MOTYWY BAtTYCKIE W POEZJI KAZIMIERY

BALTŲ IR SLAVŲ LITERATŪRINIAI RYŠIAI
Halina Turkiewicz
Wiletiski Uniwersytet
Pedagogiczny,
Litwa
MOTYWY BAtTYCKIE W POEZJI KAZIMIERY
ILLAKOWICZOWNY
BALTIC MOTIFS IN KAZIMIERA ILLAKOWICZ' S POETRY
SUMMARY
The aim of the article is to highlight the regional (Baltic) motifs in the Polish poetess's
Kazimiera IHakowicz's (1888- 1983) works. The author of "The Lithuanian Nightingale"
was born in Vilnius and was brought up in various places in Lithuania and Latvia. From
1918 she lived in Poland. There led by nostalgia she created some regional lyrics full of
Baltic motives: place-names, landscape peculiarities, mentality, multicultural environ­
ment, etc. These motives enabled the author to analyse Kazimiera IHakowicz's lyrics in
the context of regional, periphery or "little homeland" literary context.
Key-words: Baltic motifs, Polish poetess, Lithuania, Latvia, literary context.
Historia literatury polskiej wyznacza Kazimierze IHakowiczownie (1888 - 1983)
došč skromne miejsce, chociaž dorobek poetki wpisuje się w trzy okresy literackie: Mloda
Polska, dwudziestolecie miedzywojenne i literatūra po r. 1939. Ze wzgledu na takie walory
jej twdrczosci, jak prastota, poetyka codziennošci, rožnorodnošč motywow literackich,
preferowanie tradycyjnych form i tematow, IHakowiczowna, obok M. Pawlikowskiej - Jasnorzewskiej, J. Lieberta, M. Jastruna, W. Broniewskiego i in., najczęsciej jest wymieniana
wpodrccznikach wsrod t.zw.„satelitow"grupy poetyckiej Skamander.
Ze wzgledu na pokažny w jej dorobku zrąb wierszy o tematyce biblijnej i chrzešcijariski
system wartosci bywa tež omawiana w kontekšcie polskiej liryki religijnej, co uwydatnilo
sic zwlaszcza w monografii M.Oldakowskiej - Kuflowej Chrzescijaiiskie widzenie swiata
w poezji Kazimiery lUakowiczowny (Lublin 1993).
Nie jest tež tajemnicą, že w dorobku autorki Placzqcego Ptaka niemalowazne miejsce
zajmują motywy autobiograficzne, može dlatego, že miala bardzo nielatwy, naznaczony
sieroctwem, cierpieniem, niezrozumieniem i samotnoscia žyciorys. Zaczat sic on w Wilnie.gdzie uplywalo najwczesniejsze dziecihstwo przyszlej poetki, by! zas kontynuowany
w rožnych miejscowosciach na Lotwie, dokqd Kazimiera trafila dzicki filantropce Zofii
Buynowej, kt6ra starala się jej zastapič wczesnie zmarlą matkc Barbare. Szerzej o rodowodzie Illakowiczdwny, notabene wnuczki Tomasza Zana, pisano we wczesniejszych
pracach, pomijam wicc szczegoly.
215
Балто-славянские литературные связи
Celėm moich badari jest ten zrąb tvvorczošci poetki,ktory niemalą częšč jej dorobku
pozvvala umiešcič w kontekšcie tzw. nurtu regionalnego w literaturze polskiej. Regionalizm
zaklada zvviązek literatury z okrešloną przestrzenią geograficzną, z jej krajobrazem, ludžmi,
ich mentalnošcią, obyczajami, tradycją, kladzie nacisk na wyeksponowanie tzw. kolorytu
lokalnego, ktorym možna zazvvyczaj nasycič rožne warstwy dziela (Kuzma 1992:925).
Zadania niniejszego artykulu polegalyby vvięc, po piervvsze, na nazwaniu tych czynnikovv, ktore uvvarunkovvaly obecnošč motyvvovv regionalnych w tvvorczošci Illakovviczowny; po drugie, vvyeksponovvaniu i klasyfikacji motyvvovv baltyckich, vvystępujących
w tvvorczošci poetki.
