Wystąpienie pokontrolne wydane po przeprowadzeniu kontroli

Warszawa, 11 lutego 2016 r.
WOJEWODA MAZOWIECKI
WPS-O.431.27.2015
Pani
Wanda Murawska
p. o. Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej
w Szulborzu Wielkim
ul. Romantyczna 2, 07-324 Szulborze Wielkie
WYSTĄPIENIE POKONTROLNE
Na podstawie art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie
i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2015 r., poz. 525) w związku z art. 6 ust. 4
pkt 4 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. Nr 185, poz. 1092),
kontrolerzy Wydziału Polityki Społecznej Oddział w Delegaturze – Placówce Zamiejscowej
w Ostrołęce Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, w składzie: Andrzej Jastrzębski
– starszy inspektor wojewódzki i Elżbieta Kalata – starszy inspektor wojewódzki, przeprowadzili w
dniach 4-6 i 9 listopada 2015 r. kontrolę problemową w Ośrodku Pomocy Społecznej w Szulborzu
Wielkim.
Przedmiot kontroli obejmował sposób organizacji oraz realizacji przez gminę zadań
zleconych z zakresu administracji rządowej wynikających z ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.
o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 114 z późn. zm.) w zakresie ustalania uprawnień
do świadczenia pielęgnacyjnego. Kontrolą objęto okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia kontroli,
tj. do 4 listopada 2015 r.
Niniejszym, przekazuję Pani wystąpienie pokontrolne.
Wojewoda Mazowiecki ocenia pozytywnie działalność Ośrodka Pomocy Społecznej
w Szulborzu Wielkim w zakresie organizacji realizacji zadań ustawy o świadczeniach rodzinnych,
natomiast negatywnie w zakresie ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego.
1. Organizacja realizacji zadania przez podmiot.
W okresie objętym kontrolą zadania organu właściwego określone w ustawie
o świadczeniach rodzinnych wykonywali pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej w Szulborzu
Wielkim: Pani Wanda Morawska – p. o. kierownika i Pani Beata Borkowska – referent ds.
świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego na podstawie udzielonych upoważnień przez
Wójta Gminy Szulborze Wielkie, stosownie do art. 20 ust. 3 ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Ustawowe zadania organu właściwego wykonywane były w Ośrodku stosownie do postanowień § 4
pkt 8 Statutu Ośrodka, nadanego uchwałą Nr 75/XVIII/2012 Rady Gminy Szulborze Wielkie z dnia
30 listopada 2012 r. i realizowane zgodnie z art. 20 ust. 4 ustawy i postanowieniami (§ 1 ust. 1 pkt 1
w rozdziale III) Regulaminu Organizacyjnego Ośrodka z dnia 12 maja 2015 r. na wyodrębnionym
stanowisku ds. świadczeń rodzinnych.
Zwrócono natomiast uwagę, na niezgodne z postanowieniami § 16, 17 i 18 Instrukcji
kancelaryjnej Ośrodka rejestrowanie i znakowanie spraw, co utrudniało prowadzenie kontroli. Nie
były bowiem prowadzone spisy spraw, a nadany numer wynikał z prowadzonego na stanowisku ds.
świadczeń rodzinnych rejestru wpływających wniosków o ustalenie prawa do świadczenia
pielęgnacyjnego.
2. Prawidłowość ustalania uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego.
Na podstawie rejestru prowadzonego na stanowisku ds. świadczeń rodzinnych ustalono, że
w 2014 r. do Ośrodka wpłynęły 2 wnioski o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i 2
w 2015 r. do dnia kontroli. Sprawy te zostały zakończone wydaniem decyzji administracyjnej
przyznającej świadczenie. W okresie tym organ wypłacał świadczenia na podstawie 7 decyzji dla 5
matek sprawujących opiekę. Dane te są zgodne ze sporządzonym przez Wójta Gminy Szulborze
Wielkie sprawozdaniem rzeczowo-finansowym z wykonywania zadań z zakresu świadczeń
rodzinnych za IV kwartał 2014 r. i III kwartał 2015 r.
Na podstawie analizy dokumentów ustalono, że postępowanie w sprawach o ustalenie prawa
do świadczenia pielęgnacyjnego każdorazowo zostało wszczęte na wniosek, którego wzór określa
załącznik nr 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 stycznia 2013 r.
w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz. U. z 2013 r., poz.
3). Do wniosków dołączone były wymagane odpowiednio na podstawie § 8 ust. 2 ww.
