarówno park z zamkiem jak i okalająca je zabytkowa zabudowa kamienicowa,
usytuowana wzdłuz drogi powiatowej DP 1232 O, stanowią wspólnie komponowany układ
przestrzenny. Z kolei układ ulicowy wsi kmiecej, fragmentami dobrze zachowany, zaliczyć
naleŜy do układów o walorach kulturowych pospolitych na opolszczyźnie. Zachował się tutaj
tylko jeden obiekt zabytkowy (dom mieszkalny - ujęty w gminnej ewidencji zabytków). W
obrębie historycznego siedliska wsi zachowały się nieliczne zagrody sytuowane na
wydłuŜonej parceli, przyległej krótszym bokiem do drogi wiejskiej, z typowym układem
zabudowy na rzucie litery „L”, rzadziej „U”. PoniewaŜ dawna wieś kmieca o układzie
przestrzennym ulicowym stanowi istotny element historycznego układu przestrzennego wsi,
proponuje się objąć go ochroną poprzez ustalenie strefy ochrony komopozycji przestrzennej
historycznych układów ruralistycznych. Ustanowienie tej formy ochrony dziedzictwa
kulturowego jest istotne ze względu na połoŜenie wsi w granicach zabytkowego Krajobrazu
Osiedleńczego Reliktów Puszczy Odrzańskiej – Bory Niemodlińskie, obejmującego północną
część gminy, oraz ustanowienie jej ochrony przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
poprzez wpisanie jej układu ruralistycznego do wojewódzkiej ewidencji zabytków.
D. ZAŁOśENIE RURALISTYCZNE - RZĘDÓWKA KOLONIZACYJNA
W późnofeudalnym okresie powstała na obszarze gminy jedna wieś o układzie
przestrzennym wsi rzędówki. To GÓRKA PRUDNICKA wraz z południową częścią
zabudowy wsi BRZEŹNICA (obecnie stanowiące dwa odrębne sołectwa). Genetycznym
układem rzędowym charakteryzuje się takŜe przysiółek wsi o starszym pochodzeniu tj. wsi
Łącznik - DĘBINA. Są to tzw. kolonie fryderycjańskie, posiadające pierwotnie funkcję rolnorobotniczą lub rzemieślniczą. Powstały po sprzedaŜy ziemi chłopom przez hr. Matuszkę.
Ich układy przestrzenne pierwotnie charakteryzowały się równomiernie rozmieszczonymi
parcelami usytuowanymi w pewnych odległościach od siebie. Luki pomiędzy genetycznymi
parcelami wypełniały przynaleŜne do gospodarstwa rozłogi (pola uprawne). Zabudowę
genetyczną sytuowano po wschodniej stronie drogi we wsi Górka Prudnicka, a po północnej
w Brzeźnicy i przysiółku Dębina.
Ten typ układu ruralistycznego zaliczyć naleŜy do nieodpornych na wszelkie zmiany, w tym
szczególnie na rozwój przestrzenny osady. Tak teŜ się stało w omawianych tu przypadkach.
Tereny rolne, połoŜone przy ulicy wiejskiej pomiędzy zagrodami, zabudowano nowymi
obiektami, często o cechach odmiennych niŜ posiadała zabudowa genetyczna. Obudowano
takŜe drugą stronę ulicy co przyczyniło się do zupełnej utraty czytelności genetycznego
układu przestrzennego. Dziś więc ww. wsie nie reprezentują większej wartości kulturowej.
Nieliczne są teŜ tutaj zabytki nieruchome. Do waŜniejszych moŜna zaliczyć zachowaną
ruinę wiatraka holenderskiego w Górce Prudnickiej.
E. ZESPÓŁ ZABUDOWY - FOLWARK
Nieco późniejszą pod względem genezy i odmienną formą przestrzenną, występującą na
obszarze gminy Biała, jest folwark. Układy takie powstawały od XVI wieku, przy gospodarce
folwarczno-pańszczyźnianej. Typ ten reprezentowany jest przez wsie :
– Grabina (Grabina 1285 r., Grebin 1300 r. od wyrazu grabina, las grabowy) ,
– Mokra (Mockra 1384 r.),
– Brzeźnica,
– Nowa Wieś Prudnicka (Nova Villa 1300 r., Polnisch Neudorf, Nowawiez - 1679 r.),
– Czartowice ( o nazwie pochodzącej od przezwiska Czort 1784 r.),
– Laskowiec (Laskowiec 1830 r., od wyrazu laskowy, leszczynowy zagajnik).
Powstanie folwarków wywołało wielkie zmiany w dawnej sieci osadniczej gminy Biała.
Zajęły one centralną część jej obszaru. Budowane były głównie na terenach wcześniej nie
zaludnionych, o warunkach rolniczych duŜo mniej korzystnych niŜ na PłaskowyŜu
__________________________________________________________________________________________
Strona 142
141
Głubczyckim. Zabudowa folwarczna, lokalizowana na gruntach feudałów, składa się z
budynków gospodarczych i często rezydencji właściciela. W późniejszym czasie folwarki
"obrastały" zabudową robotników rolnych, przebierającą formę prostej ulicówki. Te dwa
odrębne zespoły zabudowy (folwarku i wsi ulicówki) zachowały się do dzisiaj tylko w Mokrej,
Brzeźnicy i Czartowicach.
MOKRA - to wieś z zachowanym czytelnym układem zabudowy wsi i folwarku, który nie jest
objęty ochroną konserwatorską. NaleŜy dąŜyć do zachowania istniejącego układu zabudowy
folwarku oraz jego obiektów kubaturowych, a takŜe do zachowania budynku dawnej szkoły
i budynku mieszkalnego usytuowanego w sąsiedztwie dawnej szkoły.
CZARTOWICE - zachowana do dzisiaj zabudowa folwarczna nie jest objęta ochroną
poprzez ujęcie jej w ewidencji zabytków. Cenny jest jednak zachowany układ zabudowy
folwarcznej, tak jak cenne wydają się być niektóre jej obiekty. PoŜądana jest ochrona układu
zabudowy i jego cech przestrzennych.
GRABINA - folwark, widoczny w planie we wschodniej części gruntów wsi,
prawdopodobnie był własnością kościoła. Istniejąca zabudowa nie zachowała form
przestrzennych typowych dla folwarków. Niewątpliwie spowodowane to było bardzo dawnym
juŜ przeznaczeniem obiektów folwarcznych na dom opieki społecznej, prowadzony do
dzisiaj przez siostry zakonne. Większość obiektów jest jednak zabytkowa i tylko one są
objęte ochroną konserwatorską .
Folwarki we wsi Laskowiec i Nowej Wsi Prudnickiej praktycznie nie istnieją. W tej ostatniej
zachowała się jednak zabudowa wsi przyfolwarcznej, która ze względu na jednolite cechy
zabudowy posiada duŜe wartości krajobrazowe. W związku z tym proponuje się objąć
ochroną jednolity cechy jej zabudowy.
E. ZESPOŁY ZABUDOWY ROBOTNICZEJ
W końcu XIX i początku XX wieku powstały w niektórych wsiach gminy Biała zespoły
zabudowy robotniczej, dzisiaj stanowiące cenne urozmaicenie dominujących zespołów
zabudowy o funkcji rolniczej. Zachowały się one w doskonałym stanie we wsiach
Radostynia i Łącznik. Ze względu na zachowane cechy zabudowy jak i unikalność ich
na obszarze gminy, powinny zostać objęte ochroną, jako zespoły posiadające jednorodne
cechy przestrzenne.
4.1.3. Postulowane strefy ochrony układów przestrzennych i zespołów zabudowy
PowyŜsze analizy wykazały, Ŝe zakres ochrony zachowanych układów przestrzennych na
obszarze
gminy Biała nie jest wystarczający. Ochroną objęto układ urbanistyczny
średniowiecznego miasta lokacyjnego wraz z przedmieściami, poprzez wpis do rejestru
zabytków oraz ustanowienie w planie miejscowym strefy A - ścisłej ochrony konserwatorskiej
oraz strefy B - ochrony konserwatorskiej. Za pomocą prawa miejscowego (miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego) ochroną objęto tylko trzy układy ruralistyczne (na
obszarze miasta teren dawnej wsi STARE MIASTO oraz na obszarze gminy układ
zabudowy wsi Gostomia i Łącznik). Ochrona objęte takŜe jeden zespół zabudowy tzn.
zespół zabudowy robotniczej we wsi Łącznik.
Obszary, na których znajdują się zabytkowe układy urbanistyczne i ruralistyczne, zespoły
zabudowy i obiekty, na podstawie art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami, rekomenduje się do ochrony poprzez ustalenie stref
ochrony konserwatorskiej typu A i B, celem wprowadzenia prawem miejscowym nakazów,
zakazów i ograniczeń w zagospodarowaniu i uŜytkowaniu, gwarantujących utrzymanie
charakterystycznych cech struktury i kompozycji przestrzennej, w tym szczególnie przebiegu
__________________________________________________________________________________________
Strona 143
142
i parametrów układu ulicznego i placów, historycznych linii zabudowy, gabarytów i cech
zabudowy oraz towarzyszącej im zieleni. Do ochrony postuluje się takŜe zespoły o
jednolitych cechach zabudowy.
A. STREFY OCHRONY KONSERWATORSKIEJ
Ze względu na zachowane wysokie walory układu ruralistycznego z nielicznymi zabytkami
nieruchomymi, a takŜe wysokie walory krajobrazu kulturowego proponuje się objąć ochroną,
poprzez ustanowienie strefy B - ochrony konserwatorskiej, zabytkowe układy ruralistyczne
wsi:
PRĘśYNA – w granicach genetycznego siedliska wsi o układzie ulicowym;
ŚMICZ – w granicach genetycznego siedliska wsi o układzie owalnicy,
rozwiniętego w układ ulicowy.
B. STREFY OCHRONY KOMPOZYCJI HISTORYCZNYCH UKŁADÓW
RURALISTYCZNYCH I ZESPOŁÓW ZABUDOWY
Na obszarze gminy Biała proponuje się objąć ochroną historyczne układy ruralistyczne wsi z
nielicznymi zabytkami, wykazujących jednolite cechy zabudowy:
CHRZELICE – w granicach genetycznego siedliska wsi o układzie ulicowym;
KOLNOWICE – w granicach genetycznego siedliska wsi o układzie ulicówki;
MIŁOWICE – w granicach genetycznego siedliska wsi o układzie ulicówki, z
zachowanych reliktem wsi owalnicy (nawsiem);
OLBRACHCICE – w granicach genetycznego siedliska wsi o układzie owalnicy;
RADOSTYNIA - w granicach genetycznego siedliska o układzie ulicowym wraz z
załoŜeniem pałacowo-folwarcznym i parkiem krajobrazowym;
SOLEC – w granicach genetycznego siedliska o układzie ulicowym (wraz z kościołem
parafialnym i jego otoczeniem);
WILKÓW - częściowo przekształcony układ dawnej wsi ulicówki placowej.
Ze względu na zachowane indywidualne i unikalne cechy kompozycji przestrzennej,
tradycyjne materiały i rozwiązania techniczne, ochroną proponuje się objąć następujące
historyczne zespoły zabudowy, stanowiące elementy struktury przestrzennej, posiadające
jednolite cechy zabudowy:
ŁĄCZNIK – zespół zabudowy robotniczej;
RADOSTYNIA - zespół zabudowy robotniczej, usytuowany po południowo-zachodniej
stronie genetycznego siedliska wsi, przy drodze do Ligoty Bialskiej;
CZARTOWICE - zespół zabudowy folwarcznej, zachowany w południowej części
gruntów wsi, w sąsiedztwie doliny rzeki Młyńskiej (Młyńskiego Potoku).
5. OCHRONA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO
5.1. OCHRONA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO, PRZYRODNICZEGO I OSADNICZEGO
Krajobraz kulturowy jest jednym z najwaŜniejszych składników dziedzictwa kulturowego,
które naleŜy przekazać przyszłym pokoleniom. Jego ochrona jest więc najistotniejszym
czynnikiem kształtowania toŜsamości mieszkańców zgodnie z tradycjami, by mogli
identyfikować się ze swoim miejscem zamieszkania oraz rozumieć jego historię.
Ochrona krajobrazu uwzględnia ochronę krajobrazu kulturowego – przyrodniczego oraz
kulturowego – osadniczego. Obszary objęte prawną ochroną krajobrazu przyrodniczego
zostały omówione w rozdziale „Stan środowiska oraz wymogi ochrony środowiska, przyrody
i krajobrazu przyrodniczego”, toteŜ w niniejszym rozdziale analizie poddano krajobraz
kulturowy - osadniczy.
__________________________________________________________________________________________
Strona 144
143
Krajobraz osadniczy w gminie objęty jest ochroną tylko na obszarze miasta Biała oraz w
obrębie zabytkowego układu ruralistycznego wsi Gostomia. Ochronę wprowadzają
obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Na obszarze gminy nie
wprowadzono innych form ochrony krajobrazu osadniczego (zabytkowego) poprzez
ustanowienie wielkoobszarowych form ochrony krajobrazu tj. parku kulturowego.
W planie województwa opolskiego północna część obszaru gminy (kompleksy leśne Borów
Niemodlińskich, w granicach gruntów wsi Chrzelice) połoŜona jest w granicach
projektowanego zabytkowego KRAJOBRAZU OSADNICZEGO RELIKTÓW PUSZCZY
ODRZAŃSKIEJ – BORY NIEMODLIŃSKIE, a południowo-wschodnia część obszaru gminy
(wraz z zabudową wsi Wilków) znajduje się w zasięgu KRAJOBRAZU OSADNICZEGO
OSOBŁOGI
„DÓBR
OPPERSDORFÓW”.
Oba
typy
krajobrazu
kulturowego,
charakterystycznego dla terenów otwartych i osadniczych, mają znaczenie regionalne.
Analiza walorów kulturowych wsi Chrzelice wykazała, Ŝe liczba zabytków nieruchomych jest
na jej terenie znaczna (wyróŜnia ją spośród innych wsi gminy), ale zachowany układ
przestrzenny jej zabudowy nie posiada większych walorów kulturowych. Z wyjątkiem rejonu
zespołu zamkowo-parkowego wieś nie cechuje się większymi walorami krajobrazowymi.
Włączenie jej terenów zabudowanych w granice projektowanego PARKU KULTUROWEGO,
a takŜe jego ustanowienie, wydaje się bezzasadne. Krajobraz przyrodniczo-kulturowy,
cechujący się tutaj wysokimi walorami, ochroniony jest poprzez ustanowienie OBSZARU
CHRONIONEGO KRAJOBRAZU BORY NIEMODLIŃSKIE. Wprowadzenie dodatkowej strefy
ochrony krajobrazu (Parku Kulturowego) byłoby wskazane tylko w przypadku intensywnego
rozwoju funkcji rekreacyjno-wypoczynkowej, wynikającej z połoŜenia wsi w strefie
predysponowanej do rozwoju rekreacji o znaczeniu ponadlokalnym.
Z kolei analiza południowej części obszaru gminy wykazała, Ŝe posiada on znaczne walory
kulturowe i krajobrazowe, wykraczające poza postulowane granice Parku Kulturowego
KRAJOBRAZU OSADNICZEGO OSOBŁOGI „DÓBR OPPERSDORFÓW”. Obszar gminy
Biała charakteryzuje się bowiem większą wartością krajobrazu kulturowego w południowej
jego części (obejmującej PłaskowyŜ Głubczycki), niŜ w części północnej (obejmującej Kotlinę
Raciborską i Równinę Niemodlińską). Krajobraz południowej części gminy charakteryzuje
się harmonią otoczenia przyrodniczego z układami przestrzennymi zabudowy wiejskiej.
Najcenniejszymi elementami krajobrazu przyrodniczego są wąskie doliny rzeczne Młyńskiej,
Młynówki, Ścinawki, Potoku Kolnowickiego i Białej, głęboko wcięte w podłoŜe (proponowane
do ochrony w formie obszaru chronionego krajobrazu i zespołów przyrodniczokrajobrazowych). WzdłuŜ dolin zlokalizowane są, schowane między wzniesieniami,
uporządkowane układy ruralistyczne, o znacznych wartościach kulturowych i niewątpliwych
walorach krajobrazowych. Typowe jest unikanie wychodzenia z zabudową na wysoczyzny.
Negatywnym zjawiskiem obserwowanym od kilkudziesięciu lat jest stopniowe usuwanie
pojedynczych drzew lub teŜ całych ich szpalerów w dolinach rzecznych oraz na
wielkopowierzchniowych terenach rolnych na wysoczyźnie (w tym takŜe wzdłuŜ dróg), co
powoduje utratę jednej z najbardziej swoistych cech krajobrazu tej części Opolszczyzny.
Krajobraz kulturowy (przyrodniczy i osadniczy) południowej części obszaru gminy naleŜy
niewątpliwie poddać ochronie poprzez wprowadzenie proponowanych form ochrony przyrody
(obszaru chronionego krajobrazu doliny BIAŁEJ oraz projektowanych zespołów
przyrodniczo-krajobrazowych MŁYŃSKIEJ i POTOKU KOLNOWICKIEGO), oraz ochrony
zasad sytuowania i rozwoju terenów osadniczych, a takŜe ochrony ich krajobrazu.
Zgodnie z ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami PARK KULTUROWY moŜe
utworzyć rada gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, na
podstawie uchwały. PARK KULTUROWY tworzy się w celu ochrony krajobrazu kulturowego
oraz zachowania wyróŜniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi
charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej. Utworzenie Parku
__________________________________________________________________________________________
Strona 145
144
Kulturowego powinno być podjęte z inicjatywy społecznej, samorządowej, urzędowej,
eksperckiej lub innej instytucji. Stosownie do art. 16 ust. 2 ww. ustawy w uchwale określa
się mi. granice oraz sposób ochrony, a takŜe zakazy i ograniczenia dotyczące
zagospodarowania.
Ustanowienie w perspektywie PARKU KULTUROWEGO, powinno zostać poprzedzone
następującymi opracowaniami:
– identyfikacją reprezentatywnych i charakterystycznych cech krajobrazu
kulturowego w powiązaniu z uwarunkowaniami przyrodniczymi,
– sprecyzowaniem granic i struktury przestrzennej parku kulturowego wraz z
uzasadnieniem potrzeby i zakresu ochrony jego obszaru,
– analizą stanu krajobrazu miejsca i jego składowych – uwarunkowania
przestrzenne i uwarunkowania czasowe (przewidywane, gdyby parku nie
powołano, oraz poŜądane – w przypadku utworzenia parku),
– określeniem kosztów funkcjonowania parku,
– określeniem polityki postępowania (ochrona obszaru, wzmocnienie jego wartości i
znaczenia, zarządzanie – zrównowaŜone uŜytkowanie i wykorzystanie).
Zgodnie z art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz.U.2003.162.1568 ze zm.) dla projektowanego Parku Kulturowego sporządza
się plan ochrony parku, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, który
wymaga zatwierdzenia przez radę gminy. Z kolei zgodnie z art. 16 ust. 6 dla obszaru parku
kulturowego miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego sporządza się
obowiązkowo.
Ze względu na istniejące, udokumentowane niniejszym opracowaniem wartości kulturowe
obszaru gminy Biała, zachowane w dobrym stanie historyczne układy ruralistyczne oraz
historyczne zespoły zabudowy, ochronę krajobrazu kulturowego naleŜy zapewnić w
granicach:
strefy A - ścisłej ochrony konserwatorskiej,
strefy B - ochrony konserwatorskiej,
•
strefy ochrony zabytkowego krajobrazu osadniczego (staromiejskich i ruralistycznych
układów przestrzennych).
W granicach ww. stref ustala się obowiązek utrzymania cech krajobrazu kulturowego, dla
zachowania wartości estetycznych, a takŜe obowiązek kontynuacji tradycji miejsca zarówno
w zakresie układu przestrzennego, obiektów architektonicznych i zieleni.
5.2. OCHRONA EKSPOZYCJI
Ochrona ekspozycji obejmuje ochronę dalekiego i bliskiego widoku (panoramy) oraz
ochronę tzw. ciągu i punktu widokowego, czyli miejsc z których zapewnione jest oglądanie
widoku eksponowanego (panoramy).
Na obszarze gminy Biała za cenny widok eksponowany uznaje się panoramę zabytkowych
zespołów zabudowy, wkomponowanych w interesujący krajobraz przyrodniczy, oraz
panoramę Gór Opawskich. Dotychczas strefy ochrony ekspozycji zostały wprowadzone tylko
w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Biała oraz wsi Łącznik.
Ochroną objęto ekspozycję widoku na:
STARE MIASTO - z drogi wojewódzkiej DW 414 O z kierunku północnego oraz z
kierunku południowego (jeden z najcenniejszych widoków na obszarze gminy z
sześcioma historycznymi dominantami przestrzennymi), a takŜe z ciągu dróg
powiatowych DP 1526 O i DP 1205 O, z kierunku zachodniego;
GÓRY OPAWSKIE – z kierunku północnego, z ciągu widokowego jakim są odcinki drogi
wojewódzkiej DW 414 oraz drogi powiatowej DP 1258 O relacji Biała – Józefów;
wieŜę zamku w MOSZNEJ, stanowiącej lokalną dominantę przestrzenną, z punktu
__________________________________________________________________________________________
Strona 146
145
widokowego usytuowanego na drodze wojewódzkiej DW 409 oraz ciągu widokowego
drogi wojewódzkiej DW 414;
bryłę kościoła w ŁĄCZNIKU oraz historyczną zabudowę wsi - z ciągu widokowego drogi
wojewódzkiej DW 414.
Za cenny na obszarze gminy, a tym samym proponowany do ochrony, uznaje się takŜe
widok eksponowany na lokalne dominanty przestrzenne oraz zabytkowy zespół zabudowy:
miasta BIAŁA :
– z drogi powiatowej DP 1526 O z kierunku zachodniego (widok na wzgórze z
wieŜą kościelną z otaczającą ją zabudową),
wsi ŚMICZ:
–
z drogi powiatowej DP 1205 O z kierunku wschodniego (widok na wieŜę
kościelną otoczoną dachami zabudowy wsi),
wsi LIGOTA BIALSKA – z drogi wojewódzkiej DW 414, z kierunku południowowschodniego, widok na bryłę kościoła w otoczeniu sąsiedniej zabudowy;
wsi GOSTOMIA :
– z drogi powiatowej DP 1208 O z kierunku południowo-wschodniego (widok na
wiatrak holenderski),
– z drogi powiatowej DP 1273 O z kierunku północno-wschodniego (widok na
wieŜe kościelną).
wsi RADOSTYNIA:
− z punktu widokowego na drodze powiatowej DP 1268 O, usytuowanego w
sąsiedztwie kościoła w Ligocie Bialskiej ( widok na zespół zabudowy robotniczej);
− z kierunku wschodniego i zachodniego, z ciągów widokowych jakimi są odcinki drogi
wojewódzkiej DW 414 oraz drogi powiatowej DP 1206 O (widok na zabudowę wsi).
Widok na GÓRY OPAWSKIE uznaje się za cenny na obszarze gminy, a jego znaczenie za
ponadlokalne. Ich ekspozycja uzaleŜniona jest jednak od zabudowy terenów gmin Prudnik
i Lubrza, połoŜonych w polu lub na osi eksponowanego widoku. Na obszarze gminy Biała
Góry Opawskie eksponowane są głównie z drogi wojewódzkiej DW 414. Ukształtowanie
terenu oraz jego zagospodarowanie wpływa na ograniczone moŜliwości pełnej ekspozycji
Gór Opawskich z pozostałych dróg. Na ekspozycję zasadniczy wpływ ma takŜe odległość z
punktu widokowego do eksponowanego obiektu (Gór Opawskich).
Punkty i ciągi widokowe ekspozycji bliskiego i dalekiego eksponowanego widoku oraz tereny
chronione przed lokalizacją wysokościowych obiektów budowlanych (anten bazowych
telefonii komórkowej, elektrowni wiatrowych, napowietrznych liniowych elementów
infrastruktury technicznej itp., a takŜe zabudowy), zostały określone na rysunku „Kierunki
zagospodarowania przestrzennego”.
__________________________________________________________________________________________
Strona 147
146
CZĘŚĆ II - REGULACYJNA
KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY
__________________________________________________________________________________________
Strona 148
147
ROZDZIAŁ 5
USTALENIA OGÓLNE KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO I ZASADY
POLITYKI PRZESTRZENNEJ
__________________________________________________________________________________________
Strona 149
148
1. STRATEGICZNE CELE ROZWOJU SPOŁECZNO GOSPODARCZEGO GMINY I CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ
Za „Strategią rozwoju gminy Biała” przyjmuje się, Ŝe polityka przestrzenna prowadzona na jej
obszarze ma za zadanie realizację dwóch głównych priorytetów rozwoju społecznogospodarczego:
I. ROZWÓJ GOSPODARCZY GMINY
II. WZROST STANDARDÓW śYCIA MIESZKAŃCÓW
Tak ustalone główne priorytety rozwoju zmierzać będą do osiągnięcia głównego celu
rozwoju gminy, sformułowanego w postaci wizji rozwoju:
ZIEMIA BIALSKA GMINĄ
HARMONIJNEGO ROZWOJU SPOŁECZEŃSTWA, GOSPODARKI I ŚRODOWISKA
OTWARTĄ NA DIALOG, POSTĘP I PRACĘ
Przyjęto, Ŝe osiągnięcie ww. dwóch nadrzędnych priorytetów rozwoju społecznogospodarczego powinno nastąpić poprzez realizację wyznaczonych celów strategicznych
oraz ustalonych celów operacyjnych:
I. AKTYWIZACJA GOSPODARCZA GMINY:
o Wspieranie inicjatyw i tworzenie warunków do rozwoju małych i średnich
przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem przetwórstwa płodów rolnych.
o Rozwój kontaktów międzynarodowych z uwzględnieniem partnerstwa z gminą
Marienheide i członkostwa gminy w Euroregionie Pradziad.
o Promocja gminy w celu pozyskiwania inwestorów.
o Zmniejszenie stopy bezrobocia.
II. RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA ROLNICTWA I TERENÓW WIEJSKICH:
o Tworzenie warunków rozwoju silnych, towarowych gospodarstw rolnych.
o Poprawa struktury agrarnej.
o Rozwój gospodarstw specjalistycznych i ekologicznych.
o Rozwój zakładów przetwórstwa płodów rolnych i bazy przechowalnictwa.
o Poprawa dochodów rolnika i zmniejszenie zatrudnienia w gospodarstwie rolnym.
o Stworzenie nowych miejsc pracy poprzez:
– rozwój małej przedsiębiorczości na terenach wiejskich,
– rozwój alternatywnych źródeł dochodów.
o WdraŜanie programu „Odnowa Wsi”.
o Przystosowanie rolnictwa do działania w warunkach pełnej integracji z Unią
Europejską:
– tworzenie zespołowych form gospodarowania,
– poprawa warunków sanitarno – epidemiologicznych w produkcji zwierzęcej.
o Podnoszenie poziomu wykształcenia młodzieŜy wiejskiej, tak aby posiadane
kwalifikacje i umiejętności umoŜliwiły efektywną pracę w rolnictwie i poza rolnictwem
(oświata szkolna i pozaszkolna).
o Poprawa infrastruktury technicznej i społecznej, tak aby obszary wiejskie były
korzystną lokalizacją dla rozwoju działalności gospodarczej i Ŝycia mieszkańców wsi.
__________________________________________________________________________________________
Strona 150
149
III. POPRAWA STANU ŚRODOWISKA
o Ograniczenie niskiej emisji poprzez modernizację kotłowni opalanych tradycyjnymi
paliwami.
o Zwiększenie areału zalesienia.
o Uporządkowanie gospodarki odpadami stałymi
– wprowadzenie segregacji śmieci,
– likwidacja dzikich wysypisk.
o Podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej.
IV. ROZBUDOWA I MODERNIZACJA INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ
o Modernizacja substancji mieszkaniowej.
o Tworzenie warunków pod rozwój budownictwa mieszkaniowego.
o Zwiększenie nakładów finansowych na zadania z zakresu kultury fizycznej.
o DoposaŜenie placówek szkolnych i obiektów sportowych ogólnodostępnych w sprzęt
i urządzenia sportowe.
o Rozwój wiejskich placów zabaw wyposaŜonych w urządzenia zabawowe i do ćwiczeń
sportowych.
o Budowa sal gimnastycznych (hal wielofunkcyjnych) przy szkołach wiejskich, które
pozostaną w docelowej sieci szkół.
o Wykorzystanie terenów takich jak wyrobiska i kompleksy leśne do rozwoju bazy
rekreacyjno – wypoczynkowej oraz lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury
technicznej.
o Utworzenie centralnego klubu sportowego w gminie, prowadzącego działalność
szkoleniowo – dydaktyczną.
o Aktywizacja środowiska wiejskiego do działań na rzecz rozwoju sportu.
o Zapewnienie stabilizacji finansowej i organizacyjnej klubom, zespołom i sekcjom
sportowym.
V. WYRÓWNYWANIE SZANS EDUKACYJNYCH I PODNIESIENIE POZIOMU EDUKACJI
o Upowszechnianie wychowania przedszkolnego, efektem którego powinno być nadal
100 procentowe objęcie populacji sześciolatków rocznym przygotowaniem do szkoły
oraz utrzymanie wskaźnika co najmniej 70% dzieci objętych wychowaniem
przedszkolnym całej populacji w wieku przedszkolnym.
o Racjonalizacja sieci szkół podstawowych, dąŜąc do docelowej liczby 4 szkół
podstawowych w gminie, tj. w Białej, Łączniku, Śmiczu i Gostomi.
o DąŜąc do utworzenia 4 szkół podstawowych w gminie zajdzie konieczność likwidacji
trzech placówek:
– Szkoły Podstawowej w Grabinie,
– Szkoły Podstawowej w Radostyni,
– Szkoły Podstawowej w Pogórzu.
o Modernizacja i unowocześnianie obiektów szkół podstawowych wiejskich, które
pozostaną w docelowej sieci szkół.
o WyposaŜenie wszystkich szkół w pracownie komputerowe i pracownie języków
obcych oraz w nowoczesne pomoce dydaktyczne, urządzenie dobrze wyposaŜonych
bibliotek szkolnych i świetlic.
VI. DOBRZE ZORGANIZOWANA OPIEKA ZDROWOTNA WRAZ ZE ŚWIADCZENIAMI
PREWENCJI CHORÓB I PROMOCJI ZDROWIA
o DąŜenie do organizowania podstawowej opieki zdrowotnej poprzez instytucje lekarza
rodzinnego.
o Wspieranie inicjatywy zwiększenia liczby łóŜek oddziału kardiologicznego Szpitala w
Białej.
o Zapewnienie opieki i pomocy społecznej mieszkańcom, którzy jej potrzebują.
__________________________________________________________________________________________
Strona 151
150
o
o
o
o
o
Systematyczna poprawa stanu sanitarnego placówek szkolnych i przedszkolnych
(ciepła woda, odpowiednie oświetlenie, poprawa warunków do prowadzenia zajęć
wychowania fizycznego.
Uwzględnianie w programach edukacyjnych i wychowawczych programów
prozdrowotnych.
Poprawa stanu sanitarnego miast i wsi.
Zapewnienie mieszkańcom ładu, porządku i spokoju publicznego.
Zapobieganie zjawiskom patologii społecznej.
VII. POPIERANIE I WSPOMAGANIE TWÓRCZOŚCI KULTURALNEJ WE WSZYSTKICH
JEJ DZIEDZINACH, OCHRONA I PIELĘGNOWANIE DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
o Edukacja kulturowa mieszkańców, głównie dzieci i młodzieŜy
– wprowadzanie dzieci i młodzieŜy w dziedzictwo kulturowe gminy, regionu i kraju
– kształtowanie szacunku dla kultury regionalnej i tradycji
gminy, powiatu,
województwa.
o Tworzenie warunków do aktywności twórczej i artystycznej:
– integracja społeczeństwa i organizacji społecznych (stowarzyszenia, OSP, LZS)
dla rozwoju placówek kultury i oŜywienia działalności kulturalnych,
– rozwój i upowszechnianie czytelnictwa, wyposaŜenia bibliotek publicznych i
szkolnych do standardów nowoczesnego upowszechniania kultury czytelniczej,
informacyjnej i multimedialnej.
o Dbałość i zabytki i podejmowanie działań ochronnych i renowacyjnych zabytków
własnych, poprzez wsparcie finansowe.
o Wykorzystanie zabytków do polepszenia atrakcyjności i promocji gminy, rozwoju
turystyki.
o Pobudzanie aktywności na rzecz zachowania i rozwoju kultury etnicznej.
VIII. ROZBUDOWA I MODERNIZACJA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ
o Poprawa sieci komunikacyjnej poprzez budowę obwodnicy miasta Biała,
modernizację istniejących szlaków komunikacyjnych, w tym dróg gminnych.
o Poprawa bezpieczeństwa drogowego – budowa i modernizacja chodników i
oświetlenia ulicznego.
o Zakończenie wodociągowania gminy :
– budowa wodociągu we wsiach: Miłowice, Kolnowice, Laskowiec i Ogiernicze
– modernizacja sieci wodociągowej w miejscowościach Browiniec Polski, Józefów,
Biała, Gostomia oraz ujęć wodnych na terenie gminy.
o Uporządkowanie gospodarki ściekowej – budowa kanalizacji sanitarnej zgodnie z
opracowaną koncepcją kanalizacji gminy.
o Wytyczenie trasy do uprawiania turystyki rowerowej.
PowyŜej kursywą zaznaczono cele operacyjne wymagające uwzględnienia w kierunkach
polityki przestrzennej, ustalonej w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
gminy. Realizacja celów strategicznych i operacyjnych powinna w zasadniczy sposób
podnieść atrakcyjność gminy Biała dla mieszkańców i osób z zewnątrz oraz przyczynić się
do poprawy wizerunku miasta i gminy w świadomości społecznej. Realizacja tych celów
wzajemnie się warunkuje i łącznie powinna prowadzić do podniesienia jakości Ŝycia na
obszarze gminy Biała.
Przyjmuje się, Ŝe u podstaw realizacji celu nadrzędnego, przyjętego w „Strategii
rozwoju gminy Biała”, leŜy ład przestrzenny i zrównowaŜony rozwój, które z mocą
powinny wpływać na wszelkie działania gospodarcze, społeczne oraz przestrzenne.
Rozwój gospodarczy i przestrzenny gminy nie moŜe odbywać się kosztem środowiska
przyrodniczego.
__________________________________________________________________________________________
Strona 152
151
Oznacza to przyjęcie takiego modelu rozwoju, w którym nastąpi integracja działań
politycznych, gospodarczych, społecznych i przestrzennych, w celu zaspokojenia
teraźniejszych potrzeb, bez poświęcania zdolności przyszłych pokoleń do zaspokojenia ich
potrzeb. Rozwój ten musi być trwały i samopodtrzymujący się tzn. gwarantujący:
– utrzymywanie właściwych proporcji pomiędzy potrzebami rozwojowymi, a potrzebą
ochrony środowiska (przyrodniczego i kulturowego) oraz jego zasobów,
– stwarzanie rezerw i bodźców do dalszego rozwoju.
Rozwój ten będzie prowadzony:
– w harmonii z przyrodą tak, aby nie spowodował w niej nieodwracalnych zmian, lub teŜ
będzie dopuszczalny ekologicznie, poŜądany społecznie i uzasadniony ekonomicznie;
– z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów
przyrodniczych;
– z uwzględnieniem wymagań ładu przestrzennego tzn. takiego ukształtowania przestrzeni,
która tworzy harmonijną całość, w uporządkowanych relacjach wszelkich uwarunkowań i
wymagań
funkcjonalnych,
społeczno-gospodarczych,
środowiskowych
oraz
kompozycyjno-estetycznych;
– z zagwarantowaniem moŜliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb poszczególnych
społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.
Polityka przestrzenna jest wyrazem świadomej działalności podmiotu publicznego, jakim jest
samorząd gminy. Studium kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy ma na celu
określenie długofalowego procesu kształtowania i ewolucji struktury przestrzennej jej
obszaru wynikającej z:
uwarunkowań stanu, potrzeb i wymogów ochrony środowiska, przyrody, krajobrazu i
dziedzictwa kulturowego;
uwarunkowań, potrzeb i moŜliwości rozwoju społeczno-gospodarczego gminy;
kierunków polityki przestrzennej przyjętej przez państwo oraz regulacji prawnych
dotyczących gospodarki przestrzennej.
Strategia rozwoju przestrzennego jest częścią rozwoju społeczno-gospodarczego
gminy, obejmującą gospodarkę przestrzenną. Dla zapewnienia rozwoju społecznogospodarczego gminy Biała, ustala się cele rozwoju przestrzennego, odpowiadające
istniejącym uwarunkowaniom i problemom rozwoju, umoŜliwiające realizację przyjętej
wizji rozwoju gminy oraz celów strategicznych i operacyjnych rozwoju społecznogospodarczego.
TRZY STRATEGICZNE CELE POLITYKI PRZESTRZENNEJ GMINY BIAŁA:
1. KREOWANIE ATRAKCYJNYCH I ZRÓśNICOWANYCH MOśLIWOŚCI DLA
WIELOFUNKCYJNEGO ROZWOJU GOSPODARCZEGO GMINY, ZRÓWNOWAśONEGO
EKOLOGICZNIE
2. KSZTAŁTOWANIE WARUNKÓW DLA POśĄDANEJ PRZEZ MIESZKAŃCÓW JAKOŚCI
śYCIA
3. POPRAWA STRUKTURY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNEJ I ŁADU
PRZESTRZENNEGO, ZAPEWNIAJĄCEGO OCHRONĘ I WYKORZYSTANIE WALORÓW
ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO
Opracowanie własne – M.O.
PIERWSZY
CEL polityki przestrzennej
obejmuje
przygotowanie bogactwa
róŜnorodnych i atrakcyjnych moŜliwości realizacji działalności gospodarzącej, przy
__________________________________________________________________________________________
Strona 153
152
zapewnieniu
sprawnego
funkcjonowania
systemów
komunikacyjnych
i
infrastrukturalnych. Celem jest pobudzenie i inspirowanie rozwoju gospodarczego
gminy poprzez:
– tworzenie na obszarze gminy atrakcyjnych i zróŜnicowanych moŜliwości dla rozwoju
nieuciąŜliwego przemysłu i przetwórstwa rolno-spoŜywczego;
– dostosowanie kierunków rozwoju rolnictwa do warunków i predyspozycji środowiska
przyrodniczego;
– wzbogacenie obszaru gminy, o dominującej funkcji rolniczej, o funkcje związane z
otoczeniem rolnictwa, w tym szczególnie rozwój agroturystyki, ekoturystyki oraz
kwalifikowanych form wypoczynku, rekreacji i turystyki;
– kreowanie rozwoju usług oraz wizerunku miasta Biała jako pręŜnego, sprawnie
funkcjonującego ośrodka usługowego, sportowo-rekreacyjnego i turystycznego, a takŜe
rozwój ośrodków usługowych wspomagających miasto w obsłudze ludności tj. wsi
Łącznik, Śmicz i Gostomia-Solec;
– poprawa standardów wyposaŜenia gminy w systemy komunikacyjne i infrastrukturalne,
zapewniające sprawne funkcjonowanie układów i korzystne warunki dla prowadzenia
rozmaitych form działalności gospodarczej.
DRUGI CEL polityki przestrzennej obejmuje doprowadzenie do istnienia na obszarze
gminy róŜnorodnych i atrakcyjnych ofert zamieszkania i usług. Celem jest tworzenie
atrakcyjnych i zróŜnicowanych moŜliwości Ŝycia na wysokim poziomie,
zaspokajającym indywidualne potrzeby mieszkańców poprzez:
– kreowanie róŜnorodnych form zamieszkiwania na obszarze gminy, w kompleksowych
(całościowych) zespołach urbanistycznych i ruralistycznych o jednorodnej, skończonej
kompozycji przestrzennej, wkomponowanych w otoczenie przyrodnicze i krajobraz, przy
zapewnieniu współczesnych standardów wyposaŜenia w systemy infrastrukturalne oraz
tereny zieleni ogólnodostępnej;
– uporządkowanie i prawidłowe kreowanie struktury przestrzennej ośrodków usługowych
gminy i ich wyposaŜenia w usługi, w tym w usługi publiczne, przy zapewnieniu poprawy
warunków i sprawności dostępu do nich;
– podniesienie sprawności i jakości powiązań komunikacyjnych z sąsiednimi miejskimi
ośrodkami usługowymi, zapewniających poprawę cywilizacyjnych standardów Ŝycia
mieszkańców poprzez zwiększenie dostępu do usług oświaty, nauki i kultury;
– odnowa systemu ekologicznego, w tym szczególnie wykreowanie przyrodniczego
systemu miasta (SPM), jako warunku zapewnienia higieny Ŝycia mieszkańców oraz
rozwoju rekreacji i wypoczynku;
– eliminacja zagroŜeń środowiska, w tym szczególnie środowiska zamieszkania.
TRZECI CEL polityki przestrzennej wiąŜe się z potrzebą zharmonizowania rozwoju
struktury funkcjonalno - przestrzennej z walorami i zasobami środowiska
przyrodniczego i kulturowego, a takŜe z podniesieniem jakości przestrzeni obszarów
zurbanizowanych. Celem jest doskonalenie struktury funkcjonalnej obszaru gminy
oraz jej struktury przestrzennej poprzez:
– rozwój osadnictwa i gospodarki uwzględniający ochronę i kreowanie ładu funkcjonalnoprzestrzennego, zwiększenie sprawności uŜytkowej przestrzeni oraz jej jakości i estetyki
(w tym szczególnie jakości i estetyki przestrzeni publicznych), ochronę i odnowę
unikalnych walorów kulturowych i krajobrazowych, ochronę i odnowę środowiska
przyrodniczego - jako niezbędny warunek harmonijnego rozwoju terenów osadniczych;
– ochronę i rewaloryzację historycznej struktury przestrzennej, zabytkowych układów
ruralistycznych i urbanistycznych oraz obiektów kultury materialnej miasta i terenów
wiejskich gminy, jako elementu toŜsamości i wizerunku gminy oraz niezbędnego
warunku rozwoju ponadlokalnych funkcji turystyczno-rekreacyjnych;
– zapewnienie terenom osadniczym wysokiego standardu wyposaŜenia w systemy
komunikacyjne i infrastrukturalne, umoŜliwiające poprawę cywilizacyjnych warunków
__________________________________________________________________________________________
Strona 154
153
Ŝycia, pracy i wypoczynku.
Spełnienie wszystkich trzech celów polityki przestrzennej wzajemnie się warunkuje, a
łącznie prowadzi do podniesienia warunków Ŝycia w gminie oraz poprawy jej
wizerunku. Przyjęte cele strategiczne zrównowaŜonego rozwoju gminy BIAŁA będą
realizowane zgodnie z ustalonymi kierunkami rozwoju gminy i przyjętą strukturą
funkcjonalno-przestrzenną, z uwzględnieniem walorów i ochrony środowiska przyrodniczego
i kulturowego.
2. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY
2.1. STRATEGICZNE KIERUNKI ROZWOJU FUNKCJONALNO- PRZESTRZENNEGO
GMINY
Kierunki zagospodarowania przestrzennego, określające długofalowy proces rozwoju
struktury funkcjonalno – przestrzennej gminy BIAŁA, wyznaczone zostały przez cele rozwoju
gminy oraz przez szanse i ograniczenia, wynikające ze stanu istniejącego (uwarunkowań
rozwoju). Kierunki zagospodarowania dostosowane zostały do gospodarki wolnorynkowej
oraz kompetencji organów władzy rządowej i samorządowej. Ustala się długofalową
ewolucję struktury przestrzennej gminy, uznaną przez samorząd lokalny, zgodną z celami
rozwoju oraz predyspozycją poszczególnych obszarów do rozwoju róŜnych rodzajów
zagospodarowania i uŜytkowania:
MIESZKALNICTWO – realizując strategiczny cel kształtowania warunków poŜądanej
przez mieszkańców jakości Ŝycia (cel 2) NALEśY DĄśYĆ do utrzymania i rozwoju
mieszkalnictwa w mieście BIAŁA oraz we wsiach centralnej i północnej części obszaru
gminy, przy dostosowaniu formy i stopnia rozwoju mieszkalnictwa do warunków i
wymogów ochrony środowiska przyrodniczego, krajobrazu i walorów kulturowych oraz
przy zapewnieniu sukcesywnego wyposaŜenia infrastrukturalnego, podnoszącego
cywilizacyjne standardy zamieszkiwania, z preferencją koncentracji mieszkalnictwa na
terenie:
miasta BIAŁA - preferowanego do rozwoju mieszkalnictwa ze względu na dobre
wyposaŜenie w usługi i infrastrukturę techniczną, zapewniające
współczesne
standardy Ŝycia mieszkańców oraz znaczne potrzeby mieszkaniowe, wynikające z
najniŜszych standardów zamieszkania na obszarze gminy. Na obszarze miasta
NALEśY DĄśYĆ do lokalizacji:
– zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej - w formie kamienic uzupełniających
kwartały zabudowy staromiejskiej,
– zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej – w ukształtowanych całościowo
zespołach zabudowy, w formach intensywnych tj. w formie budynków
wolnostojących, budynków bliźniaczych oraz szeregowych, z dopuszczeniem
zabudowy willowej i rezydencjalnej,
– zabudowy zagrodowej - w granicach dawnych wsi Szynowice i Stare Miasto.
wsi PRĘśYNA, OLBRACHCICE,
SOLEC i KROBUSZ –
połoŜonych w
bezpośrednim sąsiedztwie miasta, a przez to potencjalnie stanowiących jego
wiejskie „sypialnie”;
wsi ŁĄCZNIK-DĘBINA oraz CHRZELICE i POGÓRZE, zapewniających dobre
standardy obsługi mieszkańców, posiadających potencjalną moŜliwość rozwoju
miejsc pracy poza rolnictwem oraz dobre powiązania komunikacyjne z sąsiednimi
ośrodkami miejskimi, waŜnymi dla ich rozwoju gospodarczego;
w pozostałych wsiach gminy nowa zabudowa mieszkaniowa powinna uzupełniać i
dopełniać istniejące tereny mieszkaniowe w celu kompletnego (całościowego)
ukształtowania zespołów zabudowy, a wielkość tych terenów naleŜy dostosować do
bieŜących potrzeb mieszkaniowych.
__________________________________________________________________________________________
Strona 155
154
USŁUGI – rozwój usług zapewniających obsługę ludności oraz ruchu komunikacyjnego
i turystycznego, uznaje się za istotny dla rozwoju gospodarczego gminy. NALEśY
zapewnić następującą strukturę przestrzenną ośrodków usługowych:
miasto BIAŁA - stanowiące gminny ośrodek usługowy, zapewniający takŜe obsługę
w zakresie usług podstawowych mieszkańców wsi Wasiłowice, Ligota Bialska,
Radostynia, Krobusz, Olbrachcie, Józefów i PręŜyna. NALEśY DĄśYĆ do
wzmocnienia funkcji usługowych:
– staromiejskiego CENTRUM oraz w obrębie jego historycznych przedmieść,
– przedmieść współczesnych, usytuowanych wzdłuŜ dróg wylotowych z miasta,
zapewniających obsługę komunikacji i ruchu turystycznego oraz mieszkańców
wyodrębnionych zespołów zabudowy mieszkaniowej,
– miasta jako gminnego ośrodka sportowo-rekreacyjnego,
– obsługi turystyki krajoznawczej - miasta jako centrum obsługi turystyki w gminie;
wieś ŁĄCZNIK - stanowiąca ośrodek usługowy wspomagający miasto w obsłudze
ludności, wyposaŜony w usługi podstawowe o rozszerzonym zakresie. NALEśY
DĄśYĆ do wzmocnienia funkcji usługowych wsi (w tym szczególnie poprawy
wyposaŜenia w usługi publiczne) oraz poprawy dostępności do nich mieszkańców
wsi Łącznik-Dębina, Chrzelice, Pogórze, Brzeźnica, Ligota Bialska, Mokra i
Ogiernicze;
wsie ŚMICZ i GOSTOMIA-SOLEC - stanowiące ośrodki usługowe na poziomie
podstawowym;
– ŚMICZ - zapewniający obsługę mieszkańcom wsi Śmicz, Grabina, Otoki,
Kolnowice, Miłowice i Laskowiec,
– GOSTOMIA-SOLEC– zapewniające
obsługę mieszkańców wsi Gostomia,
Solec, Rostkowice, Browiniec Polski, Wilków, Nowa Wieś Prudnicka i
Czartowice.
