Praca metodą projektu

PRACA METODĄ PROJEKTU
dr Marynia Łuszczyńska
Krótko o sobie:

Jestem genetycznym filozofem, ale teraz pracuję na rzecz nauk społecznych

Posiadam doświadczenie w zarządzaniu projektami systemowymi w Centrum Rozwoju
Zasobów Ludzkich przy MPiPS w Warszawie

Pracuję jako wykładowca - adiunkt w Zakładzie Profilaktyki Społecznej i pracy Socjalnej
na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych w Akademii Pedagogiki Specjalnej w
Warszawie

Obszar moich zainteresowań: osoby starsze, marginalizacja, relacje międzypokoleniowe,
współczesne metody pracy socjalnej z uwzględnieniem metody środowiskowej

Samodzielna mama siedmioletniej Kalinki

Hobby na życie: skoki spadochronowe
Ile osób na sali czuje się
przekonanych do pracy metodą
projektu?

……………….
Co będziemy dziś robili:
Poznawali zalety wykorzystywania
“myślenia projektowego”
Będę Państwa przekonywała, że
projekt nie jest taki straszny
“Nadgryziemy” własny projekt ;)
„Krótka piłka”















Kto notuje co musi zrobić na żółtych kartkach i tworzy listy zadań?
Kto we wszystkim, co robi musi wiedzieć PO CO?
Kto lubi jak się coś dzieje, jak trzeba coś robić, organizować, wymyślać, załatwiać…?
Kto lubi zmiany, przemeblowania, podróże, ruch, ulepszanie…?
Kto lubi doprowadzać rzeczy do końca?
Kto lubi nawiązywać nowe kontakty i poznawać ludzi?
Kto musi przemyśleć wszystkie za i przeciw zanim zacznie działać?
Kto lubi widzieć całość zadania, bo wie, co trzeba wtedy robić, co od czego zależy, co z
czego wynika…..?
Kto odróżnia przyczyny od skutków?
Kto potrafi na gorąco reagować na powstające problemy i pasjonuje go szukanie
alternatywnych rozwiązań?
Kto lubi pracę w grupie?
Kto się interesuje dlaczego coś się nie udało?
Kto lubi rozkładać przedmioty na ich części składowe?
Kto ma w głowie wiele pytań, które zadaje lub boi się zadawać?
Kto rozpoznaje w ludziach ich naturalne talenty do robienia czegoś?
Jeśli przynajmniej 3 odpowiedzi
były na TAK, to znaczy, że wiecie
Państwo w praktyce co oznacza
„myślenie projektowe”
- “Dlaczego mam się tego uczyć?”
bo cały świat myśli/działa projektami
bo jest to styl działania wykorzystywany w wielu
obszarach zawodowych
bo to niezwykle ułatwia realizowanie celów
zawodowych
bo może to być fajna zabawa
bo praca w grupie daje niesamowite poczucie
bycia częścią całości
ostatecznie..... bo TU JESTEM
Projekt „Moje marzenie”
1.
2.
3.
4.
CO? Co byście Państwo chcieli zrealizować zanim umrzecie – tytuł
projektu
PO CO? Dlaczego to jest ważne, czyli jakie cele spełni realizacja tego
marzenia?
JAK TO ZROBIĆ? Jakie działania i w jakiej kolejności należy podjąć?
CO JEST POTRZEBNE DO REALIZACJI? – działania, wydarzenia ode
mnie zależne
5.
CO JUŻ MAM DO REALIZACJI TEGO PROJEKTU? – pytanie o zasoby
6.
CZEGO MI JESZCZE BRAKUJE? – pytanie o deficyty i wyzwania
7.
OD CZEGO ZACZĄĆ I CO ROBIĆ PO KOLEI – harmonogram działań
8.
9.
CO SIĘ MUSI STAĆ, ŻEBYM UZNAŁ/A PROJEKT ZA ZREALIZOWANY?
– rezultaty (owoce)
CO SIĘ UDAŁO/NIE UDAŁO/DLACZEGO? – ocena i ewaluacja
W jakich dziedzinach wykorzystuje się
“myślenie projektowe”
Projektowanie/ Programowanie/IT
Zarządzanie Zasobami Ludzkimi
Marketing i reklama
Gospodarka -Inwestycje/rynek/rynki
finansowe/reformy
Gospodarstwa domowe/życie rodzinne
Polityka
Życie społeczne w tym w wielkiem mierze
edukacja
Mówi się o projektach:

