Publikacja - Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa w Lubzinie

Publikacja - Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa w Lubzinie

Niniejsza publikacja wydana została w ramach realizowanego projektu pt. „Remont
zabytkowego kościoła i dzwonnicy w parafii pw. św. Mikołaja Biskupa w Lubzinie,
Gmina Ropczyce”, który wybrany został do dofinansowania ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007 - 201 3.
Poszczególne strony publikacji zawierają podstawowe informacje na temat realizowanego projektu, głównych etapów robót budowlanych i prac konserwatorskich wykonywanych przy zabytku jak również w sposób obrazowy dokumentują wybrane i najciekawsze elementy wykonanych prac.
Kościół w Lubzinie został objęty wpisem do rejestru zabytków nieruchomych województwa podkarpackiego w 2007 r., dlatego w publikacji zawarto dodatkowo opis najciekawszych elementów wyposażenia znajdujących się pod nadzorem wojewódzkiego
konserwatora zabytków.
Publikacja ma więc charakter informacyjno – promocyjny, której zasadniczym celem
jest zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat udziału środków Unii Europejskiej w wykonywanych pracach remontowych przy zabytkowym kościele w Lubzinie.
Pragnę podziękować wszystkim ludziom dobrej woli, którzy mieli jakikolwiek wpływ
na powstanie i realizację naszego projektu.
Serdecznie zachęcam do odwiedzenia naszej świątyni i modlitwy w tym szczególnym miejscu.
Ksiądz Ryszard Pietrasik
Proboszcz Parafii
pw. św. Mikołaja w Lubzinie
Lubzina, 201 0r.
3
HISTORIA PARAFII I KOŚCIOŁA
Lubzina to jedna z najstarszych osad
w regionie Polski południowo-wschodniej.
Pierwsza wzmianka o wsi Lubzina pochodzi z 11 85 r. Była ona wtedy darowana opactwu koprzywnickiemu. Pierwszym historykiem, który wspomina o Lubzinie jest Jan
Długosz w dziele „Liber Beneficiorum”, wymieniając nazwę Lubzina w potrójny sposób: Lubszina, Lubzina, Lubszyna. W „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego”
z 1 884 r., pod. red. F. Sulimierskiego, S.
Chlebowskiego oraz we wszystkich aktach
wizytacji parafii diecezji krakowskiej od
1 600 r. zamieszczano już tylko jedną nazwę: Lubzina. Prawopodobnie nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiego imienia dwuczłonowego typu: Lubo-mir, Lubogost, być może od założyciela osady.
Za czasów Długosza był już w Lubzinie
drewniany kościół, oddany przez Mikołaja
z Bogorii klasztorowi cystersów w Koprzywnicy razem z wsią Lubzina.
Powstanie parafii Lubzina fundacji opactwa cystersów w Koprzywnicy datuje
się na 1 277 r. Chociaż nie zachował się dokument erekcyjny, to jednak możemy stwier-
dzić, że data ta jest w pełni uzasadniona.
Dnia 21 .03.1 277 r.: „Bolesław Wstydliwy, książę ziemi krakowskiej i sandomierskiej,
wszystkie wioski opactwa cystersów koprzywnickich, które wymienił po imieniu, uwolnił
od wszelkich ciężarów, obowiązków i uczynił je od nich wolnymi.” Wśród tych wsi wymieniona została Lubszyna, czyli Lubzina. Następnie Leszek Czarny, książę ziemi krakowskiej, sandomierskiej i sieradzkiej zatwierdził przywileje opactwu koprzywnickiemu.
Do wsi należących do opactwa wymieniono również Lubzinę.
Cystersi zamienili później wieś Lubzinę na wioskę Cziczicza, która leżała bliżej Koprzywnicy. Pisał o tym Jan Długosz: „Zamiana wsi Cziczicza dokonała się z braćmi
Pakosławem i Mikołajem w roku 1 382, w dniu św. Katarzyny z dopłatą pięćdziesięciu
marek”.
Wiarygodnym historycznym dokumentem, potwierdzającym istnienie parafii w Lubzinie jest watykański rejestr świętopietrza z lat 1 325 - 1 330 (Rationes Andreae de Verulis et Petri de Alvernia in partibus Poloniae collectorum), płaconego przez Polskę Stolicy Apostolskiej. Dokument wymienia parafie, należące do dekanatu dębickiego
„Decanatus de Silvis seu Dambitia: Dambitia, Zarecz, Lubsina, Dambrowa, Lank, Sandissow, Czudec, Debrechow, Xagnicz, Strasencin, Predzlaw, Galuszowicz, Bresenicza,
Chorzelow”.
4
Źródło to podaje, że Lubzina już była przed 1 325 r. parafią, należącą do dekanatu dębickiego. Dekanat ten zw. dekanatem leśnym (łac. silvis decanatus) był bardzo rozległy
i słabo zaludniony. W przekazach źródłowych wymieniano Lubzinę jako regularną płatniczkę ówczesnych świadczeń finansowych na rzecz Stolicy Apostolskiej, tj. dziesięciny
papieskiej i świętopietrza.
Nieodzownym elementem każdej parafii jest terytorium jakie obejmuje. Pod względem terytorialnym parafia Lubzina zmieniała się w ciągu wieków. Można zauważyć
tendencję zmniejszania się jej terytorium. Spowodowane to było rozwojem sieci parafialnej. Poszczególne miejscowości należące do parafii odłączały się i stawały się samodzielnymi parafiami. Parafia Lubzina za czasów Długosza obejmowała wsie: Lubzina,
Sepnica, Zawada, Okonin, Skrzyszów. Od roku 1 536 w skład parafii weszły kolejne
wsie: Brzezówka, Okonin, Skrzyszów, Słotowa (Włostowa), Paszczyna, Stobierna.
