Relacja z wizyty ambasador RP A. Raduchowskiej

Relacja z wizyty ambasador RP A. Raduchowskiej-Brochwicz
i kierownika WPHI A. Krężel w Lusace, Zambia
W dniach 18 – 23 marca kierownik WPHI A. Krężel brał udział w wizycie ambasador
A. Raduchowskiej-Brochwicz w Lusace, stolicy Zambii. Wizyta miała na celu spotkania w
Ministerstwach Spraw Zagranicznych, Rolnictwa, Handlu i Przemysłu oraz z instytucjami i
organizacjami gospodarczymi, a także udział Pani Ambasador w Unii Międzyparlamentarnej
/IPU/, której 134 Zgromadzenie odbywało się w dniach 18 – 23 marca br. w Lusace.
Odbyły się m. in. spotkania w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Zambii i w
Ministerstwie Rolnictwa Zambii, w Zambia National Farmers Union (Unia Farmerów), Zambia
Chamber of Commerce and Industry (Izba Przemysłowo-Handlowa), Zambia Development
Agency (Agencja Rozwoju), a w dniu 23 marca br. spotkanie w Zambia Association of
Manufacturers (Stowarzszenie Przemysłowców).
W spotkaniu z wiceministrem spraw zagranicznych Zambii Rayfordem Mbulu w MSZ
uczestniczyli również z-ca dyrektora ds. Europy MSZ Zambii Deliwe Ndhlema Mumbioraz
kierownik WPHI A. Krężel.Pani Ambasador poinformowała, iż jej obecna wizyta w Zambii
jest nie tylko związana z IPU Assembly, ale także ma na celu zidentyfikowanie możliwości
rozwoju wymiany handlowej pomiędzy obu krajami. Ponadto Polska Krajowa Izba
Gospodarcza planuje zorganizowanie misji gospodarczej do Zambii w drugiej połowie 2016
roku. Wiceminister SZ Zambii natomiast zadeklarował, iż projekt umowy o unikaniu
podwójnego opodatkowania będzie ponownie wzięty pod uwagę. Zambia oczekuje wsparcia
polskich specjalistów przede wszystkim w sektorach IT/ITC, w rolnictwie i w szkolnictwie
wyższym. Z wdzięcznością przyjmowane są wszelkie stypendia oferowane zambijskim
studentom. Podkreślono rolę polityczną odgrywaną przez Zambię w regionie, w tym w
zapewnieniu spokoju i bezpieczeństwa w DRK, Republice Środkowoafrykańskiej i Burundi,a
także rolę Zambii w rozwoju handlu i inwestycji w Afryce. Zambia należy do SADC, COMESA
oraz jest aktywnym uczestnikiem rozmów negocjacji trójstronnego porozumienia w ramach
Unii Afrykańskiej. Odnotowano bardzo dobre relacje pomiędzy Zambią a UE (Zambia jednak
do tej pory nie podpisała EPA) oraz bardzo dobre relacje polityczne pomiędzy Zambią a Polską,
wyrażające się poprzez wizyty bilateralne. Uzgodniono, iż relacje gospodarcze pomiędzy
Polską a Zambią mają duży potencjał. W 2013 r., w trakcie wizyty Premiera RP uzgodniono
MOU pomiędzy Zambia Development Agency a PAIiIZ, podpisane w lutym 2014 r. MOU
dotyczące politycznych konsultacji pomiędzy Polską a Zambią jest w trakcie formalnej oceny
przez Ministerstwo Sprawiedliwości Zambii. Wstępna data podpisania MOU została określona
na jesień 2016 roku.Utworzono Parlamentarną Grupę Przyjaźni Polska – Zambia w
Parlamencie Zambii, co jest dobrym krokiem ku budowaniu bliższych relacji
międzyparlamentarnych. Rekomendowane jest rozpoczęcie rozmów o podpisaniu MOU
pomiędzy Ministerstwami Rolnictwa Zambii i Polski. Wizyta Ministra Rolnictwa Zambii na
targach Polagra Food 2016 może być dobrą okazją do bliższego zapoznania się z tym sektorem
w Polsce, naszymi sukcesami w transformacji gospodarstw, zaawansowaniem
technologicznym oraz know-how związanym z uprawami i hodowlą.
