Pobierz raport

Kościół w Polsce: dziedzictwo, działanie, przyszłość
raport z badania przeprowadzonego dla Fundacji Energia dla Europy
Warszawa, marzec 2016 r.
Założenia metodologiczne
projektu
2
Założenia metodologiczne projektu
technika realizacji wywiadów – wywiad telefoniczny
wspomagany komputerowo (CATI)
charakter próby – próba losowo-warstwowa dorosłej ludności
Polski
liczebność próby – łącznie zrealizowano 601 wywiadów
3
Główne wnioski
4
Konstatacje i wnioski (1…)
WARTOŚCI DOMINUJĄCE W ŻYCIU
•  Zdecydowana większość testowanych wartości jest istotna dla
przeważającej części uczestników badania. Najważniejszą spośród nich
została uznana uczciwość (88,5 % wskazań ogółu badanych). W dalszej
kolejności respondenci wskazywali: sprawiedliwość (79,4 %), pomoc
słabszym (78,0 %), dobroć (78,0 %), przyjaźń (77,5 %) oraz tolerancję
(77,2 %).
•  Wartościami które mają najmniejszy wpływ na życie badanych okazały się
bezkompromisowość (42,4 %), męstwo (57,9 %), bohaterstwo (58,7 %)
oraz bezinteresowność (61,6 %).
•  Jako szczególnie ważne dla chrześcijan respondenci wskazywali dwie
wartości: umiłowanie Chrystusa (83,2 %) oraz przebaczanie (82,5 %).
Wartość ta powinna być najważniejsza, zdaniem uczestników sondażu,
także w życiu osób niewierzących lub wyznających inne niż chrześcijaństwo
religie.
5
Konstatacje i wnioski (2…)
ZNAJOMOŚĆ POSTACI KOŚCIOŁA XX WIEKU ORAZ WARTOŚCI KTÓRYMI
SIĘ KIEROWAŁY
•  Zdecydowana większość badanych deklaruje znajomość postaci
mających istotny udział w obaleniu komunizmu, z którymi mieli
okazję zetknąć się w swoim życiu. Niemal wszyscy rozpoznają
Świętego Jana Pawła II (99,2 %), bł. ks. Jerzego Popiełuszko (98,7
%) oraz kardynała Stefana Wyszyńskiego (97,7 %). Wysoką
rozpoznawalność odnotować należy także w przypadku męczennika
ojca Maksymiliana Kolbe (95,7 %) – choć przypuszczać należy, że w
tym przypadku decyduje szeroka znajomość jego heroicznego i
pełnego miłosierdzia czynu. Pozostałe postacie nie są znane
szerszemu gronu ankietowanych.
•  Najczęściej wymienianymi wartościami związanymi z ich postawą
były wiara (ogół wskazań 18,7 %, jako wartość najważniejsza 32,4
%) oraz miłość bliźniego (odpowiednio ogół 14,9 %, wartość
najważniejsza 13,1 %).
6
Konstatacje i wnioski (3…)
ZASADY JAKIMI LUDZIE KIERUJĄ SIĘ W ŻYCIU
•  W badaniu udało się także zidentyfikować istotne dla badanych
zasady, którymi kierują się w życiu. Analiza par przeciwstawnych
twierdzeń prowadzi do wniosku, że Polacy nastawieni są na
wewnętrzny rozwój osobowości, współpracę z innymi, przejawiają
koncyliacyjność i skłonność do kompromisu, a także są
konserwatywnie nastawieni w kwestiach obyczajowych i moralnych.
PREFEROWANE FORMY POPULARYZACJI HISTORII KOŚCIOŁA W POLSCE
•  Respondenci jako preferowane formy popularyzacji historii Kościoła
wskazali publikacje książkowe (64,2 %), film pełnometrażowy (52,6
%) lub serial telewizyjny (38,9 %) oraz rekonstrukcję ważnych
wydarzeń z historii Kościoła w naszym kraju (46,8 %).
7
Konstatacje i wnioski (4…)
ZNAJOMOŚĆ HISTORII KOŚCIOŁA W POLSCE
•  Dwie trzecie respondentów (67,0 %) deklaruje znajomość daty
Chrztu Polski. W grupie tej wszyscy badani podali prawidłową datę
tego wydarzenia.
