zobacz - OPS - Gmina Zbąszyń

STRATEGIA
ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
SPOŁECZNYCH
GMINY ZBĄSZYŃ
NA LATA 2009 – 2018
1
I. CHARAKTERYSTYKA TERENU
Gmina Zbąszyń położona jest w zachodniej części województwa wielkopolskiego w powiecie
nowotomyskim. Zajmuje obszar 180 km kwadratowych i liczy około 14 tys. mieszkańców.
Należy do jednych z najbardziej zalesionych gmin, gdyż blisko 50% jej powierzchni zajmują
lasy, gdzie dominuje drzewostan sosnowy. Usytuowana jest nad jeziorem Błędno, którego
powierzchnia lustra wody sięga 750 ha, znanego z bogatej flory i fauny i rzeką Obrą, jednym
z najstarszych szlaków kajakowych.
Zbąszyń jest gminą o charakterze miejsko-wiejskim . Dominuje przemysł lekki głównie
odzieżowy i meblowy. W następnej kolejności są usługi i handel oraz budownictwo. Sytuacja
gospodarcza miasta nie odbiega od średnich wskaźników krajowych.
Analiza struktury zatrudnienia gminy wykazuje duże zróżnicowanie między miastem
a wsią. W mieście bardzo wysoki procent (62%) mieszkańców zatrudnionych jest
w działalności produkcyjnej, szczególnie w przemyśle lekkim (odzieżowym).
Na drugim miejscu plasują się zatrudnieni w usługach około 26%. W budownictwie,
transporcie i łączności oraz w rolnictwie udział zatrudnionych kształtuje się na poziomie 4%
w każdym dziale. Natomiast wieś wykazuje tradycyjną strukturę zatrudnienia. Ponad 50%
mieszkańców wsi zatrudnionych jest w rolnictwie. Udział zatrudnionych w działalności
produkcyjnej na wsi wynosi około 27%. Mało mieszkańców wsi (około 370 osób)
zatrudnionych jest w usługach. Ich udział wynosi około 17% ogólnej liczby zatrudnionych na
wsi.
Ogółem na terenie gminy Zbąszyń zatrudnionych jest prawie 6 tys. osób. Prawie
połowę ogółu zatrudnionych stanowią pracownicy zatrudnieni w działalności produkcyjnej.
Mimo przemian społeczno – gospodarczych, jakie dokonują się w kraju i związanej z nimi
restrukturyzacji przemysłu, powodującej zazwyczaj zmniejszenie zatrudnienia, w gminie
Zbąszyń działalność produkcyjna zajmuje nadal czołową pozycję.
Wzrosła również liczba zatrudnionych w usługach (głównie w mieście) dzięki powstaniu
wielu nowych podmiotów gospodarczych.
Przemiana ustrojowa, do jakiej doszło w Polsce w 1989 roku, zaowocowała dynamicznym
wzrostem aktywności gospodarczej społeczeństwa. Możliwość założenia prywatnej
działalności gospodarczej stała się dla wielu Polaków szansą realizacji własnych pomysłów,
marzeń i co najważniejsze pozyskiwania znacznych profitów finansowych dzięki własnej
nieograniczonej inwencji.
2
Transformacja systemowa, zapoczątkowana w 1989 roku w sferze gospodarczej, stała
się
katalizatorem
przekształceń
własnościowych
jak
i ekonomicznych
podmiotów
gospodarczych działających na terenie gminy.
Największą dynamiką wzrostu aktywności gospodarczej gminy odznaczają się lata
1996 i 1997. Od roku 1998 tempo wzrostu liczby podmiotów gospodarczych działających na
terenie gminy nieco spada. Zaobserwowany spadek dynamiki wzrostu liczby podmiotów
gospodarczych w gminie Zbąszyń w roku 1999, może być interpretowany jako skutek
uboczny wdrożenia reformy ubezpieczeń społecznych (wzrost obciążeń finansowych
wynikających z tytułu indywidualnie prowadzonej działalności gospodarczej osób
zatrudnionych w pełnym wymiarze godzinowym w innych jednostkach organizacyjnych).
Ostatnie załamanie koniunktury gospodarczej przyniosło zmiany także na terenie gminy
Zbąszyń. Do najdotkliwszych należy likwidacja zatrudniającej blisko 380 osób spółki Romeo.
W jej miejsce powstała spółka cywilna Alta zatrudniająca 65 osób. Część pozbawionych
zatrudnienia wchłonął lokalny rynek pracy lub objął system ubezpieczeń społecznych.
Większa część załogi byłego Romeo pozostaje jednak bez pracy.
Rozwojowi miasta sprzyja korzystny układ komunikacyjny: przez Zbąszyń przebiega
ważny szlak kolejowy Berlin - Warszawa – Moskwa. W odległości ok. 20 km znajduje się
międzynarodowa droga E30 (2)Berlin – Świecko – Poznań – Warszawa, a w odległym o 10
km w Babimoście znajduje się lotnisko. W Zbąszynku, 6 km od Zbąszynia znajduje się ważny
węzeł kolejowy. Do granicy polsko - niemieckiej jest stąd 100 km, w okolicach Zbąszynia
przebiegać będzie autostrada A2 Wschód – Zachód, między Zbąszyniem a Trzcielem
zaplanowano zjazd z autostrady. Dodatkowym atutem jest położony 15 km od Zbąszynia
(w Nowym Tomyślu) oddział celny.
Mimo tych niewątpliwych zalet oraz oferowanych przez władze gminy atrakcyjnych terenów
i upustów podatkowych nie ma wielu inwestorów chcących ulokować swoje przedsiębiorstwa
na tym terenie.
Podmioty gospodarcze (zarejestrowane w systemie REGON):
2008 r. – 720
Obserwuje się tendencje spadkową.
3
STRUKTURA LUDNOŚCI WG. EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU
Grupa wiekowa
Gmina
Ogółem
Kobiety
3487
8604
1592
1883
4058
853
2934
8655
1900
1873
4025
895
2007 rok
Wiek przedprodukcyjny (0-19 lat)
Wiek produkcyjny (20-65 lat)
Wiek produkcyjny (powyżej 65)
2008 rok
Wiek przedprodukcyjny (0-19 lat)
Wiek produkcyjny (20-65 lat)
Wiek produkcyjny (powyżej 65)
II. ZAŁOŻENIA STRATEGII
Gwarancją postępu i motorem wszelkich przemian jest państwo obywatelskie, gdzie
każdy może realizować życiowe cele w zgodzie z własnym systemem wartości. Określenie
potrzeb i aspiracji umożliwia bardziej rzeczowe zrozumienie procesów społecznych.
Od wielu lat obserwujemy brak jasno określonych zasad polityki społecznej (wartości,
priorytetów), co skutkuje dominacją działań doraźnych, ratowniczych nad rozwiązaniami
systemowymi. Polityka społeczna to świadoma i celowa działalność państwa, zmierzająca w
kierunku realizacji tej polityki. Jest to najszerszy kierunek działania w państwie.
Polityka społeczna w Polsce ulega przekształceniu, od modelu typowo opiekuńczego,
z rozbudowanym bezpieczeństwem socjalnym, do modelu pośredniego, wzmacniającego
aktywność człowieka i jego odpowiedzialność za swój los. Rozwój systemu gospodarczego
spowoduje rozwój polityki społecznej prowadząc do samozadowolenia, realizacji
i zabezpieczenia potrzeb.
W rozwiązywaniu występujących problemów społecznych najbardziej efektywna będzie
nauka niezbędnych umiejętności radzenia sobie z problemami.
Uznając szczególne znaczenie rozwoju dzieci i młodzieży należy przyjąć również
działania stwarzające szanse młodemu pokoleniu i zapobiegające marginalizacji rodzin
poprzez:
⎯ poprawę kondycji finansowej rodzin, przez zwiększenie ich aktywności własnej oraz
udzielanie
wsparcia
materialnego
rodzinom,
które
nie
mogą
samodzielnie
przezwyciężyć trudnej sytuacji;
4
⎯ wychowanie młodego pokolenia, zwiększenie wychowawczej roli szkoły, współpracy
szkoły z rodzicami i przeciwdziałanie zjawiskom patologii w rodzinie;
⎯ poprawę stanu zdrowia poprzez edukację ekologiczną, zdrowotną i promocję
zdrowego stylu życia;
⎯ pomoc rodzinom z osobami niepełnosprawnymi, pomoc w opiece, stworzenie
warunków do udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym;
⎯ poszerzanie wachlarza pomocy wielozakresowej.
Polityka społeczna to narzędzie realizacji zadań zaspokajających zbiorowe potrzeby
wspólnoty samorządowej. Powinna ona wyrównywać różnice społeczne.
Nie należy tłumić potrzeb społeczeństwa, ponieważ istnieje pełna zależność między
rozwojem społecznym, a świadomością potrzeb.
Przemiany w życiu społecznym stawiają przed samorządem wiele nowych
i ważnych zadań, w tym związane z funkcjonowaniem środowiska lokalnego, które w sferze
społecznej pełni fundamentalne role wychowawcze i socjalizacyjne. Samorząd terytorialny
organizuje życie społecznego poprzez proces rozwijania wiedzy i umiejętności, docieranie do
miejscowych zasobów i sił, odkrywanie aktywności która łączy osoby i grupy we wspólnym
działaniu na rzecz realizacji określonych potrzeb lokalnych.
Pełne rozpoznanie potrzeb środowiska daje szansę na stworzenie zintegrowanego systemu
pomocy rodzinie poprzez politykę zdrowotną, oświatową, gospodarczą, pomoc społeczną,
kulturę, rekreację i wypoczynek.
Nie mniej ważna jest reintegracja środowisk zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem
społecznym.
Cele integracji powinny być wyrazem dążeń i aspiracji społeczności lokalnej, zmierzających
do rozwiązania zidentyfikowanych problemów, likwidacji barier i zagrożeń oraz
wykorzystania wszelkich szans tkwiących w potencjale ludzkim i materialnym.
Strategia
rozwiązywania
problemów
społecznych
jest
w
pełni
zgodna
z podstawowymi zasadami życia społecznego, a w szczególności zasadą pomocniczości,
partycypacji społecznej i współodpowiedzialności. Pojęcie pomocniczości oznacza, że
struktury wyższe (władza) nie powinny wyręczać struktur niższych, czyli osób, rodzin, grup
i społeczności lokalnych w tym, z czym mogą one sobie poradzić we własnym zakresie. Rolą
władzy winno być natomiast pobudzanie, podtrzymywanie struktur niższych, wspomaganie
i wspieranie ich wysiłków wówczas, gdy realizacja określonych zadań przekracza ich
możliwości. Wiąże się to nierozerwalnie z godnoścą
człowieka, czyli jego prawem do
5
wolnego i świadomego działania – upodmiotowieniem. W tym ujęciu znaczenia nabiera
zasada partycypacji społecznej polegająca na włączaniu obywateli w rozwiązywanie
lokalnych problemów, czy też zaspokajaniu istniejących potrzeb. Bardzo istotny staje się
aspekt samopomocy, którego idea polega na wyzwalaniu i wykorzystywaniu wewnętrznych
zasobów oraz kompetencji osób, grup oraz społeczności lokalnych. Zadaniem sił
zewnętrznych winno być zatem wspieranie i wzmacnianie tego potencjału oraz tworzenie
warunków sprzyjających rozwojowi. Wszelkie podejmowane przedsięwzięcia będą
prowadzone w oparciu o współdziałanie aktywnych podmiotów (zasoby ludzkie
i instytucjonalne) działających na scenie publicznej:
- nieformalnych (bliższa i dalsza rodzina, kręgi koleżeńsko – przyjacielskie, sąsiedzi),
- instytucji publicznych rządowych i samorządowych,
- organizacji pozarządowych.