2
rozporządzenia dokumenty. Ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nastąpiło
w miesięcznym terminie, zgodnie z art. 35 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks
postępowania administracyjnego (Dz. U z 2013 r., poz. 267 z późn. zm.). Wypłata świadczenia
nastąpiła po doręczeniu stronom decyzji zgodnie z przepisami art. 110 k.p.a.
Niemniej jednak w 1 sprawie (decyzja nr OPS.SR.522.102.2015 z dnia 27.04.2015 r.)
działająca w imieniu organu Pani Beata Borkowska z rażącym naruszeniem przepisu art. 17 ust. 1
ustawy o świadczeniach rodzinnych przyznała świadczenie pielęgnacyjne, gdyż osoba wymagająca
opieki, nie posiadała w orzeczeniu o niepełnosprawności z dnia 15.04.2015 r. wskazań dotyczących
konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie
ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Natomiast zgodnie z ww. przepisem ustawy,
świadczenie pielęgnacyjne przysługuje w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się
orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej
opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej
egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego
leczenia, rehabilitacji i edukacji. Następnie w dniu 17.09.2015 r. działająca w imieniu organu Pani
Wanda Murawska dokonała w drodze decyzji nr OPS.SR.522.1.2015, z naruszeniem art. 162 §1 pkt
1 k.p.a. i art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, zmiany decyzji z dnia 27.04.2015 r.,
w taki sposób, że wstrzymała realizację świadczeń od 01.09.2015 r. Zgodnie z art. 32 ust. 1 organ
właściwy może zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona
nabyła prawo do świadczeń rodzinnych, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa
rodziny mająca wpływ na prawo do świadczeń rodzinnych, członek rodziny nabył prawo do
świadczeń rodzinnych w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji
systemów zabezpieczenia społecznego albo osoba nienależnie pobrała świadczenia rodzinne.
W przedmiotowej sprawie nie wstąpiły natomiast przesłanki uprawniające organ do zmiany decyzji
na podstawie art. 32 ustawy, jak i stwierdzenia jej bezprzedmiotowości, bowiem strona nie
zrezygnowała z uprawnień nadanych jej decyzją. Ponadto w dniu 08.10.2015 r. (decyzja nr
OPS.SR.522.2.2015), P. W. Murawska orzekła niezgodnie z art. 30 ustawy o obowiązku zwrotu
przez stronę nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości 6000 zł., pomimo że
w sprawie nie zaistniały dotychczas żadne z okoliczności wymienionych w ust. 2 pkt 1-4 tego
artykułu.
Natomiast w sprawie zakończonej decyzją nr OPS.SP.3502.102.2013 z dnia 20.03.2013 r.
przyznano świadczenie pielęgnacyjne na okres od 1 marca 2013 r. do 31 marca 2015 r., w błędnej
kwocie 620 zł, podczas gdy zgodnie z § 2 pkt 11 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 sierpnia
3
2012 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących
podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz. U. poz. 959)
świadczenie pielęgnacyjne przysługiwało w kwocie 520 zł miesięcznie do 30 czerwca 2013 r.
Niemniej jednak kontrola list wypłat świadczeń pielęgnacyjnych za miesiące marzec, kwiecień, maj
i czerwiec 2013 r. wykazała że świadczenie pielęgnacyjne za ten okres wypłacono w prawidłowej
wysokości, tj. 520 zł i od tej kwoty opłacono składki na ubezpieczenia zdrowotne i na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z art. 1 pkt. 5 lit. c) ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r.
o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1548) od
1 lipca 2013 r. świadczenie pielęgnacyjne przysługiwało w kwocie 620 zł i w takiej kwocie było
wypłacane do dnia 30 kwietnia 2014 r. w związku ustaleniem od następnego dnia nowej wysokości
świadczeń na podstawie art. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy
o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. poz. 559).
W sprawie zakończonej decyzją nr OPS.SP.524.86.2014 z dnia 14.02.2014 r. przyznającą
świadczenie pielęgnacyjne od 01.01.2014 r. do 31.01.2016 r. w kwocie 620 zł miesięcznie, P. W.
Murawska wydała w dniu 06.05.2014 r. kolejną decyzję w sprawie (nr OPS.SP.524.118.2014)
przyznając świadczenie pielęgnacyjne od 01.05.2014 r. do 31.12.2014 r. w kwocie 800 zł
miesięcznie i od 01.01.2015 r. do 31.10.2015 r. w kwocie 1200 zł miesięcznie. W związku
z tym w obrocie prawnym funkcjonują 2 decyzje orzekające w tej samej sprawie. Rozstrzygnięcie
sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną stanowi kwalifikowaną wadę
stwierdzenia jej nieważności na podstawie art. 156 §1 pkt 3 k.p.a. W przypadku tej zmiany
wysokości świadczeń zastosowanie mają przepisy art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r.
o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, zgodnie z którymi organ powinien wszcząć
postępowanie w sprawie zmiany decyzji ustalającej prawo do świadczenia pielęgnacyjnego
w zakresie zmiany wysokości tego świadczenia.