NALEśY DĄśYĆ do wyposaŜenia:
– wsi CHRZELICE – w usługi na poziomie elementarnym, z rozszerzonym
zakresem usług kultury, rekreacji i sportu,
– pozostałych wsi gminy - w usługi na poziomie elementarnym, dostosowanym do
występujących potrzeb i wymogów gospodarki wolnorynkowej.
Na obszarze gminy zakazuje się sytuowania obiektów handlowych o powierzchni
sprzedaŜy większej niŜ 2000 m2.
NaleŜy dąŜyć do rozwoju obsługi komunikacji i ruchu turystycznego:
o zapewniającej obsługę mieszkańców gminy oraz ruchu tranzytowego w kierunku
OPOLA, GÓR OPAWSKICH i przejść granicznych z Czechami:
– w mieście BIAŁA - w rejonie skrzyŜowań drogi wojewódzkiej DW 414 z
powiatowymi lub gminnymi drogami publicznymi (na obszarach U3 i P3);
– we wsi ŁĄCZNIK-DĘBINA – w rejonie skrzyŜowania dróg wojewódzkich DW
414 i DW 409 (na obszarze U3);
– we wsi CHRZELICE - w rejonie skrzyŜowania drogi wojewódzkiej DW 414 z
drogą powiatową DP 1232 O (na obszarze U3);
o lokalizacja obiektów nie moŜe naruszać:
− walorów kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych wsi, w szczegolności
stref ochrony ekspozycji dalekiego i bliskiego widoku, stref ochrony ciągu i
punktu widokowego, stref ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego i
zabytków oraz ochrony zasobów i walorów przyrody oŜywionej,
− polityki przestrzennej w zakresie usprawnienia funkcjonowania systemu
drogowego na obszarze gminy oraz wewnętrznego systemu ulicznego na
terenach zabudowanych miasta i wsi (rozdział 3.1.4. ust. 5).
TURYSTYKA I REKREACJA – uznaje się turystykę i rekreację za jedną z istotniejszych
funkcji gminy, umoŜliwiającą wielofunkcyjny rozwój jednostek osadniczych, mającą
__________________________________________________________________________________________
Strona 156
155
znaczenie w rozwoju gospodarczym obszaru. Wzmocnienie funkcji turystycznorekreacyjnej odbywać się będzie na bazie istniejących walorów przyrodniczych,
krajobrazowych i kulturowych, istniejących gospodarstw rolnych oraz rangi miasta, jako
ośrodka turystyki krajoznawczej o znaczeniu regionalnym. NALEśY DĄśYĆ DO
rozwoju:
agroturystyki – we wsiach centralnej i północnej części obszaru gminy, w tym
szczególnie we wsi RADOSTYNIA, CHRZELICE, POGÓRZE, CZARTOWICE, NOWA
WIEŚ PRUDNICKA, OGIERNICZE i BRZEŹNICA;
ekoturystyki, polegającej na rozwijaniu edukacji ekologicznej połączonej z
obserwacją flory i dziko Ŝyjących gatunków zwierząt i ptaków, na bazie istniejących
terenów cennych przyrodniczo – w północnej części gminy, w tym szczególnie we wsi
CHRZELICE, ŁĄCZNIK-DĘBINA, CZARTOWICE, NOWA WIEŚ PRUDNICKA i
OGIERNICZE;
rekreacji i wypoczynku weekendowego w formach kwalifikowanych:
– grzybiarstwa, wędkarstwa i turystyki hipicznej - na obszarze centralnej i
północnej części gminy, w szczególności we wsi ŁĄCZNIK-DĘBINA, CHRZELICE
(w szczegolności na bazie gajówki „Śródlesie”), POGÓRZE, OGIERNICZE,
NOWA WIEŚ PRUDNICKA i CZARTOWICE. NALEśY DĄśYĆ do lokalizacji
parkingów leśnych i przydroŜnych na gruntach wsi CHRZELICE, zapewniających
obsługę ruchu rekreacyjnego,
– turystyki rowerowej i pieszej – na obszarze całej gminy, ze szczególnym
uwzględnieniem jej części centralnej i północnej;
rekreacji i sportów wodnych:
– na bazie otwartego kąpieliska, zlokalizowanego w mieście BIAŁA. NALEśY
DĄśYĆ do realizacji zamkniętych kąpielisk w BIAŁEJ oraz we wsi ŁĄCZNIK,
stanowiącej istotny ośrodek usługowy wspomagający miasto,
– na bazie istniejących i nowych zbiorników poeksploatacyjnych, stawów
hodowlanych oraz planowanych zbiorników retencyjnych, na gruntach wsi
ŁĄCZNIK - DĘBINA – MOKRA (zbiorniki poeksploatacyjne i stawy hodowlane),
NOWA WIEŚ PRUDNICKA (wyrobiska poeksploatacyjne) i WILKÓW (planowany
zbiornik retencyjny Mionów). NALEśY DĄśYĆ DO budowy sztucznych zbiorników
wodnych w dolinie Białej, na gruntach wsi RADOSTYNIA oraz miasta BIAŁA, przy
czym realizacja ich nie moŜe odbywać się kosztem walorów przyrodniczych i
kulturowych;
turystyki krajoznawczej - na bazie walorów kulturowych, wyposaŜenia w usługi oraz
w oparciu o wysokie walory estetyczne przestrzeni publicznych - w mieście BIAŁA
oraz wsi PRĘśYNA (dawna siedziba zakonu Templariuszy), w mniejszym stopniu
takŜe we wsi CHRZELICE i RADOSTYNIA. NALEśY DĄśYĆ do wykorzystania na
cele rekreacji-rehabilitacji, kultury, rozrywki lub oświaty i nauki zespołów zamkowoparkowych i pałacowo-parkowych w RADOSTYNI i CHRZELICACH, a takŜe zespołu
pałacowego w mieście BIAŁA.
AKTYWNOŚĆ GOSPODARCZA – realizując strategiczny cel rozwoju gospodarczego
gminy jakim jest kreowanie atrakcyjnych i zróŜnicowanych moŜliwości wielofunkcyjnego
rozwoju gospodarczego, uznaje się rozwój róŜnorodnych form aktywności gospodarczej
(w szczególności przetwórstwa i przechowalnictwa rolno-spoŜywczego oraz obsługi
rolnictwa) za waŜny element kształtowania struktury przestrzennej obszaru gminy.
Wskazuje się obszary przeznaczone pod lokalizację zakładów produkcji (w tym
szczególnie przetwórstwa rolno-spoŜywczego), budownictwa, gospodarki magazynowoskładowej (w szczególności przechowalnictwa rolno-spoŜywczego), logistyki, obsługi
transportu i komunikacji, handlu hurtowego, obsługi rolnictwa, rzemiosła, przemysłowej
produkcji rolnej (zwierzęcej/roślinnej), a takŜe ustala się zasady lokalizacji obiektów
produkcji energii i ciepła, w szczególności produkcji energii ze źródeł odnawialnych
(OZE). NaleŜy dąŜyć do dostosowania form i koncentracji róŜnorodnych form aktywności
__________________________________________________________________________________________
Strona 157
156
gospodarczej do istniejących warunków środowiska przyrodniczego, jego zagroŜeń,
stopnia wyposaŜenia w systemy infrastruktury technicznej (w tym szczególnie
wyposaŜenia w systemy kanalizacyjne zapewniające odbiór ścieków przemysłowych i
opadowych) oraz
pełnego zabezpieczenia ludzi i środowiska przed skutkami
prowadzonej działalności gospodarczej, w szczególności ochrony przed hałasem,
promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizujacym i wibracjami oraz ochrony wód
podziemnych i powietrza atmosferycznego. Wskazuje się tereny lokalizacji róŜnorodnych
form aktywności gospodarczej na gruntach:
miasta BIAŁA w obrębie:
– PÓŁNOCNEGO BIALSKIEGO OBSZARU ROZWOJU GOSPODARCZEGO (P3)
– dla rozwoju obiektów produkcji, baz transportowych i logistycznych, składów i
magazynów, obsługi komunikacji oraz rzemiosła,
– WSCHODNIEGO BIALSKIEGO OBSZARU ROZWOJU GOSPODARCZEGO
(P3), planowanego na obszarze połoŜonym pomiędzy linią kolejową, a obwodnicą
miasta – dla rozwoju obiektów produkcji, składów i magazynów, baz logistycznych
i budowlanych, handlu hurtowego, obiektów wystawienniczo-targowych, obsługi
komunikacji i rolnictwa oraz rzemiosła;
wsi ŁĄCZNIK-DĘBINA w obrębie:
– WSCHODNIEGO OBSZARU ROZWOJU GOSPODARCZEGO (P3) połoŜonego
pomiędzy zabudową wsi, a drogą wojewódzką DW 414 – dla rozwoju produkcji,
składów i magazynów, baz logistycznych i budowlanych, obsługi rolnictwa i
obsługi komunikacji oraz rzemiosła,
– OBSZARU ROZWOJU GOSPODARCZEGO (P3), połoŜonego w przysiółku
DĘBINA - dla rozwoju obsługi komunikacji z dopuszczeniem towarzyszących
usług handlu detalicznego, gastronomii i zbiorowego zamieszkania;
wsi POGÓRZE (P3) – dla rozwoju składów i magazynów oraz obsługi produkcji
rolnej;
wsi BRZEŹNICA – dla rozwoju produkcji (P1), w szczególności produkcji biopaliw,
oraz składów i magazynów;
wsi LASKOWIEC, KOLNOWICE, MIŁOWICE, PRĘśYNA, OLBRACHCICE,
WILKÓW, KROBUSZ, MOKRA i BRZEŹNICA (P4) - dla rozwoju obsługi rolnictwa
oraz produkcji zwierzęcej/roślinnej we wsiach południowej i centralnej części obszaru
gminy, z dopuszczeniem przekształcenia terenów pod inne funkcje produkcyjne,
składy i magazyny;
NALEśY DOPUŚCIĆ lokalizację obiektów produkcji energii i ciepła ze źródeł
odnawialnych:
− obiektów energetyki wiatrowej o mocy przekraczającej na obszarze gminy 100 kW
– w południowo-wschodniej oraz południowo-zachodniej części obszaru gminy, na
gruntach wsi Krobusz – Gostomia - Solec, Browiniec Polski – Rostkowice Wilków, Biała -Olbrachcice, dla których sporządzono plan miejscowy, oraz na
gruntach wsi PręŜyna-Kolnowice-Śmicz na obszarach P2 (obszary planowane do
objęcia planami miejscowymi);
− obiektów energetyki słonecznej o mocy przekraczającej na obszarze gminy
100kW – na gruntach Grabina i Górka Prudnicka-Brzeźnica, na obszarach P1;
− małych elektrowni wodnych (MEW) – na stopniach piętrzących wody
planowanych zbiorników retencyjnych - zaporowych na gruntach wsi PręŜyna
(zbiornik Biała I), Miłowice-PręŜyna (zbiornik Biała II) i Wilków (zbiornik Mionów);
− duŜej biogazowni rolniczej, o mocy większej niŜ 150 kWel (0,15 MW), we wsi
Mokra, na obszarze P1;
− mikro lub małej biogazowni rolniczej o mocy do 500 kWel (0,5 MW) - we wsi
Krobusz, na obszarach P1 lub P4;
− mikrobiogazowni rolniczych, o mocy do 50 kWel (0,05 MW) lub małych biogazowni
rolniczych o mocy 50-150 kWel (0,05-0,15 MW) – we wsi Olbrachcice, Gostomia i
Rostkowice, a takŜe Radostynia, PręŜyna, Browiniec Polski, Wilków, Wasiłowice,
__________________________________________________________________________________________
Strona 158
157
Kolnowice, Miłowice, Laskowiec i Śmicz, na obszarach P4 lub na obszarach M1;
obiektów produkcji biopaliw – w mieście Biała oraz we wsi Grabina, Krobusz,
Wilków, Laskowiec, Kolnowice, Łącznik-Dębina, Mokra i Brzeźnica na obszarach
P3 i P4 oraz w zabudowie zagrodowej na obszarach M1, z wyłączeniem
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
Dopuszcza się wykorzystanie energii geotermalnej na obszarze gminy.
Dopuszcza się wykorzystanie energii słonecznej w gospodarce komunalnej oraz w
indywidualnym zasilaniu budynków.
NALEśY DĄśYĆ do przekształceń funkcjonalnych istniejących obszarów aktywności
gospodarczej:
– terenów przemysłowych we wsi ŁĄCZNIK - na zabudowę mieszkaniową,
– pozostałości zespołu pałacowego-folwarczego we wsi RADOSTYNIA – na
potrzeby rozwoju rekreacji i wypoczynku, kultury lub rozrywki,
– zabudowy magazynowo-składowej we wsi NOWA WIEŚ PRUDNICKA – na
potrzeby lokalizacji usług, rzemiosła, lub obsługi rekreacji i turystyki.
−
ROLNICTWO – uznaje się za istotne dla gospodarczej kondycji gminy. Za szczególnie
chronioną dla potrzeb rolnictwa uznaje się południową i centralną część obszaru gminy,
w tym szczególnie grunty wsi Józefów, Rostkowice, Solec, Olbrachcie, Browiniec Polski,
Wilków, Laskowiec, Kolnowice, Miłowice, Wasiłowice i Śmicz oraz grunty miasta Biała.
Za mało przydatne dla rolnictwa uznaje się grunty wsi Łącznik-Dębina, Chrzelice,
Pogórze, Grabina i Ogiernicze. NaleŜy dąŜyć do rozwoju rolnictwa dostosowanego do
predyspozycji środowiska przyrodniczego i wymogów ochrony przyrody i środowiska, z
preferencją dla:
zrównowaŜonej gospodarki rolnej ukierunkowanej na intensywną produkcją
roślinną oraz intensywną produkcję zwierzęcą (z preferencją dla trzody chlewnej i
drobiu) – w południowej części obszaru gminy cechującej się wysokimi walorami
produkcyjnymi gleb oraz znaczną odpornością środowiska przyrodniczego, w tym
szczególnie na gruntach wsi JÓZEFÓW, ROSTKOWICE, OLBRACHCICE,
BROWINIEC POLSKI, WILKÓW, LASKOWIEC, KOLNOWICE, MIŁOWICE,
WASIŁOWICE i ŚMICZ;
gospodarki rolnej ukierunkowanej na produkcję roślinną
i zwierzęcą z
preferencją dla hodowli bydła (z ograniczeniem przemysłowej produkcji zwierzęcej, w
tym szczególnie trzody chlewnej) oraz z dopuszczeniem specjalistycznej produkcji
roślinnej (warzywniczej, sadowniczej) - w centralnej i północnej części obszaru gminy
cechującej się średnimi walorami produkcyjnymi gleb, wysokimi walorami środowiska
przyrodniczego, znacznym udziałem uŜytków zielonych mogących stanowić bazę
Ŝywieniową dla zwierząt hodowlanych oraz małą odpornością środowiska na
działalność gospodarczą człowieka, w tym szczególnie na gruntach wsi LIGOTA
BIALSKA, BRZEŹNICA, GRABINA, RADOSTYNIA, KROBUSZ, NOWA WIEŚ
PRUDNICKA i CZARTOWICE;
zrównowaŜonej gospodarki rolnej ukierunkowanej na specjalistyczną
produkcję roślinną (sadowniczą, warzywniczą i szkółkarską, a takŜe upraw
energetycznych i szklarniowych), z preferencją stosowania metod naturalnych i
biologicznych (uprawy ekologiczne) - w północnej i centralnej części obszaru gminy
cechującej się małymi walorami produkcyjnymi gleb, wysokimi walorami środowiska
przyrodniczego oraz małą odpornością środowiska na działalność gospodarczą
człowieka, w tym szczególnie na gruntach wsi ŁĄCZNIK, OGIERNICZE,
CHRZELICE, POGÓRZE I GRABINA;
rozwój gospodarki rybackiej - na bazie istniejących zbiorników wodnych na
gruntach wsi ŁĄCZNIK – DĘBINA oraz w oparciu o nowe, sztuczne zbiorniki wodne
(stawy hodowlane, zbiorniki retencyjne lub poeksploatacyjne) sytuowane w dolinach
nielicznych cieków wodnych oraz na gruntach rolnych o małej przydatności dla
rolnictwa i wysokim poziomie wód gruntowych, umoŜliwiające jednocześnie poprawę
__________________________________________________________________________________________
Strona 159
158
warunków hydrologicznych obszaru oraz wzmacniające walory ekologiczne - we wsi
MOKRA,
ŁĄCZNIK-DĘBINA,
CHRZELICE,
OGIERNICZE,
POGÓRZE,
RADOSTYNIA, NOWA WIEŚ PRUDNICKA – CZARTOWICE, WILKÓW oraz na
gruntach miasta BIAŁA.
EKOLOGICZNY SYSTEM OBSZARÓW CHRONIONYCH gminy BIAŁA tworzy:
O RANDZE REGIONALNEJ:
o OBSZAR
WĘZŁOWY
O
RANDZE
REGIONALNEJ
–
obejmujący
wielkoobszarowe kompleksy leśne na gruntach wsi Chrzelice i Pogórze;
o KORYTARZ EKOLOGICZNY O RANDZE REGIONALNEJ – obejmujący dolinę
rzeki BIAŁEJ, będącą osią ekologicznego systemu przestrzennego gminy.
O RANDZE LOKALNEJ:
o TERENY WĘZŁOWE LOKALNEGO SYSTEMU EKOLOGICZNEGO – obejmujące
kompleksy leśne na gruntach wsi NOWA WIEŚ PRUDNICKA, CZARTOWICE,
LASKOWIEC, a takŜe rozdrobnione kompleksy leśne na gruntach pozostałych
wsi i miasta;
o KORYTARZE I SIĘGACZE EKOLOGICZNE o znaczeniu lokalnym obejmujące
dolinę Potoku Kolnowieckiego, Potoku Brzezineckiego, Potoku Śmickiego,
Ścinawki, Czarnego Rowu, Rzymkowickiego Rowu oraz Potoku Krobuskiego,
Młynówki i Gostomki.
SYSTEM PRZYRODNICZY obszarów osadniczych:
Miasto BIAŁA – park miejski wraz z cmentarzem komunalnym i śydowskim oraz
dolina pomiędzy średniowiecznym miastem lokacyjnym, a Starym Miastem, mające
powiązania ekologiczne z doliną rzeki Biała;
wieś PRĘśYNA, ŚMICZ, RADOSTYNIA i CHRZELICE:
o zabytkowe parki wiejskie i cmentarze powiązane z dolinami cieków wodnych.
2.2. STRUKTURA OSADNICZA GMINY
Ustala się następującą strukturę sieci
prognozowany rozwój demograficzny:
osadniczej
gminy
BIAŁA,
uwzględniającą
TABELA 34
GMINA BIAŁA – rozwój i funkcje jednostek osadniczych.
L
p.
Nazwa jednostki Kierunek rozwoju
osadniczej
demograficznego
Funkcja w hierarchii
usług publicznych
1
miasto
BIAŁA
Stagnujący
(z tendencją do spadku )
Wielofunkcyjny gminny
ośrodek usługowy z
elementami usług
ponadlokalnych
2
Browiniec Polski
3
Brzeźnica
4
Chrzelice
5
Czartowice
6
Gostomia
Regresywny
(depopulacyjny)
Regresywny
(depopulacyjny)
Stagnujący
(z tendencją do spadku)
Regresywny
(depopulacyjny)
Stagnujący
7
Górka Prudnicka
WyposaŜona w usługi
elementarne
elementarne
podstawowe
elementarne
Wspomagający miasto
ośrodek usług
podstawowych o
rozszerzonym zakresie
Regresywny
Funkcja prognozowana
(wg hierarchii
waŜności)
Gminny ośrodek
usługowy
Mieszkaniowa
Krajoznawczoturystyczna
Rolnicza
Rolnicza
Mieszkaniowa
Turystyczno-rekreacyjna
Mieszkaniowa
Rolnicza
Usługowa
Rolnicza
Rolnicza
__________________________________________________________________________________________
Strona 160
159
8
Grabina
9
Józefów
10 Kolnowice
11 Krobusz
12 Laskowiec
13 Ligota Bialska
14 Łącznik-Dębina
15 Miłowice
16 Mokra
17 Nowa Wieś
Prudnicka
18 Ogiernicze
19 Olbrachcie
20 Otoki
21 Pogórze
22 PręŜyna
23 Radostynia
24 Rostkowie
25 Solec
26 Śmicz
(depopulacyjny)
elementarne
Regresywny
(depopulacyjny)
Regresywny
(depopulacyjny)
Regresywny
(depopulacyjny)
Stagnujący
Regresywny
(depopulacyjny)
Stagnujący
Stagnujący
podstawowe
elementarne
elementarne
elementarne
elementarne
elementarne
ośrodek usług
podstawowych o
elementarne
elementarne
elementarne
elementarne
elementarne
elementarne
podstawowe
elementarne
elementarne
elementarne
podstawowe
ośrodek usług
podstawowych o
elementarne
elementarne
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
Stagnujący
27 Wasiłowice
Regresywny
(depopulacyjny)
28 Wilków
Regresywny
(depopulacyjny)
Opracowanie własne M.O.
Rolnicza
Mieszkaniowa
Rolnicza
Rolnicza
Rolnicza
Mieszkaniowa
Rolnicza
Rolnicza
Mieszkaniowa
Usługowa
Mieszkaniowa
Rolnicza
Rolnicza
Rolnicza
Rolnicza
Mieszkaniowa
Rolnicza
Mieszkaniowa
Rolnicza
Mieszkaniowa
Mieszkaniowa
Rolnicza
Rolnicza
Mieszkaniowa
Rolnicza
Rolnicza
Rolnicza
Mieszkaniowa
Usługowa
Rolnicza
Rolnicza
Rolnicza
2.3. STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA GMINY
Na obszarze gminy Biała wydziela się następujące podstawowe elementy struktury
przestrzennej:
ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE – charakteryzujące się odmienną
funkcją i zagospodarowaniem, tworzące strukturę funkcjonalno-przestrzenną obszaru
miasta i obszarów wiejskich gminy;
__________________________________________________________________________________________
Strona 161
160
STREFY, dla których ustalenia zawarte są w rozdziale 6 (Ustalenia strefowe),
obejmujące obszary:
– wymagające szczególnej ochrony środowiska, przyrody oraz krajobrazu otwartego
(przyrodniczego) i osadniczego (kulturowego), a takŜe ochrony dziedzictwa
kulturowego, dóbr kultury współczesnej i zabytków, dla których wprowadzono róŜne
formy ochrony oraz ograniczenia w uŜytkowaniu i zagospodarowaniu,
– problemowe, w tym obszary występowania zagroŜeń oraz wymagające
przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji oraz obszary specjalne (zamknięte), dla
których ustalono specjalne zasady uŜytkowania i zagospodarowania.
STREFY, o odmiennych formach ochrony oraz specjalnych zasadach uŜytkowania i
zagospodarowania, nakładają się na podstawowe obszary funkcjonalno-przestrzenne,
charakteryzujące się odmiennym przeznaczeniem i zagospodarowaniem, tworząc z nimi
dwuwarstwową strukturę przestrzenną obszaru gminy.
2.3.1. MODEL STRUKTURY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNEJ
Uwzględniając uwarunkowania ekofizjograficzne, dotychczasowy sposób przeznaczenia i
zagospodarowania terenów oraz kierując się przyjętymi w strategii rozwoju gminy celami
rozwoju społeczno-gospodarczego, rzutującymi na jej rozwój przestrzenny (cele rozwoju
przestrzennego gminy), a takŜe uwzględniając wymogi ładu przestrzennego i
zrównowaŜonego rozwoju, wyróŜnia się na obszarze gminy Biała następujące zespoły
funkcjonalno – przestrzenne:
I.
ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE OTWARTE (obszary rolno-leśne),
obejmujące:
E – zespół obszarów systemu ekologicznego,
R - zespół obszarów wspomagających system ekologiczny.
II.
ZESPOŁY
FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE
zabudowane), obejmujące:
M – zespół obszarów mieszkaniowych,
U – zespół obszarów usługowych,
P – zespół obszarów aktywności gospodarczej,
Z – zespół obszarów zieleni ogólnodostępnej.
OSADNICZE
(obszary
Ww. zespoły funkcjonalno-przestrzenne obejmują obszary otwarte i
istniejącego
zagospodarowania (zainwestowania) oraz planowanych zmian w strukturze przestrzennej,
zgodnych ze strategią rozwoju gminy.
__________________________________________________________________________________________
Strona 162
161
2.3.2. KIERUNKI ZMIAN W STRUKTURZE FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNEJ ORAZ
ZASADY ICH REALIZACJI
Ustala się następującą strukturę funkcjonalno-przestrzenną gminy BIAŁA :
TABELA 35
GMINA BIAŁA – model struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy przyjętej w
niniejszym studium
I
ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE OTWARTE (obszary rolno-leśne)
ZESPOŁY
SYSTEMU E1 OBSZARY WĘZŁOWE SYSTEMU EKOLOGICZNEGO
E
EKOLOGICZNEGO
ZNACZENIU PONADLOKALNYM – szczególnie chronione
E2 OBSZARY WĘZŁOWE SYSTEMU EKOLOGICZNEGO O
ZNACZENIU LOKALNYM - chronione
E3 OBSZARY KORYTARZY EKOLOGICZNYCH O ZNACZENIU
REGIONALNYM – szczególnie chronione
E4 OBSZARY KORYTARZY I SIĘGACZY EKOLOGICZNYCH O
ZNACZENIU LOKALNYM – chronione
E5 OBSZARY WÓD PŁYNĄCYCH I STOJĄCYCH – chronione
(waŜne dla funkcjonowania systemu ekologicznego gminy)
R1
ZESPOŁY
OBSZARY
ROLNE O WYSOKICH WALORACH
R
WSPOMAGAJĄCE
PRODUKCYJNYCH – szczególnie chronione
SYSTEM
R2 OBSZARY ROLNE O ŚREDNICH I NISKICH WALORACH
EKOLOGICZNY
PRODUKCYJNYCH – chronione
II
ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE OSADNICZE (zespoły zabudowy)
M1 OBSZARY ZABUDOWY ZAGRODOWEJ – KULTUROWE
M ZESPOŁY
MIESZKANIOWE
M2 OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ - WIEJSKIEJ
M3 OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ JEDNORODZINNEJ
– KULTUROWE I WSPÓŁCZESNE
M4 OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ
MAŁOMIASTECZKOWEJ - KULTUROWE
M5 OBSZARY ZABUDOWY WIELORODZINNEJ
U1 OBSZARY WIEJSKICH OŚRODKÓW USŁUGOWYCH U ZESPOŁY
USŁUGOWE
KULTUROWE
U2 OBSZAR CENTRUM USŁUGOWEGO O ZNACZENIU GMINNYM
– STAROMIEJSKIEGO
U3 OBSZARY CENTRÓW USŁUGOWYCH - WSPÓŁCZESNE
P1 OBSZARY PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ
P ZESPOŁY
AKTYWNOŚCI
ODNAWIALNYCH – OBSZAR NISKIEGO RYZYKA LOKALIZACJI
GOSPODARCZEJ
BIOGAZOWNI LUB OBIEKTÓW ENERGETYKI SŁONECZNEJ
P2 OBSZARY PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ
ODNAWIALNYCH – OBSZAR NISKIEGO RYZYKA LOKALIZACJI
OBIEKTÓW ENERGETYKI WIATROWEJ
P3 OBSZARY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ –
WSPÓŁCZESNE
P4 OBSZARY ZABUDOWY PRODUKCYJNEJ ROLNEJ –
KULTUROWE I WSPÓŁCZESNE
Z1
ZESPOŁY
ZIELENI
OBSZARY
SPORTU, REKREACJI I WYPOCZYNKU –
Z
(w zabudowie)
WSPÓŁCZESNE
Z2 OBSZARY PARKOWE – KULTUROWE
Z3 OBSZARY CMENTARNE – KULTUROWE
Dla poszczególnych obszarów struktury funkcjonalno-przestrzennej gminy ustala się
podstawowe i dopuszczalne funkcje oraz kierunki zmian w strukturze przestrzennej oraz
zagospodarowaniu obszarów.
Obszary
systemu ekologicznego gminy (E1, E2, E3, E4 i E5) wchodzą w skład
__________________________________________________________________________________________
Strona 163
162
EKOLOGICZNEGO SYSTEMU OBSZARÓW CHRONIONYCH (ESOCh) gminy BIAŁA i
obejmują obszary stanowiące część wielkoobszarowego systemu ekologicznego kraju i
województwa oraz obszary tworzące lokalny (gminny) system ekologiczny. Z kolei zespół
obszarów zieleni (Z1, Z2 i Z3) tworzy SYSTEM PRZYRODNICZY MIASTA BIAŁA oraz
system przyrodniczy pozostałych obszarów osadniczych (wiejskich).
Ustala się następujące zasady realizacji modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej:
Ilekroć uŜywa się słowa:
NAKAZ, ZAKAZ, NALEśY – wprowadza się ustalenia wiąŜące radę gminy do ich
wykonania, a podjęte działania muszą doprowadzić do osiągnięcia zakładanych ich
skutków tj. do realizacji osiągnięcia przyjętych celów rozwoju funkcjonalnoprzestrzennego i społeczno-gospodarczego;
NALEśY DĄśYĆ, NALEśY WSPIERAĆ, DOPUSZCZA SIĘ – wprowadza się
ustalenia zobowiązujące radę gminy do podjęcia działań prowadzących do
osiągnięcia zakładanych skutków tj. do osiągnięcia lub przybliŜenia się do osiągnięcia
celów rozwoju funkcjonalno-przestrzennego i społeczno-gospodarczego;
POSTULUJE SIĘ, ZALECA SIĘ – oznacza to propozycję dla rady gminy podjęcia
działań, w celu wykorzystania pomysłu korzystnego dla realizacji przyjętych celów
rozwoju funkcjonalno-przestrzennego i społeczno-gospodarczego.
Przy formułowaniu ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
naleŜy:
utrzymać jako dominującą funkcję podstawową obszarów otwartych (rolno-leśnych,
wszczególności obszarów tworzących podstawowy system ekologiczny o znaczeniu
ponadlokalnym, regionalnym i lokalnym) oraz zapewnić zagospodarowanie obszaru
z uwzględnieniem form ochrony, wprowadzonych ustaleniami strefowymi;
utrzymać jako dominującą funkcję podstawową wydzielonych obszarów osadniczych
(zabudowanych) z
uwzględnieniem zasad zagospodarowania ustalonych w
niniejszym studium dla poszczególnych obszarów oraz form ochrony
wprowadzonych ustaleniami strefowymi, z moŜliwością dostosowania ustaleń do
uzasadnionych nowych potrzeb i nowego stanu władania gruntami, w stopniu nie
naruszającym przyjętych celów i kierunków polityki przestrzennej;
utrzymać zwartą zabudowę miejscowości w granicach dopuszczalnego
zainwestowania tzn. w granicach kształtowania zwartej zabudowy terenów
osadniczych istniejących i rozwojowych-planowanych, określonych dla miasta i
niektórych wsi gminy na rysunku „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”, a dla
pozostałych wsi utrzymać zwartą zabudowę w granicach wyznaczonych zespołów
obszarów funkcjonalno-przestrzennych osadniczych;
w granicach dopuszczalnego zainwestowania naleŜy wyznaczać nowe tereny pod
zabudowę w dostosowaniu do rzeczywistych potrzeb oraz podziałów
własnościowych tzn. dopuszcza się wewnętrzne i zewnętrzne korygowanie granic
wyznaczonych orientacyjnie obszarów funkcjonalno-przestrzennych osadniczych;
jednoznacznie określić przeznaczenie terenu, stosownie do jego sposobu
uŜytkowania, rangi przestrzennej i znaczenia społecznego.
Przy sporządzaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla
obszarów osadniczych zaleca się:
ograniczanie wielkości terenów przeznaczonych pod rozwój zabudowy stosownie do
prognozowanego kierunku rozwoju demograficznego oraz potrzeb;
tworzenie rezerw terenów, w granicach wyznaczonych obszarów rozwojowych, na
które miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego będą sporządzane w
następnych fazach planowania przestrzennego jednostek osadniczych, w celu
dostosowania
wielkości terenów przeznaczonych pod rozwój zabudowy do
__________________________________________________________________________________________
Strona 164
163
rzeczywistych tendencji rozwoju demograficznego oraz potrzeb, w tym szczególnie
naleŜy dostosować skalę rozwoju:
– obszarów mieszkaniowych [M] - do rzeczywistych potrzeb w tym zakresie,
– obszarów gospodarczych [P] – do zasad ochrony środowiska oraz zdrowia i Ŝycia
ludzi;
– moŜliwości finansowych gminy uwzględniających obowiązek wywiązania się z
realizacji zadań własnych, wynikających z ustaleń planów.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego na ustalonych
obszarach funkcjonalno-przestrzennych dopuszcza się lokalne wprowadzenie innego,
niŜ określone dla nich przeznaczenia na wydzielonych terenach pod warunkiem, Ŝe:
nie jest ono sprzeczne lub konfliktowe z podstawową funkcją obszaru;
forma obiektów budowlanych bezwzględnie będzie podporządkowana formom
architektoniczno-przestrzennym istniejącym i dopuszczonym na obszarze;
sposób zagospodarowania terenu nie będzie naruszał zasad kompozycji
przestrzennej obszaru;
wprowadzone inne przeznaczenie terenu nie będzie oddziaływać na obszar w
sposób uciąŜliwy;
jest zgodne ze strategicznymi kierunkami rozwoju funkcjonalo-przestrzennego
gminy i celami jej rozwoju oraz nie narusza zasad ochrony obszarów chronionych
niniejszym studium i przepisów odrębnych.
A. ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE OTWARTE
(rolno-leśne)
E – ZESPOŁY SYSTEMU EKOLOGICZNEGO
E1
- OBSZARY WĘZŁOWE SYSTEMU EKOLOGICZNEGO O ZNACZENIU
PONADLOKALNYM – szczególnie chronione.
FUNKCJA PODSTAWOWA OBSZARU - kompleksy leśne stanowiące podstawowe
zbiorowiska naturalne (fragmentami zastępcze), cechujące się wysokim stopniem
róŜnorodności biologicznej, skomplikowaną siecią zaleŜności międzygatunkowych,
wartościowe przyrodniczo, z licznymi siedliskami i gatunkami zwierząt i roślin
chronionych, o duŜych walorach poznawczych, ochronnych i estetycznych, wraz z
zalesieniami, wraz z łąkami śródleśnymi, ciekami i zbiornikami wodnymi.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – urządzenia i obiekty związane z gospodarką leśną oraz
urządzenia gospodarki wodnej, związane z rozwojem turystyki i rekreacji (w tym
rekreacji podmiejskiej i turystyki kwalifikowanej).
KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO:
NaleŜy:
– zachować sposób uŜytkowania obszaru, ciągłość biocenoz i
powiązania
zewnętrzne oraz zapewnić racjonalne uŜytkowanie lasu;
– zachować i utrzymać w stanie zbliŜonym do naturalnego istniejące śródleśne
cieki, mokradła, polany, torfowiska, wrzosowiska oraz murawy napiaskowe
poprzez m.in. ekstensywne uŜytkowanie i niedopuszczanie do zarastania
drzewami i krzewami otwartych przestrzeni;
– gospodarkę leśną prowadzić przy uwzględnieniu klasy uszkodzeń przemysłowych
oraz funkcji wodochronnej i glebochronnej lasów, a takŜe walorów florystycznych,
faunistycznych i krajobrazowych;
– chronić naturalne ukształtowanie terenu (w tym szczególnie pagórków
wydmowych z piaskami oraz stoków wysoczyzn PłaskowyŜu Głubczyckiego
zagroŜonych erozją), mozaikowatość siedlisk i drzewostanów, ostoje i siedliska
flory i fauny oraz gatunki roślin i zwierząt chronionych i rzadkich, w tym
__________________________________________________________________________________________
Strona 165
164
szczególną ochroną objąć obszary koncentracji rzadkich i chronionych gatunków
roślin i ostoi faunistycznych (kompleks leśny połoŜony na gruntach wsi Pogórze i
Kolnowice);
– zapewnić ochronę naturalnych stosunków wodnych oraz dąŜyć do optymalizacji
melioracji leśnych.
NaleŜy dąŜyć do:
– kształtowania lasów (i zalesień) zgodnych z siedliskiem i naturalną roślinnością, o
zróŜnicowanej strukturze gatunkowej i wiekowej; przebudować lasy z zaburzoną
strukturą gatunkowo-siedliskową, stopniowo przebudowywać drzewostany o
obniŜonych walorach przyrodniczych na zgodne z siedliskiem, przy uwzględnieniu
zagroŜeń przeciwpoŜarowych;
– przeciwdziałania czynnikom antropopresji i minimalizowania ich negatywnego
wpływu na funkcjonowanie obszaru m.in. poprzez stałą kontrolę zgodności
uŜytkowania terenu z cechami przyrodniczymi.
W planach miejscowych naleŜy dąŜyć do uwzględnienia:
– regulacji ruchu turystycznego na terenach leśnych, w tym szczególnie przebiegu
ścieŜek rowerowych, tras turystycznych i spacerowych, w dostosowaniu do
zagroŜeń przeciwpoŜarowych;
– zagospodarowania stref wejściowych do lasów, w tym szczególnie lokalizacji
parkingów turystycznych z urządzeniami
rekreacji i wypoczynku (ławki,
zadaszenia itp.);
– wyznaczania miejsc lokalizacji obiektów związanych z gospodarką leśną przy
uwzględnieniu walorów przyrodniczych lasu i zagroŜeń przeciwpoŜarowych.
Obszar naleŜy wyłączyć z eksploatacji surowców mineralnych oraz z zabudowy, z
wyjątkiem zabudowy związanej z gospodarką leśną.
E2 -
OBSZARY WĘZŁOWE SYSTEMU EKOLOGICZNEGO O ZNACZENIU LOKALNYM
– chronione.
FUNKCJA PODSTAWOWA OBSZARU – drobnoprzestrzenne kompleksy leśne i
zadrzewieniowe, stanowiące zbiorowiska naturalne i zastępcze, wchodzące w skład
lokalnego systemu ekologicznego, o funkcji gospodarczej i izolacyjnej, częściowo
przydatne dla rekreacji i wypoczynku, wraz z zalesieniami.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – urządzenia i obiekty związane z gospodarką wodną,
uŜytki rolne (grunty orne, uŜytki zielone i wody powierzchniowe) oraz urządzenia
związane z rozwojem rekreacji i turystyki kwalifikowanej.
NaleŜy:
– zachować sposób uŜytkowania obszaru, a gospodarkę leśną prowadzić przy
uwzględnieniu funkcji wodochronnej i glebochronnej lasów;
– zapewnić ochronę walorów florystycznych, faunistycznych i krajobrazowych, w
tym szczególnie ochronę niewielkich kompleksów leśnych i zadrzewień
połoŜonych w dolinie Białej;
– zapewnić ochronę naturalnych stosunków wodnych, a na terenach
przekształconych naleŜy dąŜyć do ich przywrócenia, a takŜe chronić naturalne
ukształtowanie terenu, w tym szczególnie terenów naraŜonych na erozję na
stokach wysoczyzn PłaskowyŜu Głubczyckiego.
– przywrócenia powiązań drobnoprzestrzennych (izolowanych) kompleksów
leśnych z korytarzami i sięgaczami ekologicznymi poprzez dolesienia lub zmianę
sposobu uŜytkowania gruntów ornych na uŜytki zielone lub lasy;
– kształtowania lasów (i zalesień) zgodnych z siedliskiem i naturalną roślinnością, o
zróŜnicowanej strukturze gatunkowej i wiekowej, oraz stopniowej przebudowy
lasu z zaburzoną strukturą gatunkowo-siedliskową i drzewostanów o obniŜonych
__________________________________________________________________________________________
Strona 166
165
walorach przyrodniczych na zgodne z siedliskiem.
W planach miejscowych naleŜy dąŜyć do uwzględnienia:
– odbudowy powiązań ekologicznych izolowanych zespołów leśnych z obszarami
systemu ekologicznego o znaczeniu ponadlokalnym lub korytarzami i sięgaczami
ekologicznym o znaczeniu lokalnym;
– zwiększania powierzchni obszarów poprzez dolesienia łączące wyizolowane
kompleksy leśne, kosztem gruntów ornych o niskich klasach bonitacyjnych;
– ochronę siedlisk chronionych i torfowisk.
Obszar naleŜy wyłączyć z zabudowy.
E3
– OBSZARY KORYTARZY EKOLOGICZNYCH O ZNACZENIU REGIONALNYM –
szczególnie chronione (dolina rzeki Białej).
FUNKCJA PODSTAWOWA OBSZARU – kompleksy uŜytków zielonych w dolinie rzeki
Białej, stanowiącej korytarz ekologiczny o znaczeniu ponadlokalnym, tworzące
ekosystemy łąkowe, torfowiskowe i wodno-błotne z izolowanymi, niewielkimi enklawami
zadrzewień, ciekami i zbiornikami wodnymi.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE - uŜytki rolne, zbiorniki wodne związane z rolnictwem oraz
rekreacją i wypoczynkiem, kompleksy leśne drobnopowierzchniowe, urządzenia
związane z rekreacją, wypoczynkiem i turystyką, parki, tereny sportowe oraz obiekty i
urządzenia związane z gospodarką wodną i wodno-ściekową, eksploatacja surowców
naturalnych.
NaleŜy:
– zapewnić ciągłość funkcjonalną i przestrzenną korytarza ekologicznego oraz
ochronę walorów przyrodniczych, w tym szczególnie utrzymać uŜytkowanie
łąkowe, procesy ekologiczne i stabilność ekosystemów oraz zróŜnicowaną
obudowę biologiczną cieków wodnych;
– zapewnić ochronę seminaturalnych i naturalnych biocenoz, w szczególności
wodnobłotnych den dolin oraz suchych muraw i zadrzewień naskarpowych;
– chronić obszar doliny przed zabudową i przekształcaniem uŜytków zielonych na
inne uŜytki rolne, w tym szczególnie na grunty orne;
– przeciwdziałać wykonywaniu nowych melioracji odwadniających terenu, w tym
szczególnie na terenach kompleksów łąk wilgotnych, oraz zapewnić odbudowę
terenów podmokłych;
– pozostawić wzdłuŜ koryta rzecznego zadrzewienia wspomagające procesy
samooczyszczania się wód, zapewnić zadrzewianie, zakrzewianie i zadarnianie
stromych zboczy dolinnych i stabilizację przez to procesów erozyjnych;
– odbudowy łączności przestrzennej i funkcjonalnej korytarza ekologicznego
poprzez przywracanie gruntów ornych do uŜytkowania łąkowo-pastwiskowego;
– włączenia
stoków doliny do funkcjonalno-przestrzennej struktury korytarza
ekologicznego;
– zachowania istniejących i wprowadzenia nowych drobnoprzestrzennych
i
izolowanych między sobą zadrzewień (zalesień) i zakrzewień, zgodnych z
roślinnością potencjalną i charakterem krajobrazu;
– racjonalizacji melioracji wodnych oraz nawoŜenia łąk i pastwisk;
– stopniowego wyprowadzenia intensywnego rolnictwa, poprzez edukację
ekologiczną rolników oraz wprowadzenia systemu rekompensat za ograniczenie
uŜytkowania;
– kanalizacji terenów wiejskich wzdłuŜ doliny.
W planach miejscowych naleŜy obszar wyłączyć z lokalizacji zabudowy oraz naleŜy
dąŜyć do rozgęszczenia lub likwidacji istniejącej zabudowy usytuowanej w dolinie.
Zakazuje się zawęŜania światła doliny.
__________________________________________________________________________________________
Strona 167
166
E4 –
OBSZARY KORYTARZY I SIĘGACZY EKOLOGICZNYCH O ZNACZENIU
LOKALNYM – chronione.
FUNKCJA OBSZARU – kompleksy uŜytków zielonych o zuboŜonych walorach
przyrodniczych, intensywnie uŜytkowanych gospodarczo, połoŜonych w dolinach cieków
wodnych gminy oraz wielkoobszarowe kompleksy łąk śródpolnych.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE - uŜytki rolne, zbiorniki wodne związane z rolnictwem oraz
rekreacją i wypoczynkiem, kompleksy leśne drobnopowierzchniowe, urządzenia
związane z rekreacją, wypoczynkiem i turystyką, parki i cmentarze, tereny sportowe oraz
obiekty i urządzenia związane z gospodarką wodną i wodno-ściekową.
NaleŜy:
– zapewnić ciągłość funkcjonalną i przestrzenną korytarzy i sięgaczy ekologicznych
oraz ochronę walorów przyrodniczych, w tym szczególnie utrzymać i przywracać
uŜytkowanie łąkowe, procesy ekologiczne i stabilność ekosystemów oraz
zróŜnicowaną obudowę biologiczną cieków;
– zapewnić ochronę seminaturalnych i naturalnych biocenoz, w tym szczególnie
kompleksów łąk wilgotnych i kośnych, wodnobłotnych den dolin, suchych muraw i
zadrzewień naskarpowych oraz ciągów zadrzewień chronionych;
– chronić obszar dolin przed przekształcaniem uŜytków zielonych na inne uŜytki
rolne, w tym szczególnie na grunty orne, oraz przeciwdziałać wykonywaniu
nowych melioracji odwadniających terenu;
– pozostawić wzdłuŜ koryta rzecznego zadrzewienia wspomagające procesy
samooczyszczania się wód, zapewnić zadrzewianie, zakrzewianie i zadarnianie
stromych zboczy dolinnych i stabilizację przez to procesów erozyjnych;
– wyłączyć doliny cieków wodnych z zabudowy.
– odbudowy łączności przestrzennej i funkcjonalnej korytarzy i sięgaczy
ekologicznych poprzez przywracanie gruntów ornych do uŜytkowania łąkowopastwiskowego;
– ograniczenia przeznaczania łąk pod zalesienia do wielkości nie wpływającej
niekorzystnie na funkcjonowanie środowiska;
– stopniowego wyprowadzenia intensywnego rolnictwa, poprzez edukację
ekologiczną rolników oraz wprowadzenia systemu rekompensat za ograniczenie
uŜytkowania;
– kanalizacji terenów wiejskich wzdłuŜ dolin.
W planach miejscowych naleŜy obszar wyłączyć z zabudowy. Zakazuje się
zawęŜania światła doliny.
E5
- OBSZARY WÓD PŁYNĄCYCH I STOJĄCYCH – chronione, waŜne dla
funkcjonowania systemu ekologicznego gminy.
FUNKCJA OBSZARU – cieki wodne wraz z dopływami, istotne dla funkcjonowania
systemu ekologicznego, oraz sztuczne zbiorniki wodne.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – urządzenia związane z rekreacją, wypoczynkiem i
turystyką, produkcją energii ze źródeł odnawialnych (wody), obiekty i urządzenia
związane z gospodarką wodną i wodno-ściekową.