Wykonaniu sformulovvanych zadaii služą podstawowe kategorie teorii regionalizmu.
Częsta obecnošč motywow baltyckich, litewskich i lotevvskich, w dorobku K. Illakovviczovvny jest spowodowana przez okolicznošci biograficzne i poglębiona przez fakt utraty
zvviązku z przestrzenią dzieciiistvva i mlodošci. Od 1918 r. poetka mieszkala i pracowala
w Warszawie i wskutek skomplikovvanej sytuacji politycznej, zaistnienia na początku lat
20 - ch granicy polsko - litevvskiej, nie miala navvet možlivvošci odvviedzania grobovv
rodzicielskich, zostawionych na Litwie.
Motyvvy baltyckie, litevvsko - lotevvskie, zagęszczą się w tvvorczošci IHakovviczovvny
vvlašnie wtedy, kiedy do regionu, z ktorego się vvyvvodzi, može vvracač juž tylko vvspomnieniami, kiedy nasila się tęsknota do kraju lat dziecinnych, prawidlowošč znana z tvvorczošci
mnostvva nietuzinkovvych pisarzy polskich, ktorzy, z tej czy innej przyczyny, byli zmuszeni
opušcič svvoje male ojczyzny, a ktorym patronuje, jak vviadomo, sam Mickievvicz.
Szczegolnie dužo motyvvovv lotevvskich zavviera zbior poetycki Popiol iperly (1930),
w ktorym znajdujemy navvet osobny cykl vvierszy Dom nasz, będący svvego rodzaju
apoteozą lotevvskiej ojczyzny. Tematyka lotevvska i litevvska urozmaica bardzo vvyražnie
Ballady bohaterskie (1934). Slowik litemki (1936), jak sugeruje sam tytul zbiorku.preferuje
tematykę litevvsko -vvileriską. Ponadto motyvvy baltyckie pojavviają się sporadycznie vv
innych, takže povvojennych, zbiorkach poetki.
Pojavviają się one rožnorako. Najbardziej są czytelne vv takich, oczyvvišcie, tekstach,
vv ktorych poetka nazyvva realia topograficzne, že przyvvolamy, dla przykladu: Do Wilna,
VVilno -1545, Kamienie wilenskie, Do Litwy i in.
Obraz Wilna, jaki się vvylania z poezji Kazimiery IHakovviczovvny, odbiega nieco
od klasycznego, možnaby rzec, obrazu tego miasta vv tvvorczošci międzyvvojennych
regionalistovv (W. Hulevvicz, T. Lopalevvski, W. Dobaczevvska i in.), ktorzy bardziej są
nastavvieni na apoteozę Wilna - „švviątyni pamiątek", osoblivvošci architektonicznych
miasta - legendy. Illakovviczovvna, ze zrozumiatych vvzględčvv (opušcila Wilno jako kilkuletnie dziecko), najbardziej pamięta miasto, oglądane przez pryzmat skomplikovvanej
sytuacji rodzinnej:
0 miasto, twoje mury dziecku nie byly przychylnel
Pamictam nędze srogą na jakimš poddaszu w Wilnie
1 ciežką matki chorobę, i nudne gderanie nianki,
i cerkwi nad miastem kopuiy jak kolorowe banki (...)
(iHakovviczovvna 1989:146)
216
BALTŲ IR SLAVŲ LITERATŪRINIAI RYŠIAI
Przypomnijmy, že IHakowiczówna byla nieslubnym dzieckiem, co w owych czasach
niezwykle utrudnialo kontakt z otoczeniem.
W wieku dojrzaiym nie založyla tež wlasnej rodziny, co jeszcze bardziej wzmagato
predyspozycję do snucia wspomnieñ o miešcie urodzenia:
(...) Ja, która nie mam domu ani stalego osiedla,
widzę cię myslq czasami, sród twoich dcbów ijedli.
Jak ktoš osierocony wspomina dalekq familię,
takja cię - dalekie - wspominam i Góre Trzykrzyskq i Wilie (...)