W 1 581 r. wymieniono jeszcze Wolę, a od 1 608 r. nowolokowane wsie: Czekaj i Laskówkę. W 1 600 r. Lubzinę tworzyły: Lubzina, Sepnica, Paszczyna, Skrzyszów, Ostrów,
Stiustowa, Brzezówka, Okonin, Kochanówka, Stobierna, Zawada.
Parafia Lubzina, będąc podstawową strukturą kościoła lokalnego wchodziła w ciągu
wieków w zakres organizacyjny większych jednostek kościelnych. Od początku istnienia, aż do 1 786 r. należała do diecezji krakowskiej. W XIV przynależała do dekanatu
Dębica i posiadała wówczas 51 5 mieszkańców. W XVI i XVII w. należała już do dekanatu Mielec. W roku 1 786 r. znajdowała się w obrębie dekanatu mieleckiego i wraz
z nim przynależała do archidiakonatu sądeckiego. Miała ona wówczas za patrona św.
Mikołaja, obchodziła jeden odpust (6 grudnia), liczyła 2200 mieszkańców.
W 1 786 r. papież Pius VI bullą „In suprema beati Petri Cathedra” utworzył kanonicznie nową diecezję tarnowską. Parafia Lubzina należała wówczas do dekanatu Ropczyce.
W 1 791 r. pierwszy biskup tarnowski Florian Janowski wydzielił Zawadę i erygował
samodzielną parafię pw. Narodzenia Matki Bożej. Do tej parafii została przyłączona Stobierna i Nagawczyna.
Na początku XIX w. przypada wielka regulacja organizacji kościelnej w cesarstwie
austriackim. Realizowano zasadę cesarza Józefa II, granice organizacji kościelnej winny pokrywać się z granicami państwowymi. Cesarz Franciszek II postanowił znieść diecezję tarnowską, a utworzyć diecezję kielecką. Papież Pius VI usankcjonował te zmiany,
bullą „Indefessum personarum” z dnia 1 3.06.1 809 r., zniósł diecezję tarnowską, przeniósł jej kapitułę do Kielc i utworzył nową diecezję kielecką.
Parafia Lubzina należała do dekanatu Ropczyce, cyrkułu Tarnów oraz do oficjalatu
Pilzno, dlatego po kasacji diecezji tarnowskiej, przeszła w zakres organizacyjny diecezji
przemyskiej, która należała do metropolii lwowskiej.
W roku 1 805 r. parafia liczyła 2905 wiernych, była parafią patronatu szlacheckiego.
W 1 821 r. papież Pius VII utworzył diecezję tyniecką. W ten sposób zniesiona diecezja tarnowska została wskrzeszona, chociaż z inną stolicą, tj. Tyńcem a nie Tarnowem.
Papież Leon XII bullą „Sedium episcopalium translationes”, przeniósł stolicę biskupią z Tyńca do Tarnowa i nadał jej nazwę „tarnowska”.
Tak więc parafia Lubzina znalazła się najpierw w diecezji tynieckiej, a następnie
5
w diecezji tarnowskiej.
Przez cały wiek XIX zachodziły różne zmiany organizacyjne w diecezji tarnowskiej,
ale nie dotyczyły one parafii lubzinskiej, która należała do dekanatu Ropczyce.
Pod koniec XIX w. przysiółek Stiustowa został włączony do wsi Brzezówka.
Szczególne jednak uszczuplenie okręgu parafialnego nastąpiło w XX w. W 1 91 7 r.
Ostrów stał się niezależną ekspozyturą, którą utworzył Leon Wałęga, a obsługiwali ją
księża z Lubziny. Ten sam arcybiskup w dniu 1 0.05.1 925 r. erygował samodzielną parafię w Ostrowie pw. Królowej Polski.
W 1 922 r. do parafii należą: Lubzina, Brzezówka, Okonin, Kochanówka, Paszczyna,
Czekaj, Sepnica, Skrzyszów (już bez Zawady i Ostrowa).
Na skutek starań mieszkańców Czekaja, w 1 924 r. Kuria Diecezjalna w Tarnowie
odłączyła przysiółek Czekaj od parafii Lubzina i przyłączyła do parafii Ropczyce.
Rok później parafia Lubzina odstąpiła parafii Ostrów 5ha,1 9a. gruntu, także w tym
samym roku przysiółek Kochanówka został przyłączony do parafii Ocieka.
W latach 1 927-1 970 parafia Lubzina należała do dekanatu Dębica.
W 1 970 r. ks. arcybiskup Jerzy Ablewicz przydzielił parafię Lubzinę ponownie do dekanatu Ropczyce.
Wieś Sepnica w 1 967 r. została włączona do Lubziny. Parafię w tym okresie tworzyły wsie: Lubzina, Brzezówka, Okonin, Paszczyna, Skrzyszów. Okonin w 1 978 r. został
odłączony od parafii Lubzina i przyłączony do parafii Chechły.
W 1 980 r. okręg parafialny tworzyły już tylko cztery wioski: Lubzina, Brzezówka,
Paszczyna, Skrzyszów.
Mimo gęstnienia sieci parafialnej były jeszcze takie wsie, których mieszkańcy mieli
daleki dostęp do kościoła parafialnego. Ksiądz arcybiskup Jerzy Ablewicz (1 962-1 990)
apelował, aby w tych najdalszych wioskach budować kaplice katechetyczne. W zamierzeniach i planach ks. arcybiskupa było, aby kaplice katechetyczne w przyszłości stały
się kościołami parafialnymi. Trudno jednak było skłonić do tego władze komunistyczne
PRL. Chcąc uzyskać pozwolenie władz świeckich na budowę kościoła w Skrzyszowie,
w 1 980 r. kapłani z Lubziny zaczęli odprawiać Mszę św. w kaplicy dworskiej Paliszewskich oraz w niezamieszkałym domu Piotra Tabiana. W 1 983 r. Wydział Wyznań
w Rzeszowie wydał zezwolenie na budowę Kościoła. Kamień węgielny poświęcił Jan
Paweł II, podczas pobytu w Krakowie w 1 983 r.