NaleŜy:
– sposób uŜytkowania obrzeŜy zbiorników i cieków wodnych podporządkować
wartości przyrodniczej ekosystemów wodnych;
– zapewnić ochronę miejsc występowania ostoi roślin i zwierząt ekosystemów
wodnych, w tym szczególnie płazów i ryb, przed degradacją chemiczną,
odwadniającymi melioracjami i przeznaczeniem terenu na inne cele;
– przeciwdziałać zanieczyszczeniu wód, w tym szczególnie ze strony rolnictwa,
__________________________________________________________________________________________
Strona 168
167
oraz zmianie stosunków wodnych zagraŜających istnieniu ekosystemów wodnych.
W planach miejscowych naleŜy zapewnić odtworzenie obudowy biologicznej cieków i
zbiorników z uwzględnieniem ich funkcji uŜytkowych i stopnia zagroŜenia
przeciwpowodziowego oraz wyłączyć obszar z zabudowy.
R – ZESPOŁY WSPOMAGAJĄCE SYSTEM EKOLOGICZNY
R1 - OBSZARY ROLNE O WYSOKICH WALORACH PRODUKCYJNYCH – szczególnie
chronione.
FUNKCJA OBSZARU - uŜytki rolne (w tym szczególnie grunty orne) o dominującej I-III
klasie bonitacyjnej, przydatne do intensywnej produkcji roślinnej i zwierzęcej, wraz z
drobnopowierzchniowymi zespołami zadrzewieniowymi oraz ciągami zieleni przydroŜnej i
śródpolnej.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – tereny zieleni (parki, cmentarze, sport i rekreacja),
wielkotowarowa produkcja rolna zwierzęca o obsadzie od 40DJP do 210 DJP,
grzebowiska zwierząt padłych, infrastruktura techniczna, obiekty i urządzenia związane z
gospodarką wodną i wodno-ściekową, eksploatacja udokumentowanych złóŜ surowców
mineralnych.
NaleŜy:
– zachować dotychczasowy charakter i sposób uŜytkowania obszaru, z preferencją
dla produkcji roślinnej, z dostosowaniem gospodarczego uŜytkowania i zabiegów
agrarnych do warunków glebowych oraz ukształtowania terenu (z uwzględnieniem
deniwelacji i spadków oraz form erozyjnych);
– zapewnić ochronę teras rzecznych, w tym szczególnie rzeki Białej, stanowiących
ostoję fauny wodno-błotnej oraz jej naturalne korytarze migracyjne;
– zapewnić racjonalizację uŜytkowania rolniczego, w szczególności związanego z
koniecznością wprowadzania pasów zieleni przeciw erozji wietrznej oraz
zabiegów przeciw erozji wodnej związanych z zadarnianiem i zadrzewianiem
stromych stoków na granicy wysoczyzny i dolin rzecznych;
– wyłączyć z zabudowy grunty rolne I-II klasy bonitacyjnej.
– przeznaczenia najsłabszych gruntów ornych oraz gruntów naraŜonych na erozję
w stopniu silnym (spadki powyŜej 15o) pod zalesiania i zadrzewienia;
– lokalizacji grzebowisk zwierząt padłych z uwzględnieniem zagroŜeń dla wód
powierzchniowych i podziemnych;
– lokalizacji obiektów produkcji zwierzęcej w granicach dopuszczalnego
zainwestowania, z wyłączeniem gruntów miasta Biała, a skala przedsięwzięcia
winna uwzględniać ochronę korytarzy i sięgaczy ekologicznych, krajobrazu oraz
obszarów GZWP;
– eksploatacji udokumentowanych złóŜ kopalin oraz rekultywacji terenów
poekspolotacyjnych w kierunku leśnym, wodnym lub rekreacyjno-sportowym.
W planach miejscowych:
− naleŜy obszar wyłączyć z zabudowy nie związanej z produkcją rolną lub
produkcją energii ze źródeł odnawialnych, wykorzystujących energię wiatru.
– naleŜy zakazać zabudowy gruntów rolnych I-II klasy bonitacyjnej;
– naleŜy dąŜyć do stosowania następujących wskaźników urbanistycznych:
– powierzchnia działki – min 0,30 ha,
– wskaźnik zabudowy - max 1,0,
– teren biologicznie czynny - min 30%,
– wysokość zabudowy - do 2 kondygnacji nadziemnych (w tym uŜytkowe
poddasze) i do 9m do kalenicy dachu.
__________________________________________________________________________________________
Strona 169
168
R2 - OBSZARY ROLNE O ŚREDNICH I NISKICH WALORACH PRODUKCYJNYCH,
chronione.
FUNKCJA OBSZARU - uŜytki rolne (w tym szczególnie grunty orne, uŜytki zielone
zbiorniki wodne związane z rolnictwem) o dominującej IV-VI klasie bonitacyjnej,
przydatne do produkcji rolnej, wraz z lasami, zespołami zadrzewieniowymi oraz ciągami
zieleni przydroŜnej i śródpolnej.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – tereny zieleni (parki, cmentarze, obiekty i urządzenia
sportu i rekreacji), wielkotowarowa produkcja rolna roślinna i zwierzęca o obsadzie od
40DJP do 120DJP, obsługa rolnictwa oraz przetwórstwo i przechowalnictwo rolnospoŜywcze, zabudowa zagrodowa rolników indywidualnych posiadających gospodarstwo
rolne większe niŜ 50ha, zbiorniki wodne związane z rolnictwem oraz rekreacją i
wypoczynkiem, obsługa komunikacji i ruchu turystycznego, urządzenia infrastruktury
technicznej oraz obiekty i urządzenia związane z gospodarką wodną i wodno-ściekową,
eksploatacja udokumentowanych złóŜ kopalin.
NaleŜy :
– zachować dotychczasowy charakter i sposób uŜytkowania obszaru, z
dostosowaniem gospodarczego uŜytkowania do walorów środowiska i krajobrazu;
– zapewnić ochronę walorów przyrodniczych gruntów rolnych połoŜonych w strefie
granicy las-pole, w celu zachowania róŜnorodności faunistycznej;
– wzmacniać wartość przyrodniczą obszaru poprzez wprowadzanie zbiorników
wodnych oraz zalesień, zadrzewień przydroŜnych i śródpolnych;
– rozwijać rolniczą produkcję specjalistyczną, szczególnie w zakresie działów
produkcji roślinnej (produkcja warzywnicza, sadownicza, szkółkarska, uprawy
energetyczne) oraz dopuścić wprowadzanie przemysłowej produkcji zwierzęcej
z ograniczeniem obsady zwierząt gospodarskich do wielkości zapewniającej
bezpieczeństwo środowiska (w tym szczególnie ochronę GZWP i ESOCh), oraz
rozwój rekreacji i wypoczynku.
Zakazuje się sytuowania obiektów wielkotowarowej produkcji zwierzęcej, o obsadze
większej niŜ 60 DJP na gruntach wsi ŁĄCZNIK–DĘBINA i OGIERNICZE, w celu
ochrony walorów rekreacyjno-wypoczynkowych wsi oraz walorów uzdrowiskowych o
randze regionalnej zespołu pałacowo-parkowego w MOSZNEJ.
– przywrócenia powiązań ekologicznych drobnoprzestrzennych kompleksów
leśnych kosztem gruntów rolnych o niskich klasach bonitacyjnych;
– przeznaczania najsłabszych gruntów rolnych (V – VI klasa bonitacyjna) pod
zalesienia;
– lokalizacji obiektów produkcji zwierzęcej w odległości do 500m od granicy
dopuszczalnego zainwestowania,
przy czym skala przedsięwzięcia winna
uwzględniać ochronę korytarzy i sięgaczy ekologicznych, krajobrazu oraz
obszarów GZWP;
– eksploatacji udokumentowanych złóŜ kopalin oraz rekultywacji terenów
poekspolotacyjnych w kierunku leśnym, wodnym lub rekreacyjno-sportowym.
− naleŜy obszar wyłączyć z zabudowy nie związanej z produkcją rolną lub
produkcją energii ze źródeł odnawialnych, wykorzystujących energię słońca.
– powierzchnia działki – min 0,30 ha,
– wskaźnik zabudowy - max 1,0,
– teren biologicznie czynny - min 30%,
__________________________________________________________________________________________
Strona 170
169
B. ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE OSADNICZE
(zabudowane)
M – ZESPOŁY MIESZKANIOWE
M1 - OBSZARY
ZABUDOWY ZAGRODOWEJ – KULTUROWE
FUNKCJA OBSZARU - zabudowa zagrodowa, zdefiniowana zgodnie z przepisami
odrębnymi (z dopuszczeniem agroturystyki), a takŜe zabudowa zagrodowa gospodarstw
ogrodniczych obejmująca budynek mieszkalny jw. oraz obiekty związane z produkcją
roślinną warzyw, kwiatów, roślin ozdobnych itp.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – jednorodzinna zabudowa mieszkaniowa, zdefiniowana
jak dla obszaru M2, usługi, tereny zielone oraz róŜnorodne formy aktywności
gospodarczej obejmujące obsługę rolnictwa, składy magazyny i rzemiosło, a takŜe
produkcję biopaliw i biogazu.
Wskazuje się obszary koncentracji zabudowy zagrodowej kulturowej (wyznaczone
orientacyjnie), stanowiącej pozostałości historycznych układów ruralistycznych oraz
pozostałości folwarków:
– miasto Biała – dzielnica Stare Miasto i Szynowice oraz niewielki zespół
zabudowy przy ul. Świerczewskiego;
– wieś - Wilków, Gostomia, Rostkowice, Browiniec Polski, Solec, Olbrachcie,
Józefów, PręŜyna, Miłowice, Kolnowice, Śmicz, Wasiłowice, Ligota Bialska,
Radostynia, Krobusz, Ogiernicze, Pogórze i Chrzelice;
– folwark – Czartowice.
NaleŜy:
– zachować historyczny układ i kompozycję przestrzenną oraz cechy zabudowy,
szczególnie we wsi Kolnowice, Miłowice, Śmicz, Olbrachcie, Wilków, Radostynia,
Chrzelice, Solec i Ligota Bialska oraz na terenie dawnego folwarku w
Czartowicach;
– układ przestrzenny zespołów zabudowy zagrodowej dawnych wsi (Szynowice i
Stare Miasto) na terenie miasta uznać za wartościowy w jego strukturze
przestrzennej, wymagający zachowania historycznych cech zabudowy;
– przy przebudowie, wymianie budynków i uzupełnianiu luk zabudowy dostosować
sposób kształtowania budynków do lokalnych zasad kompozycji zabudowy w
zakresie sposobu sytuowania, linii zabudowy, gabarytów, wysokości i formy
budynków oraz geometrii dachów.
Dopuszcza się sytuowanie mikrobiogazowni rolniczych o mocy do 50 kW (0,05 MW)
lub małych biogazowni rolniczych o mocy 50-150kW (0,05-0,15 MW) w zabudowie
zagrodowej gospodarstw rolnych, przy czym naleŜy zachować następujące warunki:
– powierzchnia własnych gruntów rolnych gospodarstwa powinna być większa niŜ
30 ha;
– do minimum zostanie ograniczony transport surowców i odpadów masy
pofermentacyjnej przez tereny zabudowane.
NaleŜy dąŜyć:
– w obrębie północnej części zabudowy wsi Stare Miasto (na północ od ul.
Kilińskiego) – do przekształcania zabudowy zagrodowej na zabudowę usługową
lub mieszkaniową jednorodzinną (wiejską), poprzez przekształcenie budynku na
cele wyłącznie mieszkalne, a towarzyszących budynków gospodarczych i
produkcyjnych na pracownie, kuchnie letnie, domki letnie, obiekty rekreacyjne,
obiekty gospodarcze - przy zachowaniu kompozycji tradycyjnego układu
zabudowy (usytuowania budynków na działce, gabarytów i geometrii dachów,
materiałów wykończeniowych, elementów i detali budynku jak lauby, ganki,
werandy, wykusze, gzymsy, obramienia otworów), oraz tradycyjnego sposobu
__________________________________________________________________________________________
Strona 171
170
zagospodarowania działki (ogródek przed domem, sad itp.);
do
przywrócenia dawnemu „nawisu” (obszar zawarty pomiędzy głównymi
drogami wiejskim) funkcji
ogólnodostępnej przestrzeni publicznej we wsi
WILKÓW, BROWINIEC POLSKI i OLBRACHCICE, poprzez zwiększenie udziału
zieleni ogólnodostępnej oraz przekształcanie istniejącej zabudowy na usługi;
– kreacji centrów usługowych wyposaŜonych w usługi handlu detalicznego (z
wyłączeniem stacji paliw), gastronomi i kultury oraz inne usługi drobne, przy
czym usługi handlu detalicznego sytuować w budynkach o powierzchni zabudowy
i architekturze dostosowanej do zabudowy historycznej;
– kreacji, w obrębie centrów usługowych wsi, przestrzeni publicznych o wysokich
walorach uŜytkowych i estetycznych;
– do ograniczenia produkcji zwierzęcej, w tym szczególnie wielkotowarowej na
obszarze miasta, oraz stosowania rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych
zmierzających do wykluczenia konfliktów, jakie moŜe wywołać rolnictwo z
działalnościami miejskimi;
– na terenach połoŜonych w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów systemu
ekologicznego (ESOCh) – do ograniczenia przekształceń zabudowy zagrodowej
na inne formy aktywności gospodarczej (w tym szczególnie handel hurtowy,
rzemiosło produkcyjne lub produkcję);
– do dostosowania obsady zwierząt gospodarskich do lokalnych warunków i
predyspozycji środowiska przyrodniczego oraz sposobu uŜytkowania obszarów
sąsiednich, w tym szczególnie w zabudowie zagrodowej usytuowanej w obrębie
miasta.
– naleŜy dąŜyć do szczegółowego określenia granic historycznego zespołu o
cechach zabytkowych oraz ustalić właściwe dla układu przestrzennego warunki
zabudowy i zagospodarowania terenów, gwarantujace zachowanie historycznych
cech układu ruralistycznego oraz cech zabudowy;
– naleŜy zakazać lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy
większej niŜ 400m2;
– powierzchnia działek powinna mieścić się w przedziale od 0,08 ha do 0,15 ha
dla zabudowy mieszkaniowej, min 0,15ha dla nowej zabudowy zagrodowej,
– wskaźnik zabudowy max 1,0,
– teren biologicznie czynny min 20%,
–
M2 - OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ
– WIEJSKIEJ
FUNKCJA OBSZARU - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna (rozumiana zgodnie z
przepisami odrębnymi), a takŜe zabudowa zabudowa wiejska obejmujaca jednorodzinne
budynki mieszkale wraz z budynkami gospodarczymi i produkcyjnymi dawnej zabudowy
zagrodowej, w których odbywa się produkcja rolna głównie na potrzeby mieszkańców tej
zabudowy.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE - zabudowa zagrodowa, definiowana zgodnie z przepisami
odrębnymi, zabudowa mieszkaniowa rekreacji indywidualnej w wydzielonych zespołach
zabudowy, usługi, w tym szczególnie turystyka, rekreacja i wypoczynek, tereny zielone
oraz nieuciąŜliwe formy aktywności gospodarczej, głównie rzemiosło produkcyjne lub
uslugowe.
Wskazuje
się (wyznaczone orientacyjnie) obszary koncentracji zabudowy
mieszkaniowej wiejskiej, lokalnie o cechach historycznych lub zabytkowych:
– miasto – niewielki zespół zabudowy przy ul. Świerczewskiego;
– wsie – Chrzelice, Łącznik-Dębina, Ogiernicze, Pogórze, Mokra, Brzeźnica, Górka
__________________________________________________________________________________________
Strona 172
171
Prudnicka, Radostynia, Grabina, Otoki, Ligota Bialska, Krobusz-śabnik, Śmicz,
Kolnowice, Laskowiec, PręŜyna, Olbrachcie, Rostkowice, Wilków, Nowa Wieś
Prudnicka i Czartowice.
NaleŜy :
– na obszarach o dominujących cechach kulturowych zapewnić kontynuację
historycznych zasad kompozycji przestrzennej i cech zabudowy, w tym
szczególnie we wsi Nowa Wieś Prudnicka, Ogiernicze i przysiółku śabnik;
– zabudowę mieszkaniową rekreacji indywidualnej (domy letniskowe lub „drugi”
dom poza miastem) sytuować tylko i wyłącznie we wsiach o funkcji turystycznorekreacyjnej w wydzielonych zespołach zabudowy;
– na obszarach o dominujących cechach współczesnych zapewnić ujednolicenie
lokalnych zasad kompozycji przestrzennej i cech zabudowy;
– na obszarach zabudowy rozproszonej zapewnić dopełnienie i wykreowanie
kompozycji przestrzennej zespołu zabudowy.
– kreacji centrów usługowych wyposaŜonych w usługi handlu detalicznego (z
wyłączeniem stacji paliw), gastronomi i kultury oraz inne usługi drobne, przy
czym usługi handlu sytuować w budynkach małych, o powierzchni zabudowy
charakterystycznej dla zespołu zabudowy;
– kreacji, w obrębie centrów usługowych wsi, przestrzeni publicznych o wysokich
walorach uŜytkowych i estetycznych;
– ograniczenia produkcji zwierzęcej do poziomu zapewniającego wykluczenie
konfliktów, jakie moŜe wywołać rolnictwo z dominującymi funkcjami
mieszkaniowymi i usługowymi;
– we wsiach o funkcji mieszkaniowej i turystyczno-rekreacyjnej – do uznania
zabudowy zagrodowej za uciąŜliwe sąsiedztwo dla innych typów zamieszkania
oraz funkcji usługowych wsi, a w konsekwencji ograniczania jej uciąŜliwości, w
tym poprzez zmianę profilu działalności rolniczej na działalność ogrodniczą,
agroturystyczną lub na zabudowę mieszkaniową
jednorodzinną (wiejską),
poprzez przekształcenie budynku na cele wyłącznie mieszkalne, a
towarzyszących budynków gospodarczych i produkcyjnych na pracownie,
kuchnie letnie, domki letnie, obiekty rekreacyjne, obiekty gospodarcze przy
zachowaniu kompozycji tradycyjnego układu zabudowy (usytuowania budynków
na działce, gabarytów i geometrii dachów, materiałów wykończeniowych i
elementów i detali budynku jak lauby, ganki, werandy, wykusze, gzymsy,
obramienia otworów), oraz tradycyjnego sposobu zagospodarowania działki
(układ zabudowy, ogródek przed domem, sad itp.).
– naleŜy dąŜyć do szczegółowego określenia granic historycznego zespołu o
cechach zabytkowych;
– naleŜy zakazać lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy
większej niŜ 400m2;
– powierzchnia działek powinna mieścić się w przedziale: 0,10-0,30ha dla
zabudowy mieszkaniowej, min 0,3ha dla nowej zabudowy zagrodowej;
M3 – OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ JEDNORODZINNEJ – KULTUROWE I
WSPÓŁCZESNE
FUNKCJA OBSZARU - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna rozumiana zgodnie z
przepisami odrębnymi, w formie budynków wolnostojących, bliźniaczych i szeregowych,
__________________________________________________________________________________________
Strona 173
172
willowych i rezydencjalnych, usytuowanych na wyodrębnionej działce.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE - usługi, tereny zielone oraz rzemiosło, sporadycznie
zabudowa zagrodowa gospodarstw rolnych ogrodniczych.
Wskazuje się obszary koncentracji zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej:
– miasto – istniejące osiedle 40-lecia w rejonie ul. Prudnickiej, w rejonie ul.
Opolskiej – Kochanowskiego oraz w rejonie ul. Lipowej – Opolskiej, a takŜe
planowane osiedle w rejonie ul. Świerczewskiego i Kilińskiego – Prudnicka;
– wsie – Pogórze, Chrzelice, Łącznik, Krobusz, Śmicz, PręŜyna, Solec i Gostomia.
NaleŜy :
o tworzyć zespoły zabudowy o odrębnych, wyróŜniających się ładem cechach
przestrzennych;
o rzemiosło lokalizować w wydzielonych zespołach zabudowy rzemieślniczej;
o na obszarze miasta:
– zabudowę
mieszkaniową jednorodzinną sytuować w formie zabudowy
wolnostojącej, bliźniaczej, szeregowej, oraz dopuścić zabudowę willową i
rezydencjalną, jako zabudowę uzupełniającą,
– nowe tereny wyznaczać z preferencją dla wszystkich form zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej, w wyodrębnionych jednorodnych zespołach
zabudowy, lub teŜ w wyodrębnionych zespołach zawierających róŜne formy
zabudowy,
– przy lokalizacji nowych zespołów zabudowy przyjąć zasadę sytuowania
zabudowy ekstensywnej na obszarach peryferyjnych, a w kierunku centrum
zwiększać intensywność zabudowy,
– dla zespołów zabudowy rezydencjalnej (zdefiniowanej jako dom jednorodzinny
wolnostojący usytuowany na działce, na której usytuowane są takŜe budynki i
urządzenia towarzyszące takie jak domki gościnne, garaŜe, oranŜerie, obiekty
architektury ogrodowej, obiekty rekreacyjne i sportowe, sztuczne zbiorniki
wodne i zieleń typu parkowego) preferować usytuowanie na peryferiach
miasta, lub w sąsiedztwie obszarów tworzących system ekologiczny, na
terenach o gorszych warunkach fizjograficznych dla sytuowania zabudowy,
wymagających znacznego udziału zieleni urządzonej;
o na obszarze wiejskim gminy zabudowę mieszkaniową jednorodzinną sytuować w
formie wolnostojącej, bliźniaczej lub willowej. Dopuścić sytuowanie zabudowy
rezydencjalnej na pojedynczych działkach lub w niewielkich zespołach na terenie
wsi o funkcjach mieszkaniowych i rekreacyjno-wypoczynkowych, przy czym dla jej
usytuowania przyjmować zasady przyjęte dla terenu miasta.
– indywidualnego kształtowania układu funkcjonalno-przestrzennego zespołów
zabudowy, z zachowaniem relacji przestrzennych i krajobrazowych z zabudową
sąsiednią (linie zabudowy, gabaryty i wysokości budynków oraz ich forma
architektoniczna ) oraz otoczeniem (w tym szczególnie w określonych w studium
obszarach ochrony walorów kulturowych i krajobrazowych);
– zapewnić wyposaŜenie w sprawny układ komunikacyjny, o parametrach
technicznych gwarantujących bezpieczeństwo ludzi i mienia, miejsca parkingowe
dla samochodów osobowych (w tym parkingi przyuliczne) oraz tereny
ogólnodostępnej zieleni rekreacyjnej i miejsca zabaw dzieci.
W planach
miejscowych dla poszczególnych form zabudowy mieszkaniowej
jednorodzinnej naleŜy dąŜyć do stosowania następujących wskaźników
urbanistycznych:
– na obszarze miasta:
– wysokość zabudowy - do 3 kondygnacji nadziemnych, z zaleceniem
sytuowania trzeciej kondygnacji w poddaszu budynku, i do 12m do kalenicy
dachu;
__________________________________________________________________________________________
Strona 174
173
–
–
–
–
na
–
–
–
–
wskaźnik zabudowy max 0,8,
teren biologicznie czynny min 30%,
powierzchnia działek powinna mieścić się w przedziale: 0,15-0,20ha dla
zabudowy willowej i rezydencjonalnej, 0,08-0,15ha dla zabudowy
wolnostojącej, 0,06-0,10ha dla zabudowy bliźniaczej oraz 0,04-0,10ha dla
zabudowy szeregowej;
obszarach wiejskich gminy:
wysokość zabudowy – do trzech kondygnacji nadziemnych, w tym poddasze
uŜytkowe, i do 10m do kalenicy dachu;
wskaźnik zabudowy max 0,7,
teren biologicznie czynny min 40%,
powierzchnia działek powinna mieścić się w przedziale: 0,20 -1,0ha dla
zabudowy willowej i rezydencjalnej, 0,10-0,20ha dla zabudowy wolnostojącej,
oraz 0,07-0,12ha dla zabudowy bliźniaczej.
M4 – OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ
MAŁOMIASTECZKOWEJ –
KULTUROWE
FUNKCJA OBSZARU - zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, zdefiniowana jak dla
obszaru M5, oraz zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, zdefiniowana jak dla obszaru
M3, a takŜe usługi śródmiejskie obejmujące opiekę zdrowotną i społeczną, handel
detaliczny, gastronomię i rozrywkę,
turystykę, rekreację i wypoczynek, kulturę,
wychowanie i oświatę, bezpieczeństwo publiczne oraz drobne usługi inne.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE - tereny zieleni.
Wskazuje się obszary zabudowy małomiasteczkowej, obejmujące historyczne
przedmieścia średniowiecznego miasta lokacyjnego BIAŁA, w tym szczególnie rejon
ul. Moniuszki-Nyskiej, Kilińskiego i Oświęcimskiej.
NaleŜy:
o zachować formy zamieszkania uwzględniające kontekst przestrzenny i kulturowy
otoczenia, ze szczególnym uwzględnieniem:
– w ciągu ul. Nyskiej – Moniuszki – Góra Wolności - lokalizacji zabudowy
głównie w formie kamienic, rozumianych jako budynek usytuowany w zwartej
lub półzwartej pierzei zabudowy, w układzie zabudowy obrzeŜnej w stosunku
do historycznych szlaków komunikacyjnych; kamienica moŜe mieć charakter
zabytkowy, historyczny lub teŜ stanowić współczesny budynek plombowy;
– w ciągu ul. Oświęcimskiej-Czarnej - lokalizacji zabudowy wolnostojącej lub w
półzwartej pierzei zabudowy, w układzie zabudowy obrzeŜnej; gabaryty i
wysokości budynków naleŜy dostosować do zabudowy istniejącej,
– w ciągu ul. Kilińskiego – zwiększyć intensywność zabudowy oraz przekształcić
istniejące jej formy na formy zbliŜone do historycznych tj. kształtować
półzwarte pierzeje zabudowy z uwzględnieniem zmniejszenia intensywności i
wysokości zabudowy w obrębie doliny stanowiącej sięgacz ekologiczny,
o wprowadzić zakaz lokalizacji stacji paliw wraz z towarzyszącymi usługami w
obrębie obszaru.
o wykreowania strefy turystycznej, kumulującej kompleksową obsługę ruchu
turystycznego w zakresie gastronomii, rozrywki i zamieszkania zbiorowego,
poprzez sytuowanie w parterach budynków
lokali usługowych, lub teŜ
przeznaczenia całego budynku na funkcję usługową,
o zapewnić dyslokację istniejących funkcji sprzecznych i konfliktowych z przyjętą
funkcją obszaru i funkcjami dopuszczalnymi,
o podniesienia jakości przestrzeni publicznych, w tym szczególnie ul. Kilińskiego i
Nyskiej, stanowiącej główne drogi wjazdowe do miasta, będących jednocześnie
jego „wizytówką”,
__________________________________________________________________________________________
Strona 175
174
kreowania indywidualnego klimatu i charakteru podmiejsko-usługowego ul.
Oświęcimskiej oraz przekształcenia jej w spacerowy ciąg pieszo-jezdny z
otwarciami na dolinę Białej, z nastawieniem na obsługę turystów (handel
detaliczny artykułami pamiątkarskimi, prestiŜowymi i artystycznymi, gastronomia,
rozrywka i kultura).
W planach miejscowych dla poszczególnych form zabudowy mieszkaniowej naleŜy
dąŜyć do stosowania następujących wskaźników urbanistycznych:
o w rejonie ul. Oświęcimskiej:
– wysokość zabudowy - do 2 kondygnacji nadziemnych, z zaleceniem
sytuowania drugiej kondygnacji w poddaszu budynku, i do 10m do kalenicy
dachu;
– powierzchnia działek powinna mieścić się w przedziale: 0,05-0,08ha dla
zabudowy wolnostojącej oraz 0,02-0,05ha dla zabudowy półzwartej;
o w rejonie ul. Kilińskiego i ul. Moniuszki-Nyska:
– wysokość zabudowy - do 4 kondygnacji nadziemnych, z sytuowaniem 4
kondygnacji w poddaszu, i do 12m do kalenicy dachu,
– powierzchnia działek powinna mieścić się w przedziale: 0,05-0,15ha – dla
zabudowy wolnostojącej oraz 0,05-0,12ha – dla zabudowy półzwartej;
o zakaz lokalizacji wielkopowierzchniowych obiektów handlowych.
o
M5 - OBSZARY ZABUDOWY WIELORODZINNEJ
FUNKCJA OBSZARU - zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, która obejmuje budynki
mieszkalne o więcej niŜ dwóch mieszkaniach oraz budynki zamieszkania zbiorowego.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE: zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna oraz usługi, w tym
szczególnie rekreacja i wypoczynek, kultura, gastronomia, oświata i wychowanie,
obsługa turystyki.
Wskazuje się następujące obszary lokalizacji zabudowy wielorodzinnej, poza
obszarem miasta:
– zespoły współczesne - wieś Grabina i Łącznik;
– zespoły kulturowe – Chrzelice i Brzeźnica.
NaleŜy istniejącą na terenach wiejskich gminy zabudowę wielorodzinną blokową,
poddać rewitalizacji w celu:
– zapewnienia jej integracji przestrzennej z otoczeniem;
– podniesienia standardów zamieszkiwania budynków oraz estetyki przestrzeni
międzyblokowych;
– wzbogacenia wyposaŜenia obszaru w ogólnodostępną zieleń towarzyszącą i
miejsca parkingowe.
NaleŜy dąŜyć do odbudowy i rewaloryzacji zespołu zabudowy we wsi Chrzelice, w
celu przywrócenia walorów historycznych i kulturowych, a takŜe wprowadzenia usług
w partery budynków lub przeznaczenia na usługi całego budynku, w tym szczególnie
usługi związane z obsługą rekreacji i ruchu turystycznego.
W planach miejscowych dla poszczególnych form zabudowy mieszkaniowej naleŜy
dąŜyć do stosowania następujących wskaźników urbanistycznych:
– wysokość zabudowy – do 4 kondygnacji nadziemnych, w tym poddasze
uŜytkowe, i do 16m da kalenicy dachu;
– wskaźnik zabudowy max 2,5;
– teren biologicznie czynny min 30%;
– wielkość zieleni towarzyszącej na jednego mieszkańca nie powinna być mniejsza
niŜ 20m2.
__________________________________________________________________________________________
Strona 176
175
U – ZESPOŁY USŁUGOWE
U1 -
OBSZARY WIEJSKICH OŚRODKÓW USŁUGOWYCH - KULTUROWE
FUNKCJA OBSZARU – zabytkowe centra usługowe o znaczeniu lokalnym, wiejskich
ośrodków usługowych wspomagających miasto, o wysokiej randze przestrzennej i
społecznej, w obrębie których powinny dominować usługi kultury, handlu detalicznego i
gastronomii, usługi oświaty i wychowania, kultury, opieki zdrowotnej i społecznej,
turystyki, rekreacji i wypoczynku, bezpieczeństwa publicznego oraz tereny zieleni.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna i wielorodzinna,
zdefiniowana jak dla obszaru M3 i M5.
Wskazuje się obszary koncentracji usług (wyznaczone orientacyjnie) :
o we wsiach ŚMICZ, ŁĄCZNIK i GOSTOMIA - stanowiących ośrodki usługowe
wspomagające miasto,
o we wsi PRĘśYNA i SOLEC – ze względu na walory kulturowe i krajobrazowe
obszaru,
o w pozostałych wsiach gminy istniejące lub wykreowane, nie wskazane na rysunku
„Kierunki zagospodarowania przestrzennego”.
NaleŜy :
o Na obszarze wsi Śmicz, Łącznik, PręŜyna i Gostomia:
– zapewnić rewaloryzację historycznego układu zabudowy oraz kompozycji
przestrzennej, ze szczególnym uwzględnieniem kulturowych elementów małej
architektury,
– eksponować dominanty przestrzenne oraz zieleń zabytkową,
– wzmocnić funkcje usługową centrum wsi.
o Na obszarze wsi Solec:
– kreować przestrzeń publiczną wraz z tenarami rekreacyjno-sportowymi,
uwzględniającą relacje z zachowanymi elementami kulturowymi,
– rangę przestrzeni dostosować do wartości kulturowej miejsca.
Na obszarze ośrodków usługowych wspomagających miasto, a takŜe w centrach
usługowych pozostałych wsi gminy naleŜy dąŜyć do:
– indywidualnego ukształtowania układu funkcjonalno-przestrzennego zabudowy z
zachowaniem relacji przestrzennych i krajobrazowych z otoczeniem,
– kreowania przestrzeni publicznych o wysokich walorach uŜytkowych i
estetycznych oraz prawidłowego wyposaŜenia w infrastrukturę techniczną, zieleń
ogólnodostępną i miejsca parkingowe dla samochodów;
– zakazu lokalizacji wielkopowierzchniowych obiektów handlowych.
W planach miejscowych naleŜy dąŜyć do stosowania następujących wskaźników
urbanistycznych:
– powierzchnia działek powinna mieścić się w przedziale 0,08-0,30ha;
poddasze), i do 12m do kalenicy dachu.
U2 – OBSZAR CENTRUM USŁUGOWEGO O ZNACZENIU GMINNYM –
STAROMIEJSKIEGO
FUNKCJA OBSZARU – koncentracja wielofunkcyjnej zabudowy mieszkaniowousługowej gminnego ośrodka usługowego, w tym szczególnie zabudowa mieszkaniowa
wielorodzinna, definiowana jak dla obszaru M5, oraz usługi handlu detalicznego,
gastronomii i rozrywki, obsługi finansowej, obsługi ruchu turystycznego i inne drobne
usługi bytowe, a takŜe usługi kultury, zdrowia i opieki społecznej, administracji.
__________________________________________________________________________________________
Strona 177
176
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, tereny zieleni
oraz usługi inne, niekolidujące z prestiŜem obszaru.
Wskazuje się obszar koncentracji mieszkalnictwa i usług w obrębie zabytkowego
układu urbanistycznego miasta lokacyjnego BIAŁA.
NaleŜy:
o handel oraz inne usługi, zapewniające obsługę mieszkańców miasta i gminy,
dostosować do charakteru i rangi centrum miasta oraz historycznej zabudowy
poprzez:
– sytuowanie usług w parterach budynków lub ich piwnicy,
– dopuszczenie sytuowania usług w odrębnych budynkach, pod warunkiem
dostosowania formy budynku do charakteru zabudowy zabytkowej oraz
zachowania ich ilości w strefie we właściwych proporcjach z funkcją
mieszkaniową,
– wprowadzenie zakazu lokalizacji obiektów typu supermarket, hipermarket,
hala targowa oraz innego typu obiektów wielkogabarytowych i
jednoprzestrzennych,
lub zbliŜonych do tych form zabudowy,
niedostosowanych do otoczenia;
o zapewnić:
– rozwój zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i jednorodzinnej,
– eliminację lub przebudowę budynków o rozwiązaniach przestrzennych,
funkcjonalnych i architektonicznych sprzecznych z zasadami zabudowy
obszaru,
– dyslokację placu targowego oraz uciąŜliwych form uŜytkowania terenu, takich
jak handel hurtowy, składy i magazyny - poza zabytkowy układ zabudowy,
– eliminację substandardowej zabudowy gospodarczej i garaŜowej,
– wysokie standardy uŜytkowe i estetyczne przestrzeni publicznych oraz
prawidłowe wyposaŜenie w infrastrukturę techniczną, zieleń ogólnodostępną i
miejsca parkingowe dla samochodów,
– zakaz lokalizacji stacji paliw wraz z towarzyszącymi usługami w obrębie
obszaru,
o ustala się następujące, dopuszczalne formy zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej i jednorodzinnej:
– kamienica - budynek usytuowany w zwartej lub półzwartej pierzei zabudowy,
w układzie kwartałów zabudowy obrzeŜnej, zamykającej wnętrze podwórka;
kamienica moŜe mieć charakter zabytkowy, historyczny lub teŜ stanowić
współczesny budynek plombowy; w parterze budynku zaleca się sytuować
lokale usługowe, lub teŜ cały budynek moŜe mieć funkcję usługową.
o lokalizacji usług handlu i gastronomii z zapewnieniem:
– róŜnorodności grup towarów, w tym towarów prestiŜowych i niestandardowych
(z ograniczeniem handlu artykułami spoŜywczymi i codziennego uŜytku), oraz
róŜnorodności świadczonych usług gastronomicznych, z ograniczeniem
lokalizacji barów szybkiej obsługi,
– bazy noclegowej i innych usług dla obsługi ruchu turystycznego, w tym
szczególnie wysokiego poziomu usług hotelarskich,
– szerokiego spektrum usług w zakresie obsługi finansowej, bankowej i
biurowej,
– ujednolicenia cech przestrzeni i szaty graficznej ulic, w tym szczególnie małej
architektury, kompozycji zieleni, informacji wizualnej, reklam, szyldów i innych
elementów wizualnych w przestrzeni i na budynkach,
– wzbogacenia małej architektury, w tym szczególnie zwiększenia miejsc
odpoczynku,
– zapewnienia koegzystencji ruchu pieszego i ruchów kołowych (parkingi,
__________________________________________________________________________________________
Strona 178
177
rowery i samochody), a takŜe zapewnienia
właściwej lokalizacji stref
parkowania i zaopatrzenia,
o wykreowania strefy turystycznej, kumulującej ruch turystyczny krajoznawczy oraz
jego kompleksową obsługę; w obrębie obszaru oraz przyległego obszaru M4 naleŜy dąŜyć do ukształtowania szlaków turystycznych wiąŜących poszczególne
atrakcyjne dla turystów miejsca i obiekty, a takŜe krzyŜowanie się strefy
turystycznej ze strefą usług prestiŜowych i niestandardowych,
o utworzenia przestrzeni dostępnych dla mieszkańców wewnątrz kwartałów, w tym
szczególnie zapewnienia urządzonych terenów wypoczynku codziennego (takŜe
placów zabaw dla dzieci), oraz podniesienia ich funkcjonalności, jakości,
estetyki i wyposaŜenia (podwórek),
o eliminacji i wykluczenia:
– lokalizacji funkcji uciąŜliwych i konfliktowych w stosunku do przeznaczenia
podstawowego i rangi centrum,
– uciąŜliwości dla środowiska zamieszkania i funkcjonowania usług poprzez
wysokie standardy wyposaŜenia terenu w systemy infrastruktury technicznej,
– lokalizacji wielkopowierzchniowych obiektów handlowych.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego naleŜy dąŜyć do
stosowania następujących wskaźników urbanistycznych:
– powierzchnia działek powinna uwzględniać historyczne zasady parcelacji lub
mieścić się w przedziale: 0,08-0,30ha;
– wysokość zabudowy - do 4 kondygnacji nadziemnych, lokalnie dopuszcza się 5
kondygnacji nadziemnych, w dostosowaniu do zabudowy w otoczeniu, oraz do
16m do kalenicy dachu.
U3 – OBSZARY KONCENTRACJI USŁUG
– KULTUROWE LUB WSPÓŁCZESNE
FUNKCJA OBSZARU – wielofunkcyjna zabudowa usługowa lokalnych ośrodków
usługowych, w tym usługi w zakresie kultury, oświaty i wychowania, ochrony zdrowia i
opieki społecznej, usługi handlu, gastronomii, rozrywki, sportu i rekreacji z terenami
zieleni, w na obszarach przyległych do drogi wojewódzkiej DW 414 takŜe usługi obsługi
ruchu komunikacyjnego i turystycznego (stacje paliw, hotele - motele z towarzyszącymi
usługami gastronomii, naprawy pojazdów itp.).
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, zdefiniowana
jak dla obszaru M3, obsługa ruchu komunikacyjnego i turystycznego, handel hurtowy
oraz drobna produkcja i rzemiosło.
Wskazuje się (wyznaczone orientacyjnie) obszary koncentracji usług:
o komercyjnych i publicznych o znaczeniu lokalnym, stanowiących centra usługowe
na obszarze miasta:
– w rejonie ulicy Prudnickiej,
– w rejonie ul. Opolskiej – Stare Miasto.
o komercyjnych i publicznych o znaczeniu podstawowym, stanowiących wiejskie
centra usługowe – we wsi CHRZELICE, GOSTOMIA, ŚMICZ, ŁĄCZNIK oraz
KROBUSZ i POGÓRZE;
o komercyjnych, zapewniajacych obsługę ruchu komunikacyjnego i turystycznego –
we wsi Chrzelice, Łącznik – Dębina oraz w mieście Biała.
o indywidualnego ukształtowania układu funkcjonalno-przestrzennego zabudowy z
zachowaniem relacji przestrzennych i krajobrazowych z otoczeniem;
o wytworzenia
przestrzeni
publicznych,
podniesienia
standardów
zagospodarowania, wyposaŜenia i estetyki obszaru, w tym szczególnie placów
przedwejściowych
obiektów
usługowych,
oraz
wysokich
walorów
__________________________________________________________________________________________
Strona 179
178
architektonicznych i urbanistycznych obiektów oraz układu zabudowy,
uwzględniających relacje przestrzenne z otoczeniem;
o na obszarze miasta Biała - do sytuowania usług handlu o powierzchni sprzedaŜy
nie większej niŜ 2000m2, w formie:
– supermarketu mieszczącego sklep samoobsługowy z przewagą artykułów
spoŜywczych i codziennego uŜytku oraz sklepy branŜowe z innymi artykułami,
– domu towarowego, w którym więcej niŜ 50% powierzchni przeznaczona jest
na sprzedaŜ artykułów spoŜywczych oraz artykułów codziennego uŜytku;
o eliminacji funkcji sprzecznych lub konfliktowych z rangą centrum usługowego.
– powierzchnia działek min 0,30ha;
– teren biologicznie czynny min 20%
– wysokość zabudowy - do 2 kondygnacji nadziemnych i do 12m do kalenicy dachu.
P – ZESPOŁY GOSPODARCZE
P1
–
OBSZARY PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH – OBSZARY
NISKIEGO RYZYKA LOKALIZACJI BIOGAZOWNI LUB OBIEKTÓW ENERGETYKI SŁONECZNEJ
FUNKCJA OBSZARU – Obiekty energetyki odnawialnej (OZE) obejmujące obiekty
produkcji biopaliw i biogazu lub obiekty energetyki słonecznej, w szczególności ogniwa
fotowoltaiczne.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – towarzyszące obiekty i urządzenia infrastrukturalne.
Na potrzeby studium przyjmuje się następujace rodzaje biogazowni rolniczych:
mikrobiogazownia rolnicza - o mocy do 50 kWel;
mała biogazownia rolnicza - o mocy od 50 kWel do 150 kWel;
duŜa biogazownia rolnicza – o mocy większej niŜ 150 kWel.
Wskazuje się obszary koncentracji produkcji energii ze źródeł odnawialnych:
o dla lokalizacji obiektów energetyki słonecznej (fotowoltaiki) o mocy
przekraczającej 100 kW – na gruntach Grabina i Górka Prudnicka - Brzeźnica;
o dla lokalizacji biogazowni rolniczych we wsi:
− Mokra – obszar preferowany dla lokalizacji duŜej biogazowni rolniczej;
− Krobusz – obszar lokalizacji mikro- lub małej biogazowni rolniczej o mocy do
500 kW (0,5 MW).
– zapewnienia dla biogazowni surowców pochodzących z sąsiednich farm
zwierzęcych, sytuowanych na obszarach P4;
– ograniczenia do niezbędnego minimum transportu surowców i odpadów masy
pofermentacyjnej przez tereny zabudowane;
– racjonalnego wykorzystania gruntów rolnych.
urbanistycznych:
– powierzchnia działki pod biogazownię powinna wynosić min 0,30ha;
– powierzchnia terenu pod obiekty energetyki słonecznej min 1 ha;
– wysokość zabudowy dla biogazowni - do 12m;
– wysokość ogniw fotowoltaicznych - do 5m.
__________________________________________________________________________________________
Strona 180
179
P2 –
OBSZARY PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH – OBSZAR NISKIEGO
RYZYKA LOKALIZACJI OBIEKTÓW ENERGETYKI WIATROWEJ
FUNKCJA OBSZARU – obszary rolne o wysokich walorach produkcyjnych stanowiące
głównie grunty orne przydatne dla intensywnej produkcji roślinnej, o dominującej I-III
klasie bonitacyjnej.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – produkcja energii – obiekty energetyki wiatrowej (farmy
wiatrowe).
Wskazuje się obszary niskiego ryzyka lokalizacji farm wiatrowych na gruntach wsi
Krobusz – Gostomia - Solec, Browiniec Polski – Rostkowice - Wilków, Biała –
Olbrachcice (dla których sporządzono plany miejscowe), oraz na gruntach wsi
PręŜyna-Kolnowice-Śmicz (obszary planowane do objęcia planami miejscowymi).
NaleŜy:
o elektrownie wiatrowe sytuować w granicach obszaru P2, wyznaczonego na
rysunku „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”, z wykluczeniem:
– lokalizacji elektrowni wiatrowych z terenów dolin cieków wodnych, w tym
szczególnie z terenów objętych ochroną lub planowanych do takiej ochrony,
określonych w studium,
– sytuowania zbiorników wodnych, nowych zadrzewień przydroŜnych i
śródpolnych,
– lokalizacji elektrowni wiatrowych nie zapewniających najlepszych dostępnych
technik;
o ograniczyć lokalizację obiektów na terenach naraŜonych na erozję wodnopowietrzną w stopniu silnym (spadki powyŜej 10o) jeśli lokalizacja i eksploatacja
obiektu przyczyni się do zwiększenia zagroŜeń erozyjnych;
o zachować odległości:
– od granic dopuszczalnego zainwestowania – min 700m,
– od ściany lasu, powierzchniowych zadrzewień i wód powierzchniowych – min
200m;
– od napowietrznych linii energetycznych (110-220kV) – min H + R +20m, gdzie
H to wysokość wieŜy jednostki, R to promień wirnika,
– od dróg publicznych o nawierzchni bitumicznej – min H + 2xR, gdzie H to
wysokość wieŜy jednostki, R to promień wirnika, lecz nie mniej niŜ 250m,
– od obiektów infrastruktury technicznej min 50m.
NaleŜy dąŜyć do lokalizacji farm wiatrowych liczących kilka lub max kilkanaście
elektrowni wiatrowych, sytuowanych w sposób komponowany, uwzględniający
wysokości obiektów i terenu oraz rytm ich usytuowania.
Przed sporządzeniem planu miejscowego dla obszaru połoŜonego na gruntach
PręŜyna-Kolnowice-Śmicz wsi naleŜy dąŜyć do przeprowadzenia szczegółowej
analizy przyrodniczo – środowiskowej obejmującej:
– inwentaryzację ornitologiczną i chiropterologiczną;
– waloryzację siedlisk przyrodniczych, krajobrazu i ocenę wpływu na krajobraz.
Dopuszcza się lokalizację nowej, planowanej farmy wiatrowej na gruntach wsi
PręŜyna-Kolnowice-Śmicz, jeŜeli monitoring przeprowadzony zgodnie z wytycznymi
aktualnymi w chwili złoŜenia wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia wykaŜe brak znaczącego negatywnego
oddziaływania na awifaunę i chiropterofaunę.
W planach
miejscowych naleŜy dąŜyć do uwzględnienia skumulowanego
oddziaływania istniejących lub planowanych farm wiatrowych na terenach gmin
ościennych oraz stosowania następujących wskaźników urbanistycznych:
– powierzchnia działki pod jedną elektrownię wiatrową powinna wynosić max
0,45ha;
– wysokość elektrowni wiatrowej max 200m do najwyŜszego punktu obiektu.
__________________________________________________________________________________________
Strona 181
180
P3
- OBSZARY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ – WSPÓŁCZESNE
FUNKCJA OBSZARU – obszar koncentracji róŜnorodnych form aktywności
gospodarczej, w tym szczególnie producja, magazyny i składy, bazy budowlane, handel
hurtowy, obsługa rolnictwa i komunikacji, logistyka i obsługa transportu, produkcja
biopaliw, targi i targowiska, tereny wystawiennicze, giełdy towarowe oraz rzemiosło.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE – usługi handlu i gastronomii, obsługa komunikacji i ruchu
turystycznego oraz eksploatacja surowców mineralnych.