badawczych – (naukowe, rozwojowe, doświadczalne)

technicznych (inwestycyjne) - dotyczą modernizacji, wyposażenia zakładów przemysłowych,
automatyzacji produkcji, komputeryzacji zarządzania,

przemysłowych - dotyczą zintegrowanych rozwiązań techniczno -organizacyjnych; dotyczą głownie
procesu produkcji, zaopatrzenia, logistyki, controllingu produkcji itp.;

systemów zarządzania - możemy podzielić na ekonomiczne - mają charakter strategiczny i skierowane są
głównie na rozwój, dotyczą systemów zajmujących się zarządzaniem produkcją, personelem, marketingiem,
kosztami; oraz organizacyjne które dotyczą głównie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa,
współpracy gospodarczej, ponadto wlicza się do tej grupy projektów również zarządzanie jakością i
informacjami;

legislacyjnych - są to projekty aktów prawnych, dotyczą wszelkiego rodzaju ustaw, uchwał, rozporządzeń,
zarówno nowo powstających jak i zmian w już istniejących;

dotyczących działalności sfery publicznej - mają na celu organizacje i usprawnienia działania sektora
publicznego, modernizację infrastruktury, organizację wszelkiego typu przedsięwzięć kulturalnych

wojskowych (militarnych) - dotyczą działalności obronnej państwa, jednostek takich jak Wojsko, Policja

społecznych (projektach aktywności lokalnej) – socjalnych rozwiązaniach na rzecz jednostki, grupy lub
społeczności lokalnej

unijnych (strukturalnych)

współpracy (np. międzynarodowej)

architektonicznych - domów/ogrodów/wnętrz
Żyjemy w świecie projektów!!!
CAŁY zarabiający pieniądze świat
DZIAŁA/PRACUJE/ROZWIJA SIĘ PROJEKTAMI
a nie etatami…..

PROJEKT to
zorganizowany i określony w czasie ciąg
wielu działań zmierzających do osiągnięcia
konkretnego
i
mierzalnego
wyniku,
adresowany do różnych grup odbiorców,
wymagający
zaangażowania
rzeczowych, ludzkich i finansowych
środków
Do czego służy projekt?

Projekt ma przynieść zmianę na lepsze sytuacji osób,
instytucji, lokalnych społeczności, do których jest skierowany.

W centrum zainteresowania projektu jest zawsze człowiek,
nawet gdy przedmiot projektu jest typowo techniczny, np.
budowa drogi, ponieważ zbudowanie drogi daje w efekcie
zmianę na lepsze ludziom, którzy będą z niej korzystać.
Rodzaje projektów:
1.
2.
3.
indywidualne, odnoszą się do jednostek i
stosowane są w indywidualnym planie działania,
grupowe, skierowane są do grupy lub większej
zbiorowości odbiorców; realizowane przez grupy i
zespoły
instytucjonalne odnoszą się do placówek, kreują
ich powstanie oraz zmierzają do modyfikacji ich
funkcjonowania.
Historia metody projektu



