dochodzenie praw autorskich

IP PANORAMA 05
DOCHODZENIE PRAW AUTORSKICH
Ciężar ochrony lub dochodzenia prawa autorskiego i praw pokrewnych spoczywa
głównie na właścicielu praw, który musi zidentyfikować wszelkie naruszenia i podjąć
decyzję, jakie środki należy zastosować, aby dochodzić swoich praw.
Informacji o rozwiązaniach dostępnych w danym państwie, a w miarę możliwości
również w państwach sąsiadujących, dostarczają prawnicy i kancelarie prawne
specjalizujące się w prawie autorskim. Dzięki nim łatwiej jest podjąć decyzję, czy, kiedy,
w jaki sposób i jakie kroki prawne można podjąć przeciwko naśladowcom
i naruszycielom oraz jak rozstrzygać związane z tym spory na drodze sądowej lub w inny
sposób.
1. W przypadku naruszenia prawa autorskiego lub praw pokrewnych pierwszym
krokiem może być wysłanie domniemanemu naruszycielowi pisma (zwanego
„wezwaniem do zaprzestania naruszeń”), informującego go o dopuszczeniu się
przez niego ewentualnego naruszenia. Zaleca się skonsultowanie treści takiego
pisma z prawnikiem. Jeśli doszło do naruszenia prawa autorskiego lub praw
pokrewnych w internecie (na przykład na skutek nieuprawnionego przesyłu,
powielania, zamieszczenia odnośników lub przechowywania w pamięci treści
objętych ochroną prawnoautorską), w niektórych państwach można:
1) wysłać do dostawcy usług internetowych „wezwanie do zaprzestania
naruszeń” zawierające prośbę o usunięcie ze strony nielegalnych treści
(procedura „powiadamiania i usuwania”) lub
2) powiadomić o potencjalnym naruszeniu dostawcę usług internetowych, który
powiadamia o tym z kolei swoich klientów i ułatwia tym samym rozwiązanie
problemu (procedura „powiadamiania i powiadamiania”).
2. Czasem najlepszą taktyką jest działanie z zaskoczenia. Wysłanie
naruszycielowi pisma informującego o stawianych mu zarzutach może
umożliwić mu ukrycie lub zniszczenie dowodów. Jeśli istnieje podejrzenie, że
naruszenia dopuszczono się umyślnie i znane jest miejsce, w którym do tego
dochodziło, bez wcześniejszego informowania naruszyciela można od razu
wystąpić do sądu z prośbą o wydanie nakazu przeszukania siedziby pozwanego
i zatrzymania potencjalnych dowodów.
1
IP PANORAMA 05
3. W zależności od różnych czynników, takich jak złożoność sprawy, dostępność
materiału dowodowego i obciążenie sądu pracą, postępowanie może trwać dość
długo. Aby zapobiec dalszym szkodom w tym okresie, można podjąć działania
prowadzące, ze skutkiem natychmiastowym, do zaprzestania domniemanych
naruszeń i zapobiegające wprowadzaniu do obrotu towarów naruszających
prawa autorskie. W celu zabezpieczenia dowodów, przed wydaniem
ostatecznego orzeczenia w danej sprawie, prawo większości państw dopuszcza
możliwość wydania naruszycielowi przez sąd tymczasowego nakazu
zaprzestania dalszych naruszeń.
4. Zaleca się wnoszenie powództwa przeciwko naruszycielowi, tylko w przypadku
gdy: (i) powód może udowodnić, że jest właścicielem praw autorskich, (ii) może
udowodnić, że doszło do naruszenia jego praw, oraz (iii) potencjalna wartość
wygranej sprawy sądowej jest wyższa od kosztów postępowania. Środki prawne,
jakie sąd może zasądzić w celu zrekompensowania naruszenia, obejmują
odszkodowanie, zakaz sądowy, nakaz zwrotu uzyskanych korzyści i nakaz
przekazania właścicielowi praw autorskich towarów naruszających te prawa.
Naruszyciel może być także zobowiązany do podania informacji na temat osób
trzecich zaangażowanych w wytwarzanie i rozpowszechnianie materiałów
stanowiących przedmiot naruszeń i ich kanałów dystrybucji. Ponadto sąd może
na wniosek orzec zniszczenie takich towarów bez odszkodowania.
5. Zgodnie z prawem autorskim mogą zostać nałożone sankcje karne za
wytwarzanie lub rozpowszechnianie kopiowanych materiałów. Karą za
naruszenie może być grzywna, a nawet pozbawienie wolności.
6. Aby zapobiegać importowi pirackich utworów, należy współpracować
z krajowymi służbami celnymi. Wiele państw stosuje środki transgranicznego
ścigania naruszeń, które umożliwiają właścicielom praw autorskich
i licencjobiorcom żądanie zatrzymania towarów, co do których istnieje
podejrzenie, że są efektem nielegalnego powielania lub podrabiania.
7. W niektórych przypadkach skutecznym sposobem na radzenie sobie
z naruszeniami jest arbitraż lub mediacja. Arbitraż posiada tę zaletę, że jest
mniej sformalizowany, trwa krócej i kosztuje mniej niż postępowanie sądowe.
2
IP PANORAMA 05
Ponadto wyrok sądu arbitrażowego łatwiej wykonać poza granicami kraju.
Z kolei zaletą mediacji jest zachowanie przez strony kontroli nad procedurą
rozwiązywania sporu. Mediacja pomaga więc utrzymać dobre stosunki
biznesowe z przedsiębiorstwami, z którymi jedna ze stron sporu chciałaby
kontynuować współpracę lub zawrzeć nowe umowy licencyjne bądź umowy
o licencjach wzajemnych. Za dobrą praktykę uważa się włączenie do umowy
licencyjnej zapisu o możliwości stosowania arbitrażu. Więcej informacji
znajduje się na stronie Centrum Mediacji i Arbitrażu przy Światowej Organizacji
Własności Intelektualnej: arbiter.wipo.int/center/index.html.
3