Dnia 06.06.1 984 r. arcybiskup J. Ablewicz erygował niezależną parafię w Skrzyszowie pw. św. Józefa.
Dekretem z dnia 29.06.1 992 r. została erygowana parafia Paszczyna.
W tym samym roku wysiłkiem wszystkich mieszkańców parafii wybudowano w Brzezówce kaplicę katechetyczną pw. Karoliny Kózkówny.
Jan Paweł II, bullą „Totus tuus Poloniae Populus” z dnia 25.03.1 992 r., dokonał
reorganizacji diecezji kościelnych w Polsce. Utworzył nowe diecezje, potwierdził już
istniejące metropolie, określił granice wszystkich diecezji i przynależność metropolitarną.
Na podstawie tego dokumentu parafia Lubzina pozostała w diecezji tarnowskiej. Pismem Kurii Diecezjalnej w Tarnowie z dnia 1 2.03.1 992 r. został utworzony nowy
dekanat Pustków, do którego przydzielono Lubzinę.
6
Pierwszy kościół w Lubzinie był drewniany i konsekrowany. W drugiej połowie
XVII w. wybudowano nową świątynię, również drewnianą. Konsekracji dokonał bp. krakowski M. Oborski. Był to kościół pod wezwaniem św. Mikołaja. W roku 1 891 wybudowano kaplicę Matki Bożej Różańcowej. Na jej miejscu stoi obecny kościół pw. św. Mikołaja. Wybudowany w latach 1 904 - 1 905 dzięki staraniom ks. proboszcza M. Miętusa
i starej fundacji Józefy Paliszewskiej z 1 871 r.
Obecny kościół parafialny w Lubzinie pw. św. Mikołaja jest charakterystycznym
obiektem sakralnym architektury XIX/XX w. Usytuowany jest po północnej stronie drogi
międzynarodowej A4. Jest to budowla neogotycka, jednonawowa z transeptem i wieżą
zachodnią. Wybudowana z cegły czerwonej w kształcie krzyża, u stóp pionowej belki
krzyża wzniesiono wysoką wieżę, a na przecięciu się ramion małą wieżyczkę z sygnaturką. Boki ramienia poziomego krzyża stworzyły dwie kaplice, o wymiarach 6x5 m.
Natomiast szczyt belki pionowej stał się prezbiterium (8,5 x 6m).
W 201 0 r. parafia Lubzina obejmuje dwie wioski: Lubzinę i Brzezówkę. Liczy około
3000 parafian.
OPIS WNĘTRZA KOŚCIOŁA
Ołtarz główny
7
Kościół posiada bogate zabytkowe
wyposażenie.
W prezbiterium znajduje się
drewniany, architektoniczny ołtarz
główny autorstwa Wojciecha Sameka z Bochni. Utrzymany w stylu
neogotyckim, o wymiarach 1 00 x
450 x 84 cm, drewno politurowane
i polichromowane, pozłacane. Został konsekrowany wraz z kościołem w 1 907 r. Jest to ołtarz dwukondygnacyjny i trójosiowy. Usytuowany został na kamiennej płycie. Na
prostopadłościennej mensie umieszczono szafkowe tabernakulum,
ozdobione dwiema figurkami aniołów drewnianych. Główna część ołtarza opiera się na wysokiej predelli
z płyciną, w której dekoracja z pełnoplastycznej arkady z kolumienkami i maswerkiem w podłuczach.
W ostrołukowej, niebieskiej, aediculi
umieszczono figurę Najświętszego
Serca Pana Jezusa. Na okres odpustu ku czci św. Mikołaja wysuwano duży, olejny obraz patrona na-
malowany na płótnie. Powyżej łuk „w ośli grzbiet” z płożącym się ażurowym akantem.
Na osiach bocznych w architektonicznych aediculach z baldachimami z motywem łuku
kokosznikowego i wici akantu znajdują się rzeźby św. Piotra i św. Pawła. Święty Piotr
przedstawiony jest jako brodaty starzec w tunice przepasanej pasem, z dwoma kluczami i zamkniętą księgą Pisma Świętego u boku. Święty Paweł to również brodaty mężczyzna, w przepasanej tunice i z płaszczem przerzuconym przez ramię. W prawej ręce
trzyma miecz, w lewej otwartą księgę jako symbol przekazywania wiary. Nad figurami
apostołów pinakle zakończono kwiatonem. Zwieńczenie nad rzeźbą Pana Jezusa składa się z trzech ażurowych wieżyczek z baldachimami, pod którymi umieszczono rzeźby:
w centrum św. Michała Archanioła, a po bokach św.
Józefa z siekierą i św. Izydora, z laską pasterską.
W nawie północnej znajduje się neogotycki
ołtarz boczny pw. Jezusa Miłosiernego, wyko-
Ołtarz boczny pw.
Jezusa Miłosiernego
nany przez Stanisława Brudnego z Tarnowa. Pochodzi z 1 911 r. W centrum ołtarza umieszczono
duży obraz Jezusa Miłosiernego. W wysokiej partii
predelli są dwie płyciny, zamknięte łukami wklęsłymi z płaskorzeźbami „Zwiastowania” i „Bożego Narodzenia”. W aediculach bocznych stoją rzeźby
głównych patronów Polski: św. Stanisława Biskupa
i św. Wojciecha. Zwieńczenie ołtarza stanowią figury Dzieciątka Jezus i aniołów o
długich, opuszczonych w dół
skrzydłach i modlitewnych gestach, umieszczone w trzech
baldachimowych
wieżyczkach.