Wskazuje się (wyznaczone orientacyjnie) obszary koncentracji róŜnorodnych form
aktywności gospodarczej:
o na obszarze miasta - w obrębie WSCHODNIEJ DZIELNICY GOSPODARCZEJ,
o na obszarach wiejskich gminy we wsi ŁĄCZNIK - po wschodniej stronie
zabudowy, w rejonie drogi wojewódzkiej DW 414 oraz w przysiółku DĘBINA;
Wskazuje sie pozostałe obszary róŜnorodnych form aktywności gospodarczej na
gruntach wsi Łącznik, Łacznik –Dębina, Grabina, Brzeźnica i Pogórze.
NaleŜy:
o zapewnić niezbędną dla obszaru i lokalizowanych przedsięwzięć infrastrukturę
techniczną, w tym szczególnie systemy odprowadzenia ścieków;
o preferować rozwój branŜ nie przyczyniających się do pogarszania stanu
sanitarnego powietrza atmosferycznego i wód podziemnych;
o wykluczyć lokalizację obiektów handlowych o powierzchni sprzedaŜy większej niŜ
2000m2.
NaleŜy dąŜyć:
o na obszarze WSCHODNIEJ DZIELNICY GOSPODARCZEJ - do:
– rozwoju strefy przy zachowaniu proekologicznych technologii produkcji,
gwarantujących brak zagroŜeń dla stanu sanitarnego wód podziemnych i
powietrza atmosferycznego,
– wykształcenia obszaru zintegrowanego funkcjonalnie i przestrzennie, ze
starannie ukształtowaną i jednolitą formą przestrzenną,
– wzmocnienia rangi terenów połoŜonych wzdłuŜ ul. Kilińskiego, jako głównej
drogi wjazdowej do miasta, będących jego „wizytówką”, w tym szczególnie
przedpola dworca kolejowego, jako waŜnego (docelowo) miejsca integracji
komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej;
o na pozostałych
obszarach – do
dostosowania sposobu uŜytkowania i
kształtowania zabudowy do lokalnych, pozytywnych zasad kształtowania
przestrzennego;
o zapewnienia racjonalizacji i intensyfikacji wykorzystania obszaru oraz
kształtowania zabudowy w sposób dostosowany do lokalnych, pozytywnych
zasad kształtowania przestrzennego;
urbanistycznych:
– powierzchnia działki - min 0,25ha;
– wysokość zabudowy – do 3 kondygnacji nadziemnych i do 16 m do kalenicy
dachu od poziomu terenu.
P4 – OBSZARY ZABUDOWY ROLNEJ PRODUKCYJNEJ – KULTUROWE
I WSPÓŁCZESNE
FUNKCJA OBSZARU – wielkotowarowa (przemysłowa) produkcja rolna zwierzęca i
roślinna, wraz z obiektami towarzyszącymi.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE - róŜnorodne formy działalności gospodarczej w tym
szczególnie składy, magazyny, bazy magazynowo-sprzętowe, bazy budowlane, bazy
__________________________________________________________________________________________
Strona 182
181
transportowe, handel hurtowy, obsługa rolnictwa, przechowalnictwo rolno-spoŜywcze
oraz obiekty produkcji biopaliw i biogazu.
Wskazuje się (wyznaczone orientacyjnie) obszary koncentracji zabudowy rolnej
produkcyjnej:
o kulturowe (dawne folwarki) – Mokra i Brzeźnica;
o współczesne – Wilków, Rostkowice, PręŜyna, Miłowice, Kolnowice, Śmicz,
Radostynia, Krobusz, Nowa Wieś Prudnicka, Łącznik, Mokra i Brzeźnica.
o przywrócenia właściwej rangi zabudowy zabytkowych zespołów folwarcznych, we
wsi MOKRA i BRZEŹNICA, w strukturze przestrzennej wsi oraz ich rewaloryzacji;
o przekształcenia obszaru zespołu pałacowo-folwarcznego w Radostyni na funkcje
związane z rozrywką, rekreacją, wypoczynkiem i sportem oraz mieszkalnictwem,
w tym szczególnie z mieszkalnictwem zbiorowym, bowiem istniejący sposób
uŜytkowania obszaru zabytkowego uznaje się za konfliktowy z wartością
kulturową obiektów i otoczenia;
o przekształceń funkcjonalnych obszaru usytuowanego w Nowej Wsi Prudnickiej na
mieszkalnictwo zbiorowe, usługi lub tereny zieleni, z preferencją usług sportu,
rekreacji i wypoczynku, bowiem istniejący sposób uŜytkowania uznaje się za
konfliktowy dla planowanego, sąsiedniego obszaru sportu, rekreacji i
wypoczynku.
– naleŜy zapewnić racjonalizację wykorzystania obszaru;
– naleŜy dostosować sposoby kształtowania zabudowy do lokalnych, pozytywnych
zasad kształtowania przestrzennego, w tym szczególnie w zakresie wysokości i
architektury obiektów budowlanych;
– powierzchnia działki – min 0,30 ha;
– wysokość zabudowy – do 2 kondygnacji nadziemnych, w tym poddasze
uŜytkowe, i do 12m do kalenicy dachu.
Z – OBSZARY ZIELENI ( w zabudowie)
Z1 – OBSZARY SPORTU, REKREACJI I WYPOCZYNKU - WSPÓŁCZESNE
FUNKCJA OBSZARU – tereny sportu, rekreacji i wypoczynku wraz z wielofunkcyjną
zabudową usługową sportu, rekreacji i wypoczynku.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE - zabudowa zamieszkania zbiorowego i zabudowa
mieszkaniowa – rekreacyjna oraz usługi, w tym szczególnie gastronomii, kultury i
rozrywki z zielenią urządzoną, obiekty i urządzenia związane z gospodarką rybacką oraz
ogrody działkowe na terenie miasta, a takŜe eksploatacja surowców naturalnych
umoŜliwiająca powstanie sztucznych zbiorników wodnych, lasy i zadrzewienia.
Wskazuje się następujące obszary koncentracji sportu, rekreacji i wypoczynku:
o na obszarze miasta BIAŁA:
– zespół sportowo-rekreacyjny o znaczeniu gminnym - na bazie kąpieliska
otwartego i stadionu sportowego,
– planowany zespół rekreacyjny na bazie ogrodów działkowych i stawów
hodowlanych – w zachodniej części miasta,
o na obszarze wiejskim gminy we wsi:
– ŁĄCZNIK-DĘBINA-MOKRA
- zespół sportowo-rekreacyjny o znaczeniu
ponadgminnym, na bazie zbiorników poeksploatacyjnych i stawów
__________________________________________________________________________________________
Strona 183
182
hodowlanych,
NOWA WIEŚ PRUDNICKA - na bazie zbiorników poeksploatacyjnych,
CHRZELICE - na bazie gospodarstwa (pod lasem), zabytkowej gajówki
„Śródlesie” oraz zabytkowego zespołu zamkowo-parkowego i sąsiednich
terenów sportowych,
– GOSTOMIA, ŚMICZ, POGÓRZE i ŁĄCZNIK - publiczne tereny sportoworekreacyjne o znaczeniu lokalnym,
– w pozostałych wsiach gminy – boiska sportowe nie ujawnione na rysunku
studium, stanowiące wyposaŜenie podstawowe terenów mieszkaniowych.
o zapewnienia w mieście BIAŁA:
– moŜliwości budowy, na terenach przyległych do obszaru funkcjonalnoprzestrzennego, kubaturowych obiektów sportu, rekreacji i wypoczynku,
– właściwej ilości miejsc postojowych na obszarze lub terenach przyległych do
obszaru funkcjonalno-przestrzennego, przy zachowaniu właściwej izochrony
dojść oraz ruchu bezkolizyjnego,
– powiązań komunikacyjnych z sąsiednim obszarem zieleni parkowej i
cmentarnej,
– ciągłości ponadlokalnego korytarza ekologicznego (doliny rzeki Białej) przy
sytuowaniu nowych obiektów i urządzeń sportu, rekreacji i wypoczynku,
– usytuowania kompleksowych usług zapewniających obsługę wypoczynku
weekendowego mieszkańców miasta, związanych z moŜliwością urządzenia
PIKNIKU MIEJSKIEGO tj. grillowania, pływania po stawie, wędkowania i
organizacji imprez rekreacyjnych z tematem wiodącym (festynów),
– powiązań komunikacyjnych pieszych i rowerowych z centrum miasta i
zespołami zabudowy mieszkaniowej,
o zapewnienia we wsi ŁĄCZNIK i NOWA WIEŚ PRUDNICKA:
– eksploatacji udokumentowanego złoŜa kopalin „Łącznik” oraz rekultywacji
zbiorników poeksploatacyjnych na cele związane z rekreacją, sportem i
wypoczynkiem, lub wykorzystania ich dla gospodarki rybackiej,
– powiązań funkcjonalnych i komunikacyjnych (pieszych i rowerowych) z
kompleksem pałacowo-parkowym w Mosznej;
o lokalizacji we wsi CHRZELICE (pod lasem) gospodarstw agroturystycznych i
specjalistycznych ośrodków turystyczno-rekreacyjnych zapewniających obsługę
kwalifikowanych form rekreacji (grzybiarstwa, turystyki rowerowej, hipicznej i
pieszej itp. ) lub usług sportów kwalifikowanych wraz z towarzyszącymi usługami
zamieszkania zbiorowego i gastronomii;
o zapewnienia w obrębie zabytkowego zespołu zamkowo-parkowego w
CHRZELICACH kompleksowych i róŜnorodnych usług, głównie związanych ze
sportem, rekreacją i wypoczynkiem lub kulturą; postuluje się lokalizację usług
rehabilitacyjnych i lub rekreacyjnych (fitness, siłownia, joga itp.), powiązaniu z
funkcjami pałacu w Mosznej;
o zapewnienie na obszarze wsi GOSTOMIA, ŚMICZ, POGÓRZE i ŁĄCZNIK,
stanowiących lokalne ośrodki usługowe wspomagające miasto:
– rozbudowy istniejących obiektów sportowych, w tym szczególnie lokalizacji
zamkniętych obiektów sportowo-rekreacyjnych (w miarę moŜliwości i potrzeb),
– poprawy wyposaŜenia obszaru w obiekty socjalno-sanitarne i parkingi;
o wspierania lokalizacji specjalistycznych ośrodków sportowych i rekreacyjnych na
obszarach wsi, o ustalonej funkcji turystyczno-rekreacyjnej.
urbanistycznych:
– powierzchnia działki – min 0,30ha;
–
–
__________________________________________________________________________________________
Strona 184
183
–
wysokość zabudowy – do 2 kondygnacji nadziemnych i do 9m do kalenicy dachu.
Z2 – OBSZARY
PARKOWE - KULTUROWE
FUNKCJA OBSZARU – tereny zieleni publicznej, urządzonej (parki, skwery, zieleńce,
ogrody jordanowskie i place zabaw dla dzieci) i izolacyjnej z towarzyszącymi obiektami i
urządzeniami rekreacyjno-wypoczynkowymi.
FUNKCE UZUPEŁNIAJĄCE – sport i rekreacja, zbiorniki wodne, oraz usługi rozrywki,
handlu i gastronomii, ogrody tematyczne lub kompozycyjne (kwiatowe, zielne, wodne lub
ogrody japońskie), a takŜe ogrody przydomowe.
Wskazuje się (wyznaczone orientacyjnie) obszary koncentracji ogólnodostępnej
zieleni parkowej:
o na obszarze miasta:
– zbocza wzniesienia średniowiecznego miasta lokacyjnego BIAŁA,
– park miejski;
o na obszarach wiejskich:
– zabytkowe załoŜenia parków (w tym krajobrazowych) we wsi RADOSTYNIA,
CHRZELICE, ŚMICZ i PRĘśYNA,
– planowane – dla zespołu wsi GOSTOMIA-SOLEC-ROSTKOWICE oraz w
przysiółku DĘBINA.
o zapewnienia na obszarze zboczy wzniesienia średniowiecznego miasta
lokacyjnego BIAŁA:
– eliminacji substandardowej zabudowy gospodarczej i innej, uŜytkowania
wzgórza jako ogrodów przydomowych i sadów, a takŜe wszelkich obiektów i
sposobów uŜytkowania szpecących widok i zakłócających ekspozycję zespołu
staromiejskiego (w tym szczególnie murów obronnych miasta),
– rewaloryzacji obszaru i zabytkowych obiektów, a takŜe zagospodarowania
zielenią niską zapewniającą ekspozycję murów obronnych i zabudowy
staromiejskiej,
– powiązań pieszych z zabytkowym centrum;
o zapewnienia na obszarze PARKU MIEJSKIEGO w Białej:
– rewaloryzacji kompozycji zieleni oraz podniesienia walorów przestrzennych
istniejącej zabudowy oraz zagospodarowania obszaru,
– wzbogacenia oferty rekreacyjnej,
– powiązań pieszych z zabytkową zielenią cmentarną oraz terenami
rekreacyjno-sportowymi;
o zapewnienia na obszarze parków wiejskich we wsi RADOSTYNIA, CHRZELICE,
PRĘśYNA i ŚMICZ :
– ogólnej dostępności dla mieszkańców,
– rewaloryzacji zabytkowego układu przestrzennego i kompozycji zieleni,
– powiązań komunikacyjnych pieszych z centrami usługowymi wsi oraz
terenami sportowo-rekreacyjnymi,
– sytuowania urządzeń zabawowych dla dzieci,
– wprowadzenia ograniczeń na obszarze i obszarach sąsiednich w zakresie
uŜytkowania terenu w sposób zagraŜający lub niekorzystnie wpływający na
drzewostan,
– powiązań funkcjonalno-przestrzennych z terenami sportowymi oraz obszarami
ESOCh;
o na obszarze planowanego parku dla zespołu wsi GOSTOMIA-SOLECROSTKOWICE oraz w przysiółku DĘBINA – do:
– kreacji przestrzeni o wysokich walorach kompozycji przestrzennej i
wyposaŜenia, a takŜe dopuszczenia lokalizacji urządzeń sportowych,
– przystosowania
istniejącego zespołu zieleni do potrzeb wypoczynku i
__________________________________________________________________________________________
Strona 185
184
rekreacji w przysiółku DĘBINA oraz zapewnienia powiązań pieszych i
rowerowych z terenami rekreacyjnymi w Mosznej i ośrodkiem rekreacyjnym
ZIELONA ZATOKA.
Ustala się następujące kierunki polityki przestrzennej w zakresie rozwoju zieleni
ogólnodostępnej na pozostałym obszarze gminy:
o na obszarze miasta naleŜy dąŜyć do:
– w zespołach zabudowy, w tym szczególnie większych zespołach zabudowy
jednorodzinnej, sytuowanie skwerów i zieleńców stanowiących przestrzeń
publiczną zespołu i miejsce zabaw dzieci,
– sytuowanie zieleni rekreacyjnej wewnątrz kwartałów zabudowy zabytkowego
miasta lokacyjnego;
o na terenach pozostałych wsi o liczbie mieszkańców powyŜej 500 osób, naleŜy
dąŜyć do zapewnienia ogólnodostępnych terenów zieleni o powierzchni nie
mniejszej niŜ 15m2/mieszkańca, z urządzeniami zabawowymi dla dzieci, przy
czym na terenach zabudowanych:
– wsi OLBRACHCICE, BROWIENIC POLSKI i WILKÓW preferować
usytuowanie zieleni na historycznym „nawisu”,
– wsi SOLEC, KOLNOWICE, LIGOTA BIALSKA i POGÓRZE – w rejonie
kościoła,
– innych wsi - w powiązaniu z terenami szkolnymi lub sportowymi.
W planach miejscowych naleŜy dąŜyć do:
– zachowania istniejących obszarów parkowych oraz zapewnienia rezerw
terenowych pod parki planowane, a takŜe wyznaczenia terenów pod róŜnorodne
formy zieleni ogólnodostępnej;
– stosowania następujących wskaźników urbanistycznych:
– wysokość zabudowy – do 2 kondygnacji nadziemnych i do 9m do kalenicy
dachu.
Z3 –
OBSZARY CMENTARNE - KULTUROWE
FUNKCJA OBSZARU – cmentarze wyznaniowe i ogólnowyznaniowe.
FUNKCJE UZUPEŁNIAJĄCE - inne rodzaje przeznaczenia, związane z pochówkiem
zmarłych.
Wskazuje się lokalizację cmentarza zamkniętego – zabytkowy cmentarz Ŝydowski
(kirkut załoŜony w 1575r. z ok. 3000 macewami) w Białej.
Wskazuje się następujące obszary czynnych cmentarzy komunalnych i parafialnych:
o na obszarze miasta BIAŁA – cmentarz komunalny (XIXw.) przy ul. Parkowej;
o na obszarach wiejskich gminy we wsi – GOSTOMIA, SOLEC, OLBRACHCICE,
JÓZEFÓW, PRĘśYNA, MIŁOWICE, KOLNOWICE, ŚMICZ, LIGOTA BIALSKA,
GRABINA i ŁĄCZNIK.
o rewaloryzacji układu przestrzennego, nagrobków, ogrodzenia oraz bramy
wejściowej terenu zabytkowego cmentarza Ŝydowskiego, a takŜe odtworzenia
kompozycji zieleni cmentarnej;
o pełniej ochrony zachowanego układu przestrzennego, zieleni i zabytkowych
nagrobków oraz do ich rewaloryzacji na terenach cmentarzy o duŜych walorach
kulturowych we wsi GOSTOMIA, OLBRACHCICE, PRĘśYNA, KOLNOWICE,
ŚMICZ, LIGOTA BIALSKA, a takŜe wyposaŜenia terenów przycmentarnych w
miejsca parkingowe i usługi oraz zapewnienia
wysokich walorów strefy
przedwejściowej cmentarzy;
o zamknięcia przykościelnych czynnych cmentarzy we wsi GOSTOMIA,
PRĘśYNA, ŚMICZ i ŁĄCZNIK oraz do zapewnienia rezerwy terenowej dla
__________________________________________________________________________________________
Strona 186
185
budowy nowych cmentarzy.
– powierzchnia działki – min 0,5ha;
– wysokość zabudowy – do 2 kondygnacji nadziemnych i do 15m do kalenicy
dachu.
2.3.3. OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ I TERENY IMPREZ MASOWYCH
Na obszarze gminy Biała wskazuje się najwaŜniejsze obszary przestrzeni publicznych,
rozumianych zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
oraz organizacji imprez masowych.
OBSZARY PRZESTRZENI PUBLICZNEJ – to obszary o szczególnym znaczeniu dla
zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy ich Ŝycia i sprzyjające nawiązywaniu
kontaktów społecznych ze względu na cechy funkcjonalno-przestrzenne. Za takie na
obszarze:
MIASTA BIAŁA uznaje się:
o RYNEK oraz ulice, place i ciągi komunikacji pieszej, połoŜone w obrębie
staromiejskiego centrum miasta (U2) i śródmieścia (M4) wraz z towarzyszącą
zielenią (Z2) - w granicach strefy ochrony konserwatorskiej typu A i B,
o obszar parku miejskiego;
WIEJSKIM GMINY uznaje się:
o tereny placów wiejskich (tzw. dawnego nawsia) we wsi Wilków, Olbrachcice i
Browienic Polski oraz planowanego we wsi Pogórze;
o obszar centrów usługowych (U1 i U3) we wsi Śmicz, PręŜyna, Gostomia, Solec,
Łącznik i Pogórze,
o tereny parków wiejskich (Z2).
OBSZARY ORGANIZACJI IMPREZ MASOWYCH na obszarze:
MIASTA BIAŁA, uznaje się:
o teren staromiejskiego rynku (U2);
o teren stadionu miejskiego (Z1);
o planowany teren rekreacyjny po zachodniej stronie miasta, słuŜący organizacji
„PIKNIKU MIEJSKIEGO” (Z1) wraz z otoczeniem;
WIEJSKIM GMINY, uznaje się:
o tereny sportowo-rekreacyjne (Z1) we wsi Łącznik oraz Łącznik – Dębina.
2.3.4. TERENY ZAMKNIĘTE
Zgodnie z art. 10 ust. 2 pkt 15 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego określa się granice
terenów zamkniętych ich stref ochronnych. Na obszarze gminy Biała brak jest ustanowionych
terenów zamkniętych, wyznaczonych zgodnie z ustawą z dnia 17 maja 1989r. Prawo
geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. Nr 100, poz. 1086 z późn. zm.). Wskazuje się
potencjalne granice terenów zamkniętych, obejmujące:
TERENY ZAMKNIĘTE - teren miejscowej linii kolejowej nr 306 relacji Prudnik –
Gogolin obejmujące działki:
– miasto Biała - nr 1392, 1478, 1716, 1718, 1767, 1835, 187, 1976, 762, 773, 774,
805 i 817;
__________________________________________________________________________________________
Strona 187
186
–
–
–
–
Krobusz – nr 151/26, 162a/35, 21/7, 256/114 i 291/127;
Łącznik – nr 306/142 i U;
Mokra – nr 249/7, 266/78, 290/73, 292/23 i 293/16;
Radostynia – nr 2, 51/38, 52/38 i 56/38.
Na ww. terenach zamkniętych
zagospodarowaniu przestrzennym.
obowiązują
przypisy
ustawy
o
planowaniu
i
3. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW TRANSPORTOWYCH
I INśYNIERYJNYCH
3.1. SYSTEMY TRANSPORTOWE
3.1.1. TRANSPORT LOTNICZY
Urządzenia transportu lotniczego są częścią systemu krajowego, co do którego decyzje
mające zasadniczy wpływ na kondycję i funkcjonowanie tego systemu zapadają na szczeblu
państwowym. W związku z czym zakres wpływu władz lokalnych jest ograniczony.
Kierunki rozwoju systemu komunikacji lotniczej określa potrzeba:
– zapewnienia łatwego i szybkiego dostępu biznesu do obszaru gminy, a szczególnie
miasta BIAŁA;
– wzmocnienia powiązań komunikacyjnych dla rozwoju turystyki, w tym szczególnie
powiązaniami kolejowymi, reaktywowanymi.
1) NALEśY DĄśYĆ do podnoszenia jakości połączeń drogowych oraz reaktywacji
pasaŜerskich połączeń kolejowych z międzynarodowymi portami lotniczymi oraz z
regionalnym portem lotniczym (w KAMIENIU ŚLĄSKIM), poprzez poprawę:
standardów technicznych drogi wojewódzkiej DW 414 i DW 409, zapewniającej
powiązania z autostradą A4 przez węzeł GOGOLIN i DĄBRÓWKA (docelowo
PRÓSZKÓW), oraz z planowanym portem lotniczym w KAMIENIU ŚL.;
reaktywacji połączeń pasaŜerskich linią kolejową nr 306, znaczenia miejscowego,
oraz modernizacji stacji i przystanków kolejowych w Białej i Dębinie, istotnych dla
powiązań biznesowych i turystycznych.
2) POSTULUJE SIĘ WSPIERAĆ powstanie cywilnego portu lotniczego w KAMIENIU
ŚLĄSKIM (gm. Gogolin), zapewniającego powiązania regionalne w ruchu pasaŜerskim z
międzynarodowymi portami lotniczymi, a przez to powiązania komunikacyjne z EUROPĄ.
3.1.2. TRANSPORT WODNY
Szlaki wodne i urządzenia transportu wodnego są częścią systemu krajowego, co do
którego decyzje mające zasadniczy wpływ na kondycję i funkcjonowanie tego systemu
zapadają na szczeblu państwowym. W związku z czym zakres wpływu władz lokalnych jest
ograniczony.
Kierunki rozwoju systemu transportu wodnego określa potrzeba:
– zapewnienia dostępu STREFY AKTYWIZACJI GOSPODARCZEJ, której rozwój planuje
się w mieście Biała, do róŜnorodnych środków transportu, w tym szczególnie do środków
transportu wyprowadzających drogowy ruch transportowy z obszaru gminy;
– zapewnienia dostępu do środka transportu taniego i ekologicznego.
1) NALEśY WSPIERAĆ modernizację korytarza transportowego RZEKI ODRY, jako
__________________________________________________________________________________________
Strona 188
187
alternatywnego szlaku transportowego umoŜliwiającego zmniejszenie uciąŜliwości i
zagroŜeń, wynikających z dominacji transportu samochodowego na obszarze gminy.
2) NALEśY DĄśYĆ DO:
reaktywacji kolejowych połączeń transportowych linią nr 306 z regionalną linią
kolejową nr 294 relacji Prudnik – Kędzierzyn-Koźle na terenie stacji kolejowej w
Prudniku, oraz do ich modernizacji zapewniającej sprawne powiązania z węzłem
transportowym PORT-KOŹLE oraz nabrzeŜem przeładunkowym w KRAPKOWICACH
dla zapewnienia obsługi transportowej obszarum STREFY AKTYWIZACJI
GOSPODARCZEJ, planowanej w mieście Biała;
poprawy jakości powiązań drogowych miasta Biała z PORTEM – KOŹLE oraz
nabrzeŜem przeładunkowym w KRAPKOWICACH, w tym szczególnie poprzez
poprawę parametrów technicznych drogi wojewódzkiej DW 414.
3.1.3. TRANSPORT KOLEJOWY
Szlaki kolejowe i urządzenia transportu kolejowego są częścią systemu krajowego i
regionalnego, co do którego decyzje mające zasadniczy wpływ na kondycję i funkcjonowanie
tego systemu zapadają na szczeblu państwowym lub regionalnym. W związku z czym zakres
wpływu władz lokalnych jest ograniczony.
Kierunki rozwoju systemu transportu kolejowego określa potrzeba:
– podniesienia rangi miasta BIAŁA jako ośrodka turystyczno-krajoznawczego oraz gminy
Biała jako obszaru rekreacyjnego o walorach specjalistycznych;
– poprawy dostępu mieszkańców gminy do ośrodków nauki (OPOLA, a takŜe
WROCŁAWIA, GLIWIC i KRAKOWA), zapewniających podniesienie poziomu ich
wykształcenia;
– poprawy standardów Ŝycia mieszkańców poprzez zapewnienie alternatywnych powiązań
komunikacyjnych z rynkiem pracy i powiatowym ośrodkiem usługowym m. PRUDNIK;
– dostępu obszaru gminy do róŜnorodnych środków transportu.
1) NALEśY DĄśYĆ do reaktywacji funkcjonowania i modernizacji linii kolejowej nr
306 i włączenia jej do systemu połączeń regionalnych dla zapewnienia:
połączeń pasaŜerskich gminy Biała z powiatowym ośrodkiem usługowym miastem
PRUDNIK oraz gminami ościennymi, stanowiącymi dla mieszkańców Białej rynek
pracy;
dostępu do regionalnego systemu transportu towarowego i pasaŜerskiego poprzez
magistralne linie kolejowe nr 136 relacji Kędzierzyn-Koźle – Gogolin - Opole
Groszowice oraz nr 137 relacji Legnica – Prudnik – Kędzierzyn-Koźle,
zapewniającego:
– powiązania z sąsiednimi ośrodkami usługowymi o znaczeniu ponadlokalnym
OPOLEM, WROCŁAWIEM, KATOWICAMI i KRAKOWEM, w tym szczególnie
zapewnienie dostępu do nauki,
– alternatywne środki transportu towarów;
powiązań i obsługi ruchu turystycznego:
– miasta BIAŁA, jako ośrodka turystyczno-krajoznawvczego,
– rozwijającego się na gruntach wsi ŁĄCZNIK - DĘBINA ośrodka rekreacyjnowypoczynkowego
ZIELONA
ZATOKA
oraz
planowanego
rozwoju
specjalistycznych form rekreacji sobotnio-niedzielnej na gruntach wsi
CHRZELICE w oparciu o walory kulturowe wsi oraz wielkoobszarowy kompleks
leśny BORÓW NIEMODLIŃSKICH,
– na kierunkach miasto GOGOLIN - BIAŁA – PRUDNIK – GÓRY OPAWSKIE, oraz
m. PRUDNIK - BIAŁA – GOGOLIN - GÓRA ŚW. ANNY;
radykalnej poprawy jakości i częstotliwości połączeń oraz skrócenie czasu podróŜy,
__________________________________________________________________________________________
Strona 189
188
a takŜe bezpieczeństwa ruchu drogowego, poprzez:
– modernizację linii kolejowej
na odcinku Prudnik - Gogolin do uzyskania
parametrów eksploatacyjnych określonych na „prędkość handlową” (tj. średnią
prędkość na danym odcinku z uwzględnieniem czasu postoju pociągu) dla
pociągów pasaŜerskich na co najmniej 40-50km/h, bez określenia prędkości
maksymalnej dla pociągów towarowych,
– modernizację stacji kolejowej w Białej oraz budowę przystanku we wsi ŁącznikDębina i Krobusz, zapewniających aktywizację gospodarczą gminy (w tym takŜe
aktywizację turystyki i rekreacji) oraz poprawiającą wizerunek miasta,
– modernizację jednopoziomowych skrzyŜowań linii kolejowej z drogami
powiatowymi na gruntach miasta Biała oraz wsi Dębina i Krobusz.
2) NALEśY DĄśYĆ do wprowadzenia na linii kolejowej nr 306
TRAMWAJU
SZYNOWEGO dla obsługi ruchu pasaŜerskiego, najistotniejszego dla poprawy
standardów Ŝycia mieszkańców gminy, w tym szczególnie dla obsługi:
ruchu turystycznego do gminy Biała oraz ruchu tranzytowego do obszarów o
ponadlokalnej randze turystyczno-rekreacyjnej;
wewnętrznego ruchu osobowego w gminie oraz zewnętrznego ruchu osobowego,
głównie pomiędzy miastem Biała, a powiatowym ośrodkiem usługowym miastem
Prudnik.
3) NALEśY ZAPEWNIĆ:
rezerwę odpowiedniego pasa terenu dla rozbudowy infrastruktury kolejowej wzdłuŜ
linii kolejowej nr 306 oraz modernizacji skrzyŜowań linii z drogami publicznymi;
integrację powiązań kolejowych z komunikacją zbiorową innymi środkami, poprzez
synchronizację ruchu komunikacyjnego zewnętrznego i wewnętrznego w gminie;
utrzymanie stacji kolejowej w BIAŁEJ oraz budowę przystanku osobowego w
ŁĄCZNIKU-DĘBINIE i KROBUSZU;
uporządkowanie zagospodarowania oraz obsługę komunikacyjną terenów
połoŜonych w rejonie dworca kolejowego w mieście Biała oraz przystanku
kolejowego w Dębinie.
3.1.4. TRANSPORT DROGOWY
Główne szlaki drogowe są częścią systemu ponadlokalnego (krajowego, wojewódzkiego,
powiatowego), co do
którego
decyzje mające zasadniczy wpływ na
kondycję i
funkcjonowanie tego systemu zapadają na szczeblu państwowym i regionalnym. W związku
z czym zakres wpływu władz lokalnych jest ograniczony.
Kierunki rozwoju powiązań systemu komunikacji drogowej gminy Biała określa potrzeba
zapewnienia:
– eliminacji konfliktów przestrzennych jakim jest brak zrównowaŜonego rozwoju systemu
komunikacji drogowej z rozwojem społecznym, przestrzennym i środowiskowym,
głównie na obszarze wiejskim gminy;
– sprawnych połączeń transportowych z elementami paneuropejskiego korytarza
transportowego oraz z przejściami granicznymi pełnotowarowymi i osobowymi z
Czechami;
– poprawy standardów i jakości Ŝycia mieszkańców gminy oraz eliminacji zagroŜeń dla
ich zdrowia i Ŝycia.
1) NALEśY DĄśYĆ do poprawy sprawności funkcjonowania podstawowego układu
systemu drogowego obszaru gminy zapewniającego powiązania zewnętrzne o randze
regionalnej oraz powiązania wewnętrzne, istotne dla zrównowaŜonego rozwoju
społecznego, przestrzennego i gospodarczego obszaru, poprzez wspieranie:
__________________________________________________________________________________________
Strona 190
189
przebudowy pozostałych odcinków drogi wojewódzkiej DW 414 relacji Opole Lubrza do pełnych parametrów drogi klasy głównej G (szer. pasa drogowego min
30m) wraz z przekwalifikowaniem drogi do rangi dróg krajowych, ze względu na jej
strategiczną rolę w powiązaniach miasta wojewódzkiego Opola z przejściami
granicznymi Trzebina-Bartultovice, Konradów-Zlate Hory i Głuchołazy-Mikulovice
oraz z autostradą A-4, w przypadku realizacji węzła autostradowego PRÓSZKÓW;
przebudowy drogi wojewódzkiej DW 409 relacji Dębina – Strzelce Op. do pełnych
parametrów drogi klasy głównej G (szerokość pasa drogowego min 25m);
przebudowy drogi wojewódzkiej DW 407 relacji Nysa - Łącznik do pełnych
parametrów drogi klasy zbiorczej Z (szerokość pasa drogowego min 25m) wraz z:
o budową północnego obejścia drogowego wsi Łącznik, zapewniającego nowe
powiązanie drogi z drogą wojewódzką DW 414;
przebudowy dróg powiatowych zapewniających powiązania gminy z sąsiednimi
ośrodkami powiatowymi i gminnymi tj. z miastem Prudnik, Głogówek, Nysa,
Korfantów, Tułowice, Niemodlin, Głubczyce i Racibórz oraz z ponadlokalnymi
ośrodkami turystycznymi (GÓRAMI OPAWSKIMI), zapewniającymi jednocześnie
podstawowe powiązania komunikacyjne w obrębie obszaru gminy:
o DP 1202 O relacji Biała - Laskowiec do parametrów drogi klasy zbiorczej (Z), w
celu dostosowania jej do klasy drogi wojewódzkiej DW 417, do której droga
powiatowa się włącza;
o DP 1205 O i DP 1526 O – relacji Biała – Śmicz - Korfantów - WęŜa do pełnych
parametrów drogi klasy zbiorczej (Z), alternatywnie klasy głównej (G); w
przypadku zachowania klasy G naleŜy dąŜyć do budowy:
– nowego powiązania drogowego z drogą wojewódzką DW 414 oraz drogą
powiatową DP 1252 O i DP 1206 O, poprzez budowę północno-zachodniej
obwodnicy miasta Biała w ciągu drogi DP 1526 O;
– południowego obejścia drogowego wsi ŚMICZ;
o DP 1206 O relacji Biała – Sowin - do parametrów drogi klasy głównej (G),
alternatywnie klasy zbiorczej Z, ze względu na istniejące powiązania relacji Biała Niemodlin ciągiem dróg DP 1526 O – DW 405. W przypadku klasy G naleŜy
dąŜyć do budowy:
– nowego powiązania drogowego z drogą powiatową DP 1205 O i DP 1526 O
poprzez północno-zachodnią obwodnicę miasta Biała,
– obejścia drogowego zabudowy wsi LIGOTA BIALSKA;
o DP 1208 O relacji Biała – Mochów do pełnych parametrów drogi klasy zbiorczej
(Z), alternatywnie klasy głównej (G). W przypadku pozostawienia klasy głównej
(G) naleŜy dąŜyć do budowy obejścia drogowego wsi SOLEC i ROSTKOWICE;
o modernizacji pozostałych dróg powiatowych do parametrów określonych w
niniejszym studium (tabela 17 – wykaz dróg powiatowych).
2) NALEśY DĄśYĆ do zwiększania sprawności i racjonalizacji powiązań komunikacyjnych
drogami gminnymi, zapewniającymi powiązania z miejskim ośrodkiem usługowym oraz
wiejskimi ośrodkami usługowymi, powiązania z przystankami komunikacji kolejowej, a
takŜe powiązania zewnętrzne, poprzez:
modernizację:
– DG 106518 O relacji Nowa Wieś - Dębina – Łącznik - zapewniającej dostęp do
przystanku kolejowego i usług,
– DG 106516 O relacji Ogiernicze - Łącznik – zapewniającej dostęp do lokalnego
ośrodka usługowego,
– DG 106510 O relacji Mokra – Nowa Wieś Prudnicka – zapewniającej dostęp do
drogi wojewódzkiej DW 414,
– DG 106515 O relacji Śmicz – Kolonia Otocka – zapewniającej dostęp do
lokalnego ośrodka usługowego,
__________________________________________________________________________________________
Strona 191
190
–
DG 106511 O relacji Miłowice – PręŜyna – zapewniającej dostęp do gminnego
ośrodka usługowego,
– pozostałych dróg gminnych, w tym szczególnie ulic stanowiących główne ulice
wiejskie na przebiegu przez centra usługowe wsi;
likwidację drogi DG 106519 O na odcinku śabnik – gminna droga publiczna DG
106510, relacji DW414-Mokra;
zapewnienie prawidłowej dostępności komunikacyjnej projektowanych terenów
rekreacyjno – wypoczynkowych we wsi ŁĄCZNIK - MOKRA;
zapewnienie poprawy parametrów technicznych, a w moŜliwych przypadkach i
geometrycznych, dróg i ulic na terenach zabudowanych.
3) NALEśY ZAPEWNIĆ REZERWY TERENU dla modernizacji
i rozwoju systemu
drogowego obszaru gminy:
– dla dróg wojewódzkich klasy G (główna) – pas drogowy o szerokości min 30m,
– dla dróg powiatowych klasy G (główna) – pas drogowy drogi o szerokości min 25m,
– dla dróg wojewódzkich i powiatowych klasy Z (zbiorcza) – pas drogowy drogi o
szerokości min 20m, ulicy min 20m),
– dla pozostałych dróg klasy L (lokalnych) - pas drogowy drogi o szerokości min 15m,
ulicy min 12m.
W kierunkach rozwoju systemu drogowego miasta, zmierzających dla poprawy sprawności
funkcjonowania sprawności powiązań zewnętrznych i wewnętrznych:
4) NALEśY DĄśYĆ DO ROZWOJU I MODERNIZACJI układu drogowego w obrębie
miasta w celu zapewnienia synchronizacji rozwoju systemów komunikacji drogowej z
rozwojem przestrzennym, społecznym i gospodarczym, poprzez:
wykluczenie
ingerencji
w
strukturę
miasta
tranzytowego
ruchu
komunikacyjnego na drogach powiatowych klasy głównej przez wspieranie budowy
PÓŁNOCNEJ OBWODNICY MIASTA w ciągu drogi powiatowej nr 1526 O,
zapewniającej powiązania z drogą wojewódzką DW 414;
integrację struktury przestrzennej miasta oraz rozładowanie wewnątrzmiejskiego
ruchu komunikacyjnego na obszarze starego miasta i śródmieścia poprzez budowę
OKOLNICY MIEJSKIEJ, zapewniającej wewnętrzne powiązania pomiędzy ul.
Moniuszki - Opolską – Kilińskiego.
5) POSTULUJE SIĘ USPRAWNIENIE FUNKCJONOWANIA SYSTEMU DROGOWEGO
NA OBSZARZE GMINY oraz wewnętrznego systemu ulicznego na terenach
zabudowanych, w tym poprzez:
poprawę stanu technicznego dróg i ulic;
harmonizowanie rozwoju przestrzennego z bezpieczeństwem funkcjonowania i
rozwojem układu drogowego;
ograniczenia sytuowania zjazdów indywidualnych i publicznych w obrębie
oddziaływania skrzyŜowań dróg:
− klasy G z drogami niŜszych klas – w odległości mniejszej niŜ 100m od
skrzyŜowania (przecięcia) osi jezdni;
− klasy Z z drogami niŜszych klas – w odległości mniejszej niŜ 50m od
skrzyŜowania (przecięcia) osi jezdni;
− klasy L z drogami niŜszych klas – w odległości mniejszej niŜ 30m od
skrzyŜowania (przecięcia) osi jezdni.
Postulowany przebieg nowych odcinków dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych
przedstawiono na mapie „Kierunki zagospodarowania przestrzennego” .
__________________________________________________________________________________________
Strona 192
191
3.2. SIEĆ TRAS ROWEROWYCH I TURYSTYCZNYCH
Kierunki rozwoju systemu komunikacji rowerowej określa potrzeba zapewnienia:
– powiązań wsi z ośrodkami usługowymi,
– bezpieczeństwa ruchu rowerowego,
– rozwoju turystyki i wypoczynku.
1) NALEśY ZAPEWNIĆ moŜliwość rozwoju alternatywnego środka komunikacji, jakim
jest rower, na obszarze miasta oraz na obszarach wiejskich gminy, poprzez:
realizację czytelnych i spójnych ciągów rowerowych, w tym szczególnie
zapewniających połączenia w relacjach dom – ośrodek usługowy, dom – miejsce
wypoczynku i rekreacji oraz dom – pozarolnicze miejsca pracy, uwzględniających
rzeczywiste potrzeby miasta i wsi w tym zakresie, w tym szczególnie rzeczywisty
poziom ruchu rowerowego na poszczególnych kierunkach;
stworzenie warunków bezpieczeństwa i wygody, porównywalnych z innymi środkami
komunikacji indywidualnej poprzez:
– segregację ruchu rowerowego od ruchu samochodowego i pieszego,
– stworzenie systemu parkingów dla rowerów na terenach zabudowanych miasta i
wsi stanowiących ośrodki usługowe, szczególnie we wsi Łącznik;
zapewnienie wyznaczania tras rowerowych głównych i lokalnych w planach
miejscowych, przy czym naleŜy:
– za trasę główną uznać trasę rowerową o charakterze turystycznym (tj.
zapewniającą dostęp do obszarów o wysokich walorach kulturowych lub
przyrodniczych)
i rekreacyjnym
(tj. umoŜliwiającą uprawianie sportów
rowerowych, biegów, jazdy na rolkach oraz jazdy konnej itp.),
– za trasę lokalną naleŜy uznać trasę rowerową zapewniającą powiązania
pomiędzy miastem i wsiami oraz pomiędzy wsiami w relacjach dom – ośrodek
usługowy oraz dom – miejsce pracy;
preferowanie komunikacji rowerowej na terenie miasta Biała oraz zapewnienie jego
dostępności dla ruchu rowerowego, w tym takŜe jego zabytkowego centrum.
2) NALEśY DĄśYĆ DO utrzymania i realizacji ścieŜek i tras rowerowych wraz z
towarzyszącą infrastrukturą (parkingi i przystanki, w tym leśne) – o znaczeniu
komunikacyjnym i turystyczno-rekreacyjnym oraz przebiegu dostosowanym do lokalnych
potrzeb komunikacyjnych gminy i uwzględniającym potrzeby ponadlokalnego rozwoju
turystyki rowerowej, poprzez:
UTRZYMANIE powiązań trasami rowerowymi „Szlakami bociana białego”, o
przebiegu uwzględniającymi lokalne potrzeby komunikacyjne mieszkańców gminy w
relacjach dom – ośrodek usługowy oraz dom – miejsce pracy, prowadzonymi wzdłuŜ
dróg (lub ich pasie drogowym):
– szlak czerwony – relacji Biała - Solec - Olbrachcice - Wierzch - Wilków Rostkowice - Gostomia - Krobusz - Radostynia - Mokra - Łącznik - Brzeźnica Górka Prudnicka - Ligota Bialska – Biała;
– szlak zielony – relacji Biała - Solec - Gostomia - Nowa Wieś - Moszna Ogiernicze - Łącznik - Chrzelice - Rzymkowice - Pogórze - Brzeźnica – Górka
Prudnicka - Ligota Bialska – Biała;
– szlak niebieski – relacji Biała - PręŜyna - Miłowice - Śmicz - Grabina - Otoki Wasiłowice – Biała;
REALIZACJĘ nowych powiązań ścieŜkami rowerowymi o przebiegu uwzględniającym
potrzeby komunikacyjne mieszkańców gminy w relacjach dom - ośrodek usługowy i
dom - miejsce pracy oraz rekreacyjno-turystycznymi, prowadzonymi wzdłuŜ dróg (lub
w ich pasie drogowym) z preferencją dla kierunków:
– Pogórze–Łącznik - wzdłuŜ istniejącego przebiegu drogi DW 407,
– Grabina–Śmicz - wzdłuŜ drogi DG 106515 O i DG 106531 O do drogi DP 1527 O,
__________________________________________________________________________________________
Strona 193
192
–
–
–
Śmicz–Biała – wzdłuŜ drogi DP 1205 O,
Miłowice–Kolnowice–Laskowiec – Prudnik – wzdłuŜ drogi DP 1613 O,
Biała-Józefów–Olbrachcie - wzdłuŜ drogi DP 1258 O, DP 1275 O oraz DG
106528 O,
– centrum rekreacyjno-wypoczynkowe ZIELONA ZATOKA – MOSZNA (ścieŜka
turystyczno-rekreacyjna).
3) NALEśY zachować i wzmocnić rolę tras (szlaków) turystycznych, o znaczeniu
regionalnym i lokalnym, w tym takŜe powiązania ścieŜkami i trasami rowerowymi o
charakterze turystyczno-rekreacyjnym w relacjach z gminą Lubrza, gminą Korfantów,
Prószków i Głogówek-Głubczyce, w tym szczególnie:
Biała – Solec – Rostkowice – Wilków – Głogówek – Grobniki – Głubczyce (Szlak
Rowerowy Joanitów),
Biała – Olbrachcice – Solec – Gostomia – Nowa Wieś – Moszna (BaŜanciarnia),
Biała – PręŜyna – Śmicz – Biała (kapliczki przydroŜne),
„Dziecko Polskie” – Biała – Ligota Bialska – Grabina,
Park Krajobrazowy Chrzelice – Rezerwat Jeleni Dwór – cz. Borów Niemodlińskich,
Biała – Dobroszowice – Lubrza – Prudnik – Głuchołazy,
Biała – Śmicz – Ścinawa Nyska – Nysa,
Biała – Solec – Rostkowice – Mochów – Głogówek.
Postulowany przebieg tras i ścieŜek rowerowych oraz tras turystycznych przedstawiono na
mapie oraz „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”.
3.3. SYSTEM PARKOWANIA
Kierunki rozwoju systemu parkowania określa potrzeba zapewnienia:
– poprawy
obsługi tranzytowego ruchu turystycznego
oraz sezonowego ruchu
rekreacyjnego,
– prawidłowego wyposaŜenia w miejsca parkingowe
ośrodków usługowych oraz
prawidłowej ich lokalizacji,
– podniesienia standardów wyposaŜenia w parkingi osiedli mieszkaniowych.