(IHakowiczówna 1989:146)
Widac wyrainie, že osobiste przežycia rzucają cien na odbiór miasta. IHakowiczówna,
jak i miedzywojenni regionalisci, zwraca takže uwage na Kamienie wileúskie, jednak jakže
odmienne tony jest w stanie z nich wykrzesac. Ježeli, powiedzmy, día Wandy Dobaczewskiej, kamienie opowiadaja legendarną przeszlošč grodu, przechowuja piękno budowli
áwieckich i sakralnych, to día Illakowiczówny stanowia one przede wszystkim wyboisty
bruk wileriski, po którym chadzaly utrudzone stopy jej matki.
Nawet ježeli poetka przywoluje karty z historycznej przeszlosci miasta, to takže
czasem przez pryzmat choroby i šmierci, jak w wierszu Wilno - 1545, w którym wyeksponowana jest scena požegnania umierającej Barbary Radziwillówny z Zygmuntetn
Augustem.
Slowik litewski zawiera sporo tekstów, w których pojawia się obraz Litwy i Litwinów.
Obraz, znowui, volens nolens, kreowany ambiwalentnie. Poetka jest, bez watpienia,
zauroczona krajobrazem litewskim, odczuwa jednosč z „ludžmi puszczañskimi", tym
bardziej nie može wicc nie ubolewac z powodu istnienia granicy. W wierszu Do Litwy
mówi, na przyklad:
(...)Bo mi siejawisz cala w szumie wód
i warkoczami brzózpowiewasz ku mnie...
Ješli nie zdąię iywa do twych wrót,
da) mipowrócic na twój cmentarz w trumnie.
Otwórz granice jak ramiona biale,
bom cię kochala! (...) (IHakowiczówna 1989:211)
Wsród najczęšciej przywolywanych realiówtopograficznych okazaly się Dubinki, co,
znowuz, zwiazane jest nie tyle z osobliwoscia miejscowoáci, ile z osobistymi przežyciami.
To wlaánie tutaj kilkuletniej dziewczynce przyszlo na zawsze zostawic matkę, o czym bezpošrednio informujq takie wiersze, jak Grab w Dubinkach, Grób dub'miecki i in., w których
oddaje się, między innymi, glos matee, porzuconej jakoby przez córke. Podskórnie brzmią
tu jakby wyrzuty sumienia poetki, która w niezym przeciež nie zawinila.
We wspomnianym juž wierszu Do Litwy jest wzmianka o dubinieckim zamku, zas
wiersz Dubinki - 1535 ( z cyklu Žalosne piešni o Barbarze i Auguécie) przywoluje wy-
obražone epizody z dzieciústwa Barbary Radziwillówny, umieszczone na tie pięknego,
wiosennego krajobrazu.
Oprócz Barbary Radziwillówny i Zygmunta Augusta w wierszach Illakowiczówny
pojawiaja się tež inne, zwiazane z Litwa, postacie historyczne. W utworze Wladyslaw
217
Балто-славянские литературные связи
Warnenczyk rozmawia z ojcem swym, Jagieliq ostatni przybliža synowi epizody krzewienia
vviary chrzešcijanskiej na Litwie:
(...) zagasl ogien nad Niewiažą, potracone węie,
synku moj, krolewiczu.
Legl Perkūnas, z kamienia ciosany, nad Dubissą,
samem rąbal dęby šwięte, buki, cisy (Illakovviczovvna 1989:175).
Galerię dvvudziestovviecznych dzialaczy politycznych reprezentują "VValdemaras, Želigovvski, Pilsudskį, ludzie, ktorzy pisali nowsze karty historii Litwy, pisali, jak najczęšciej
się zdarza, nie bez blędovv, a konsekvvencje ponoszą zwyczajni, prošci ludzie. Przyvviązani
nierzadko do konkretnej przestrzeni, tradycji, vvartošci muszą porzucač to, со najdrožsze,
tufač się vvšrod obcych.