Metoda projektu pochodzi ze Stanów
Zjednoczonych, gdzie zaczęto ją stosować na
początku XX wieku. Za jej twórcę uważa się
Williama H. Kilpatricka.
Uważał on, że metoda ta nie jest w istocie
jedną z wielu metod kształcenia, lecz jest
naczelną zasadą dydaktyczną. Kilpatrick
twierdził, że uczniowie powinni samodzielnie
zdobywać wiadomości i sprawdzać
umiejętności w konkretnych sytuacjach
życiowych, zamiast przyswajać wiedzę
teoretycznie.
Ponadto: uczniów nie powinno się zmuszać do
podejmowania niechcianych przez nich
działań, bo jako niechciane – nie przyniosą
trwałego i zadowalającego efektu. Innymi
słowy – to uczniowie sami mają decydować,
co chcą robić, szkoła ma zaś stworzyć im
sprzyjające rozwojowi warunki.
Projekt musi posiadać:
✓ściśle zdefiniowany cel, który jest zgodny z
założeniami programu, w ramach którego
jest realizowany
✓precyzyjnie określone rezultaty, w tym
wskaźniki produktu, wskaźniki rezultatu,
związany z nimi budżet
CEL powinien być S.M.A.R.T.

Simple – PROSTY- jego zrozumienie nie powinno stanowić kłopotu,
sformułowanie powinno być jednoznaczne i niepozostawiające miejsca na
luźną interpretację,

Measurable – MIERZALNY- a więc tak sformułowany, by można było
liczbowo wyrazić stopień realizacji celu, lub przynajmniej umożliwić
jednoznaczną "sprawdzalność" jego realizacji,

Achievable – OSIĄGALNY- inaczej mówiąc realistyczny, cel zbyt ambitny
podkopuje wiarę w jego osiągnięcie i tym samym motywację do jego
realizacji,

Relevant – ISTOTNY, cel powinien być ważnym krokiem naprzód,
jednocześnie musi stanowić określoną wartość dla tego, kto będzie go
realizował,

Timely defined – OKREŚLONY W CZASIE, cel powinien mieć dokładnie
określony horyzont czasowy w jakim zamierzamy go osiągnąć.
S.M.A.R.T. w innym wydaniu oznacza:

Specyfic – SZCZEGÓŁOWY, zawierający konkretny przekaz,

Measurable – WYMIERNY, jw.

Attractive – ATRAKCYJNY, aby nie był nudny oraz wzbudzał ciekawość i
chęć do działania (czasem tłumaczy się to jako Ambitious – AMBITNY, cel
musi być stosunkowo trudny do osiągnięcia, musi stawiać wysoko
poprzeczkę, ale jednocześnie być w zgodzie z postulatem osiągalności),

Realistic – REALNY, aby był możliwy do osiągnięcia

Time-bound – OKREŚLONY W CZASIE, aby czas wyznaczony do jego
osiągnięcia mobilizował do działania
W wersji rozszerzonej jest to zasada SMARTER – uzupełniona o:

Exciting – PASJUNUJĄCY, w żadnym wypadku nie powinien on być
obojętny osobie go ustanawiającej, cel ekscytujący motywuje do
osiągnięcia go.
Projekt
jest przedsięwzięciem interdyscyplinarnym,
a więc łączy w sobie wiele rożnych
elementów.
W związku z tym dobrze jest realizować
projekt przy pomocy zespołu projektowego
Cechy projektu
interdyscyplinarność
ujmowanie tematu holistycznie
progresywistyczna rola koordynatora
projektu
podmiotowość uczestnika projektu
odejście od tradycyjnego sposobu
oceniania
Umiejętności uczestników projektu
kształcone w toku pracy projektowej
podejmowanie decyzji grupowych,
rozwiązywania konfliktów,
wyrażania własnych opinii i słuchania opinii innych,
poszukiwania kompromisu,
dyskutowania,
dokonywania oceny pracy grupy,
układania harmonogramu działań,
planowania i rozliczania budżetu (w przypadku działań gdzie
niezbędne są fundusze...),
poszukiwanie sojuszników i sponsorów do realizacji przedsięwzięcia,
przewidywanie trudności w realizacji projektu i radzenie sobie z nimi,
korzystanie z różnych źródeł informacji,
Doskonalenie umiejętności występowania publicznie...
Metody aktywizujące używane w
realizacji projektów
wywiad,
analiza źródeł,
gromadzenie materiałów,
tworzenie modeli, rysunków, diagramów, wykresów
desk-research
praca w terenie
Praca w grupach, burza mózgów, praca metodą kuli
śniegowej
Schemat cyklu projektowego
Planowanie
Ewaluacja
Wdrożenie
Identyfikacja
Opracowanie
Finansowanie
Elementy składowe projektu:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Planowanie
Identyfikacja problemu
Działania
Harmonogram
Źródła finansowania
Wdrożenie/prezentacja
Ewaluacja
Projekt może być przedsięwzięciem
jednorazowym
lub
powtarzalnym
Planowanie