1) NALEśY UPORZĄDKOWAĆ I WZMOCNIĆ wyposaŜenie obszaru gminy w system
parkingów dla samochodów osobowych, uwzględniając potrzeby mieszkańców oraz
rozwój turystyki i rekreacji. Ustala się następujące zasady zróŜnicowanej
polityki
parkingowej dla wymienionych obszarów:
w obrębie strefy ochrony konserwatorskiej typu A i typu B miasta Biała, ustala się
priorytet dla ruchu pieszego i rowerowego. Uznaje się, Ŝe w granicach obszaru brak jest
moŜliwości zaspokojenia potrzeb parkingowych w pełnym zakresie, wynikającym z
potrzeb usług i mieszkańców, a w konsekwencji uznaje się go za obszar stałego
deficytu miejsc parkingowych. NaleŜy dąŜyć do osiągnięcia takiej liczby miejsc
parkingowych, aby zachować i przywrócić walory kulturowe, w tym szczególnie
przywrócić RYNKOWI funkcję placu publicznego, a takŜe zachować
atrakcyjność
strefy dla korzystania z usług oraz wzmocnić moŜliwości rozwoju turystyki
krajoznawczej. Miejsca parkingowe naleŜy sytuować:
o jako parkingi przyuliczne - przy północnej i południowej pierzei Rynku oraz w ciągu
ulicy Krótkiej, Kościuszki, Szkolnej i Kołłątaja, a takŜe w miarę moŜliwości w
ciągach pozostałych ulic,
o jako parkingi terenowe-otwarte o niewielkiej pojemności parkingowej, lub
wbudowane w budynki o funkcji mieszkalnej lub usługowej, lub teŜ jako samodzielne
budynki garaŜowe - na wyodrębnionych terenach wewnątrz kwartałów zabudowy,
przy dostosowaniu ich pojemności oraz formy do walorów kulturowych otoczenia,
o na parkingach terenowych-otwartych o większej pojemności parkingowej (takŜe z
miejscami parkingowymi dla autobusów), lub
w budynkach garaŜowych –
__________________________________________________________________________________________
Strona 194
193
wielopoziomowych, strategicznych dla obsługi centrum usługowego oraz obsługi
turystyki krajoznawczej - poza granicami strefy ochrony konserwatorskiej typu A i B
na wyodrębnionych terenach połoŜonych przy głównych ciągach drogowych:
– dróg wychodzących z miasta promieniście, w tym szczególnie ul. Prudnickiej,
Kilińskiego, Opolskiej i Nyskiej,
– dróg stanowiących projektowane powiązania pierścieniowe w ciągu dróg
powiatowych oraz wschodniej obwodnicy miasta w ciągu drogi wojewódzkiej DW
414.
na pozostałym obszarze miasta, połoŜonym poza strefami ochrony konserwatorskiej
typu A i typu B, oraz na terenach zabudowanych wsi, miejsca parkingowe naleŜy
sytuować zgodnie z następującymi zasadami:
o na terenach centrów usługowych wiejskich ośrodków usługowych, wspomagających
miasto (Śmicz, Łącznik, Gostomia-Solec) oraz na terenach projektowanych stref
ochrony konserwatorskiej wsi Śmicz, PręŜyna, Radostynia i Gostomia - naleŜy
stosować zasady lokalizacji miejsc parkingowych jak dla strefy ochrony
konserwatorskiej typu A i typu B na obszarze miasta,
o na terenach usług, połoŜonych poza centami usługowymi ww. wsi - jako parkingi
terenowe-otwarte lub parkingi wbudowane; do ustalenia ilości miejsc parkingowych
naleŜy przyjmować wskaźniki wymienione w tabeli w pkt 3,
o na terenach zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej - jako parkingi terenoweotwarte, parkingi przyuliczne i parkingi wbudowane; do ustalenia ilości miejsc
parkingowych naleŜy przyjmować wskaźniki wymienione w tabeli w pkt 3, przy czym
w poziomie terenu zaleca się sytuować nie mniej niŜ 50% miejsc parkingowych dla
zespołu zabudowy,
o na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej - jako parkingi terenowe–
otwarte, parkingi przyuliczne oraz samodzielne budynki garaŜowe; do ustalenia
ilości miejsc parkingowych naleŜy przyjmować wskaźniki wymienione w tabeli w
pkt 3,
o na terenach pozostałych - jako parkingi terenowe-otwarte, wbudowane w budynki o
innych funkcjach oraz samodzielne budynki garaŜowe; do ustalenia ilości miejsc
parkingowych naleŜy przyjmować wskaźniki wymienione w tabeli w pkt 3.
na terenach otwartych (rolnych i leśnych) lokalizować parkingi zapewniające obsługę
tranzytowego ruchu turystycznego w kierunku Gór Opawskich oraz w kierunku
przejść granicznych z Czechami, a takŜe
parkingi zapewniające obsługę
sezonowego ruchu rekreacyjnego związanego z wielkoobszarowymi kompleksami
leśnymi Borów Niemodlińskich, przy zapewnieniu ochrony terenów o wysokich
walorach przyrodniczych objętych ochroną lub ochrony wymagających.
2) POSTULUJE SIĘ, by w strefie ochrony konserwatorskiej typu A i typu B na obszarze
miasta Biała:
w celu ograniczenia czasu parkowania samochodów wprowadzić opłaty parkingowe,
w celu rekompensaty deficytu miejsc postojowych w obrębie ścisłego centrum
rezerwować tereny pod parkingi strategiczne, ogólnodostępne, sytuowane w
odległościach szybkiego dojścia do centrum.
3) NALEśY
DĄśYĆ do osiągnięcia poniŜej wymienionych wskaźników liczby miejsc
parkingowych, towarzyszących róŜnym rodzajom przeznaczenia terenów:
kategoria
przeznaczenia
terenu
zabudowa
wielorodzinna
rodzaj przeznaczenia terenu
TERENY MIESZKANIOWE
budynki mieszkalne o więcej niŜ 2
mieszkaniach
Minimalna liczba
miejsc
parkingowych
1
jednostka
odniesienia
1 mieszkanie
__________________________________________________________________________________________
Strona 195
194
hotele robotnicze
zabudowa
jednorodzinna
zabudowa zagrodowa
zabudowa
zamieszkania
zbiorowego
handel detaliczny
gastronomia i rozrywka
kultura
opieka społeczna i
zdrowotna
edukacja
turystyka
administracja publiczna
i biura
20
-
2
internaty
2
10
klasztory, zakony , plebanie
TERENY USŁUGOWE
sklepy o pow. sprzedaŜy do 200m2
10
2-3
sklepy o pow. sprzedaŜy do 450m2
3-4
sklepy o pow. sprzedaŜy powyŜej
450m2
gastronomia
4-6
15-20
rozrywka (kręgielnie, kluby )
15-20
kina, sale koncertowe, sale
widowiskowe, domy kultury, kluby,
świetlice wiejskie, galerie i sale
wystawowe, wypoŜyczalnie filmów,
świątynie, sale katechetyczne, domy
parafialne,
szpitale
przychodnie zdrowia, prywatne
gabinety lekarskie
Ŝłobki, domy dziecka, domy matki,
domy spokojnej starości, dom dla
bezdomnych, schronisko dla
nieletnich i inne domy opieki
socjalnej itp.
szkoły podstawowe i gimnazjalne
oraz przedszkola
inne obiekty, w których prowadzone
są szkolenia i kursy
hotele, motele, pensjonaty
20-25
25-35
-
15-25
10-20
15-20
5-10
10-15
5-10
10-15
100 miejsc
noclegowych
1 dom
1 dom
100 miejsc
noclegowych
100 uŜytkowników
100m2 pow.
sprzedaŜy
100m2 pow.
sprzedaŜy
100m2 pow.
sprzedaŜy
100miejsc
konsumpcyjnych
1000m2 powierzchni
uŜytkowej
100 miejsc
uŜytkowych
100 miejsc
uŜytkowych
100 łóŜek
100m2 powierzchni
uŜytkowej
100 miejsc
noclegowych
1 pomieszczenie do
nauki
1 pomieszczenie do
nauki
100 miejsc
noclegowych
1000m2 pow.
uŜytkowej
AKTYWNOŚĆ GOSPODARCZA
gospodarka
magazynowa,
handel
hurtowy i budownictwa
produkcja
pozostałe rodzaje
aktywności
gospodarczej
-
15-25
1000m2 powierzchni
uŜytkowej
sprzedaŜ hurtowa i detaliczna
pojazdów i motocykli, sprzętu
budowlanego i rolniczego lub ich
części
usługi i produkcja w drobnych
zakładach rzemieślniczych
25-35
15-25
100 stanowisk pracy
1000m2 powierzchni
sprzedaŜy
15-25
100 stanowisk pracy
TERENY ZIELONE
__________________________________________________________________________________________
Strona 196
195
tereny sportoworekreacyjne
zieleń ogólnodostępna
cmentarze
baseny kąpielowe otwarte i
zamknięte, stadiony i boiska
sportowe
inne usługi rekreacyjne i sportowe
(fitness, joga, sztuki walki, masaŜe
itp.)
parki i skwery
-
15-25
100 miejsc
uŜytkowych
10-20
100 miejsc
uŜytkowych
10-20
1-5
10000m2 powierzchni
2500m2 powierzchni
* - kwalifikację nie wymienionych w tabeli innych obiektów budowlanych naleŜy
zgodnie z Polską Kwalifikacją Obiektów Budowlanych.
przeprowadzić
3.4. ZASADY LOKALIZACJI STACJI PALIW
Kierunki rozwoju wyposaŜenia obszaru gminy w system obsługi komunikacji i ruchu
turystycznego określa potrzeba:
– poprawy
obsługi tranzytowego ruchu turystycznego
oraz sezonowego ruchu
rekreacyjnego,
– prawidłowego wyposaŜenia głównych osi komunikacji drogowej w urządzenia obsługi.
1. NALEśY stosować następujące zasady lokalizacji nowych urządzeń obsługi komunikacji
i ruchu turystycznego, w zakresie usytuowania stacji paliw na obszarze gminy:
stacje paliw wraz z towarzyszącymi usługami sytuować poza:
– obszarem wiejskich ośrodków usługowych (U1) i obszarem centrum usługowego
o znaczeniu gminnym (U2) oraz poza obrębem zespołów mieszkaniowych (tzn.
obszarów M1, M2, M3, M4 i M5) i zespołów zieleni (tzn. obszarów Z1, Z2 i Z3), a
takŜe ich bezpośredniego otoczenia;
– granicami obszarów objętymi ochroną lub planowanych do ochrony niniejszym
studium ze względu na walory kulturowe, krajobrazowe lub przyrodnicze;
– terenami tworzącymi EKOLOGICZNY SYSTEM OBSZARÓW CHRONIONYCH i
PRZYRODNICZY SYSTEM MIASTA.
NaleŜy preferować lokalizację stacji paliw z urządzeniami towarzyszącymi :
– na peryferyjnych obszarach miasta, usytuowanych wzdłuŜ drogi wojewódzkiej DW
414 (na obszarach P3) oraz na obszarze gminy
w rejonach połączeń
(istniejących lub planowanych) dróg klasy głównej, w tym szczególnie drogi
wojewódzkiej DW409 - DW407 oraz DW409 -DW414 (grunty wsi Łącznik i
przysiółka Dębina), w bezpiecznych odległościach od skrzyŜowań z waŜnymi
innymi ciągami drogowymi,
– w obrębie obszaru koncentracji róŜnorodnych form aktywności gospodarczej oraz
produkcji, na obszarze miasta Biała oraz wsi ŁĄCZNIK,
– na peryferyjnych obszarach wsi lub poza ich zabudową, wzdłuŜ dróg powiatowych
o klasie nie mniejszej niŜ drogi zbiorczej (Z), w bezpiecznych odległościach od
skrzyŜowań z waŜnymi gminnymi drogami publicznymi.
NALEśY DĄśYĆ DO dyslokacji istniejących stacji paliw z terenu miasta i obszarów
wiejskich gminy, nie spełniających warunków określonych powyŜej.
4. KIERUNKI ROZWOJU SYSTEMÓW INśYNIERYJNYCH
4.1. ZAOPATRZENIE W WODĘ
Istniejące ujęcia wody zapewnią w perspektywie wystarczającą ilość wody dla spoŜycia
mieszkańców, potrzeb gospodarczych gminy oraz zabezpieczenia przeciwpoŜarowego ludzi i
mienia.
__________________________________________________________________________________________
Strona 197
196
Kierunki rozwoju systemu zaopatrzenia w wodę, uwzględniające rozdrobnienie ujęć wody,
ilość i wielkość ustanowionych stref ochronnych (w istotny sposób wpływających na
ograniczenia w zagospodarowaniu i uŜytkowaniu terenu), stan sieci wodociągowej,
zmierzają do poprawy ciągłości zaopatrzenia w wodę dobrej jakości:
1) Na obszarze gminy DOPUSZCZA SIĘ lokalizację elementów systemu zaopatrzenia w
wodę oraz modernizację i rozbudowę systemu jej dystrybucji. Na rysunku „Kierunki
zagospodarowania przestrzennego” lokalizację elementów systemu zaopatrzenia w
wodę wskazuje się orientacyjnie.
2) NALEśY DĄśYĆ DO realizacji systemu zaopatrzenia w wodę ludności i gospodarki,
z preferencją dla:
zachowania komunalnych ujęć wód podziemnych:
– m. BIAŁA - zasilające miasto Biała oraz wieś Olbrachcie, PręŜyna, Ligota Bialska,
Wasiłowice, Radostynia, Kolnowice, Miłowice i Laskowiec,
– GOSTOMIA – zaopatrujące w wodę wieś Gostomia, Solec, Rostkowie, Browiniec
Polski, Wilków, Nowa Wieś Prudnicka i Czartowice,
– JÓZEFÓW - zaopatrujące w wodę to sołectwo,
– POGÓRZE (Brzeźnica) – zaopatrującego w wodę wieś Pogórze i przysiółek
Frącki oraz wieś Brzeźnica, Górka Prudnicka, Łącznik, Dębina, Chrzelice,
Grabina, Otoki, Śmicz, Mokra i Ogiernicze,
wyłączenia z eksploatacji ujęcia wody KROBUSZ (zakładowego), zaopatrującego w
wodę wieś Krobusz wraz z przysiółkiem śabnik, oraz podłączenia sieci wodociągowej
do ujęcia wody w Pogórzu, poprzez realizację wodociągu tranzytowego na odcinku
RADOSTYNIA – KROBUSZ.
3) NALEśY DĄśYĆ DO realizacji systemu dystrybucji wody zapewniającego ciągłość
dostaw wody w sytuacjach awaryjnych, z preferencją dla realizacji powiązań pomiędzy
wodociągiem:
BIAŁA – JÓZEFÓW, poprzez realizację wodociągu tranzytowego relacji Biała –
Józefów,
GOSTOMIA – BIAŁA, poprzez realizację odcinka wodociągu tranzytowego relacji
OLBRACHCICE – SOLEC,
GOSTOMIA – KROBUSZ- poprzez realizację odcinka wodociągu tranzytowego Nowa
Wieś Prudnicka – Krobusz,
POGÓRZE – SMOLARNIA, poprzez realizację odcinka wodociągu tranzytowego
Smolarnia – Chrzelice.
4) NALEśY ZAPEWNIĆ, w miarę moŜliwości i potrzeb, rozbudowę i poprawę jakości
technicznej i technologicznej systemu zaopatrzenia w wodą oraz systemu jej dystrybucji,
w tym szczególnie:
modernizację odcinków sieci wodociągowej wykonanych z rur azbestowocementowych we wsi JÓZEFÓW, GOSTOMIA, SOLEC i BROWINIEC POLSKI,
rozbudowę sieci na obszarach sukcesywnie zabudowywanych,
na terenach zwodociągowanych zapewnić wodę dla celów przeciwpoŜarowych.
4.2. ODPROWADZANIE ŚCIEKÓW
Kierunki rozwoju systemu odbioru i oczyszczania ścieków, uwzględniające konieczność
ochrony wód powierzchniowych i podziemnych GZWP 338 Subzbiornik Paczków-Niemodlin,
GZWP 332 Subniecka Kędzierzyńsko – Głubczycka i Doliny Kopalnej BIAŁEJ oraz obszarów
ponadlokalnego i lokalnego systemu ekologicznego, zmierzają do zapewnienia moŜliwości
rozwoju pozarolniczych funkcji gospodarczych oraz poprawy standardu zamieszkiwania
obszaru:
__________________________________________________________________________________________
Strona 198
197
1) Na obszarze gminy DOPUSZCZA SIĘ lokalizację obiektów i urządzeń systemu
odprowadzania i oczyszczania ścieków. Na rysunku „Kierunki zagospodarowania
przestrzennego” lokalizację elementów systemu odprowadzenia ścieków wskazuje się
orientacyjnie.
2) NALEśY DĄśYĆ do:
budowy centralnego systemu odbioru i oczyszczania ścieków dla aglomeracji „Biała”,
obejmującej miasto BIAŁA oraz wsie PręŜyna, Wasiłowice i Ligota Bialska;
budowę lokalnych systemów odbioru i oczyszczania ścieków dla zespołów wsi:
Browiniec Polski - Olbrachcice, Solec - Rostkowice - Gostomia, Kolnowice – Miłowice
- Śmicz, Pogórze - Łącznik - Chrzelice.
3) Dopuszcza się dla wsi Wilków,
Józefów, Nowej Wsi Prudnickiej, Czartowice,
Ogiernicze, Laskowiec, Grabina, Otoki, Krobusz, Górka Prudnicka, Brzeźnica,
Radostynia i Mokra, a takŜe dla ich przysiółków wiejskich, realizację indywidualnych
systemów oczyszczania ścieków w formie lokalnych lub przydomowych oczyszczalni
ścieków, z uwzględnieniem stref ochronnych od ujęć wody oraz ochrony obszarów
GZWP, wód powierzchniowych i ochrony Ekologicznego Systemu Obszarów
Chronionych (ESOCh).
4) Do czasu realizacji centralnego lub indywidualnego systemu odbioru ścieków dopuszcza
się:
na obszarze gminy przejściowe gromadzenie ścieków w zbiornikach
bezodpływowych, z odprowadzeniem na oczyszczalnię ścieków,
na terenach nieskanalizowanych budowę przydomowych oczyszczalni ścieków dla
obsługi pojedynczych budynków lub ich zespołów, przy zachowaniu zasad ochrony
terenów ochronnych ujęć wody, wód powierzchniowych i GZWP oraz ochrony
Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych (ESOCh),
sukcesywne zwiększanie zdolności przyjmowania ścieków dowoŜonych do
komunalnej oczyszczalni ścieków, poprzez budowę punktów zlewnych,
przerzut ścieków na oczyszczalnie ścieków usytuowane poza obszarem gminy, w
szczególności na oczyszczalnię ścieków w Głogówku oraz oczyszczalnię ścieków w
Prudniku.
5) NALEśY DĄśYĆ DO modernizacji i rozbudowy istniejącego systemu kanalizacyjnego
w mieście, ze szczególnym uwzględnieniem:
oddzielania ścieków sanitarnych od opadowych oraz wprowadzenia nowoczesnych
rozwiązań w zakresie zagospodarowania ścieków opadowych i roztopowych przy
budowie nowych i modernizacji istniejących systemów kanalizacyjnych,
etapowania realizacji systemu kanalizacyjnego w gminie w dostosowaniu do skali
występujących zagroŜeń, w tym szczególnie zagroŜeń dla GZWP,
osiągnięcia w 2030 roku wskaźnika wyposaŜenia obszaru gminy w system odbioru i
oczyszczania ścieków wyraŜonego obsługą minimum 100% mieszkańców miasta
oraz min 60% mieszkańców gminy.
6) NALEśY DĄśYĆ DO sukcesywnej realizacji kanalizacji deszczowej na odcinkach ulic i
dróg oraz placach o nawierzchni utwardzonej
w systemie zapewniającym
podczyszczenie ścieków deszczowych do parametrów wymaganych przepisami
odrębnymi, przed ich wprowadzeniem do odbiorników, w tym szczególnie:
pełną (100%) likwidację zrzutu ścieków deszczowych nieczyszczonych z terenów
przemysłowych,
zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód i ziemi z terenów
komunikacyjnych i gospodarki komunalnej (na terenie osiedli).
__________________________________________________________________________________________
Strona 199
198
4.3. ZAOPATRZENIE W CIEPŁO I GAZ
Kierunki rozwoju systemów ciepłowniczych i zaopatrzenia w gaz związane są z realizacją
celu jakim jest minimalizacja zagroŜeń dla środowiska przyrodniczego, poprawa standardów
Ŝycia mieszkańców oraz zaspokojenie potrzeb gospodarki.
1) Na obszarze gminy DOPUSZCZA SIĘ budowę urządzeń i obiektów systemu produkcji
ciepła i gazu oraz zaopatrzenia w ciepło i gaz. Na rysunku „Kierunki zagospodarowania
przestrzennego” wskazuje się kierunek zaopatrzenia gminy w ciepło i gaz, z sieci i
obiektów usytuowanych na obszarze gminy Lubrza.
2) NALEśY opracować projekt załoŜeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe dla obszaru gminy, zgodnie z wymogami art. 19 ustawy z dnia 10
kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (j.t.Dz.U.2012.1059).
3) NALEśY DĄśYĆ DO:
budowy centralnego systemu zaopatrzenia w ciepło oraz zwiększenia liczby
odbiorców w mieście Biała (w tym szczególnie w obrębie zabytkowego układu miasta
lokacyjnego) oraz we wsi PręŜyna i Łącznik;
sukcesywną likwidację lokalnych źródeł ciepła na rzecz centralnych kotłowni, w
szczególności opalanych biomasą, gazem lub biogazem,
zmniejszenia zuŜycia energii cieplnej poprzez termoizolację i termorenowację
istniejących budynków, a takŜe realizację nowych budynków w technikach
energooszczędnych,
racjonalizację uŜytkowania ciepła w gospodarce komunalnej i zakładach wytwórczych
zmierzającą do dbałości o wysoki standard czystości środowiska, podniesienia
walorów turystycznych miasta oraz rozwoju gospodarczego w sposób przyjazny
środowisku.
4) POSTULUJE SIĘ prowadzenie proekologicznej polityki zaopatrzenia w ciepło i gaz
poprzez:
budowę centralnego systemu zaopatrzenia w ciepło miasta Biała w oparciu o źródło
ciepła z ciepłowni Zakładu Energetyki Cieplnej miasta Prudnik, połoŜonej w
odległości ok. 5km,
budowę systemu zaopatrzenia w gaz mieszkańców:
– północnej części gminy, w szczególności wsi Mokra, Łącznik, Pogórze i Chrzelice,
w oparciu o biogazownię wybudowaną we wsi Mokra, oraz włączenie tej
biogazowni w system infrastruktury gminy,
– centralnej części gminy, w szczególności wsi Krobusz – śabnik, w oparciu o
biogazownię rolniczą w Krobuszu,
– pozostałych wsi rolniczych, w oparciu o biogazownie rolnicze sytuowane na ich
terenach.
promowanie instalowania w gospodarstwach indywidualnych, na terenach wiejskich
gminy, źródeł ciepła wykorzystujących ekologiczne nośniki oraz wymianę starych,
wyeksploatowanych kotłów na nowe wysokosprawne, posiadające atest przyjaznych
dla środowiska,
wprowadzenie na teren gminy alternatywnych źródeł ciepła, gazu przewodowego
oraz źródeł odnawialnych, w tym szczególnie wykorzystanie energii biomasy i
biogazu oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii słonecznej w zasilaniu
budynków oraz gospodarce komunalej.
Rozwój sytemu zaopatrzenia w gaz zaleŜny jest od decyzji operatora sieci, który podejmuje
je m.in. na podstawie analiz opłacalności uwzględniających liczbę potencjalnych odbiorców.
W związku z czym zakres wpływu władz lokalnych jest ograniczony.
__________________________________________________________________________________________
Strona 200
199
5) NALEśY DĄśYĆ DO doprowadzenia sieci gazu przewodowego na obszar gminy z
terenu gminy Lubrza lub Korfantów oraz budowy sytemu centralnego zaopatrzenia w gaz
przewodowy:
miasta Biała oraz wsi PręŜyna i Wasiłowice w oparciu o gazociąg wysokiego
ciśnienia relacji Obrowiec – Racibórz o długości ok. 5 km oraz planowaną stację
redukcyjno-pomiarową Io,
zespołu wsi Łącznik - Pogórze - Chrzelice w oparciu o gazociąg wysokiego ciśnienia
przebiegający przez gminę Korfantów oraz planowaną stację redukcyjno-pomiarową
Io,
wprowadzenie sieci gazowej średniego ciśnienia (w miarę potrzeb) do lokalnych
kotłowni,
osiągnięcie w 2030 roku wskaźnika gazyfikacji, wyraŜonego obsługą minimum 20%
mieszkańców obszaru gminy.
4.4. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ
Rozwój sieci elektroenergetycznych nie wymaga od samorządu lokalnego podejmowania
Ŝadnych działań, z wyłączeniem obowiązku opracowania projektu załoŜeń do planu
zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru gminy oraz
uwzględnienia potrzeb nowych
inwestycji w sporządzanych miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego.
Kierunki rozwoju sieci elektroenergetycznych, uwzględniają brak znaczących ograniczeń
rozwoju gminy wynikających z istniejących warunków jej zasilania, i związane są z realizacją
celu jakim jest:
– poprawa standardów zaopatrzenia w energię elektryczną mieszkańców i gospodarki,
– poprawa bezpieczeństwa zaopatrzenia,
– wykorzystanie tanich, ekologicznych źródeł energii.
1) Na obszarze gminy DOPUSZCZA SIĘ budowę elementów systemu produkcji energii
oraz zaopatrzenia w energię. Na rysunku „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”
lokalizację elementów systemu zaopatrzenia w energię elektryczną wskazuje się
orientacyjnie.
2) DOPUSZCZA SIĘ adaptację i modernizację istniejących sieci wysokich napięć,
wchodzących w skład regionalnych sieci dystrybucyjnych, w istniejącym przebiegu:
dwutorowa napowietrzna linia 110kV relacji Hajduki – Ceglana i Zdzieszowice –
Hajduki.
3) NALEśY DĄśYĆ DO zachowania dotychczasowych źródeł zasilania obszaru gminy, a
takŜe ich rozbudowy w dostosowaniu do potrzeb:
zasilających podstawowo – GPZ 110/15kV ŚCINAWA NYSK;
zasilających pomocniczo:
– GPZ 110/15kV PRUDNIK,
– GPZ 110/15kV CEGLANA,
– GPZ 110/15kV KRAPKOWICE,
– GPZ 110/15kV TUŁOWICE.
4) NALEśY DĄśYĆ do poprawy warunków zasilania obszaru gminy w energię elektryczną
poprzez:
modernizację i rozbudowę GPZ 110/15kV ŚCINAWA NIEMODLIŃSKA;
sukcesywne dokonywanie zmian w konfiguracji oraz modernizację istniejących sieci
średnich napięć 15kV, zmierzających do ograniczenia wielkości obszarów zasilania, a
__________________________________________________________________________________________
Strona 201
200
w okresach awarii wykluczających brak dostaw energii (zapewnienie nowych
powiązań stacji transformatorowych pracujących na odgałęzieniach linii);
rozbudowę sieci średniego napięcia oraz niskiego napięcia oraz budowy nowych
stacji transformatorowych, w przypadku wzrostu zapotrzebowania na energię
elektryczną, którego nie pokryją stacje istniejące, w tym szczególnie na terenach
planowanego rozwoju zabudowy - jeŜeli taka konieczność nastąpi;
przebudowy sieci średniego napięcia i niskiego napięcia na podziemne oraz budowy
nowych sieci jako podziemne na obszarze miasta, a takŜe na obszarach objętych
ochroną i projektowanych do ochrony ze względu na wysokie walory kulturowe.
5) DOPUSZCZA SIĘ na obszarze gminy:
sytuowanie obiektów produkcji ze źródeł odnawialnych tj. obiektów energetyki
wiatrowej na obszarach P2 oraz energetyki słonecznej i biogazowni na obszarach
P1, wyznaczonych na rysunku studium „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”;
sytuowanie Małych Elektorowni Wodnych (MEW) na stopniach piętrzących wody
projektowanych zbiorników retencyjnych - zaporowych na gruntach wsi PręŜyna,
Miłowice-PręŜyna i Wilków, w sposób zapewniający droŜność korytarzy
ekologicznych dolin rzecznych, w tym dla ryb;
sytuowanie sieci SN i WN do 220kV oraz GPZ związanych z wyprowadzeniem
energii elektrycznej produkowanej na obszarach P1 i P2 do systemu energetycznego
województwa tj. do GPZ Groszowice lub GPZ Kędzierzyn-Koźle;
włączenie obiektów produkcji energii ze źródeł odnawialnych do systemu
energetycznego gminy jako awaryjnego źródła zasilania, w tym szczególnie do GPZ
ŚCINAWA NYSKA;
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii słonecznej w zasilaniu budynków oraz
gospodarce komunalej.
4.5. GOSPODARKA ODPADAMI
Kierunki rozwoju gospodarki odpadami stałymi, uwzględniające potrzebę jej dostosowania do
nowych realiów funkcjonowania gospodarki, związane z realizacją celu:
– objęcie systemem zbiórki odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców gminy,
– minimalizacji i zapobiegania u źródła powstaniu odpadów,
– wdroŜenie nowoczesnego systemu selektywnej zbiórki odpadów, ich odzysku i
unieszkodliwienia,
– ochrona środowiska przyrodniczego.
1) Na obszarze gminy ZAKAZUJE SIĘ budowy składowisk odpadów. Dopuszcza się
lokalizację punktów selektywnej zbiórki opadów komunalnych (PSZOK), zawierających
azbest, odpadów budowlanych, wielkogabarytowych i niebezpiecznych, przed ich
przekazaniem do odzysku lub unieszkodliwienia.
2) NALEśY wdraŜać zorganizowany system gospodarki odpadami komunalnymi,
przemysłowymi i niebezpiecznymi w układzie regionalnym tj. Południowo-Zachodniego
Regionu Gospodarki Odpadami (obejmującego gminy Paczków, Otmuchów, Kamiennik,
Nysa, Pakosławice, Skoroszyce, Łambinowice, Korfantów, Głuchołazy, Prudnik, Biała,
Lubrza, Grodków i Tułowice), na bazie składowiska odpadów komunalnych w
Domaszkowicach, zgodny z „Planem gospodarki odpadami dla miasta i gminy Biała na
lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016” oraz uchwałą Nr XVIII.216.2012 Rady
Miejskiej w Białej z dnia 30 listopada 2012 r. w sprawie Regulaminu utrzymania czystości
i porządku na terenie gminy Biała, z uwzględnieniem:
składowania odpadów azbestowych – na składowisku w Ziemielowicach (gm.
Namysłów),
__________________________________________________________________________________________
Strona 202
201
lokalizacji na obszarze gminy zakładu przeróbki i zagospodarowania odpadów
budowlanych oraz Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK) z
preferencją lokalizacji na gruntach miasta Biała, wsi Radostynia lub Mokra, na
obszarach oznaczonych symbolem „O”,
lokalizacji na obszarze gminy instalacji do unieszkodliwiania odpadów organicznych
(kompostowanie materiału organicznego oraz
odpadów zielonych i osadów
ściekowych).
zakazu lokalizacji na obszarze gminy miejsc czasowego składowania i zakładów:
– demontaŜu samochodów wycofanych z eksploatacji,
– przeróbki zuŜytych opon,
– utylizacji odpadów azbestowych.
3) NALEśY DĄśYĆ do podjęcia działań zmierzających do:
objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem gospodarki
odpadami;
ograniczenia strumienia odpadów komunalnych kierowanych na składowiska
odpadów komunalnych do max 59% w roku 2014 oraz 35% w 2020 roku;
zwiększenia udziału odzysku, w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego
z wymogami ochrony środowiska;
redukcji odpadów opakowaniowych, odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji, wielkogabarytowych, budowlano-remontowych oraz redukcji odpadów
niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych,
kompostowania odpadów organicznych we własnym zakresie na terenach wiejskich i
miejskich (z zabudowy jednorodzinnej poprzez kompostownie przydomowe, dla
zabudowy wielorodzinnej w pojemnikach słuŜących do zbiórki odpadów
biodegradowanych, ustawianych przez gminę),
zorganizowania ruchomych punktów zbiórki odpadów niebezpiecznych (Punkt
Selektywnej Zbiórki Odpadów) oraz przekazywanie zebranych w mobilnych punktach
odpady do specjalistycznych firm, posiadających zezwolenia na transport i
unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, lub teŜ wytypowanie na obszarze
gminy MIEJSC ZBIÓRKI ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH z preferencją ich
lokalizacji
na terenach prowadzących sprzedaŜ środków ochrony roślin lub
zajmujących się gospodarką odpadami,
ograniczenia wytwarzania odpadów z sektora gospodarczego oraz wprowadzenia
nowoczesnych systemów informacji i ewidencji strumienia powstających odpadów,
wdroŜenie skutecznego systemu kontroli,
powstania punktów zbiórki i czasowego składowania złomu
na terenach
produkcyjnych i magazynowo-składowych miasta Biała,
zwiększenia kontroli nad gospodarką odpadami, w tym odpadami weterynaryjnymi i
medycznymi, na obszarze miasta i gminy.
__________________________________________________________________________________________
Strona 203
202
ROZDZIAŁ 6
USTALENIA STREFOWE OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO
__________________________________________________________________________________________
Strona 204
203
1. OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO I JEGO ZASOBÓW
1.1. OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE WALORÓW PRZYRODNICZYCH
1.1.1. KSZTAŁTOWANIE SYSTEMU EKOLOGICZNEGO GMINY
W celu zapewnienia właściwych warunków funkcjonowania przyrody oraz:
– moŜliwości kształtowania właściwych warunków bioklimatycznych zarówno dla potrzeb
ponadlokalnych i lokalnych,
– utrzymania i rozwoju bioróŜnorodności,
wyznacza się tereny tworzące Ekologiczny System Obszarów Chronionych gminy Biała
(ESOCh).
1) OBSZARY SYSTEMU EKOLOGICZNEGO gminy:
EKOLOGICZNY SYSTEM OBSZARÓW CHRONIONYCH (ESOCh) gminy tworzą:
– obszary węzłowe o randze krajowej obejmujące wielkoobszarowe kompleksy
leśne BORÓW NIEMODLIŃSKICH oraz kompleksy leśne na gruntach wsi
Laskowiec, Czartowice - Nowa Wieś Prudnicka i Pogórze;
– korytarz ekologiczny o randze regionalnej - dolina rzeki BIAŁEJ;
– obszary węzłowe o randze lokalnej – drobnorzestrzenne kompleksy leśne i
zadrzewieniowe na obszarze całej gminy;
– korytarze i sięgacze ekologiczne o znaczeniu lokalnym - doliny pozostałych
cieków wodnych, w tym szczególnie rzeki MŁYŃSKIEJ i Potoku
KOLNOWICKIEGO i ŚMICKIEGO oraz ŚCINAWKI.
SYSTEM PRZYRODNICZY MIASTA (SPM) tworzą:
– tereny węzłowe na obszarze miasta (park miejski wraz z cmentarzem
komunalnym i Ŝydowskim);
– korytarze i sięgacze ekologiczne - dolina bezimiennego cieku wodnego,
uŜytkowana jako grunty orne i uŜytki zielone, usytuowana pomiędzy
wzniesieniami średniowiecznego miasta lokacyjnego i dzielnicy STARE MIASTO.
KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ:
– zachowania powiązań funkcjonalnych i przestrzennych pomiędzy obszarami
węzłowymi Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych (ESOCh) gminy oraz
pomiędzy obszarami tworzącymi System Przyrodniczy Miasta (SPM), poprzez
utrzymanie i
tworzenie nowych powiązań korytarzami i sięgaczami
ekologicznymi;
– zachowania ciągłości funkcjonalnej i przestrzennej korytarzy i sięgaczy
ekologicznych;
– restytucji walorów ekologicznych obszarów oraz konserwatorskiej ochrony
przyrody w przypadkach obszarów i obiektów, które zachowały stan bliski
naturalnemu;
– zachowania i tworzenia warunków dla jak najlepszego funkcjonowania obszarów
tworzących system ekologiczny gminy (ESOCh) oraz system przyrodniczy miasta
(SPM).
Na obszarze miasta naleŜy dąŜyć do:
– rozbudowy obszarów systemu ekologicznego, wraz z rozwojem zabudowy;
– zachowania istniejących powiązań zewnętrznych oraz tworzenia nowych
powiązań SYSTEMU PRZYRODNICZEGO MIASTA (SPM) z EKOLOGICZNYM
SYSTEMEM OBSZARÓW CHRONIONYCH GMINY (ESOCh).
Na obszarach tworzących Ekologiczny System Obszarów Chronionych (ESOCh) gminy oraz
System Przyrodniczy Miasta (SPM) szczególnej ochronie podlegają:
__________________________________________________________________________________________
Strona 205
204
OSTOJE FLORYSTYCZNIE – obejmujące:
– zwarty kompleks leśny Borów Niemodlińskich z wyłączeniem obszarów
monokultur sosnowych;
– mniejsze kompleksy leśne, wykształcające warunki ekologiczne wnętrza lasu,
połoŜone koło Pogórza, Czartowic - Nowej Wsi Prudnickiej i Laskowic;
– mozaikowate układy zadrzewień, łąk, nieuŜytków, muraw, szuwarów biocenoz
wodnych i turzycowisk w dolinach rzecznych, w szczególności rzeki Białej,
Młynówki, Młyńskiej,
Ścianawki, Psińca (Potok Kolnowicki) i Gostomki
(Młyńskiej);
– obszary zawodnionych i zadrzewionych wyrobisk eksploatacyjnych kruszywa
naturalnego oraz glinianki;
– stawy i inne niewielkie zbiorniki wodne oraz stare koryta rzek (starorzecza).
ZASADY OCHRONY – naleŜy dąŜyć do ochrony i zachowania miejsc sprzyjających
występowaniu rzadkich i chronionych gatunków roślin.
OSTOJE FAUNISTYCZNE - obejmujące:
ostoje o znaczeniu ponadlokalnym:
– kompleks leśny Borów Niemodlińskich na północ od Chrzelic;
– dolina Białej od granicy z gminą Prudnik do granicy z gminą Strzeleczki;
ostoje o znaczeniu lokalnym:
– kompleks leśny Pogórze, Czartowice, Nowa Wieś Prudnicka i Laskowiec;
– dolina Młyńskiej z szuwarami, łąkami, zadrzewieniami i zbiornikami wodnymi;
– dolina Ścinawki (Pleśna Woda) z łąkami i zadrzewianymi;
– dolina Psińca (Potoku Kolnowieckiego) z łąkami, murawami, zadrzewieniami i
szuwarami;
– dolina Śmickiego Potoku z łąkami i zadrzewieniami;
– fragmenty doliny Rzymkowickiego Rowu i Czarnego Rowu w podtorfionych,
nieuŜytkowanych obniŜeniach;
– kompleksy wyrobisk poeksploatacyjnych koło Mokrej i Dębiny.
ZASADY OCHRONY - naleŜy dąŜyć do ochrony i zachowania miejsc sprzyjających
egzystencji dziko występujących zwierząt, w tym szczególnie gatunków objętych
prawną ochroną, poprzez:
– utrzymanie obiektu w stanie nienaruszonym i dotychczasowym miejscu;
– ograniczenie gospodarczego wykorzystania obszaru oraz dostępu ludzi.
1.1.2. SYSTEM PRAWNEJ OCHRONY PRZYRODY
Zapewnienie nienaruszalności i odnowa szeroko pojętych walorów środowiska
przyrodniczego wpisanego w przestrzeń gminy Biała, na które składają się walory przyrody
oŜywionej i nieoŜywionej oraz walory krajobrazu kulturowego, przyrodniczego i osadniczego,
uznaje się za jedno z najwaŜniejszych zadań polityki przestrzennej.
Dla gminy określa się system ochrony prawnej walorów przyrodniczych przyrody oŜywionej
i nieoŜywionej oraz krajobrazu, obejmujący :
1) OCHRONĘ WALORÓW PRZYRODY OśYWIONEJ:
– rezerwat przyrody oŜywionej;
– obszar chronionego krajobrazu;
– pomnik przyrody oŜywionej;
– zespół przyrodniczo-krajobrazowy;
– stanowiska chronionych gatunków roślin;
– naturalne siedliska przyrodnicze;
– chronione pasy zieleni wiatrochronnej;
__________________________________________________________________________________________
Strona 206
205
2) OCHRONĘ WALORÓW I ZASOBÓW PRZYRODY NIEOśYWIONEJ:
– udokumentowane złoŜa kopalin;
– gleby mineralne I-III klasy bonitacyjnej;
– wody podziemne w jednolitych częściach wód podziemnych (JCWPd);
– wody powierzchniowe w jednolitych lub scalonych częściach wód (JCWP);
– stanowiska dokumentacyjne przyrody nieoŜywionej.
1.1.3. OBSZARY OCHRONY PRAWNEJ PRZYRODY OśYWIONEJ
W celu ochrony zasobów przyrodniczych i krajobrazowych oraz dla zapewnienia:
– funkcjonowania ekosystemów o randze regionalnej,
wyznacza się obszary i obiekty środowiska przyrody oŜywionej (biotycznego), które ze
względu na szczególne walory przyrodnicze objęte są prawną ochroną:
1) REZERWAT PRZYRODY OśYWIONEJ – ustanowiony zarządzeniem nr 309 Ministra
Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 14 września 1959 r.:
– RP JELENI DWÓR – rezerwat leśny obejmujący fragment lasu mieszanego
naturalnego
pochodzenia,
stanowiącego
pozostałość
dawnej
Puszczy
Niemodlińskiej.
ZASADY OCHRONY:
w ustanowionych granicach RP naleŜy stosować nakazy i zakazy określone w
ustawie o ochronie przyrody, ww. aktach ustanawiających tę formę ochrony
przyrody oraz planach ochrony rezerwatu (rozporządzenie Nr 0151/P/30/08
Wojewody Opolskiego z dnia 4 marca 2008r.);
naleŜy dąŜyć do zachowania obiektu dla przyszłych pokoleń w stanie
niezmienionym i przeciwdziałać antropopresji.
2) OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU BORY NIEMODLIŃSKIE – ustanowiony na
podstawie uchwały Nr XXIV/193/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 26 maja 1988r.
w sprawie ochrony walorów krajobrazu, obejmujący:
– wielkoobszarowe kompleksy leśne połoŜone w północnej części gminy (grunty wsi
Chrzelice), będący ostańcem dawnej Puszczy Niemodlińskiej.
ZASADY OCHRONY:
W ustanowionych granicach OCHK naleŜy stosować zasady ochrony określone w
rozporządzeniu Wojewody Opolskiego Nr 0151/P/16/2006 z dnia 8 maja 2006 r. w
sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz.Urz. woj. opol. Nr 33, poz. 1133),
którego ustalenia naleŜy wprowadzać do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego.
Działalność gospodarcza na obszarze OCHK nie ulega powaŜniejszym
ograniczeniom. NaleŜy ją prowadzić w sposób nienaruszający stanu względnej
równowagi ekologicznej ze szczególnym uwzględnieniem:
– racjonalnego gospodarczego uŜytkowania lasu nakierowanego na przebudowę
drzewostanów na zgodne z potencjałem siedliskowym (drzewostan
wielogatunkowy), zabezpieczenie funkcji ochronnej lasu, racjonalizacji melioracji
leśnych oraz zalesiania przyległych gruntów rolnych o niskiej przydatności dla
rolnictwa;
– ochrony naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz stanowisk chronionych i
rzadkich gatunków roślin i zwierząt oraz utrzymania lasów w stanie zbliŜonym do
naturalnego, poprzez zachowanie śródleśnych cieków, zbiorników wodnych,
starorzeczy, mokradeł, polan, torfowisk, wrzosowisk oraz muraw napiaskowych;
– moŜliwości rozwoju kwalifikowanych form turystyki i rekreacji, poprzez
skanalizowanie ruchu turystycznego uwzględniającego zagroŜenia poŜarowe
(wyznaczenie i zagospodarowanie parkingów leśnych, szlaków turystycznych i
__________________________________________________________________________________________
Strona 207
206
ścieŜek przyrodniczych, łączących tereny o wyróŜniających się walorach
krajobrazowych i przyrodniczych, połoŜonych sąsiadujących ze sobą gminach).
3) POMNIKI PRZYRODY OśYWIONEJ - chronione na mocy Rozporządzenia Wojewody
Opolskiego nr 0151/P/38/05 w sprawie ustanowienia pomników przyrody, występujące na
gruntach wsi:
– CHRZELICE – cis pospolity (nr rej. 180) i modrzew europejski (nr rej. 216).
ZASADY OCHRONY - naleŜy :
stosować zasady ochrony określone ww. rozporządzeniem oraz ustawą o ochronie
przyrody;
zachować obiekty, ze względu na ich szczególne wartości przyrodnicze, naukowe,
kulturowe i krajobrazowe, do czasu ich naturalnej śmierci;
zapewnić uŜytkowanie i zagospodarowanie terenów sąsiednich w sposób nie
zagraŜający pomnikowi przyrody.
4) STANOWISKA GATUNKÓW ROŚLIN CHRONIONYCH I RZADKICH - objęte ochroną
na mocy Dyrektywy Siedliskowej UE i ustawy o ochronie przyrody, występujące na
obszarze gminy w duŜym rozdrobnieniu i niewielkich enklawach, obejmujące miejsca
występowania następujących gatunków roślin chronionych i rzadkich:
o bluszcz pospolity Hedera helix (nt) - występujący na terenie parku miejskiego (na
lipach), alei przydroŜnej przy wyjeździe z Białej do Korfantowa (niedaleko dawnej
cegielni) oraz na Cmentarzu śydowskim;
o barwinek pospolity Vinca minor (LW - LR) - występujący w zaroślach na terenie
parku miejskiego;
o wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum (GŚ-V, O-LR) - występujący nielicznie w
Borach Niemodlińskich na północ od Chrzelic oraz w projektowanym Zespole
Przyrodniczo-Krajobrazowym ZPK Nagłów;
o konwalia majowa Convallaria majalis – występująca sporadycznie w róŜnego
rodzaju suchych i świeŜych lasach liściastych, a takŜe w zadrzewieniach i lasach
mieszanych, w tym w rezerwacie Jeleni Dwór i w projektowanym Zespole
o kruszyna pospolita Frangula alnus – występująca w róŜnego rodzaju lasach
liściastych i mieszanych na obszarze całej gminy, stwierdzona m.in. w sąsiedztwie
rezerwatu Jeleni Dwór i w projektowanym Zespole Przyrodniczo-Krajobrazowym ZPK
Nagłów;
o pierwiosnek wyniosły Primula elatior – występujący w projektowanym Zespole
o cis pospolity Taxus baccata – spotykany nielicznie w kompleksie leśnym na północ
od Chrzelic;
o widłak goździsty Lycopodium clavatum (GŚ-R, OP-LR) – występujący w sąsiedztwie
rezerwatu Jeleni Dwór;
o ziemowit jesienny Colchicum autumnale – występujący w południowej części gminy,
w obrębie doliny rzeki Białej, na gruntach miasta Biała, terenie ochrony bezpośredniej
ujęć wody;
o oraz inne miejsca, w których potencjalnie występują stanowiska gatunków roślin
chronionych i rzadkich, w tym szczególnie obejmujące:
– kompleks Borów Niemodlińskich na północ od Chrzelic będący częścią Borów
Niemodlińskich;
– mniejsze kompleksy leśne koło Pogórza, Chrzelic, Czartowic, na zachód od
Kolnowic;
– dolinę Białej między Radostynią i PręŜynką (gm. Lubrza);
– dolinę Młyńskiej;
– pozostałości łąk i torfowisk koło Chrzelic;
__________________________________________________________________________________________
Strona 208
207
–
zadrzewienia i murawy wzdłuŜ licznych dolinek rzecznych w południowej części
gminy.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy stosować zasady określone ustawą o ochronie przyrody i jej aktami
wykonawczymi.
NaleŜy dąŜyć do trwałej ochrony zagroŜonych wyginięciem gatunków roślin, poprzez
zachowanie miejsc ich występowania, zrównowaŜone uŜytkowanie oraz ochronę
przed zmianą warunków wegetacji.
