Biomasa – co to takiego?

Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum
Autor: Elżbieta Tyralska-Wojtycza
2006-03-09
Biomasa – co to takiego?
WSTĘP
Według danych Europejskiego Centrum Energetyki Odnawialnej EC BREC
(G. Wiśniewski), wykorzystanie źródeł energii odnawialnej w 2002 roku w Polsce wynosiło
2,75% w całkowitym zużyciu energii pierwotnej. Najbardziej znaczącym odnawialnym
źródłem energii (OZE) jest biomasa. Jej udział w całkowitej produkcji energii z OZE wynosi
92,0% [produkcja energii elektrycznej – 310 GWH, produkcja ciepła – 102056 TJ; całkowita
produkcja energii - 103173 TJ (teradżuli)]. Udział pozostałych OZE w produkcji całkowitej
jest następujący:
• energia wodna – 7,3%,
• geotermia (pompy ciepła) – 0,5%,
• wiatr – 0,2%,
• energia słoneczna – 0,03%.
Jeżeli do OZE nie będziemy wliczać dużych elektrowni wodnych, udział biomasy
w całkowitej produkcji energii odnawialnej w Polsce wyniesie 98%.
Skoro biomasa ma tak duże znaczenie jako odnawialne źródło energii, to zapewne warto
dowiedzieć się, co to takiego.
CELE
Po zajęciach uczeń potrafi:
• wyjaśnić pojęcie „biomasa”,
• podać przykłady surowców, z których pozyskiwana jest biomasa,
• wyjaśnić możliwości zastosowania biomasy,
• wyjaśnić zalety biomasy w stosunku do konwencjonalnych źródeł energii
CZAS REALIZACJI
45 min.
METODY I TECHNIKI
•
•
•
•
•
technika dyskusji piramidowej,
pogadanka heurystycznej,
elementy metody ćwiczeniowej,
praca z tekstem/Internetem,
gry dydaktyczne
MATERIAŁY POMOCNICZE
•
•
•
•
•
•
materiały ze stron internetowych serwisu www.biomasa.org/edukacja,
prezentacja „OZE w Polsce”, G. Wiśniewski,
www.6pr.pl/images/prezentacje/s6/Wisniewski_OZE%20w%20Polsce.ppt,
schemat ilustrujący zasadę pracy techniką dyskusji piramidowej,
kartki do zapisania ustalonej w grupach definicji biomasy,
4 schematy Biomasa – powstawanie i zastosowanie – jako część planszy, elementy
planszy formatu dużego arkusza papieru pakowego lub dwóch arkuszy papieru typu
klipart pt. BIOMASA – powstawanie i zastosowanie,
notatnik, przybory do pisania, w tym piaski z grubą płaską końcówką
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
1
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum
Autor: Elżbieta Tyralska-Wojtycza
2006-03-09
PRZEBIEG ZAJĘĆ
Jeśli kogoś poprosić, by podał przykłady odnawialnych źródeł energii, prawdopodobnie
najczęściej wymieni: energię Słońca, wiatru, wody, rzadziej - energię geotermalną czy fal
morskich. Ale żeby energię biomasy? No właśnie, co to jest biomasa?
1. Celem ustalenia znaczenia tego pojęcia proponuję zastosowanie techniki dyskusji
piramidowej. W tym celu poprośmy uczniów, by każdy indywidualnie zapisał po jednej
propozycji wyjaśnienia pojęcia „biomasa”. Następnie uczniowie utworzą pary i postarają
się sformułować wspólny zapis tego pojęcia. W kolejnym etapie dwie pary a następnie
dwie czwórki przygotują wspólną definicję biomasy (kolejne etapy pracy przedstawiono
na załączonym schemacie). W ten sposób np. w 24 osobowej klasie powinny powstać trzy
definicje tego pojęcia. Prawdopodobnie będą one mieć wiele cech wspólnych, ale
zapewne wystąpią też różnice.
X
X
X
X
X
X
X
X
definicja pojęcia biomasa
2. Przedstawiciele grup przypinają do tablicy opracowane w zespołach definicje. Jednym
kolorem zakreślają cechy wspólne tych definicji, innym kolorem pisaka podkreślają
różnice (można też zanotować na tablicy te cechy, które powtarzają się w kilku definicjach
oraz te, które wystąpiły pojedynczo).