Lącznošc z ziemią litevvską dyktuje czasem poetce niemal publicystyczne wiersze,
navvolujące do zgody między Litvvą a Polską, ktore rozdzielila granica: Pora się godzič,
Polska i Litwa, Wezwanie, Moj litewski mersz milosny, Do Litwy i in. Dominują one w
zbiorku Siowik litewski.
Poetka, mająca do dyspozycji jedynie pioro, probuje nawolywač do jednošci, akcentując nierozervvalną więž obu narodovv, polskiego i litewskiego, w taki oto sposob
zvvracając się do ostatniego:
(...) Moieš niewielki nardd, lecz wybrany:
тощ kolebki dosięgasz Iranu,
moc twej stalosci i wola wytrwania
serca porusza, do podziwu sklania... (...) (Illakowiczowna 1995:208)
Moj litewski mersz milosny charakteryzuje mentalnošč litevvską, na ktorą skladają
się trafnie podpatrzone cechy: dąženie do samodzielnošci, pracovvitošč, cierplivvošč, milklivvošč, prastota obyczaju, surovvošč, upor, nieufnošč, vvynikające częšciovvo tež z istoty
krajobrazu, w ktorym przevvažają lasy. Podmiot nie dystansuje się jednak od vvymienionych przymiotovv duszy litevvskiej, vvręcz odvvrotnie, utožsamia się vv pevvnym stopniu z
charakteryzovvanym przez siebie narodem:
(...) Przez vjlasnej krwi surowošč, przez wlasnego serca dzikosč
czuję ich tętno braterskie jak znajomą wpowietrzu muzykę...(...)
Ijuž nie wiem, czegom chciala, tylko wlasny moj upor pamięta,
ie to bylo wysokie -jak Wilno, i czyste, i mocne, i swięte... (...)
(Illakovviczovvna 1995:211-212)
Jeszcze bardziej cieple, szczere, autentyczne, artystyczne są jednak te vviersze, vv
ktorych poetka przyvvoluje krajobraz litevvski czy vv ogčle kresovvy, nie konkretyzując
jego lokalizacji. R6žne realia pejzažovve migają nieraz jak vv kalejdoskopie: a to litcmka
puszcza, a to bor nadniemenski, a to šwięte drzewa, czy tež ten, szum wod, węže Giwojtosy
i in. Wiele tego typu realiovv zavviera juž vviersz tytulovvy, Slowik litewski:
Tam slowik na galęzijak w dziecinstwie,
vv puszczy nadniemenskiej czy dimnskicj,
a nad nim leszczyna czy bez, czy jašmin,
tok jak zarnze, tak samo wlašnie. (...) (Illakowicz6wna 1989:207)
218
BALTŲ IR SLAVŲ LITERATŪRINIAI RYŠIAI
Niezaležnie od tego, czy poetka ma na myšli krajobraz litewski czy lotewski, podając
jego wyznaczniki, stosuje często zaimki dzierzawcze typu: u nas, nasz, nasze, tnoje it.p.
Na przyklad:
(...)Unas wyjdziesz na drogę o swkie,
a jut maly ptak zbudzil się w žyde,
južjaskoika pod strzechą szczebiota;
koti, w kosmate spętany postronki,
podniösl glowe ipatrzy we mota;
skrzypnąl zuraw, zachlupala woda...
A na niebie pogoda, pogoda,
a pod niebem skowronki, skowronki! (...) (Illakowiczöwna 1989:52)
Ta postawa identyfikowania sic z pejzažem, z ludžmi wen wpisanymi szczegölnie
uwydatnia się w cyklu wierszy Dom nasz (tomik Popiöl iperly), ktöry to cykl wskrzesza
lotewskie doswiadczenia poetki. Možna odniešč wrazenie, že krajobraz 1 otewski jest charakteryzowany bardziej konkretnie, szczegölowo. Tutaj przebiegalo swiadome dziecinstwo
i mlodošc poetki, wiele kreowanych obrazöw ma u podstawy jakieš fakty z autopsji. Niejeden z zamieszczonych w cyklu wierszy przywoluje nazwy topograficzne: Stanislawowo,
Baltyn, Kraslaw, Indryca, Illukszta, Liwczany i in. Niektörym miejscowosciom i zwiazanym
z nimi obiektom czy przežyciom poswieca poetka osobne wiersze: Liksnknska knkjka,
Folwark na Sztarnbergu, Dwör w Dorotpolu, Cmentarz w Jurahowie i in.
