docDOKUMENTY i RELACJE POLSKIE
download 
Reklamacja Transkrypt
DOKUMENTY i RELACJE POLSKIE
POLACY – SOWIECI – ŻYDZI W REGIONIE ŁOMŻYŃSKIM W LATACH 1939-1941 TOM III DOKUMENTY i RELACJE POLSKIE Wybór i opracowanie Michał Gnatowski Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów Łomża 2011 Spis treści Nota edytorska ............................................................................................................ 13 Wykaz skrótów ............................................................................................................ 17 Dokumenty . ................................................................................................................ 19 Dokument 1. Fragmenty „Kroniki Panien Benedyktynek Opactwa Świętej Trójcy w Łomży” spisanej przez siostrę Alojzę Piesiewiczównę. ................................... 21 Dokument 2. Fragmenty pamiętnika ks. Marianna Lisa o sytuacji pod zaborem radzieckim w latach 1939–1941. .......................................................................... 24 Dokument 3. Fragment ogólnego raportu polityczno-gospodarczego gen. Tokarzewskiego-Karaszewicza dotyczący sytuacji pod zaborem radzieckim. . .... 36 Dokument 4. Fragment meldunku sytuacyjno-wywiadowczego ZWZ dotyczący sytuacji pod zaborem radzieckim. ......................................................................... 44 Dokument 5. Informacja prasowa o sytuacji na Białostocczyźnie pod zaborem radzieckim opublikowana w „Biuletynie Informacyjnym”. .................................... 47 Dokument 6. Fragmenty raportu, prof. Jana Karskiego o sytuacji Żydów na okupowanych ziemiach polskich na początku 1940 r., dotyczące ziem pod zaborem radzieckim. .............................................................................................. 49 Dokument 7. Fragmenty sprawozdania Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego o sytuacji na ziemiach polskich zajętych przez ZSRR. ...................... 54 Dokument 8. Fragment protokołu konferencji w Belgradzie zwołanej przez Komendanta Głównego ZWZ, dotyczący spraw żydowskich. ........................... 56 Dokument 9. Informacja prasowa o sytuacji na ziemiach polskich włączonych w skład ZSRR opublikowana w „Biuletynie Informacyjnym”. .............................. 57 Dokument 10. Informacja prasowa o sytuacji w regionie łomżyńskim pod zaborem radzieckim opublikowana w „Biuletynie Informacyjnym”. ............................ 59 Dokument 11. Informacja prasowa o sytuacji na ziemiach polskich włączonych w skład ZSRR opublikowana w „Biuletynie Informacyjnym”. ............................. 60 Dokument 12. Fragment meldunku komendanta sił zbrojnych w kraju gen. Stefana Roweckiego o sytuacji na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej. 62 Dokument 13. Fragment meldunku oficera ZWZ z podróży na ziemie wschodnie II Rzeczpospolitej. ............................................................................................ 64 POLACY – SOWIECI – ŻYDZI - MICHAŁ GNATOWSKI 6________________________________________________________________________________________________________ Dokument 14. Meldunek informacyjny komendanta sił zbrojnych w kraju gen. Stefana Roweckiego o sytuacji wewnętrznej w kraju. .......................................... 66 Dokument 15. Fragment raportu w sprawie Polaków wysiedlonych do ZSRR przygotowanego przez wysłanników Komendy Obszaru Lwów ZWZ. .............. 68 Dokument 16. Relacja Stanisława Grali o sytuacji w Wierzbowie Małym po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ............................................. 71 Dokument 17. Relacja Zygmunta Osowieckiego o sytuacji w Chonelach po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 73 Dokument 18. Relacja Henryka Januszewskiego o sytuacji w Wysokiem Mazowieckiem po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................... 76 Dokument 19. Relacja Romy Ławnickiej o sytuacji w Radziłowie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 85 Dokument 20. Relacja Aleksandra Kotowskiego o okupacji sowieckiej w Jedwabnem (wrzesień - październik 1939). ............................................................. 87 Dokument 21. Relacja Tadeusza Kiełczewskiego o sytuacji w Jedwabnem po zajęciu przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. ........................................... 89 Dokument 22. Relacja Stanisława Gruby o sytuacji w Jedwabnem po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 91 Dokument 23. Relacja Bolesława Juszkowskiego o sytuacji w Wąsoszu po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 93 Dokument 24. Relacja Romana Heinricha o sytuacji w gminie Czerwone po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 95 Dokument 25. Relacja Stanisława Pastuszka o sytuacji w Wąsoszu po zajęciu przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. ........................................................ 97 Dokument 26. Relacja Lucjana Gołdowskiego o sytuacji w Wąsoszu po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 99 Dokument 27. Relacja Franciszka Ryczanowskiego o sytuacji w Michnach po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 101 Dokument 28. Relacja Józefy Dobrońskiej o sytuacji w Wiźnie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ............................................................................ 