W trakcie spotkania w Ministerstwie Rolnictwa z ministrem rolnictwa Zambii Given S.
Lubinda, w którym uczestniczyli również podsekretarz stanu Julius Joseph Shawa i kierownik
WPHI Andrzej Krężel, Minister Rolnictwa Zambii /MRZ/ podkreślił, że Zambia jest
zainteresowana rozwijaniem współpracy z Polską w rolnictwie, a w szczególności
transferem umiejętności, rozwojem mechanizacji rolnictwa, szkoleniami i rozwojem
zdolności produkcyjnych gospodarstw zambijskich w zakresie przetwórstwa rolnego, od
skali małych i średnich gospodarstw, co wymaga przede wszystkim wdrożenia procedur
związanych z podstawowymi wymogami technologicznymi poprzez przetwórstwo, tj.
drugi stopień łańcucha wartości, aż do stopnia trzeciego, tj. uzyskiwanie gotowego
produktu, jego dystrybucja i eksport. MRZ planuje wkrótce podróż do Europy, w tym do
Polski, by spotkać się z Ministrem Rolnictwa RP w dniu 4 kwietnia 2016 r. Celem spotkania
ma być również sprawa udzielenia przez Rząd RP linii kredytowej dla Zambii w wysokości
100 mln USD, z przeznaczeniem na zakup maszyn i urządzeń rolniczych oraz maszyn i
urządzeń do przetwórstwa rolno-spożywczego, a także na ewentualne wsparcie inwestycji
polskich firm tych sektorów w Zambii. MRZ poinformował o planach zorganizowania misji
handlowej do Polski, związanej głównie z sektorem rolniczym. Misja miałaby się odbyć w
czerwcu lub we wrzesieniu 2016r. - termin targów Polagra Foods. Natomiast Ambasador RP
poinformowała o planach Krajowej Izby Gospodarczej zorganizowania misji handlowej
do Zambii. Uzgodniono współdziałanie i koordynację przygotowań tych wydarzeń. W
Ministerstwie Rolnictwa Zambii trwają prace nad projektem MOU, które ma być przekazane
polskiemu Ministrowi Rolnictwa w celu ustalenia zakresu i sposobów współpracy pomiędzy
Zambią a Polską. Wspomniano również, że Białystok jest miastem partnerskim Lusaki, a wiele
firm produkujących maszyny i urządzenia rolnicze ma swoje zakłady właśnie w okolicach
Białegostoku.
W spotkaniu Prezydentem Zambia National Farmers Union /ZNFU/ dr Evelyn Nguleka
uczestniczyli również kierownik działu usług biznesowych na rzecz rolników Coillard
Hamusimbi, kierownik referatu polityczno-ekonomicznego dr Krzysztof Bielaj i kierownik
WPHI Andrzej Krężel. Stwierdzono, iż sektor rolno-spożywczy oraz przetwórstwa rolnego są
priorytetowe dla gospodarki Zambii. Najważniejszą uprawą jest biała kukurydza, z której
produkuje się mączkę kukurydzianą, podstawowy artykuł spożywczy. Zambia jest także
producentem cukru, tytoniu, soi i pszenicy, która jest w znacznej większości przeznaczona na
eksport. W przypadku importu maszyn i urządzeń rolniczych, których kraj nie produkuje,
ZNFU negocjuje z Rządem zwolnienia z ceł importowych czy akcyzy, aby ostateczne ceny
były dostępne dla rolników. Postępująca dewaluacja Kwachy sprawia, że koszt importowanego
ziarna, nawozów sztucznych maszyn i urządzeń rolniczych wciąż wzrasta. Działalność Unii
jest widoczna w całym łańcuch wartości, we wszystkich formach produkcji rolnej, niezależnie
od wielkości gospodarstw. Obecnie rolnictwo Zambii zapewnia bezpieczeństwo żywnościowe
pomimo trwającej od dwóch lat suszy. Podkreślono, że sporym wyzwaniem jest efektywność
wdrażania rządowych programów mających na celu wsparcie najbiedniejszych rejonów Zambii
poprzez pożyczki udzielane w formie ziarna na zasiewy i nawozy sztuczne. Istniejący od 10 lat
program rządowy nie zdołał zmniejszyć poziomu ubóstwa, ani poprawić poziomu upraw we
wspieranych rejonach. ZNFU zaoferowało Rządowi zarządzanie tymi programami. Wdrożyło
wykorzystanie kart płatniczych VISA, aby środki, które są stawiane do dyspozycji rolników
indywidualnych były monitorowane, a także miały charakter zindywidualizowany, przypisane
były do określonego rolnika, który ma podejmować najkorzystniejsze decyzje biznesowoprodukcyjne upraw lub rozwój hodowli, w zależności od perspektywy sprzedaży produkcji.
Również w przypadku wdrażania programów mechanizacji ZNFU posiada techniczne
możliwości dystrybucji traktorów i urządzeń rolniczych na zasadach biznesowych, nawet jeśli
będą miały subsydiowane ceny. Wymaga się wpłaty części kosztów nabycia urządzenia oraz
przedstawienia planu spłaty pozostałej kwoty. Tego typu formuła zakłada, że urządzenie będzie
należycie serwisowane, aby umożliwić spłatę zobowiązań. W ramach oferowanych usług
ZNFU wspiera również starania rolników o uzyskiwanie kredytów bankowych. Farmerzy
niejednokrotnie nie posiadają zasobów mogących stanowić zabezpieczenie kredytu, nie
potrafią napisać business planu, ani samodzielnie wypełnić wniosku o kredyt. Obszarem
potencjalnych inwestycji i współpracy jest przetwórstwo płodów rolnych i produkcja
przetworzonej żywności, komercjalizacja produkcji, szczególnie małych i średnich
gospodarstw, gdzie wyzwaniem jest niski poziom umiejętność liczenia, pisania i czytania,
oraz zarządzania zasobami. Zwiększanie stopnia mechanizacji zambijskiego rolnictwa
wymaga szkoleń ukierunkowanych na wykorzystanie maszyn i urządzeń rolniczych,
zastosowania nawozów sztucznych, wykorzystania systemów irygacyjnych, tj.
zwiększenia efektywności upraw i hodowli. Wśród możliwości współpracy inwestycyjnej
wskazano produkcję olejów jadalnych z soi. Produkcję pasz z soi. Inwestycje w systemy
irygacyjne. Produkcję i przetwórstwo pszenicy. Hodowlę ryb. Zambia posiada duże zasoby
wód śródlądowych, gdzie można rozwijać hodowlę ryb. Przedstawiciele ZNFU zostali
zaproszeni do Polski w ramach misji organizowanej przez Ministra Rolnictwa. WPHI podejmie
bezpośrednią współpracę z ZNFU, w szczególności w sprawach dotyczących zapytań polskich
firm o możliwości sprzedaży lub zakupów towarów rolniczych w Zambii. Przedstawiciele
ZNFU zostali zaproszeni do Polski w ramach misji organizowanej przez Ministra Rolnictwa.
Podczas spotkania w Ministerstwie Handlu i Przemysłu Zambii Minister Mpundu
przedstawił sytuację zambijskiej gospodarki. Podkreślił, że dokumenty strategiczne
wypracowywane w Ministerstwie Handlu i Przemysłu identyfikują wyzwania, przed którymi
stoi gospodarka Zambii, w tym niewystarczająca ilość produkowanej energii elektrycznej.
Wskazał, że w planach znajduje się budowa nowej elektrowni zasilanej węglem o mocy 300
MW, która ma poprawić sytuację. Zaznaczył, że kluczową rolę dla rozwoju współpracy oraz
pierwszym adresem dla potencjalnych inwestorów jest agencja rządowa Zambia Development
Agency (ZDA). Ustalono, iż kolejne spotkanie w Ministerstwie Handlu i Przemysłu Zambii
będzie związane z konkretnymi kwestiami natury inwestycyjnej lub handlowej polskich firm.
W spotkaniu w Zambia Chamber of Commerce and Industry /ZCCI/, (Zambijska Izba
Handlowo-Przemysłowa) wzięli również udział Prisca M. Chikwashi, CEO ZCCI, członkowie
zarządu Ashok Oza i dr Gaudenzio M. Rossi, będący jednocześnie konsulem honorowym
Węgier w Zambii; a ze strony polskiej A. Krężel, kierownik WPHI i dr K. Bielaj, kierownik
Referatu Polityczno-Ekonomicznego Ambasady RP. ZCCI jest wiodącym reprezentantem
sektora prywatnego w Zambii, zrzeszającym kilka tysięcy firm działających we wszystkich
sektorach gospodarki kraju. Do swych głównych zadań zalicza tworzenie miejsc pracy,
reprezentowanie zrzeszonych podmiotów w relacjach z Rządem, monitorowanie tworzonego
prawa, aby sprzyjało rozwojowi działalności gospodarczej, lobbowanie na rzecz rozważań pro
biznesowych. Izba publikuje dwu-miesięcznik: ZCCI Journal, który jest cennym źródłem
informacji dla biznesu zambijskiego. Prowadzi szkolenia adresowane dla mikro i małych
przedsiębiorstw dotyczących podstaw prowadzenia biznesu. Wspiera przedsiębiorców w
podejmowaniu współpracy zagranicznej. Podkreślono, że podczas wizyty Premiera RP podjęto
rozmowy na temat MOU, które miało być podpisane pomiędzy ZCCI a Krajową Izbą
Gospodarczą, co nie zostało sfinalizowane. Przypomniano, iż w trakcie w/w wizyty
zidentyfikowane zostały priorytetowe sektory współpracy, do których zaliczono: górnictwo,
rolnictwo, energetyka, budownictwo, przemysł zbrojeniowy i meblarski. Zambia nie podpisała
Umowy o Partnerstwie Gospodarczym z Unią Europejską, jednakże program „Everything but
Arms” – Wszystko oprócz Broni, sprawia, iż towary zambijskie mają swobodny dostęp do
rynku europejskiego. Ponadto relacje pomiędzy Zambią a UE zostały zdefiniowane przez
porozumienie z Cotonou. Natomiast w tzw. National Indicative Program – Krajowym
Programie Indykatywnym na lata 2014 – 2020, alokowane zostały 484 mln EUR na trzy
priorytety: 1) sektor energetyczny, w celu uzyskania większej dostępu do czystej i niedrogiej
energii elektrycznej, 2) rozwój rolnictwa w celu redukcji ubóstwa i poprawy warunków życia,
3) poprawa kompetencji, odpowiedzialności oraz lepszego funkcjonowania administracji
rządowej. Jednocześnie stwierdzono, iż polskie firmy powinny podjąć więcej wysiłku w celu
promowania swoich produktów na lokalnym rynku, jeżeli mają plany zwiększania sprzedaży
w Zambii. Przypomniano, iż towary dostarczane do Zambii mogą być reeksportowane do
Demokratycznej Republiki Konga, gdzie potencjalny rynek to 67 milionów mieszkańców.
Niewystarczająca informacja na temat oferty polskich firm stanowi jedną z przeszkód w
rozwoju współpracy.
W spotkaniu w Zambia Development Agency /ZDA/, (Zambijska Agencja Rozwoju)
wzięli również udział Jessica Chombo, p.o. dyrektora ds. promocji inwestycji Obby Banda,
specjalista ds. rozwoju rynku wewnętrznego, a ze strony polskiej A. Krężel, kierownik WPHI
i dr K. Bielaj, kierownik Referatu Polityczno-Ekonomicznego Ambasady RP. ZDA została
utworzona w 2006 r. na mocy ustawy w celu wspierania rozwoju gospodarczego poprzez
promocję handlu i inwestycji, restrukturyzację przedsiębiorstw, wsparcie dla przedsiębiorstw
prywatnych w szczególności małych i średnich, angażowanie się w realizację projektów typu
„green field”, a także rozwój umiejętności i kompetencji biznesowych. Stwierdzono, że
współpraca z PAIiIZ, po podpisaniu MOU w 2014 roku, rozwija się dynamicznie. W roku 2015
przybyły do Lusaki trzy delegacje biznesowe. W lutym br. polscy biznesmeni przedstawili
propozycję produkcji kurczaków w Zambii. ZDA planuje wizytę w Polsce. Aktualnie
najwięcej możliwości inwestycyjnych w Zambii można zidentyfikować w rolnictwie,
sektorze energetycznym, przemyśle, projektach związanych z rozwojem infrastruktury,
w tym koleje, drogi, budowa zapór, a także w budownictwie mieszkaniowym.
Poszukiwany jest także partner dla rewitalizacji terenów targowych w Ndoli, gdzie
odbywają się dorocznie Międzynarodowe Targi ZITF. Ustalono, że ZDA będzie
współpracować z WPHI w celu promowania możliwości inwestycyjnych w Zambii, a także w
poszukiwaniu wiarygodnych partnerów handlowych dla polskich przedsiębiorców.
W dniu 23 marca 2016 r. odbyło się spotkanie w siedzibie Zambia Association of
Manufacturers (Zambijskie Stowarzyszenie Przemysłowców) /ZAM/, w którym wzięli udział
Roseta Mwape Chabala, prezydent ZAM, Lewis Cimfwembe, analityk i Shupi Kayale Mweene,
broker odpowiedzialna za tworzenie partnerstw. Z polskiej strony w spotkaniu uczestniczyli A.
Krężel, kierownik WPHI i dr K.Bielaj, kierownik Referatu Polityczno-Ekonomicznego
Ambasady RP. ZAM został utworzony w 1985 roku, jako organizacja, której celem jest
wspieranie interesów przedsiębiorstw przemysłowych, organizowanie Zambia Business
Forum, doradzanie Rządowi w sprawach polityki gospodarczej, promocja sprzedaży
zambijskich produktów w kraju i za granicą. Warte podkreślenia jest promowanie przez ZAM
uczciwych praktyk prowadzenia biznesu, promocję rozwiązań technologicznych przyjaznych
środowisku oraz społecznej odpowiedzialności biznesu. Po przeprowadzeniu procesów
prywatyzacyjnych w latach 1991 – 1997 większość gospodarki Zambii oparta jest na własności
prywatnej. Jednakże wciąż znaczącą rolę ogrywają przedsiębiorstwa państwowe, które
występują w uprzywilejowanej pozycji wobec pozostałych podmiotów na rynku. W związku z
realizowanymi przez ZAM analizami sektorowymi, zwrócono się o udostępnienie opracowań
identyfikujących sektory stanowiące największe szanse na rozwój handlu i inwestycji.
Potwierdzono, że górnictwo, rolnictwo i usługi, w tym administracja to trzy największe sektory
gospodarki Zambii. Wskazano na możliwości rozwijania działalności przemysłowej związanej
z przetwórstwem rolno-spożywczym, ale także przetwórstwo związane z hodowlą, głównie
bydła. Kolejnym sektorem możliwej współpracy to budownictwo, zwłaszcza w technologii
tanich domów. Ustalono, że WPHI będzie bezpośrednio współpracować z ZAM przekazując
tygodniowe biuletyny WPHI zawierające propozycje biznesowe nadsyłane do Wydziału przez
polskie firmy. Prezydent ZAM zadeklarowała gotowość do współpracy przy działaniach
przygotowujących polskie misje handlowe do Zambii. Uzgodniono, że ZAM jest gotów
weryfikować firmy zambijskie, które mogłyby być potencjalnymi partnerami dla firm polskich.
ZAM będzie promował udział firm zambijskich w misjach handlowych do Polski.