Opracowanie każdego projektu zaczyna się od planowania. Na tym
etapie ocenia się rzeczywiste potrzeby osób lub grup docelowych –
nazywanych również beneficjentami/klientami – i planuje się zarys
działań, które mają poprawić sytuację beneficjentów.

Podział zadań – przystępując do planowania określamy strukturę
podziału zadań, tzn. dzielimy zarówno obszary projektu na poszczególne
etapy i elementy (takie, jak harmonogram, budżet, działania itp.), jak i
przyporządkowujemy poszczególne osoby do pracy nad tymi etapami i
elementami, zgodnie z posiadanymi kompetencjami oraz czasem i
znaczeniem problemu.
Planowanie
Przy planowaniu projektu należy wziąć pod uwagę
następujące elementy:
1.
Działania
2.
Zasoby
3.
Zespół
4.
Harmonogram
5.
Koszty
6.
Analiza rynku i przeciwdziałanie
7.
Studium wykonalności
Planowanie – kolejność działania
Przykład
Przy planowaniu projektu, który ma na celu integrację dzieci niepełnosprawnych i zdrowych na
terenie miejskiego ośrodka kultury w Sochaczewie ustalono następujący podział zadań:

Kierownik projektu bierze na siebie opracowanie działań, które należy
podjąć oraz zaplanowanie ich w czasie;

Dyrektor MOK ds. młodzieży zajmuje się tworzeniem i koordynacją działań
zespołu projektowego;

Wszyscy wspólnie ustalają potrzebne i istniejące zasoby;

Księgowa rozpisuje budżet projektu;

Cały zespół zajmuje się analizą i planowaniem przeciwdziałań w
odniesieniu do występującego w projekcie ryzyka.
Planowanie – niezbędne zasoby

Określenie niezbędnych zasobów – zasoby to nie tylko finanse, ale także
ludzie, czas, materiały i pomieszczenia.
Przykład
Na Lubelszczyźnie tworzy się projekt centrum szkoleń zawodowych dla osób
po 50 r.ż., które chcą powrócić na rynek pracy. Ocenia się, iż w ramach
projektu weźmie udział 300 osób przez pół roku. Każdy uczestnik weźmie
udział w 30 godz. zajęć z trenerami, co daje w sumie 9000 godzin
szkoleniowych. Projekt prowadzony jest przez PUP w Lublinie. Zespół
tworzący projekt składa się z trojga pracowników PUP, którzy jednak nie
będą trenerami – sprawują jedynie pieczę nad projektem. Wiadomo, że
potrzebne są sale szkoleniowe oraz sala do szkoleń wyposażona w sprzęt
komputerowy z dostępem do Internetu.
Planowanie – niezbędne zasoby c.d.
Zasoby ludzkie:
1.



Kierownik projektu – 1
Koordynatorzy projektu – 2
Trenerzy – 20 osób
Zasoby materialne:
1.







Materiały biurowe, np. papier A4 – 10 ryz
Koszty biurowe, tj. telefon, poczta
Materiały promocyjne
Wynajem sal szkoleniowych
Zakup/leasing sprzętu i oprogramowania
Dostęp do Internetu
Materiały szkoleniowe
Zasoby wiedzy/know-how:
1.


Stworzenie programu szkoleń
Wiedza na temat technik monitorowania i ewaluacji projektów szkoleniowych
Zasoby finansowe:
1.
1.


