Władza sądownicza

Droga Czytelniczko! Drogi Czytelniku!
Wraz z podręcznikiem oddajemy do twoich rąk zeszyt ćwiczeń. Zawarte są w nim różne polecenia i zadania. Powinny
one pomóc ci zrozumieć zagadnienia omawiane w podręczniku i na lekcji. Rozwiązując zadania zamieszczone w zeszycie
ćwiczeń, możesz zdobyć umiejętność precyzyjnego i przekonującego prezentowania własnych poglądów lub, na przykład,
tworzenia programu wyborczego, jeśli zdecydujesz się kandydować do szkolnego samorządu.
Do wykonania większości zadań zawartych w zeszycie ćwiczeń wystarczy wiedza, którą zdobędziesz, uważnie czytając
podręcznik. Ale uwaga! We współczesnym świecie każdy
z nas musi umieć szukać różnych informacji i w tym celu korzystać z encyklopedii, słowników, książki telefonicznej czy
adresowej lub Internetu. Dlatego niektóre z ćwiczeń będą wymagać od ciebie umiejętności posługiwania się różnymi źródłami wiedzy. W razie trudności zawsze możesz zwrócić się
do nauczyciela z prośbą o pomoc.
Życzymy powodzenia!
Autorzy
4
Państwa europejskie na drodze do współczesności
ĆWICZENIE 3.
Uzupełnij tekst:
Najważniejszym aktem prawnym w państwie jest
. Pierwszym krajem, w którym uchwalono konstytucję były
. Drugim była
, a trzecim
w Polsce została uchwalona
. Konstytucja
1791 roku.
ĆWICZENIE 4.
Zaznacz na osi czasu daty: uchwalenia konstytucji Stanów Zjednoczonych
Ameryki, wybuchu rewolucji francuskiej, uchwalenia Konstytucji 3 maja.
1700
1800
Oblicz:
• Od uchwalenia konstytucji Stanów Zjednoczonych Ameryki do
wybuchu rewolucji francuskiej upłynęło
• Od uchwalenia Konstytucji 3 maja do dziś minęło
52
lat.
lat.
15
Współczesna demokracja
parlamentarna
ĆWICZENIE 1.
Na podstawie podręcznika wyjaśnij różnicę między demokracją przedstawicielską a bezpośrednią.
ĆWICZENIE 2.
Wyjaśnij cztery zasady demokratycznego prawa wyborczego:
• powszechność –
• równość –
• tajność –
53
Współczesna demokracja parlamentarna
• bezpośredniość –
ĆWICZENIE 3.
Przypomnij sobie, czego dowiedziałeś/łaś się na temat podziału ugrupowań
politycznych (podręcznik, s. 100–101). Następnie umieść na sali sejmowej
partie polityczne – od najbardziej lewicowej do prawicowej: konserwatywna,
komunistyczna, liberalna, socjaldemokratyczna.
54
16
Władza wykonawcza
w demokracji parlamentarnej
ĆWICZENIE 1.
A. Wyjaśnij własnymi słowami termin „monarchia konstytucyjna”.
B. Podkreśl kraje, które obecnie są monarchiami. Wykonując to ćwiczenie,
możesz skorzystać z encyklopedii lub Internetu.
Wielka Brytania, Niemcy, Belgia, Hiszpania, Francja,
Szwecja, Szwajcaria, Japonia.
ĆWICZENIE 2.
Napisz, kto jest obecnie:
Prezydentem Rzeczypospolitej
Prezesem Rady Ministrów
*ĆWICZENIE 3.
Znajdź w książce telefonicznej lub za pośrednictwem Internetu telefony lub
adresy internetowe pięciu wybranych urzędów państwowych.
55
Władza wykonawcza w demokracji parlamentarnej
ĆWICZENIE 4.
A. Wyobraź sobie, że jesteś ministrem finansów. Masz za zadanie ułożyć
budżet państwa na rok następny. Dochody państwa wyniosą 150 miliardów złotych. W jaki sposób zaplanujesz wydatki? Musisz pamiętać
o następujących kategoriach:
• administracja i utrzymanie państwa
• służba zdrowa
• edukacja
• opieka społeczna
• obrona narodowa
• badania naukowe
• kultura
• bezpieczeństwo publiczne
• popieranie niektórych działów gospodarki
B. Porównajcie swoje propozycje, wskażcie czym się różnią i wyjaśnijcie,
skąd się biorą różnice.
56
17
Samorząd we współczesnym
państwie
ĆWICZENIE 1.
A. Wyjaśnij własnymi słowami terminy:
• samorząd terytorialny –
• samorząd zawodowy –
• samorząd szkolny –
B. Połącz ze sobą wyrazy z dwóch kolumn, wskazując, kto kieruje władzami samorządowymi określonych szczebli.
wiejski
prezydent lub burmistrz
gminny
marszałek
miejski
sołtys
powiatowy
wójt
wojewódzki
starosta
ĆWICZENIE 2.
Podkreśl instytucje, których działalnością kierują władze samorządowe:
twoja szkoła, policja, szpital powiatowy, wojsko, straż miejska,
biblioteka publiczna.
57
Samorząd we współczesnym państwie
*ĆWICZENIE 3.
Przeprowadź wywiad lub weź udział w spotkaniu z członkiem albo pracownikiem władz samorządowych w twojej miejscowości. Dowiedz się, jakie
cele stawiają przed sobą władze samorządowe. Następnie zapisz w zeszycie
ćwiczeń wrażenia z tego spotkania.
ĆWICZENIE 4.
Podczas lekcji w poniedziałek nauczyciel zapowiedział klasówkę na najbliższy piątek. Przewodniczący samorządu klasowego zaprotestował,
stwierdzając, że zgodnie z regulaminem każda klasówka musi być zapowiedziana dwa tygodnie wcześniej. Nauczyciel jednak nie zmienił zdania
i stwierdził, że klasówka i tak się odbędzie.
Napisz, co, twoim zdaniem, klasa powinna zrobić w takiej sytuacji.
58
Samorząd we współczesnym państwie
ĆWICZENIE 5.
Wykonaj projekt plakatu, który mógłbyś/łabyś wykorzystać w kampanii
wyborczej do samorządu szkolnego.
59
18
Władza sądownicza
ĆWICZENIE 1.
Napisz własnymi słowami, kim jest:
• sędzia –
• prokurator –
• adwokat –
ĆWICZENIE 2.
Czy chciałbyś/łabyś być sędzią? Wyjaśnij, dlaczego tak lub dlaczego nie.
60
Władza sądownicza
ĆWICZENIE 3.
Rozwiąż krzyżówkę i odczytaj hasło. Przypomni ci ono, jaki powinien być
każdy wyrok wydawany przez sąd.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1.
2.
3.
4.
5.
Przewodniczy każdej rozprawie.
Oskarża w każdej sprawie sądowej.
Siedziba Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Broni oskarżonego.
Ktoś, kto ma informacje związane ze sprawą sądową i jest wezwany
do złożenia zeznań przez sąd.
6. Władca babiloński, twórca jednego z najstarszych zbiorów prawa.
7. Poprzedza wydanie wyroku.
8. Miejsce, w którym odbywają się rozprawy.
9. Odwołanie się od wyroku do sądu wyższej instancji.
10. Współpracuje z prokuratorem w ściganiu przestępców.
11. Miejsce, w którym dorośli odbywają karę pozbawienia wolności.
12. Kończy sprawę sądową.
Hasło:
61