1.1.4. OBSZARY PROJEKTOWANEJ OCHRONY PRAWNEJ PRZYRODY OśYWIONEJ
W celu ochrony obszarów i obiektów wartościowych przyrodniczo i krajobrazowo oraz dla
zapewnienia:
– funkcjonowania ekosystemów o randze regionalnej,
wyznacza się obszary i obiekty środowiska przyrody oŜywionej (biotycznego), które ze
względu na szczególne walory przyrodnicze, wymagają takiej ochrony:
1) OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU DOLINA BIAŁEJ - projektowany, mający
na celu ochronę walorów przyrodniczych i krajobrazowych regionalnego korytarza
ekologicznego, zapewniającego powiązania pomiędzy GÓRAMI OPAWSKIMI, BORAMI
NIEMODLIŃSKIMI i DOLINĄ ODRY, oraz zapewnienie ciągłości procesów ekologicznych
na obszarze gminy.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy ustanowić projektowaną formę ochrony przyrody oraz zapewnić:
– przywrócenie ciągłości funkcjonalnej i przestrzennej regionalnego korytarza
ekologicznego, w tym poprzez przywrócenie uŜytków zielonych na gruntach
ornych oraz likwidację lub rozgęszczenie istniejącej zabudowy (takŜe miejskiej),
usytuowanej w dolinie;
– utrzymanie i wprowadzanie na stromych skarpach dolin zadrzewień, zakrzewień i
zadarnień w celu stabilizacji procesów erozyjnych, a wzdłuŜ koryta rzecznego
zadrzewień wspomagających procesy samooczyszczania się wód;
– ochronę pozostałości cennych ekosystemów zadrzewień, łąk, pastwisk, szuwarów
oraz koryta rzeki od źródeł do jej ujścia do Osoblogi, a takŜe zadrzewień
naskarpowych doliny oraz zadrzewień wzdłuŜ koryta rzeki;
– zachowanie obszaru w rolniczym, ekstensywnym uŜytkowaniu gospodarczym
łąkowo-pastwiskowym, z preferencją ochrony roślin metodami biologicznymi;
– racjonalizację melioracji odwadniających z bezwzględnym zachowaniem reŜimów
wilgotnościowych
terenów
podmokłych,
wodno-błotnych
i
obszarów
źródliskowych.
NaleŜy dąŜyć do wzbogacenia walorów przyrodniczych i krajobrazowych doliny
poprzez wprowadzenie niewielkich enklaw zadrzewień oraz niewielkich zbiorników
wodnych.
2) POMNIKI PRZYRODY OśYWIONEJ – projektowane do objęcia ochroną, usytuowane w
obrębie PłaskowyŜu Głubczyckiego:
– STARE WIERZBY BIAŁE - w odmianie zwisającej, usytuowane w dolinie Gostomki
przy drodze z Solca do Browińca Polskiego oraz w tej samej dolinie, po wschodniej
stronie zabudowy Olbrachcic;
– ALEJA LIPOWA i JESIONOWA - usytuowana po zachodniej stronie zabudowy wsi
Wilków;
– ALEJA DĘBOWA - biegnąca na wschód od Gostomi, w kierunku wsi Czartowice;
– ALEJA CZEREŚNIOWA - usytuowana przy drodze rolniczej relacji Olbrachcice –
Wierzch, na wschód od Olbrachcic.
__________________________________________________________________________________________
Strona 209
208
ZASADY OCHRONY – NaleŜy ustanowić projektowaną formę ochrony przyrody oraz
zapewnić zachowanie obiektów do czasu ich naturalnej śmierci, ze względu na ich
szczególne wartości
kulturowe
i krajobrazowe, oraz zapewnić uŜytkowanie i
zagospodarowanie terenów sąsiednich w sposób nie zagraŜający pomnikowi przyrody.
3) ZESPOŁY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE - projektowane, obejmujące lokalne
korytarze ekologiczne:
– ZPK DOLINY GOSTOMKI, obejmujący odcinek głęboko wciętej w bazę erozyjną
doliny rzecznej od granicy gminy do drogi Solec – Browiniec Polski, jednej z
najcenniejszych przyrodniczo-krajobrazowych miejsc w gminie,
– ZPK DOLINY PSIŃCA (Potoku Kolnowickiego) – obejmujący odcinek głęboko
wciętej w bazę erozyjną doliny potoku od obszaru źródliskowego, do doliny rzeki
Białej;
– ZPK NAGŁÓW – obejmujący kompleks leśny na gruntach wsi Pogórze, połoŜony
przy drodze na Rzymkowice, w sąsiedztwie Kolonii Pogórze.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy ustanowić projektowaną formę ochrony przyrody dla ww. obszarów oraz
ustalić:
– zakaz wprowadzania do dolin rzecznych zabudowy i innych form uŜytkowania
nierolniczego, a takŜe nakaz skanalizowania wsi połoŜonych w bezpośrednim ich
sąsiedztwie;
– ochronę pozostałości cennych ekosystemów łąkowych i szuwarowych, muraw
naskarpowych, zadrzewień i niewielkich kompleksów leśnych olsów i grądów, a
takŜe zwiększenie ich areału;
– utrzymanie i wprowadzanie na stromych skarpach dolin zadrzewień, zakrzewień i
zadarnień w celu stabilizacji procesów erozyjnych, a wzdłuŜ koryt rzecznych
zadrzewień wspomagających procesy samooczyszczania się wód;
– racjonalizację melioracji wodnych oraz nawoŜenia łąk i pastwisk;
– ochronę walorów fizjonomicznych krajobrazu;
– ekstensywne uŜytkowanie rolnicze i leśne.
Na obszarze:
– ZPK DOLINY GOSTOMKI (Potoku Browinieckiego) naleŜy zapewnić szczególną
ochronę wschodniego skrzydła doliny oraz strefy dna doliny, z licznymi
pojedynczymi i alejowymi wierzbami „płaczącymi”, a takŜe unikatowych na
obszarze gminy wystąpień fauny wodno-błotnej, w tym ptaków chronionych na
podstawie Dyrektywy Ptasiej, oraz kulturowo-parkowego krajobrazu doliny;
– ZPK DOLINY PSIŃCA (Potoku Kolnowickiego) naleŜy zapewnić ochronę mozaiki
ekosystemów, korzystnej dla podtrzymania róŜnorodności florystycznej i
faunistycznej, a takŜe zwiększenie areału łąk i pastwisk;
– ZPK NAGŁÓW naleŜy zapewnić zachowanie zespołów leśnych łęgu (FraxinoAlnetum), grądu wysokiego (Querco-Carpinetum) i występujących roślin
chronionych i rzadkich oraz przeciwdziałać antropopresji, w szczególności
ograniczyć melioracje, nawoŜenie i chemiczne środki ochrony roślin
na
sąsiednich polach uprawnych , a takŜe ograniczyć penetrację lasu przez ludzi.
5) NATURALNE SIEDLISKA PRZYRODNICZE – planowane do ochrony, występujące
na obszarze gminy w duŜym rozdrobnieniu i niewielkich enklawach, obejmujące:
– twarde oligo-mezotroficzne wody z roślinnością bentosową formacji tzw. „łąki”
ramienicowe (Chara) [22.12x22.44] - występujące w zalanych, nieczynnych
wyrobiskach poeksploatacyjnych koło Dębiny, najczęściej w mikromozaikowym
kompleksie z róŜnymi zbiorowiskami roślin naczyniowych;
– półnaturalne odmiany muraw i zarośli na podłoŜach wapiennych (FestucoBrometalia) [34.31-34.34] - występujące lokalnie na niewielkich powierzchniach
__________________________________________________________________________________________
Strona 210
209
stoków głęboko wciętych dolin rzecznych koło Białej, Laskowca, Browińca Polskiego,
Olbrachcie;
– zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) – łąki z Molinia na kredzie i glinie
(Eu-Molinion) [37.31] - występujące dosyć rzadko w dolinie Białej i w dolinach jej
dopływów;
– lasy mieszane dębowo-wiązowo-jesionowe (łęgi) nad duŜymi rzekami [łęg
jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum=Circaeo-Alnetum), łęg wiązowo-jesionowy
(Ficario-Ulmetum campestris), łęg topolowo-wierzbowy (Salici-Populetum)], występujące jedynie w dolinie Białej koło Radostyni;
– nizinne łąki kośne (Alopecurus pratensis, Sanguisorba officinalis) [38.2]
występujące dosyć rzadko w dolinach rzecznych całej gminy, w szczególności na
południu w dnach dolin głęboko wciętych w bazę erozyjną;
– olsy i zarośla łozowe (Alnetea glutinosae) - występujące w lokalnych zagłębieniach
terenu na rozproszonych stanowiskach w dolinach rzecznych na całym obszarze
gminy;
– las lipowo-dębowo-grabowy, grąd wschodnioeuropejski (Tilio-Carpinetum) –
występujący rzadko na niewielkich powierzchniach w kompleksach leśnych na północ
od Chrzelic, na północ od Pogórza, koło Dębiny i Czartowic.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy stosować zasady określone ustawą o ochronie przyrody i jej aktami
wykonawczymi, w tym szczególnie naleŜy zachować siedlisko, przywracać do
właściwego stanu oraz zakazać niszczenia siedliska.
– zrównowaŜonego uŜytkowania oraz odnawiania zasobów, tworów i składników
siedliska;
– przeciwdziałania zagroŜeniom, w tym szczególnie zmiany stosunków wodnych
(melioracji terenu), intensyfikacji i chemizacji rolnictwa, zaprzestania wykaszania
podmokłych łąk oraz przeciwdziałać naturalnej sukcesji ekologicznej.
4) PASY ZIELENI WIATROCHRONNEJ – obejmujące zadrzewienia o funkcji
wiatrochronnej, wodochronnej i glebochronnej w obrębie PłaskowyŜu Głubczyckiego i
doliny rzeki Biała, na gruntach wsi CZARTOWICE, NOWA WIEŚ PRUDNICKA,
KROBUSZ, RADOSTYNIA, KOLNOWICE, ŚMICZ, LIGOTA BIALSKA i miasto BIAŁA:
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy zachować ciągi drzew i uzupełniać drzewostan oraz wykonać nowe
nasadzenia liniowych zadrzewień przydroŜnych, z wyjątkiem obszarów P1 i P2,
wskazanych dla lokalizacji obiektów energetyki wiatrowej i słonecznej.
4.1.4. OCHRONA PRAWNA ZASOBÓW PRZYRODY NIEOśYWIONEJ
Wydziela się następujące obszary i obiekty środowiska przyrody nieoŜywionej
(abiotycznego), które ze względu na swoje znaczenie uŜytkowe,
walory naukowe,
dydaktyczne i turystyczne, lub występujące zagroŜenia, objęte są prawną ochroną lub
wymagają takiej ochrony:
1. UDOKUMENTOWANE ZŁOśA KOPALIN – chronione na podstawie ustawy Prawo
geologiczne i górnicze:
– złoŜe BIAŁA – glin lessowych;
– złoŜe ŁĄCZNIK – kruszywa naturalnego (Ŝwir i piasek);
– złoŜe POGÓRZE – kruszywa naturalnego (Ŝwir i piasek).
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy:
– dopuścić wydobycie kopaliny złoŜa BIAŁA, na części usytuowanej po południowej
__________________________________________________________________________________________
Strona 211
210
stronie drogi powiatowej DP 1526 O relacji Biała-Korfantów oraz wyłączyć z
eksploatacji kopaliny część złoŜa usytuowanego przy drodze powiatowej DP 1252
O relacji Biała – Wasiłowice, w granicach dopuszczalnego zainwestowania;
– zapewnić racjonalne wydobycie kopaliny złoŜa ŁĄCZNIK;
– dopuścić wydobycie kopaliny złoŜa POGÓRZE.
Do czasu racjonalnego wydobycia kopaliny złoŜa Łącznik, Pogórze oraz części złoŜa
Biała naleŜy zakazać zmian sposobu przeznaczenia i uŜytkowania terenów
udokumentowanych złóŜ mogących uniemoŜliwić lub utrudnić wydobywanie kopaliny
w szczególności wyłączyć tereny udokumentowanych złóŜ z zabudowy oraz nie
wprowadzać na teren innych obiektów budowlanych, trwałych upraw ogrodniczych i
sadowniczych.
ZłoŜa wyeksploatowane rekultywować w kierunki leśnym lub wodnym, z
dopuszczeniem wykorzystania terenów poeksploatacyjnych na cele sportu, rekreacji
i wypoczynku w przypadku, jeśli usytuowane są w sąsiedztwie granic
dopuszczalnego zainwestowania.
2. KOMPLEKSY CHRONIONYCH GLEB MINERALNYCH I-III KLASY BONITACYJNEJ chronionych dla potrzeb gospodarki rolnej na podstawie ustawy o ochronie gruntów
rolnych i leśnych oraz decyzji samorządu lokalnego.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy dąŜyć do zachowania gleb o największych walorach produkcyjnych dla
potrzeb produkcji roślinnej, w tym:
– grunty I-III klasy bonitacyjnej, połoŜone w granicach kompleksów uŜytków rolnych
chronionych dla rolnictwa (wskazanych na rysunku „Kierunki zagospodarowania
przestrzennego”), naleŜy uznać za wyłączone z zabudowy niezwiązanej z
rolnictwem, w tym grunty rolne I-II klasy bonitacyjnej takŜe za wyłączone z
zabudowy rolniczej;
– zalesianie gruntów rolniczo nieprzydatnych do produkcji rolnej ze względu na ich
usytuowanie granicach uciąŜliwości szlaków komunikacyjnych i przemysłu, lub ze
względu na ukształtowanie terenu uniemoŜliwiające racjonalne prowadzenie
gospodarki rolnej, bez szkód dla środowiska przyrodniczego, z uwzględnieniem
ekologicznej funkcji terenów.
NaleŜy zapewnić racjonalne wykorzystanie gleb z dostosowaniem formy
zagospodarowania oraz kierunków i intensywności produkcji do ich naturalnego
potencjału przyrodniczego, zagroŜeń erozją i pełnionych funkcji ekologicznych.
3. OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH:
– JCWPd 116 (jednolite części wód podziemnych) – potencjalnie zagroŜone, w
skład których wchodzi GZWP 337 - DOLINA KOPALNA LASY NIEMODLIŃSKIE,
obejmujące tereny leśne połoŜone w północnej części gruntów wsi Chrzelice;
– JCWPd 114 – niezagroŜone, w skład których wchodzi GZWP 332 – SUBNIECKA
KĘDZIERZYŃSKO-GŁUBCZYCKA oraz GZWP 338 – SUBZBIORNIK PACZKÓW –
NIEMODLIN, obejmujący centralną część obszaru gminy.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy dąŜyć do ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniami oraz
eliminacji potencjalnych źródeł zanieczyszczeń, poprzez:
– realizację, jako zadania priorytetowego, centralnych lub lokalnych systemów
odbioru i oczyszczania ścieków na obszarze gminy, w tym szczególnie na
obszarze centralnej i północnej części gminy, gdzie budowa geologiczna nie
zapewnia naturalnej izolacji GZWP przed przenikaniem zanieczyszczeń z
powierzchni ziemi;
– dostosowanie gospodarki rolnej do naturalnych uwarunkowań geologicznych, w
tym szczególnie ograniczenia intensywności nawoŜenia i stosowania środków
__________________________________________________________________________________________
Strona 212
211
–
–
ochrony roślin oraz obsady zwierząt hodowlanych w centralnej i północnej części
obszaru gminy;
uzaleŜnienie lokalizacji inwestycji od wykluczenia oddziaływania jej na grunt i
wody podziemne, łącznie z oddziaływaniem długookresowym na grunt i wody
podziemne, zanieczyszczeń opadających,
emitowanych
pierwotnie
do
powietrza atmosferycznego, w szczególności metali cięŜkich, substancji
mogących być przyczyną skaŜenia lub zakaŜenia środowiska, zanieczyszczeń
nierozkładalnych i trudno rozkładalnych;
wykluczenia budowy obiektów, których działalność mimo spełnienia norm
nie wyklucza np. w drodze sytuacji awaryjnych, skaŜenia lub zakaŜenia
środowiska, w tym rurociągów przesyłowych i punktów przeładunkowych
produktów naftowych i innych substancji szkodliwych dla środowiska, za
wyjątkiem stacji paliw i innych obiektów wyposaŜonych, poza systemem
monitoringu, w systemy zabezpieczające przed skaŜeniem gruntu i wód
podziemnych.
4. OCHRONA WÓD POWIERZCHNIOWYCH – szczególnie chronionych na obszarze gminy
ubogiej w wody powierzchniowe płynące i stojące, w tym ochronę scalonych części wód:
– BIAŁA (SO1004), stanowiącej główną oś korytarza ekologicznego o znaczeniu
regionalnym, w skład której wchodzą jednolite części wód powierzchniowych (JCWP)
rzeki Biała (o kodzie PLRW6000171176829 i PLRW6000191176899), Czarnego
Rowu (o kodzie PLRW600017117684), Rzymkowickiego Rowu (o kodzie
PLRW6000171176869) i Gostomki (Młynówki - o kodzie PLRW6000171176889);
– ŚCINAWA NIEMODLIŃSKA (SO0913), którą na obszarze gminy tworzą jednolite
części wód powierzchniowych(JCWP) cieku Zięba (o kodzie PLRW60001712852) i
Ścinawa Niemodlińska od źródła do Mesznej (o kodzie PLRW60001712829);
– PRÓSZKOWSKI POTOK (o kodzie PLRW60001711969, stanowiący samodzielną
scaloną część wód (SO1104);
– LUBRZANKA (o kodzie PLRW60004117669) stanowiąca część samodzielnej
scalonej części wód rzeki Prudnik (SO1002);
– sztucznych zbiorników wodnych (stawy i zbiorniki wodne poeksploatacyjne) na
gruntach wsi ŁĄCZNIK – DĘBINA, MOKRA, NOWA WIEŚ PRUDNICKA.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy unikać, eliminować i ograniczać zanieczyszczenia wód oraz zapobiegać
niekorzystnym zmianom naturalnych przepływów wody i naturalnych poziomów
zwierciadła wody aby:
– przywrócić i utrzymać dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny
podstawowych dla obszaru gminy scalonych części wód BIAŁA, stanowiących
podstawowe cieki naturalne gminy, o złym stanie, niezagroŜone nieosiągnięciem
celu środowiskowego jakim jest dobry stan ekologiczny i chemiczny, w
szczególności poprzez skanalizowanie wsi połoŜonych wzdłuŜ doliny rzeki Biała,
Gostomki, Czarnego Rowu i Rzymkowickiego Rowu oraz ograniczenie spływów
powierzchniowych z trenerów rolnych;
– wspomagać poprawę stanu ekologicznego i chemicznego JCWP LUBRZANKI
(południowa część obszaru gminy), stanowiącej ciek naturalny o złym stanie wód,
zagroŜony nieosiągnięciem celu środowiskowego
jakim jest dobry stan
ekologiczny i chemiczny, w szczególności poprzez działania prowadzące do
ograniczenia spływów powierzchniowych z terenów rolnych;
– wspomagać poprawę stanu ekologicznego i chemicznego scalonych części wód
ŚCINAWA NIEMODLIŃSKA, stanowiących wody silnie zmienione o złym stanie,
niezagroŜone nieosiągnięciem celu środowiskowego jakim jest dobry potencjał
ekologiczny i dobry stan chemiczny, w szczególności poprzez ograniczenie
spływów powierzchniowych z terenów rolniczych;
__________________________________________________________________________________________
Strona 213
212
–
wspomagać poprawę JCWP PRÓSZKOWSKI POTOK, stanowiących wody silnie
zmienione o złym stanie, niezagroŜone nieosiągnięciem celu środowiskowego jaki
jest dobry potencjał ekologiczny i dobry stan chemiczny, w szczególności poprzez
zachowanie dotychczasowego zagospodarowania terenu (tereny leśne) oraz
podporządkowanie gospodarki leśnej ochronie wód.
– zachowania przynajmniej dobrego stanu ekologicznego i chemicznego wód oraz
ekosystemów od wody zaleŜnych, w tym szczególnie pasa roślinności okalającej;
– dobrego stanu sanitarnego wód w poeksploatacyjnych zbiornikach wodnych dla
zaspokojenia potrzeb lokalnych i ponadlokalnych, związanych z rekreacją;
– preferowania wokół zbiorników i cieków wodnych roślinności niskiej i wysokiej,
ograniczającej spływy powierzchniowe zanieczyszczeń;
– utrzymania i odtwarzania meandrów na wybranych odcinkach cieków;
– zwiększania małej retencji poprzez zachowanie lub odtwarzanie siedlisk
hydrogenicznych, w tym źródlisk oraz starorzeczy i lokalnych obniŜeń terenu;
– zapewnić ochronę i odbudowę ekosystemów wodnych, ubogich na obszarze
gminy, a takŜe biologicznych stosunków w środowisku wodnym umoŜliwiających
bytowanie ryb i innych zwierząt.
5. STANOWISKA DOKUMENTACYJNE PRZYRODY NIEOśYWIONEJ – projektowane do
ochrony:
– SD przyrody nieoŜywionej WILKÓW – obejmujące wąwóz z 4m odsłonięciami
lessów, usytuowany na północno-wschodnim krańcu zabudowy wsi Wilków,
– SD przyrody nieoŜywionej OLBRACHCICE – obejmujące wąwóz, z zachowanymi 7
metrowymi odsłonięciami lessów, usytuowany na północno-zachodnim krańcu
zabudowy wsi, przy drodze powiatowej nr 1202 O,
– SD przyrody nieoŜywionej DĘBINA – obejmujące odsłonięcia piaszczysto-Ŝwirowe,
osadów plioceńskiej sieci rzecznej (będące waŜnym świadectwem pozwalającym na
odtworzenie procesów korytowych oraz kierunków przepływu rzek na terenie
południowej Opolszczyzny przed zlodowaceniami),
reprezentatywne dla serii
osadowej o długości ok. 20-30 m, usytuowane w wyrobisku eksploatacyjnym kopalni
w Łączniku-Dębinie. Ochronę naleŜy przeprowadzić po zakończeniu eksploatacji.
ZASADY OCHRONY - zgodnie z ustawą o ochronie przyrody i stosowanymi przepisami
wykonawczymi do niej:
Postuluje się ustanowienie stanowiska dokumentacyjnego przyrody nieoŜywionej
zgodnie z ustawą o ochronie przyrody.
– zachowania obiektów ze względu na szczególne wartości przyrodnicze, naukowe i
dydaktyczne dziedzictwa geologicznego;
– zapewnienia zakazu niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu i
obszaru, wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu.
1.2. OCHRONA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I ZAGROśENIA
1.2.1. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I KOPALIN
Wskazuje się obszary zdegradowane na skutek działalności gospodarczej człowieka oraz
obszary, na których występują zagroŜenia lub uciąŜliwości, wskazane do zmiany sposobu
uŜytkowania i zagospodarowania oraz wprowadzenia zakazu lub ograniczenia uŜytkowania i
zabudowy.
1. TERENY i OBSZARY GÓRNICZE, objęte ochroną na podstawie przepisów odrębnych,
ustanowione dla udokumentowanych złóŜ kopalin, obejmujące:
o złoŜe ŁĄCZNIK – MOKRA - kruszywa naturalnego (piasku i Ŝwiru).
__________________________________________________________________________________________
Strona 214
213
ZASADY OCHRONY – ustalone w ustawie Prawo geologiczne i górnicze oraz w koncesji
na wydobywanie kopaliny, przy czym obszar górniczy stanowi przestrzeń, w granicach
której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny oraz prowadzenia robót
górniczych związanych z wykonywaniem koncesji, a teren górniczy to przestrzeń objętą
przewidywanym szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego;
Tereny i obszary górnicze wymagają rekultywacji, zgodnie z kierunkami przyjętymi
w studium.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego dla ustanowionych
terenów
górniczych
uwzględnić
moŜliwość
wykorzystania
wyrobisk
poeksploatacyjnych dla sportu i rekreacji.
2. OBSZARY POEKSPLOATACYJNE - wymagające rekultywacji, obejmujące
drobnopowierzchniowe wyrobiska poeksploatacyjne surowców naturalnych, głównie
dzikie, połoŜone na gruntach wsi NOWA WIEŚ PRUDNICKA, PRĘśYNA, LASKOWIEC,
KROBUSZ, BRZEŹNICA, CHRZELICE, SOLEC, MOKRA, MIŁOWICE oraz ŚMICZ.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy dąŜyć do eliminacji „dzikiej” eksploatacji terenów oraz ich rekultywacji w
kierunku leśnym lub wodnym, lub teŜ wykorzystania terenów do lokalnych potrzeb
sportu i rekreacji.
3. OBSZARY NATURALNYCH ZAGROśEŃ GEOLOGICZNYCH, obejmujące pas
południowej i centralnej części obszaru gminy, zagroŜone:
– EROZJĄ WIETRZNĄ –
zachodzącą bardzo intensywnie na
PłaskowyŜu
Głubczyckim oraz lokalnie w południowej części Kotliny Raciborskiej, prowadzącą do
obniŜenia jakości gleb,
– EROZJĄ WODNĄ – występującą na stokach o spadkach powyŜej 10%, obejmującą
południową część gruntów gminy (obszar PłaskowyŜu Głubczyckiego) - teren
wyłączony z zabudowy.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy dąŜyć do ograniczania występowania zjawiska erozji i jego skutków,
prowadzących do obniŜenia jakości gleb na obszarze przydatnym do intensywnej
produkcji roślinnej, poprzez wprowadzanie :
– odpowiednich agrotechnik w uprawie gruntów tj. wykonanie melioracji
przeciwerozyjnych, zwiększających chłonność wodną gleby i zmniejszających
spływ powierzchniowy, wprowadzenie warstwicowego układu pól, tarasowania
zboczy, stosowania orki równoległej do warstwic, stosowania specjalnych
płodozmianów przeciwerozyjnych, zaniechania uprawy roślin sezonowych na
rzecz roślin trwałych (zadarnienie zboczy i pagórków),
– pasów zadrzewień i zakrzewień przeciwerozyjnych (o funkcji wiatrochronnej),
przydroŜnych i śródpolnych, stabilizujących warunki gruntowe, z wyjątkiem
terenów lokalizacji farm wiatrowych;
– zalesień terenu na gruntach o spadkach powyŜej 10%, lub teŜ zamiany gruntów
ornych na uŜytki zielone;
– szerokich miedz z roślinnością trawiastą.
Wykluczać uprawy rolne o charakterze wieloprzestrzennym.
Usytuowanie zieleni wysokiej dostosować do wymogów ochrony krajobrazu, ciągu i
punktu widokowego.
Na obszarze gminy nie występują tereny naraŜone na samoistne występowanie
osuwisk, spływów i obrywów, chronione na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska,
a w konsekwencji nie występują szkody powodowane przez ruchy masowe ziemi.
__________________________________________________________________________________________
Strona 215
214
1.2.2. OCHRONA WÓD
W celu ochrony stanu sanitarnego wód podziemnych oraz komunalnych ujęć wody,
stanowiących źródło wody uŜytkowej dla mieszkańców i gospodarki gminy, a takŜe dla
mieszkańców województwa opolskiego, przy niskiej odporności GZWP na zanieczyszczenia
(obszarowe i punktowe), ustala się:
1. STREFY OCHRONNE UJĘĆ WÓD PODZIEMNYCH – obejmujące:
– TEREN OCHRONY BEZPOŚREDNIEJ, ustanowiony dla ujęcia komunalnego
JOZEFÓWEK, GOSTOMIA, POGÓRZE oraz dla ujęcia PRĘśYNKA (gmina Lubrza),
PRĘśYNA, BIAŁA i LISY, o przebiegu określonym na rysunku studium „Kierunki
zagospodarowania przestrzennego”;
– TEREN OCHRONY POŚREDNIEJ – ustanowiony dla zespołu ujęć wody miasta
Prudnika i Biała, w tym dla ujęcia wody PRĘśYNKA, PRĘśYNA oraz BIAŁA i LISY),
o przebiegu określonym na rysunku studium „Kierunki zagospodarowania
przestrzennego”.
ZASADY OCHRONY – zgodne z decyzjami ustalającymi strefy ochronne (vide tab. 22), a
w przypadku stref projektowanych zgodnie z ustawą Prawo wodne.
Na terenie ochrony bezpośredniej naleŜy wykluczyć jakąkolwiek ingerencję
ograniczającą funkcjonalność ujęcia, w szczególności:
− odprowadzić wody opadowe w sposób uniemoŜliwiajacy przedostanie się ich do
urządzeń słuŜących do poboru wody;
− zagospodarować teren zielenią;
− odprowadzić poza granice terenu ochrony bezpośredniej ścieki z urządzeń
sanitarnych, przeznaczonych do uŜytku dla osób zatrudnionych przy obsłudze
urządzen słuŜących do pobory wody;
− ograniczyć do niezbędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy
obsłudze urządzeń słuŜących do poboru wody.
Na terenie ochrony pośredniej zabrania się:
– lokalizowania nowych ujęć wody;
– wprowadzania ścieków do wód i do ziemi, za wyjątkiem oczyszczonych wód
opadowych i roztopowych oraz wód opadowych i roztopowych, które zgodnie z
obowiazujacymi przepisami mopgą być wprowadzone do wód i do ziemi bez
oczyszczania;
– rolniczego wykorzystania ścieków;
– lokalizowania nowych i rozbudowy istniejących zakładów przemysłowych, które mogą
powodować pogorszenie jakości wód podziemnych, wskazanych w raporcie,
wykonanym w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, zgodnie
z obowiązującymi przepisami;
– lokalizowania ferm chowu lub hodowli zwierząt, które mogą powodować pogorszenie
jakości wód podziemnych, wskazanych w raporcie, wykonanym w ramach oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, zgodnie z obowiązującymi przepisami;
– przechowywania i składowania odpadów promieniotwórczych;
– lokalizowania magazynów produktów ropopochodnych, a takŜe rurociagów do ich
transportu;
– lokalizowania składowisk odpadów komunalnych, niebezpiecznych, innych niŜ
niebezpieczne i obojętne oraz obojętnych;
– lokalizowania cmentarzy;
– wydobywania kopalin;
– wykonywania odwodnień obiektów lub wykopów budowlanych, dla których wymagane
jest uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego.
__________________________________________________________________________________________
Strona 216
215
1.2.3. OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
W celu poprawy stanu sanitarnego powierza atmosferycznego na obszarze gminy Biała, w
tym szczególnie na obszarze miasta, wykazującego najbardziej niekorzystne warunki ze
względu na jakość atmosfery, gdzie następuje kumulacja emisji niskiej oraz emisji
komunikacyjnej, wskazuje się:
1. OBSZARY ZAGROśONE ZANIECZYSZCZENIAMI ATMOSFERY – połoŜone w
obszarze zagroŜeń ponadnormatywnym poziomem zanieczyszczeń atmosfery,
obejmujące:
– OBSZAR CAŁEJ GMINY, w tym szczególnie grunty wsi Chrzelice, Łącznik, Krobusz
oraz miasta Biała;
– TEREN POŁOśONY WZDŁUś dróg klasy głównej (G), w szczególności wzdłuŜ drogi
wojewódzkiej DW414 o SDR > 5 tys. pojazdów/dobę – o wielkości ok. 50m po obu
stronach pasa drogowego.
ZASADY POLITYKI PRZESTRZENNEJ:
NaleŜy dąŜyć do precyzyjnego określenia obszarów przekroczeń wartości
dopuszczalnych zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego.
Na obszarze miasta i gminy naleŜy dąŜyć do:
– eliminacji niskiej emisji poprzez rozbudowę centralnego systemu zaopatrzenia w
ciepło oraz wprowadzania alternatywnych, niskoemisyjnych źródeł ciepła (gaz,
energia elektryczna, olej);
– dyslokacji uciąŜliwych źródeł zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego z
terenów zabudowanych, w tym szczególnie z centrum i śródmieścia miasta;
– ograniczenia uciąŜliwości źródeł emisji punktowej poprzez zastosowanie
technologii ograniczających emisję lub bezemisyjnych.
NaleŜy dąŜyć do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń ze źródeł liniowych, w tym
szczególnie ze szlaków komunikacji samochodowej (dróg klasy G), poprzez:
– ograniczenie lub eliminację ruchu samochodowego ze ścisłego centrum miasta
Biała oraz wyznaczenie stref ruchu pieszego, takŜe na terenach usługowych wsi;
– obudowy szlaków komunikacji drogowej zielenią wielopiętrową, ze znacznym
udziałem zieleni zimozielonej.
1.2.4. OCHRONA KLIMATU AKUSTYCZNEGO
Wskazuje się obszary zagroŜone występowaniem ponadnormatywnych poziomów hałasu,
wskazane do przekształceń sposobu uŜytkowania i zagospodarowania.
1. STREFA OCHRONNA OD OBIEKTÓW ENERGETYKI WIATROWEJ O MOCY
WIĘKSZEJ NIś 100kW – związana z ograniczeniami w zabudowie i zagospodarowaniu
terenów, od obszarów produkcji energii ze źródeł odnawialnych.
Na obszarze strefy, określonej na rysunku studium „Kierunki zagospodarowania
przestrzennego”, obejmującej tereny połoŜone w potencjalnym zasięgu izofony 40 dB
ok. 500m od granic obszarów niskiego ryzyka lokalizacji obiektów energetyki
wiatrowej, naleŜy zakazać sytuowania zabudowy przeznaczonej na stały pobyt ludzi,
chronionej na podstawie przepisów odrębnych w zakresie dopuszczalnych poziomów
hałasu, oraz budynków chowu i hodowli zwierząt hodowlanych.
Na obszarze połoŜonym w zasięgu izofony 45dB (nie określonej na rysunku studium),
potencjalnie obejmującej tereny połoŜone w odległości ok. 350m od granic obszarów
niskiego ryzyka lokalizacji obiektów energetyki wiatrowej, naleŜy wykluczyć
sytuowanie zalesień, zadrzewień przydroŜnych i śródpolnych, zbiorników wodnych
oraz zabudowy nie związanej funkcjonalnie z farmą wiatrową.
W planach miejscowych dopuszcza się ustalenie strefy ochronnej związanej z
__________________________________________________________________________________________
Strona 217
216
ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i uŜytkowaniu terenu w oparciu
o przebieg izofony 45 dB.
Hałas emitowany przez farmę wiatrową nie moŜe powodować przekroczenia
dopuszczalnych poziomów hałasu, określonych w przepisach odrębnych.
NaleŜy dąŜyć do stosowania rozwiązań technicznych i technologicznych farmy
wiatrowej, zapewniających ochronę przed hałasem i wibracjami.
2. OBSZARY
ZAGROśONE HAŁASEM – połoŜone
w zasięgu zagroŜeń
ponadnormatywnym poziomem hałasu (lokalnie występowania zagroŜeń silnych i
ekstremalnych) od:
o LINII KOLEJOWYCH:
– nr 306 znaczenia lokalnego, o wielkości około 50m po obu stronach skrajnego
toru linii ( w przypadku reaktywacji linii).
o DRÓG:
– od dróg o SDR = 12-15 tys. pojazdów/dobę (droga DW 414) – o szerokości 90250m po obu stronach jezdni (w tym, w pasie terenu ok. 90m zakłada się
występowanie zagroŜeń silnych i ekstremalnych),
– od dróg o SDR = 5-10 tys. pojazdów/dobę (DW 409 i 407 oraz dróg powiatowych
klasy G) – o szerokości ok. 40-80m po obu stronach jezdni,
– od dróg o SDR < 5tys. pojazdów na dobę – o szerokości do 40m po obu stronach
jezdni.
o TERENÓW PRZEMYSŁOWYCH – ok. 100m wokół ich granic.
o TERENÓW LOKALIZACJI OBIEKTÓW ENERGETYKI WIATROWEJ – dla izofony
45 dB potencjalnie przebiegającej w odległości ok. 350m i dla izofony 40 dB ok. 500m
od granic obszarów niskiego ryzyka lokalizacji obiektów energetyki wiatrowej,
zgodnie z rysunkiem studium „Kierunki zagospodarowania przestrzennego”.
NaleŜy dąŜyć do eliminacji lub minimalizacji zagroŜeń i uciąŜliwości hałasu oraz
wibracji, szczególnie na terenach chronionych na podstawie przepisów odrębnych,
poprzez:
– ograniczenie natęŜenia ruchu samochodowego, w szczególności ruchu cięŜkiego
i tranzytowego, w obrębie terenów zabudowanych miasta Biała oraz terenów
zabudowanych wsi,
– wprowadzanie ograniczeń prędkości komunikacyjnej na drogach lokalnych i
dojazdowych na terenach zespołów mieszkaniowych,
– dokonania przekształceń funkcjonalnych terenów mieszkaniowych połoŜonych
wzdłuŜ dróg klasy głównej (G) i zbiorczej (Z) na funkcje bardziej odporne na
uciąŜliwości hałasem (usługi),
– zagospodarowania terenów naraŜonych na uciąŜliwości hałasem w sposób
minimalizujący zasięg i wpływ negatywnego oddziaływania poprzez stosowanie
mi. barier akustycznych (zieleni izolacyjnej lub ekranów akustycznych),
– stosowanie rozwiązań technicznych i technologicznych, zapewniających ochronę
przed hałasem i wibracjami,
– unikanie lokalizacji obiektów chronionych przed hałasem na obszarze
występowania zagroŜeń hałasem.
Ze względu na potencjalne zagroŜenie hałasem postuluje się w planach
zagospodarowania przestrzennego na całym obszarze gminy wyznaczanie stref
wolnych od zabudowy mieszkaniowej, szkół, przedszkoli itp. obejmujących:
– obszar o szerokości ok. 50 m po obu stronach jezdni dla dróg o średniej
uciąŜliwości (5-10 tys. pojazdów na dobę),
– obszar o szerokości ok. 20 m po obu stronach jezdni dla dróg o małej uciąŜliwości
(do 5 tys. pojazdów na dobę),
__________________________________________________________________________________________
Strona 218
217
–
–
w strefach wolnych od zabudowy moŜna wprowadzać zapisy lokalizujące ekrany
przeciwakustyczne, pasy zieleni izolacyjnej. W razie potrzeby moŜna ustanowić
obszar ograniczonego uŜytkowania,
w zasięgu uciąŜliwego negatywnego oddziaływania obiektów energetyki wiatrowej
naleŜy stosować ograniczenia w zabudowie i zagospodarowaniu określone dla
strefy ochronnej od obiektów energetyki wiatrowej o mocy większej niŜ 100kV.
1.2.5. OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM
Na obszarze gminy BIAŁA
zagroŜenia promieniowaniem elektromagnetycznym są
niewielkie. NaleŜy zapewnić ochronę przed występującym na obszarze gminy
promieniowaniem niejonizującym oraz dąŜyć do ograniczenia tych zagroŜeń.
1. TERENY POTENCJALNIE ZAGROśONE NIEJONIZUJĄCYM PROMIENIOWANIEM
ELEKTROMAGNETYCZNYM – obejmujące obszar potencjalnego oddziaływania:
– napowietrznych linii elektroenergetycznych 110kV ,
– stacji bazowych telefonii komórkowej,
– Radiowo Telewizyjnego Centrum Nadawczego CHRZELICE,
– planowanych obiektów energetyki wiatrowej (farm wiatrowych) wraz z towarzyszącą
infrastrukturą telekomunikacyjną i elektroenergetyczną.
NaleŜy:
– wykluczyć z zabudowy obszar potencjalnego oddziaływania napowietrznej linii
elektroenergetycznej połoŜony zasięgu 15m od skrajnego przewodu roboczego
linii 110kV (łącznie 40m),
– zapewnić likwidację istniejącej stacji bazowej telefonii komórkowej, usytuowanej
na wieŜy kościoła w Białej,
– zapewnić adaptację istniejących stacji bazowych telefonii komórkowej w
Chrzelicach i Białej (w rejonie ul. Opolskiej) dla sytuowania anten nowych
operatorów na istniejących konstrukcjach;
– wykluczyć lokalizację nowej zabudowy mieszkaniowej w odległości do 400m od
masztu RTCN Chrzelice;
– w korytarzach radiotelekomunikacyjnych (oznaczonych na rysunku studium)
wykluczyć lokalizację obiektów budowlanych mogących zakłócić przesył fal, w
szczególności obiektów o wysokości większej niŜ 25m,
– stosować najlepsze dostępne techniki dla elektrowni wiatrowych, ograniczające
emisję elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego do terenu
połoŜonwego w odległości max 150m od wieŜy elektrowni.
NaleŜy wykluczyć lokalizację nowych baz telefonii komórkowej na obszarach
objętych ochroną i projektowanych do ochrony ze względu na walory środowiska
przyrodniczego i kulturowego, obszarach o wysokich walorach krajobrazu oraz
obszarach ochrony ekspozycji (bliskiego i dalekiego widoku), w tym szczególnie z
wyłączyć Obszar Chronionego Krajobrazu BORY NIEMODLIŃSKIE oraz DOLINĘ
BIAŁEJ, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, obszary tworzące system ekologiczny
gminy (ESOCh), strefy ochrony konserwatorskiej typu A i B oraz otoczenie dominant
kulturowych (kościołów oraz innych), a takŜe ze strefy ochrony ekspozycji.
NaleŜy dąŜyć do minimalizacji liczby miejsc lokalizacji stacji bazowych telefonii
komórkowej, w tym takŜe poprzez wykorzystanie istniejących stacji do montaŜu
anten nowych operatorów.
__________________________________________________________________________________________
Strona 219
218
1.2.6. OCHRONA PRZED POWAśNYMI AWARIAMI PRZEMYSŁOWYMI
W celu zmniejszenia zagroŜeń dla zdrowia i Ŝycia mieszkańców gminy oraz zapewnienia ich
bezpieczeństwa w sytuacjach awaryjnych wskazuje się obszary, na których mogą wystąpić
powaŜne awarie (tzn. zdarzenia, w szczególności emisja, poŜar lub eksplozja, powstająca w
trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna
lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania
zagroŜenia Ŝycia lub zdrowia ludzi lub środowiska, lub teŜ powstania takiego zagroŜenia z
opóźnieniem), w tym powaŜne awarie przemysłowe:
1. STREFY ZAGROśEŃ POWAśNYMI AWARIAMI – obejmujące:
o SZLAKI KOMUNIKACYJNE:
– linię kolejową nr 306
– drogi, w tym szczególnie drogi wojewódzkie DW 414, DW 409 i DW 407.
o OBSZARY KONCENTRACJI PRODUKCJI (P1) i róŜnorodnych form aktywności
gospodarczej (P2).
NaleŜy dąŜyć do eliminacji lokalizacji obiektów, w których moŜe przebywać duŜa
grupa ludzi, w sąsiedztwie zakładów zwiększonego ryzyka wystąpienia powaŜnej
awarii przemysłowej.
NaleŜy dąŜyć do określenia dopuszczalnych tras przewozu ładunków
niebezpiecznych, w tym szczególnie na obszarze miasta BIAŁA, w celu skrócenia
tras i czasu przewozu, a takŜe dyslokacji miejsc postoju pojazdów woŜących ładunki
niebezpieczne poza obszary zabudowane miasta i wsi, a takŜe do opracowania planu
skutecznej reakcji w sytuacji wypadku z wyciekiem substancji niebezpiecznych, aby
zapobiec przedostawaniu się substancji do środowiska.
1.2.7. ZAGROśENIE POWODZIĄ
Na obszarze gminy BIAŁA obszary naraŜone na niebezpieczeństwo powodzi, w
rozumieniu art. 88d ustawy Prawo wodne, nie występują tzn. brak jest:
o obszarów, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest niskie i wynosi
raz na 500 lat, a istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia ekstremalnego;
o obszarów szczególnego zagroŜenia powodzią;
o obszarów obejmujących tereny naraŜone na zalanie w przypadku:
– przelania się wód przez koronę wału przeciwpowodziowego,
– zniszczenia lub uszkodzenia wału przeciwpowodziowego,
– zniszczenia lub uszkodzenia budowli piętrzących albo budowli ochronnych pasa
technicznego.
1. OBSZAR NARAśONY NA WYSTĄPIENIE POWODZI – wyłączony z zabudowy,
połoŜony w zasięgu okresowego i potencjalnego występowania zagroŜeń powodziowych,
obejmujący :
– dolny odcinek doliny Białej i niewielkie obniŜenia terenowe zlokalizowane na północ
od doliny.
NaleŜy dąŜyć do stosowania zasad ochrony określonych w ustawie Prawo wodne.
Obszar wyłączony z zabudowy. W celu zmniejszenia zagroŜeń środowiska nie
dopuszcza się takŜe do lokalizacji obiektów lub sposobów uŜytkowania terenu,
mogących w przypadku wystąpienia powodzi lub podtopień, zagraŜać środowisku
przyrodniczemu.
2. OBSZAR NARAśONY NA WYSTĄPIENIE LOKALNYCH PODTOPIEŃ - wyłączony z
zabudowy w celu ograniczenia skutków podtopień oraz zapewnienia bezpieczeństwa
__________________________________________________________________________________________
Strona 220
219
ludzi i mienia, obejmujący centralny obszar doliny Białej, na odcinku od wsi ŁĄCZNIK do
wsi RADOSTYNIA.
NaleŜy dąŜyć do renaturyzacji doliny rzecznej, poprzez:
– utrzymanie i przywrócenie naturalnego biegu rzeki,
a takŜe ograniczenie
melioracji odwadniających,
– przywrócenie ciągłości przestrzenno-funkcjonalnej ich obudowy biologicznej, w
tym szczególnie wprowadzenie zieleni wysokiej,
– zmianę struktury gospodarczego uŜytkowania na mniej podatne na straty
powodziowe (wprowadzenie trwałych uŜytków zielonych), w tym szczególnie
ograniczenia zawęŜania przekroju doliny.
W celu zmniejszenia zagroŜeń środowiska nie dopuszcza się do lokalizacji obiektów
lub sposobów uŜytkowania terenu, mogących w przypadku wystąpienia podtopień,
zagraŜać środowisku przyrodniczemu.
2. OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW
I DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ
2.1. OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
2.1.1. SYSTEM OCHRONY WARTOŚCI KULTUROWYCH
Zapewnienie nienaruszalności podstawowych elementów środowiska kulturowego, ze
względu na potrzebę zachowania historycznej toŜsamości miejsca oraz potrzebę
podniesienia walorów kulturowych obszaru gminy wskazanego do rozwoju turystyki i
rekreacji, w tym szczególnie miasta BIAŁA oraz wsi PRĘśYNA, ŚMICZ, GOSTOMIA oraz
RADOSTYNIA, uznaje się za jedno z najwaŜniejszych zadań polityki przestrzennej gminy
Biała. W tym celu określa się system ochrony zasobów i walorów dziedzictwa kulturowego
obejmujący:
OCHRONĘ ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH:
o strefa W - ochrony archeologiczno-konserwatorskiej,
o strefa OW – obserwacji archeologicznej.
OCHRONĘ ZABYTKOWYCH UKŁADÓW PRZESTRZENNYCH:
o pomnik historii,
o strefa A - ścisłej ochrony konserwatorskiej,
o strefa B - ochrony konserwatorskiej ,
o strefa ochrony kompozycji przestrzennej historycznych układów ruralistycznych i
zespołów zabudowy.
OCHRONĘ KONSERWATORSKĄ ZIELENI, obejmującą:
o tereny zabytkowych cmentarzy,
o zabytkowe tereny parków,
OCHRONĘ OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH:
o zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków oraz inne, ujęte w gminnej
ewidencji zabytków.
OCHRONĘ DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ.
2.1.2. OBIEKTY I OBSZARY OBJĘTE PRAWNĄ OCHRONĄ DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO I PROJEKTOWANE DO TAKIEJ OCHRONY
Zgodnie z ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz.U.2003.162.1568 ze zm.) formami ochrony zabytków są: wpis do rejestru zabytków,
uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego oraz ustalenie ochrony w
__________________________________________________________________________________________
Strona 221
220
miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i
zagospodarowania terenu. Wskazuje się elementy środowiska kulturowego, które objęte są
ochroną prawną na podstawie ww. ustawy, a takŜe obszary i obiekty wymagające takiej
ochrony.
Celem ochrony jest zachowanie i naleŜyte utrzymanie obiektów mających znaczenie dla
dziedzictwa kulturowego, zapobieganie zagroŜeniom mogącym spowodować uszczerbek dla
wartości zabytku, zapewnienie warunków umoŜliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz
ich prawidłowe zagospodarowanie i uŜytkowanie.