W opisie krajobrazu litewskiego czy tež lotewskiego nie brakuje motywöw akwatycznych, zawdzicczanych nierzadko konkretnej miejscowosci, jak jest w wierszu Wabolskie
Jezioro czy Moje rzeki.
Sų tu takže przestrzenie, naznaczone przez historię, chociaž nieraz bezimienne,jak,
na przyklad, Puste miejsce, rozlokowane za Murowankq, niedaleko Krastawia (...)/ Tarn
powstanca Moskale zabili (Illakowiczöwna 1989:152).
I są przestrzenie, ewokujace pamięč o najbližszych, zwlaszcza o przybranej matce,
wspominanej, m.in., w wierszu MogUa.
Možnaby stwierdzic, že obraz matki zajmuje centralne miejsce w dosč bogatej galerii postaci, przywolywanych przez poetkę w cyklu Dom nasz. Z biegiem lat kierująca
się coraz bardziej wartosciami ewangelicznymi Kazimiera Illakowiczöwna z milošcią i
czulošcią przywoluje w pamięci tež innych domowniköw, mieszkaricöw tego czy innego
dworu, w ktörym przyszlo jej się zatrzymač. O pozytywnym stosunku emocjonalnym do
prezentowanych osöb swiadczy juž sam fakt zwracania się do nich po imieniu: Barbara,
Jözia, Magdalena, Donat, Wasyl i in. Szczegölnymi wzgledami w poezji IHakowiczöwny
cieszq sie služące, gosposie, przywolywane takže po imieniu: Agatka, Hania, Marysia,
Marianna i in.
Tej kategorii domowniköw poswiccila zreszta poetka osobny cykl wierszy, ktöry tak
sie wlasnie nazywa: Sluzqcc.
Wyjscie z domu czy poza teren przydomowy dawalo mozliwoic obserwowania
innych ludzi, z ich takimi czy innymi obyczajami. Na utrwalenie w wierszu zaslugujq i
bližsi, i dalsi, i zupelnie czasem nieznani, dziwni ludzie, jak w utworze Z psami. Wiersze,
219
Балто-славянские литературные связи
w ktorych się oni pojawiaja, przypominają gatunek obrazka. Są nieraz przywolaniem
jakiejš konkretnej, jednokrotnej czy wielokrotnej, sytuacji, zapamictanej z autopsji. Bo
jakze inaczej interpretowac takie teksty, jak, powiedzmy, Dwdr w Dorotpolu:
Nadjeziorem - aleja lipowa:
tarn mieszkala pani Piotrowiczowa.
Dwdr miala rozložysty, sad wielki i stromy,
kiedykolwiek sięprzyszlo, zawsze byla w domu;
nastawiala konfitur na bialej serwecie
i mowila: „То dla was, dzieci. Jedzcie... jedzcie!" (Iliakowiczowna 1989:157).
Mieszkając na pograniczu Iliakowiczowna zderzyla się z charakterystycznym dla
takich regionow tyglem narodowosciowym, jczykowym, wyznaniowym, kulturowym
it.p. Nie dziwi zatem fakt, že w wierszach-obrazkach, przywolujacych czasem niemal cale
scenki, ktorych bylo się swiadkiem, poetka operuje takimi okresleniami, jak, na przyklad,
Starowiery czy Kacapi. Ostatni, bez wzgledu na obrazliwy na pozor tytul, są scharakteryzowani nie bez pewnej dozy wdzieku, humoru, rubasznošci i przychylnošci:
Kacapi jedzq powoli podjabloniq
barszcz okazaiy, kapustę pelną woni:
hože im sluiq dziewki, wielkonogie baby.
Czaj pijq, jedzq znow, at czlowiekowi slabo,
a potem, rozpostarlszy na ziemi kapoty,
kladq się rozczesujqc brody jasnozlote,
zegnajq ziewajqce paszcze jeszcze peine chleba
ijasnymi oczyma wjasne patrzq niebo. (Iliakowiczowna 1989:161)
Zyczliwie, cieplo, a nawet z wielka dozą powagi, dostojeristwa potraktowani są Žydzi,
o czym swiadcza takie wiersze, jak Dzieriawca sadu, w ktorym tytulowa postač najzwyklejszego czlowieka pracy urasta do rangi bohatera biblijnego:
Wsadzie podjabloniq oliwnq
stoi stary, stary Žyd z brodq niby Noe, (...) albo, o tym samym bohaterze:
(...)spojrzal uroczyšcie jak Abraham, (...)
(...)krokiem arcykaplana ruszyl w mojq stronę (Iliakowiczowna 1989:161).
W wierszu Dawidek i jasmin wystcpuje, z kolei, poboiny, miody, powainy Žyd, nie-
zwykle wrazliwy na piękno przyrody.
Niektore teksty kreują takže zbiorowy obraz ludzi tutejszych czy tamtejszych, zaležnie
od perspektywy, z ktorej byly pisane. Informują о tym czasem juž same tytuly: Nasze
dziewczeta, Tamtejsze dzieci, Tamtejsi.
W pierwszym zostaly przedstawione Senne, lagodne lotewskic dziewczeta (...) Drugi
tekst jest jeszcze bardziej konkretny, gdyž przywoluje postacie, o ktdrych poetka m6wi
(,..)male tamtejsze dzieci, I ktore uczylam czytač. Umieszczone są one w niemniej kon­
kretnej przestrzeni: (...)odchodzily dzieci do Ruchmana, do Liwczan, do Kokin. I wreszcie,
swego rodzaju podsumowaniem, uogčlnieniem obrazu zapamiętanych ludzi regionu
jest wiersz Tamtejsi, będący zloženiem prawdziwego holdu dla poznanych na Litwie i
Lotwie ludzi:
220
BALTŲ IR SLAVŲ LITERATŪRINIAI RYŠIAI
Jacyž to nasi tamtejsi?
Bledsi, chudsi, liejsi, mniejsi. (...)
Tyfus ich dziesiqtkuje coraz i cholera,
tacy byli w mym dziecinstwie... Jacyž oni teraz?(...)
Wkosciele lanem się chylą zbitym przezgrad,
ten najszczęšliwszy z nich, co krzyžem padl;
hostia nad nim wzniesiona jašnieje niezwykle...
O swieci, nieznani swieci Lotwy i Litwy!
(Iliakowiczowna 1989:162)
Prawie tak samo cieplo i serdecznie jak ludzie przedstawiana jest zazwyczaj przyroda,
traktowana nieraz jako rownorzedny partner czlowieka, co szczegolnie jest uwypuklone
w Inwokacji, w ktorej monolog liryczny skierowany jest do drzew, konkretnie do brzoz,
uswieconych przez tradycję mickiewiczowska.
Poetka jest niezwykle wrazliwa na piękno przyrody. W jej tworczosci wystepuja zazwy­
czaj nie jakieš abstrakcyjne drzewa, ale drzewa, przywolywane najczęšciej ze wspomnieh
dziecinstwa i mlodošci, nazywane w dodatku po imieniu, a wiec brzozy, lipy, klony, dcby,
topole, sosny, swierki, buki, graby it.p.
Ten sam sposob kreowania przestrzeni regionalnej dotyczy wprowadzania nazw
kwiatow, ptakow, owadow, o ktorych mowi się nie abstrakcyjnie, ale takže nazywajac po
imieniu, a wiec stokrotki, bratki, rože, malwy, bez, jasmin, blawatki, storczyki i in.
Czy, na przyklad,ptaki, ich trele, zapamiętane z regionalnej czasoprzestrzeni dziecin­
stwa i mlodošci: slowiki, skowronki, jaskdlki, czajki, wroble, sojki, kawki, wrony it.p.
Nawet owady przywolywane są nie bezimiennie: pszczoly, swierszcze, koniki polne,
muchy, komary.
W cyklu Dom nasz są w dodatku wiersze, w ktorych motywy przyrody, na przyklad,
kwiaty odgrywaja rolę nadrzędną: Storczykowe zbocze, Miodowe kwitnienie, Przylaszczki
i in.
Krajobraz, jak i ludzie, takže jest kreowany czasem ambiwalentnie. W jednych wypadkach mamy do czynienia wrecz z sakralizacją przestrzeni, w innych rodzimy pejzaž
cechują: „zgnila pogoda", „pyly", „bajorą", „tuman", „kaluže", „miedze ubožuchne", „kurz"
it.p. Niezaležnie jednakod decorum owego pejzažu.jest on zazwyczaj bliski podmiotowi,
nie daloby się go zamienič na egzotyczne przestrzenie.
Podsumowujac naležy stwierdzic, že wystepujace w poezji Illakowiczowny motywy
battyckie, zarowno litewskie, jak i lotewskie, zabarwiaja tę tworczosc regionalnie, wpisujac
ją w nurt literatury „malych ojczyzn", literatury pogranicza, literatury kresowej, w zaležnošci od tego, ktory z tych terminow jest najbardziej do przyjęcia dla badacza.
W poezji autorki Slowika litewskiego uwypuklily się tak charakterystyczne cechy
literatury regionalnej, jak: wyeksponowany koloryt lokalny, kreowany za posrednictwem
wprowadzania nazw topograficznych, artystycznego odmalowywania osobliwosci krajobrazowych, mentalnošci, obyczaj6w, zwiazanych z regionem ludzi, reprezentujących
wielonarodowošč,wielowyznaniowošč, wielokulturowošč,wielojęzycznošč it.p. Wiersze,
w ktčrych pojawiaja się takie czy inne motywy baltyckie, bez wzgledu na pewna ambiwalentnošč zawartego w nich nastroju,cechuje zasadniczo pozytyvvna tonacja emocjonalna,
Балто-славянские литературные связи
dodatni, czasem wrecz sakralizujący stosunek podmiotu do przedmiotu opisu, gdyž
tym obiektem relacji jest kraj lat dziecinnych, ktorego obraz wzbogacil niejedno dzielo
i arcydzielo literatury polskiej.
Poezja IHakowiczowny jest o tyle oryginalna, že obok dominujących, bez vvątpienia,
w literaturze polskiej motywow litewskich, przywoluje, potraktowane z nie mniejszą przychylnošcią, motywy lotewskie, ktore wzbogacaja wielokulturowosc literatury polskiej.
LITERATŪRA
1.
2.
3.
Illakowiczowna K., Poezje. Wybrala i wstepem opatrzyla M.Welna, Lublin 1989.
Illakowiczowna K., Poezje wybrane, Warszawa 1995.
Kuzma E., Regionalizm // Slownik literatury polskiej XX wieku, pod red. A. Brodzkiej
i in., Wroclaw 1992, s.925 - 930.
4.
Oldakowska - Kuflowa M., Chrzešcijanskie widzenie swiata w poezji
Kazimiery
IHakowiczowny, Lublin 1993.
BALTIJOS MOTYVAI KAZIMIEROS ILLAKOVIČ POEZIJOJE
Straipsnio tikslas: išryškinti regionalinius (Baltijos) motyvus lenkų poetės Kazimieros
Illakovič (1888-1983) kūryboje. "Lietuvos lakštingalos" autorė gimė Vilniuje, buvo
auklėjama įvairiose Lietuvos ir Latvijos vietovėse. Nuo 1918 m. gyveno Lenkijoje ir
vedama nostalgijos kūrė regionalistinės krypties lyrika, kurioje daug Baltijos motyvų:
vietovardžiai, peizažo ypatumai, žmonių mentalitetas, jų multikultūrinė aplinka ir kt.
Šie motyvai leidžia nagrinėti poetės lyrika regionalistinės, paribio arba "mažųjų tėvynių"
literatūros kontekste.
222