•  Znajomość daty wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową deklaruje
niemal połowa (49,0 %) uczestników sondażu. Także i w tej grupie
wszyscy badani podali prawidłową datę tego wydarzenia.
•  Chrzest Polski w opinii przeważającej większości (89,0 %) badanych
był nie tylko wydarzeniem religijnym, ale także politycznym i
kulturowym, zaś Polska dzięki przyjęciu chrześcijaństwa weszła na
salony ówczesnej Europy (83,0 %).
•  Miejscem zdecydowanie najważniejszym dla chrześcijan w Polsce
jest w opinii niemal wszystkich badanych Jasna Góra (92,7 %). Na
dalszych miejscach wskazywano Liczeń (38,9 %) oraz Wawel (38,8
%).
8
Konstatacje i wnioski (5…)
ZNAJOMOŚĆ HISTORII KOŚCIOŁA W POLSCE
•  Najwybitniejszą postacią w dziejach polskiego chrześcijaństwa był
zdaniem większości (79,9 %) badanych papież Jan Paweł II.
WIEDZA I PRAKTYKA RELIGIJNA BADANYCH
•  Polacy posiadają dość dużą wiedzę na temat innych niż katolicy
wspólnot chrześcijańskich zamieszkujących na terenie Polski.
Najczęściej spośród nich wymieniano prawosławnych (75,7 %),
grekokatolików (25,0 %) oraz luteran (21,1 %).
•  Trzy piąte (63,9 %) respondentów deklaruje znajomość nazwiska
własnego proboszcza, zaś około połowy znajomość nazwisk biskupa
(55,9 %) oraz Prymasa Polski (49,4 %).
•  Krzyż i obrazek religijny są niemal nieodłącznymi elementami kultu
w domach polskich katolików. Posiadanie krzyża w gospodarstwie
domowym deklaruje 86,1 %, zaś obrazu o tematyce religijnej (83,4
%) badanych.
9
Charakterystyka
respondentów
10
Informacje o respondentach (1…)
Płeć
Wiek
15%
49,3%
5%
50,7%
25%
20%
5%
kobieta
15%
mężczyzna
poniżej 20 lat
powyżej 40 do 50 lat
powyżej 70 lat
15%
powyżej 20 do 30 lat
powyżej 50 do 60 lat
powyżej 30 do 40 lat
powyżej 60 do 70 lat
N=601
11
Informacje o respondentach (2…)
Wykształcenie
Miejsce zamieszkania
14%
22%
10%
8%
38%
19%
11%
18%
26%
34%
podstawowe
średnie, policealne
wyższe magisterskie
zawodowe
wyższe licencjackie
wieś
miasto pow. 50 tys. do 200 tys.
miasto do 50 tys. mieszkańców
miasto pow. 200 tys. do 500 tys.
miasto pow. 500 tys. mieszkańców
N=601
12
Informacje o respondentach (3…)
Województwo zamieszkania
11,5
9,8
9,7
7,5
6,2
6,2
5,3
5,2
5,2
4
3,8
3,5
3
2,7
2,5
0
10
14,1
Lubuskie
Opolskie
Podlaskie
Warmińsko - Mazurskie
Świętokrzyskie
Zachodniopomorskie
Lubelskie
Podkarpackie
Kujawsko – Pomorskie
Łódzkie
Pomorskie
Dolnośląskie
Wielkopolskie
Małopolskie
Śląskie
Mazowieckie
20
N=601
13
Wartości dominujące w
życiu
14
Wartości dominujące w życiu
P. Spośród poniższych wartości proszę wskazać te, którymi ludzie tacy jak Pan(i) powinni kierować się
w życiu
79,4
78
78
77,5
77,2
76,5
76
75,5
75,4
73
71,2
70,4
70
68,9
63,6
61,6
58,7
57,9
88,5
uczciwość
sprawiedliwość
pomoc słabszym
dobroć
przyjaźń
tolerancja
honor
wierność danemu słowu
miłość bliźniego
sumienność
wolność
wiara
optymizm
patriotyzm
solidarność
empatia
bezinteresowność
bohaterstwo
męstwo
bezkompromisowość
Motywy podjęcia studiów
42,4
0
20
40
60
80
100
dane nie sumują się do 100,0 % ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną odpowiedź
N=601
dane w %
15
Wartości ważne dla chrześcijan, niewierzących i przedstawicieli
innych religii
P. Odczytam teraz Panu(i) listę wartości. Proszę wskazać te spośród nich, które powinny być, Pana(i)
zdaniem szczególnie ważne dla chrześcijan, osób niewierzących i przedstawicieli innych religii ?