Zasoby finansowe to budżet projektu; należy wyodrębnić zasoby dostępne i te, które trzeba się starać ze
źródeł zewnętrznych
Zakłada się, że PUP nie dysponuje żadnymi środkami na realizację projektu, a całość działań będzie
finansowana z pomocy publicznej
Budżet oblicza się zgodnie z wymaganymi zasobami, podając ich kategorię, liczbę jednostek każdego
rodzaju, cenę jednostek i cenę całkowitą.
Planowanie – zespół projektowy
Podstawą każdego dobrego zespołu projektowego są 2 czynniki:
1.
Kompetencje poszczególnych osób,
2.
Umiejętność współdziałania.
Dobór członków zespołu projektowego:
1.
Kompetencje osób z zespołu powinny być względem siebie komplementarne,
2.
Powinna istnieć przejrzysta struktura organizacyjna i wyraźny podział
obowiązków,
3.
Wszystkie osoby z zespołu powinny mieć doświadczenie w pracy zespołowej (a
przynajmniej kluczowi członkowie),
4.
Odporność na stres,
5.
Łatwość w nawiązywaniu kontaktów i komunikatywność,
6.
Zgranie zespołu – przed rozpoczęciem pracy warto zorganizować spotkanie
integracyjne.
Planowanie – zespół projektowy
Dobór partnerów zewnętrznych:

Partnerzy medialni,

Sponsorzy spoza instytucji publicznych,

Fundacje i stowarzyszenia non-profit,

Instytucje publiczne,

Placówki dydaktyczne i naukowe.
Sposób doboru partnerów zewnętrznych:
1.
Internet – strony organizacji pozarządowych,
2.
Prasa lokalna,
3.
Nieformalne sieci kontaktów,
4.
Wykorzystanie dotychczasowej współpracy.
Planowanie - harmonogram
Przy układaniu harmonogramu najlepiej posłużyć się diagramem Gantta:
1.
Rozłożyć poszczególne zadania w czasie,
2.
Przydzielić każdemu działaniu osobę odpowiedzialną za to działanie,
3.
Wyznaczyć i kontrolować tzw. Kamienie milowe, które określają cele
poszczególnych działań i pozwalają na weryfikację postępów w pracy.
„Kamienie milowe” – to momenty, w których kończy się jakieś działanie.
Kamienie milowe są jednocześnie punktem sygnalizacyjnym, jeżeli jakiś
etap realizacji spóźnia się i trzeba opóźnić cały projekt, wtedy
wystarczy przesunąć realizację działania o odpowiedni okres.
Planowanie – szacowanie kosztów/budżet
Przy szacowaniu kosztów należy:
1.
Przedstawić w miarę możliwości realną kwotę,
2.
Posługiwać się łatwo rozpoznawanymi jednostkami miary,
3.
Wiązać koszty bezpośrednio z każdym działaniem.
4.
Założyć 20% rezerwę finansową
Planowanie – analiza ryzyka i plany przeciwdziałania
Ryzyko a niepewność
Niepewność to nieokreślone zagrożenie o nieokreślonym
prawdopodobieństwie wystąpienia. Natomiast źródło ryzyka jest znane
i można ocenić stopień prawdopodobieństwa jego wystąpienia.
Ocena ryzyka
Ryzyko w projekcie to czynnik, który może wpłynąć na niepowodzenie
poszczególnych działań bądź całego projektu. Dlatego istotna jest jego
identyfikacja i stworzenie odpowiedniego planu przeciwdziałania.
Oceniamy jedynie ryzyko:
1.
Realne – jego wystąpienie można określić jako prawdopodobne oraz
2.
Które będzie stanowiło istotną przeszkodę do realizacji działania.
W projekcie muszą być określone:









DIAGNOZA SYTUACJI
CELE
KONTRAKT
DZIAŁANIA
HARMONOGRAM
BUDŻET
ZASOBY
REZULTATY
KRYTERIA OCENY/EWALUACJI
Projekt edukacyjny
Co to jest projekt edukacyjny?
Projekt to metoda aktywizująca,
podstawowe narzędzie integracji
międzyprzedmiotowej, jeden ze
sposobów (metoda) realizacji
określonego zagadnienia (zadania)
szkolnego programu nauczania

Istotą projektu jest samodzielna
praca uczniów w realizacji
konkretnego i dużego
przedsięwzięcia na podstawie
wcześniej ustalonych założeń.
Rodzaje projektów edukacyjnych
projekty badawcze
projekty działania
lokalnego
projekty indywidualne
projekty grupowe
Cechy charakterystyczne dla projektów
edukacyjnych (1)
Jest to przedsięwzięcie innowacyjne, wymagające
odmiennych od dotychczas stosowanych metod działania,
efektywniejszych sposobów komunikowania się i
współpracy;
Posiada tytuł;
Nie powtarza się w identycznej formie;
Ma wyznaczone cele i ma przynieść określony rezultat;
Jest przedsięwzięciem kompleksowym i wykracza
zazwyczaj poza ramy jednego przedmiotu;
Jest integralny (obszerny, wykraczający poza jedną
dziedzinę);
Ma ograniczone ramy czasowe (ma ustalone terminy
ukończenia całości przedsięwzięcia oraz kolejnych etapów)
Cechy charakterystyczne dla projektów
edukacyjnych (2)
Realizowany jest przez określone osoby, które są
odpowiedzialne za jego realizację;
Jest jednorazowym wysiłkiem, nie jest powtórzeniem
wcześniejszych prac;
Ma ustalone sposoby określania tego, w jakim
stopniu zakładane cele zostały osiągnięte (wskaźniki,
sprawozdanie)
Już na początku znane są kryteria i sposób oceny
efektów;
Uczniowie znają zasady i formy prezentacji
wyników swojej pracy
Rezultaty pracy prezentowane są publicznie (znani
są odbiorcy prezentacji)
O czym nie powiedzieliśmy?









Szczegółowo o poszczególnych etapach pracy
O roli koordynatora projektu
O specyfice poszczególnych projektów
O budżetowaniu
O projektach unijnych
O projekcie edukacyjnym
O zasobach ludzkich w projekcie
O ewaluacji i monitoringu w projekcie
I jeszcze o kilku obszarach…..
A teraz czas na pytania…….

Ile osób na sali czuje się
przekonanych do pracy metodą
projektu?

……………….
bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Gołębniak D., Uczenie metodą projektów, WSiP
Helm J. H.,. Katz L. G, Mali badacze – metoda projektów w edukacji elementarnej, CODN 2003
Rau K. , Ziętkiewicz E., Jak aktywizować uczniów, G&P 2000
Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Kielce Zakład Wydawniczy
SFS 2000
Dembek Z. K., Technika. Przewodnik po metodzie projektów dla uczniów gimnazjum. Łysomice
Wydawnictwo Temat 2002
Grondas M., Projekt jako narzędzie integracji międzyprzedmiotowej. W: Integracja
międzyprzedmiotowa. Program „Nowa Szkoła” Materiały szkoleniowe dla rad pedagogicznych.
Warszawa CODN 1999 s. 107-119
Królikowski J., Projekt edukacyjny. Warszawa Wydawnictwa CODN 2001
Mikinia A., Zając B., Jak wdrażać metodę projektów? Poradnik dla nauczycieli i uczniów gimnazjum,
liceum i szkoły zawodowej. Kraków Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2001
Nowacki T., O metodzie projektów. Warszawa Wydawnictwa CODN 1999
Potocka B., Nowak L., Projekty edukacyjne. Poradnik dla nauczycieli. Kielce Zakład Wydawniczy SFS
2002
Szymański M., O metodzie projektów. Z historii, teorii i praktyki pewnej metody kształcenia. Warszawa
Wydawnictwo Akademickie „Żak” 2000
Szymański M., Rozprawa o metodzie (projektów). W: Pedagogika w pokoju nauczycielskim. Red.
Krzysztof Kruszewski. Warszawa WSiP 2002 s. 275-293
Uczenie metodą projektów. WSiP 2002
Dziękuje za uwagę 