Pobierz plik - Podkarpacki Portal Pracy

1
SYTUACJA INSTYTUCJI RYNKU
R
PRACY
POWIATU STALOWOWOLSKIEGO
W KONTEKŚCIE UWARUNKOWAŃ
UWARUN
SPOŁECZNO - GOSPODARCZYCH
2
Spis treści:
................................
........................................ 3
Wprowadzenie ................................................................................................................................
Tło i główne założenia projektu „Podkarpacki Portal Pracy” ..............................................................
................................
3
Cel powstania i charakter raportu ................................................................................................
....................................... 4
Struktura raportu ................................................................................................................................
................................
................................ 5
I. Charakterystyka lokalnego rynku pracy w kontekście uwarunkowań społeczno - gospodarczych ... 10
1.1.Uwarunkowania powiatowego rynku pracy ................................................................
............................................... 10
1.1.1 Krótka charakterystyka społeczno-gospodarcza
społeczno
powiatu ....................................................
................................
10
1.1.2 Powiat w liczbach – podstawowe dane statystyczne ...........................................................
................................
18
1.2. Sytuacja powiatowego rynku pracy w opinii ekspertów
e
................................
............................................................
19
II. Diagnoza sytuacji instytucji rynku pracy działających w powiecie ....................................................
................................
23
2.1.Instytucje rynku pracy w statystykach ................................................................
........................................................ 23
2.2.Charakterystyka najistotniejszych instytucji rynku pracy powiatu .............................................
................................
23
Powiatowy Urząd Pracy w Stalowej Woli ................................................................
...................................................... 23
Ośrodek Kształcenia Zawodowego w Stalowej Woli ................................................................
..................................... 25
Regionalna Izba Gospodarcza w Stalowej Woli ................................................................
............................................. 25
Centrum Kształcenia Praktycznego w Stalowej Woli ................................................................
.................................... 26
Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Stalowej Woli ..............................................................
.............................. 27
OHP Komenda HP 9-17
17 w Stalowej Woli ................................................................
....................................................... 27
2.3.Uwarunkowania funkcjonowania instytucji rynku pracy w opinii ich przedstawicieli ................ 28
Spis źródeł ................................................................
................................................................................................
............................................. 31
3
WPROWADZENIE
Niniejszy raport powstał w wyniku analizy danych zastanych oraz serii wywiadów
pogłębionych przeprowadzanych w poszczególnych
poszczególnych powiatach Podkarpacia z lokalnymi
ekspertami rynku pracy oraz przedstawicielami instytucji rynku pracy. Całość prac podjętych
nad zebraniem informacji i przygotowaniem
przygotowa
niniejszego raportu stanowiła element
realizowanego przez Centrum Doradztwa Strategicznego s.c. (CDS) projektu pn.
„Podkarpacki Portal Pracy”, który współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w
ramach Europejskiego
pejskiego Funduszu Społecznego.
Tło i główne założenia projektu „Podkarpacki Portal Pracy”
Idea projektu „Podkarpacki Portal Pracy” powstała w oparciu o wcześniejsze doświadczenia
Centrum Doradztwa Strategicznego zdobyte podczas realizacji na terenie województwa
podkarpackiego projektów: „Matryca
„Mat
Kurcmana – nowy instrument rynku pracy”
pracy oraz
„Indeks Gotowości Rynkowej - nowy instrument monitorujący szansę na pracę absolwentów
ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego (IGR)".
(IGR)" Z doświadczeń
tych wynikało, że poziom upowszechnienia
upowszechn
informacji nt. usług rynku pracy i oferujących je
instytucji jest w województwie podkarpackim zdecydowanie niewystarczający. W
odpowiedzi na zdiagnozowane w ten sposób potrzeby powstała koncepcja projektu
„Podkarpacki Portal Pracy”,, którego główny cel
ce stanowi zapewnienie osobom pozostającym
bez zatrudnienia jak i poszukującym pracy całościowej i łatwo dostępnej informacji o
usługach rynku pracy na poziomie regionalnym oraz powiatowym. Informacja ta
zgromadzona i udostępniona będzie w formie ogólnodostępnego,
ępnego, regionalnego portalu
internetowego zamieszczonego pod adresem www.praca-podkarpackie.pl
podkarpackie.pl. (Warto w tym
miejscu zaznaczyć, iż w momencie powstawania niniejszego raportu Podkarpacki Portal
Pracy stanowił już gotowe narzędzie, uruchomione i powszechnie dostępne od połowy
kwietnia 2009 r.)
Całość projektu składa się z czterech głównych etapów, a bieżący raport jest efektem prac
podjętych w ramach etapu II: diagnostyczno-analitycznego.
diagnostyczno
Etapy i główne zadania
Termin realizacji
Etap I – przygotowawczy
sierpień – listopad 2008 r.