103 Dokument 29. Relacja Józefa Rybickiego o sytuacji w Jedwabnem po zajęciu przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. ........................................................ 104 TOM III – DOKUMENTY I RELACJE POLSKIE – SPIS TREŚCI 7 ________________________________________________________________________________________________________ Dokument 30. Relacja Ryszarda Ławnickiego o okupacji sowieckiej w Radziłowie w latach 1939-1941. ........................................................................................ 105 Dokument 31. Relacja Antoniego Bledziewskiego o sytuacji we wsi Makowskie po zajęciu przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. ...................................... 109 Dokument 32. Relacja Czesława Rogińskiego o sytuacji w Wąsoszu po zajęciu przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. ........................................................ 111 Dokument 33. Relacja Mariana Łojewskiego o sytuacji w Jedwabnem po zajęciu przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. ........................................... 112 Dokument 34. Relacja Romualda Rutkowskiego o sytuacji w Jedwabnem po zajęciu przez Armię Czerwoną we wrześniu 1939 r. ........................................... 114 Dokument 35. Relacja Józefa Leszczyńskiego o sytuacji w Szumowie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 116 Dokument 36. Relacja Henryka Gajdowskiego o sytuacji w Kowalewszczyźnie po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ......................................... 119 Dokument 37. Relacja Jana Wojciechowskiego o sytuacji po wkroczeniu we wrześniu 1939 r. Armii Czerwonej do Łap. ........................................................... 121 Dokument 38. Relacja Józefa Makowskiego o sytuacji w Jedwabnem po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................... 124 Dokument 39. Relacja Piotra Kowalewskiego o sytuacji w Łomży po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 127 Dokument 40. Relacja Eugenii Szymborskiej o sytuacji w Łapach po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ............................................................. 128 Dokument 41. Relacja Antoniego Adamskiego o sytuacji w Tykocinie po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ....................................................... 131 Dokument 42. Relacja Kacpra Latały lekarza wojskowego o sytuacji w Łomży po wejściu we wrześniu 1939 r. Armii Czerwonej i o działaniach propagandowych władz radzieckich. .................................................................................... 132 Dokument 43. Relacja Adama Szpakowskiego o sytuacji w Zambrowie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r i wyborach do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi. ........................................................................... 137 Dokument 44. Relacja Jana Jemielitego o sytuacji w Zambrowie po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 139 Dokument 45. Relacja Ludwika Bukowickiego o sytuacji w Zambrowie po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .............................................. 142 POLACY – SOWIECI – ŻYDZI - MICHAŁ GNATOWSKI 8________________________________________________________________________________________________________ Dokument 46. Relacja Józefa Wierzbińskiego o sytuacji w Łomży po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 144 Dokument 47. Relacja Tadeusza Nitkiewicza o sytuacji w Wiźnie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 146 Dokument 48.Fragment relacji Józefa Glińskiego, rolnika z Łępic o postawie Żydów w związku z wejściem Armii Czerwonej na wschodnie ziemie Polski. 148 Dokument 49. Fragment relacji Tadeusza Kondrackiego, rolnika z Grajewa o postawach Żydów w okresie wkraczania Armii Czerwonej na wschodnie ziemie Polski. .......................................................................................................... 149 Dokument 50. Fragment relacji H.M., rolnika ze wsi Kamionka Nadbużna, o sytuacji po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ............................ 150 Dokument 51. Fragment relacji A.R., rolnika z Andrzejewa o udziale Żydów w radzieckich władzach terenowych po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .............................................................................................................. 151 Dokument 52. Fragment relacji I.T., rolnika z gminy Nur o udziale miejscowej ludności w radzieckich władzach terenowych, tworzonych po wejściu w 1939 r. Armii Czerwonej. ................................................................................... 152 Dokument 53. Relacja Anny Zalewskiej, uczennicy z Przytuł o sytuacji po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 153 Dokument 54. Relacja Bolesława Józefa Czarneckiego o sytuacji w Zambrowie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................ 154 Dokument 55. Relacja Stefana Dawida sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ............................................................................ 155 Dokument 56. Relacja Aleksandry Opolińskiej o sytuacji w regionie białostockim po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ......................................... 