Symetrycznie do ołtarza Jezusa Miłosiernego,
znajduje się ołtarz pw. Matki Bożej Nieustającej
Pomocy. Jest to ołtarz neogotycki z 1 911 r., autorstwa Stanisława Brudnego. Struktura zbliżona kompozycyjnie do północnego ołtarza bocznego. W centrum obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
W skrajnych osiach umieszczono figury św. Jana
Kantego i św. Mikołaja. W centralnej partii zwieńczenia, w ażurowym szczycie, stoi figura św. Stanisława Kostki, patrona dzieci i młodzieży.
8
Ołtarz boczny pw. Matki Bożej
Nieustającej Pomocy
Do zabytków zaliczono też ołtarz boczny św.
Andrzeja Boboli . Znajduje się w kaplicy południowej,
autorstwa Stanisława Brudnego. To ołtarz neogotycki
z 1 91 0 r. W polu głównym, w ramie zamkniętej łukiem
ostrym, widnieje obraz „Świętego Andrzeja Boboli”.
Jezuita kroczy z uniesioną dłonią, na tle odległego,
bagnistego pejzażu. Sterczyny, pinakle i maswerki tworzą
wyjątkowy, ażurowy szczyt ołtarza.
Najstarszy, neobarokowy ołtarz boczny
pw. św. Józefa umieszczono w kaplicy północnej.
Pochodzi z 1 892 r. Wykonany z drewna polichromowanego i pozłacanego. Został przeniesiony ze starego
kościoła, a wykonał go
Ołtarz boczny pw.
Walenty Lisieński z
św. Andrzeja Boboli
Brzeska. Wymiary ok.
500 x 220 x1 40 cm. W polu głównym znajduje się
obraz olejny na płótnie „Świętego Józefa”, za nim,
obraz olejny na desce „Matki Bożej z Dzieciątkiem”.
Natomiast w zwieńczeniu umieszczono obraz „ Matki
Bożej Różańcowej”.
Wystroju Kościoła dopełniają:
prospekt organowy - neogotyk, początek XX w.
Ołtarz boczny pw.
św. J ózefa
ambona - neogotyk, z 1 905 r., autor Wojciech Samek z Bochni
chrzcielnica - barok, poł. XVII w., przeniesiona ze starego kościoła,
zaplecek stall z baldachimem - neogotyk, pocz. XX w.
konfesjonały - sześć sztuk, neogotyk, k. XIX w i pocz. XX w.
krucyfiks procesyjny - późnobarokowy, poł. XVIII w.
rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego - późnobarokowa, poł. XVIII w.
9
świecznik - paschał - późnobarokowy, poł. XVIII w., drewno polichromowe, wysokość
1 70 cm. Trzon wykonany jest w formie tralki dwulalkowej, uniesiony na trzech wolutowo
wijących się liści akantu ( w literę S).
Bogaty wystrój wnętrza dopełniają cztery, neobarokowe żyrandole, z końca XIX
wieku. Wykonane z mosiądzu i szkła kryształowego. To połączenie tradycyjnego
kunsztu i artystycznej inspiracji.
Na ścianach świątyni umieszczono tablice epitafijne i pamiątkowe: Wojciecha
i Anastazji Wojtawskich - właścicieli Ostrowa, Józefa Kierwińskiego, zamordowanego
w czasie rabacji w 1 846 r., Macieja Grabczyńskiego – dzierżawcy Sepnicy, ks. Franciszka Górskiego - proboszcza Lubziny, Teofila Wiśniewskiego – właściciela Ostrowa,
Tadeusza Skołuby - kolatora i właściciela dóbr Lubziny. Szczególną tablicę, tablicę
konsekracyjną (1 905 r.) wmurowano w ścianę kaplicy południowej. Jest to tablica
secesyjna, wykonana z czarnego marmuru z reliefem wgłębnym, pozłacanym. Wymiary
1 22 x 111 cm. Rama o dekoracji geometrycznej z wysuniętymi narożnikami. W górnej
ramie umieszczono symbole Wiary, Nadziei i Miłości. Szczyt to główka aniołka z rozłożonymi skrzydełkami. Końce skrzydeł dotykają krawędzi ramy. Napis na tablicy wykonany majuskułą, pismem blokowym, głosi: „ZA STARANIEM KS.PROBOSZCZA MACIEJA MIETUSA /A Z FUNDACJI JÓZEFY PALISZEWSKIEJ /ORAZ Z KONKURENCYI
PARAFIAN LUBZIŃSKICH /KOŚCIÓŁ TEN KU CZCI ŚW.MIKOŁAJA /WYMUROWANY
ZOSTAŁ W 1 905 R. /A 31 /8 1 907 R. PRZEZ LEONA WAŁĘGĘ KONSEKROWANY”.
U dołu w owalnym medalionie umieszczono fotografię na ceramice, portret proboszcza
ks. M. Miętusa.
Istniejące w kościele tablice pamiątkowe i epitafijne posiadają wartość historyczną,
związaną z postaciami kolatorów parafii i miejscowych proboszczów, zasłużonych dla
parafialnej społeczności i historii regionu.
Ważnym elementem wnętrza kościoła są trzy witraże w prezbiterium. Pochodzą
z okresu międzywojennego, wykonane ze szkła i ołowiu. W środkowym otworze okiennym okrągła rozeta z motywem gołębicy. Okno w ścianie płd.- zach. z witrażem „Serce
Matki Bożej” z napisem u dołu „Niepokalane Serce Marii Módl się za nami”, po stronie
płn.- zach. witraż „Serce Pana Jezusa” z napisem „Niepokalane Serce Jezusa Módl się
za nami”.