W 2 sprawach, gdzie osoby wymagające opieki posiadały wydane na stałe orzeczenia
o znacznym stopniu niepełnosprawności, P. W. Murawska, niezgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy
o świadczeniach rodzinnych, przyznała świadczenie pielęgnacyjne na czas określony, tj. od
01.07.2013 r. do 30.04.2014 r. (decyzje o nr: OPS.SP.3502.2.2013 z dnia 02.07.2013 r.,
OPS.SP.3502.2.2013 z dnia 02.07.2013 r.) i od 01.05.2014 r. do 31.12.2015 r. (decyzje o nr:
OPS.SR.524.5.2014 z dnia 06.05.2014 r., OPS.SR.524.2.2014 z dnia 06.05.2014 r.). Stosownie do
art. 24 ust. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ustala się
4
na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu
niepełnosprawności zostało wydane na czas określony.
Natomiast w sprawie zakończonej decyzją nr OPS.SR.522.96.2015 z dnia 22.04.2015 r.,
P. B. Borkowska przyznała świadczenie pielęgnacyjne od 01.04.2015 r. do 30.04.2018 r. na
podstawie orzeczenia o niepełnosprawności wydanego do 31.03.2016 r., podczas gdy zgodnie z art.
24 ust.4 ustawy w przypadku wydania orzeczenia o niepełnosprawności na czas określony prawo do
świadczenia pielęgnacyjnego ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin
ważności orzeczenia. Jednocześnie w decyzji tej orzekła o przyznaniu świadczenia na cały okres
w wysokości 1200 zł, podczas gdy zgodnie z art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r.
o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne w
wysokości 1200
złotych przysługuje do dnia 31.12.2015 r., a od dnia 01.01.2016 r. wynosi 1300 zł miesięcznie ( art.
1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy).
Ponadto zwrócono uwagę na powoływanie w podstawie prawnej skontrolowanych decyzji
przepisów niemających zastosowania dla jej rozstrzygnięcia, w szczególności art. 5 ust. 2 ust. 3-10,
art. 24, art. 25, art. 26 i art. 30 ustawy o świadczeniach rodzinnych, rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się
stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych.
Z powołanej podstawy prawnej decyzji powinny wynikać ustalone dla strony uprawnienia do
świadczenia pielęgnacyjnego, które określa w szczególności art. 17 ust. 1 pkt 1-4 i ust. 3 ustawy
o świadczeniach rodzinnych oraz art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy
o świadczeniach rodzinnych do dnia 31.12.2015 r.
Organ opłacał składki na ubezpieczenie zdrowotne za 4 osoby pobierające świadczenie
pielęgnacyjne, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 28a ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U z 2015 r., poz.
581 z późn. zm.). Brak innego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego organ
ustalił na podstawie złożonych przez te osoby oświadczeń i dokumentów potwierdzających ich
sytuację rodzinną.
Za 2 osoby Wójt Gminy Szulborze Wielkie opłacał składki na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe na podstawie art. 6 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U z 2015 r., poz. 121 z późn. zm.), ponieważ nie posiadały 25-letniego okresu
ubezpieczenia. Okres za jaki powinien opłacać składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ustalił na podstawie informacji z ZUS w sprawie ustalenia niezbędnego okresu ubezpieczenia.
5
Decyzjami (o nr: OPS.SP.3502.102.2013 z dnia 20.03.2013 r., OPS.SP.3502.102.2013
z dnia 02.07.2013 r., OPS.SR.522.102.2015 z dnia 06.05.2014 r., OPS.SR.522.102.2015 z dnia
27.04.2015 r., OPS.SR.522.96.2015 z dnia 22.04.2015 r.) przyznającymi świadczenie pielęgnacyjne
organ orzekł także o przyznaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz emerytalne i rentowe.
Należy zatem wskazać, że obowiązek opłacania za te osoby składek na ubezpieczenia zdrowotne
oraz emerytalne i rentowe przez wójta wynika wprost z mocy ww. ustaw, dlatego nie ma podstaw
do rozstrzygania o tych uprawnieniach w drodze decyzji administracyjnych.
