1. Zabór austriacki 2. Zabór Pruski 3. Zabór rosyjski

I. Zarys historii polskiego nowożytnego prawa karnego
1. Zabór austriacki
1787 Józefina
1797 ustawa karna dla Galicji Zachodniej
1804 Franciszkana
1852 Kodeks karny
1878 węgierski kodeks karny (tereny Spiszu i Orawy)
2. Zabór Pruski
1851 Kodeks karny Prus
1871 Kodeks karny Rzeszy Niemieckiej
3. Zabór rosyjski
1818 Kodeks Karzący Królestwa Polskiego
1848 Kodeks kar Głównych i Poprawczych
1876 wprowadzenie na terenach Królestwa Polskiego kodeksu
karnego rosyjskiego z 1866 r.
1915 wprowadzenie Kodeksu Tagancewa z 1903 na terenach
Królestwa Polskiego
4. Kodeks karny z 1932 r. („Kodeks Makarewicza”)
5. Prawo karne PRL
- 23 września 1944 r. Kodeks Karny Wojska Polskiego
- 31 sierpnia 1944 dekret o wymiarze kary dla faszystowsko – hitlerowskich
zbrodniarzy wojennych
- 13 czerwca 1946 „Mały Kodeks Karny”
- 19 kwietnia 1969 r. uchwalenie Kodeksu Karnego PRL, obowiązującego od
dnia 1 stycznia 1970 r.
6. Próba reformy prawa karnego w 1981 r.
7. Prawo karne w stanie wojennym i zmiany ustawodastwa karnego po
1981 r.
8. Prawo karne Rzeczpospolitej Polskiej
- Kodeks karny z dnia 6 czerwca 1997 r. (obowiązuje od dnia 1 września 1998 r.)
- Kodeks postępowania karnego z dnia 6 czerwca 1997 r. (obowiązuje od dnia 1
września 1998 r.)
- Kodeks karny wykonawczy z dnia 6 czerwca 1998 r. (obowiązuje od dnia 1 września
1998 r.)
- Kodeks karny skarbowy z dnia 10 września 1999 r.
- Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia z dnia 24 sierpnia
2001 r.
.
- Kodeks wykroczeń z dnia 20 maja 1971 r
Art. 237 Konstytucji RP
1. W okresie 4 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji w sprawach o wykroczenia orzekają kolegia do
spraw wykroczeń przy sądach rejonowych, przy czym o karze aresztu orzeka sąd.
2. Odwołanie od orzeczenia kolegium rozpoznaje sąd.
II. Źródła Prawa karnego
1. Budowa kodeksu karnego
a) część ogólna
Art. 116 k.k.
Przepisy części ogólnej tego kodeksu stosuje się do innych ustaw przewidujących odpowiedzialność
karną, chyba że ustawy te wyraźnie wyłączają ich zastosowanie.
b) część szczególna
c) część wojskowa
2. Pojęcia „przepisu prawnego” i „normy prawnej”
3. Wprowadzenie pojęć „normy sankcjonowanej” i
„sankcjonującej”
Przykłady:
Art. 148 k.k.
§ 1. Kto zabija człowieka,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności
albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. (56) Kto zabija człowieka:
1) ze szczególnym okrucieństwem,
2) w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,
3) w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
4) z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych,
podlega karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 3. Karze określonej w § 2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był
wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo.
§ 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Art. 9. § 1. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to
jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.
§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia,
popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach,
mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.
§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa
czynu zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć.
Art. 286 k.k.
§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego
rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo
wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej
rzeczy.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na
wniosek pokrzywdzonego.
Art. 288 k.k.
§ 1. Kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 3. Karze określonej w § 1 podlega także ten, kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo
narusza przepisy obowiązujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 415 k.c.
Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.
III. Prawo karne w systemie prawa
1. Normy konstytucyjne a prawo karne,
2. Prawo karne na tle innych dyscyplin
prawa,
Ad.1 Normy konstytucyjne a prawo karne
-
26 marca 1982 r. nowelizacja Konstytucji PRL z 1952 r. przewidująca powstanie Trybunału
Konstytucyjnego
ustawa o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 29 kwietnia 1985 r.
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Art. 7. Konstytucji RP z 1997 r.
Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
Art. 8 Konstytucji RP z 1997 r.
1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej.
Art. 193 Konstytucji RP z 1997 r.
Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu
normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od
odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.
Art. 30 Konstytucji RP:
Przyrodzona i niezbywalna godność
człowieka stanowi źródło wolności i praw
człowieka i obywatela. Jest ona
nienaruszalna, a jej poszanowanie i
ochrona jest obowiązkiem władz
publicznych.
Art. 31 Konstytucji RP
1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa
innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego,
czego prawo mu nie nakazuje.
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych
wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i
tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym
państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku
publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i
moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.
Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i
praw.
Art. 40. Konstytucji RP
Nikt nie może być poddany torturom ani
okrutnemu, nieludzkiemu lub
poniżającemu traktowaniu i karaniu.
Zakazuje się stosowania kar cielesnych.
Art. 42 Konstytucji RP
1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił
się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę
obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie
stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie
jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa
międzynarodowego.
2. Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie
karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach
postępowania. Może on w szczególności wybrać
obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie
korzystać z obrońcy z urzędu.
3. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie
zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.
Art.1 Kodeksu karnego z dnia 6 czerwca 1997 r.
§ 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten
tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod
groźbą kary przez ustawę obowiązującą w
czasie jego popełnienia.
§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego
społeczna szkodliwość jest znikoma.
§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu
zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w
czasie czynu.