10
Witraż
Serce Matki Bożej
Krucyfiks procesyjny
Rzeźba Chrystusa
Zmartwychwstałego
Witraż
Serce Pana Jezusa
Chrzcielnica
Ambona
11
Neobarokowe żyrandole
Prospekt organowy
Tablica pamiątkowa Tadeusza Skołuby
Konfesjonał
Świecznik Paschał
Tablica pamiątkowa
Teofila Wiśniewskiego
Tablica konsekracyjna
12
13
Remont wybudowanego w latach 1 904-1 905 zabytkowego kościoła pw. św. Mikołaja Biskupa w Lubzinie podyktowany został postępującym zawilgoceniem i zagrzybianiem się ścian wewnętrznych i zewnętrznych, czego efektem było murszenie i osypywanie się tynków ze ścian budynku kościoła i dzwonnicy.
Główne przyczyny zawilgocenia ścian to po pierwsze brak prawidłowego odprowadzenia wód opadowych z budynku kościoła zarówno z rur spustowych jak i z terenu
okalającego zabytek oraz brak izolacji pionowej fundamentów a przez to kapilarne podciąganie wilgoci na ściany budynku i dzwonnicy. Po drugie zaś, nieprawidłowy system
ogrzewania obiektu powodował dodatkowe wykraplanie się wilgoci na ścianach budynku, przez co pogłębiał się stan zawilgocenia i korozji ścian.
Ponadto, warunki panujące wewnątrz kościoła, jakie wytwarzała przedstawiona wyżej sytuacja negatywnie oddziaływały na stan zachowania istniejącego wyposażenia
kościoła w tym zabytkowych ołtarzy, organów i innych przedstawionych wcześniej elementów.
Dlatego odpowiedzią, na niszczejący stan obiektu zabytkowego mógł się okazać jedynie pilnie przeprowadzony remont, celem zachowania obiektu dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń a także wzrostu atrakcyjności turystycznej regionu.
W tym celu został opracowany projekt pt. „Remont zabytkowego kościoła i dzwonnicy w parafii pw. św. Mikołaja Biskupa w Lubzinie, Gmina Ropczyce”, który uchwałą
Zarządu Województwa Podkarpackiego nr 202/381 3/09 z dnia 30.09.2009 wybrany
został do dofinansowania w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-201 3; Oś priorytetowa 6 „Turystyka i Kultura”.
Podstawowe informacje o projekcie:
Wnioskodawca: Parafia Rzymsko - Katolicka pw. św. Mikołaja Biskupa w Lubzinie
Tytuł projektu: Remont zabytkowego kościoła i dzwonnicy w parafii pw. św. Mikołaja
Biskupa w Lubzinie, Gmina Ropczyce
Nr projektu: RPPK.06.00.00-1 8-032/09
Nr umowy o dofinansowanie: UDA-RPPK.06.00.00-1 8-032/09-00 z dnia 11 lutego 201 0r.
Zakres projektu:
1 . Remont budynku kościoła odkopanie fundamentów, wykonanie izolacji pionowej, wykonanie iniekcji chemicznej ścian; zbicie tynków wewnętrznych, wykonanie nowych
tynków renowacyjnych; ocieplenie sklepienia nad nawą; wykonanie wentylacji grawitacyjnej nawy; zbicie betonowego cokołu na zewnątrz, wykonanie nowego cokołu
z piaskowca.
2. Zagospodarowanie działki wokół kościoła wykonanie opaski odbojowej; wykonanie
podjazdu dla niepełnosprawnych; wykonanie chodników z jaspisu; wykonanie dojść do
wejść bocznych i kruchty głównej.
3. Remont dzwonnicy odkopanie fundamentów dzwonnicy i wykonanie izolacji pionowej.
4. Wykonanie kanalizacji deszczowej przyłącza rur deszczowych z osadnikiem; wykonanie kanalizacji deszczowej z przewiertem pod drogą oraz odwodnienie powierzch14
niowe poprzez wpusty podwórzowe.
5. Wykonanie ogrzewania kościoła demontaż instalacji ogrzewania powietrznego, montaż kotła gazowego, wykonanie instalacji C.O. grzejnikowej.
6. Promocja projektu – wykonanie tablicy informacyjnej i pamiątkowej, publikacja artykułów promocyjno informacyjnych, wykonanie publikacji promocyjnej.
Wskaźniki produktów projektu:
P.1 00 Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) – 0 szt.
P.58.1 .1 Liczba obiektów dziedzictwa kulturowego objętych wsparciem – 0 szt.
P.58.1 .2 Liczba obiektów dziedzictwa kulturowego zapewniających dostęp dla osób niepełnosprawnych – 1 szt.
RP.1 00.0.1 Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) dla kobiet
– 0 szt.
RP.1 00.0.2 Liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy (EPC) dla mężczn
– 0 szt.
RP.58.1 .2 Liczba zmodernizowanych obiektów dziedzictwa kulturowego – 1 szt.
RP.58.1 .3 Liczba obiektów dziedzictwa kulturowego o poprawionej wydajności energetycznej i/lub zwiększonej wydajności produkcji, transmisji oraz dystrybucji ciepła
i elektryczności – 1 szt.
Wskaźniki rezultatów projektu:
R.1 00 Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc pracy
(EPC) – 0 szt.
R.1 00.0.1 Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc
pracy (EPC) – 0 szt.
R.58.1 .1 Liczba osób odwiedzających obiekty dziedzictwa kulturowego objęte
wsparciem– 200 os.
RR.1 00.0.1 Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc
pracy (EPC) dla kobiet – 0 szt.