38,1
58,4
57,1
54,4
53,7
21,6
28,8
24,1
27,8
83,2
82,5
78
Chrześcijanie*
niewierzący i
przedstawiciele
innych religii
Motywy
podjęcia studiów
40,4
40,6
0
20
40
60
80
100
umiłowanie Chrystusa
przebaczanie jako element dialogu społecznego, użytecznego w wymiarze międzynarodowym i krajowym
przekonanie, że bez względu na system trzeba prowadzić ludzi do zbawienia
poczucie, że wspólnota chrześcijańska jest fundamentem narodowej tożsamości
przekonanie, że w Kościele zawsze jesteśmy wolni
działanie w dłuższej perspektywie czasu ze świadomością, że przemija postać tego świata
realizm społeczny, duszpasterski, polityczny
dane nie sumują się do 100,0 % ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną odpowiedź
* dane sortowane wg ważności wskazań w grupie chrześcijan
N=601
16
dane w %
Znajomość postaci Kościoła
XX wieku oraz wartości,
którymi się kierowały
17
Znajomość ważnych postaci Kościoła XX wieku
P. Poniżej przedstawiono listę postaci Kościoła żyjących i działających w czasie II wojny światowej lub
w okresie komunizmu. Proszę zaznaczyć te spośród nich, które zna Pan(i) choćby ze słyszenia.
99,2
98,7
97,7
95,7
40,6
Ks. Jerzy Popiełuszko
Kard. Stefan Wyszyński
Ojciec Maksymilian Kolbe
Motywy podjęcia studiów
Abp Ignacy Tokarczuk
38,4
Prymas Polski August Hlond
26
Kard. Bolesław Kominek
Bp. Wilhelm Pluta
22,8
Ks. Franciszek Blachnicki
18,6
Bp. Herbert Bednorz
15,1
Abp Antoni Baraniak
11,3
0
Św. Jan Paweł II
N=601
50
100
dane nie sumują się do 100,0 % ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną odpowiedź
dane w %
18
Wartości jakimi kierowały się w życiu ważne postacie Kościoła
– ogół badanych
P. Jakie najważniejsze wartości wiążą się z ich postawą ? Proszę wskazać maksymalnie trzy takie
wartości
6
6
5,5
4,2
3,7
3,3
3,1
3,1
2,8
2,8
2,6
2,4
1,8
1,7
0,9
0,6
0
8,4
7,5
14,9
18,7
wiara
miłość bliźniego
patriotyzm
pomoc słabszym
uczciwość
dobroć
sprawiedliwość
bohaterstwo
honor
męstwo
wolność
wierność danemu słowu
bezinteresowność
solidarność
empatia
tolerancja
sumienność
bezkompromisowość
przyjaźń
optymizm
20
N=601
dane w %
19
Wartości jakimi kierowały się w życiu ważne postacie Kościoła
– I miejsce (najważniejsza wartość)
P. Jakie najważniejsze wartości wiążą się z ich postawą ? Proszę wskazać maksymalnie trzy takie
wartości
7,7
6,3
4,5
3,8
3,7
3,7
3,2
3,2
2,7
2,5
2,2
2,2
2,2
2
1,5
1,3
1,3
0,3
0,3
0
32,4
13,1
wiara
miłość bliźniego
patriotyzm
dobroć
pomoc słabszym
uczciwość
wolność
bohaterstwo
sprawiedliwość
męstwo
empatia
wierność danemu słowu
solidarność
bezkompromisowość
bezinteresowność
honor
tolerancja
sumienność
przyjaźń
interesowność
optymizm
20
40
N=601
dane w %
20
Wartości jakimi kierowały się w życiu ważne postacie Kościoła
– II miejsce (II w kolejności wartość)
P. Jakie najważniejsze wartości wiążą się z ich postawą ? Proszę wskazać maksymalnie trzy takie
wartości
6,9
6
5,7
5,5
5
4,5
4,1
3,6
3,1
3,1
3,1