1) STREFA W - OCHRONY ARCHEOLOGICZNO-KONSERWATORSKIEJ, której
przedmiotem ochrony są odkryte zabytki archeologiczne wraz z otoczeniem, a takŜe
zabytki archeologiczne (zgodnie z tab. 29) potencjalnie występujące na:
– obszarze średniowiecznego miasta lokacyjnego Biała w obrębie murów
miejskich, wpisanym do rejestru zabytków, wraz z zespołem zamkowym i częścią
podzamcza, objętych w planie miejscowym strefą „A” - ścisłej
ochrony
konserwatorskiej,
– terenie średniowiecznego grodziska, wpisanego do rejestru zabytków,
usytuowanego w sąsiedztwie cmentarza Ŝydowskiego połoŜonego w południowozachodniej części miasta Biała,
– terenie stanowisk archeologicznych, wpisanych do
rejestru zabytków
województwa opolskiego, zlokalizowanych na gruntach miasta BIAŁA oraz wsi
CHRZELICE, GOSTOMIA, JÓZEFÓW, KOLNOWICE, ŁĄCZNIK, MOKRA,
OGIERNICZE, OLBRACHCICE, PRĘśYNA, SOLEC, ŚMICZ i WILKÓW,
stanowiących grodziska, cmentarzyska i osady, rzadziej punkty osadnicze.
ZASADY OCHRONY:
Na obszarze średniowiecznego miasta lokacyjnego naleŜy dąŜyć do poszukiwań,
odsłonięcia pozostałości oraz w miarę moŜliwości ekspozycji zabytków
archeologicznych.
Na terenie średniowiecznego grodziska w mieście Biała oraz na terenach zabytków
archeologicznych usytuowanych na obszarze wiejskim gminy, ujętych w rejestrze
zabytków, naleŜy dąŜyć do zachowania ich w stanie niezmienionym (w tym dla
ewentualnych badań w dalekiej przyszłości) poprzez:
– zachowanie układu topograficznego (tj. rzeźby terenu oraz obecności i
wzajemnego połoŜenia obiektów i punktów charakterystycznych) w obrębie
strefy oraz jej bliskim otoczeniu,
– wprowadzenie całkowitego zakazu zabudowy w granicach strefy oraz jej
bliskiego otoczenia, dzielenia gruntów oraz uŜytkowania ornego gruntów
rolnych,
– eliminowanie prowadzenia wszelkiej działalności inŜynierskiej, budowlanej i innej
związanej z pracami ziemnymi (np. kopania studni, melioracji, a takŜe niektórych
prac polowych), które mogłyby naruszyć zachowane relikty archeologiczne, a
takŜe nie dopuszczenie do zadrzewienia lub zalesiania terenu, oraz karczunku
drzew,
– przeprowadzenie prac konserwatorskich i rewaloryzacyjnych, w tym szczególnie
na terenach grodzisk, w celu ich ekspozycji.
W planach miejscowych naleŜy precyzyjnie określić wielkość strefy oraz zakazy,
nakazy i ograniczenia słuŜące realizacji pełnej ochrony i ekspozycji zabytku
archeologicznego. Postępowanie w granicach strefy powinno kaŜdorazowo
uwzględnić uzyskanie pozwolenia na wykonywanie prac konserwatorskich.
2) STREFA OW – OBSERWACJI ARCHEOLOGICZNEJ, której przedmiotem ochrony są
zabytki archeologiczne występujące na obszarach potencjalnego występowania
nawarstwień zabytków archeologicznych:
__________________________________________________________________________________________
Strona 222
221
–
udokumentowanych stanowisk archeologicznych, ujętych w gminnej ewidencji
zabytków (zgodnie z tabelą 30), udokumentowane na gruntach miasta Biała oraz
wsi gminy (z wyjątkiem wsi Laskowiec, Nowa Wieś Prudnicka oraz Brzeźnica),
będące powierzchniową lub podziemną pozostałością egzystencji i działalności
człowieka, złoŜoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów
bądź ich śladów (osady wielokulturowe i jednokulturowe, osady produkcyjne, oraz
ślady osadnictwa), podlegające ochronie na podstawie obowiązujących przepisów
odrębnych;
– ustanowionych w obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego stref typu B - ochrony konserwatorskiej, dla załoŜenia
urbanistycznego miasta BIAŁA oraz załoŜeń ruralistycznych wsi STARE MIASTO i
GOSTOMIA,
– planowanych do ustanowienia stref typu B – ochrony konserwatorskiej, dla załoŜeń
ruralistycznych wsi ŚMICZ i PRĘśYNA.
ZASADY OCHRONY:
Na terenach udokumentowych stanowisk archeologicznych oraz w ich otoczeniu
naleŜy zapewnić:
– zachowanie stanowiska archeologicznego oraz jego ochronę przed zniszczeniem,
a takŜe zachowanie warunków umoŜliwiających dalsze prowadzenie prac
archeologicznych - wszelkie prace mogące naruszyć niezniszczone dotychczas
części zabytku tzn. roboty ziemne oraz inne prace, takie jak głęboka orka,
kopanie dołów i rowów, eksploatacja, zabudowa, a takŜe prace leśne m.in.
nasadzenia drzew, karczowanie, orka leśna oraz wszelkie zmiany charakteru
dotychczasowej działalności na terenie, wymagają pozwolenia Opolskiego
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,
– moŜliwość wykonywania wyłącznie prac polowych w obrębie warstwy ornej
(zwyczajna orka, bronowanie, kultywowanie itp.),
– w przypadku podjęcia ww. prac ziemnych – poprzedzenie ich badaniami
ratowniczymi, wyprzedzającymi proces przygotowania inwestycji, na zasadach
określonych przepisami odrębnymi, przy czym po przebadaniu stanowiska słuŜba
ochrony zabytków moŜe odstąpić od jego ochrony.
NaleŜy dąŜyć do ustanowienia strefy w planach miejscowych, a takŜe określić w nich
precyzyjnie wielkość strefy oraz zakazy, nakazy i ograniczenia słuŜące realizacji
ochrony zabytku archeologicznego.
3) STREFA A - ŚCISŁEJ OCHRONY KONSERWATORSKIEJ – obejmująca tereny
wpisane do rejestru zabytków i projektowane do ochrony tereny zabytkowych elementów
struktury przestrzennej:
– średniowieczne miasto lokacyjne BIAŁA, wpisane do rejestru zabytków, wraz z
zespołem zamkowym i częścią podzamcza,
– cmentarz Ŝydowski wraz z grodziskiem w BIAŁEJ, wpisany do rejestru zabytków,
wraz z otoczeniem,
– zespół parkowo-zamkowy w CHRZELICACH, wpisany do rejestru zabytków, wraz
z bliskim otoczeniem obejmującym sąsiednią zabudową mieszkaniowo-usługową.
ZASADY OCHRONY:
Na obszarze miasta Biała obowiązuje priorytet działań konserwatorskich nad innymi
działaniami.
Na obszarze strefy naleŜy dąŜyć do:
– zachowania, restauracji i rewaloryzacji historycznego układu urbanistycznego (lub
przestrzennego) i zabudowy, w tym szczególnie zachować historyczny układ ulic i
placów, przekroje ulic,
linie zabudowy, wysokości budynków, wystrój
architektoniczny wewnętrzny i zewnętrzny obiektów, elementy konstrukcji
budynków, a takŜe układ murów miejskich, fosy, skarp i wartościowej zieleni
wysokiej,
__________________________________________________________________________________________
Strona 223
222
stosowania metod i technik przekształceń, modernizacji, adaptacji, rewaloryzacji
i konserwacji obiektów kubaturowych o niskim standardzie technicznym i
uŜytkowym, zmierzające do utrzymania istniejącego stanu zagospodarowania
przestrzennego w granicach układu chronionego,
– eliminacji istniejących rodzajów uŜytkowania terenów oraz obiektów, o funkcjach
stanowiących zagroŜenie dla dziedzictwa kulturowego i naruszających jego
walory kulturowe,
– porządkowania i uzupełniania układu urbanistycznego miasta
zgodnie z
tradycyjną funkcją, formą architektoniczną i kompozycyjną obszaru,
– eliminacji lub stosownej przebudowy zabudowy dysharmonijnej, agresywnej
architektonicznie, lub stanowiącej negatywne dominanty przestrzenne,
zapewnienia harmonijnego współistnienia elementów zabudowy historycznej i
współczesnej,
– wykorzystania nieuŜytkowanego zamku na usługi kultury, nauki – oświaty,
rozrywki – rekreacji lub zamieszkania zbiorowego.
W granicach strefy A - ścisłej ochrony konserwatorskiej cmentarza Ŝydowskiego
naleŜy dąŜyć do:
– rewaloryzacji układu przestrzennego cmentarza oraz nagrobków, a takŜe
odtworzenia kompozycji zieleni i fragmentów ogrodzenia,
– zapewnienia
dojścia
umoŜliwiającego
łatwy
dostęp
odwiedzającym
(zwiedzającym),
– podporządkowania sposobu uŜytkowania terenów połoŜonych w jego otoczeniu
oraz zabudowy do potrzeb eksponowania zabytku oraz turystycznych.
W granicach strefy A - ścisłej ochrony konserwatorskiej zabytkowego zespołu
zamkowego wraz z parkiem krajobrazowym w CHRZELICACH naleŜy dąŜyć do:
– odbudowy, rewaloryzacji i rewitalizacji ruin zamku, ze szczególnym
uwzględnieniem przeznaczenia obiektu na usługi turystyczno-rekreacyjne, nauki i
oświaty lub kultury,
– rewaloryzacji parku krajobrazowego oraz zapewnienie jego ogólnej dostępności,
– zapobiegania dokonywaniu wtórnych podziałów terenu.
Ochronę konserwatorką oraz rewaloryzację obiektów zabytkowych naleŜy prowadzić
w uzgodnieniu i za pozwoleniem wojewódzkiego konserwatora zabytków.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego naleŜy uściślić granice
strefy oraz wprowadzić ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę
zabytkowego układu urbanistycznego, zabytkowych elementów struktury
przestrzennej i zabytków, w tym szczególnie ustalić:
– układy i obiekty objęte ochroną,
– zakres ochrony oraz zakres wymaganych prac konserwatorskich, restauratorskich
lub rewaloryzacyjnych,
– zakazy, nakazy i ograniczenia dot. wyburzenia, rozbudowy, nadbudowy,
przebudowy lub innych prac budowlanych, a takŜe zmiany formy elewacji lub
zmiany formy dachu budynków oraz listę innych czynności zakazanych, a takŜe
dopuszczenia i ich zakres,
– zakaz lokalizacji obiektów typowych oraz wolnostojących, wielkogabarytowych
nośników reklamowych.
W planie miejscowym zaleca się takŜe określić przebieg ścieŜek dydaktycznychkulturowych oraz wymogi rewitalizacji obiektów, w celu wzmocnienia rozwoju
turystycznego miasta.
–
4) STREFA B - OCHRONY KONSERWATORSKIEJ – ustanowiona w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego i planowana do ustanowienia, obejmująca:
o na obszarze miasta BIAŁA:
– historyczne przedmieścia miasta lokacyjnego BIAŁA, do rozwidlenia dróg
historycznych, z zabudową miejską z przełomu XIX/XX wieku, skupioną wokół ul.
__________________________________________________________________________________________
Strona 224
223
Nyskiej-Moniuszki-Świerczewskiego, Oświęcimskiej oraz ul. Prudnickiej,
– STARE MIASTO – o układzie owalnicowym rozwiniętym w ulicówkę,
o zabytkowe zespoły ruralistyczne wsi gminy:
– wieś GOSTOMIA – o układzie ulicowym,
– wieś PRĘśYNA – o zachowanym układzie ulicowym,
– wieś ŚMICZ – o zachowanym układzie wsi owalnicy, rozwiniętym w układ
ulicowy.
ZASADY OCHRONY:
W obszarze strefy NALEśY:
– w układzie urbanistycznym - zachować zasadnicze elementy rozplanowania
układu przestrzennego tj. przebieg historycznych ulic-dróg i placów, układ
zieleni, historyczny układ parceli i zabudowy, w tym szczególnie zachować linie
zabudowy, historyczny sposób rozplanowania zabudowy na posesji, gabaryty i
wysokości budynków, kształt i sposób sytuowania kalenicy dachu oraz ich wystrój
architektoniczny, zachować i przywrócić do jak najlepszego stanu obiekty
zabytkowe, zachować w nowych realizacjach historyczne zasady zabudowy,
typowe dla poszczególnych elementów struktury przestrzennej, oraz rezygnować
z rutynizacji zagospodarowania przestrzennego i obiektów budowlanych, w celu
zapewnienia harmonijnego współistnienia elementów zabudowy historycznej i
współczesnej, dokonać przebudowy zabudowy dysharmonijnej, agresywnej
architektonicznie, lub stanowiącej negatywne dominanty przestrzenne,
– w układach ruralistycznych – zapewnić ochronę i rewaloryzację istniejącej
kompozycji przestrzennej ruralistycznych układów przestrzennych, poprzez
zachowanie zasadniczych elementów rozplanowania, cech przestrzennych
zabudowy (gęstość zabudowy, sposób jej sytuowania, gabaryty, geometria
dachu, kształt i proporcje otworów okiennych, wystrój elewacji) oraz dominant
przestrzennych, a takŜe twórcze korygowanie i kreowanie struktury i formy
przestrzennej, w dostosowaniu do lokalnych cech układu przestrzennego,
walorów kulturowych i współczesnych potrzeb, zwiększenie udziału przestrzeni
publicznych i zieleni publicznej w obrębie historycznego ”nawsia”, a takŜe
koncentrację
usług
w
jego
sąsiedztwie,
rezygnację z
rutynizacji
zagospodarowania przestrzennego i obiektów budowlanych, w celu zapewnienia
harmonijnego współistnienia elementów zabudowy historycznej i współczesnej,
zachowanie i rewaloryzację obiektów zabytkowych.
Na obszarze miasta BIAŁA naleŜy dąŜyć do:
– zachowania skali i charakteru zabudowy usytuowanej w ciągach poszczególnych
ulic, w tym szczególnie niewielkich gabarytów zabudowy podmiejskiej ul.
Oświęcimskiej,
– utrzymania zabudowy wiejskiej przy ul. Świerczewskiego, w tym szczególnie
zachowania historycznych podziałów parcelacyjnych oraz tradycyjnego
rozplanowania zabudowy na siedlisku, skali
zabudowy oraz tradycyjnych
rozwiązań architektonicznych.
Na obszarze zabytkowego układu ruralistycznego wsi GOSTOMIA naleŜy dąŜyć do:
– zachowania przebiegu i parametrów ulicy, z owalnicowym jej przebiegiem wokół
cmentarza i kościoła, stanowiących dominanty przestrzenne układu zabudowy,
– zachowania funkcji społecznych dawnego „nawsia”, skupiającego usługi dla ogółu
mieszkańców, a takŜe podniesienia walorów uŜytkowych i estetycznych tej
przestrzeni publicznej.
Na obszarze zabytkowego układu ruralistycznego wsi PRĘśYNA naleŜy dąŜyć do:
– zachowania, rewaloryzacji i eksponowania zespołu kościelno-cmentarnego oraz
kapliczek przydroŜnych w obrębie strefy,
– regulacji układu komunikacyjnego w rejonie kościoła parafialnego,
– podniesienia standardów uŜytkowych i walorów estetycznych przestrzeni
publicznych.
__________________________________________________________________________________________
Strona 225
224
Na obszarze zabytkowego układu ruralistycznego wsi ŚMICZ naleŜy dąŜyć do :
– przywrócenia funkcji społecznych dawnego „nawsia”, poprzez zwiększenie
udziału usług i zieleni publicznej, dostępnej dla ogółu mieszkańców, odtworzenia
zbiornika i cieku wodnego, a takŜe podniesienia
walorów uŜytkowych i
estetycznych tej przestrzeni publicznej,
– rewaloryzacji i eksponowania zespołu kościelno-cmentarnego oraz kapliczek
przydroŜnych, usytuowanych w obrębie strefy,
– zapewnienia ogólnej dostępności do terenu parku połoŜonego przy kościele i
plebani.
Przed przystąpieniem do opracowania miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego, dla terenów objętych strefą częściowej ochrony konserwatorskiej
typu B, zaleca się opracować szczegółowe wytyczne konserwatorskie.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego naleŜy uściślić przebieg
strefy oraz wprowadzić ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę
zabytkowego układu ruralistycznego oraz zabytków, w tym szczególnie ustalić:
– układy i obiekty objęte szczególną ochroną oraz zakres ich ochrony,
– zakres
wymaganych
prac
konserwatorskich,
restauratorskich
lub
rewaloryzacyjnych,
– nakazy, zakazy i ograniczenia w zagospodarowaniu, gwarantujące utrzymanie
charakterystycznych cech struktury i kompozycji przestrzennej, przebiegu układu
ulicznego, gabarytów i cech zabudowy oraz towarzyszącej im zieleni.
5) STREFA
OCHRONY
KOMPOZYCJI
HISTORYCZNYCH
UKŁADÓW
RURALISTYCZNYCH I ZESPOŁÓW ZABUDOWY o jednolitych cechach
przestrzennych, obejmująca:
o zachowane układy ruralistyczne wsi:
– CHRZELICE – o układzie ulicówki,
– KOLNOWICE - o układzie ulicówki,
– MIŁOWICE – o układzie ulicówki, z zachowanym reliktem układu owalnicy,
– OLBRACHCICE – o układzie owalnicy;
– RADOSTYNIA – o układzie ulicówki wraz z zespołem folwarcznym,
– SOLEC - o układzie ulicowym;
– WILKÓW – o układzie ulicówki placowej,
o zachowane zespoły zabudowy o jednolitych cechach przestrzennych:
– ŁĄCZNIK – zespół XX-wiecznej zabudowy robotniczej,
– RADOSTYNIA – zespół XIX-wiecznej zabudowy robotniczej oraz zespół
zabudowy popałacowo-folwarcznej;
– CZARTOWICE – zespół zabudowy folwarcznej.
ZASADY OCHRONY - w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
naleŜy wprowadzić ustalenia zapewniające:
na obszarach układów ruralistycznych:
– ochronę zasadniczych elementów rozplanowania, kompozycji i cech
przestrzennych zabudowy (gęstość zabudowy, sposób jej sytuowania, gabaryty,
geometria dachu, kształt i proporcje otworów okiennych, wystrój elewacji) oraz
dominant przestrzennych,
– zwiększenie udziału przestrzeni publicznych i zieleni publicznej w obrębie
historycznego ”nawsia”, a takŜe koncentrację usług w jego sąsiedztwie,
– korygowanie i kreowanie struktury i formy przestrzennej, w dostosowaniu do
lokalnych cech układu przestrzennego, walorów kulturowych i współczesnych
potrzeb;
na obszarach zachowanych zespołów zabudowy robotniczej i folwarcznej:
– ochronę czytelności historycznego układu zespołu zabudowy, zachowanie
dotychczasowej funkcji oraz ochronę cech architektonicznych zabudowy (w
szczególności gabarytów, wysokości, geometrii dachu, sposobu doświetlenia
__________________________________________________________________________________________
Strona 226
225
–
poddasza, kształtu otworów okiennych i drzwiowych),
wprowadzenie nowej zabudowy bez naruszania spójności kompozycyjnej i
przestrzennej zespołu zabudowy.
6) POMNIK HISTORII – projektowany w celu ochrony zabytków nieruchomych wpisanych
do rejestru zabytków, o szczególnej wartości dla kultury:
– Biała - cmentarz Ŝydowski wraz z grodziskiem.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy dąŜyć do ustanowienia pomnika historii, przez Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej, które dokonuje się na wniosek ministra właściwego do spraw kultury i
ochrony dziedzictwa kulturowego.
NaleŜy zachować walory kulturowe o znaczeniu ponadlokalnym załoŜenia dawnego
osadnictwa i cmentarnego, stanowiącego materialne świadectwo historii miasta Biała
oraz przenikania się kultur i religii.
W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego miasta Biała wprowadzić
stosowne zakazy, nakazy i ograniczenia dla obszaru ustanowionego POMNIKA
HISTORII wynikające z rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
7) STREFA OCHRONY KONSERWATORSKIEJ ZIELENI – zabytkowych terenów zieleni,
podlegających ochronie na podstawie przepisów odrębnych oraz projektowanych do
takiej ochrony, obejmująca:
– cmentarz komunalny w BIAŁEJ,
– cmentarze katolickie, przykościelne, w BIAŁEJ oraz we wsi GOSTOMIA,
GRABINA, KOLNOWICE, LIGOTA BIALSKA, OLBRACHCIE, PRĘśYNA i ŚMICZ,
ujęte w gminnej ewidencji zabytków,
– cmentarz we wsi SOLEC,
– park krajobrazowy we wsi CHRZELICE i RADOSTYNIA,
– park wiejski we wsi ŚMICZ i PRĘśYNA.
ZASADY OCHRONY:
Na terenach zabytkowych cmentarzy obowiązuje priorytet działań konserwatorskich
nad innymi działaniami, w tym szczególnie naleŜy zapewnić:
– ochronę
załoŜenia przestrzennego obejmującą ochronę
układu dróg
cmentarnych, układu obiektów cmentarnych (kaplic, kapliczek, krzyŜy, posągów)
układu pól grzebalnych i nagrobków oraz ochronę poszczególnych, zabytkowych
nagrobków,
– ochronę, konserwację i rewaloryzację kompozycji zieleni, w tym szczególnie
starodrzewu (alei drzew) na cmentarzu komunalnym w Białej oraz cmentarzu
katolickim w Gostomi,
– zapewnić ochronę poszczególnych, zabytkowych nagrobków.
Na obszarze zabytkowych parków obowiązuje priorytet działań konserwatorskich nad
innymi działaniami, w tym szczególnie obowiązek ochrony, konserwacji i
rewaloryzacji układu zieleni. NaleŜy:
– zachować walory dendrologiczne, kulturowe i krajobrazowe, a takŜe odmienność,
oryginalność i toŜsamość miejsca,
– utrzymać pierwotną funkcję terenu, bez moŜliwości wprowadzenia funkcji
degradujących zieleń, i kompozycję przestrzenną, takŜe w bezpośrednim
sąsiedztwie terenu parku.
8) ZABYTKI NIERUCHOME - ujęte w wojewódzkim rejestrze zabytków architektury, objęte
ochroną na podstawie przepisów z zakresu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami,
oraz ujęte w gminnej ewidencji zabytków (zgodnie z wykazem - tabela 32), w tym objęte
ochroną w obowiązujących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
ZASADY OCHRONY:
__________________________________________________________________________________________
Strona 227
226
NaleŜy dąŜyć do zachowania, restauracji lub rewaloryzacji obiektów ujętych w
rejestrze zabytków województwa opolskiego, a takŜe do rewitalizacji poprzez
określenie dopuszczalnych funkcji obiektów, zapewniających ochronę wartości
historycznych, naukowych, dydaktycznych, artystycznych, architektonicznych i
kulturowych (z uwzględnieniem szczegółowych wytycznych słuŜby ochrony
zabytków).
W stosunku do obiektów chronionych, ujętych w gminnej ewidencji zabytków naleŜy
dąŜyć do:
– utrzymania obiektów w dobrym stanie technicznym oraz rewaloryzacji, a takŜe
zapobiegania niszczeniu zabytków, szczególnie w stopniu powodującym utratę
wartości
historycznych,
naukowych,
dydaktycznych,
artystycznych,
architektonicznych i kulturowych,
– przeciwdziałania zagroŜeniom wynikającym z braku uŜytkowania zabytku, lub
uŜytkowania go w sposób naruszający zasady opieki nad zabytkami, lub nie
odpowiadający jego wartości kulturowej,
– wprowadzenia
zabytków
do
miejscowego
planu
zagospodarowania
przestrzennego, zapewniającego faktyczną ich prawną ochronę.
Opracować gminny program opieki nad zabytkami uwzględniający istniejące zasoby
kulturowe gminy, z uwzględnieniem obszarów objętych ochroną.
2.2. OCHRONA DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ
Na obszarze gminy Biała nie wskazuje się obiektów kultury współczesnej, objętych ochroną
prawną, poniewaŜ takie nie występują, a takŜe planowanych do takiej ochrony.
3. OCHRONA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO
3.1. KIERUNKI OCHRONY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO, PRZYRODNICZEGO
I OSADNICZEGO
3.1.1. SYSTEM OCHRONY WALORÓW KRAJOBRAZU
Uznając zasadę ochrony krajobrazu przyrodniczego (w tym szczególnie ochrony
pozostałości krajobrazu naturalnego) oraz krajobrazu kulturowego (w tym szczególnie
krajobrazu kulturowego zabytkowego), jako komplementarne zadanie ochrony dziedzictwa
kulturowego i ochrony przyrody, uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe obszaru
gminy Biała tworzy się system ochrony krajobrazu obejmujący ochronę:
KRAJOBRAZU KULTUROWEGO - PRZYRODNICZEGO w granicach:
o obszaru chronionego krajobrazu,
o zespołu przyrodniczo – krajobrazowego,
o strefy szczególnej ochrony krajobrazu przyrodniczego;
KRAJOBRAZU KULTUROWEGO - OSADNICZEGO w granicach:
o parku kulturowego,
o strefy ochrony zabytkowego krajobrazu osadniczego (staromiejskich i ruralistycznych
układów przestrzennych).
EKSPOZYCJI WIDOKU w granicach:
o strefy ochrony ekspozycji dalekiego lub bliskiego widoku,
o strefy ochrony punktu widokowego.
3.1.2. PRAWNE FORMY OCHRONY KRAJOBRAZU
W celu ochrony jednego z najwaŜniejszych składników dziedzictwa kulturowego, jakim jest
krajobraz kulturowy, stanowiący najistotniejszy czynnik kształtowania toŜsamości
__________________________________________________________________________________________
Strona 228
227
mieszkańców i identyfikacji z miejscem zamieszkania, wskazuje się obszary szczególnej
ochrony krajobrazu kulturowego i przyrodniczego:
1) OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU BORY NIEMODLIŃSKIE – chroniony na
podstawie uchwały Nr XXIV/193/88 Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 26 maja 1988r.
w sprawie ochrony walorów krajobrazu, obejmujący:
– wielkoobszarowe kompleksy leśne połoŜone w północnej części gminy (grunty wsi
Chrzelice), będący ostańcem dawnej Puszczy Niemodlińskiej.
ZASADY OCHRONY - w ustanowionych granicach OCHK naleŜy stosować zasady
ochrony krajobrazu określone w rozporządzeniu Nr 0151/P/16/2006 Wojewody
Opolskiego z dnia 8 maja 2006r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu, którego
ustalenia naleŜy wprowadzać do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego.
NALEśY zapewnić:
– zachowanie ukształtowania powierzchni terenu oraz fizjonomii krajobrazu,
– wykorzystanie obszarów cechujących się wysokimi walorami krajobrazu do
rozwoju form turystyki i rekreacji.
2) STREFA
OCHRONY ZABYTKOWEGO
KRAJOBRAZU OSADNICZEGO –
zapewniająca ochronę krajobrazu staromiejskich i ruralistycznych układów
przestrzennych na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
miasta Biała oraz wsi Gostomia, obejmująca:
– staromiejski układ przestrzenny miasta BIAŁA w granicach ustanowionych strefy A –
ścisłej ochrony konserwatorskiej oraz strefy B – ochrony konserwatorskiej;
– zabytkowy układ ruralistyczny wsi GOSTOMIA w granicach ustanowionej strefy B ochrony konserwatorskiej.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy zapewnić:
– utrzymanie indywidualnych cech krajobrazu kulturowego oraz kompleksową
rewaloryzację zabytkowych układów przestrzennych, w szczególności o randze
regionalnej (m. Biała);
– zachowanie i eksponowanie indywidualnych cech krajobrazu, a takŜe
podtrzymanie tradycyjnych, regionalnych form architektonicznych.
– rewaloryzację zdegradowanej zabudowy historycznej oraz kompozycji zieleni;
– eksponowanie, w obrębie obszaru, historycznych dominant architektonicznych
(kościołów, zamków, ratuszy itp.) oraz zachowanie w ich otoczeniu właściwej skali
obiektów;
– konsekwentne przekształcanie lub likwidację elementów dysharmonijnych w
zagospodarowaniu
przestrzennym,
w
tym
szczególnie
obiektów
wielkogabarytowych, agresywnych krajobrazowo oraz innych, niedostosowanych
do skali i wyglądu otoczenia;
– rezygnację
z
rutynizacji
poczynań
planistyczno-przestrzennych oraz
architektonicznych w stosunku do zagospodarowania terenów.
W planach miejscowych naleŜy wprowadzać ustalenia, takŜe w zakresie warunków
zabudowy i zagospodarowania terenów, zapewniające ochronę krajobrazu
kulturowego, w szczególności
ustalenia zapewniające ochronę historycznej
kompozycji zespołów zabudowy oraz poszczególnych posesji.
3.1.3. PROJEKTOWANE FORMY OCHRONY KRAJOBRAZU
Wskazuje się obszary wymagające ochrony, zapewniające ochronę i ekspozycję unikalnych
cech krajobrazu kulturowego:
__________________________________________________________________________________________
Strona 229
228
1) OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU DOLINA BIAŁEJ - projektowany w celu
ochrony walorów przyrodniczych i krajobrazowych
regionalnego korytarza
ekologicznego, zapewniającego powiązania pomiędzy GÓRAMI OPAWSKIMI, BORAMI
NIEMODLIŃSKIMI i DOLINĄ ODRY oraz ciągłość procesów ekologicznych na obszarze
gminy.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy ustanowić tę istotną dla rozwoju gospodarczego gminy (w tym szczególnie
turystyki i rekreacji) formę ochrony przyrody i krajobrazu przyrodniczo-kulturowego.
NaleŜy zapewnić ochronę:
– ukształtowania dna doliny wraz z jej skarpami na obszarze PłaskowyŜu
Głubczyckiego,
– pokrycia terenu, w tym szczególnie łąkowo-pastwiskowego uŜytkowania z
zadrzewieniami naskarpowymi doliny oraz wzdłuŜ koryta rzeki,
– przed zabudową i zmianą sposobu uŜytkowania.
– utrzymania zwartych obszarów zabudowy miasta i wsi, połoŜonych w
bezpośrednim sąsiedztwie obszaru, oraz harmonii zabudowy z otoczeniem,
– podporządkowania działalności gospodarczej człowieka walorom krajobrazu, a
takŜe wzbogacania tych walorów poprzez zachowanie i przywrócenie
bioróŜnorodności środowiska, a takŜe podniesienie znaczenia obszaru dla
rozwoju turystyki i rekreacji.
2) ZESPOŁY PRZYRODNICZO-KRAJOBRAZOWE – projektowane w celu ochrony
walorów przyrodniczych i krajobrazowych
lokalnych korytarzy ekologicznych,
obejmujące:
– ZPK DOLINY MŁYŃSKIEJ – na odcinku głęboko wciętej w bazę erozyjną doliny
rzecznej od granicy gminy do drogi Solec – Browiniec Polski,
– ZPK DOLINY PSIŃCA (Potoku Kolnowieckiego) – na odcinku głęboko wciętej w
bazę erozyjną doliny potoku od obszaru źródliskowego, do doliny rzeki Białej;
– ZPK NAGŁÓW – obejmujący kompleks leśny na gruntach wsi Pogórze, połoŜony
przy drodze na Rzymkowivce, w sąsiedztwie Kolonii Pogórze.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy dąŜyć do ustanowienia tej formy ochrony krajobrazu i walorów
przyrodniczych ww. obszarów.
NaleŜy zapewnić ochronę:
– ukształtowania dna doliny wraz z jej skarpami,
– pokrycia terenu, w tym szczególnie łąkowo-pastwiskowego uŜytkowania z
zadrzewieniami naskarpowymi doliny oraz wzdłuŜ koryta rzeki,
– przed zabudową i zmianą sposobu uŜytkowania.
Na obszarze:
– ZPK DOLINY MŁYŃSKIEJ naleŜy zapewnić szczególną ochronę wschodniego
skrzydła doliny oraz strefy dna doliny, z licznymi pojedynczymi i alejowymi
wierzbami „płaczącymi”;
– ZPK
DOLINY PSIŃCA naleŜy zapewnić ochronę mozaiki ekosystemów,
korzystnej dla podtrzymania róŜnorodności florystycznej i faunistycznej;
– ZPK NAGŁÓW naleŜy zapewnić zachowanie zespołów leśnych łęgu (FraxinoAlnetum) i grądu wysokiego (Querco-Carpinetum).
3) STREFA SZCZEGÓLNEJ OCHRONY KRAJOBRAZU PRZYRODNICZEGO –
projektowana w celu ochrony walorów krajobrazu przyrodniczego oraz zahamowania
degradacji walorów przyrodniczych i rolniczej przestrzeni produkcyjnej, obejmująca:
– doliny cieków wodnych wraz z szerokimi wcięciami w wysoczyzny PŁASKOWYśU
GŁUBCZYCKIEGO.
ZASADY OCHRONY:
__________________________________________________________________________________________
Strona 230
229
NaleŜy wykluczyć lokalizację zabudowy oraz obiektów wysokich i wysokościowych
(elektrowni wiatrowych, wieŜ telefonii komórkowej, instalacji w gospodarstwach
rolnych, linii energetycznych wysokich napięć, taśmociągów i innych instalacji i
urządzeń).
– przeznaczania najsłabszych gruntów pod zalesienie, wprowadzania pasów
przeciwerozyjnych w postaci zadrzewień i zakrzewień, wykonywania zabiegów
przeciw erozji wodnej związanych z zadarnianiem i zadrzewianiem stromych
stoków na granicy wysoczyzny i dolin rzecznych, zachowania i wprowadzania
szerokich miedz,
– łączenia stref korytarzami w postaci liniowych zadrzewień.
4) PARK KULTUROWY - postulowany do utworzenia jako wielkoobszarowa forma
ochrony krajobrazu kulturowego o znaczeniu regionalnym, obejmująca zabytkowy:
– KRAJOBRAZ OSADNICZY OSOBŁOGI – DÓBR OPPERSDORFÓW – obejmujący
obszar gminy Głogówek, Lubrza oraz południowo-wschodnią część obszaru gminy
BIAŁA (grunty wsi WILKÓW).
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy dąŜyć do ostatecznego sprecyzowania granic i struktury przestrzennej
obszaru postulowanego do ochrony w skali przyległych (zainteresowanych) gmin na
podstawie opracowań obejmujących szczegółową identyfikację reprezentatywnych i
charakterystycznych cech krajobrazu, jego stanu i walorów, w powiązaniu z
uwarunkowaniami przyrodniczymi, umoŜliwiających ocenę potrzeby i kosztów
utworzenia parku kulturowego.
Do czasu ustanowienia parku naleŜy stosować zasady ochrony i kształtowania
przyrody, dóbr kultury i krajobrazu, określone w niniejszym studium.
5) STREFA OCHRONY ZABYTKOWEGO KRAJOBRAZU OSADNICZEGO –
projektowana w celu ochrony walorów krajobrazowych zabytkowych układów
ruralistycznych, obejmująca:
– wieś ŚMICZ i PRĘśYNA w granicach projektowanej strefy B - ochrony
konserwatorskiej;
– wieś WILKÓW, KOLNOWICE i RADOSTYNIA w granicach projektowanej strefy
ochrony kompozycji przestrzennej historycznych układów ruralistycznych i zespołów
zabudowy.
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy zapewnić:
– ochronę i rewaloryzację zabytków, historycznych form przestrzennych i oraz
harmonijnego wpisania ich w krajobraz;
– zachowanie i eksponowanie indywidualnych cech krajobrazu, a takŜe
podtrzymanie tradycyjnych, regionalnych form architektonicznych;
– kontynuowanie tradycji miejsca, zarówno w zakresie układu przestrzennego
jak i obiektów architektonicznych. w tym szczególnie zaniechać rutynizacji
poczynań planistyczno - przestrzennych oraz architektonicznych.
– ograniczania rozpraszania zabudowy poprzez rozwój zwartych zespołów
zabudowy wsi, nawiązujących do stylu regionalnego i cech krajobrazu
kulturowego,
– przebudowy
lub
izolowania zielenią
wysoką istniejących obiektów
dysharmonijnych.
W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego naleŜy określić lokalne
zasady kształtowania zabudowy, zapewniające ochronę i podnoszenie walorów
krajobrazu kulturowego.
__________________________________________________________________________________________
Strona 231
230
6) STREFA OCHRONY EKSPOZYCJI DALEKIEGO lub BLISKIEGO WIDOKU –
projektowana w celu zachowania ekspozycji panoramy oraz ekspozycji zespołu
zabudowy o wysokich walorach kulturowych lub obiektu stanowiącego pozytywną
dominantę przestrzenną, zapewniająca ekspozycję:
– GÓR OPAWSKICH - obejmująca obszar zawarty pomiędzy DW 414 i DP 1258 O
oraz obszar połoŜony na południe od drogi DP 1275 O (grunty wsi Józefów);
– miasta BIAŁA – obejmująca obszar połoŜony po południowej stronie miasta
zawarty pomiędzy drogami DW 414 – DP 1258 O i DG 106558 O (najbardziej
wartościowa ekspozycja układu staromiejskiego i wsi PręŜyna z sześcioma
dominantami przestrzennymi), obszar połoŜony po północnej stronie miasta i
zachodniej stronie drogi DW 414 (ekspozycja zamku), obszar połoŜony po północnozachodniej stronie miasta zawarty pomiędzy drogami DP 1252 O – DP 1206 O
(ekspozycja układu staromiejskiego z dominantami przestrzennymi),
obszar
połoŜony po zachodniej stronie miasta na południe od drogi DP 1526 O (widok na
wzgórze z wieŜą kościelną z otaczającą ją zabudową),
– wsi ŚMICZ – obejmująca obszar połoŜony na wschód od wsi, zawarty pomiędzy
drogami DP 1205 O - DP 1526 O (ekspozycja wieŜy kościoła otoczonej dachami
zabudowy wsi),
– wsi GOSTOMIA – obejmująca obszar połoŜony po południowej stronie drogi DP
1273 O oraz po północnej stronie drogi DP 1208 O (ekspozycja wieŜy kościoła
otoczonej zabudową wsi),
– wsi WILKÓW – obejmująca obszar połoŜony po zachodniej stronie wsi, na północ od
drogi DP 1208 O (ekspozycja historycznej zabudowy wsi),
– wsi LIGOTA BIALSKA i RADOSTYNIA – obejmująca obszar połoŜony po północna
stronie miasta, na północny-zachód od drogi DW 414 (ekspozycja wieŜy kościoła w
Ligocie Bialskiej oraz zespołu zabudowy robotniczej w Radostyni);
– wsi RADOSTYNIA - obejmująca obszar połoŜony po wschodniej stronie drogi DP
1206 O oraz po zachodniej stronie drogi DW 414,
– wsi ŁĄCZNIK – obejmująca obszar połoŜony po zachodniej stronie drogi DW 414
(ekspozycja kościoła w otoczeniu zabudowy wsi) oraz obejmująca obszar połoŜony
po wschodniej stronie drogi DW 414 (ekspozycja zespołu pałacowo-parkowego wsi
MOSZNA).
ZASADY OCHRONY:
NaleŜy :
– dąŜyć do zachowania lokalnych cech ukształtowania i pokrycia oraz uŜytkowania
(dominującego - rolniczego) i zagospodarowania obszaru, zawartego pomiędzy
ciągiem widokowym (drogą), a oglądaną panoramą lub obiektem,
– obszar wykluczyć z zabudowy oraz lokalizacji innych obiektów budowlanych, w
tym szczególnie wysokich i wysokościowych, mogących przesłonić lub zakłócić
odbiór widoku (elektrowni wiatrowych, wieŜ telefonii komórkowej, instalacji w
gospodarstwach rolnych, linii energetycznych wysokich napięć, taśmociągów i
innych instalacji i urządzeń o wysokości > 12m).
zasady zagospodarowania obszaru, zapewniające ochronę ekspozycji dalekiego lub
bliskiego widoku.
7) STREFA OCHRONY CIĄGU i PUNKTU WIDOKOWEGO - umoŜliwiającego obserwację
dalekiego lub bliskiego widoku, obejmująca odcinki dróg, stanowiące ciągi widokowe,
oraz punkty widokowe na drodze:
– DW 414 - widok na wieŜe kościoła w Łączniku, widok na park i wieŜę zamku w
Mosznej, widok na wieś Radostynia z doliną rzeki Białej, widok na zamek w Białej,
widok na wieŜę kościoła w Ligocie Bialskiej, widok na miasta Biała z dominantami
przestrzennymi, widok na Góry Opawskie;
– DW 409 – widok na zamek w Mosznej;
__________________________________________________________________________________________
Strona 232
231
– DP 1268 O – widok na zespół zabudowy robotniczej w Radostyni;
– DP 1258 O – widok na Góry Opawskie;
– DP 1273 O – widok na zabudowę wsi Gostomia z wieŜą kościoła;
– DP 1208 O – widok na wiatrak holenderski w Gostomi;
– DP 1205 O – widok na zabudowę wsi Śmicz z wieŜą kościoła.
ZASADY OCHRONY:
Zagospodarowanie przestrzenne naleŜy kształtować w taki sposób, aby nie
wprowadzać na osi widoku lub w polu widzenia obiektu oglądanego (panoramy
miasta, wsi lub zespołu zabudowy zabytkowej lub dominant przestrzennych) obiektów
mogących przesłonić lub zakłócić odbiór widoku, w tym szczególnie dysharmonijnie
wkomponowanych w krajobraz obiektów wysokich i wysokościowych (anten
telekomunikacyjnych, elektrowni wiatrowych, kominów, napowietrznych linii
energetycznych itp.).
zasady zagospodarowania obszarów połoŜonych w otoczeniu punktu widokowego
oraz na osi widoku, zapewniające ochronę oglądanej panoramy miasta i wsi.
4. OBSZARY PROBLEMOWE – WYMAGAJĄCE REWALORYZACJI
LUB REHABILITACJI
Wskazuje się obszary, objęte ochroną ze względu na zachowane walory kulturowe i
przestrzenne lub projektowane do takiej ochrony, wymagające rewaloryzacji i rewitalizacji:
1) OBSZARY ZDEGRADOWANE na obszarze gminy, których stan i funkcjonowanie nie
jest adekwatne do rangi obszaru i połoŜenia, jednak o duŜym potencjale społecznym,
gospodarczym i kulturowym, wymagające rewaloryzacji lub przekształceń, obejmujące:
o OBSZAR CENTRUM MIASTA BIAŁA – połoŜony w obrębie strefy A - ścisłej ochrony
konserwatorskiej, w tym szczególnie:
– RYNEK miejski,
– zespół zamkowy wraz z otaczającą go zielenią,
– kwartały zabudowy zawarte pomiędzy ul. 1-Maja – Góra Wolności – Plac
Zamkowy, ul. Wałową – miejskie mury obronne,
– zabudowa ul. Oświęcimskiej,
– wzniesienie, na którym lokowano miasto średniowieczne,
o zespół zamkowo – parkowy w CHRZELICACH wraz z sąsiednią zabudową
mieszkalno-usługową, ujętą w gminnej ewidencji zabytków,
o zespół zabudowy folwarcznej (popałacowej) wraz z parkiem krajobrazowym w
RADOSTYNI,
o teren CENTRUM wsi GOSTOMIA, ŚMICZ i PRĘśYNA.
Na obszarze CENTRUM MIASTA BIAŁA naleŜy dąŜyć do:
– podnoszenia jakości przestrzeni publicznych i półprywatnych, zwiększenia
nasycenia usługami, poprawy stanu środowiska zamieszkania oraz tworzenia
warunków rekreacji,
– oŜywienia społeczno-gospodarczego poprzez rozwój turystyki i kultury,
udostępnienie terenów niewykorzystanych i zdegradowanych pod nowe
inwestycje oraz poprawę infrastruktury komunikacyjnej pieszej, rowerowej i
samochodowej i systemu parkowania,
– usuwania zaniedbań w zakresie stanu technicznego zabudowy i infrastruktury
technicznej oraz estetyki zabudowy i jej otoczenia,
– opracowanie programu rewitalizacji obszaru o charakterze systemowym,
uwzględniającego działania operacyjne i niezbędny zakres prac publicznych,
wspomagających rewaloryzację i rewitalizację obszaru.
__________________________________________________________________________________________
Strona 233
232
Na obszarze zespołu zamkowo-parkowego w CHRZELICACH
oraz zespołu
folwarcznego w RADOSTYNI naleŜy dąŜyć do:
– rewitalizacji zespołów zabudowy umoŜliwiającej ich wykorzystanie na cele
usługowe, w tym szczególnie turystyczno-rekreacyjne, odbudowy i rewaloryzacji
zamku oraz rewaloryzacji parku krajobrazowego, lub teŜ do wprowadzania takich
funkcji dla poszczególnych zespołów zabudowy, aby umoŜliwiły kompleksowe ich
uŜytkowanie (przez jednego właściciela) oraz kompleksową rewaloryzację,
Na obszarze CENTRUM wsi naleŜy dąŜyć do:
– podniesienia jakości przestrzeni publicznych, zapewniających zwiększenie rangi i
znaczenia obszaru oraz umacniania więzi społecznych mieszkańców,
– zwiększenia intensywności wyposaŜenia w usługi.
5. OBSZARY LOKALIZACJI INWESTYCJI CELU PUBLICZNEGO
5.1. OBSZARY LOKALIZACJI INWESTYCJI O ZNACZENIU PONADLOKALNYM
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest dokumentem, który w sposób
systemowy zajmuje się zagospodarowaniem przestrzennym województwa. Jest
dokumentem uwzględniającym istniejące przestrzenne uwarunkowania, priorytety i cele
strategiczne rozwoju województwa wynikające bezpośrednio z kierunków polityki społeczno
– gospodarczej zawartej w strategii rozwoju województwa opolskiego oraz celów i kierunków
zagospodarowania przestrzennego, określonych w koncepcji polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju, strategii zrównowaŜonego rozwoju kraju oraz polityk sektorowych
(w tym polityki ekologicznej państwa).
Zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego w
granicach administracyjnych gminy Biała, przewiduje się realizację następujących inwestycji
celu publicznego stanowiących zadania ponadlokalne o znaczeniu wojewódzkim i krajowym:
w zakresie komunikacji:
– przebudowa drogi wojewódzkiej DW 414 relacji Opole – Lubrza do pełnych
parametrów klasy G na odcinku Krobusz – Biała oraz Biała – Dobroszewice,
– modernizację drogi wojewódzkiej DW 407 relacji Nysa – Łącznik do pełnych
parametrów klasy Z, wraz z budową obwodnicy wsi Łącznik,
– modernizację drogi wojewódzkiej DW 409 relacji Dębina – Strzelce Opolskie do
pełnych parametrów klasy G,
– przebieg linii kolejowej nr 306 relacji Prudnik – Krapkowice;
w zakresie infrastruktury technicznej:
– przebudowa dwutorowej linii napowietrznej 110kV relacji Hajduki – Ceglana Blachownia, Zdzieszowice – Hajduki;
w zakresie ochrony i wykorzystania zasobów środowiska przyrodniczego:
– połoŜenie północnej części obszaru gminy w granicach obszaru Chronionego
Krajobrazu BORY NIEMODLIŃSKIE,
– projektowany Obszar Chronionego Krajobrazu DOLINA BIAŁEJ,
– zachowanie rezerwatu przyrody JELENI DWÓR,
– występowanie złóŜ surowców ilastych ceramiki budowlanej – BIAŁA,
– występowanie złóŜ piasków i Ŝwirów – POGÓRZE I ŁĄCZNIK,
w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego:
– historyczny staromiejski układ urbanistyczny miasta Biała,
– projektowany pomnik historii ”BIAŁA – cmentarz Ŝydowski z grodziskiem”,
– objęcie ochroną historycznego układu ruralistycznego wsi Chrzelice.