RR.1 00.0.2 Przewidywana całkowita liczba bezpośrednio utworzonych nowych miejsc
pracy (EPC) dla mężczyzn – 0 szt.
Wartość ogółem: 827.702,75 PLN
Wydatki kwalifikowane: 827.702,75 PLN
Poziom dofinansowania: 85%
Dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 703.547,34 PLN
Wkład własny: 1 24.1 55,41 PLN
Termin realizacji: rozpoczęcie 201 0-02-25, zakończenie 201 0-1 0-25
15
Dokumentacja przekształceń zabytku
pn. „Remont zabytkowego kościoła i dzwonnicy
w Parafii pw. św. Mikołaja Biskupa w Lubzinie”.
Wykonanie planowanych prac konserwatorskich i robót
budowlanych w roku 201 0
Opracował :
Bogusław Brach
inspektor nadzoru
Wrzesień / Październik 201 0 r.
16
Wykonany zakres prac:
I. Budynek kościoła:
1/ Fundamenty
1.1. Izolacja pionowa fundamentów
1.2. Izolacja pozioma fundamentów
2/ Elewacja
2.1. Cokół
3/ Tynki wewnętrzne cokołu
4/ Poddasze
4.1. Ocieplenie sklepienia
4.2. Remont wentylacji grawitacyjnej
5/ Instalacje
5.1. Drenaż opaskowy
5.2. Kanalizacja deszczowa
5.3. Wymiana ogrzewania kościoła
6/ Zagospodarowanie terenu
6.1. Opaska odbojowa
6.2. Podjazd dla niepełnosprawnych
6.3. Remont chodnika wokół kościoła
II. Dzwonnica:
1 / Izolacja pionowa fundamentów
W związku z planowanymi pracami konserwatorskimi zastosowano następujący program naprawy i technologię:
1 / Izolacja pionowa fundamentów
1 .1 . Izolacja pionowa ścian fundamentowych
Izolacja przeprowadzona jest w zakresie ścian fundamentowych zewnętrznych budynku. Izolację wykonano dla ścian fundamentowych – 1 ,20 m, poniżej terenu.
Kolejność robót:
- rozebranie opaski betonowej,
- wykonanie wykopu odcinkami przy odkrywaniu fundamentu,
- zabezpieczenie wykopu daszkami drewnianymi pokrytymi folią,
- oczyszczanie ścian fundamentowych szczotkami stalowymi i wodą za pomocą karchera z kurzu, ziemi i resztek zaprawy,
- na zawilgocony i zasolony fundament, zastosowano preparat wstrzymujący migrację
szkodliwych soli – SALZSPERRE metodą natrysku,
- gruntowanie ściany metodą natrysku preparatem KIESOL rozcieńczony z wodą w stosunku 1 :1 ,
- nakładanie pędzlem ławkowcem pierwszej warstwy szlamu mineralnego SULFATEX SCHAMME,
- nakładanie pędzlem ławkowcem drugiej warstwy szlamu mineralnego SULFATEX SCHAMME,
- zamknięcie izolacji preparatem KIESOL metodą natrysku jednokrotnie,
- zabezpieczenie wykonanych powłok izolacyjnych warstwą geowłókniny o granulacji
ponad 200g/m2, od strony gruntu,
- zasypanie wykopu gruntem rodzimym lub żwirem o granulacji 1 6-31 ,5 mm, z zagęszczeniem warstwami do wysokości terenu.
17
1 .2. Izolacja pozioma ścian fundamentowych
Izolację przeprowadzono w zakresie ścian fundamentowych zewnętrznych budynku.
Izolację wykonano dla ścian fundamentowych zewnętrznych, na wysokości + 0,20m,
nad poziomem posadzki.
Izolację poziomą przeprowadzono metodą iniekcji niskociśnieniowej.
Kolejność robót:
- trasowanie otworów,
- wiercenie w murze na zaplanowanym poziomie rzędu otworów w odstępie co 1 0 cm
i kącie nachylenia 20 stopni tak, aby przeciąć jedną spoinę muru, średnica otworów
około 1 3 mm. Wiercenie należy prowadzić z dwóch stron ściany z uwagi na znaczną
grubość murów
- oczyszczanie otworów,
- wywiercone otwory napełniono preparatem AIDA KIESOL pod ciśnieniem, aż do
wchłonięcia porcji preparatu zgodnie z technologią,
- po wykonaniu iniekcji wypełniono otwory zaprawą BOHRLOCHUSPENSION.
1 .3. Dokumentacja zdjęciowa z przeprowadzonych prac
Stan zachowania zabytku przed remontem - Izolacje
Wykonanie prac - izolacja pionowa
Wykonanie prac - izolacja pozioma
18
2/ Elewacja
Prace wykonano w następującej kolejności:
2.1 . Roboty przygotowawcze - cokół z gzymsem
- usunięcie wsporników i przewodów, biegnących po elewacji,
- skucie zniszczonych i zasolonych tynków cokołu do wysokości 2,00 m.,
- usunięcie spoiny na głębokość 2 cm, powierzchni ścian po odkucia tynków,
- oczyszczenie mechaniczne szczotkami drucianymi spoiny,
- spłukanie elewacji urządzeniem mikromgławicowym z zastosowaniem środka chemicznego ADOLIT M FLUSSING,
- wzmocnienie ścian ceglanych, wątków z kamienia i elementów detalu architektonicznego preparatem wzmacniającym - SILICATFESTIGER metodą natrysku całą elewację,
- w widocznych miejscach zawilgocenia ścian- cokół oraz w części parteru nad cokołem
zastosować preparat wstrzymujący migrację szkodliwych soli – SALZSPERRE,
- w części cokołowej elewacji, do wysokości 2,00 m, zastosować izolację pionową przeciwwilgociową, ze szlamów mineralnych, środkami KIESOL i SULFATEXSCHLEMME,
dwukrotnie.
2.2. Cokół z gzymsem – tynki renowacyjne
2.2.1 . Tynki renowacyjne
- wykonanie obrzutki powierzchni pod cokół zaprawą VORSPITZMORTEL, gr. 0,5 mm,
siatkowo- 50 % powierzchni krycia,
- położenie warstwy tynku renowacyjnego podkładowego gr. 1 ,0 cm GRUNDPUTZ,
- położenie warstwy tynku gr. min 3,0 cm, renowacyjnego- szerokoporowego SANIERPUTZ – STARA BIEL – WTA, w dwóch warstwach. Wyprofilować wzornikiem rdzeń
gzymsu wg wzoru. Fakturę tynku wykonać jako płyciny nakrapiane z obramieniem
gładkim, dzielone, wg wzoru jak istniejący cokół,
- pozostawić wybrany odcinek starego cokołu jako „świadka”, który należy odpowiednio
odsolić, naprawić powierzchnię zaprawą renowacyjną RESTAURIERMORTEL, następnie gruntować i malować farbami silikonowymi paroprzepuszczalnymi FUNCOSIL LA
SILICONFARBE, 2 - krotnie w wybranym kolorze, zgodnie z zaleceniami projektanta
i UOZ.
2.2.1 / Scalanie tynków cokołu i gzymsu
Wykonanie elastycznymi szpachlami mineralnymi zbrojonymi włóknami szklanymi,
FEINPUTZ, w trzech warstwach, gr. 3,5 mm.
2.2.2/ Malowanie tynków cokołu
- gruntowanie HYDRO-TIEFENGRUND 1 – krotnie,
- malowanie farbami silikonowymi paroprzepuszczalnymi FUNCOSIL LA SILICONFARBE, 2 - krotnie w wybranym kolorze, zgodnie z zaleceniami projektanta i UOZ
19
2.3.Dokumentacja zdjęciowa z przeprowadzonych prac
Stan zachowania zabytku przed remontem - cokół
Wykonanie prac - cokół
3/ Tynki wewnętrzne cokołu
Prace wykonano w następującej kolejności:
3.1 . Roboty przygotowawcze:
- zdemontowanie boazerii drewnianej ze ścian cokołu,
- skucie zniszczonych i odspojonych tynków płaskich do wysokości 2,00 m.,
- usunięcie spoiny na głębokość 2 cm, powierzchni ścian po odkucia tynków,
- oczyszczenie mechanicznie szczotkami drucianymi ściany i spoiny,
- zmycie urządzeniem mikromgławicowym powierzchnię cokołu z brudu i kurzu, z dodatkiem środka IMPRAGNIERUNG BFA,
- wzmocnienie ścian, tynków preparatem wzmacniającym - SILICATFESTIGER, metodą natrysku,
- w miejscach zawilgocenia ścian, do wysokości 2,00 m zastosowano preparat wstrzymujący migrację szkodliwych soli – SALZSPERRE,
- w części cokołowej wysokości 2,00 m, zastosowano izolację pionową przeciwwilgociową, ze szlamów mineralnych, środkami KIESOL i SULFATEXSCHLEMME.
20
3.2. Uzupełnienia tynków i malowanie:
3.2.1 / Tynki renowacyjne cokołu
- wykonanie obrzutki VORSPITZMORTEL, gr. 0,5 mm, siatkowo - 50 % powierzchni krycia,
- położenie warstwy tynku renowacyjnego podkładowego gr. 1 ,0 cm GRUNDPUTZ,
- położenie warstwy tynku gr. min 2,0 cm, renowacyjno - szerokoporowego SANIERPUTZ STARA BIEL – WTA, w dwóch warstwach.
3.2.2/ Scalanie tynków cokołu
Wykonanie elastycznymi szpachlami mineralnymi zbrojonymi włóknami szklanymi,
FEINPUTZ, w trzech warstwach, gr.3,5 mm, wyprawę zlicowano z istniejącymi wyprawami powyżej.
3.2.3/ Malowanie tynków cokołu
- gruntowanie HYDRO-TIEFENGRUND 1 – krotnie,
- malowanie farbami silikonowymi paroprzepuszczalnymi FUNCOSIL LA SILICONFARBE, 2 - krotnie w wybranym kolorze, zgodnie z zaleceniami projektanta i UOZ,
- na wykonanych tynkach renowacyjnych nie montować boazerii.
3. 3.Dokumentacja zdjęciowa z przeprowadzonych prac
Stan zachowania zabytku przed remontem - tynki wewnętrzne cokołu
Wykonanie prac - tynki wewnętrzne cokołu
21
4/ Poddasze
Prace wykonano w następującej kolejności:
4.1 . Ocieplenie sklepienia nawy głównej
- oczyszczenie powierzchni sklepienia na poddaszu z śmieci i zanieczyszczeń,
- ułożenie wełny mineralnej gr. 20,0 cm, w rolkach, w jednej warstwie.
4.2 Remont wentylacji grawitacyjnej
Wykonać dla czterech otworów wentylacyjnych znajdujących się w sklepieniu nawy
głównej obudowy z blachy aluminium, z siatką metalową u góry o oczkach 0,5x0,5 cm,
w celu zabezpieczenia otworu przed opadaniem włókien wełny mineralnej na kościół.
Obudowy zamocować za pomocą wkrętów i dybli do podłoża - sklepienia przed położeniem wełny mineralnej.
4.3.Dokumentacja zdjęciowa z przeprowadzonych prac
Wykonanie prac - poddasze
5/ Instalacje
5.1 . Drenaż opaskowy
Drenaż opaskowy wykonano w wykopie dla izolacji pionowej fundamentu,
- wykonano drenaż opaskowy z rur Ø 11 3 PCV w otulinie z włókna kokosowego, na podłożu z gliny gr. 5 cm, długość 1 60 mb,
- wykonano studzienki rewizyjne Ø 31 5 PCV, z nakrywą betonową i kinetą betonową,
- wykonano obsypkę rur melioracyjnych żwirem o granulacji 1 6-31 ,5 mm warstwy gr 50
cm, zagęszczane ręcznie,
- zasypanie wykopu warstwami, z zagęszczeniem co 25 cm,
- wykonanie inwentaryzacji powykonawczej oraz prób na infiltrację.
5.2. Kanalizacja deszczowa
- wykonanie prac ziemnych,
- wykonanie podsypki pod kanały deszczowe z piasku, gr. 20 cm,
- montaż obejmujący ułożenie rur PCV-U, Ø 250, Ø200 oraz podejścia pod rury spustowe Ø 1 60, o długości 230 mb,
- prace montażowe związane z wykonaniem studzienek rewizyjnych Ø 31 5 PCV,
- montaż rur osłonowych w miejscach skrzyżowania z istniejącym gazociągiem,
22
- wykonanie przewiertu pod drogą powiatową – metodą przewiertu sterowanego w rurze ochronnej Ø355 PE, o długości 1 2 mb.
5.3. Wymiana ogrzewania kościoła
Budynek kościoła posiada wyodrębnione pomieszczenie kotłowni.
W zakresie instalacji c.o. zakres prac do wykonania obejmował:
- roboty demontażowe obejmujące istniejące źródło ciepła zespół nawiewno – grzejny,
- montaż kotła wraz z osprzętem; zawory odcinające, naczynie przeponowe,
- demontaż płytek ściennych cokolików,
- wykonanie prac budowlanych, wykucia dla rurarzu,
- montaż grzejników płytowych,
- wykonanie próby szczelności instalacji c.o.,
- uruchomienie instalacji c.o. na gorąco,
- wykonanie izolacji rurociągów,
- wykonanie prac budowlanych odtworzeniowych, zatynkowanie bruzd i ułożenie płytek
cokołu,
- zamurowanie otworu w ścianie po starej instalacji nawiewnej.
5.4. Dokumentacja zdjęciowa z przeprowadzonych prac
Stan zachowania zabytku przed remontem - drenaż, kanalizacja i c.o.
Wykonanie prac - kanalizacja
Wykonanie prac - drenaż i kanalizacja
23
Wykonanie prac - c.o.
6/ Zagospodarowanie terenu
6.1 . Opaska odbojowa
Odtworzenie opaski budynku z kamienia łamanego o granulacji od 1 6-31 ,5 mm, w kolorze jasny marmur, gr. warstwy 25 cm, bez obrzeża trawnikowego.
6.2. Podjazd dla niepełnosprawnych
- podjazd dla niepełnosprawnych zlokalizowano przy wejściu bocznym do przedsionka
po lewej stronie od wejścia głównego,
- podjazd wykonano z płyt kamiennych płaskich, nieregularnych, ułożonych na podbudowie z pospółki i cementu gr. 30 cm i suchej zaprawie, gr. 3,0 cm , bez obrzeża trawnikowego, spadek nie większy niż 3,0 %.
6.3. Remont chodnika wokół kościoła
- zdemontowano stare chodniki i podejścia z płyt betonowych wraz z obrzeżami i podsypką z piasku,
- wykonano roboty ziemne niwelacyjne,
- wykonano podbudowę z pospółki stabilizowaną cementem , gr. 30,0 cm,
- chodniki, plac i podejścia ułożono z płyt kamiennych płaskich, nieregularnych na zaprawie cementowej gr. 3,0 cm, bez obrzeży trawnikowych.
6.4. Dokumentacja zdjęciowa z przeprowadzonych prac
Stan zachowania zabytku przed remontem - opaska , podjazd dla niepełnosprawnych, chodnik wokół kościoła
24
Wykonanie prac - opaska odbojowa
Wykonanie prac - podjazd dla niepełnosprawnych
Wykonanie prac - chodnik wokół kościoła
II./ Dzwonnica
II.1 . Izolacja pionowa fundamentu
Izolację wykonano dla ścian fundamentowych – 1 ,20 m, poniżej terenu.
Kolejność robót:
- rozebranie opaski betonowej,
- wykonanie wykopu odcinkami przy odkrywaniu fundamentu,
- zabezpieczenie wykopu daszkami drewnianymi pokrytymi folią,
- oczyszczanie ścian fundamentowych szczotkami stalowymi i wodą za pomocą karchera z kurzu, ziemi i resztek zaprawy,
- na zawilgocony i zasolony fundament, zastosowano preparat wstrzymujący migrację
szkodliwych soli – SALZSPERRE metodą natrysku,
- gruntowanie ściany metodą natrysku preparatem KIESOL rozcieńczony z wodą w stosunku 1 :1 ,
- nakładanie pędzlem ławkowcem pierwszej warstwy szlamu mineralnego SULFATEXSCHAMME,
- nakładanie pędzlem ławkowcem drugiej warstwy szlamu mineralnego SULFATEXSCHAMME,
25
- zamknięcie izolacji preparatem KIESOL metodą natrysku jednokrotnie,
- zabezpieczenie wykonanych powłok izolacyjnych warstwą geowłókniny o granulacji
ponad 200g/m2, od strony gruntu,
- zasypanie wykopu gruntem rodzimym z zagęszczeniem warstwami do wysokości terenu.
Wykonanie prac - dzwonnica – izolacja pionowa fundamentu
Dokumentację przekształceń przy zabytku opracował:
Bogusław Brach
Inspektor nadzoru
Data: 201 0 r.
26