2,6
2,4
2,2
1,4
0,5
0,2
0
9,1
13,4
17,7
miłość bliźniego
wiara
patriotyzm
pomoc słabszym
sprawiedliwość
uczciwość
honor
dobroć
bohaterstwo
wierność danemu słowu
tolerancja
wolność
męstwo
bezinteresowność
sumienność
empatia
solidarność
bezkompromisowość
przyjaźń
optymizm
20
40
N=582
dane w %
21
Wartości jakimi kierowały się w życiu ważne postacie Kościoła
– III miejsce (III w kolejności wartość)
P. Jakie najważniejsze wartości wiążą się z ich postawą ? Proszę wskazać maksymalnie trzy takie
wartości
4,5
4
3,6
3,6
3,2
2,7
2,5
2,5
2
1,4
1,4
1,4
0,9
0
13,8
11,3
9,4
8,8
8,5
7,6
6,8
miłość bliźniego
pomoc słabszym
wiara
uczciwość
patriotyzm
sprawiedliwość
dobroć
bohaterstwo
solidarność
honor
męstwo
bezinteresowność
empatia
wierność danemu słowu
wolność
tolerancja
sumienność
optymizm
bezkompromisowość
przyjaźń
20
40
N=556
dane w %
22
Zasady jakimi ludzie kierują
się w życiu
23
Zasady jakimi ludzie kierują się w życiu
P. Chciał(a)bym teraz porozmawiać na temat zasad jakimi ludzie kierują się w swoim życiu i poznać
Pana(i) opinie na ten temat. Proszę przeczytać kolejno parami różne stwierdzenia dotyczące zasad
jakimi ludzie kierują się w życiu. Z każdej pary stwierdzeń proszę wybrać to, które bardziej
odpowiada Pana(i) zasadom.
zgadzam się z zasadą po lewej stronie
zgadzam się z zasadą po prawej stronie
Bądź wierny swoim przekonaniom
79,9
20,1
Dostosowuj się do zmieniającego się świata
Przestrzegaj reguł
76,0
24,0
Chodź swoimi drogami
Rozwijaj swoją osobowość
92,3
7,7
Bądź dumny z sukcesów
43,1
56,9
24,6
75,4
94,8
5,2
Najsilniejszy musi narzucać swój punkt
widzenia
90,5
9,5
Aby życie stało się łatwiejsze, będziemy
potrzebować coraz więcej komfortu i dóbr
materialnych
49,3
50,7
Samodzielnie osiągaj swoje cele, nie
myśląc o innych
Zachęcaj do dialogu i porozumienia
Coraz bardziej będzie nam potrzebny
rozsądek i zasady moralne
W przyszłości powinno być mniej reguł i
ograniczeń
Zarabiaj jak najwięcej pieniędzy
Pozostań skromny
Aby coś osiągnąć polegaj na ludziach, takich
jak Ty
Potrzeba nam więcej reguł dotyczących
dobrego prowadzenia się
N=601
dane w %
24
Preferowane formy popularyzacji
historii Kościoła w Polsce
25
Preferowane formy popularyzacji historii kościoła w Polsce
P. W jaki sposób, Pana(i) zdaniem, powinno się popularyzować historię Kościoła w Polsce
64,2
publikacje książkowe
52,6
film pełnometrażowy (kinowy)
46,8
rekonstrukcje wydarzeń
historycznych|religijnych
38,9
serial telewizyjny
zajęcia w szkołach
36,3
organizowanie wystaw
spotkania w kościele
strony www
20,3
komiks
inne sposoby
11,6
0
20
40
60
80
dane nie sumują się do 100,0 % ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną odpowiedź
N=601
dane w %
26
Znajomość historii Kościoła w Polsce
27
Znajomość daty Chrztu Polski
P. Czy zna Pan(i) daty ważnych wydarzeń w historii polskiego chrześcijaństwa: chrztu Polski?
Jeśli tak, to proszę wskazać rok tego wydarzenia.
