Podstawowe aspekty środowiskowe poszukiwań i eksploatacji gazu z

Podstawowe aspekty środowiskowe poszukiwań
i eksploatacji gazu z łupków
Katarzyna Krajewska
Biuro Ochrony Środowiska w Centrali Spółki
Aspekty środowiskowe
1. Aspekt środowiskowe związane z poszukiwaniem i eksploatacją
konwencjonalnych złóż węglowodorów (zużycie materiałów, paliw i energii,
emisja hałasu, emisja substancji gazowych i pyłowych do powietrza, wyłączenie gruntów z
produkcji rolnej i ochrona powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniem, pobór wód i ochrona wód
powierzchniowych i podziemnych przed zanieczyszczeniem, gospodarka ściekowa, gospodarka
odpadami, w tym odpadami wydobywczymi, rekultywacja terenu).
2. Dodatkowe aspekty dotyczące gazu z łupków:
• związane z zabiegiem szczelinowania – dostępność wody,
zagospodarowanie cieczy pozabiegowej, substancje chemiczne;
• związane z dostępnością terenu – stopień zurbanizowania,
obszary chronione.
3. Inne aspekty środowiskowe (trzęsienia Ziemi, promieniotwórczość,
ucieczki metanu, zagrożenia dla wód podziemnych).
Zabieg szczelinowania hydraulicznego
1. Dostępność wody do zabiegu szczelinowania
Dodatkowe wymagania prawne związane z wdrożeniem wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej –
w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wprowadzono (18 marca br.)
obowiązek zbadania czy przedsięwzięcie może spowodować nieosiągnięcie celów
środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza.
2. Zagospodarowanie cieczy pozabiegowej – odpad czy ściek?
Ustalenie podstaw kwalifikacji kiedy ściek, a kiedy odpad. Ograniczone możliwości i sposoby
zagospodarowania odpadów/ścieków po zabiegu szczelinowania, potrzeba rozeznania rynku w
kwestiach kosztów i możliwości bezpiecznego zagospodarowania odpadów/ścieków po zabiegu
szczelinowania.
Istotne zagadnienia:
• rozwój technologii – ograniczenie ilości wody do zabiegu
szczelinowania, możliwości wielokrotnego jej użycia, metody
oczyszczania cieczy pozabiegowej;
• określenie zakresu badań oraz parametrów płynu zwrotnego i
możliwości jego zagospodarowania.
Zabieg szczelinowania hydraulicznego
dodatki chemiczne
• Zastosowanie w tradycyjnych metodach w celu intensyfikacji
wydobycia węglowodorów (zwiększenie wydajności oraz zwiększenie całkowitej
ilości wydobywanego gazu lub ropy);
• Różnorodność w zależności od rodzaju funkcji, którą pełnią (środki
regulujące pH, izolatory, środki sieciujące, środki kontrolujące jony żelaza, inhibitory
korozji, biocydy, kwasy, reduktory tarcia, substancje powierzchniowo-czynne, środki
żelujące, łamacze żelu, inhibitory osadów);
• Różny skład chemiczny w zależności od rodzaju złoża i jego
charakterystyki;
• Charakterystyka (toksyczność, sposób postępowania) używanych dodatków
określona jest przez dostawcę w Karcie Charakterystyki (zgodnie z
rozporządzeniem REACH);
• Stosowane w małych ilościach 0,5 - 1 % (99,5 %- 99 % - woda + piasek lub
propant);
• Substancje występujące w dodatkach występują: w detergentach,
kosmetykach, dodatkach do żywności;
• Rozwój technologii w kierunku używania substancji dopuszczonych
do stosowania w przemyśle spożywczym („green fracking”).
Inne aspekty środowiskowe
1. Trzęsienia Ziemi – badańnia wpływu procesu szczelinowania hydraulicznego na
ewentualne wystąpienie zjawisk sejsmicznych przeprowadzych w sierpniu 2011 r. na
otworze Łebień LE-2H na Pomorzu (na zlecenie MŚ - Instytut Geofizyki PAN w
Warszawie),
2. Promieniotwórczość (radioaktywność) utworów skalnych
podłoża – wyniki laboratoryjnych pomiarów zawartości pierwiastków
promieniotwórczych w rdzeniach wiertniczych z otworu Lubocino-1 wykonane przez
INSTYTUT NAFTY I GAZU w Krakowie, Laboratorium Geofizycznych Parametrów Skał i
Płynów Złożowych w maju 2011 r. wykazały, że utwory skalne z próbek rdzeni wiertniczych
z Lubocino-1 spełniają np. wymagania, jakim powinny odpowiadać surowce i materiały
stosowane w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi i inwentarza żywego określone
przez przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2007 r. w sprawie
wymagań dotyczących zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych potasu K-40,
radu Ra-226 i toru Th-228 w surowcach i materiałach stosowanych w budynkach
przeznaczonych na pobyt ludzi i inwentarza żywego, a także w odpadach przemysłowych
stosowanych w budownictwie, oraz kontroli zawartości tych izotopów (Dz. U. Nr 4, poz.
29);
3. Ucieczki metanu z otworu, z nieszczelności instalacji, ze
zbiorników cieczy pozabiegowych.
4. Zagrożenie dla użytkowych poziomów wód podziemnych.
Brak zagrożenia dla użytkowych poziomów wód podziemnych
(Lubocino-1)
do150 m ppt.
około 2750 m nadkładu
przeważnie praktycznie
nieprzepuszczalnego
sylur
ordowik
kambr
6
Szczelinowanie
(2894-2907)
Pęknięcia wywołane szczelinowaniem są po kontrolą
i nie mogą dotrzeć do nadległych warstw wodonośnych
Dzięki technologii mapowania pęknięć (prowadzonej od 2001 r.), bazującej na monitoringu i
pomiarach mikrosejsmicznych i miernikach przechyłu (tworzących mapę spękań), nie jest
możliwa niekontrolowana migracja płynów szczelinujących do nadległych warstw
wodonośnych poprzez niekontrolowane spękania.
Pomiary zasięgu
hydroszczelinowań
metodą
mikrosejsmiczną
zestawione dla
ponad 2200
otworów
wykonanych na
Barnett Shales
Żródło: The American Oil & Gas Reporter, 07.2010
7
Dziękuję
za uwagę !!!
8