157 Dokument 57. Relacja Czesława Rogińskiego o sytuacji w Wąsoszu po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 159 Dokument 58. Relacja Ludwika Kuźnickiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 160 Dokument 59. Relacja Franciszka Romaniuka o sytuacji w Łomży po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 161 Dokument 60. Relacja Jana Lipińskiego o sytuacji w Łomży po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ............................................................................ 163 TOM III – DOKUMENTY I RELACJE POLSKIE – SPIS TREŚCI 9 ________________________________________________________________________________________________________ Dokument 61. Relacja Wacława Świderskiego o sytuacji w regionie łomżyńskim po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ....................................... 165 Dokument 62. Relacja Jana Krysznera o sytuacji w regionie łomżyńskim po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 168 Dokument 63. Relacja Stanisława Gosiewskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 170 Dokument 64. Relacja Franciszka Łukowskiego o sytuacji w regionie łomżyńskim po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ....................................... 172 Dokument 65. Relacja Mieczysława Głębockiego o sytuacji w gminie Szumowo po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................ 174 Dokument 66. Relacja Franciszka Pasiecznego o sytuacji w Wiżnie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 176 Dokument 67. Relacja Stanisława Modzelewskiego ze wsi Modzele Stare o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ............. 177 Dokument 68. Relacja Wacława Wagnera ze wsi Kraska Duża o sytuacji w regionie po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ....................... 179 Dokument 69. Relacja Józefa Myślińskiego z Giełczyna o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 180 Dokument 70. Relacja Anieli Kwiatkowskiej z Konarzyc o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 182 Dokument 71. Relacja Moniki Dziemian z Konarzyc o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................... 184 Dokument 72. Relacja Czesława Iwanowskiego z Kozarzycy o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .............................. 186 Dokument 73. Relacja Leokadii Cudowskiej o sytuacji w regionie w trakcie wyborów do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi. ............................ 188 Dokument 74. Relacja Józefa Reutta ze Stawisk o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ........................................................... 189 Dokument 75. Relacja Antoniego Pacholskiego ze Śniadowa sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .......................................... 190 Dokument 76. Relacja Jana Dębka ze Srebrnej o sytuacji we wsi po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 192 POLACY – SOWIECI – ŻYDZI - MICHAŁ GNATOWSKI 10 ________________________________________________________________________________________________________ Dokument 77. Relacja Czesława Piotrowskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 194 Dokument 78. Relacja Pawłą Bączyka o sytuacji w regionie po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 196 Dokument 79. Relacja Edwarda Kuczkowskiego o sytuacji w regionie po wkroczeniu Armii Czerwonej w e wrześniu 1939 r. ...................................................... 198 Dokument 80. Relacja Stanisław Szczupaka z Łomży o sytuacji w mieście po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 199 Dokument 81. Relacja Stanisława Nosarzewskiego o sytuacji w regionie po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .............................................. 201 Dokument 82. Relacja Aleksandra Kurzątkowskiwgo o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 203 Dokument 83. Relacja Antoniego Wiśniewskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 204 Dokument 84. Relacja Władysława Świderskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................... 205 Dokument 85. Relacja Eugeniusza Bobrowa o sytuacji w regionie podczas wyborów do Zgromadzenia Ludowego Zachodnie Białorusi w 1939 r. ............. 207 Dokument 86. Relacja Wiktorii Olesiak z Łap o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 208 Dokument 87. Relacja Juliana Choińskiego o sytuacji w regionie po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 210 Dokument 88. Relacja Stanisława Chmielewskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................... 211 Dokument 89. Relacja Władysława Czerkawskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................... 212 Dokument 90. Relacja Jana Huttera o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ........................................................................... 214 DDokument 91. Relacja Franciszka Milewskiego o sytuacji w Jeżewie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................................. 218 Dokument 92. Relacja Jerzego Zwierzchowskiego z Łomży o sytuacji po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................... 