67%
Prawidłowo podaje datę
(w grupie deklarujących
znajomość daty)
100,0 %
33%
nie zna
zna
N=601
28
Znajomość daty wyboru Karola Wojtyły na papieża
P. Czy zna Pan(i) daty ważnych wydarzeń w historii polskiego chrześcijaństwa: wyboru na
papieża Karola Wojtyły (Jana Pawła II) ? Jeśli tak, to proszę wskazać rok tego wydarzenia.
49%
Prawidłowo podaje datę
(w grupie deklarujących
znajomość daty)
100,0 %
51%
nie zna
zna
N=601
29
Opinie badanych na temat Chrztu Polski
P. W związku z 1050 rocznicą Chrztu Polski odczytam Panu(i) kilka twierdzeń dotyczących tego
wydarzenia. Posługując się pięciostopniową skalą proszę wyrazić swój stosunek do
prezentowanych opinii
Chrzest Polski w roku 966 był
wydarzeniem wyłącznie religijnym
13
18
15
Chrzest Polski był ważnym
wydarzeniem nie tylko religijnym ale
także politycznym i kulturowym
Dzięki przyjęciu chrześcijaństwa
Polska stała się ważnym krajem i
partnerem dla innych potęg
ówczesnej Europy
N=601
dane w %
25
30
72
63
zdecydowanie się zgadzam
ani się zgadzam, ani nie zgadzam
zdecydowanie się nie zgadzam
17
20
raczej się zgadzam
raczej się nie zgadzam
6
10
4 2
5 2
Miejsca ważne dla chrześcijan w Polsce
P. Proszę podać miejsca w Polsce które w Pana(i) opinii są ważne dla chrześcijan ?
92,7
38,9
Jasna Góra (Częstochowa)
38,8
Licheń
32,6
Wawel
Gniezno
21,5
Kalwaria Zebrzydowska
17,1
Wadowice
16,5
Łagiewniki
3,7
Święta Lipka
2,5
Lednica
2,5
Góra Świętej Anny
2,2
Rokitno
Niepokalanów
2,2
Góra Grabarka
1,8
Gietrzwałd
1,7
0
20
40
60
80
100
dane nie sumują się do 100,0 % ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną odpowiedź
N=601
dane w %
31
Najwybitniejsza postać w dziejach polskiego chrześcijaństwa
P. Odczytam Panu(i) nazwiska kilku ważnych postaci w dziejach polskiego chrześcijaństwa. Proszę się
chwilę zastanowić i wskazać spośród nich osobę, która Pana(i) zdaniem jest spośród nich
najwybitniejsza.
79,9
papież Jan Paweł II
9,5
kardynał Stefan Wyszyński
5
ks. Jerzy Popiełuszko
3,5
święty Wojciech
święta Jadwiga
1,3
święty Stanisław
0,8
0
20
40
60
80
dane nie sumują się do 100,0 % ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną odpowiedź
N=601
dane w %
32
Wiedza i praktyka religijna badanych
33
Inne niż Katolicy wspólnoty chrześcijańskie zamieszkujące teren
Polski
P. Jakie wspólnoty chrześcijańskie, poza katolikami, zamieszkują teren Polski ?
75,7
prawosławni
25
grekokatolicy
21,1
luteranie
20,8
świadkowie Jehowy
19
protestanci
13,5
zielonoświątkowcy
Adwentyści Dnia Siódmego
3,7
baptyści
3,7
na terenie Polski zamieszkują
wyłącznie katolicy
1,3
nie wiem / trudno powiedzieć
10,5
0
20
40
60
80
100
dane nie sumują się do 100,0 % ponieważ respondent mógł wskazać więcej niż jedną odpowiedź
N=601
dane w %
34
Znajomość nazwisk przedstawicieli Kościoła
P. Czy zna Pan(i) imię i nazwisko swojego ?
Proboszcza
Biskupa
zna
50,6%
44,1%
36,1%
63,9%
Prymasa Polski
55,9%
49,4%
nie zna
N=601
35
Posiadanie w domu przedmiotów kultu
P. Czy w Pana(i) domu znajdują się … ?
Krzyż
Obraz o tematyce
religijnej (np.
wizerunek świętego)
Ołtarzyk
82,9%
86,1%
83,4%
13,9%
16,6%
17,1%
posiada
nie posiada
N=601
36
Dziękuję za uwagę
37