PROGRAM ZAJĘĆ Przedmiot: Literatura dla dzieci i młodzieży Rok

PROGRAM ZAJĘĆ
Przedmiot: Literatura dla dzieci i młodzieży
Rok II
Prowadzący: dr Joanna Kułakowska-Lis
Wymiar godzin: 30
I.1. Zajęcia wprowadzające. Przedstawienie programu pracy. Ogólne informacje o poruszanych w
toku zajęć zagadnieniach.
I.2 Specyfika literatury dla dzieci i młodzieży
− literatura dla dzieci w perspektywie literatury ogólnej
− sytuacja komunikacyjna w literaturze dla dzieci
− problemy inicjacji literackiej
I.3. Psychologiczne uwarunkowania odbioru literatury przez dzieci.
I.4. Początki literatury dla dzieci i młodzieży. Krótkie wprowadzenie historycznoliterackie. Specyfika
tekstów. Dydaktyzm i ludyczność
II. W krainie baśni i fantazji
II.1 Baśń ludowa i jej charakterystyka. Baśnie Braci Grimm Baśń jako pojęcie gatunkowe. Pojęcie
fantastyki, specyfika fantastyki baśniowej. Specyfika budowy tekstu baśniowego – motywy fabularne,
typy postaci, wątki. Motywy baśniowe jako jedne z podstawowych elementów literatury dla dzieci
(wędrówka, poszukiwanie, dojrzewanie, itp.). Archetypy w baśniach. Baśnie jako pre-tekst kultury.
Symbolika. Próba wielowarstwowej interpretacji baśni. B. Bettelheim, Przyjemne i pożyteczne. O
znaczeniu i wartościach baśni. Psychoanalityczna interpretacja baśni. Ocena propozycji Bettelheima.
Uporządkowanie pojęć: baśń, podanie, legenda, mit.
II.2. Baśń literacka H.Ch. Andersen, Baśnie − baśń literacka, analiza gatunkowa. Tematyka zbioru
Andersena, główne motywy. Rozwój i ewolucja baśni literackiej i jej rola w literaturze dla dzieci (np.
H.Górska, O księciu Gotfrydzie rycerzu gwiazdy wigilijnej). Baśń literacka a opowiadanie fantastyczne
(E.T.A. Hoffman, Dziadek do orzechów), romantyczna fantastyka baśniowa. Polska literatura
fantastyczna i baśniowa przełomu XIX i XX wieku. Nietypowe baśnie. Gra z konwencją literacką. O.
Wilde, Bajki (wybór), S. Mrożek, Czerwony kapturek, Śpiąca królewna, Szklana góra.
II.3. Tradycja baśni i legend europejskich. Kręgi kulturowe (celtyckie, germańskie), sagi rycerskie i
ich związek z tradycją baśniowo-legendową. Opowieści o królu Arturze i rycerzach okrągłego stołu.
A. Sapkowski, Maladie. Świat króla Artura. Baśnie innych narodów: Baśnie z tysiąca i jednaj nocy.
Wprowadzenie do literatury fantasy
II.4 Fantasy – baśń współczesna. J.R.R. Tolkien, Władca pierścieni, Hobbit fantastyka synkretyczna.
D. Terakowska, Córka czarownic i inne wybrane przykłady gatunku. Główne motywy i tematy.
II.5 Teksty realistyczno-magiczne w literaturze dla dzieci. Powieść dwuplanu: Opowieści z Narni.
Świat wartości w cyklu C.S. Lewisa, wybrane przykłady powieści dwuplanu. M. Ende – Niekończąca
się opowieść – fantasy, baśń literacka i powieść dwuplanu we współczesnej literaturze dla dzieci.
Światy magiczne L. Carrol, Alicja w krainie czarów. Alicja po drugiej stronie lustra. J. Barrie Piotruś
Pan; i inne przykłady w literaturze dla dzieci i młodzieży (wybór). Kreacja baśniowego świata w
literaturze dla dzieci. Podsumowanie. Przykłady współczesnej prozy dla młodzieży, zacieranie granic
między gatunkami (powieść dwuplanu, magic realism, fantasy, baśń literacka) – analiza wybranych
tekstów.
II.6 Baśń filozoficzna Antoine de Saint-Exupery, Mały książę.
III. Przygoda, podróże i egzotyka
III.1 Powieść podróżniczo-przygodowa. Wybrana powieść np. J. Verna, A. Szklarskiego itp. Analiza
wątków fabularnych i kreacji bohaterów.
III.2 Wątki sensacyjne w literaturze dla dzieci i młodzieży. Wybrana powieść np. Z. Nienackiego.
III.3 Przygoda czeka tuż za progiem
III.3 Bohater zwierzęcy i świat przyrody w literaturze dla dzieci. J.O. Curwood, Władca skalnej
doliny, albo inna pozycja, R. Kipling, Księga dżungli, M. Rodziewiczówna, Lato leśnych ludzi
IV. Dziecko wobec trudnych pytań i problemów
IV.1 Pytania egzystencjalne, dziecko w zderzeniu ze światem dorosłych A. Lindgren, Bracia Lwie
serce, Ronja, córka zbójnika, J. Korczak, Król Maciuś Pierwszy
IV.2 Powieść obyczajowa – trudne problemy dorastania Wybrana powieść M. Musierowicz, K.
Siesickiej,
E. Nowackiej, I. Jurgielewiczowej, F.H. Burnett, Tajemniczy ogród
IV.3 Powieść inicjacyjna dla młodzieży: T. Tryzna, Panna nikt, Salinger, Buszujący w zbożu.
IV.4. Dziecko w świecie filozofii – J. Gaarder, Świat Zofii
V. Najważniejsze motywy literatury dla dzieci i młodzieży
VI. Świat dziecka w poezji dla dzieci
VII Książka na lekcjach języka polskiego
Problematyka czytelnictwa i lektur szkolnych.
VIII. Książka a inne media
Ekranizacje lektur i literatury dziecięcej.