219 TOM III – DOKUMENTY I RELACJE POLSKIE – SPIS TREŚCI 11 ________________________________________________________________________________________________________ Dokument 93. Relacja Tadeusza Wądołowskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................... 221 Dokument 94. Relacja Czesława Czaplińskiego o sytuacji w regionie po wejściu Amii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ................................................................... 222 Dokument 95.Relacja Walentyny Niemyskiej o sytuacji w powiecie wysokomazowieckim po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ............................ 226 Dokument 96. Relacja Józefa Sopiołka o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ........................................................................... 230 Dokument 97. Relacja Władysława Ptaka o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ........................................................................... 231 Dokument 98. Relacja Kazimierz Wysockiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................................. 233 Dokument 99. Relacja Stanisława Dąbrowskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................... 235 Dokument 100. Relacja Józefa Mocarskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................................. 237 Dokument 101. Relacja Stanisława Ruszczyka o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................................. 239 Dokument 102. Relacja Aleksandra Boguckiego z Łomży o sytuacji w mieście po wkroczeniu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ........................................ 241 Dokument 103. Relacja Kazimierza Sokołowskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................... 243 Dokument 104. Relacja Czesława Więcka o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................................. 244 Dokument 105. Fragment relacji A. Z. funkcjonariusza straży więziennej z Łomży o okolicznościach aresztowania po ucieczce z niewoli niemieckiej w 1940 r. ................................................................................................................. 246 Dokument 106. Relacja Henryka Tarfułowskiego o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................... 247 Dokument 107. Relacja Józefy Grudzińskiej o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................................. 247 Dokument 108. Relacja Zofii Donieckiej o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ........................................................................... 251 POLACY – SOWIECI – ŻYDZI - MICHAŁ GNATOWSKI 12 ________________________________________________________________________________________________________ Dokument 109. Relacja Antoniego B[orawskiego] o oporze ludności regionu wobec radzieckich zaborców i postawach Żydów w latach 1940 -1941. .......... 253 Dokument 110. Fragment pamiętnika Józefa Klimaszewskiego o sytuacji ludności polskiej, żydowskiej oraz radzieckiej polityce w regionie łomżyńskim w latach 1939-1941. .............................................................................................. 263 Dokument 111. Fragment pamiętnika Grażyny Lipieńskiej przedstawiający udział mieszkańców w obronie Grodna oraz zachowanie części ludności żydowskiej. ................................................................................................................. 274 Dokument 112. Relacja Czesława Borawskiego o incydencie Żydów i grupy polskich kawalerzystów w Trzciannym we wrześniu 1939 r. ............................. 290 Dokument 113. Fragment relacji Stefana Kurowskiego o postawie żydowskiego milicjanta z regionu. ............................................................................................... 292 Dokument 114. Fragmenty rozmowy ks.Eugeniusza Marciniaka z Janiną Biedrzycką o stosunkach Polaków i Żydów w Jedwabnem po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r.. .......................................................................... 294 Dokument 115. Fragmenty rozmowy Ks. Eugeniusza Marciniaka z Jadwigą Wąsowską-Kordas o sytuacji w Jedwabnem po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. .................................................................................................... 300 Dokument 116. Fragment rozmowy ks. Eugeniusza Marciniaka z Genowefą Malczyńską o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................................................................................... 303 Dokument 117. Fragment rozmowy ks. Eugeniusza Marciniaka z Czesławem Magierskim o sytuacji w regionie po wejściu Armii Czerwonej we wrześniu 1939 r. ..................................................................................................................... 306 Dokument 118. Relacja ks. Edwarda Orłowskiego o sytuacji w regionie pod zaborem radzieckim. ............................................................................................. 308 Spis ilustracji. .............................................................................................................. 313 Indeks nazwisk. .......................................................................................................... 337 Indeks miejscowości. ................................................................................................. 343