Działania,
które
będą
podejmowane
w
odpowiedzi
na
faktyczne
potrzeby
i problemy mieszkańców będą realizowane na trzech poziomach:
- profilaktyki, czyli zapobiegania powstawaniu niekorzystnych zjawisk jako
działania o charakterze priorytetowym;
- ratownictwa, czyli pomocy doraźnej, tzn. świadczeniu natychmiastowej pomocy
w sytuacjach kryzysowych;
- długofalowych programów naprawczych zmierzających do rozwiązania lub
przynajmniej zminimalizowania problemów społecznych i lokalnych
(opartych na wnikliwym diagnozowaniu źródła problemu).
Działania będą kierowane głównie ku środowiskom, które pozostają na marginesie życia
społecznego, wykluczonych społecznie lub zagrożonych tym zjawiskiem.
Do grup najbardziej zagrożonych zjawiskiem wykluczenia należy zaliczyć:
⎯ dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych oraz wychowujących się poza rodziną;
⎯ osoby bezrobotne, w tym w szczególności długotrwale pozostające bez pracy oraz
kobiety bierne zawodowo;
⎯ kobiety samotnie wychowujące dzieci i rodziny niepełne;
⎯ ofiary patologii życia rodzinnego;
⎯ osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych i niskich kompetencjach społecznych;
⎯ osoby żyjące w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych;
6
⎯ niepełnosprawne i przewlekle chore;
⎯ osoby psychicznie chore;
⎯ starsze osoby samotne;
⎯ osoby opuszczające zakłady karne.
Głównym narzędziem stosowanym w celu dokonania pozytywnych zmian będzie
praca socjalna rozumiana jako wszelkie działania typu prospołecznego, których celem jest
podtrzymywanie, chronienie lub rozwijanie interesów jednostek, rodzin, grup i społeczności.
Celem podejmowanych działań będzie nie tylko łagodzenie skutków trudnej sytuacji, w jakiej
znalazło się wiele rodzin, ale przede wszystkim usuwanie przyczyn zaistniałej sytuacji oraz
zapobieganie ich powstawaniu. W tym znaczeniu działania z zakresu pracy socjalnej będą
polegały nie tylko na udzielaniu pomocy wszystkim tym, którzy nie posiadają środków do
egzystencji godnej człowieka ale również , w miarę możliwości, usuwaniu przyczyn trudnej
sytuacji.
Zdolność do niezależności od innych wzmacnia zdolność dokonywania wyborów
i samostanowienia oraz zmniejsza potencjalną możliwość kontroli zewnętrznej, manipulacji
i wyzysku.
Opracowanie „Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta i Gminy
Zbąszyń„ oraz jej wdrażanie wynika i odpowiada obowiązującym przepisom prawnym, wśród
których do najważniejszych należą:
⎯ ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej – Dz. U. nr 64 z 2004r., poz.
593;
⎯ ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy – Dz. U. nr 99 z 2004r., poz. 1001
⎯ ustawa z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym – Dz. U. nr 122
z 2003r. poz. 1143; Dz. U. nr 69 z 2004r. poz. 624; Dz. U. nr 99 z 2004r. poz. 1001;
⎯ ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego
i o wolontariacie – Dz. U. nr 96 z 2003r. poz. 873;
⎯ ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych– Dz. U. nr 123 z 1997r. poz. 776 z póz.
zmianami ;
⎯ ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych – Dz. U. nr 228
z 2003r. poz. 2255 z póz. zmianami;
7
⎯ ustawa z dnia 25 czerwca 2001 roku o dodatkach mieszkaniowych – Dz. U. nr 71
z 2001r. poz. 734;
⎯ ustawa z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu
⎯ terytorialnego – Dz. U. nr 203 z 2003r. poz. 1966 ;
⎯ ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości
i przeciwdziałaniu alkoholizmowi – Dz. U. nr 147 z 2002r. poz. 1231; Dz. U. nr 167
z 2002r. poz. 1372, Dz. U. nr 80 z 2003r. poz. 719;
⎯ ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii – Dz. U. nr 75
z 1975r. poz. 468;
⎯ ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych – Dz. U. nr 210 z 2004r. poz. 2135.
Opracowanie dokumentu poprzedziły spotkania z przedstawicielami środowisk i grup
społecznych oraz organizacji i instytucji z terenu.
Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie Zbąszynia została sporządzona
w oparciu o dane będące w dyspozycji Urzędu Miasta i Gminy w Zbąszyniu, Ośrodka
Pomocy Społecznej w Zbąszyniu, Referatu Oświaty, Policji, służby zdrowia, Powiatowego
Urzędu Pracy, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz innych instytucji i organizacji
współpracujących z Ośrodkiem Pomocy Społecznej.
W Polsce problemy społeczne często są elementem przetargów politycznych. Dla
zaistnienia społeczeństwa obywatelskiego konieczny jest mechanizm równowagi pomiędzy
regulacjami prawnymi, a instytucjami i organizacjami realizującymi to prawo. Ważna jest
kultura obywatelska (wartości, postawy, przekonania, wzory zachowań) oraz kultura
polityczna (gotowość do dialogu).
Polityka społeczna w Polsce w ostatnich latach uległa przekształceniu pod wpływem
przeobrażeń społecznych i gospodarczych. Uznano, że ważniejsze jest tworzenie systemu
motywującego do pracy niż systemu rozbudowanego bezpieczeństwa socjalnego. Model
opiekuńczy osłabia też indywidualną aktywność każdego człowieka, odpowiedzialność za
swój los, uzależnia od pomocy. Wobec tego uznano priorytet pracy nad zabezpieczeniem
socjalnym.
W obecnych warunkach społeczeństwo musi wspierać jednostki i rodziny znajdujące
się w trudnej sytuacji życiowej, które własnym staraniem nie są w stanie ich przezwyciężyć.
Zatem współodpowiedzialność spoczywa również na samorządzie lokalnym. Realizacji tych
założeń służyć będzie opracowana Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych.
8
Rozwój gospodarczy miasta musi być ściśle powiązany z poprawą jakości życia
mieszkańców. Przyjazne warunki życia oznaczają dobry dostęp do opieki zdrowotnej,
edukacji, pomocy społecznej, instytucji kultury, sportu, rekreacji oraz zapewnienie
bezpieczeństwa socjalnego i publicznego.
Obszary działań, na których koncentruje swoją uwagę i aktywna polityka społeczna są
niedokończonym, nieprzewidywalnym do końca zbiorem zjawisk, zdarzeń i sytuacji, który
przekształca się wraz ze zmianami demograficznymi, społecznymi, kulturalnymi oraz
gospodarczymi społeczności.
Podstawową gwarancją spójnej polityki społecznej jest zatem zarówno szybkie reagowanie na
pojawiające się zagrożenia statusu socjalno - zdrowotnego jednostek oraz funkcjonalności
infrastruktury, jak również elastyczność i trafność doboru metod i środków zaspokajania
istotnych potrzeb członków społeczności.
Priorytety strategiczne polityki społecznej Miasta i Gminy muszą być zatem
uzupełnione o uniwersalny – dla znanych i możliwych do przewidzenia zagrożeń w sferze
socjalnej oraz problemów społecznych -program działania, funkcjonujący w oparciu
o permanentną diagnozę potrzeb i oczekiwań mieszkańców oraz monitorowanie zagrożeń
i położenia socjoekonomicznego jednostek i grup.
Prezentowane opracowanie stanowi pewnego rodzaju schemat, kierunkową matrycę, możliwą
do zastosowania w toku rozwiązywania różnorodnych problemów jednostkowych
i grupowych. Zakłada się, że opracowane w oparciu o tak przygotowaną ramę koncepcyjną
specjalistyczne projekty oraz programy będą uruchamiane i uszczegóławiane w zależności od
natężenia występujących potrzeb i problemów społeczności.
Założenia te wpisane w strategię polityki społecznej pozwolą władzom publicznym,
organizacjom pozarządowym i innym podmiotom na elastyczne reagowanie na pojawiające
się zagrożenia dla stabilności i jakości życia mieszkańców miasta i gminy.
Aktywizowanie społeczności lokalnej, tworzenie poczucia przynależności do danego
miejsca i grupy, uruchomienie strategii pomagania ludziom i sobie samym, jest również
celem opracowania niniejszej strategii.
Niestety bardzo często ludziom brak jest poczucia tożsamości z własną społecznością, a tym
samym brakiem poczucia odpowiedzialności za nasze wspólne lokalne sprawy.
Systematyzacja problemów powinna zatem
doprowadzić do integracji społecznej,
a jednocześnie ukierunkować działania władz miasta.
9
Z analizy problemów społecznych występujących na terenie Gminy Zbąszyń można
wymienić następujące obszary strategiczne, wokół których będzie budowana strategia
rozwiązywania problemów społecznych.
Obszary te to:
1. Ludzie starzy, samotni i niepełnosprawni – wyrównywanie szans życiowych.
2. Kompleksowa opieka nad rodziną .
3. Uzależnienia
(alkoholizm,
narkomania)
–
przeciwdziałanie
zjawiskom
nieporadności i patologii społecznej.
4. Kształtowanie świadomości społeczności lokalnej w sferze pomocy społecznej.
5. Długotrwałe bezrobocie.
Podstawowym zadaniem strategii jest:
-
lepsze dostosowanie się gminy do zmieniającego się otoczenia, w którym znajdują się
zarówno szanse jak i zagrożenia dla jej dalszego rozwoju;
-
optymalne wykorzystanie ograniczonych własnych środków finansowych;
-
pozyskiwanie
środków
finansowych
ze
źródeł
zewnętrznych
na
realizację
przewidzianych w strategii przedsięwzięć inwestycyjnych.
Natomiast podstawowymi elementami strategii są:
-
rozpoznanie i ocena stanu istniejącego (diagnoza),
-
wybór podstawowych problemów, opracowanie ramowej koncepcji działania w oparciu
o cele strategiczne.
10
III. REALIZATORZY
III.1. POMOC SPOŁECZNA I JEJ KLIENCI
Zadaniem polityki społecznej, której elementem jest pomoc społeczna, jest wspieranie
osób i rodzin w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie
samodzielnie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zadaniem
pomocy społecznej jest również zapobieganie takim sytuacjom, poprzez podejmowanie
działań zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze
środowiskiem.
Niekorzystna sytuacja na rynku pracy, pauperyzacja mieszkańców, nasilanie
problemów społecznych, a wreszcie załamanie koniunktury gospodarczej powoduje, że
w Zbąszyniu coraz większa ilość osób nie radzi sobie we własnym zakresie z zaspokajaniem
podstawowych potrzeb bytowych oraz rozwiązywaniem codziennych problemów. Stąd też, po
okresie stabilizacji i zahamowania napływu nowych klientów Ośrodka Pomocy Społecznej,
ich liczba ponownie systematycznie wzrasta.
Liczba mieszkańców w gminie (dotyczy osób zameldowanych - stan na 31.12.2008r.) wynosi
obecnie 13 469.
W roku 2008 z różnych form pomocy skorzystało łącznie 527 rodzin w tym 1695
osób. Z tej liczby 365 rodzin ( 1260 osób) mieszka na wsi, a 162 rodziny (435 osób)
w mieście.
Wśród klientów Ośrodka głównymi przyczynami zgłaszania się o pomoc były:
- niepełnosprawność
- 151 środowisk
- długotrwała lub ciężka choroba
- 134 środowisk
-bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych
i prowadzeniu gospodarstwa domowego
- 130 środowisk
- ubóstwo
- 115 środowisk
- bezrobocie
- 89 środowisk
- ochrona macierzyństwa
i wielodzietności
- 77 środowisk
- alkoholizm
- 16 środowisk
- rodziny niepełne
- 9 środowisk
- bezdomność
- 1 osoba
- inne
- 57 środowisk
11
W domach pomocy społecznej przebywa obecnie 9 mieszkańców, za których gmina ponosi
w różnym stopniu odpłatność.
Liczba mieszkańców w podeszłym wieku korzystających z różnego rodzaju form wsparcia
w Domu Seniora – ok. 50 osób.
Sprawy związane z bezradnością w sprawach opiekuńczo–wychowawczych, są
najczęściej konsekwencją innych problemów rodziny – uzależnień, niepełnosprawności,
bezrobocia. Ludzie bardzo często nie chcą się przyznawać do uzależnień, czy też bezradności,
często zaś po prostu z takimi problemami się nie utożsamiają, jest to problem wtórny.
Środowiska zgłaszające się o pomoc w roku 2008 były objęte różnymi formami pomocy
materialnej i pozamaterialnej:
1. Pomocą finansową lub w naturze objętych zostało – 71 środowisk, w których żyły 203
osoby,
2. Z pomocy w ramach Rządowego Programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”
w formie posiłku skorzystało 4 dorosłych i 350 dzieci (w tym 71 w mieście i 276 na wsi).
3. Pomocą w formie usług opiekuńczych objęto 16 środowisk, w tym 1 osobę w formie usług
specjalistycznych.
4. W stosunku do 271 środowisk prowadzone były działania z zakresu pracy socjalnej.
Od kilku lat następuje wzrost zapotrzebowania na świadczenia pomocy społecznej,
w tym zasiłki o charakterze obligatoryjnym.
Podstawową formą pomocy dla najuboższych rodzin była pomoc w formie zasiłku
okresowego. Niepokojąco wzrasta ilość osób kwalifikujących się do przyznania zasiłku
stałego, po wcześniejszej utracie prawa do pobierania renty lub braku uprawnień do
świadczeń z systemu zabezpieczenia społecznego.
Ośrodek Pomocy Społecznej w Zbąszyniu, realizuje zadania z zakresu pomocy
społecznej i świadczeń rodzinnych.
Do zadań sekcji pracowników socjalnych należy m.in.: dokonywanie oceny zjawisk
rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej, przeprowadzanie wywiadów
środowiskowych, kompletowanie dokumentów, wydawanie decyzji w sprawach przyznania
lub odmowy świadczeń, sporządzanie bilansu potrzeb oraz sprawozdań. Podejmowanie
innych niezbędnych czynności związanych ze świadczeniem różnorodnych form pomocy,
prowadzenie pracy socjalnej, aktywizowanie społeczności lokalnej, inicjowanie ruchów
samopomocowych, współpraca z lokalnymi instytucjami i organizacjami. Obecnie teren
gminy podzielony jest na 3 rejony, każdy obsługiwany przez jednego pracownika socjalnego.
12
Sekcja świadczeń rodzinnych,
zajmuje się przyjmowaniem wniosków, wydawaniem
decyzji dotyczących świadczeń rodzinnych oraz zaliczek alimentacyjnych, sprawami
dotyczącymi
dłużników
alimentacyjnych,
sporządzaniem
bilansu
potrzeb
środków
finansowych na realizację zadań oraz sprawozdawczością.
Organizacjami pozarządowymi świadczącymi pomoc mieszkańcom gminy są także:
1.
CARITAS - Oddział Zbąszyń, Pl. Rybaki,
2.
Społeczna Fundacja Dzieciom Niepełnosprawnym, ul. Powstańców Wlkp.
41, Zbąszyń,
3.
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, ul. Garczyńskich 5,
Zbąszyń,
4.
Nowotomyskie Stowarzyszenie „Amazonki”, ul. Garczyńskich 5, Zbąszyń,
5.
Towarzystwo Gimnastyczne Sokół, ul. Garczyńskich 5, Zbąszyń,
6.
Związek Sybiraków, Koło nr 17 w Zbąszyniu
7.
Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów
Politycznych w Zbąszyniu
Podjęte i realizowane inicjatywy w gminie w zakresie pomocy społecznej w tym
współfinansowane z funduszy Unii Europejskiej
1. Umożliwienie aktywnego i twórczego spędzenia czasu seniorom.
2. Program dożywiania dzieci - wydawanie obiadów w 9 szkołach (350 dzieci), w ciągu
całego roku szkolnego.
3. Prowadzenie świątecznych zbiórek żywności
4. Przystąpienie do realizacji projektu systemowego „Aktywność bez barier”, pomagającego
usamodzielnić się osobom długotrwale bezrobotnym.
5. Pozyskiwanie odzieży nowej, używanej, drobnych sprzętów gospodarstwa domowego
i przekazywanie ich podopiecznym.
6. Kolonie dla dzieci z rodzin o dochodach poniżej kryterium gwarantowanego.
13
III. 2. OŚWIATA
1. Liczba szkół podstawowych – 9;
2. Liczba szkół gimnazjalnych – 2;
3. Liczba szkół ponad gimnazjalnych – 2;
4. Liczba uczniów w szkolnictwie podstawowym – 918;
5. Liczba uczniów w szkolnictwie gimnazjalnym – 532;
6. Liczba przedszkoli: Przedszkole Samorządowe w Zbąszyniu, oddziały: Nądnia,
Strzyżewo, Chrośnica, Łomnica, Stefanowo;
Niepubliczne przedszkola: 2;
7. Liczba dzieci w przedszkolach – 337;
8. Liczba uczniów objętych nauczaniem indywidualnym w szkołach podstawowych – 2;
9. Liczba uczniów objętych nauczaniem indywidualnym w gimnazjach – 2;
10. Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży prowadzone przez szkoły podstawowe:
zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze z języka polskiego
i matematyki, oraz kółka
teatralne, taneczne, szachowe i sportowe.
11. Zajęcia pozalekcyjne dla dzieci i młodzieży prowadzone w gimnazjum: dydaktycznowyrównawcze z języka polskiego i matematyki oraz zajęcia rekreacyjno-sportowe
12. Na obszarze szkoły realizowany jest program bezpieczeństwa: „Z Pyrkiem
bezpieczniej”.
13. W zakresie przeciwdziałania negatywnym zjawiskom jak: palenie papierosów, picie
alkoholu, narkotyzowanie się, agresja między rówieśnikami itp.: realizowane są
programy „Saper - jak rozminować agresję”, „Jak żyć z ludźmi”, „Spójrz inaczej”.
14. Przeciwdziałając wagarowaniu szkoły prowadzą zajęcia typu” Pierwszy dzień
wiosny”.
15. W
zakresie
zapewnienia
bezpieczeństwa
w
placówce
oświatowej
wraz
z przynależnym jej terenem w szkołach obowiązuje bezwzględna realizacja przepisów
BHP.
16. W celu poprawy bezpieczeństwa prowadzona jest współpraca z Policją, inspektorem
BHP oraz przeglądy wg przepisów.
Opieka popołudniowa dla dzieci, w szczególności z rodzin dysfunkcyjnych świadczona
jest przez sieć świetlic opiekuńczo-wychowawczych, działających przy szkołach,
finansowanych z funduszy Gminnej Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
14
Brakuje placówek socjoterapeutycznych świadczących specjalistyczne formy usług czy
odrębne metody wychowawcze.
W najbliższych latach powinny pojawić się placówki o takim charakterze.
W zakresie edukacji osób niepełnosprawnych działalność prowadzi Specjalny Ośrodek
Szkolno-Wychowawczy, przeznaczony dla dzieci z różnego typu upośledzeniem umysłowym.
Z nauczania na szczeblu szkoły podstawowej korzysta 24 uczniów, gimnazjum – 14,
Spesjalnej Szkoły Przysposabiającej do Pracy – 16. W oddziale rehabilitacyjnowychowawczym jest obecnie 10 wychowanków.
Nauczyciele chętnie rozszerzą swoje działania o pogadanki, materiały, konkursy – przy
współudziale innych instytucji.
Według wychowawców negatywne zjawiska można ograniczyć poprzez rzetelną
realizację programów; wychowawczego, zdrowotnego i profilaktycznego. W tym
zakresie są to potrzeby edukacyjne na najbliższe lata.
III.3. POLICJA
Wszystkie dane dotyczą 2008r.
1. Liczba rodzin w gminie w których interweniowała policja z powodu stosowania
przemocy: 7.
•
Liczba rodzin w gminie, w których prowadzone było lub jest postępowanie
sądowe z powodu stosowania przemocy: 1.
2. Liczba sądowych wyroków skazujących wobec osób stosujących przemoc w rodzinie:
brak
3. Sprawcy przemocy (z wyrokiem za znęcanie się): brak.
4. Liczba dzieci, które uległy aktom przemocy w rodzinie: 5.
5. Liczba dzieci i młodzieży umieszczonych w zakładach poprawczych : 1.
6. Liczba przestępstw i wykroczeń w gminie ogółem: 380.
7. Liczba interwencji domowych: 128
w tym:
a) z powodu nadużywania alkoholu: 41;
b) znęcania się nad rodziną:11.
8. Miejsce na terenie miasta i gminy szczególnie zagrożone w zakresie: gromadzenia się
młodzieży : park miejski, stadion sportowy, plaża miejska, dworce PKP, mosty
kolejowe, okolice hali widowiskowo- sportowej
„Zbąszynianka”.
15
9. W celu ograniczenia przestępczości zwiększono służby patrolowe w miejscach
zagrożonych w okresie letnim kierując do oddziału partolowo - interwencyjnego
dwóch dodatkowych policjantów.
III. 4. OCHRONA ZDROWIA
1. Liczba spółek lekarskich : 2
2. Liczba lekarzy
6
w tym: rodzinni
4
specjaliści
2
3. Liczba pielęgniarek
15
w tym środowiskowych
12
4. Osoby starsze, samotnie zamieszkałe pow. 65 roku życia będące pod opieką
pielęgniarek środowiskowych - 533;
5. Schorzenia występujące w większej liczbie:
Schorzenia Schorzenia Schorzenia Powyżej
Rozpoznanie choroby
w
wieku w
19- 34 lat
wieku w
35- 54 lat
wieku 65 lat
55- 64 lat
Choroby tarczycy
32
75
46
45
Cukrzyca
25
101
80
55
21
42
33
39
120
920
460
699
12
27
55
75
25
67
87
83
50
191
236
347
Choroby
obwodowego
ukłądu nerwowego
Choroby układu krążenia
Przewlekły nieżyt oskrzeli,
dychawica oskrzelowa
Choroby układu trawiennego
Choroby układu mięśniowokostnego i tkanki łącznej
Służba medyczna zwraca uwagę na konieczność poprawy świadomości naszego
społeczeństwa o odpowiedzialności za zdrowie własne i swoich dzieci.
16
IV. DIAGNOZA
Materiałem wyjściowym do prac nad
strategią rozwiązywania problemów
społecznych były wyniki analiz kwestii społecznych, w tym przede wszystkim problemów
i potrzeb zgłaszanych przez klientów ubiegających się o pomoc.
Przedmiotem diagnozy są poszczególne i charakterystyczne dla różnych grup
społecznych problemy o najwyższym stopniu dolegliwości takie jak np.
bezrobocie,
długotrwała choroba, ubóstwo, niepełnosprawność, samotne wychowywanie dzieci, starość,
uzależnienia,
które
wymagają
podejmowania
wszechstronnych
działań
w
celu
przeciwdziałania sytuacjom krytycznym w życiu jednostek i zbiorowości, co powoduje, że
osoby i rodziny żyją na granicy ubóstwa i mają poważne trudności w zaspokajaniu
podstawowych potrzeb życiowych.
Najczęściej występującymi przyczynami trudnej sytuacji rodzin, a jednocześnie
powodami ubiegania się o pomoc są przede wszystkim niepełnosprawność, długotrwała
choroba, bezrobocie, bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i trudności
w prowadzeniu gospodarstwa domowego (w tym rodziny wielodzietne i niepełne).
IV.1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
Niepełnosprawność to jedna z głównych kwestii społecznych, która utrudnia
funkcjonowanie coraz większej liczbie ludzi. Diagnoza tej grupy nie jest pełna, brak jest
bowiem pełnych danych w zakresie poszczególnych dysfunkcji.
Problemami osób niepełnosprawnych zajmują się głównie organizacje pozarządowe,
Warsztaty Terapii Zajęciowej, Ośrodek Pomocy
Społecznej oraz Specjalny Ośrodek
Szkolno-Wychowawczy.
Liczba osób niepełnosprawnych w gminie wynosi obecnie około 1840 osób (w tym
liczba niepełnosprawnych dzieci 70), liczba niepełnosprawnych osób korzystających
z pomocy społecznej w 2008 r. wyniosła 151. Liczba niepełnosprawnych korzystających
z usług opiekuńczych w 2008r.: 17, w tym niepełnosprawnych korzystających ze
specjalistycznych usług opiekuńczych w 2008r. -1. Liczba niepełnosprawnych z zaburzeniami
psychicznymi – 68.
17
Organizacje pozarządowe działające w gminie na rzecz osób niepełnosprawnych:
•
CARITAS - Oddział Zbąszyń, Pl. Rybaki,
•
Społeczna Fundacja Dzieciom Niepełnosprawnym, ul. Powstańców Wlkp.
41, Zbąszyń,
Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów, ul. Garczyńskich 5,
•
Zbąszyń,
•
Nowotomyskie Stowarzyszenie „Amazonki”, ul. Garczyńskich 5, Zbąszyń,
•
Związek Sybiraków, Koło nr 17 w Zbąszyniu
•
Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów
Politycznych w Zbąszyniu, ul. Garczyńskich 5
Polski Czerwony Krzyż, Szkoła Podstawowa im. A. Fiedlera, ul. Mostowa
•
w Zbąszyniu
Stowarzyszenie Reumatyków i Ich Sympatyków w Warszawie Koło
•
WAMO Zbąszyń
Działania podjęte na rzecz niepełnosprawnych w gminie w 2008r.
- turnusy rehabilitacyjne – 29 osób,
- dofinansowanie do sprzętu – 47 osób,
- dofinansowanie do leków – 78,
- usługi opiekuńcze – 17 osób,
- imprezy okolicznościowe - 300 osób.
Działania instytucji i organizacji w zakresie poprawy sytuacji niepełnosprawnych,
zmierzają do zabezpieczenia podstawowych potrzeb życiowych i wspomagania w procesie
rehabilitacji.
Konieczne jest zatem stworzenie systemowych rozwiązań, które zapobiegałyby temu
zjawisku i pozwoliły osobom niepełnosprawnym na uczestnictwo w życiu społecznym.
Za niepełnosprawne uznaje się, zgodnie z ustawą z dnia 27 sierpnia 1997r.
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, osoby
dotknięte trwałą lub okresową niezdolnością do pełnienia ról społecznych z powodu stałego
lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą
niezdolność do pracy.
Osoby
niepełnosprawne
napotykają
liczne
przeszkody
związane
z
samodzielnym
funkcjonowaniem. Są to problemy spotykane w życiu codziennym, rodzinie, pracy, urzędach,
18
na ulicy, przybierające postać barier: architektonicznych, psychicznych, materialnych,
prawnych
czy
społecznych.
Od
stopnia
niepełnosprawności
zależy
czy
osoba
niepełnosprawna osiągnie odpowiednie wykształcenie, uzyska zatrudnienie, zapewni sobie
materialne warunki życia, dostęp do infrastruktury medycznej i rehabilitacyjnej.
Osoba niepełnosprawna musi pokonać funkcjonujące nadal w społeczeństwie bariery
mentalne: bierność, niezrozumienie, niechęć i niewiedzę.
Dla stabilności położenia społecznego i codziennego funkcjonowania niepełnosprawnych
konieczne jest zaplecze socjalne, a więc rozbudowa różnych form świadczeń, usług i opieki
w środowisku zamieszkania, jak również zinstytucjonalizowanych systemów pomocy
umożliwiających rodzinom kontynuowanie opieki nad zależnymi od niej osobami
niepełnosprawnymi. Nieodzowna jest stabilność warunków materialnych.
Tym co służy
zapobieganiu bezradności, wykluczeniu i izolacji społecznej osób niepełnosprawnych,
prowadząc do samorealizacji oraz twórczego i spełnionego życia, jest aktywizacja zawodowa
i społeczna oraz świadomość przynależności i pełnej społecznej akceptacji.
Mając
na
uwadze
dobro
i
potrzeby
osób
niepełnosprawnych
utworzono
Warsztaty Terapii Zajęciowej, których działalność skierowana jest bezpośrednio na rzecz
niepełnosprawnych. Realizuje ona zadania dla niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji
społecznej i zawodowej, której głównym celem jest ogólny rozwój i poprawa sprawności
każdego uczestnika, samodzielne i aktywne życie w środowisku. Warsztaty prowadzą terapię
zajęciową w kilku pracowniach: gospodarstwa domowego, krawiecko- hafciarskiej,
komputerowej, stolarsko- mechanicznej.
Innymi instytucjami, które wspierają osoby niepełnosprawne w naszym mieście jest Ośrodek
Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Nowym Tomyślu i organizacje
pozarządowe.
Wychodząc naprzeciw potrzebom osób niepełnosprawnych w naszym mieście w siedzibie
Ośrodka udostępniono miejsca spotkań poszczególnym kołom i stowarzyszeniom.
Uczestnicy mają możliwość skorzystania z masaży i ćwiczeń rehabilitacyjnych,
uczestniczenia w wycieczkach i spotkaniach, zawodach sportowo – rekreacyjnych, zabawach
tanecznych. Prezentują swoje prace artystyczne, wykonane różnymi technikami. Zasadne jest
planowanie środków finansowych na zabezpieczenie świadczenia usług terapeutycznych,
opiekuńczych, rehabilitacyjnych i społecznych dla osób niepełnosprawnych.
CEL STRATEGICZNY:
Wyrównywanie szans życiowych osób niepełnosprawnych
19
ZADANIA:
1. Rozwój i wspieranie
gospodarstwa
programów asekuracyjno – kompensacyjnych
domowego,
minimalizujących
groźbę
utraty
na rzecz
samodzielności
i niezależności osób niepełnosprawnych.
2. Likwidowanie
barier
architektonicznych
w
trakcie
prac
remontowo
modernizacyjnych obiektów i przystosowanie domów i mieszkań
–
do potrzeb
niepełnosprawnych
3. Współpraca i stworzenie dla dzieci niepełnosprawnych warunków do integracji
w środowisku lokalnym poprzez korzystanie z rekreacji, sportu, umożliwienie
rozwijania ich zainteresowań i zdolności.
REALIZATORZY:
Urząd Miejski, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe
Centrum Pomocy Rodzinie,
spółdzielczość mieszkaniowa, organizacje pozarządowe,
sponsorzy, placówki oświatowo – wychowawcze , Centrum Kultury , służba zdrowia.
IV.2. RODZINY DYSFUNKCYJNE
Liczba rodzin z problemem opiekuńczo-wychowawczym korzystających z pomocy instytucji:
Rodzaj instytucji
- ośrodka pomocy Społecznej
Liczba rodzin z problemami opiekuńczowychowawczymi, korzystających z pomocy
89
- szkoły-pedagodzy szkolni
18
- poradni psych.-ped.
16
- kuratora sądowego
10
- policji
2
Liczba rodzin zastępczych w gminie wynosi 13. Obecnie w rodzinach tego typu przebywa 26
dzieci.
Problemy opiekuńczo- wychowawcze są problemem wtórnym, współwystępującym
najczęściej w przypadku uzależnień i rodzin niepełnych.
CEL STRATEGICZNY
Pomoc rodzinom naturalnym dysfunkcyjnym w przezwyciężaniu trudności oraz
wspieranie rodzin zastępczych w pełnieniu ich funkcji.
20
ZADANIE:
1. Utworzenie punktu poradnictwa rodzinnego.
2. Zacieśnienie współpracy z pedagogami szkolnymi, służbą zdrowia i Policją w zakresie
wspierania rodzin dysfunkcyjnych
REALIZATORZY :
Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych, Policja, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, organizacje pozarządowe,
oświata, służba zdrowia.
IV.3. BEZROBOCIE
Wprowadzenie w Polsce gospodarki rynkowej spowodowało pojawienie się nowego
zjawiska – jawnego bezrobocia. Dynamika, skala i struktura bezrobocia, jak też jego
negatywne konsekwencje odczuwane są coraz bardziej nie tylko przez dotkniętych brakiem
pracy, ale również przez całe społeczeństwo.
Dlatego też bezrobocie jest ważnym problemem społecznym. Trwały brak pracy ma
ogromny wpływ na zaspokojenie potrzeb społecznych w różnych sferach życia i prowadzi do
powstawania zjawisk patologii społecznej, zakłóca prawidłowy rozwój społeczeństwa, jest
źródłem napięć i konfliktów. Bezrobocie budzi społeczne niezadowolenie, wywołuje
niezgodę na istniejącą rzeczywistość.
Straty i skutki społeczne, które powoduje bezrobocie, są trudne do oszacowania.
Bezrobocie często jest przyczyną izolacji społecznej, powoduje obniżenie poczucia własnej
wartości, utraty autorytetu w rodzinie. Stres i utrata stabilizacji powodują często niemożność
podejmowania racjonalnych, a niekiedy jakichkolwiek decyzji. Pojawia się apatia
i zniechęcenie.
Pojawia się również, na niepokojącą skalę, degradacja dużych grup społecznych i to
nie tylko bezrobotnych, ale także ich rodzin. Zdarza się, że długotrwałym bezrobociem objęci
są wszyscy dorośli członkowie rodziny, w tych rodzinach występują często dodatkowe
problemy, takie jak nieumiejętność przystosowania się do zmieniających się zasad
funkcjonowania na rynku pracy, bierność i towarzyszące często tym zjawiskom patologie,
głównie nadużywanie alkoholu.
Dzieci pochodzące z rodzin, gdzie rodzice są osobami bezrobotnymi, odczuwając
własną sytuację materialną jako gorszą, stopniowo mogą izolować się, co jest dotkliwym
ograniczeniem naturalnych potrzeb związanych z rozwojem intelektualnym i społecznym.
21
Zawęża się krąg wspólnych zainteresowań rówieśniczych. Skutkiem bezrobocia w rodzinie
jest także osłabienie autorytetu rodziców. Powoduje to zachwianie systemu wartości młodego
pokolenia i obniżenie w hierarchii takich wartości jak wykształcenie czy uczciwa praca.
Rodziny, w których żyją osoby bezrobotne, szczególnie długotrwale pozostające bez
prawa do zasiłku, z konieczności stają się klientami pomocy społecznej.
Wynikiem długotrwałego bezrobocia są bardzo poważne zmiany w psychice bezrobotnych
oraz ich izolacja społeczna. Dla części z tych osób, bezrobocie staje się w coraz większym
stopniu sposobem na życie, w związku z czym ich aktywizacja społeczno – zawodowa jest
bardzo trudna. Wymaga ona zastosowania zupełnie innych metod pracy oraz poświęcenia
znacznie dłuższego czasu, niż dzieje się to w przypadku osób pozostających bez zatrudnienia
do 12 miesięcy. Długotrwałe bezrobocie stwarza też zagrożenie patologią społeczną,
zmniejsza szanse na znalezienie pracy, a tym samym powoduje degradację materialną
i społeczną jednostek dotkniętych tym problemem oraz ich rodzin, co z kolei często prowadzi
do społecznego wykluczenia.
Szczególnie dotkliwe jest bezrobocie w przypadku osób powyżej 45 roku życia.
Długotrwałe bezrobocie tej grupy staje się coraz poważniejszą kwestią społeczną. Brak pracy
odbiera tym ludziom szansę na godne życie. Należy zwrócić uwagę na fakt, że osoby
bezrobotne powyżej 45 roku życia mają często za sobą długoletni staż pracy. Dla
pracodawców są jednak zbyt zaawansowani wiekowo, by ich zatrudnić, a posiadają zbyt
krótki staż pracy lub są za młodzi, by przysługiwały im świadczenia przedemerytalne lub
emerytalne. Najbardziej narażone na długotrwałe pozostawanie bez pracy są osoby w wieku
powyżej 40 roku życia, legitymujące się niskim wykształceniem i brakiem kwalifikacji.
Dodatkowo niepokojącym jest fakt, że zjawisko długotrwałego bezrobocia dotyka coraz
częściej młodych ludzi, kończących szkoły, czyli tych o największym potencjale możliwości
życiowych i zawodowych. Sytuację komplikuje fakt, że aktywizacja tej grupy osób jest
trudna, ponieważ wraz z wydłużającym się okresem pozostawania bez pracy, spada jej
mobilność i postępuje zagrożenie biedą i marginalizacją społeczną. Niepokojąco wzrasta ilość
młodych ludzi wyjeżdżających z kraju.
Podstawowym też problemem rynku pracy w gminie jest niski poziom wykształcenia
samych bezrobotnych i niedostosowanie kwalifikacji zawodowych do potrzeb lokalnego
rynku pracy. Znaczny odsetek bezrobotnych (w tym długotrwale ) mieszka na terenach
wiejskich.
Niskie wykształcenie bezrobotnych jest także przeszkodą w skutecznej aktywizacji i rozwoju
rynku pracy.
22
Bezrobocie jest zjawiskiem szczególnie niepokojącym, ma bowiem bezpośredni
wpływ na poziom bezpieczeństwa socjalnego jego mieszkańców.
Strukturę bezrobocia w mieście i gminie Zbąszyń prezentują poniższe dane:
2. 1. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w gminie 2008 r.: 171,
z tego bezrobotnych kobiet: 101;
3. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych z prawem do zasiłku dla bezrobotnych: 42;
z tego bezrobotnych kobiet z prawem do zasiłku: 29;
4. Bezrobotni do 25 roku życia: 58;
5. Bezrobotni absolwenci w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki: 21;
6. Bezrobotni powyżej 50 roku życia: 31
długotrwale bezrobotni powyżej 12 miesięcy: 31;
7. Bezrobotni korzystający z pomocy społecznej: 85;
8. Liczba osób w rodzinach z osobą bezrobotną, korzystających z pomocy społecznej
w 2008r.: 223;
Zaktualizowany stan bezrobocia w Gminie Zbąszyń na miesiąc maj 2009 przedstawia
się w następujący sposób:
1. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w gminie 2009 r.: 444,
z tego bezrobotnych kobiet: 299;
2. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych z prawem do zasiłku dla bezrobotnych: 221.
z tego bezrobotnych kobiet z prawem do zasiłku: 177;
3. Bezrobotni do 25 roku życia: 20;
4. Bezrobotni absolwenci w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki: 33;
5. Bezrobotni powyżej 50 roku życia: 88;
6. Długotrwale bezrobotni powyżej 12 miesięcy: 33.
W gminie występuje powszechnie zjawisko pracy dorywczej : praca „na czarno” jest
dla bezrobotnych często jedyną możliwością znalezienia zatrudnienia. Nielegalne
zatrudnienie podejmują najczęściej osoby o niskich bądź średnich kwalifikacjach, a występuje
ono wśród wszystkich kategorii wiekowych. Bezrobotni podejmują najczęściej nielegalną
pracę w sektorze ogrodniczo - rolnym, budownictwie, drobnych usługach. Trudnią się także
zbieractwem i sprzedażą surowców wtórnych. Główną przyczyną podjęcia tego typu
zatrudnienia jest chęć poprawy sytuacji materialnej, brak możliwości znalezienia pracy
legalnej, zaś dla pracodawcy obniżenie kosztów pracy. Praca w szarej strefie może wiązać się
z trudnymi warunkami, niezgodnymi z normami bezpieczeństwa. Głównie ze względu na
23
obawy pracowników o utratę nawet takiej formy zatrudnienia, trwają oni często w sytuacji
uwłaczającej godności, bez ubezpieczenia, bez przyszłości. Bezrobocie spowodowało
sytuację podejmowania pracy przez osoby poszukujące pracy i chcące utrzymać rodzinę za
wszelka cenę za „każde wynagrodzenie”. Wieloletnie wykonywanie pracy dorywczej
skutkować będzie brakiem praw do świadczeń z ZUS i całkowitym przejściem na utrzymanie
państwa.
Konsekwencją braku pracy jest zubożenie i nie uczestnictwo w życiu społecznym, ale
również ograniczony dostęp do zabezpieczenia dochodowego w przyszłości.
Sprawami
bezrobocia
i
przeciwdziałaniem
temu
zjawisku
na
terenie
zajmuje się: Powiatowy Urząd Pracy w nowym Tomyślu. Działania tej instytucji nie są
jednak do końca skuteczne, ze względu na niewielki przyrost nowych miejsc pracy oraz brak
firm realizujących formę zatrudnienia socjalnego, która jest szczególnie korzystna
w przypadku osób wykluczonych społecznie lub zagrożonych tym zjawiskiem.
CEL STRATEGICZNY 1.
1. Aktywizacja zawodowa oraz łagodzenie skutków bezrobocia wśród ludzi młodych
oraz długotrwale bezrobotnych
ZADANIA:
1. Wspieranie realizowanych przez PUP programów przygotowania zawodowego dla
osób bezrobotnych poprzez:
•
rozwijanie poradnictwa zawodowego;
•
sprzyjanie ujawnianiu uzdolnień i zainteresowań;
•
zdobywanie kwalifikacji lub reorientacji zawodowej;
•
ocenianie zdolności do pracy umożliwiającej wybór odpowiedniego zawodu
i szkolenia z perspektywy przyszłego zatrudnienia;
•
umożliwianie zdobywania doświadczeń zawodowych poprzez system praktyk
i staży pracy.
2. Inicjowanie i wspieranie programów zwiększających udział bezrobotnych osób
w aktywnych formach podnoszenia kwalifikacji, zwłaszcza wśród osób młodych oraz
długotrwale bezrobotnych.
3. Podejmowanie działań zmierzających do minimalizacji bezrobocia min. poprzez
podejmowanie własnej działalności gospodarczej.
4. Rozwinięcie i uściślenie współpracy z PUP w zakresie :
⎯ pracy socjalnej na rzecz bezrobotnych ubiegających się o pomoc,
24
⎯ możliwości podejmowania
prac na rzecz miasta i społeczności przez osoby
ubiegające się o pomoc finansową z Ośrodka Pomocy Społecznej
5. Aktywizacja społeczna i zawodowa.
6. Udział w Projekcie współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej
w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego pt. „ Aktywność bez barier”.
CEL STRATEGICZNY 2.
Minimalizowanie bezrobocia poprzez organizowanie robót publicznych
i prac
użytecznie społecznych .
ZADANIA :
1. Umożliwienie i zapewnienie osobom bezrobotnym możliwości powrotu na rynek
pracy.
2. Pozyskanie środków finansowych w celu realizacji założonych planów.
3. Opracowanie szczegółowych planów wykonywania prac publicznych.
4. Stworzenie możliwości zarobkowania poprzez organizowanie prac publicznych,
umów absolwenckich, zatrudnianie młodzieży w ramach stażu pracy.
IV.4. UZALEŻNIENIA I PROBLEMY Z NIMI ZWIĄZANE
Jedną z poważniejszych kwestii społecznych, będących powodem problemów
osobistych i rodzinnych są uzależnienia: od narkotyków, leków, nikotyny, alkoholu.
W ciągu ostatnich lat nastąpił w Polsce dynamiczny wzrost różnorodnych zjawisk
dewiacyjnych, w tym alkoholizmu, narkomanii, przestępczości i przemocy.
Z powodu alkoholizmu cierpią nie tyko osoby uzależnione, ale także rodziny, grupy i cała
społeczność.
Ponieważ alkoholizm jest chorobą o tak wielu obliczach, to tylko praca różnych specjalności
i różnych zawodów może przynieść jakiekolwiek efekty.
Problemy związane z nadużywaniem alkoholu są częścią problemów społecznych, które nie
ominęły również terenu naszego miasta i gminy.
Liczba rodzin z problemem alkoholowym korzystających z pomocy społecznej
w 2008r.- 16, w tym ogółem liczb osób w tych rodzinach (łącznie z dziećmi)-38, liczba dzieci
w tych rodzinach -11.
Średnio 2 osoby rocznie podejmują dobrowolnie leczenie, a jedna kierowana jest na
przymusowe leczenie.
25
Uzależnienia prowadzą do utraty zdrowia oraz rodzą takie problemy jak: przemoc,
rozpad rodzin, przestępczość, itp. Trzy pierwsze rodzaje uzależnień nie są na terenie miasta
zdiagnozowane, mimo że stanowią ważki problem,
w szczególności jeżeli chodzi
o narkotyki, po które sięga coraz więcej młodych ludzi. Należy jednak podejmować działania
prewencyjne w celu zapobiegania temu zjawisku.
Lepiej przedstawia się sytuacja w zakresie diagnozy uzależnień od alkoholu, choć i te dane
nie odzwierciedlają rzeczywistej sytuacji. Powodem jest fakt, że problem ten często jest
ukrywany i osoby oraz rodziny, których on dotyczy nie utożsamiają się z nim.
Proces uzależnienia jest nieodwracalny, co nie oznacza braku możliwości powrotu do
trzeźwego życia. Nie wystarczy jednak w tym celu przestać pić. Leczenie jest długotrwałym
procesem, tak jak długotrwałym procesem jest rozwój uzależnienia.
Każdy człowiek doświadczający picia ma prawo do pomocy prawnej, socjalnej,
psychologicznej i medycznej, bez naruszenia jego godności osobistej.
Nadużywanie alkoholu jest przyczyną powstawania innych problemów: zdrowotnych,
materialnych, wychowawczych. Powoduje zaburzenia relacji
między członkami rodziny. Alkohol często bywa przyczyną agresji, stosowania przemocy
wobec członków rodziny, stosowania niewłaściwych metod wychowawczych wobec dzieci.
Każdy człowiek doświadczający picia, przemocy ma prawo do wiedzy potrzebnej do radzenia
sobie w życiu i przeciwdziałania skutkom.
Gmina Zbąszyń realizuje Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Podejmowane są działania, które są ukierunkowane na grupy osób uzależnionych od alkoholu
i ich rodziny.
Nadal należy ściśle współpracować z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych, Policją, Sądem oraz różnymi instytucjami, organizacjami społecznymi,
stowarzyszeniami, które niosą wsparcie osobom uzależnionym i ich rodzinom.
Na terenie miasta działa Punkt Konsultacyjno – Informacyjny dla Osób z Problemem
Alkoholowym, i ich rodzin z pełnionymi w nich dyżurami biegłego psychologa, terapeuty,
zawodowego kuratora sądowego oraz pełnomocnika Burmistrza ds. rozwiązywania
problemów alkoholowych. Zainteresowani mogą także skorzystać
z porad terapeuty,
prawnika i lekarza psychiatry.
Osoby w mocno zaawansowanej fazie uzależnienia trafiający do szpitala w celu ratowania
życia, są umieszczane na oddziale detoksykacyjnym. Tam uzyskują pierwszą pomoc
terapeuty i rozpoczyna się praca motywująca do leczenia.
26
Tworzenie grup samopomocy dla osób będących w abstynencji jest niezmiernie ważną
sprawą w utrzymaniu trzeźwości, powrotu do normalności, realizacji planów życiowych.
Świetlica środowiskowa - jest placówką, która realizuje następujące funkcje: opiekuńczą,
profilaktyczną, reedukacyjną, kompensacyjną, stymulującą, poradniczą i informacyjną.
Ponadto świetlice zajmują się organizacją czasu wolnego. Umożliwiają dzieciom rozwijanie
zainteresowań i uzdolnień. Zaspokajają w ten sposób ważną potrzebę zabawy i rozrywki.
Stwarzają też warunki
Począwszy
do prawidłowego procesu uspołeczniania dzieci i młodzieży.
od umiejętności nawiązywania kontaktów aż do aktywnego udziału w życiu
społeczności lokalnej. Zapewniają także dzieciom poczucie bezpieczeństwa i akceptacji.
Ważną formą działania świetlic jest PROFILAKTYKA, dotycząca zapobiegania
działalności nieakceptowanej i mająca usuwać pierwsze zaburzenia działań aspołecznych.
Uczestnicy zajęć świetlicowych z objawami zaburzeń emocjonalnych powinni być poddawani
TERAPII PEDAGOGICZNEJ.
Ważnym celem terapii pedagogicznej świetlicy jest nie tylko rozwiązywanie bieżących
problemów, ale także uczenie wychowanków wewnętrznej dyscypliny i odpowiedzialności za
siebie.
ŚWIETLICE MAJĄ NA CELU:
1. Zapewnienie opieki wychowawczej.
2. Eliminowanie zaburzeń występujących w wychowaniu.
3. Wspieranie wszechstronnego rozwoju wychowanka.
4. Twórcze
przygotowanie
wychowanka
do
przyjętych
norm
społecznych
i funkcjonowania w określonych rolach społecznych.
5. Inicjowanie
i
psychoprofilaktycznej
upowszechnianie
i
różnorodnych
socjoterapeutycznej
w
form
środowisku
pracy
szkolnym
i rodzinnym.
GŁÓWNE ZADANIA ŚWIETLIC
•
Kształtowanie właściwego stosunku do nauki i pracy.
•
Podnoszenie
kultury
osobistej
oraz
rozbudzanie
i
rozwijanie
zainteresowań pozytywnych społecznie.
•
Rozwijanie u wychowanka takich wartości, które w dorosłym życiu uchronią go od
uzależnień, szczególnie od alkoholu, papierosów i narkotyków.
•
Pomoc w wyrównywaniu braków edukacyjnych.
27
•
Organizowanie czasu wolnego i wypoczynku.
Świetlica socjoterapeutyczna - mówiąc jest placówką, która prowadzi działalność
diagnostyczną, profilaktyczną, terapeutyczną
i kompensacyjną. Celem świetlicy jest
umożliwienie prawidłowego przebiegu procesu socjalizacji dzieci i młodzieży.
Organizacje pozarządowe działające w gminie na rzecz osób z problemem
alkoholowym:
⎯ Grupa Anonimowych Alkoholików „Łabędzie”, Zbąszyn, ul. Mostowa 1;
⎯ Grupa Anonimowych Alkoholików „Tęcza”, Zbąszyn, ul. Mostowa 10;
⎯ Grupa Wsparcia „Al.- Anonim”, Zbąszyn, ul. Mostowa 10;
⎯ Grupa „Dorosłe dzieci Alkoholików”, Zbąszyn, ul. Mostowa 10.
CEL STRATEGICZNY:
Minimalizowanie zjawiska alkoholizmu oraz skutków jego nadużywania.
ZADANIA:
1. Propagowanie wartości stylu życia wolnego od alkoholu i narkotyków szczególnie
wśród młodzieży.
2. Zwiększenie aktywności młodzieży w podejmowaniu działań profilaktycznych.
3. Upowszechnianie wiedzy o negatywnych skutkach zażywania alkoholu
i innych
środków odurzających (więcej broszurek, plakatów, pogadanek w szkołach z udziałem
funkcjonariusza policji o szkodliwości picia alkoholu i zażywania narkotyków).
4. Pozyskiwanie
animatorów
do
tworzenia
grup
samopomocowych
dla
osób
uzależnionych, współuzależnionych ( w szczególności kobiet i dzieci ).
5. Stworzenie warunków lokalowych do prowadzenia zajęć terapeutycznych.
6. Propagowanie zdrowego, wolnego od picia alkoholu, stylu życia, szczególnie wśród
dzieci i młodzieży.
7. Programy profilaktyczne w szkołach.
8. Działania profilaktyczne dla dorosłych.
9. Leczenie otwarte osób uzależnionych.
10. Stały monitoring realizacji ustawy dotyczącej „ wychowania w trzeźwości
i przeciwdziałania alkoholizmowi”
11. Pomoc finansowa i rzeczowa rodzinom osób uzależnionych od alkoholu.
12. Praca socjalna mobilizująca do podjęcia leczenia przez osoby uzależnione
i współuzależnione.
28
13. Utworzenie świetlic socjoterapeutycznych.
14. Utworzenie zespołów interdyscyplinarnych.
IV.5. PROBLEM NARKOMANII
Obserwujemy w naszym kraju szybko zwiększające się rozpowszechnienie
eksperymentalnego i okazjonalnego używania narkotyków wśród młodzieży. Zwiększyła się
podaż narkotyków na nielegalnym rynku i w ślad za tym ich dostępność. Pojawiły się na
szerszą skalę nowe, charakterystyczne dla krajów zachodnich substancje (tzw. dopalacze)
i nowe wzory ich używania. Łatwości sięgnięcia po nowe środki sprzyja nie tylko ich image
oraz wzrost ich dostępności, ale również mniej inwazyjny sposób przyjmowania.
Według danych z Policji, służby zdrowia i szkół – problem ten w naszej gminie nie został
zdiagnozowany, choć wiadomo, że istnieje, a samo zjawisko nasila się z upływem czasu.
Jednym z najczęściej stosowanych działań mających na celu przeciwdziałanie alkoholizmowi
i narkomanii i ich ograniczenie jest profilaktyka, która ma na celu m.in. informowanie o ich
szkodliwych następstwach. Tylko właściwie dobrane programy profilaktyczne mogą się
przyczynić do odrzucenia niewłaściwych zachowań. Powinny one ukazywać postawy
społecznie
i
akceptowane,
narkomańskiej.
wzorce
Wobec
alternatywne
tego
wobec
programy
subkultury
profilaktyczne
alkoholowej
powinny
koncentrować się na informowaniu o mechanizmach uzależnienia, na rozwijaniu umiejętności
odpowiedzialnego podejmowania decyzji, a także umiejętności radzenia sobie w trudnych
sytuacjach życiowych oraz na sprzyjaniu rozwojowi osobowości.
IV.6. PROBLEMY LUDZI STARYCH
Starość jest stanem faktycznym dla części naszego społeczeństwa. Jest też wspólną
przyszłością dla pozostałych osób.
Starość jest nie uniknionym etapem życia człowieka, do którego trzeba się przygotować. Przy
zwiększonym tempie życia, ludzie mają coraz mniej czasu dla osób starszych.
Pracownicy pomocy społecznej i służby zdrowia docierają do osób samotnych,
schorowanych, opuszczonych, zamkniętych w swoich domach, często nadaremnie
oczekujących na pomoc rodziny, czy osób bliskich. Pracownicy pomocy społecznej i służby
zdrowia niekiedy są jedynymi osobami, które przekraczają próg właśnie tej grupy ludzi.
Przynoszą oni tym osobom odrobinę radości i chęci do dalszego życia.
29
To na nich czekają podopieczni, potrzebują nie tylko rady czy pomocy, ale najczęściej
z rozumienia i wysłuchania. Niekiedy tylko pracownicy są łącznikami pomiędzy osobami
starszymi, a światem zewnętrznym.
Działania będą zmierzać do:
•
kształtowania ogólnych warunków rozwoju i życia najstarszego pokolenia,
•
zaspokajania potrzeb ludzi starszych,
•
zapewnienia starości pozycji równoprawnej z innymi fazami życia,
•
kształtowania stosunków między pokoleniami
•
kształtowania pozytywnego obrazu starości w świadomości społecznej
•
stwarzania możliwości sprostania aktualnym i przyszłym sytuacjom oraz problemom
związanym ze starzeniem się zbiorowości.
CEL STRATEGICZNY:
Umożliwienie i zapewnienie ludziom starszym wyboru sposobu oraz prowadzenia
niezależnego życia w ich dotychczasowym środowisku społecznym, tak długo jak tego
tylko chcą poprzez zapewnienie im dziennej opieki.
ZADANIA:
1. Uruchomienie różnych form usług wspierających ludzi starszych, samotnych,
niepełnosprawnych.
2. Stały monitoring gospodarstw domowych ludzi starszych.
3. Rozbudowa programu oferującego osobom starszym samotnym, tracącym sprawność
różne formy wsparcia i opieki w ich mieszkaniu
– zwiększenie pomocy w formie
usług opiekuńczych we wszystkie dni tygodnia.
4. Realizacja zadań ustawowych służących ochronie położenia materialnego osób
starszych.
5. Propagowanie idei integracji i solidarności międzypokoleniowej poprzez dialog
prowadzony w szkołach, pomoc w rodzinie.
6. Umożliwienie korzystania z „Klubu Seniora” mieszkańcom wsi.
30
IV.7. BEZDOMNOŚĆ
Bezdomność, z uwagi na zasięg zjawiska, jego złożone przyczyny oraz szczególnie
dotkliwe społeczno-ekonomiczne skutki, jest kwestią społeczną
o znaczeniu i zasięgu
globalnym, mającym swoje specyficzne, regionalne i lokalne uwarunkowania.
Bezdomność warunkują liczne przyczyny, do których należy zaliczyć przede wszystkim:
•
rozpad rodziny - a więc zerwanie więzi formalnych, psychologicznych i społecznych
oraz brak możliwości spełniania przez rodzinę jej podstawowych funkcji;
•
eksmisje - prawny nakaz opuszczenia lokalu, spowodowany w większości
przypadków zadłużeniem z tytułu opłat czynszowych;
•
opuszczenie zakładu karnego przy jednoczesnym braku możliwości powrotu do
mieszkania;
•
brak stałych dochodów;
•
przemoc w rodzinie;
•
uzależnienia;
•
niedostosowanie społeczne;
•
nagłe zdarzenia losowe;
•
długotrwałe bezrobocie.
Skala zjawiska w gminie Zbąszyń jest niewielka, jednak pogarszająca się sytuacja
materialna i postępujący rozpad więzi rodzinnych, pozwala przypuszczać, że zwiększy się ona
znacząco w nadchodzących latach.
•
Liczba bezdomnych przebywających na terenie gminy w 2008 r. – 1, w tym
bezdomnych mężczyzn- 1.
•
Liczba bezdomnych korzystających ze świadczeń pomocy społecznej w 2008
r.- 1.
Osoba ta nie posiada stałego zameldowania. Miejscem, w którym aktualnie przebywa są
ogródki działkowe.
31
IV.8. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE
Wykluczenie społeczne najprościej ujmując polega na nie podejmowaniu zwyczajowej
i społecznie akceptowanej drogi życiowej lub też „wypadaniu” z niej.
Dotyczy osób i rodzin, które:
•
żyją w niekorzystnych warunkach materialnych (ubóstwo materialne);
•
nie posiadają odpowiednich kwalifikacji umożliwiających im wejście na rynek pracy,
trudno dostosowują się do zmieniających warunków społeczno – ekonomicznych;
•
posiadają cechy utrudniające im korzystanie z powszechnych (codziennych) zasobów
społecznych na skutek niepełnosprawności, uzależnienia, długotrwałej choroby, czy
innych cech indywidualnych;
•
są przedmiotem niszczącego działania innych osób: przemocy, szantażu, agresji (…).
Proces wykluczania
Przejawy wykluczenia
może być: dynamiczny, wielowymiarowy
bezdomność, samotność, bierność, nieprzestrzeganie
norm współżycia
deprywacja potrzeb, bezradność, osłabienie więzi
Skutki dla osób zagrożonych rodzinnych, rozpad rodziny, izolacja,
wykluczeniem
marginalizacja, utrata poczucia własnej tożsamości i celu
w życiu (tzw. „zatracenie siebie”)
ograniczenie demokracji, zagrożenie demokracji,
Skutki dla społeczeństwa
ekstremalne nierówności społeczne, pojawienie się
podklas
Wykluczenie społeczne to sytuacja uniemożliwiająca lub w sposób znaczny
utrudniająca jednostce (osobie) lub grupie zgodnie z prawem pełnienie ról społecznych,
korzystanie
z
dóbr
publicznych,
infrastruktury
społecznej,
gromadzenie
zasobów
i zdobywanie dochodów w godny sposób.
OSOBY ZAGROŻONE WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM I WYKLUCZONE
- dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych,
- kobiety samotnie wychowujące dzieci,
- ofiary patologii życia rodzinnego,
- osoby o niskich kwalifikacjach,
- osoby bezrobotne,
- żyjący w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych,
- niepełnosprawni i przewlekle chorzy,
- osoby chorujące psychicznie,
32
- starsze osoby samotne,
- osoby opuszczające zakłady karne,
- bezdomni,
- uzależnieni od narkotyków i alkoholu,
- osoby zagrożone eksmisją z lokali.
IV.9. POMOC RODZINOM WIELODZIETNYM I NIEPEŁNYM
Trudna sytuacja materialna rodzin wielodzietnych i niepełnych wpływa na ich
funkcjonowanie opiekuńczo-wychowawcze. Należy zabezpieczyć takie warunki życia, aby
wspierać ich funkcjonowanie.
CEL STRATEGICZNY 1.
Poprawa jakości życia, zabezpieczenie bezpieczeństwa socjalnego rodzin wielodzietnych
i
niepełnych,
oraz
przeciwdziałanie
stanom
grożącym
degradacją
społeczną,
bezradnością życiową i wykluczeniem społecznym.
ZADANIA
1. Dbałość o godziwe warunki mieszkaniowe dla rodzin wielodzietnych, niepełnych oraz
pomoc w utrzymaniu posiadanych mieszkań.
2. Eliminowanie czynników sprzyjających wykluczeniu rodzin wielodzietnych.
3. Dotowanie kosztów uczestnictwa dzieci z rodzin najuboższych, wielodzietnych
i niepełnych w zorganizowanych formach wypoczynku.
4. Współpraca
z
placówkami
oświatowo-
wychowawczymi,
organizacjami
pozarządowymi i policją w budowaniu i realizacji programów profilaktyki ubóstwa,
uzależnień, niedostosowania społecznego oraz przestępczości dzieci.
5. Propagowanie wspólnych działań lokalnych instytucji i organizacji w celu wspólnego
diagnozowania
i
rozwiązywania
problemów,
wymiany
informacji,
budowy
programów pomocowych.
6. Zapewnienie potrzebującym odpowiedniej Pomocy finansowej, rzeczowej, usługowej
i szeroko pojętego poradnictwa.
33
CEL STRATEGICZNY 2.
Przeciwdziałanie powstawaniu zjawiska ubóstwa
ZADANIA:
1. Zabezpieczenie środków materialnych na zaspokojenie podstawowych potrzeb
bytowych osób i rodzin, a w tym w szczególności świadczenie niezbędnej potrzeb
bytowych osób i rodzin, a w tym w szczególności świadczenie niezbędnej pomocy
finansowej, rzeczowej i usługowej.
2. Prowadzenie szeroko pojętej pracy socjalnej przez pracowników pomocy społecznej,
zawieranie kontraktów społecznych.
3. Pozyskiwanie i przekazywanie potrzebującym odzieży, artykułów gospodarstwa
domowego.
4. Popieranie wszelkich inicjatyw i akcji społecznych podejmowanych
w celu
przezwyciężania własnych lęków i bezradności i otwieranie się na pomaganie innym.
5. Inicjowanie samoorganizowania się i powstawania grup samopomocowych przez
osoby i rodziny dotknięte lub zagrożone ubóstwem.
6. Zachęcanie do podejmowania kursów, szkoleń, przekwalifikowań.
7. Rozbudzanie ambicji, określanie planów życiowych, aspiracji.
Elementem zabezpieczenia rodziny jest także dożywianie dzieci. Bezpośrednia pomoc
dzieciom ma duże znaczenie, gdyż zapewnia im ciepły posiłek podczas wielogodzinnego
pobytu poza domem. Trudna sytuacja rodzin powoduje, że niezbędne jest stałe
wyrównywanie szans tej grupy osób w dostępie do podstawowych potrzeb, szczególnie
żywieniowych.
Ponadto ważny jest aspekt zdrowotny, wspomaganie rozwoju dzieci i częściowe odciążenie
budżetu domowego. Budżet gminy zapewnia realizację dożywiania w szkołach. Natomiast
budżet państwa wspiera ten rodzaj zadania, umożliwiając finansowanie dożywiania
w szkołach, przedszkolach, osobom starszym, niepełnosprawnym oraz świadczenia pieniężne
na zakup żywności lub posiłku. Dożywianie realizowane jest we wszystkich szkołach
podstawowych
i gimnazjalnych, a w przypadku gorzej sytuowanych rodzin – także w
ponadgimnazjalnych. Codziennie obiady rozwożone są do
8 Szkół Podstawowych,
a przygotowane są w Szkole Podstawowej w Zbąszyniu. Z programu korzystają także
uczniowie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Zbąszyniu.
W 2008r. programem dożywiania objęto 350 dzieci - w tym 276 na wsi.
34
CEL STRATEGICZNY:
jest
ograniczenie
zjawiska
niedożywienia
dzieci
i
młodzieży
z
rodzin
o niskich dochodach lub znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.
ZADANIA:
1.Wspieranie w zaspokajaniu podstawowych potrzeb dzieci z rodzin wielodzietnych
i niepełnych oraz znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej.
2. Dalsza pomoc rzeczowa w formie zasiłków na zakup żywności.
35
V. POLITYKA SPOŁECZNA
V.1. KOMPLEKSOWA OPIEKA NAD RODZINĄ
Rodzina to podstawowa grupa społeczna, a jej rola w rozwoju i prawidłowym
funkcjonowaniu całego środowiska, społeczeństwa jest ogromna. To w rodzinie dokonuje się
podstawowy proces wychowania dzieci i wprowadzania ich w krąg kontaktów społecznych,
tu uzyskuje się wyobrażenie o stosunkach międzyludzkich, o hierarchii społecznej, tu
zdobywa się wiedzę i umiejętności, które decydują o wartościach pokolenia i kształtują
społeczeństwo. Rodzina powinna wzajemnie sobie służyć pomocą i opieką, mieć warunki
i możliwości do właściwego funkcjonowania. Aby mogła właściwie funkcjonować musi mieć
możliwość zaspokojenia jednej Z podstawowych potrzeb – potrzeby bezpieczeństwa.
Bezpieczeństwo to wolność od zagrożeń lub możliwość podejmowania działań pozwalających
na „ uwalnianie się od tych zagrożeń”.
Dużym zagrożeniem w pełnieniu funkcji rodziny mogą być następujące czynniki:
-
zagrożenie
podstaw
materialnej
egzystencji
spowodowane
brakiem
środków
utrzymania,
-
strach przed utratą pracy i zbliżające się widmo ubóstwa,
-
strach przed utratą mieszkania i świadomość zbliżającej się bezdomności,
-
zagrożenie zdrowia fizycznego i psychicznego spowodowane coraz większym
ograniczeniem możliwości korzystania z „ dobrodziejstw służby zdrowia”,
-
zagrożenie rozwoju psychofizycznego (ograniczona możliwość kształcenia, korzystania
z rehabilitacji i wypoczynku oraz osiągnięć oświaty, kultury i nauki),
-
zagrożenia występujące wewnątrz i zewnątrz rodziny (wszelkiego rodzaju uzależnienia,
przestępstwa),
-
apatia, zniechęcenie, utrata poczucia własnej wartości, brak perspektyw i wiary.
Szansą przeżycia i jednostkowego rozwoju jest otoczenie rodziny kompleksową opieką
przez instytucje i stowarzyszenia za to odpowiedzialne i współodpowiedzialne oraz grupy
i osoby działające z dobrej woli.
Brak lub ograniczenie możliwości spowodowane różnymi czynnikami prowadzą do
powstania kryzysu rodziny, dalej do degradacji, izolacji i marginalizacji.
W 2008 r. z różnych form pomocy skorzystało 527 rodzin, w tym 1695 osoby.
W powyższej liczbie rodzin jest 360 rodzin z dziećmi, w tym 9 rodzin niepełnych i 59
z czworgiem i więcej dzieci.
36
Należy dołożyć wszelkich starań aby zapobiegać kryzysom rodziny i przeciwdziałać
zjawiskom patologii.
Jedną z instytucji zobowiązaną do świadczenia pomocy jest Miejsko – Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej, który obejmuje swoją opieką głównie rodziny znajdujące się w trudnej
sytuacji materialnej z powodu bezrobocia, dotknięte różnego rodzaju uzależnieniami
(alkoholizm,
narkomania),
przewlekłymi
chorobami
psychicznymi
i
fizycznymi,
niepełnosprawnością.
V.2. GRUPY SAMOPOMOCY
Źródłem działań człowieka na rzecz innych ludzi i dla samego siebie jest świadomość
występowania problemu oraz chęć jego rozwiązania. Na terenie gminy działają
stowarzyszenia i fundacje, które organizują akcje pomocy na rzecz innych.
Skutecznym rozwiązaniem są grupy samopomocowe, gdzie pod kierunkiem terapeuty
lub animatora grupy - spotykają się ludzie z takimi samymi problemami, wymieniają się
doświadczeniami, informacjami, możliwościami, pomagają sobie wzajemnie. Razem są
silniejsi, mądrzejsi, bardziej skuteczni.
Model Klubów Samopomocy nie wymaga tworzenia nowej organizacji czy instytucji –
wdrożenie tej metody działania polega na realizacji założonego programu przez istniejące
placówki pozarządowe.
Główną wartością modelu Klubów Samopomocy jest to , że osoby z problemami
otrzymują miejsce , gdzie mogą spotkać się z innymi ludźmi o podobnych problemach, mają
możliwość wymiany myśli i doświadczeń na temat ich konkretnych problemów. Dodatkowo
mogą otrzymać profesjonalne wsparcie i edukację.
Na chwilę obecną brak na terenie gminy klubów zrzeszających osoby bezrobotne, zagrożone
wykluczeniem społecznym.
Obecnie konieczne staje się rozwinięcie modelu rozwiązywania problemów społecznych
w oparciu o Grupy Samopomocy. W tym celu niezbędne będzie wykształcenie animatorów
grup samopomocowych do realizacji określonych zadań oraz zapewnienie bazy lokalowej
i wsparcia instytucjonalnego tworzącym się i istniejącym grupom.
37
V.2. POLITYKA PRORODZINNA
1. Przeprowadzanie szkoleń dla rodziców z zakresu:
•
przeciwdziałania uzależnieniom, przemocy,
•
problemów, z jakimi borykają się dzieci,
•
ukazania rodzicom nieprawidłowych zachowań, które powstają w domu i są
powielane przez dzieci.
2. Propagowanie poprzez realizację odpowiednich programów zdrowego stylu życia,
przedstawienie zagrożeń spowodowanych nałogami
3. Umieszczanie broszurek prozdrowotnych w miejscach publicznych.
4. Zaspokojenia potrzeb kulturalnych mieszkańców poprzez organizowanie imprez
kulturalnych wystaw, prelekcji, imprezy okazjonalne - podtrzymujące więzi rodzinne.
5. Podejmowanie
działań
informacyjnych
uświadamiających
przyczyny
niepełnosprawności.
6. Świadczenie pomocy rodzinom w opiece i wychowaniu dzieci i młodzieży,
wzmacnianie roli rodziny.
7. Zapewnienie wsparcia, doradztwa, terapii rodzinom tego wymagającym.
8. Świadczenie Pomocy rodzinom w opiece i wychowaniu dzieci i młodzieży,
wzmacnianie roli rodziny.
9. Wspieranie rodzin w realizacji swoich funkcji.
10. Tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi rodzicielstwa zastępczego oraz
systemu wsparcia i pomocy dla rodzin sprawujących te funkcje
38
VI. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIASTA I GMINY
ZBĄSZYŃ W ZAKRESIE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
SPOŁECZNYCH
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
- Dobrze zdiagnozowane niektóre
obszary problemowe
- brak pełnej diagnozy problemów
społecznych np. narkomanii,
niepełnosprawności
- brak systemowych rozwiązań
problemów społecznych
- postępująca pauperyzacja
mieszkańców przyczyniająca się do
wzrostu liczby klientów pomocy
społecznej
- niewystarczające środki na
realizację działań profilaktycznych
- biurokracja
- brak precyzyjnych przepisów
prawnych lub ciągłe zmiany
- wysoka stopa bezrobocia
- wykwalifikowana kadra instytucji
- dobra organizacja pracy jednostek
organizacyjnych gminy i administracji
publicznej
- duży potencjał sektora pozarządowego
niepełnosprawnych, dzieci , bezrobotnych
- rozwinięte formy pomocy pozamaterialnej
- włączanie się mieszkańców w działania
na rzecz swoich społeczności lokalnych
- stosunkowo niskie koszty utrzymania
- możliwość wykorzystania środków
unijnych
- bazy sportowo - rekreacyjne
- walory przyrodniczo – krajobrazowe
- kontakty z miastami partnerskimi
- możliwość zlecania zadań organizacjom
pozarządowym
- niski poziom dochodów
- wzrost zatrudnienia „na czarno”
- niskie wykształcenie osób
bezrobotnych
- braki w infrastrukturze socjalnej
- niska aktywność zawodowa
mieszkańców
- odpływ wykształconej młodzieży
39
VII. ZAKOŃCZENIE
Jako element żywy Strategia będzie podlegać ciągłym zmianom – będą pojawiać się
nowe, ważne cele, a część z przedstawionych w dokumencie straci swoją aktualność. Ten
ciągły proces zmian jest jak najbardziej pożądany, ponieważ będzie on miernikiem działań
i dążeń społeczności lokalnej.
Strategia została opracowana na lata 2009- 2018.
Wszelkie działania prowadzone będą w odpowiedzi na rzeczywiste potrzeby osób, rodzin,
grup społecznych. Konieczne jest w tym celu zacieśnienie współpracy z instytucjami
realizującymi założenia strategii. Brak koordynacji i komunikacji sprawia, że zawodzą
systemy mające nieść pomoc tam, gdzie jest ona rzeczywiście potrzebna.
Przy realizacji wykorzystany zostanie istniejący potencjał ludzki i instytucjonalny. Nadzór
nad realizacją całości prowadzony będzie przez Ośrodek Pomocy Społecznej, który będzie
składał władzom samorządowym coroczne sprawozdania z prowadzonej działalności.
40
SPIS TREŚCI
I. CHARAKTERYSTYKA TERENU ....................................................................................... 1
II. ZAŁOŻENIA STRATEGII ................................................................................................. 4
III. REALIZATORZY ............................................................................................................. 11
III.1. POMOC SPOŁECZNA I JEJ KLIENCI ..................................................................... 11
III.2. OŚWIATA .................................................................................................................. 14
III.3. POLICJA ..................................................................................................................... 15
III.4. OCHRONA ZDROWIA ............................................................................................. 16
IV. DIAGNOZA....................................................................................................................... 17
IV.1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ ........................................................................................ 17
IV.2. RODZINY DYSFUNKCYJNE .................................................................................. 20
IV.3. BEZROBOCIE............................................................................................................ 21
IV.4. UZALEŻNIENIA I PROBLEMY Z NIMI ZWIĄZANE........................................... 25
IV.5. PROBLEM NARKOMANII....................................................................................... 29
IV.6. PROBLEMY LUDZI STARYCH .............................................................................. 29
IV.7. BEZDOMNOŚĆ ......................................................................................................... 31
IV.8. WYKLUCZENIE SPOŁECZNE ................................................................................ 32
IV.9. POMOC RODZINOM WIELODZIETNYM I NIEPEŁNYM ................................... 33
V. POLITYKA SPOŁECZNA ................................................................................................. 36
V.1. KOMPLEKSOWA OPIEKA NAD RODZINĄ........................................................... 36
V.2. POLITYKA PRORODZINNA .................................................................................... 38
VI. ANALIZA MOCNYCH I SŁABYCH STRON MIASTA I GMINY ZBĄSZYŃ W
ZAKRESIE ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH .................................. 39
VII. ZAKOŃCZENIE .............................................................................................................. 40
SPIS TREŚCI ........................................................................................................................... 41
41