Dzieje myśli o sztuce

Dzieje myśli o sztuce
1. Wprowadzenie
Sztuka – dzieje terminu i pojęcia
Miejsce malarstwa, rzeźby i architektury w klasyfikacjach sztuk
Sztuki wyzwolone i mechaniczne
Arti del disegno wśród nowożytnych klasyfikacji sztuk
Sztuki piękne
Gatunki piśmiennictwa i zakres obecności problematyki artystycznej
2.-3. Starożytność
Przedplatońskie pojęcie sztuki (poezja – sophia – techne; Pindar)
Mimesis (Sokrates, Platon, Pliniusz)
Poetyka i retoryka (Arystoteles, Horacy, Kwintylian)
Ekfraza i periegetyka (Homer, Filostrat St., Pauzaniasz)
Historiografia (Pliniusz St.)
Teoria architektury (Witruwiusz)
4.-5. Późny antyk i średniowiecze
Recepcja toposów o Zeuksisie malującym Helenę i Fidiaszu rzeźbiącym Zeusa (Pliniusz, Cycero, De
inventione, Orator; Plotyn, Filostrat, Waleriusz Maksimus)
Chrześcijaństwo
Stosunek do wizerunków pisarzy wczesnochrześcijańskich (Klemens Aleksandryjski)
Grzegorz Wielki
Bizancjum (chrystologiczny kontekst sporu o obrazy, neoplatonizm; Pseudo-Dionizy
Areopagita, Jan z Damaszku; stanowisko ikonoklastów)
Libri Carolini
Bernard z Clairvaux
Suger z St Denis
Traktaty technologiczne (Teofil Mnich, Cennino Cennini)
6. Początki renesansu
Renesans – pojęcie a termin; metafory (przebudzenia, zmartwychwstania, powrotu z wygnania);
Petrarka
Filippo Villani
Ghiberti
Cennino Cennini
7. Sztuka a nauka (I)
Alberti
De pictura (1436) - Della pittura (perspektywa, kolor
De re aedificatoria (od 1450)
De statua (przed 1464)
Teoria sztuki a nauka (Piero della Francesca, Luca Pacioli)
Leonardo - “Traktat o malarstwie”
Albrecht Dürer – Pouczenie o mierzeniu; Cztery księgi o proporcjach (ekskurs estetyczny)
8. Teoretycy sztuki i teoretycy obrazu sakralnego
- moc i niemoc sztuki (Dürer)
- krytyka nadużyć (Erazm z Rotterdamu)
- spory o obrazy w XVI w.
- Luter, Karlstadt, Eck, Kalwin; pojęcie adiafory
- sobór trydencki i jego następstwa (dekret o kulcie świętych, relikwii i obrazów;
reakcja reformatorów, traktaty o wyposażeniu kościołów i malarstwie sakralnym)
9. Spory o malarstwo sakralne, paragone, główne kategorie manierystycznej teorii sztuki, początki
historiografii artystycznej
Giovanni Andrea Gilio da Fabriano, Dialog dotyczący błędów i niewłaściwośći, jakie popełniają
malarze przedstawiający historie
Benedetto Varchi, Due lezzioni
Vasari, Żywoty
10. Recepcja Witruwiusza we włoskiej nowożytnej teorii architektury
- recepcja Witruwiusza przed wydaniem traktatu
- Alberti
- Filarete (+ idealne miasta)
- Francesco di Giorgio Martini
- Serlio
- Vignola
- Palladio
- Scamozzi
11a. Teoria sztuki i architektury poza Italią
Hans Vredeman de Vries
Philibert Delorme
11b. Sztuka a nauka (II)
Anatomia (Vesalius), studia nad zabytkami antycznymi (Heemkerck) i literaturą antyczną, studia nad
zabytkami antycznymi i badania przyrodnicze (Aldrovandi)
12. Akademie
- Florencja, Rzym, Bolonia
- Federico Zuccari
- Pietro da Cortona
Spory w kręgu akademii francuskich (starożytność; kolor)
- Bracia Fréart
- Bracia Perrault; Fontenelle
- Félibien
- Blondel
- De Piles
13. Historiografia artystyczna po Vasarim
- Florencja i inne miasta; historiografia i znawstwo (Borghini, Mancini, Baglione, Bellori, Ridolfi,
Boschini, Malvasia, Baldinucci
- poza Italią (van Mander, Sandrart, Félibien, de Piles, Aglionby)
14. Idea
- Platon, Cyceron, anegdoty o Zeuksisie i Fidiaszu
- Francisco de Holanda – idea i metafora świątyni malarstwa
- Lomazzo
- Zuccari
- Junius
- Agucchi
- Bellori