ŁUGI

ŁUGI
Ługi powstały w średniowieczu. Z 1486 roku pochodzi zapis o wsi Ługy i jego właścicielu
Felęcie. Oprócz niego dziedziczyli też inni rycerze: Bernard, Świętosław, Stanisław i Paweł1.
Nazwa wsi pochodzi od słowa ,,ług”, czyli mokradło, bagna, jezioro2.
Spis podatkowy z 1531 roku przekazuje, iż wieś już wtedy była podzielona między
wielu rycerzy. Byli nimi: Piotr syn Więcława, dzieci Bernarda, Wawrzyniec, Jan syn Macieja,
Falęta z synem, wdowa Lubiwowa z synem, synowie Święszka i Feliks Mystkowiec3 .
Większość z nich to była szlachta, która zwała się pózniej Ługowskimi herbu JastrzębiecBoleścic (Tępa Podkowa), ale też niektórzy pochodzili z rodu herbu Lubiewa (Trzaska).
W XVI wieku Ługowscy byli już bardzo liczną szlachtą. Spis podatkowy z 1578 roku
przekazuje, że dziedziczyli tu: Paweł syn Marcina, Mikołaj syn Jakuba , Walenty i Ambroży
synowie Bernarda, Józef z Feliksem, Wojciech z synowcami, Maciej Lisek, Jakub Falęta z
synowcem, Jan i Maciej Lubiewowie, Stanisław Szarpała, Feliks Falęta, Jakub Arabus
i Feliks Myskowicz. Każdy z nich posiadał mniejszy lub większy obszar ziemi w Ługach4.
W społeczności szlacheckiej ważne było dziedziczenie. Starano się podzielić równo
córki i synów. Powodowało to niezwykłe skomplikowaną strukturę własności. Za sprawą
posagów oraz sprzedaży część ziemi przeszła na własność innych rodów. Trudno teraz
prześledzić kolejność dziedziczenia w tej wsi, gdyż podzielona była między wielu szlachetnie
urodzonych.
Pełno tu było niewielkich drewnianych „dworów”. Budownictwo szlacheckie było
głównie drewniane, poszyte słoną. Jednak obszernością i wyposażeniem starało się wyróżniać
od chat chopskich . w środku zazwyczaj była sień, a po bokach dwie izby, z których jedna
była alkierzem . W pobliżu takiego dworu były zazwyczaj chałupy o czterech izbach zwane
czworakami. Mieszkali tam poddani chłopi i służba . Tak opisuje chaty ubogiej szlachty
XVIII-wieczny pamiętnikarz J. Kitowicz ,,Małej szlachty mieszkania nie różniły się od
chłopskich chałup, snopkami częstokroć poszywane . W tym tylko różnica była, iż przed
szlacheckim dworkiem musiały być koniecznie wrota wysokie, choć podwórze całe było
płotem chruścianym ogrodzone, i druga, że dworek szlachcica miał dwie izby po rogach a
sień w środku, gdy przeciwnie u chałupy chłopskiej sień jest z czoła a za nią izba, a w tyle
komora5”
Większa część ziemi należała do Ługowskich a niektóre kawałki di innych rodów.
Ługowscy byli w dawnej Polsce mało znanym rodem. Najbardziej znany był Andrzej
burgrabia warszawski z 1741 roku oraz Franciszek Ługowski cześnik sierpski w latach 176417866.
W 1784 roku jako właścicieli wsi notuje się: Bielińskiego, Chądzyńskiego,
Ługowskich , Nadratowskiego, Olszewskiego, Tylickiego i Zgliczyńskiego7. Ługowskich
było najwięcej i dziedziczyli tu również w XIX wieku, ich potomkowie mieszkają tu być
może po dziś dzień. Był to jednak ubogi ród szlachecki i według akt heroldii szlacheckiej
Ługowscy nie zostali wpisani, w pierwszej połowie XIX, do spisu szlachty polskiej. Nie
zdołali udowodnić szlacheckiego pochodzenia.
1
Słownik historyczno-geograficzny województwa w średniowieczu, zeszyt 2, Wrocław, 1980-1981, s. 178
Nazwy miejscowe…, tom VI, s.391
3
Słownik historyczno…s.178
4
Boniecki a, Herbarz…, tom XVI, s.91
5
Benon Dymek ,,O stereotypie szlachty mazurskiej i Pomorzanach, cześć II
6
Tamże
7
Regestr Diecezjów…,s. 630
2
Według danych z 1827 roku w tej wsi było 13 domów i 71 mieszkańców8. W XIX
wieku był to nadal zaścianek szlachecki, ziemia była podzielona była między wielu drobnych
szlachciców. W 1884 roku w Ługach naliczano 21 domów i 206 mieszkańców. We wsi
uprawiano 813 mórg ziemi, było też 102 morgi nieużytków, było również wiatrak9.
Ługi należały do gminy Stawiszyn w powiecie sierpskim. W 1921 roku w tej wsi
naliczono 21 domów i 209 mieszkańców10.
8
Tabela Miast i Wsi…, tom I s.286
Słownik Geograficzny… tom V, s.803
10
Skrowiedz…,s.172
9