3. Zanim sprawdzimy, wyjaśnienie tego pojęcia w serwisie internetowym, czyli
zweryfikujemy wyniki pracy uczniów, poprośmy ich o określenie stanu skupienia, w
jakim biomasa może występować.
4. Teraz pora porównać wyniki pracy w grupach z wyjaśnieniem tego pojęcia w serwisie
internetowym. Pod adresem www.biomasa.org/edukacja, znajdziemy zakładkę Biomasa, a
tam wyjaśnienie pojęcia „biomasa”.
5. Jak widać na podstawie poznanej definicji, biomasą jest w zasadzie każda materia
organiczna. Jednak dla porządku i lepszego zapamiętania zapiszmy konkretne nazwy
produktów, które zaliczamy do biomasy. Bo przecież biomasa to nie jeden, ale szereg
różnych pod względem pochodzenia i stanu skupienia produktów. Wyjaśnijmy uczniom,
że do biomasy zaliczamy: brykiet, pelety, biogaz, rośliny pochodzące z upraw
energetycznych. Chcąc uzyskać więcej informacji o poszczególnych rodzajach biomasy
dzielimy uczniów na cztery zespoły. Każdemu zespołowi przydzielamy jeden rodzaj
biomasy z prośbą o odszukanie informacji o pochodzeniu wskazanego rodzaju biomasy
oraz sposobie wykorzystania przez człowieka (jeżeli klasa jest liczna, to proponuję
podzielić uczniów tak, że jednym typem biomasy zajmują się 2-3 zespoły).
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
2
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum
Autor: Elżbieta Tyralska-Wojtycza
2006-03-09
Każda z grup otrzymuje instrukcję do pracy.
Instrukcja
•
Posługując się podanym adresem internetowym www.biomasa.org/edukacja/biomasa/,
proszę odszukać folder z napisem - Brykiet (każdej grupie przydzielmy inny rodzaj
produktu zaliczanego do biomasy).
•
Proszę kliknąć w ten napis i odszukać odpowiedzi na pytanie, z czego otrzymywany jest
ten rodzaj biomasy i jakie ma zastosowanie. Wyniki pracy proszę zanotować na
otrzymanej części schematu, który po wykonaniu pracy przez każdy z zespołów utworzy
planszę pt. „BIOMASA – powstawanie i zastosowanie”.
•
Proszę zanotować zalety tego rodzaju biomasy. Dlaczego warto ją stosować?
•
Czas pracy – 15 minut.
6. Po wykonaniu tej pracy poprosimy uczniów, by przedstawiciele grup zaprezentowali
wyniki pracy z Internetem w formie zapisu w swojej części schematu. Po
zaprezentowaniu pracy czterech grup powstanie plansza np. do powieszenia w klasie,
która równocześnie może być podstawą do sporządzenia notatki z zajęć.
Schemat Biomasa – powstawanie i zastosowanie znajduje się w Załączniku nr 1.
7. Na zakończenie wróćmy jeszcze do pytania - jakie zalety ma biomasa? Dlaczego warto ją
stosować?
•
W trakcie pracy z Internetem zanotowaliście zalety brykietu, pelet, upraw energetycznych
i biogazu. Poniżej podano tylko kilka z nich. Przeczytajcie ten tekst a następnie z
zaznaczonych liter ułóżcie hasło.
•
•
•
•
•
•
•
ZEROWA EMISJA CO 2
LOKALNE POZYSKIWANIE SUROWCÓW
NISKA EMISJA SO 2
LOKALNE WYKORZYSTANIE ODPADÓW
OBNIŻENIE KOSZTÓW SKŁADOWANIA I TRANSPORTU
ŹRÓDEŁ ENERGII
SĄ ŹRÓDŁEM ENERGII ODNAWIALNEJ
OGRANICZENIE EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH
HASŁO: ......................................................
•
Jeśli zanotowaliście jeszcze inne zalety biomasy dopiszcie je do powyższej listy.
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
3
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum
Autor: Elżbieta Tyralska-Wojtycza
2006-03-09
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik nr 1 - Schemat
powstawanie
i zastosowanie
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
4