CZARNOKSIĘSTWO (54) sb n Wszystkie samogłoski jasne . sg N

Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: CZARNOKSIĘSTWO (stan na dzień:
15-11-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 1/2
CZARNOKSIĘSTWO (54) sb n
Wszystkie samogłoski jasne.
sg N czarnoksięstwo (3). ◊ G czarnoksięstwa (11). ◊ D czarnoksięstwu (5). ◊ A czarnoksięstwo (9).
◊ I czarnoksięstw(e)m (10). ◊ L czarnoksięstwi(e) (4). ◊ pl N czarnoksięstwa (5). ◊ A czarnoksięstwa
(6). ◊ I czarnoksięstwy (1).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.
Czary, gusła, kuglarstwo, sztuki magiczne, magia; uprawianie praktyk magicznych; magia Calep,
Cn (54) : On ci ieſt ktory ſwym cżarnokſięſtwem/ przywiodl oyttza twégo ku gniewu OpecŻyw
121 v; Powiedać y wierzyć zeby Chriſtus czarnokxięſtwem czinił dziwy SeklKat O3v, D4,O4v [2
r.]; Anektánábus przez cżárnoxięſtwo pocżął ſie przemieniáć w oſobę ſmokową HistAl A4, Av [2
r.], C4, C4v, L7 [2 r.]; KrowObr 37v; Tám będąc w oſobnośći vcżyli ſie cżárnokſięstwu przez
káráktery álbo ſłowá Káldeyſkie BielKron 9, 8, 9 marg, 469; GórnDworz T4 [3 r.], T5, T5v; Abo
iżby miał w iákie cżárnokſięſthwá á w iákie okázowánie rozlicżnych omyłek ſwiáthá tego/ pokłádáć
nádzyeię ſwoię. RejPos 188; SkarJedn 200; Cżárnokśięſtwo ſzcżere ieſt báłwochwálſtwo. SkarŻyw
173; ma natym karánia doſyć/ iſz zna/ że ſą obłudne poſtępki y Cżárnokśięſtwá iego. SkarŻyw
600, 68, 69, 172 [2 r.], 391 [2 r.], 600; iż to w Hiſtoryách widzę że ſztukámi cżártowſkimi przez
cżárnokśięſtwo Papieże Rzymſcy ſtolice tey doſtawáli. CzechEp [412], [412]; Calep 630a; Y o tym
kácerſtwie ábo czárnokśięſtwie/ ktore ánioły miáſto Bogá y Chriſtuſá chwaliło/ y ofiáry im czyniło:
wykłádáią to mieyſce wſzyścy Doktorowie WujNT 700, Act 8/11, s. 699; Muśi być iż ten zdraycá
vmie cżárnokśięſtwo. KlonWor 22, 3.
W połączeniach szeregowych (3): A krotko mowiąć/ ktorzy zwyczaiem prziſięgaią/ albo ktorzy w
czarach/ guſliech/ Czarnokxieſtwye/ y ynich zaboboniech/ y w wſzelkym zlym vczinku/ albo woli
ymięnia Bożego v żiwaią SeklKat F2v; nie kuſząc ni w cżym Páná ſwego/ á nie wdawáiąc ſie w żadne
cżáry/ guſłá/ álchimije/ cżárnokſięſtwá/ y w ine rzecży nieſłuſzne RejPos 72; Którzy vżywáią nauk
Szátańſkich/ czárow/ wieżdżb/ czárnokśięſtwá/ pracę Aſtrologiéy BiałKat 48v.
Wyrażenie: »czynienie czarnoksięstwa« (1): á iſz ſwemu Klerykowi Arſeniuſzowi/ rękę ná cżynienie
Cżárnokſięſtwá/ vćiął SkarŻyw 390.
Szeregi: »czarnoksięstwo, (albo, i) czary« [szyk 4 : 3] (7): A tak iuż pokuſzáią rozmáitych
cżar álbo cżárnokſięſtwá HistAl M4; GroicPorz ii2; RejAp 166; Na oſtátek przez cżáry/ przez
cżárnokſięſtwo/ kuſzą ſie niektorzy zniewolić pocżćiwe ſercá GórnDworz Bb4v, Hh6v; SkarŻyw 458;
Sądowi duchownému podległy wróżki/ czáry/ czárnokśięſtwá [ad iudicium spirituale iudicare pertinet
incantationes et magias JanStat 236] SarnStat 214.
»nauka gwiazdeczna (a. gwiazdarska) i (albo) czarnoksięstwo« (2): Anektanab [...] wziąwſzy s ſobą
złotá ile mógł nábráć/ y drugie rzecży kthore mu były potrzebne ku náuce gwiazdecżney/ y ku
cżárnokxięſtwu/ zbiegł precż z Egiptu HistAl A2; Nektánábo krol Egipſki/ ktory też był miedzy
Mędrce iednym policżon/ gdyż náſládował vcżenia wielkiego/ zwłaſzcżá gwiazdárſkich náuk albo
cżárnokſięſtwá. BielKron 122.
Synonimy: alchimija, astrologija, astronomija, czar, czarowanie, gusła, kuglarstwo, praktyka,
praktykarstwo, wieszczba, wrożka.
Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna
hasło: CZARNOKSIĘSTWO (stan na dzień:
15-11-2015)
www.spxvi.edu.pl
strona 2/2
ZZa