Za 3 osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne organ nie opłacał składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe i ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ 1 podlegała
obowiązkowi ubezpieczenia społecznego rolników jako domownik, a 2 posiadały już 25-letni okres
ubezpieczenia.
Za stwierdzone nieprawidłowości odpowiedzialność ponoszą pracownicy Ośrodka Pomocy
Społecznej w Szulborzu Wielkim: Pani Wanda Murawska – p. o. kierownika Ośrodka i Pani Beata
Borkowska – referent ds. świadczeń rodzinnych i funduszu alimentacyjnego.
Przedstawiając powyższe ustalenia zobowiązuję Panią Wandę Murawską – p.o.
kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w Szulborzu Wielkim do podjęcia działań w celu:
1.
Wycofania z obrotu prawnego decyzji nr OPS.SR.522.102.2015 z dnia 27.04.2015 r.,
orzekającej o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego oraz decyzji nr OPS.SR.522.1.2015
z dnia 17.09.2015 r. którą organ z naruszeniem art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach
rodzinnych orzekł o wstrzymaniu realizacji świadczeń od 01.09.2015 r.
2.
Wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji nr OPS.SR.522.2.2015 z dnia
08.10.2015 r. orzekającej, niezgodnie z art. 30 ustawy o świadczeniach rodzinnych, o
obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego.
3.
Wszczęcia na podstawie art. 32 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych
postępowania w sprawie zmiany decyzji OPS.SP.524.86.2014 z dnia 14.02.2014 r. ustalającej
prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 stycznia 2016 r.,
w zakresie zmiany wysokości tego świadczenia od dnia 1 maja do dnia 31 grudnia 2014 r. w
wysokości 800 zł. miesięcznie, od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia 2015 r. w wysokości
1200 zł miesięcznie i od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 31 stycznia 2016 r. w wysokości 1300
zł., zgodnie z art.1 pkt 1 lit. a) i art. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie
ustawy o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. poz. 559).
6
4.
Stwierdzenia nieważności decyzji nr OPS.SP.524.118.2014 z dnia 06.05.2014 r.
przyznającej świadczenie pielęgnacyjne, która dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej
decyzją nr OPS.SP.524.86.2014 z dnia 14.02.2014 r. przyznającą świadczenie pielęgnacyjne
na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 stycznia 2016 r.
5.
Ustalania
w
decyzjach
administracyjnych
okresu
prawa
do
świadczenia
pielęgnacyjnego na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub
orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony, zgodnie z
terminologią
ustanowioną
w art. 24 ust. 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych.
6.
Dokonania, na podstawie art.155 k.p,a za zgodą strony wyrażoną w oświadczeniu,
zmiany decyzji nr OPS.SR.522.96.2015 z dnia 22.04.2015 r. przyznającej świadczenie
pielęgnacyjne do dnia 30 kwietnia 2018 r.
w zakresie przyznania okresu prawa do
świadczenia do dnia 31 marca 2016 r., zgodnie z art. 24 ust. 4 ustawy o świadczeniach
rodzinnych i terminem, w którym upływa termin ważności orzeczenia o niepełnosprawności.
7.
Nierozstrzygania w drodze decyzji administracyjnych o przyznaniu składek na
ubezpieczenie zdrowotne oraz emerytalne i rentowe.
8.
Powoływania w podstawie prawnej decyzji przyznających prawo do świadczenia
pielęgnacyjnego przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych mających zastosowanie dla
przedmiotowego rozstrzygnięcia.
9.
Rejestrowania i znakowania spraw zgodnie z obowiązującą w Ośrodku instrukcją
kancelaryjną.
Informuję, że na podstawie art. 48 ustawy o kontroli w administracji rządowej od
wystąpienia pokontrolnego nie przysługują środki odwoławcze. Jednocześnie zobowiązuję Panią do
przekazania, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego,
pisemnej informacji o sposobie realizacji zaleceń i wniosków pokontrolnych na adres: Mazowiecki
Urząd Wojewódzki w Warszawie, Wydział Polityki Społecznej Oddział w Delegaturze – Placówce
Zamiejscowej w Ostrołęce, ul. Gorbatowa 15, 07-410 Ostrołęka.
Z up. WOJEWODY MAZOWIECKIGO
Wiesława Kacperek-Biegańska
Dyrektor
Wydziału Polityki Społecznej
7
Do wiadomości:
1. Pan Krzysztof Marian Michalec
Wójt Gminy Szulborze Wielkie
8