W zakresie ochrony przeciwpowodziowej:
– obszar zalewu podczas powodzi w 1997 r. na rzece Biała,
– projektowane zbiorniki małej retencji BIAŁA I na rzece Biała, BIAŁA II na Potoku
Kolnowickiem (Psiniec) i MIONÓW na rzece Młynówka;
__________________________________________________________________________________________
Strona 234
233
w zakresie gospodarki wodnej:
– połoŜenie w obszarze głównych zbiorników wód podziemnych: GZWP 332 –
Subniecka Kędzierzyńsko-Kozielska, GZWP 337 Dolina Kopalna Lasy Niemodlińskie
oraz GZWP 338 Subzbiorniik Paczków – Niemodlin, wymagających wysokiej ochrony
zasobów wodnych,
– połoŜenie w obszarze czwartorzędowej struktury wodonośnej Dolina Kopalna
Jaśkowice – Przylesie.
W zakresie ponadlokalnych zadań o znaczeniu powiatowym na obszarze gminy Biała
studium uwzględnia modernizacją dróg powiatowych wraz z budową obejść drogowych
miejscowości na drogach klasy G oraz zachowanie infrastruktury społecznej w zakresie
ochrony zdrowia, oświaty ponadpodstawowej, a takŜe ochrony bezpieczeństwa ludzi i
mienia.
5.2. OBSZARY LOKALIZACJI INWESTYCJI O ZNACZENIU LOKALNYM
Zgodnie z wieloletnim planem inwestycyjnym, ujętym w PLANIE ROZWOJU LOKALNEGO
GMINY BIAŁA, główne cele rozwoju gminy będą osiągane sukcesywnie poprzez realizację
następujących lokalnych zadań publicznych, obejmujących w szczególności:
w zakresie poprawy sprawności funkcjonowania i bezpieczeństwa ruchu
komunikacyjnego, w tym:
– pomoc formalno-prawną przy wykupie gruntów dla budowy zachodniej obwodnicy
miasta w ciągu drogi powiatowej DP 1205 O oraz obwodnic terenów zabudowanych
wsi SOLEC i ROSTKOWICE w ciągu drogi powiatowej DP 1208 O, wsi ŚMICZ w
ciągu drogi powiatowej DP 1025 O oraz wsi LIGOTA BIALSKA w ciągu drogi
powiatowej DP 1026 O.
modernizację i budowę systemów infrastruktury technicznej, w tym szczególnie:
– modernizacja systemu wodociągowego uwzględniająca powiązania awaryjne sieci
komunalnych,
– likwidacja niektórych ujęć wody i zastępowanie ich nowymi źródłami wody pitnej
(KROBUSZ),
– poszukiwanie nowych źródeł wody pitnej (podłączenie sieci wodociągowej wsi
SMOLARNIA),
– budowę systemu kanalizacji sanitarnej, w tym szczególnie z uwzględnieniem
terenów zabudowanych i projektowanych do zabudowy w mieście BIAŁA, a takŜe
wsi ŁĄCZNIK.
w zakresie gospodarki odpadami:
– udział gminy w budowie regionalnego systemu gospodarki odpadami w powiecie
PRUDNIK , docelowo z gminą NYSA ,
– rozszerzenie segregacji odpadów „u źródła”, rozstawienie większej liczby
kontenerów (szkło białe i kolorowe, plastik, aluminium, papier i tektura, odpady
niebezpieczne),
w zakresie ochrony środowiska (obok inwestycji infrastrukturalnych):
– wymiana lub modernizacja pieców grzewczych w obiektach komunalnych na piece
wymagające paliwa ekologicznego,
– popieranie modernizacji i rozbudowy miejskiego systemu ciepłowniczego.
W zakresie ochrony przyrody i krajobrazu;
– opracowanie inwentaryzacji przyrodniczej gminy,
– rewitalizacja zabytkowych parków wiejskich oraz cmentarzy,
__________________________________________________________________________________________
Strona 235
234
–
–
wprowadzanie nowych zadrzewień i zakrzewień na obszarze PłaskowyŜu
Głubczyckiego, preferowanie rodzimych gatunków drzew i krzewów,
wspieranie inicjatyw zmierzających do zalesiania terenów rolnych naraŜonych na
erozję wodną, w tym szczególnie naraŜonych na erozję w stopniu silnym.
w zakresie infrastruktury społecznej;
– budowa zewnętrznych boisk sportowych przy szkołach publicznych w Białej,
Łączniku i Gostomi,
– budowa zamkniętej hali sportowej w Łączniku.
w zakresie gospodarki przestrzennej:
– realizacja projektu rewaloryzacji rynku w BIAŁEJ (remont nawierzchni i oświetlenia
rynku z nawiązaniem do jego historycznego wyglądu),
– zagospodarowanie terenu Parku Miejskiego w BIAŁEJ,
– realizacja zieleni publicznej w Łączniku,
– realizacja programu rewitalizacji terenów miejskich w BIAŁEJ,
– budowa mieszkań.
Planowane do wykonania zadania są zgodne z
kierunkami zagospodarowania
przestrzennego przyjętymi w niniejszym studium.
6. OBOWIĄZKI W ZAKRESIE SPORZĄDZENIA MIEJSCOWYCH
PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
6.1. OBSZARY, DLA KTÓRYCH SPORZĄDZONO PLAN MIEJSCOWY
W trybie ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (jt: Dz. U. Nr
15 z 1999r., poz. 139),
władze samorządowe gminy Biała sporządziły i uchwaliły
następujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego:
TABELA 36
GMINA BIAŁA – wykaz obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego uchwalonych w trybie ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym –
stan 2013 r.
lp.
NAZWA PLANU
4
MPZP fragmentu wsi KROBUSZ –
sporządzony w celu korekty przebiegu
odcinka drogi wojewódzkiej nr 414
UCHWAŁA
PUBLIKACJA
uchwała Nr IV/41/03 RM Dz. Urz. Woj. Opolskiego
w Białej z dnia 11 marca z dnia 17 kwietnia 2003r.
2003r.
Nr 28, poz. 657
W trybie obowiązującej ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) uchwalono następujące plany
miejscowe:
TABELA 37
GMINA BIAŁA – wykaz obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego uchwalonych w trybie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym – stan 2013 r.
lp.
NAZWA PLANU
1 MPZP wieś GOSTOMIA
2
MPZP wieś ROSTKOWICE
UCHWAŁA
Uchwała Nr XXX/314/06
RM w Białej z dnia
30 czerwca 2006 r.
RM w Białej z dnia
30 czerwca 2006 r.
PUBLIKACJA
Dz. Urz. Woj. Opolskiego
z 16 sierpnia 2006 r.
Nr 54, poz. 1682
Nr 55, poz. 1709
__________________________________________________________________________________________
Strona 236
235
3
MPZP wieś SOLEC
RM w Białej z dnia
30 czerwca 2006 r.
Nr 55, poz. 1710
4
MPZP wieś WILKÓW
RM w Białej z dnia
30 czerwca 2006 r.
Nr 56, poz. 1732
5
MPZP miasta BIAŁA
Uchwała Nr XXV/284/09
RM w Białej z dnia
31 sierpnia 2009 r.
MPZP dla terenów lokalizacji farmy
Uchwała
wiatrowej na gruntach wsi KROBUSZNr XXXVII/409/10
GOSTOMIA-SOLEC
RM w Białej z dnia
5 listopada 2010 r.
MPZP dla terenów lokalizacji farmy
Uchwała nr
wiatrowej na gruntach miasta BIAŁA oraz XXXVII/410/10
wsi OLBRACHCICE
RM w Białej z dnia
05 listopada 2010 r.
MPZP dla terenów lokalizacji farmy Uchwała nr
wiatrowej na gruntach wsi BROWINIEC XXXVII/411/10
POLSKI - ROSTKOWICE - WILKÓW
RM w Białej z dnia
05 listopada 2010 r.
MPZP wieś ŁĄCZNIK
uchwała Nr III.23.2011
RM w Białej z dnia
10 luty 2011 r.
z 26 października 2009 r.
Nr 87, poz. 1282
z 30 grudnia 2010 r.
Nr 159, poz. 1897
6
7
8
9
z 31 grudnia 2010 r.
Nr 161, poz. 1907
30 grudnia 2010 r.
Nr 160, poz. 1900
z dnia 4 kwietnia 2011 r.
Nr 33, poz. 420
Obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego zapewniają pokrycie
obszaru gminy w ok. 23%, przy czym obszar miasta pokryty jest planem miejscowym w
100%, a obszar wiejski gminy około 16,7%. Pięć wsi gminy (z 28 sołectw) posiada
obowiazujacy plan miejscowy na tereny zabudowane, w tym wieś Łącznik w granicach
geodezyjnych sołectwa.
6.2. OBSZARY, DLA KTÓRYCH SPORZĄDZENIE MIEJSCOWEGO PLANU JEST
OBOWIĄZKOWE NA PODSTAWIE PRZEPISÓW ODRĘBNYCH
Zgodnie z obowiązującym obecnie prawem istnieje wymów sporządzenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego dla następujących obszarów:
TABELA 38
GMINA BIAŁA – obszary, dla których wymagane jest sporządzenie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych
L
Podstawa prawna
p.
obowiązku sporządzenia
Lokalizacja – obszar
planu miejscowego
1
Ustawa o planowaniu i
zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. z 2003r.
Nr 80, poz. 717 z późn. zm.)
•
•
•
Obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i
podziałów nieruchomości (art. 10 ust. 2 pkt 8):
– nie wyznacza się w niniejszym studium.
Obszary lokalizacji obiektów handlowych o powierzchni
sprzedaŜy większej niŜ 2000m2 (art. 10 ust. 2 pkt 8):
- nie wyznacza się w niniejszym studium (zakazuje się
lokalizacji takich obiektów handlowych).
Obszary przestrzeni publicznej (art. 10 ust. 2 pkt 8):
- wymienione w rozdziale 2.3.3. – Przestrzenie publiczne
__________________________________________________________________________________________
Strona 237
236
•
2.
art. 7 ustawy z dnia 3 lutego
1995 r. o ochronie gruntów
rolnych i leśnych
(j.t.Dz.U.2004.121.1266 ze zm.)
•
•
3.
art. 16 ust. 6 ustawy z dnia 23
•
lipca 2003r. o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami
(Dz.U.2003.162. 1568 ze zm.)
lipca 2002 r. Prawo lotnicze
(j.t.Dz.U.2012.933 ze zm.)
art. 38(b) ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o lecznictwie
uzdrowiskowym, uzdrowiskach i
obszarach uzdrowiskowych oraz
o gminach uzdrowiskowych
(j.t.Dz.U.2012.651)
art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 maja
1999 r. o ochronie terenów
byłych hitlerowskich obozów
zagłady (Dz.U.1999.41.412 ze
zm.)
art. 4(g) ust. 2 ustawy z dnia 30
maja 1996 r. o gospodarowaniu
niektórymi składnikami mienia
Skarbu Państwa oraz o Agencji
Mienia Wojskowego
(j.t.Dz.U.2004.163.1711 ze zm.)
czerwca 1994r. o
zagospodarowaniu
nieruchomości Skarbu Państwa
od wojsk Federacji Rosyjskiej
(Dz.U.1994.79.363 ze zm.)
Opracowanie własne M.O.
i tereny imprez masowych
Art. 14 ust. 7 – plan miejscowy sporządza się
obowiązkowo, jeŜeli przepisy odrębne tak stanowią (tj. w
przypadkach wymienionych poniŜej).
Obszary wyznaczone na terenie gminy pod rozwój
zabudowy, wymagające uzyskania zgody na zmianę
przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze i
nieleśne oraz gruntów leśnych na cele nieleśne (art. 7 ),
w następujących przypadkach :
- Grunty rolne stanowiące uŜytki rolne klas I-III, jeŜeli
ich zwarty obszar przekracza 0,5ha,
- Grunty leśne, stanowiące własność Skarbu Państwa,
- Grunty rolne stanowiące uŜytki rolne klasy IV, jeŜeli
ich zwarty obszar przekracza 1 ha,
Grunty rolne stanowiące uŜytki rolne klasy V i VI,
wytworzone z gleb pochodzenia organicznego i
torfowiska, jeŜeli ich zwarty
obszar przekracza 1
ha,
pozostałe grunty leśne.
Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego sporządza się dla
całego obszaru wyznaczonego w studium.
W gminie Biała postuluje się ustanowienie Kulturowego
KRAJOBRAZU
OSADNICZEGO
OSOBŁOGI
„DÓBR OPPERSDORFÓW”, dla którego (w
przypadku jego ustanowienia, wymagane jest
sporządzenie planu miejscowego.
•
W gminie Biała obszary objęte planem generalnym nie
występują.
•
W gminie Biała obszary ochrony uzdrowiskowej nie
występują.
•
W gminie Biała „Pomniki Zagłady” i ich strefy ochronne
nie występują.
•
W gminie Biała obszary zajęte pod byłe lotniska,
przekazane samorządowi terytorialnemu, nie występują.
•
W gminie Biała nieruchomości przejęte od wojsk
Federacji Rosyjskiej, nie występują.
__________________________________________________________________________________________
Strona 238
237
6.3. OBSZARY, DLA KTÓRYCH GMINA ZAMIERZA SPORZĄDZIĆ PLAN MIEJSCOWY
Gmina Biała nie ma pełnego pokrycia planami miejscowymi, z wyłączeniem miasta Biała i
wsi Łącznik, dla których plany miejscowe sporządzono w granicach geodezyjnych
miejscowości, oraz wsi Gostomia, Solec, Rostkowice i Wilków, dla których plan miejscowy
sporządzono dla terenów zabudowanych.
Władze samorządowe gminy zamierzają przystąpić do sporządzenia miejscowego
zagospodarowania przestrzennego:
– wsi CHRZELICE – uchwała Nr XI.149.2012 Rady Miejskiej w Białej z dnia 10
2012 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego
zagospodarowania przestrzennego wsi Chrzelice;
– wsi POGÓRZE - uchwała Nr XI.148.2012 Rady Miejskiej w Białej z dnia 10
2012 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego
zagospodarowania przestrzennego wsi Pogórze.
planu
lutego
planu
lutego
planu
Dla obszarów wiejskich, nie objętych miejscowym planem zagospodarowania
przestrzennego, proponuje się przyjąć następującą kolejność sporządzania planu
miejscowego, uwzględniającą uwarunkowania wynikające z potrzeb ochrony środowiska
przyrodniczego i kulturowego, przewidywane moŜliwości rozwoju oraz ilość złoŜonych
wniosków:
ŚMICZ - ze względu na wysokie walory kulturowe i krajobrazowe, planowane inwestycje
ponadlokalne w zakresie komunikacji oraz przewidywany rozwój wsi,
RADOSTYNIA – ze względu na wysokie walory kulturowe i krajobrazowe oraz
moŜliwości rozwoju funkcji turystyczno-rekreacyjnych,
PRĘśYNA - ze względu na wysokie walory kulturowe krajobrazowe oraz potrzebę
zahamowania procesów ich degradacji, a takŜe przewidywany rozwój wsi (w tym
mieszkalnictwa),
OLBRACHCICE – ze względu na potrzebę ochrony walorów kulturowych i
krajobrazowych oraz przewidywany rozwój wsi.
Dla pozostałych obszarów gminy brak jest pilnej potrzeby sporządzenia miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego, przy czym proponuje się sporządzenie m.p.z.p:
dla farmy wiatrowej usytuowanej na gruntach wsi KOLNOWICE- ŚMICZ;
KOLNOWICE, MIŁOWICE i BROWINIEC POLSKI – ze względu na potrzebę ochrony
walorów kulturowych i krajobrazowych,
WASIŁOWICE, KROBUSZ, MOKRA, LIGOTA BIALSKA i GRABINA – ze względu na
potrzebę uporządkowania struktury przestrzennej oraz zapewnienia rozwoju.
Na podstawie analiz ruchu budowlanego, moŜliwości i preferencji rozwoju uznaje się, Ŝe brak
jest potrzeby sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla wsi
BRZEŹNICA, CZARTOWICE, GÓRKA PRUDNICKA, LASKOWIEC, NOWA WIEŚ
PRUDNICKA, OGIERNICZE i OTOKI. Podjęcie sporządzenia planów miejscowych nie jest
jednak wykluczone.
6.4. OBSZARY, DLA KTÓRYCH ISTNIEJE OBOWIĄZEK SPORZĄDZENIA PLANU
OCHRONY, WYNIKAJĄCY Z PRZEPISÓW ODRĘBNYCH
Na obszarze gminy Biała nie występują obszary o walorach przyrodniczych wymagających
sporządzenia planów ochrony na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o
ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880).
Postulowany do utworzenia PARK KULTUROWY, zapewniający
ochronę KRAJOBRAZU
__________________________________________________________________________________________
Strona 239
238
OSADNICZEGO OSOBŁOGI – DÓBR OPPERSDORFÓW (obejmujący takŜe obszar gminy
Głogówek i Lubrza), w przypadku jego ustanowienia będzie wymagał sporządzenia planu
ochrony, zgodnie z art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece
nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Na obszarze gminy projektowany
park kulturowy obejmuje obszar wsi WILKÓW.
_____________________________ KONIEC ___________________________________
AUTOR mgr inŜ. arch. Maria Oleszczuk
__________________________________________________________________________________________
Strona 240
NINIEJSZY RYSUNEK STANOWI
ZAŁĄCZNIK NR 2
DO UCHWAŁY NR XXXII.359.2014
RADY MIEJSKIEJ W BIAŁEJ
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINA BIAŁA
RYSUNEK - KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO I STRUKTURA FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNA skala 1 : 10 000
OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
OCHRONA ZASOBÓW PRZYRODY OŻYWIONEJ
GRANICA ADMINISTRACYJNA GMINY
ISTNIEJĄCE / PLANOWANE
GRANICE MIEJSCOWOŚCI
REZERWATY PRZYRODY (USTANOWIONY - RP JELENI
DWÓR)
GRANICA DOPUSZCZALNEGO ZAINWESTOWANIA - (KSZTAŁTOWANIA
ZWARTEJ ZABUDOWY TERENÓW OSADNICZYCH ISTNIEJĄCYCH
I ROZWOJOWYCH-PLANOWANYCH)
STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE UJĘTE W GMINNEJ EWIDENCJI
ZABYTKÓW
POMNIKI PRZYRODY (USTANOWIONY - CHRZELICE,
PROJEKTOWANE - ALEJE NA GRUNTACH WSI WILKÓW, GOSTOMIA,
BROWINIEC POLSKI, OLBRZCHCICE I SOLEC
ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE OTWARTE
ZESPOŁY SYSTEMU EKOLOGICZNEGO
STREFA OW - OBSERWACJI ARCHEOLOGICZNEJ OBEJMUJĄCA
OBSZAR MIASTA BIAŁA, WSI ŚMICZ, PRĘŻYNA I GOSTOMIA
ZESPOŁY PRZYRODNICZO - KRAJOBRAZOWE (PROJEKTOWANE ZPK DOLINA MŁYŃSKIEJ, ZPK DOLINA POTOKU KOLNOWICKIEGO
ORAZ ZPK NAGŁÓW)
E1
OBSZARY WĘZŁOWE SYSTEMU EKOLOGICZNEGO
O ZNACZENIU PONADLOKALNYM - szczególnie chronione
E2
OBSZARY WĘZŁOWE SYSTEMU EKOLOGICZNEGO
O ZNACZENIU LOKALNYM - chronione
STREFA A - ŚCISŁEJ OCHRONY KONSERWATORSKIEJ - OBSZAR WPISANY
DO REJESTRU ZABYTKÓW OBEJMUJĄCY ŚREDNIOWIECZNY
UKŁAD PRZESTRZENNY MIASTA BIAŁA
MIEJSCA WYSTĘPOWANIA STANOWISK ROŚLIN CHRONIONYCH
I RZADKICH
STREFA B - OCHRONY KONSERWATORSKIEJ OBEJMUJĄCA
PRZEDMIEŚCIA BIAŁEJ, STARE MIASTO ORAZ WIEŚ GOSTOMIA,
PRĘŻYNA I ŚMICZ
PASY ZIELENI WIATROCHRONNEJ
OBSZARY KORYTARZY I SIĘGACZY EKOLOGICZNYCH
O ZNACZENIU LOKALNYM - chronione
Z1
E1
TERENY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW - BIAŁA-CMENTARZ
ŻYDOWSKI ORAZ ZESPÓŁ PARKOWO-ZAMKOWY W CHRZELICACH
NATURALNE SIEDLISKA PRZYRODNICZE - PLANOWANE DO OCHRONY
(WYSTĘPUJĄCE GŁÓWNIE W DOLINACH CIEKÓW I ZBIORNIKÓW
WODNYCH )
OBSZARY KORYTARZY EKOLOGICZNYCH O ZNACZENIU
REGIONALNYM - szczególnie chronione
STREFA OCHRONY KOMPOZYCJI PRZESTRZENNEJ HISTORYCZNYCH
UKŁADÓW RURALISTYCZNYCH I ZESPOŁÓW ZABUDOWY
OCHRONA ZASOBÓW PRZYRODY NIEOŻYWIONEJ
41
4-
E4
STREFA W - ŚCISŁEJ OCHRONY ARCHEOLOGICZNOKONSERWATORSKIEJ - OBSZAR WPISANY DO REJESTRU ZABYTKÓW
(MIASTO BIAŁA)
OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU (USTANOWIONY BORY NIEMODLIŃSKIE, PROJEKTOWANY - DOLINA BIAŁEJ)
STRUKTURA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNA
E3
STANOWISKA ARCHEOLOGICZNE WPISANE
DO REJESTRU ZABYTKÓW
G
OZNACZENIA
OCHRONA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO, ZABYTKÓW
I DÓBR KULTURY WSPÓŁCZESNEJ
OCHRONA ZASOBÓW DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I ZABYTKÓW
OCHRONA ŚRODOWISKA I JEGO ZASOBÓW
POMNIK HISTORII - BIAŁA - CMENTARZ ŻYDOWSKI WRAZ
Z GRODZISKIEM
UDOKUMENTOWANE ZŁOŻA KOPALIN
ZESPOŁY WSPOMAGAJĄCE SYSTEM EKOLOGICZNY
STREFA OCHRONY KONSERWATORSKIEJ ZIELENI ZGODNIE Z TEKSTEM STUDIUM
KOMPLEKSY CHRONIONYCH GLEB MINERALNYCH
I - III KLASY BONITACYJNEJ
R1
OBSZARY ROLNE O WYSOKICH WALORACH PRODUKCYJNYCH
- szczególnie chronione
R2
OBSZARY ROLNE O ŚREDNICH I NISKICH WALORACH
PRODUKCYJNYCH - chronione
E1
ZABYTKI NIERUCHOME WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW
I INNE, UJĘTE W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW - ZGODNIE
Z WYKAZEM W TEKŚCIE STUDIUM
GŁÓWNE ZBIORNIKI WÓD PODZIEMNYCH POLSKI GZWP 332 SUBNIECKA KĘDZIERZYŃSKO GŁUBCZYCKA, GZWP 338
SUBZBIORNIK PACZKÓW-NIEMODLIN I GZWP 337 LASY NIEMODLIŃSKIE
OCHRONA KRAJOBRAZU
DOLINA KOPALNA BIAŁEJ
ZESPOŁY FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE OSADNICZE
ZESPOŁY MIESZKANIOWE
E1
OP
OL
E
E5
OBSZARY WÓD PŁYNĄCYCH I STOJĄCYCH CHRONIONE
DW
WODY POWIERZCHNIOWE STOJĄCE I PLYNĄCE
OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU (USTANOWIONY BORY NIEMODLIŃSKIE, PROJEKTOWANY - DOLINA BIAŁEJ)
STANOWISKA DOKUMENTACYJNE PRZYRODY
NIEOŻYWIONEJ (WILKÓW, OLBRACHCICE, DĘBINA)
ZESPOŁY PRZYRODNICZO - KRAJOBRAZOWE (PROJEKTOWANE DOLINA MŁYŃSKIEJ ORAZ DOLINA PSIŃCA ( POTOKU KOLNOWICKIEGO)
OBSZARY ZABUDOWY ZAGRODOWEJ - KULTUROWE
M2
OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ - WIEJSKIEJ
M3
OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ JEDNORODZINNEJ
- KULTUROWE I WSPÓŁCZESNE
M4
OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ MAŁOMIASTECZKOWEJ
- KULTUROWE
M5
OBSZARY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ WIELORODZINNEJ
RP „JELENI DWÓR ”
E1
STREFA SZCZEGÓLNEJ OCHRONY KRAJOBRAZU
PRZYRODNICZEGO
OCHRONA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE
OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I KOPALIN
PARK KULTUROWY
OBSZARY I TERENY GÓRNICZE
STREFA OCHRONY ZABYTKOWEGO KRAJOBRAZU
OSADNICZEGO (STAROMIEJSKICH I RURALISTYCZNYCH UKŁADÓW
PRZESTRZENNYCH)
OBSZARY POEKSPLOATACYJNE
STREFA OCHRONY EKSPOZYCJI DALEKIEGO
LUB BLISKIEGO WIDOKU
OBSZARY NATURALNYCH ZAGROŻEŃ GEOLOGICZNYCH
W OBRĘBIE PŁASKOWYŻU GŁUBCZYCKIEGO - PLANOWANE
DO ZADARNIENIA (SPADKI >5%) I ZALESIENIA (SPADKI >10%)
ZESPOŁY USŁUGOWE
STREFA OCHRONY CIĄGU I PUNKTU WIDOKOWEGO
41
4-
OCHRONA WÓD
E1
G
M1
U1
U2
OBSZAR CENTRUM USŁUGOWEGO O ZNACZENIU GMINNYM
- STAROMIEJSKIEGO
U3
OBSZARY KONCENTRACJI USŁUG - KULTUROWE
LUB WSPÓŁCZESNE
DW
OBSZARY WIEJSKICH OŚRODKÓW USŁUGOWYCH
- KULTUROWE
STREFY UJĘĆ WODY - TEREN OCHRONY BEZPOŚREDNIEJ
- SYMBOL OZNACZA , ŻE NA RYSUNKU STUDIUM NIE ZOSTOSOWANO
ŻADNYCH OZNACZEŃ GRAFICZNYCH I OBOWIĄZUJĄ USTALENIA
ZAWARTE W TEKŚCIE STUDIUM
E1
Z
70 O DP 12
STREFY UJĘĆ WODY - TEREN OCHRONY POŚREDNIEJ DLA
ZESPOŁU UJĘĆ WODY MIASTA PRUDNIK I BIAŁA ORAZ GMINY
LUBRZA
ZESPOŁY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ
(L)
OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO
T
P1
OBSZARY PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH OBSZARY NISKIEGO RYZYKA LOKALIZACJI BIOGAZOWNI LUB
OBIEKTÓW ENERGETYKI SŁONECZNEJ, ZGODNIE Z TEKSTEM STUDIUM
P2
OBSZARY PRODUKCJI ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH OBSZARY NISKIEGO RYZYKA LOKALIZACJI OBIEKTÓW
ENERGETYKI WIATROWEJ
E4
STREFA OCHRONNA OD OBIEKTÓW ENERGETYKI WIATROWEJ,
O MOCY WIĘKSZEJ NIŻ 100kW, ZWIĄZANA Z OGRANICZENIAMI
W ZABUDOWIE, ZAGOSPODAROWANIU I UŻYTKOWANIU TERENU
E1
E1
E1
E5
-G
P4
OBSZARY ZABUDOWY PRODUKCYJNEJ ROLNEJ
- KULTUROWE I WSPÓŁCZESNE
OCHRONA KLIMATU AKUSTYCZNEGO
6O
OBSZARY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ
- WSPÓŁCZESNE
ZGODNIE Z TEKSTEM STUDIUM
120
N
DP
DLI
MO
NIE
P3
E1
OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM
POTENCJALNY ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO NAPOWIETRZNEJ LINII 110 kV
Z1
DP
OCHRONA PRZED POWODZIĄ
E1
M2
DP 1206 O - Z
OBSZARY NARAŻONE NA WYSTĄPIENIE LOKALNYCH
PODTOPIEŃ
NY
SA
KO
RF
AN
TÓ
W
LINIA KOLEJOWA NR 306 O ZNACZENIU LOKALNYM PRZEWIDZIANA DO MODERNIZACJI I REAKTYWACJI
FUNKCJONOWANIA
DW 4
07 - Z
M2
R2
M1
-Z
7-
E5
E5
O-Z
R2
E3
M3
R2
M2
M2
L)
D
O523
106
DG-
-Z
E4
-D
O
13
16
DP
P2(R1)
U1
E2
-G
9
40
-D
O
40
7
06
DG
-1
-D
7O
40
DP 1273 O -
-Z
12 8
73
12
DP
O
U1
V
R1
E5
E4
U1
M1
M3
U3
M1
M3
M3
M1
kV
U1
M1
M1
M3
E4
E4
M2
E4
M1
M1
M1
M1
DP
120
8
O-
D P 12
M1
M1
WILKÓW
M1
G
08 O -
EK
GÓW
O
Ł
G
M2
ROSTKOWICE
O-
Z
U3
D
14
W4
-G
(Z
M1
P2(R1)
-G
-G
R1
110k
V
54
O
-L
P2(R1)
OLBRACHCICE
65
-10
DG
R1
E4
E2
ZPK DOLINA
GOSTOMKI
R1
M1
M1
V
E4
110k
V
E4
M1
M1
22 0 k
R1
G
R1
41
DW
M1
BROWINIEC
POLSKI
E2
R1
P2(R1)
4-
O-
P2(R1)
E4
E5
E2
E2
R1
Z3
M2
65
2
8
O
UD
TR
NIK
ZE
BIN
A
-D
P4
G
-1
0
D
PR
E4
M2
P2(R1)
E
12
R1
E4
N IK
UD
E5
(Z)
-G
(L)
2O
E2
O-Z
1 20
E
WIC
KO
M1
E5
256
DP
5
127
E4
E4
LAS
DP
)
Z(L
O - E2
E2
E4
DP 1
DG-106528 O - D
M1
M1
E2
Y
NOW IEC
WIEN
BRO
PR
E4
DP
- Z(L)
M1 W
Z3
P2(R1)
R1
E2
R1
E2
P2(R1)
R1
02
220kV
58 O
D O DP 1 2
75
BR
OS O - Z(L
)
ZO
WI
CE
E2
O
DP 12
R1
M2
R1
-G
(Z)
161
4
08 O
V
- Z(L)
DP
DP 12
E5
56 O
E2
O-G
D P 12
R1
208
DP 1
R1
)
E2
E5
KA
N
ŻY IK
Ę
PR UDN
PR
O
(L)
8O-Z
E3
Z2 M1
E4
12
D P 12 5
W
R1
P4
E2
G
M2
E2
E2
Z2
W
U3
E4
M3
E4
R1
U1
220k
kV
K
NI
E5
E5
E4
2 20
UD
W
E2
M2
02
E2
P2(R1)
-Z
E4
U3
P2(R1)
R1
E2
R1
81 O
R1
R1
M1
M3
P3
DP
558
DG
PR
E2
M1
M2
P2(R1)
106
E3
R2
ZAWA
DA
DP
-Z
(L
)
R1
R1
D
E2
E5
E2
M2
DG-10650
-Z
O
56
R1
-Z
12
73
110
k
P2(R1)
)
R1
M2
DP 1 2
9O-D
-G
miasto
BIAŁA
- G(Z
1
-Z
DG
414
DW
12
G)
M2
Z1
R1
R1
DP 1208 O - G
Z
O
E3
O-
M1
(L)
-Z
13
202 O
DP
1O
28
R1
6O
-Z
16
509
106
O-D
125
O
M2
E2
M1
M3
Z1
DP
Z(L)
M3
W
M3
E2
DP
M2
M1
DG-106509 O - D
M3
M3
220
U3
Z1
M2
E2
Z1
E2
M1
14
R1
E2
M2
W M1
16
PRĘŻYNA
M2
DP
P2(R1)
E3
U3
DP 1258 O -
U3
U3
P4
Z2
DP 1
M4
M3
Z3
E3
Z2
M1
LASKOWIEC
R1
M2
M1
E2
M4
Z3 U3
kV
DP 1208 O - G(Z)
M1 P3
DG-106509
M1
P3
D
GOSTOMIA
E5
E4
O-
M3
SOLEC
-G
E4
DP
M1
M4
D
R1
O
R1
R1
E4
M4
P3
M3
08
P 12
E2
08
M2
-Z
R2
E2
R1
12
R1
511 O -
1O
M2
M3
U3
U3
M4
P4
DG-106
U2
E4
E4
U3
M3
M3
-Z
(L
)
-Z
M3
M3
Z2
E2
R1
M2
M2
E3
6
10
8
55
O
11
0
M3
M4
Z2
U2
O
DP
R1
51
1O
U3
128
R1
-L
R1
E2
12
56
V
E5
06
DG
M4
R1
-1
M1
K
M4
P
0k
DG
D
1O-Z
E2
P2(R1)
M3
E3
E5
E4
E2
E4
-G
(Z
)
22
E4
E2
E4
ZPK DOLINA
PSIŃCA
M2
R1
DP 125
R1
E4
E3
M4
Z1
E5
DP
E4
E4
G
E5
M1
M2
Z1
E2
-D
P2(R1)
R1
M1
E2
E4
R1
E3
O
4-
651
1O
M2
CZARTOWICE
R2
R1
-Z
(L
)
54
O
16
-Z
O
13
16
DP
R1
R1
O
K
M4
MIŁOWICE
26
P3
DG
-1 0
E4
M2
56
R1
M1
P4
P2(R1)
M3
M2
O
15
41
E1
DP
06
12
-Z
E5
DW
E2
DP 1613 O - ZZ3
DP
12
-10
65
E2
DP
M1
M2
R1
DG
-Z
E5
13
O
O
M1
E3
R1
(L)
M2
E2
-G
(Z
)
ZPK DOLINA
PSIŃCA
Z2
M1
O
R2
1O-Z
E2
26
M2
DP 128
R1
DP
R1
O-Z
M1
E2
15
M2
E4
E5
E2
252
M1
KOLNOWICE
E4
Z3
-Z
R1
DP
R1
E4
E2
DP 1
M2
E2
M1
DP 1526 O - G(Z)
R1
E4
P4
R1
O - Z(L)
1O
M2
R2
E4
Z
NOWA WIEŚ
PRUDNICKA
12 5
M2
DW
P2(R1)
DP
P2(R1)
-D
81 o -
R2
DP
DP 1
DP 12
)
(L
-Z
(Z)
-G
E2
-L
-Z
O
06
-Z
206 O
DP 1
E3
R1
E4
E2
E2
M2
D P 127 1
R2
R1
R1
R1
kV
O
E5
E2
M1
DP 1271 O - Z(L)
R1
(Z)
E1
-D
M2
08
E2
DP 1281 o -
O
6O
WASIŁOWICE
Z
R1
R1
O
E4
65
1O
E3
DG
-10
M2
M2
56
11
0
E2
152
R1
50
8
R1
12
E2
DP
D P 1 61 3 O -
R1
-G
(Z)
06
R2
DP
E4
120
5O
-Z
E3
M2
DP
D
1O
DG
-1
06
DW
P1
-G
4
41
5
P 12
Z
R1
E2
G
-1
-Z
(L
)
O
8
12
6
DP
O-Z
O
M3
E3
E5
D
-D
5O
6 51
DG
-10
- G(Z)
206
-G
268
M3
R1
E1
6401 O
1
DP
Z2
P4
M1
R2
DG 10
M2
U3
E1
L
R1
2O-Z
R2
-D
O-
12
-D
M1
)
L
-Z(
DP 127
M1
O
518
DP
Z2
Z3
-Z
(L
)
2O-Z
E2
M3
O
U3
8
10 6
M2
OM1
56
DP 127
50
E1
DG-
12
KROBUSZ
M2
DG
-1
06
-L
06
53
4
E4
U3
O
DP 1 5 2 6 O
R1
0
M2
R1
E2
L
M1
M2
R1
-1
E1
P4
51
06
M1
R1
-G
(Z)
E4
R1
-1
DG
5O
E3
M2
R1
E4
W
- L
R1
120
M1
6519 O
DP
P2(R1)
M2
Z1
DG
M1
L)
R1
R1
DG-10
DP
M2
R1
-L
-Z
- Z(
Z2
E1
O
O
LIGOTA
BIALSKA
E4
10
56
M2
kV
M3
U1
65
12
R1
E4
0
-1
DG
M3
M1
E2
E4
U3
R2
M2
M1
E2
2O
U1
P2(R1)
E3
-Z
M1
O-G
(Z)
M3
R1
E3
(L
)
R1
R1
E3
R1
110kV
Z1
R2
E4
E5
RADOSTYNIA
125
E2
M1
U3
P3-O
-L
R1
DP
DP 1
205
M2
-Z
-Z(
O
12
DP
E3
O
R1
M2
R1
GOGOLIN
P3
51
M2
DW 409 - G
U3
M2
12
110kV
M2
M2
DP
11
0
DG-106519 O
R1
M2
E5
L)
E4
Z3
Z1
DP
ŚMICZ
R2
O
R1
-Z
(D
)
Z1
10
- Z(
O
KRAPKOWICE STRZELCE OP.
65
6O
66
R2
-1 0
DG
R1
R1
DP 1527 O - Z(L)
R1
P4
M2
(L)
O-Z
G
M2
E5
E3
O-Z
125
12
E2
6518 O
DG-10
R2
P2(R1)
E5
E4
R1
25 2
D
65
O
DP
M2
Z1
68
E2
R1
DP 1
10
E2
E2
DP
M2
M2
M2
-L
52 O -
R2
M2
E4
DG-106515 O - D
E4
31
-D
Z1
P4
E2
M1
E4
)
R2
MOKRA
P4
E2
R1
OTOKI
P3
R2
Z(D
Z1
D P 1206
P2(R1)
O-
M2
R1
M2
E2
O
DP
M2
D
E5
- Z(L
)
M2
266
Z1
O-
E5
DP
1
D)
M2
3
652
(L)
7O-Z
E4
OBIEKTY GOSPODARKI ODPADAMI (ALTERNATYWNIE - GRUNTY
MIASTA BIAŁA, WSI RADOSTYNIA LUB MOKRA)
P2(R1)
D P 15 2
E2
M2
- Z(
Z1
R2
O
6O
E5
DP 12
R2
M1
L
L)
12
68
DP
E3
M2
R1
256
O
M1
-Z(
E2
R2
E5
DP 1
414
127
-Z
O
06
E2
E3
M2
E2
12
R2
E3
R1
E5
GOSPODARKA ODPADAMI
DW
-Z(L
)
4O
M2
8O-Z
(L)
126
M3
P1
-10
DG
R1
6O-
R2
E2
M2
M2
- G(Z)
KORYTARZ RADIOTELEKOMUNIKACYJNY
E2
)
DP 1274 O -Z(L
R1
M2
R1
DP
M3
M2
GÓRKA
PRUDNICKA
E4
Z(L)
-D
O
5
65
1
DG
-1
0
R1
E4
FAN
TÓW
0651
O - (D)
M2
D P 1526 O
STACJA RADIOWO-TELEWIZYJNA W CHRZELICACH
8
R2
-D
KOR
2
65
R1
9O
TELEKOMUNIKACJA
M5
M2
652
R1
152
-10
DG
DP
E3
M2
E5
E4
-D
M2
R1
E2
-10
DG
3O
Z3
Z
O-
DG-1
P3
M3
M2
P3
E4
GŁÓWNY PUNKT ZASILANIA ZAPEWNIAJĄCY ODBIÓR I PRZESYŁ
ENERGII Z FARM WIATROWYCH - GPZ SN/WN
M2
M2
M2
(L)
DG-106517
M2
M3
6O-
E4
-Z
(L
)
E4
ŁĄCZNIK
R2
M3
06 51
-G
E5
DG-1
414
M2
O
-L
OGIERNICZE
DW
G(Z)
O
L
-Z(
17
O
07 - Z
P1
Z2
D
E4
M2
JEDNO- LUB DWUTOROWE NAPOWIETRZNE LINIE
ELEKTROENERGETYCZNE 110 kV I 220 KV
E2
R2
D P 126
M3
DW 4
26 O -
DP 15
NTÓW
KORFA
74
BRZEŹNICA
M3
R2
52
65
10
R2
)
2
P1
M5 M3
GRABINA
12
07 - Z
DG
M3
DP
28
15
DP
E4
M2
ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ
1
20
M3
R2
DP
U3
Z3
M2
R2
M2
-Z
6O
E5
E4
E4
DW 4
O
DP
O-
Z
P1
E4
R2
E3
U1
U1
E3
M3
W
P4
M3
PLANOWANY KIERUNEK WPROWADZENIA SIECI PRZESYŁOWYCH
GAZU WYSOKOPRĘŻNEGO NA OBSZAR GMINY (SIECI PRZESYŁOWE
I DYSTRYBUCYJNE OBECNIE NIE WYSTĘPUJĄ)
U1
M5
E2
E3
P3
R2
M2
R1
M2
K
E3
P3
Z1
E2
32
32
12
E5
M3
E2
ZAOPATRZENIE W CIEPŁO I GAZ
E3
K
E4
E5
R2
OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW KOMUNALNE I ZAKŁADOWE
E3
E4
M2
E2
E3 E5
E5
Z
E1
ODPROWADZENIE ŚCIEKÓW
12
-Z
40
E5
E1
E4
DW
M2
KOMUNALNE UJĘCIA WODY W BIAŁEJ, PRĘŻYNIE, GOSTOMII,
JÓZEFOWIE I POGÓRZU ORAZ ZAKŁADOWE W KROBUSZU
M2
R2
DP 1206
ST
JA A RA
MK
A
E4
SYSTEMY INFRASTRUKTURALNE
ZAOPATRZENIE W WODĘ
E2
E3
R2
R2
E5
WAŻNIEJSZE GMINNE DROGI WEWNĘTRZNE
M5
U3
Z1
E4
R2
E2
DP
R2
U3
U3
O
M3
M1
E4
M1
O-L
R2
Z2
E5
U3
0 6 55 7
M2
M1 M1
E2
TRASY I ŚCIEŻKI ROWEROWE O ZNACZENIU
KOMUNIKACYJNYM I TURYSTYCZNO-REKREACYJNYM
Z1
E3
M3
GMINNE DROGI PUBLICZNE
M2
E4
E2
E4
E4
DG 1
R2
-G
7
M3
DP
40
E2
M2
WĘŻ
A
N YS
A
M3
E5
M2
POGÓRZE
DW
E2
M3
R2
POWIATOWE DROGI PUBLICZNE
O
E2
M2
R2
R2
M3
M2
T
M1
M1
E4
WOJEWÓDZKIE DROGI PUBLICZNE
E
41
M3
R2
110kV I 220kV
CHRZELICE
E5
110kV
R2
M2
TRANSPORT DROGOWY
DW
M2
STACJA KOLEJOWA W BIAŁEJ ORAZ PRZYSTANEK
KOLEJOWY W ŁĄCZNIKU- DĘBINIE
K
E4
R2
R2
K
E4
P3
SYSTEMY KOMUNIKACYJNE
TRANSPORT KOLEJOWY
W
R2
4-
R2
SYSTEMY KOMUNIKACYJNE I INFRASTRUKTURALNE
E5
G
OBSZARY CMENTARNE - KULTUROWE
E4
R2
E4
Z3
E4
L)
E1
E5
OBSZARY NARAŻONE NA WYSTĄPIENIE POWODZI
-Z
0 O - Z(
Z2
OBSZARY PARKOWE - KULTUROWE
6O
ZPK NAGŁÓW
E4
120
D P 127
OBSZARY SPORTU, REKREACJI I WYPOCZYNKU WSPÓŁCZESNE
E1
O
E1
E4
E1
M2
ZESPOŁY ZIELENI
E4
ZPK NAGŁÓW
Z1
E5
E5
AUTOR - mgr inż. arch. MARIA OLESZCZUK
45-837 OPOLE ul. Wrocławska 107 p. 3
tel. (77) 544 92 87 lub 605 652 153
JÓZEFÓW
DP
127
K
ZYN
OLS
5O
)
- Z(L
R1
A
Strona 241
Załącznik nr 3
do uchwały Nr XXXII.359.2014
Rady Miejskiej w Białej
ROZSTRZYGNIĘCIE RADY MIEJSKIEJ W BIAŁEJ
W SPRAWIE SPOSOBU ROZPATRZENIA UWAG WNIESIONYCH DO PROJEKTU
ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO GMINY BIAŁA
Na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (t. j. Dz. U. 2012 r. poz. 647 ze zm.1)), biorąc pod uwagę stanowisko
Burmistrza Białej, Rada Miejska w Białej rozstrzyga, jak następuje:
1) odrzuca się dwanaście uwag o jednakowej treści w zakresie dotyczącym:
a) zalecanych przez Wojewódzką Radę Ochrony Przyrody w Opolu odległości pomiędzy
projektowanymi farmami wiatrowymi – ponieważ brak jest prawnego umocowania,
które zakazywałoby lokalizacji farm wiatrowych w odległości wynoszącej 10-15km, a
też stanowisko WOPR nie stanowi źródła obowiązującego prawa;
b) uwzględnienia przy lokalizacji farmy wiatrowej przydatności gruntów rolnych dla
rolnictwa tzn. lokalizacji farmy wiatrowej w północnej części gminy - ponieważ na
obszarach wskazanych w studium pod lokalizację obiektów energetyki wiatrowej, na
gruntach wsi Kolnowice-Śmicz, występują grunty nie podlegające ochronie, a w
obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego
praktycznie nie wskazano obszarów predysponowanych do lokalizacji elektrowni
wiatrowych w północnej części gminy Biała;
c) uwzględnienia opinii Ministerstwa Zdrowia wskazującej, ze bezpieczna odległość dla
mieszkańców od farmy wiatrowej wynosi 2-4km – ponieważ brak jest przepisów
prawnych, nakazujących lokalizację elektrowni wiatrowych w konkretnej, minimalnej
odległości od zabudowy mieszkaniowej, a Polska należy do krajów o najbardziej
zanieczyszczonym powietrzu atmosferycznym na tle innych krajów Unii Europejskiej.
2) odrzuca się w części uwagę dotyczącą:
a) uwzględnienia dodatkowych terenów przeznaczonych pod lokalizację elektrowni
wiatrowych, na gruntach wsi Miłowice oraz wsi Prężyna, dla lokalizacji 7 elektrowni
wiatrowych – ponieważ proponowana odległość wynosząca ok. 450-590 m od
zabudowy wsi nie zapewnia właściwej ochrony zdrowia mieszkańców oraz nie
uwzględnia ustaleń planu zagospodarowania przestrzennego województwa.
b) wyznaczenie stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz
zagospodarowaniu i użytkowaniu terenów, w wielkości odpowiadającej
potencjalnemu zasięgowi izofony 45 dB, a nie zasięgowi izofony 40dB – ponieważ
przepisy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (j.t.Dz.U.2007.120.826 ze zm.)
określają standard 45 dB w porze nocnej dla zabudowy zagrodowej co oznacza, że
poza zasięgiem przebiegu izofony 45dB nie obowiązują ograniczenia związane z
negatywnym oddziaływaniem elektrowni wiatrowych wyłącznie dla zabudowy
zagrodowej. Dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej istotny jest przebieg
izofony 40dB, bowiem w jej zasięgu nie powinno się takiej zabudowy sytuować.
1)
Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2013 r. poz. 21, poz. 405, poz. 951, poz.
1238 i poz.1445 oraz z 2014r. poz. 379, poz. 768 i poz. 1446.
Strona 242

Uchwala Nr XXXII.359.2014 z dnia 12 wrzesnia

Transkrypt

Podobne dokumenty

Plik PDF

SFC10W / SFS10W

konkurs Wiersz dla mojej Mamy - Miejsko

łyżeczka z chińskiej porcelany biała

żarówka led G9 2.2W 230V biała ciepła

Treść zawiadomienia - Łódzki Urząd Wojewódzki w Łodzi

Znak 15 Uwaga niska temperatura 225x275 PB

Wyprawka dla pierwszoklasisty: