Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada

Transkrypt

Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada - Prawo geologiczne i górnicze
Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada –
– Prawo geologiczne i górnicze
Odpowiedzi na pytania z zakresu KPA udzielił Sławomir Krześ
Adwokat Sławomir Krześ w 1983 r. ukończył studia prawnicze. W grudniu 1989 r. po aplikacji
adwokackiej we Wrocławiu i aplikacji sędziowskiej w Jeleniej Górze, zdał egzamin adwokacki we
Wrocławiu. Od 1989 r. prowadził własną działalność jako prawnik, a od 1998 r. prowadzi
indywidualną kancelarię adwokacką. W latach 1999-2006 był członkiem/ekspertem Komisji
Praworządności i Bezpieczeństwa Urzędu Miejskiego we Wrocławiu. Od 2007 r. jest zastępcą
sekretarza Okręgowej Rady Adwokackiej we Wrocławiu. W 2007 r. był członkiem Rady Górniczej
przy Ministrze Środowiska. W 2008 roku przez Ministra Sprawiedliwości został powołany na
stanowisko członka komisji egzaminacyjnej na aplikację adwokacką. Jest członkiem Polskiego
Stowarzyszenia Obrony Godności Lekarskiej. Specjalizuje się w szeroko rozumianym prawie
gospodarczym, legislacji i prawie medycznym. W swojej 22 letniej praktyce zawodowej prowadził
zarówno sprawy cywilne, administracyjne i karne. Jest autorem lub współautorem ponad 60
komentarzy, monografii, podręczników i artykułów prawniczych.
Administracja geologiczna
Na podstawie jakiej formy zatrudnienia może pełnić swoją funkcję geolog powiatowy i czy
zawsze musi to być etat, czy też może to być umowa zlecenie? Czy w powiecie rolę taką
może pełnić ktoś kto pracuje np. w kopalni podlegającej wojewodzie albo u wojewody?
Stosownie do przepisu art. 101 pkt. 3 pgg – organami administracji geologicznej są starostowie,
którzy działają przy pomocy geologów powiatowych. Przy czym ilekroć w przepisach ustawy mówi
się o starostach, rozumie się przez to również burmistrzów i prezydentów miast na prawach
powiatu. Z racji podległości organizacyjnej osoby na tym stanowisku powinny być zatrudnione na
podstawie umowy o pracę a osoby te nie mogą być zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych,
stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich.
Poszczególne gminy podejmują uchwały określające szczegółowe zadania administracji
geologicznej. Najczęściej wskazywane obowiązki to :
1) udzielanie i cofanie koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin
pospolitych na obszarze nie przekraczającym powierzchni 2 ha oraz wydobyciu nie
Źródło: http://powiaty.pgi.gov.pl
1
przekraczającym 20.000 m3 z wyjątkiem takiej działalności wykonywanej w granicach
obszarów morskich,
2) opiniowanie udzielenia koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin
podstawowych określonych przepisami prawa geologicznego i górniczego,
3) dokonywanie uzgodnień przy wydawaniu koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż,
bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w
tym w podziemnych wyrobiskach górniczych i innych przypadkach przewidzianych
przepisami prawa geologicznego i górniczego,
4) opiniowanie planów ruchu zakładu górniczego,
5) wydawanie decyzji przeniesienia koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie
kopalin pospolitych za zgodą przedsiębiorcy na rzecz podmiotu spełniającego wymagania
związane z wykonywaniem zamierzonej działalności,
6) stwierdzanie wygaśnięcia koncesji,
7) nadzór i kontrola w zakresie wykonywania przez przedsiębiorcę uprawnień z tytułu
wydanych koncesji,
8) wymierzanie kar prowadzącym działalność bez wymaganej koncesji lub z rażącym jej
naruszeniem w odniesieniu do wszystkich kopalin również tych, dla których organem
koncesyjnym jest marszałek województwa i minister właściwy do spraw środowiska,
9) przyjmowanie
zgłoszeń
projektów
prac
geologicznych
wykonywanych
w
celu
wykorzystania ciepła Ziemi przewidzianych przepisami prawa geologicznego i górniczego,
10) opiniowanie projektów prac geologicznych w zakresie ustalonym przepisami prawa,
11) zatwierdzanie na czas oznaczony projektów hydrologicznych i geologiczno – inżynierskich,
12) przyjmowanie dokumentacji geologicznych, bądź żądanie uzupełnienia dokumentacji, gdy
nie spełnione zostały wymogi określone przepisami prawa,
13) nadzór nad projektowaniem i wykonywaniem prac geologicznych oraz prawidłowością
sporządzania dokumentacji geologicznych,
14) wnioskowanie do komisji kwalifikacyjnej przy ministrze właściwym do spraw środowiska
oraz marszałka województwa o zawieszenie uprawnień w przypadku rażącego naruszenia
przepisów prawa,
15) wydawanie nakazu podmiotom wykonującym prace geologiczne – wykonania za
wynagrodzeniem dodatkowych prac geologicznych,
16) przyjmowanie zgłoszeń zamiaru przystąpienia do wykonywania robót geologicznych,
17) bilansowanie złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych,
18) gromadzenie, archiwizowanie i przetwarzanie danych geologicznych,
19) rozporządzanie w imieniu ministra właściwego do spraw środowiska prawem do informacji
geologicznej
za
wynagrodzeniem
oraz
udostępnianie
informacji
geologicznej
2
wykorzystywanej nieodpłatnie,
20) ochrona zasobów i jakości wód podziemnych przed skutkami działań inwestycyjnych, w
tym opiniowanie lokalizacji nowych obiektów mogących mieć negatywny wpływ na wody
podziemne w zakresie geologii,
21) prowadzenie miejskiego archiwum geologicznego,
22) składanie
wniosków
do
studium
uwarunkowań
i
kierunków
zagospodarowania
przestrzennego Gminy w zakresie obszarów narażonych osuwaniem się mas ziemnych,
23) opiniowanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
w zakresie obszarów narażonych osuwaniem się mas ziemnych,
24) składanie wniosków do planów i opiniowanie planów miejscowych w zakresie terenów
zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych,
25) opiniowanie projektów decyzji o warunkach zabudowy oraz decyzji lokalizacji inwestycji
celu publicznego w zakresie geologii.
Czy wydawane decyzje na podstawie P.g.g., mogą być podpisywane „z upoważnienia
starosty” przez kierownika referatu, a nie przez geologa powiatowego?
Skoro starosta (burmistrz, czy prezydent miasta ) działa przez geologów, to funkcji tej nie może
wykonywać kierownik referatu, a zatem podpisanie decyzji przez kierownika referatu zamiast
geologa stanowi wydanie decyzji przez podmiot nieuprawniony, co stanowi kwalifikowaną wadę
decyzji.
W jaki sposób powinna postępować administracja geologiczna w przypadkach ujawnienia
badań wykonanych bez projektu i dokumentacji geologicznej (odpowiedzialność prawna,
strony, sankcje karne, tok postępowania, tzw. mała szkodliwość czynu)?. Zagadnienie
wymaga omówienia ze względu na częste przypadki wykonywania tych badań bez
jakichkolwiek dokumentacji np. pod pojedyncze budynki i małe obiekty, ekspertyza trafia
bezpośrednio do zleceniodawcy?
Należy wszcząć postępowanie z art. 85a ust.3 pkt. 1 P.g.g. oraz zawiadomić policję o podejrzeniu
popełnienia przestępstwa z art. 118 p.g.g. albo wykroczenia z art. 119 P.g.g. Art. 85a przewiduje
obowiązek naliczania opłat za każde prowadzenie działalności bez wymaganej koncesji – bez
względu na stopień szkodliwości czynu. Stroną postępowania jest właściciel nieruchomości
(zleceniodawca).
3
Dokumentacje/projekty prac geologicznych
Czy
istnieje
możliwość
zastosowania
Ustawy
o
postępowaniu
egzekucyjnym
w
administracji w wypadku naruszenia ustawy Prawo geologiczne i górnicze, ze szczególnym
wskazaniem na przypadki:
a. niezłożenia dokumentacji geologicznej,
b. błędów formalnych w dokumentacjach „innych niż (...)”
c. wykonywania robót geologiczno-inżynierskich jako badań geotechnicznych (tj. z
pominięciem projektu i dokumentacji)
Do egzekucji wykonania obowiązków wynikających z prawa geologicznego i górniczego można
stosować przepisy Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. (art. 2 §1 pkt. 10 ustawy
z 17.06.1966r. O postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j.t. Dz.U z 2005r. Nr 229 poz. 1954
z późn. zm.).
Jakie dokumenty powinny być przedkładane przez stronę /wnioskodawcę w celu ustalenia
tytułu prawnego do nieruchomości, na której mają być realizowane prace, roboty
geologiczne, oraz czy można żądać oświadczenia o tytule prawnym do nieruchomości,
zamiast innych dokumentów tj. wypisu z ewidencji gruntów, aktu notarialnego, odpisu z
księgi wieczystej?
„Prawo do nieruchomości można wykazywać w każdy prawem dozwolony sposób (art. 75§1
k.p.a.), np. wyciąg z księgi wieczystej; umowa, na podstawie której wnioskodawca nabył prawo. (A.
Lipiński, R. Mikosz, Ustawa Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz, Warszawa 2003, s. 138,
teza 13).
Kto jest odpowiedzialny za szkody powstałe w wyniku prowadzonych prac i robót
geologicznych na podstawie zatwierdzonego projektu prac geologicznych?
Przedsiębiorca (art. 435 kodeksu cywilnego).
Koncesje
W jakim zakresie mają zastosowania przepisy ustawy o swobodzie działalności
gospodarczej
do
koncesjonowania
działalności
prowadzonej
na
podstawie
prawa
geologicznego i górniczego?
Stosownie do art. 15 ust. 2: „W sprawach nieuregulowanych w niniejszej ustawie do
4
koncesjonowania stosuje się przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz.U. Nr 173, poz. 1807, z późn. zm.)”, co oznacza, że zastosowanie mają
wszystkie przepisy dotyczące koncesjonowania, o ile P.g.g nie reguluje tego zagadnienia
odmiennie niż Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (np. wg. P.g.g koncesji udziela się
na okres od 3 miesięcy [zapis wiążący], a według Uosdg – od 5 lat).
Jakie dokumenty ma przedkładać podmiot ubiegający się o koncesję w kwestii określenia
środków, jakimi dysponuje, w celu zapewnienia prawidłowego wykonania działalności – art.
18, ust. 1, pkt 5 P.g.g - omówienie procedury związanej wydawaniem koncesji na
poszukiwanie, rozpoznawania i wydobywanie kopalin?
W art. 18 ust. 1 pkt 5 P.g.g. chodzi o przedstawienie danych, które pozwolą na weryfikację
wiarygodności
wnioskodawcy
jako
podmiotu
będącego
w
stanie
zapewnić
prawidłowe
wykonywanie zamierzonej działalności, a zwłaszcza dysponującego środkami technicznymi i
finansowymi niezbędnymi w tym celu. Ustawa nie wskazuje, w jaki sposób wykazać tę okoliczność.
Można tu powoływać się zwłaszcza na wyciągi z rachunków bankowych, umowy kredytowe (ich
promesy), umowy poręczenia, bilanse majątkowe, sprawozdania finansowe itd. Kryteria te
podlegają różnicowaniu w zależności od rodzaju i rozmiarów zamierzonej działalności, związanych
z nią zagrożeń itd. Ocena ich należy do organu koncesyjnego. (Komentarz do art.18 ustawy z dnia
4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U.94.27.96), [w:] A. Lipiński, R. Mikosz, Ustawa
Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2003, wyd. II, teza 7)
Jak powinna być poprawnie prowadzona procedura przeniesienia (na nowego właściciela),
zawieszenia, cofnięcia i wygaszania koncesji zgodnie z przepisami prawa geologicznego i
górniczego?
Jeżeli nie sprzeciwia się temu interes publiczny związany z ochroną środowiska, zwłaszcza z
racjonalną gospodarką złożami kopalin, bądź szczególnie ważny interes gospodarki narodowej,
organ koncesyjny jest obowiązany, za zgodą przedsiębiorcy, na rzecz którego koncesja została
wydana, do przeniesienia tej koncesji na rzecz podmiotu, który:
1) wyraża zgodę na wszystkie wynikające z niej warunki;
2) w zakresie niezbędnym do wykonywania zamierzonej działalności wykaże się prawem do
informacji geologicznej, prawem do nieruchomości gruntowej, prawem użytkowania
górniczego bądź przyrzeczeniem ich uzyskania, z zastrzeżeniem art. 20 ust. 3 prawa
geologicznego i górniczego;
3) wykaże, iż jest w stanie spełnić wymagania związane z wykonywaniem zamierzonej
działalności.(art. 26a P.g.g.). Przeniesienie koncesji następuje na wniosek podmiotu, na
który koncesja ma być przeniesiona, za pisemną zgodą przenoszącego. Organ wydaje
5
decyzję o przeniesieniu koncesji bądź odmowną.
Organ koncesyjny stwierdza decyzją o wygaśnięciu koncesji:
1) z upływem czasu, na jaki została wydana;
2) jeżeli stała się bezprzedmiotowa;
3) w razie likwidacji przedsiębiorcy;
4) w razie zrzeczenia się koncesji.
W razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, organ koncesyjny w drodze decyzji może cofnąć
koncesję bez odszkodowania (art. 28 P.g.g.).
Postępowanie wszczyna się na wniosek strony lub z urzędu (art. 61§1 k.p.a.).
Jak powinno być przeprowadzone postępowanie administracyjne w przypadku wygaśnięcie
decyzji koncesyjnych?
A. Lipiński i R. Mikosz ({w:} Ustawa Prawo geologiczne i górnicze, Warszawa 2003, s. 173, teza 1)
stwierdzają, że wygaśnięcie koncesji powinno być stwierdzone decyzją o jej wygaśnięciu wydaną
przez organ, który koncesję wydał.
Nie oznacza to wszakże, że do czasu wydania decyzji przedsiębiorca ma nadal prawo do
wykonywania działalności objętej koncesją. Od dnia, w którym koncesja wygasła z powodu upływu
czasu, na jaki została wydana, likwidacji przedsiębiorcy albo zrzeczenia się koncesji należy
traktować przedsiębiorcę, który nadal wykonuje działalność objętą koncesją, jak działającego bez
wymaganej prawem koncesji.
Jak należy rozumieć pojęcie rażące naruszenie warunków koncesji?
Pojęcie rażące naruszenie winno być oceniane indywidualnie w każdej sprawie, podobnie jak
ocenia się warunki wydania decyzji w indywidualnej sprawie – koncesji. Według A. Lipińskiego i A.
Mikosza (Komentarz do Ustawy Prawo geologiczne i górnicze) tylko wyjątkowe i niezwykle
naganne zachowanie się przedsiębiorcy powinno pociągać za sobą sięgnięcie do opłat, o których
mowa w art. 85a Ustawy. Autorzy powołują się na wyrok NSA z 22.11.1996r. II SA 1990/95, w
którym Sąd ten rzeczywiście znacząco zawęził rozumienie „rażącego naruszenia warunków
koncesji”.
Jak powinno być poprawnie przeprowadzone postępowanie administracyjne w przypadku
eksploatacji z rażącym naruszeniem warunków koncesji?
Należy wszcząć postępowanie powiadamiając o tym strony, wyznaczyć stronom termin do
ustosunkowania się do zarzutu i przedłożenia wniosków dowodowych i dopiero po upływie tego
terminu można wydać decyzję chyba, że strony wcześniej złożą pisma i przeprowadzone zostanie
6
postępowanie.
Co to znaczy, że decyzje środowiskowe są wiążące dla organu koncesyjnego (czy wszystkie
warunki z tej decyzji muszą być przepisane do koncesji, czy też tylko te które dotyczą
wydobycia, a może wystarczy wpisać w koncesję, że należy przestrzegać warunki tej
decyzji)?
Na podstawie przepisu art. 46. ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 27.04.2001 r., Prawo ochrony
środowiska – Realizacja planowanego przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na
środowisko, określonego w art. 51 ust. 1 pkt. 1 i 2 - jest dopuszczalna wyłącznie po uzyskaniu
decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, zwanej dalej
„decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach”. Zgodnie z art. 46 ust. 4 pkt. 3 ww. ustawy 4. Wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje przed uzyskaniem: koncesji na
poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin, na wydobywanie kopalin ze złóż, na bezzbiornikowe
magazynowanie substancji oraz składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych
wyrobiskach górniczych - na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i
górnicze; jak z powyższego wynika wydanie takiej decyzji poprzedza wydanie koncesji, w związku
z powyższym rozstrzygnięcie w „decyzji środowiskowej” należy oceniać w kontekście tzw.
zagadnienia wstępnego od którego zależy wydanie merytorycznej decyzji w sprawie (koncesji).
Podobne stanowisko zostało wrażone w wyjaśnieniach do przepisu art. 46 ustawy Prawo ochrony
środowiska (Poś), gdzie stwierdzono, że:
„Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia nie ma
charakteru decyzji samoistnej. Na jej podstawie żadne przedsięwzięcie nie może zostać
zrealizowane. Jest to decyzja wstępna określająca jedynie pewien zakres uwarunkowań dla
określonych przedsięwzięć dla następującej po niej decyzji następczej. (…) W stosunku do decyzji
następczej, decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach jest zgodnie z art. 56 ust. 9 ustawy z
dnia 27 kwietnia 2001 r., Prawo ochrony środowiska (t.jedn.: Dz. U. 2008 r. Nr 25 poz. 150)
wiążąca prawnie. Oznacza to, że decyzja następcza nie może naruszać decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach oraz musi uwzględniać określone w tej drugiej decyzji uwarunkowania” Przepis
art. 46 ust. 4 Poś określa zamknięty katalog decyzji, przed uzyskaniem których wymagana jest
decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (zwane dalej decyzjami następczymi). Decyzja ta
wpływa też bezpośrednio na merytoryczną treść decyzji następczych (lub dokumentacji
związanych z nimi - zob. art. 56 ust. 9). Stanowi ona obligatoryjny załącznik do wniosku o wydanie
decyzji następczej, także zgłoszenia (Z. Bukowski, w komentarzu do art. 46 ww. ustawy).
Skoro ustalenia zawarte w tzw. decyzji środowiskowej mają charakter zagadnienia wstępnego, to
uznać należy, że mając na względzie treść przepisu art. 97 § 1 pkt. 4 kodeksu postępowania
administracyjnego wskazującego na konieczność „rozstrzygnięcia” zagadnienia wstępnego, jest
7
dla organu koncesyjnego wiążąca.
Kwestią natomiast techniczna jest czy w rozstrzygnięciu organu koncesyjnego zostaną niejako
„przepisane” warunki z decyzji środowiskowej, czy w treści wskazane zostanie, że strona
obowiązana jest przestrzegać warunków skazanych w decyzji środowiskowej.
Czy w trakcie przenoszenia koncesji na nowy podmiot (np. fuzja firm) można mówić o
nielegalnym wydobyciu prowadzonym w trakcie załatwiania formalności?
W trakcie przenoszenia koncesji na nowy podmiot
(np. w skutek fuzji, tj. połączenia spółek
kapitałowych) przepis art. 494 k.s.h. (i analogicznie w przypadku przekształcenia spółki przepis art.
553 k.s.h. oraz w przypadku podziału spółki- art. 531 k.s.h. ) stanowi o tzw. zasadzie kontynuacji
wyrażonej w polskim prawie. Oznacza to, że spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana
wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek
łączących się przez zawiązanie nowej spółki. Dniem połączenia jest dzień podjęcia uchwały o
połączeniu w trybie przepisu art. 506 k.s.h. przez zgromadzenia wspólników łączących się spółek.
Dalsza procedura dotycząca zgłoszenia do sądu rejestrowego uchwały o łączeniu spółek przypada
już na okres po połączeniu spółek. Zakończeniem tego postępowania jest wykreślenie spółki
inkorporowanej i łączącej się w trybie fuzji.
Na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w
szczególności zezwolenia i koncesje, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo
którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja
o udzieleniu koncesji stanowi inaczej. Nie jest nawet wymagane, aby owe koncesje zostały
wykazane w planie połączenia ( art. 499 k.s.h.). Uprawnienia wynikające z decyzji o przyznaniu
koncesji wchodzą bowiem w skład przedsiębiorstwa.
Skoro w ramach analizowanego zagadnienia prawnego dotyczącego połączenia spółek
zastosowanie znajduje zasada ciągłości praw i obowiązków, zatem nie można prawnie uzasadnić
zarzutu tzw. nielegalnym wydobyciu w okresie załatwiania formalności koncesyjnych. Z datą
połączenia, fuzji spółek, (o ile ustawa albo sama treść decyzji koncesyjnej nie stanowi inaczej)
prawa i obowiązki z koncesji przechodzą na nowy podmiot.
Czy można sprzedać, kupić koncesję w ramach sprzedaży-kupna przedsiębiorstwa lub
zorganizowanej jego części?
Przedmiotem sprzedaży, w rozumieniu przepisu art. 535 i nast. k.c. mogą być rzeczy, prawa oraz
energia, przy czym kodeks cywilny nakazuje do sprzedaży praw odpowiednio stosować przepisy o
sprzedaży rzeczy (art. 555 k.c.). W pojęciu sprzedaży praw trudno jest umieścić zagadnienie
sprzedaży koncesji lub ściślej sprzedaży praw z przyznanej indywidualnemu adresatowi koncesji.
Co do zasady prawa i obowiązki wynikające z decyzji indywidualnej o przyznaniu koncesji nie są
8
przedmiotem obrotu prawnego na podstawie przepisu art. 535 k.c., jednak co daje się zauważyć,
strony dokonują takich transakcji w praktyce. Prawa wynikające z koncesji są bowiem elementem
składowym przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym (art. 551 oraz art.552 k.c.) i mogą być
zbywane wraz z przedsiębiorstwem. Transakcje takie znajdują nawet swe prawne kwalifikacje w
postaci interpretacji podatkowych. Dla przykładu, w przypadku sprzedaży
koncesji wraz z
dokumentacją geodezyjną i jednoczesnym wydzierżawieniem działki, na której znajduje się złoże,
od transakcji takiej wymagane jest naliczenie podatku od towarów i usług w wysokości 22 %
(interpretacja podatkowa PP/ 443-25/05 z dnia 13.0.2005r. Urzędu Skarbowego w Aleksandrowie
Kujawskim).
W analizowanym przypadku dochodzi do zmiany podmiotu, na rzecz którego decyzja została
pierwotnie wydana. Należy tego dokonać poprzez wydanie decyzji przenoszącej koncesję na rzecz
innego podmiotu.
Inwestor zakwestionował nałożony przez organ koncesyjny obowiązek dołączenia do
wniosku koncesyjnego na poszukiwanie i rozpoznanie złoża wypisu z rejestru gruntów z
podaniem danych o właścicielach gruntów objętych obszarem rozpoznania. Dane te są
niezbędne do ustalania stron postępowania. Wniosek jako niekompletny będzie zwrócony
inwestorowi. Inwestor twierdzi, że urząd nie ma prawa nakładać na niego takich wymogów?
W związku z tym, że to na organie spoczywa obowiązek wszechstronnego ustalenia okoliczności
faktycznych sprawy, a także prawidłowego prowadzenia postępowania zgodnie z zasadami
ogólnymi k.p.a., a w szczególności przepisem art. 7 i 10 k.p.a., to uznać należy, że nie można
inwestora zobowiązywać do wskazywania informacji dotyczących właścicieli i to pod rygorem
zwrotu. Postawione pytanie wiąże się z obowiązkiem ustalania przez organ posiadania legitymacji
przez podmioty danego postępowania, a w konsekwencji uznanie ich za stronę postępowania w
rozumieniu przepisu art. 28 k.p.a. To organ prowadzący postępowanie powinien ustalić kto jest
stroną postępowania, a nie inwestor. Zwłaszcza, że uregulowanie statusu strony, należy wywodzić
nie z jednego przepisu procesowego, lecz z wielu przepisów prawa materialnego (nie tylko
administracyjnego, ale także cywilnego). Pamiętać bowiem należy, że zgodnie z dyspozycją
przepisu art. 62 k.p.a. - w sprawach, w których prawa lub obowiązki stron wynikają z tego samego
stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy prawnej i w których właściwy jest ten sam organ
administracji publicznej, można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące więcej niż
jednej strony.
Inwestor zatem ma rację, zwłaszcza, że k.p.a. nie przewiduje „zwrotu” wniosku, a jedynie
możliwość pozostawienia podania bez rozpoznania w wypadkach wskazanych w przepisie 64
k.p.a., w myśl którego 1. Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możności
ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez
9
rozpoznania.
§ 2. Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy
wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie
tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.
Ewentualnie można spróbować bronić poglądu, że dane, żądane przez organ koncesyjny są to
dane, o których mowa w art. 18 ust. 3 P.g.g. – w takim przypadku organ może pozostawić wniosek
bez rozpoznania, na podstawie wyżej cytowanego art. 64 §2 k.p.a., należy jednak liczyć się z
zażaleniem na bezczynność organu, a następnie skargą do WSA.
Czy
w
postępowaniach
koncesyjnych
powinny
być
uwzględniane
zagadnienia
oddziaływania na środowisko zgłaszane przez strony jak i społeczność lokalną, gdy
zgodnie z Poś winny być one rozpatrywane przez gminę już na etapie decyzji
środowiskowej?
Odmowa udzielenia koncesji może nastąpić, jeżeli zamierzona działalność narusza wymagania
ochrony środowiska, w tym związane z racjonalną gospodarką złożami kopalin, również w zakresie
wydobycia kopalin towarzyszących, bądź uniemożliwia wykorzystanie nieruchomości zgodnie z ich
przeznaczeniem. (art. 26”b” zdanie 1 P.g.g.). Oznacza to, że na każdym etapie postępowania w
sprawie udzielenie koncesji uwzględnione powinny być zagadnienia oddziaływania na środowisko.
Zwracamy jednak uwagę na fakultatywne brzmienie przepisu „…może nastąpić…” - organ
koncesyjny nie jest zatem bezwzględnie związany ustaleniem naruszenia wymagań ochrony
środowiska. Powinien uwzględniać także inne względy – zasady współżycia społecznego,
znaczenie gospodarcze (w tym dla społeczności lokalnej) planowanej działalności wymagającej
koncesji, a także motywy jakimi kieruję się podmiot składający zastrzeżenia.
Nielegalna eksploatacja kopalin
Czy istnieje prawna definicja nielegalnej eksploatacji?
Zgodnie z art. 104 a ust. 1 pkt 1 i 118 ust. 1 prawa geologicznego i górniczego nielegalna
eksploatacja, to:
A. wykonywanie działalności bez wymaganej koncesji, bez zatwierdzonego projektu prac
geologicznych lub niezgodnie z koncesją albo zatwierdzonym projektem prac geologicznych;
B. prowadzenie bez wymaganej koncesji lub wbrew warunkom w niej określonym działalność w
zakresie:
1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin,
10
2) wydobywania kopalin ze złóż,
3) bezzbiornikowego magazynowania substancji lub składowania odpadów w górotworze, w
tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
Kogo należy uznać za stronę w postępowaniu w sprawie nielegalnej eksploatacji kopalin,
gdy właściciel działki twierdzi, że on nie dokonywał nielegalnego wydobycia?
Właściciela, a jeżeli znany jest przedsiębiorca dokonujący wydobycia – tego przedsiębiorcę.
Problem może dotyczyć nielegalnego wkroczenia na teren właściciela działki i wydobywanie
kopalin bez zgody i wiedzy właściciela nieruchomości, jednakże w przypadku nie ustalenia
sprawcy odpowiedzialność powinien ponosić właściciel nieruchomości
Kto
ponosi
odpowiedzialności
za
nielegalne
wydobycie
(właściciel
gruntu
czy
przedsiębiorca/osoba fizyczna prowadzący/a eksploatację)?
Prowadzący eksploatację.
Jak powinno być poprawnie prowadzone postępowanie w przypadku stwierdzenia
nielegalnej eksploatacji w sprawach nielegalnego wydobycia kopalin?
Wydanie decyzji w trybie art. 104a prawa geologicznego i górniczego oraz zawiadomienie organów
ścigania.
W jaki sposób należy traktować wizję w terenie konieczną do ustalenia czy na danym
terenie nastąpiło pozyskanie kopaliny bez wymaganej przepisami prawa koncesji w
kontekście przepisów k.p.a.?
Wizję w terenie przeprowadzaną w celu ustalenia czy na danym terenie nastąpiło pozyskiwanie
kopalin bez wymaganej koncesji, w kontekście regulacji zawartej w przepisach k.p.a. należy
potraktować jako przeprowadzenie oględzin. Stosownie do przepisu art.85§ 1 k.p.a. - Organ
administracji publicznej może w razie potrzeby przeprowadzić oględziny. Należy bowiem pamiętać,
że przed rozstrzygnięciem sprawy należy przeprowadzić postępowanie wyjaśniające w celu
ustalenia zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej stanu faktycznego, stanowiącego podstawę do
rozstrzygnięcia sprawy. Jeżeli jednak dowód z oględzin miałby posłużyć jako rozstrzygający co do
istotnych okoliczności faktycznych, to powinien być przeprowadzony z udziałem osób
posiadających wiedzę specjalistyczną ( a więc biegłego mającego szczególną wiedzę i
doświadczenie praktyczne - w tym przypadku geologa), gdyż opieranie się jedynie w
rozstrzygnięciu na spostrzeżeniach dokonanych przez pracowników urzędu, może być później
kwestionowane.
Wizja lokalna, której wynik ma podstawowe znaczenie w sprawie, powinna zostać przeprowadzona
11
przy uwzględnieniu przepisu art. 10 § 1 k.p.a. oraz art. 79 k.p.a. Powołane przepisy wymagają
zapewnienia udziału stronie w każdym stadium postępowania. Z tych też względów o terminie wizji
lokalnej każda ze stron musi być powiadomiona co najmniej na siedem dni przed terminem w celu
umożliwienia jej wzięcia udziału w tej czynności oraz przygotowania się do niej. W toku
przeprowadzania wizji strona ma prawo zadawać pytania biegłym i innym stronom oraz składać
wyjaśnienia (art. 79 § 2 k.p.a.) o czym organ powinien strony pouczyć.
Jaka powinna być podstawa prawna kontroli interwencyjnych (termin kontroli) w
nawiązaniu do k.p.a. w przypadku zgłoszenia anonimowego do Starosty nielegalnej
eksploatacji kopalin?
Zgodnie z przepisem art. 65 k.p.a. wszczęcie postępowania administracyjnego może nastąpić
także z urzędu. Wszczęcie postępowania z urzędu może nastąpić celem stwierdzenia czy nie
doszło
do
naruszenia
przepisów
ustawy
P.g.g.
Organ
o
wszczęciu
postępowania
administracyjnego powinien poinformować wszystkie strony (art. 61 § 4 k.p.a.), a przed
przystąpieniem do oględzin w zawiadomieniu, dostarczonym co najmniej siedem dni przed wizją
lokalną, wskazać jej miejsce i termin.
Anonimowe „zgłoszenie” do starosty faktu nielegalnej eksploatacji kopalin należy oceniać jako
początek dowodu na piśmie, stanowiący podstawę do oceny zasadności wszczęcia i
przeprowadzenia postępowania z urzędu.
Jakie powinny być formy i sposoby dokumentowania przypadków nielegalnej eksploatacji
kopalin (ustalenie sprawcy, określenie ilości i jakości wydobytej kopaliny) oraz skąd brać
środki finansowe na ten cel, kto powinien płacić za obmiary wyrobiska Starosta czy
nielegalnie wydobywający (Starosta nie posiada żadnych środków na ten cel - wpływy z
opłat eksploatacyjnych oraz kar za nielegalne wydobycie są kierowane do gmin i
NFOŚiGW)?
Przesłuchanie świadków, materiał zdjęciowy i filmowy, przesłuchanie stron, oględziny i protokół
oględzin.
Koszty takie ponosi tymczasowo organ prowadzący postępowanie czyli starostwo, a w decyzji
wyliczającej opłatę – na podstawie art. 85a P.g.g., za wydobywanie kopalin bez koncesji należy
obciążyć tymi kosztami stronę.
Czy pracownicy powiatowej administracji mają prawo legitymowania osoby prowadzące
wydobywanie kopalin bez koncesji, gdy nie jest to właściciel gruntu?
Nie.
12
Jakie są najczęstsze błędy popełniane przez pracowników administracji geologicznej
podczas
prowadzonego
postępowania
administracyjnego
dotyczącego
nielegalnej
eksploatacji kopalin (Ocena błędów w prowadzeniu postępowania administracyjnego na
podstawie orzecznictwa SKO i NSA)?
Najczęściej
popełnianymi
błędami
są
błędy
dotyczące
przeprowadzania
postępowania
wyjaśniającego, dokonywania zawiadomień o przeprowadzanych czynnościach, dokonywanie
doręczeń, udziału stron w przeprowadzanych postępowaniach wyjaśniających, informowaniu o
możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym w sprawie i złożenia dodatkowych
wyjaśnień.
W jaki sposób można wyznaczyć granicę między nielegalnym wydobywaniem kopaliny, a
korzystaniem z nieruchomości dla własnych potrzeb i pracami rekultywacyjnymi, budową
stawów rybnych?
Problem nadal wymaga jednoznacznego uregulowania ustawowego. Należy sprawdzić, czy
wykonujący prace spełnił wszystkie wymogi formalne dla deklarowanej przez niego działalności
oraz zażądać dowodu wywozu wykopanej ziemi.
W jaki sposób załatwiać sprawę starego wyrobiska pospółki eksploatowanej od czasu do
czasu (np raz przez PGR w latach 60, potem wójt gminy dla lokalnej społeczności w latach
90, potem coś tam w ramach usuwania skutków powodzi), a teraz właściciel gruntu mówi
tak – mam dziurę więc ją zasypuję w ten sposób że zabieram ziemię (pospółkę) oddaję
Kowalskiemu a Kowalski daje mi humus. Tylko sprawa jest taka – Kowalski daje mi 100 ton
humusu a ja jemu 20 000 ton pospółki. Bez sprzedaży. I w takiej sytuacji jak określić
wielkość nielegalnej eksploatacji – czy to co wywiozłem do Kowalskiego czy wielkość
całego wyrobiska?
Najlepiej zgłosić sprawę organom kontroli podatkowej (Urząd Kontroli Skarbowej, Urząd
Skarbowy) celem rozliczenia „nieodpłatnej” transakcji.
Na czyj koszt powinny zostać dokonane pomiary odkrywki przy nielegalnym wydobyciu
(powierzchnia potrzebna do naliczenia opłaty eksploatacyjnej), w jaki sposób egzekwować
koszty związane z dokonanymi obmiarami wyrobiska i na jakiej podstawie?
Koszty takie ponosi tymczasowo organ prowadzący postępowanie czyli starostwo, a w decyzji
wyliczającej opłatę – na podstawie art.85a pgg za wydobywanie kopalin bez koncesji należy
obciążyć tymi kosztami stronę. Wówczas koszty egzekwuje się na zasadach takich jak wymierzona
opłatę w decyzji.
13
Jak
powinna
być
poprawnie
przeprowadzona
procedura
nakazania
wstrzymania
działalności (np. w przypadku nielegalnej eksploatacji kopalin)?
Wszelkie postępowania administracyjne – w tym także postępowania związane z nakazaniem
wstrzymania nielegalnego wydobywania kopalin, muszą być przeprowadzane według zasad
przewidzianych w k.p.a., w trybie i w formach tam określonych, bowiem każde postępowanie
administracyjne opiera się na zasadzie prawdy obiektywnej i na konstytucyjnej zasadzie
praworządności oraz przestrzegania prawa przez organy administracji publicznej.
Jakie muszą być przeprowadzone badania i opracowane opinie w przypadku nielegalnej
eksploatacji kopalin i kto może takie opinie opracować, aby były wiarygodnymi dowodami w
sprawie nielegalnej eksploatacji przy odwołaniu do SKO czy WSA?
Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest
sprzeczne z prawem (art. 75§1 zdanie 1 k.p.a.). Dobrze jednak, aby opinię sporządzała osoba,
która ma kierunkowe wykształcenie lub legitymuje się praktyką.
W jaki sposób (bez ponoszenia dodatkowych środków finansowych przez Starostę)
wyegzekwować złożenie informacji lub stawiennictwo w Urzędzie podejrzanego o nielegalną
wydobycie, gdy kpa mówi o grzywnie tylko dla świadka, biegłego a nie stronie
postępowania?
Np. złożyć na policji zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia z art. 119 prawa geologicznego i
górniczego z wnioskiem o zobowiązanie sprawcy do wykonania ustawowego obowiązku.
Czy gmina może wydobywać kopaliny pospolitych bez koncesji na gruntach stanowiących
własność gminy na tzw. cel publiczny (kruszywo używane jest do budowy drogi gminnej lub
do jej utrzymania w czasie zimy)?
Zagadnienie to jest sporne, ale moim zdaniem – w świetle konstytucyjnej zasady równości wobec
prawa – brak jest podstaw do takiego uprzywilejowania gminy.
Jak poprawnie powinna być przeprowadzona procedura powoływania biegłych przez
Starostę np. w przypadku nielegalnej eksploatacji kopalin?
Stosownie do art. 84 §1 k.p.a., gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ
administracji publicznej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii. Jedyną
przesłanką pozytywną, jaka musi spełniać osoba, która ma być powołana na biegłego, jest
posiadanie wiadomości specjalnych. Nie zawsze jest to tożsame z posiadaniem wykształcenia
kierunkowego. Mogą być osoby, które mają wykształceni lecz brak im należytego doświadczenia. Z
14
kolei w wielu branżach funkcjonują osoby, które nie mają wykształcenia kierunkowego lecz
posiadają wiedzę i doświadczenie – potwierdzone praktyka i powszechną akceptacją i pozytywną
opinią w środowisku fachowym. Przesłanki negatywne (podstawy wyłączenia biegłego) określa
przepis art. 24 k.p.a.
Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego wymaga postanowienia. W postanowieniu należy
sprecyzować zakres i przedmiot opinii tak, żeby biegły nie miał wątpliwości, na jakie pytania ma
odpowiedzieć. Dowód taki może być dopuszczony na wniosek strony lub z urzędu.
Biegłym może być nie tylko osoba fizyczna, lecz także jednostka naukowa albo naukowobadawcza. Organ powinien dobrać biegłego albo biegłych odpowiednich do problemu, jaki maja
rozwiązać. Może (lecz nie musi) posiłkować się np. lista biegłych sądowych. Opinia biegłego nie
jest wiążąca dla organu.
Zalecana literatura: A. Kegel i Z. Kegel, Przepisy o biegłych sądowych, tłumaczach i specjalistach.
Komentarz, Zakamycze 2004.
Opinie i uzgodnienia
Czy posiadane przez wnioskodawcę opinie/uzgodnienia Burmistrza/Prezydenta/Wójta,
Dyrektora OUG i Marszałka Województwa mogą być wykorzystane przy ponownym złożeniu
wniosku przez tego samego przedsiębiorcę na ten sam teren, np. to samo złoże?
Nie. Opinia/uzgodnienie jest wydawane w wyniku konkretnego wniosku, w konkretnym
postępowaniu, w oparciu o dowody zgromadzone w tym konkretnym postępowaniu, zwłaszcza że
zmianie mogły również ulec nie tylko przepisy prawa, ale także warunki środowiska, a więc stan
faktyczny.
Jakie powinny być zachowane terminy załatwianych sprawy w przypadku opisanej poniżej
sytuacji? (okres wydawania decyzji w przypadku koncesji na wydobywanie nie jest
adekwatny do określonego w k.p.a., oraz w przypadku zastosowania art. 105a prawa
geologicznego i górniczego dla koncesji na wydobywanie kopalin na granicach z Parkiem
Krajobrazowym – pomimo oczekiwania na zajęcie stanowiska w formie postanowienia –
przez gminy (Wójta/Burmistrza) – dochodzi do tego że odmawiają one wydania takowego –
co w konsekwencji nie stoi na przeszkodzie w wydaniu koncesji przez zastosowanie art.
105a P.g.g,, ale w przyszłości rodzi konsekwencje społeczne (protesty). Rozwiązanie tego
problemu w świetle art. 106 przy zastosowaniu art. 36 i 37 k.p.a., wydłuża znacznie czas
wydania koncesji. A tak jest w praktyce - gdy gmina nie chce zając stanowiska – (bo nie
chce z własnych powodów) – a przewidujemy w przyszłości konflikt społeczny – czas
15
wydania na mocy j.w. decyzji przekracza znacznie 2 m-ce.
Nie stosuje się przepisów art. 36 i 37 i 106 k.p.a. Art. 105a P.g.g., stanowi przepis szczególny.
Należy zauważyć, że art. 105a w ustępie 1 przewiduje obowiązek przedłożenia „projektu
rozstrzygnięcia”, czego nie wymaga przepis art. 106 k.p.a.
Opiniowanie/uzgadnianie – czy się opiniuje/uzgadnia z właściwym wójtem lub burmistrzem
oraz z właściwym organem nadzoru górniczego i marszałkiem, projekty decyzji
koncesyjnych, co powinno być przedmiotem uzgodnienia, na ile jesteśmy zobowiązani do
brania pod uwagę opinii/uzgodnienia np. w przypadku negatywnego uzgodnienie w/w
organów?
Tak.
Samo złożenie wniosku do Marszałka Województwa o uzyskanie koncesji na poszukiwanie i
rozpoznawanie kopaliny (do którego należy dołączyć projekt prac geologicznych) jest
niewystarczające, niezbędne jest także wystąpienie Organu koncesyjnego do gminy (wójta lub
burmistrza) o opinię do koncesji (opinia taka wydawana jest w formie postanowienia).
Przedmiotem takiej opinii jest ocena prawidłowości rozstrzygnięcia w kontekście oceny wpływu na
warunki lokalne wydanie koncesji (ochrony środowiska).
Dopiero po zapoznaniu się z aktami sprawy i uzyskaniu opinii gminy następuje wydanie decyzji
koncesyjnej.
Czy konieczna jest uzyskanie opinii RZGW w postępowaniu o wydanie koncesji na
wydobywanie kopaliny dla terenów narażonych powodziami w przypadku braku ograniczeń
wynikających z miejscowego planu i studium uwarunkowań i kierunków rozwoju w
przypadku pozytywnych uzgodnień władz gminy?
Nie, ale należy pamiętać o treści art. 86 Prawa wodnego:
„1. W przypadku wykonania na wale przeciwpowodziowym lub w jego pobliżu, albo na obszarze
bezpośredniego zagrożenia powodzią, robót oraz czynności, które mogą utrudniać ochronę przed
powodzią, a nie zostały objęte decyzją, o której mowa w art. 40 ust. 3, art. 82 ust. 3 pkt 1 i ust. 4
lub art. 85 ust. 3, organ właściwy do wydania tej decyzji może nakazać, w drodze decyzji,
przywrócenie stanu poprzedniego na koszt tego, kto je wykonał.
2. Drogi, urządzenia do przepędzania zwierząt oraz przejazdy przez wały przeciwpowodziowe
wykonuje na swój koszt inwestor budujący wał, a utrzymuje ten, na którym ciąży obowiązek
utrzymania drogi, urządzenia lub przejazdu.
3. Przepis ust. 1 nie narusza przepisów ustawy - Prawo budowlane.”
16
Jak powinien postąpić Starosta (organ koncesyjny), kiedy gmina uporczywie opiniuje
negatywnie wniosek koncesyjny strony na wydobywanie piasku, pomimo odwołania do
SKO i WSA, skierowanego przez wnioskującego?. Rozstrzygnięcia tych organów - SKO,
podtrzymało opinie negatywną gminy, natomiast WSA uchylił postanowienie wydane przez
SKO i Wójta gminy. Po tych faktach Starosta (organ koncesyjny) ponownie zwrócił się do
Wójta o opinie, która ponownie w tej sprawie jest negatywna. Jakie stanowisko winien zająć
organ koncesyjny, czy powinien odmówić udzielenia koncesji ze względu na negatywną
opinię Wójta?
„Opinia” to pogląd jej autora, nie mający rozstrzygającego znaczenia dla podmiotu, który zwrócił
się o opinię. Gdyby w przepisie art. 16 ust. 4 Ustawodawca miał na myśli pogląd wójta o
charakterze wiążącym dla organu koncesyjnego, użyłby pojęcia „zgoda” lub „uzgodnienie”, a nie
opinia (jak w ustępie 3, gdzie w punktach 1, 2, 3, 5 i 6 mowa o „uzgodnieniu”, a więc obowiązku
uzyskania „zgody” organu współdecydującego). Opinia ta ma zatem charakter informacyjnodoradczy, nie wiążący. Organ koncesyjny nie jest związany opinią wójta i może wydać decyzję o
przyznaniu koncesji mimo opinii negatywnej (podobnie, jak może wydać decyzję negatywną mimo
pozytywnej opinii).
Podobny pogląd wyrazili A. Lipiński i R. Mikosz ({w:} Ustawa prawo geologiczne i górnicze.
Komentarz, Warszawa 2003, s. 97, teza 8).
Opłaty
Kiedy powinny być dokonywane opłaty z tytułu udzielenia koncesji na rozpoznawanie złóż
kopalin wynikające z ustawy o opłacie skarbowej i na podstawie art. 85 p.g.g wraz z
wnioskiem czy dopiero po udzieleniu koncesji?
Zagadnienie uiszczania opłat skarbowych uregulowane zostały w ustawie z dnia 16 listopada 2006
r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225 poz. 1635). Zgodnie z przepisem art. 6 ust. 1 pk. 3 tej ustawy,
obowiązek zapłaty opłaty skarbowej powstaje z chwilą złożenia wniosku o wydanie zezwolenia
(koncesji). Do wniosku o udzielenie koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż kopalin
przedsiębiorca zobowiązany jest przedłożyć dowód uiszczenia opłaty skarbowej.
Zapłaty opłaty skarbowej należy dokonać przelewem, przekazem na rachunek bankowy lub
bezpośrednio w kasie organu podatkowego właściwego miejscowo dla załatwianej sprawy.
Opłata skarbowa podlega zwrotowi, jeżeli mimo zapłacenia opłaty przez przedsiębiorcę nie
wydano koncesji. Zwrot opłaty skarbowej następuje na wniosek, który należy złożyć w terminie do
5 lat, licząc od końca roku, w którym dokonano zapłaty.
17
Jaka powinna być poprawnie przeprowadzona procedura ustalania opłaty eksploatacyjnej
za nielegalne wydobywanie kopaliny?
Starosta po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego w którym ustala ilość wydobytej
kopaliny (może np. powołać w tym celu biegłego) mnoży ją osiemdziesięciokrotnie przez stawkę
opłaty eksploatacyjnej dla danego rodzaju kopaliny stosując stawki obowiązujące w dniu
wszczęcia postępowania i wydaje decyzję w której określa opłatę eksploatacyjną. Opłata ta ma
charakter represyjno-prewencyjny.
Czy należy pobierać opłatę w myśl ustawy o opłacie skarbowej (część III pkt. 44 załącznika
do ustawy) za koncesję na poszukiwanie i rozpoznawanie kopalin, jeżeli w decyzji
koncesyjnej została już ustalona opłata z tytułu poszukiwania i rozpoznawania kopalin na
podstawie przepisów pgg (art. 85)?
Moim zdaniem należy pobierać opłatę skarbową, bowiem przepis nie wyłącza jej pobierania w
takim przypadku, a opłata z tytułu poszukiwania i rozpoznawania kopalin nie zawiera opłaty
skarbowej.
W jaki sposób skutecznie egzekwować karne opłaty- podwyższone opłaty eksploatacyjne
wynikające z przepisów Prawo geologiczne i górnicze?
Egzekucję należy prowadzić zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji w związku z art. 87 pgg.
Zbieg terminów. Wydanie decyzji o podwyższonej opłacie z art. 85a wiąże organ
administracji i stronę 14 dniowym terminem odwoławczym od orzeczenia. Termin 14 dniowy
wiąże również stronę z wierzycielem w sensie zobowiązania podatkowego (art. 47 § 1
ordynacji podatkowej). Jak zatem pogodzić 2 elementy: np. chęć rozłożenia na raty opłaty
(układ z wierzycielem) w sytuacji nieprawomocności decyzji; kiedy decyzja winna być
przesłana wierzycielowi? Czy w chwili wydania czy po uprawomocnieniu? Wierzyciele nie
są stronami postępowania, a przed uprawomocnieniem się decyzji strona nie musi uiszczać
opłaty?
Wprawdzie decyzja wydawana na podstawie przepisu art.85a pgg nie podlega wykonaniu do
czasu upływu terminu do wniesienia odwołania (art.130 § 1 k.p.a.), wniesienie odwołania w
terminie wstrzymuje także wykonalność (art.130 § 2 k.p.a.), jednakże powołanych przepisów nie
stosuje się w razie nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności (art.130 § 3 pkt.1 k.p.a.).
Stosownie zaś do przepisu art. 108 § 1. Decyzji, od której służy odwołanie, może być nadany rygor
natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia
ludzkiego, albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami bądź też ze
18
względu na inny interes społeczny lub wyjątkowo ważny interes strony. W tym ostatnim przypadku
organ administracji publicznej może w drodze postanowienia zażądać od strony stosownego
zabezpieczenia. § 2. Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej
wydaniu. W tym przypadku organ wydaje postanowienie, na które służy stronie zażalenie. A zatem
w sytuacji gdyby organ chciał dokonać rozłożenia na raty opłaty, to powinien nadać decyzji
wydawanej na podstawie przepisu art.85a Pgg rygor natychmiastowej wykonalności, co wiąże się
z obowiązkiem wymagalności zobowiązania wynikającego z decyzji, a tym samym koniecznością
zapłaty opłaty, ale w konsekwencji także z możliwością skorzystania z przyznania przez
wierzyciela ulg w spłacie zobowiązania.
Środowisko
Jak zdefiniować znaczną szkodę w mieniu i środowisku (art. 118 pgg ).
Stosownie do obecnie obowiązującego przepisu art. 118. 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze :
„Kto prowadząc bez wymaganej koncesji lub wbrew warunkom w niej określonym działalność w
zakresie:
1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin,
2) wydobywania kopalin ze złóż,
3) bezzbiornikowego magazynowania substancji lub składowania odpadów w górotworze,
w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, wyrządza poważną szkodę w mieniu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo
poważnej szkody w mieniu
- podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
3.
Jeżeli sprawca nieumyślnie dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 lub ust. 2
- podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”
Powyższy przepis dotyczy każdego, kto prowadząc bez wymaganej koncesji lub wbrew warunkom
w niej określonym działalność w zakresie szczegółowo w tym przepisie określonym, wyrządza
poważną szkodę w mieniu, bądź sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo takiej szkody.
Pojęcie to nie zostało zdefiniowane w ustawie, skoro zaś powołany przepis zaliczany jest do
przepisów regulujących odpowiedzialność karną, to definicji poważnej szkody w mieniu
poszukiwać raczej należy w reżimie przepisów prawa karnego, a nie cywilnego.
Jakie są wymogi środowiskowe przy udzielaniu koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i
wydobywanie kopalin w granicach parków krajobrazowych, obszarów chronionego
19
krajobrazu lub ich otuliny oraz na terenie obszarów Natura 2000?
Problematykę tę regulują przepisy Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r., Nr 199, poz.1227)
„Art. 62. 1. W ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko określa się, analizuje
oraz ocenia:
1) bezpośredni i pośredni wpływ danego przedsięwzięcia na:
a) środowisko oraz zdrowie i warunki życia ludzi,
b) dobra materialne,
c) zabytki,
d) wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a-c,
e) dostępność do złóż kopalin;
2) możliwości oraz sposoby zapobiegania i zmniejszania negatywnego oddziaływania
przedsięwzięcia na środowisko;
3) wymagany zakres monitoringu.
2. W ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000 określa się, analizuje
oraz ocenia oddziaływanie przedsięwzięć na obszary Natura 2000, biorąc pod uwagę także
skumulowane oddziaływanie przedsięwzięcia z innymi przedsięwzięciami.
Art. 63. 1. Obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla
planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko
stwierdza, w drodze postanowienia, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach, uwzględniając łącznie następujące uwarunkowania:
1) rodzaj i charakterystykę przedsięwzięcia, z uwzględnieniem:
a) skali przedsięwzięcia i wielkości zajmowanego terenu oraz ich wzajemnych proporcji,
b) powiązań z innymi przedsięwzięciami, w szczególności kumulowania się oddziaływań
przedsięwzięć
znajdujących
się
na
obszarze,
na
który
będzie
oddziaływać
przedsięwzięcie,
c) wykorzystywania zasobów naturalnych,
d) emisji i występowania innych uciążliwości,
e) ryzyka wystąpienia poważnej awarii, przy uwzględnieniu używanych substancji i
stosowanych technologii;
2) usytuowanie przedsięwzięcia, z uwzględnieniem możliwego zagrożenia dla środowiska, w
szczególności przy istniejącym użytkowaniu terenu, zdolności samooczyszczania się
środowiska
i
krajobrazowych
odnawiania
oraz
się
zasobów
uwarunkowań
naturalnych,
miejscowych
walorów
planów
przyrodniczych
i
zagospodarowania
przestrzennego - uwzględniające:
20
a) obszary wodno-błotne oraz inne obszary o płytkim zaleganiu wód podziemnych,
b) obszary wybrzeży,
c) obszary górskie lub leśne,
d) obszary objęte ochroną, w tym strefy ochronne ujęć wód i obszary ochronne zbiorników
wód śródlądowych,
e) obszary wymagające specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin
i zwierząt lub ich siedlisk lub siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszary
Natura 2000 oraz pozostałe formy ochrony przyrody,
f) obszary, na których standardy jakości środowiska zostały przekroczone,
g) obszary o krajobrazie mającym znaczenie historyczne, kulturowe lub archeologiczne,
h) gęstość zaludnienia,
i) obszary przylegające do jezior,
j) uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej;
3) rodzaj i skalę możliwego oddziaływania rozważanego w odniesieniu do uwarunkowań
wymienionych w pkt 1 i 2, wynikające z:
a) zasięgu oddziaływania - obszaru geograficznego i liczby ludności, na którą
przedsięwzięcie może oddziaływać,
b) transgranicznego charakteru oddziaływania przedsięwzięcia na poszczególne elementy
przyrodnicze,
c) wielkości i złożoności oddziaływania, z uwzględnieniem obciążenia istniejącej
infrastruktury technicznej,
d) prawdopodobieństwa oddziaływania,
e) czasu trwania, częstotliwości i odwracalności oddziaływania.
2. Postanowienie wydaje się również, jeżeli organ nie stwierdzi potrzeby przeprowadzenia oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
3. Obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko stwierdza się
obligatoryjnie, jeżeli możliwość realizacji przedsięwzięcia, o którym mowa w ust. 1, jest
uzależniona od ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania w rozumieniu przepisów
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska.
4. W postanowieniu, o którym mowa w ust. 1, organ określa jednocześnie zakres raportu o
oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.”
Jak należy rozumieć pojęcie „szczególnie ważny interes państwa lub szczególnie ważny
interes
społeczny”,
związany
zwłaszcza
z
ochroną
środowiska
w
kontekście
rozpoznawania, poszukiwania i wydobywania kopalin?
Pojęcia "szczególnie ważnego"
interesu państwa bądź
"szczególnie ważnego interesu
21
społecznego" są ocenne (zawierające elementy oceny) oraz trudne do skonkretyzowania.
Wiadomo natomiast, że taki interes może być związany z ochroną środowiska. Powinno być poza
sporem, że istnienie wspomnianych przesłanek powinno być wykazane w uzasadnieniu decyzji
koncesyjnej. Nie wystarczy zatem ogólne stwierdzenie w koncesji, że "szczególnie ważny" interes
państwa bądź społeczny wymaga ustanowienia takiego zabezpieczenia. Przede wszystkim organ
koncesyjny powinien wykazać, na czym ma polegać taki interes, a zwłaszcza z jakich powodów
wymaga on ustanowienia wspomnianego zabezpieczenia (dlaczego nie jest możliwe osiągnięcie
danego celu w inny sposób), a nadto jaką to zabezpieczenie powinno przybrać postać i jakich
roszczeń dotyczyć.
Wydaje się, że w praktyce największe znaczenie mogą tu mieć wymagania związane z szeroko
pojmowaną ochroną środowiska, w tym dotyczące naprawy (zapobiegania) szkodom, które mogą
ujawnić się dopiero po zakończeniu koncesjonowanej działalności, bądź których usunięcie
(naprawa) nie byłoby możliwe z przyczyn leżących po stronie przedsiębiorcy (np. ze względu na
brak środków). Informacji uzasadniających konieczność ustanowienia takiego zabezpieczenia
można poszukiwać w danych zamieszczonych we wniosku koncesyjnym, a zwłaszcza w raporcie o
oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Przedłożenie tego ostatniego jest niezbędnym
elementem wniosku koncesyjnego dotyczącego przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać
na środowisko (Komentarz do art. 17 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze
(Dz.U.94.27.96), [w:] A. Lipiński, R. Mikosz, Ustawa Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz,
Dom Wydawniczy ABC, 2003, wyd. II., teza 1).
Jaki może być udział społeczeństwa w postępowaniu koncesyjnym w oparciu o przepisy
ustawy Prawo ochrony środowiska?
Problematykę tę regulują przepisy Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. z dnia 7 listopada 2008 r., Nr 199, poz.1227), zgodnie z
którymi każdy ma prawo składania uwag i wniosków w postępowaniu wymagającym udziału
społeczeństwa.
Organy administracji właściwe do wydania decyzji lub opracowania projektów dokumentów, w
przypadku których przepisy niniejszej ustawy lub innych ustaw wymagają zapewnienia możliwości
udziału społeczeństwa, zapewniają możliwość udziału społeczeństwa odpowiednio przed
wydaniem tych decyzji lub ich zmianą oraz przed przyjęciem tych dokumentów lub ich zmianą.
Przed wydaniem i zmianą decyzji wymagających udziału społeczeństwa organ właściwy do
wydania decyzji, bez zbędnej zwłoki, podaje do publicznej wiadomości informacje o:
1) przystąpieniu do przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko;
2) wszczęciu postępowania;
22
3) przedmiocie decyzji, która ma być wydana w sprawie;
4) organie właściwym do wydania decyzji oraz organach właściwych do wydania opinii
i dokonania uzgodnień;
5) możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w
którym jest ona wyłożona do wglądu;
6) możliwości składania uwag i wniosków;
7) sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie 21-dniowy termin
ich składania; Uwagi lub wnioski złożone po upływie tego terminu pozostawia się bez
rozpatrzenia.
8) organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków;
9) terminie i miejscu rozprawy administracyjnej otwartej dla społeczeństwa, jeżeli ma być ona
przeprowadzona;
10) postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest
prowadzone.
2. Do niezbędnej dokumentacji sprawy, o której mowa w ust. 1 pkt 5, należą:
1) wniosek o wydanie decyzji wraz z wymaganymi załącznikami;
2) wymagane przez przepisy:
a) postanowienia organu właściwego do wydania decyzji,
b) stanowiska innych organów, jeżeli stanowiska są dostępne w terminie składania uwag i
wniosków.
Uwagi i wnioski mogą być wnoszone:
1) w formie pisemnej;
2) ustnie do protokołu;
3) za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich
bezpiecznym podpisem elektronicznym, o którym mowa w ustawie z dnia 18 września
2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. Nr 130, poz. 1450, z późn. zm.).
Organ właściwy do wydania decyzji może przeprowadzić rozprawę administracyjną otwartą dla
społeczeństwa. Przepis art. 91 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego stosuje się
odpowiednio.
Organ prowadzący postępowanie:
1) rozpatruje uwagi i wnioski;
2) w uzasadnieniu decyzji, niezależnie od wymagań wynikających z przepisów Kodeksu
postępowania administracyjnego, podaje informacje o udziale społeczeństwa w
postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie
zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa.
Organ właściwy do wydania decyzji podaje do publicznej wiadomości informację o wydanej decyzji
23
i o możliwościach zapoznania się z jej treścią.
Organ opracowujący projekt dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa, bez zbędnej
zwłoki, podaje do publicznej wiadomości informację o:
1) przystąpieniu do opracowywania projektu dokumentu i o jego przedmiocie;
2) możliwościach zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w
którym jest ona wyłożona do wglądu;
3) możliwości składania uwag i wniosków;
4) sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie co najmniej 21dniowy termin ich składania. Uwagi lub wnioski złożone po upływie tego terminu
pozostawia się bez rozpatrzenia.
5) organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków;
6) postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli jest
prowadzone.
Do niezbędnej dokumentacji sprawy należą:
1) założenia lub projekt dokumentu;
2) wymagane przez przepisy załączniki oraz stanowiska innych organów, jeżeli stanowiska
są dostępne w terminie składania uwag i wniosków.
Uwagi i wnioski mogą być wnoszone:
1) w formie pisemnej;
2) ustnie do protokołu;
3) za pomocą środków komunikacji elektronicznej bez konieczności opatrywania ich
bezpiecznym podpisem elektronicznym, o którym mowa w ustawie z dnia 18 września
2001 r. o podpisie elektronicznym.
Organ opracowujący projekt dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa:
1) rozpatruje uwagi i wnioski;
2) dołącza do przyjętego dokumentu uzasadnienie zawierające informacje o udziale
społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w
jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem
społeczeństwa.
Organ opracowujący projekt dokumentu wymagającego udziału społeczeństwa podaje do
publicznej wiadomości informację o przyjęciu dokumentu i o możliwościach zapoznania się z jego
treścią oraz:
1) uzasadnieniem;
2) podsumowaniem.
Organizacje ekologiczne, które powołując się na swoje cele statutowe, zgłoszą chęć
uczestniczenia w określonym postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, uczestniczą w
24
nim na prawach strony. Przepisu art. 31 § 4 Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje
się.
Organizacji ekologicznej służy prawo wniesienia odwołania od decyzji wydanej w postępowaniu
wymagającym udziału społeczeństwa, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji,
także w przypadku, gdy nie brała ona udziału w określonym postępowaniu wymagającym udziału
społeczeństwa prowadzonym przez organ pierwszej instancji; wniesienie odwołania jest
równoznaczne ze zgłoszeniem chęci uczestniczenia w takim postępowaniu. W postępowaniu
odwoławczym organizacja uczestniczy na prawach strony.
Organizacji ekologicznej służy skarga do sądu administracyjnego od decyzji wydanej w
postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi
tej organizacji, także w przypadku, gdy nie brała ona udziału w określonym postępowaniu
wymagającym udziału społeczeństwa.
Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji ekologicznej
służy zażalenie.
Organizacje ekologiczne, jednostki pomocnicze samorządu gminnego, samorząd pracowniczy,
jednostki ochotniczych straży pożarnych oraz związki zawodowe mogą współdziałać w dziedzinie
ochrony środowiska z organami administracji.
Związki zawodowe i samorządy pracownicze mogą powoływać zakładowe komisje ochrony
środowiska oraz społecznych inspektorów ochrony środowiska w celu organizowania i
przeprowadzania społecznej kontroli ochrony środowiska na terenie zakładu pracy.
Organy administracji mogą udzielać pomocy organizacjom ekologicznym w ich działalności w
dziedzinie ochrony środowiska.
Który organ (starosta czy marszałek) jest właściwy do wstrzymania działalności lub
podjęcia określonych czynności w celu doprowadzenia środowiska do właściwego stanu w
przypadku stwierdzenia wydobywania kopaliny pospolitej – gdy obszar wydobycia
przekroczył 2 ha bez wymaganej koncesji (art. 104a ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pgg)?
Marszałek – art. 104a ust. 2 w związku z art. 16 ust. 2 pgg.
Jakie są prawne możliwości egzekucji merytorycznych obowiązków związanych z
przywracaniem
standardów
środowiska
gruntowo-wodnego
od
syndyka
masy
upadłościowej podmiotu gospodarczego?
Stosownie do przepisu art. 144 ust. 1 Prawa upadłościowego i naprawczego postępowania
administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte jedynie przeciwko syndykowi.
Konstatacja, że syndyk jest stroną w postępowaniach dotyczących masy upadłości jest
jednoznaczna ze stwierdzeniem, iż syndykowi przysługuje legitymacja do występowania w tych
25
postępowaniach. Legitymację syndyka określa się w nauce jako tzw. legitymację formalną (co do
tego pojęcia - zob. M. Sawczuk, Zdolność procesowa..., op. cit., s. 75) lub jako podstawienie
(substytucja) procesowe (zob. W. Broniewicz, Legitymacja..., s. 51; tenże, Podstawienie..., s. 155;
tenże, Stanowisko..., s. 42 i n.). Syndyk jest więc stroną w znaczeniu formalnym (procesowym),
tzn. działa w postępowaniu we własnym imieniu. Natomiast stroną w znaczeniu materialnym,
pomimo ogłoszenia upadłości, pozostaje upadły. On bowiem jest podmiotem stosunku prawnego,
na tle którego wyniknął spór. Prowadzenie sporu przez syndyka odbywa się więc na rzecz
upadłego. Użyte w art. 143 ust. 2 wyrażenie, iż postępowania dotyczące masy mogą być wszczęte
i dalej prowadzone "jedynie" przez syndyka lub przeciwko niemu oznacza, że upadły będąc stroną
w znaczeniu materialnym pozbawiony jest legitymacji formalnej do występowania w tych
postępowaniach. Podstawienie syndyka w miejsce upadłego ma więc bezwzględny charakter (W.
Broniewicz, Stanowisko..., s. 43). Brak legitymacji formalnej upadłego w postępowaniach
dotyczących masy upadłości nie może być utożsamiany z brakiem po jego stronie zdolności
procesowej. Ogłoszenie upadłości nie pozbawia nigdy upadłego zdolności procesowej. Zdolność
procesowa nie jest bowiem uprawnieniem do występowania w charakterze strony w konkretnym
procesie, lecz ogólną kwalifikacją podmiotu polegającą na tym, że może on osobiście podejmować
czynności procesowe. Jej wyznacznikiem w odniesieniu do osób fizycznych jest posiadanie
zdolności do czynności prawnych (art. 65 k.p.c.), a w odniesieniu do osób prawnych i jednostek
organizacyjnych niemających osobowości prawnej - wyłącznie zdolności sądowej. Brak zdolności
procesowej osoby fizycznej oznacza, że za stronę działa w procesie jej przedstawiciel ustawowy.
Jak zaznaczono, syndyka nie można zaś uważać za przedstawiciela ustawowego (zastępcę
bezpośredniego) upadłego. Z powyższych względów nie można podzielić stanowiska, iż
podstawienie syndyka w miejsce upadłego następuje w związku z utratą przez upadłego zdolności
procesowej (pogląd taki wyraża wprost m.in. J. Pałys, Syndyk masy upadłości - pozycja ustrojowa,
Pr.Sp. 2000, nr 3, s. 40; natomiast J. Korzonek (s. 230) przyjmuje, iż ograniczenie upadłego w
prawie zarządu powinno być traktowane tylko podobnie jak brak zdolności procesowej).
W
analogiczny
sposób
przedstawia
się
status
syndyka
jako
strony
postępowania
administracyjnego. Także w tej dziedzinie w nauce akceptację znalazło pojęcie strony
postępowania w znaczeniu formalnym, tj. takiej, która prowadzi postępowanie we własnym imieniu,
ale w interesie innej osoby (A. Wróbel (w:) M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks..., s. 226 i n.).
(tak: A. Jakubecki {w:} A. Jakubecki i F. Zedler. Prawo upadłościowe i naprawcze. Komentarz,
Zakamycze 2006, s. 448-450, teza 3 i 4. Podobnie Z. Świeboda, Prawo upadłościowe i naprawcze.
Komentarz, Warszawa 2003, s. 201, teza 1 i 2 oraz I. Gil, Sytuacja prawna syndyka masy
upadłości, Warszawa 2007, s.167).
Należy pamiętać jednakże o celu postępowania upadłościowego oraz do jakich czynności został
powołany syndyka masy upadłości. Syndyk jest przede wszystkim zarządcą majątku upadłego,
26
który ma posłużyć na zaspokojenie wierzycieli.
Wobec zmiany założeń systemowych i przyjęcia jako zasady, że postępowanie upadłościowe
należy prowadzić tak, aby jeżeli pozwalają na to racjonalne względy zachować dotychczasowe
przedsiębiorstwo dłużnika (art. 2 pr.up.n.), syndykowi przyznane zostało prawo dalszego
prowadzenia przedsiębiorstwa upadłego dłużnika. W razie ogłoszenia upadłości obejmującej
likwidację
majątku
upadłego
syndyk
będzie
uprawniony
do
dalszego
prowadzenia
przedsiębiorstwa, jeżeli możliwe jest zawarcie układu z wierzycielami lub możliwa jest sprzedaż
przedsiębiorstwa upadłego w całości lub jego zorganizowanych części (art. 312 ust.1 pr.up.n).
Syndyk, jako osoba zarządzająca przedsiębiorstwem, prowadząc przedsiębiorstwo upadłego,
powinien podjąć wszelkie działania zapewniające zachowanie przedsiębiorstwa, co najmniej w
stanie niepogorszonym (art. 312 ust. 2 pr.up.n.). Obecnie na prowadzenie przez syndyka
przedsiębiorstwa do trzech miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości nie jest wymagana zgoda rady
wierzycieli. W związku z tym, iż dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa (w przypadku ogłoszenia
upadłości obejmującej likwidację majątku) powinno mieć szczególne uzasadnienie dlatego
ustawodawca przyjął, że powinno to podlegać kontroli ze strony rady wierzycieli. A zatem jedynie w
sytuacji gdy w trakcie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego, syndyk naruszyłby przepisy
dotyczące
ochrony
środowiska
lub
inne
przepisy,
które
skutkowałyby
powstaniem
odpowiedzialności odszkodowawczej, to organ mógłby zgłosić swoje roszczenia do masy
upadłości, a wówczas zostałby zaspokojony w ramach pierwszej kategorii ze środków masy
upadłości (zgodnie z planem podziału). Natomiast prowadzenie czynności egzekucyjnych
przeciwko syndykowi za działania upadłego jest niedopuszczalne.
Skoro w przypadku ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku zasadniczym celem jest
sprzedaż majątku i podział osiągniętych stąd sum między wierzycieli, to przy czynnościach
zarządu syndyk powinien dążyć do możliwie szybkiego ukończenia spraw bieżących, zaś nowe
sprawy
powinien prowadzić
tylko o tyle, o ile to jest konieczne do ukończenia spraw
wcześniejszych. Należy zaznaczyć, iż sprawowania zarządu nad przedsiębiorstwem przez
syndyka nie można utożsamiać z funkcjami organu wykonawczego upadłego. Wynika to z faktu, iż
organy wykonawcze reprezentują upadłego, będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjną
nieposiadającą osobowości prawnej. W żadnym przypadku syndyka, pomimo że działa na rzecz
upadłego, nie można utożsamiać z organem upadłego, gdyż po pierwsze - syndyka powołuje sąd,
po drugie - syndyk działa tylko w trakcie postępowania upadłościowego, po trzecie syndyk działa
we własnym imieniu. Rozważania powyższe potwierdza stanowisko orzecznictwa zgodnie, z
którym syndyk obejmując z samego prawa zarząd majątkiem upadłego przeprowadza jego
likwidację, nie przejmuje natomiast funkcji organów stanowiących upadłej osoby prawnej. W
sprawie, która nie dotyczy bezpośrednio masy upadłości, syndyk upadłości nie może być
traktowany jak organ osoby prawnej, o którym mowa w art. 67 § 1 K.p.c. (Wyrok NSA w Warszawie
27
z dnia 17.11.1993r., III SA 817/93, POP 1995, Nr 6, s.119). Z powyższych względów naruszenie
przepisów ustawy Poś czy też p.g.g. przez przedsiębiorcę przed ogłoszeniem upadłości nie
uzasadnia obciążenia syndyka, lecz wiąże się z możliwością zgłoszenia wierzytelności do masy
upadłości, z chwilą bowiem ogłoszenia upadłości wszelkie zobowiązania o charakterze
niepieniężnym zmieniają się na zobowiązania pieniężne. Syndyk może uwzględnić roszczenie
wierzyciela nawet jeśli nie jest stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, a wówczas zbędne
będzie prowadzenie postępowania w celu potwierdzenia roszczenia z udziałem syndyka jako
podmiotu legitymowanego do udziału w postępowaniu.
28

Geologia Samorządowa - Ekspert odpowiada

Transkrypt

Podobne dokumenty

Przeniesienie praw wynikających z koncesji na inny podmiot

Przeniesienie koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż.

Ogłoszenie (PDF, 213.9 KiB) - Starostwo Powiatowe w Nidzicy

Ustawa z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy

Uprzejmie informujemy, że wnioski Spółek o udzielenie przez

Maciej Tomecki Regulacje ograniczające wolność gospodarczą w

Zarządzenie Nr 98 z dnia 21.11.2016 - Bełchatów

Umowa partnerstwa

Generuj PDF - Policja Lubuska