Etap II – diagnostyczno – analityczny
wrzesień 2008 – kwiecień 2009
Etap III – budowa powiatowych systemów informacji o
usługach i instrumentach rynku pracy
kwiecień – sierpień 2009
Etap IV – uruchomienie, upowszechnienie i promocja
Podkarpackiego Portalu Pracy
kwiecień 2009 – luty 2010
4
Cel powstania i charakter raportu
Celem powstania raportu jest diagnoza sytuacji instytucji rynku pracy powiatu
stalowowolskiego w kontekście społeczno-gospodarczej specyfiki powiatu,
powiatu w tym w
szczególności lokalnego rynku pracy.
pracy W ramach prac związanych z prowadzeniem badań w
poszczególnych powiatach Podkarpacia,, starano się również określić (w drodze
indywidualnych wywiadów) jak powinien zostać skonstruowany Podkarpacki Portal Pracy,
aby był narzędziem przydatnym i użytecznym dla podkarpackich instytucji rynku pracy.
Do opracowania wszystkich raportów dla 21 podkarpackich powiatów1 posłużyły
posłu
informacje,
których pozyskanie opierało się
si o wykorzystanie czterech podstawowych sposobów
gromadzenia danych, do których należały:
nale
− analiza źródeł
ródeł zastanych (w tym m.in. informacji pochodzących z Banku Danych
Regionalnych GUS, Urzędu Statystycznego w Rzeszowie, Wojewódzkiego Urzędu
Pracy
cy w Rzeszowie oraz zasobów internetowych, w tym stron internetowych
Starostw Powiatowych, Powiatowych Urzędów Pracy, Urzędów Miast i Gmin oraz
poszczególnych instytucji rynku pracy)
pracy 2;
− indywidualne wywiady pogłębione
pogł bione (IDI) przeprowadzone z 42 lokalnymi ekspertami
rynku pracy – po dwa wywiady w powiecie3;
− indywidualne wywiady pogłębione (IDI) przeprowadzone z 85 przedstawicielami
podkarpackich instytucji rynku pracy4;
− kontakt e-mailowy/telefoniczny
/telefoniczny z instytucjami rynku pracy w celu uzyskania
informacji o działalności instytucji, niedostępnej w zasobach internetowych.
Podobny,, choć mniej skoncentrowany na instytucjach rynku pracy, system gromadzenia
danych zastosowano również w jednym ze
z zrealizowanych przez Centrum Doradztwa
Strategicznego projektów pn. „Indeks Gotowości Rynkowej”. Jednym z czterech elementów
tego projektu były badania podkarpackich instytucji rynku pracy,
pracy, które uzupełniały obraz
uzyskany na podstawie badań trzech obszarów:
obszarów uczniów ponadgimnazjalnych szkół
1
Doświadczenie Centrum Doradztwa Strategicznego pokazały, iż sensownym jest zastosowanie podejścia, w
którym powiaty grodzkie, pomimo tego że administracyjnie stanowią odrębne jednostki, analizowane są łącznie
łą
z okalającymi je powiatami ziemskimi. Tylko bowiem w takim, komplementarnym ujęciu, uwidacznia się
specyfika badanego obszaru, a potraktowanie wspomnianych powiatów ziemskich jako autonomiczne i
niezależne od miejskiego centrum jednostki, byłoby zbyt dużym uproszeniem ich skomplikowanej sytuacji i
mogłoby przełożyć się w efekcie na nieodpowiadające rzeczywistości wyniki i wnioski.
2
Szczegółowy wykaz wykorzystanych źródeł znajduje się w Spisie źródeł zamieszczonym na końcu niniejszego
Raportu.
3
Wywiady
dy te przeprowadzane były w okresie październik - listopad 2008 roku, zanim kryzys dotknął
bezpośrednio polski rynek i gospodarkę. W związku z tym obraz poszczególnych powiatów mógł ulec od tego
czasu pewnym zmianom.
4
Wywiady te przeprowadzane były od grudnia
grudnia 2008 roku do marca 2009 roku, czyli w okresie, w którym kryzys
gospodarczy pojawił się w Polsce. Rynki powiatów bardziej wrażliwe na kryzys ulegały wówczas intensywnym
zmianom, informacje zatem pochodzące z wywiadów mogą dotyczyć specyficznego momentu w rozwoju
lokalnego rynku.
5
zawodowych,, pracodawców (w tym analizy ofert pracy) oraz ponadgimnazjalnych szkół
zawodowych. W związku z tym, że głównym obiektem zainteresowania we wspomnianym
projekcie były szanse na pracę absolwentów podkarpackich ponadgimnazjalnych szkół
zawodowych, analiza instytucji
stytucji rynku pracy koncentrowała się w dużej mierze na działaniach
skierowanych do młodych ludzi.
Niniejszy raport ujmuje sytuację instytucji rynku pracy w szerszym zakresie działalności oraz
zakorzenia ją w specyficznej sytuacji społeczno-gospodarczej
społeczno
powiatu. Informacja
uzyskiwana od przedstawicieli instytucji rynku pracy jest również głębsza, bowiem oprócz
wywiadów z lokalnymi ekspertami przeprowadzono również rozmowy z przedstawicielami
instytucji rynku pracy,, pozyskując także bardziej dogłębną, jakościową
ściową informację w
bezpośrednim kontakcie mailowym i telefonicznym.
Podstawowa różnica pomiędzy analizami przeprowadzonymi w ramach tych dwóch
projektów („Podkarpacki Portal Pracy” oraz „Indeks Gotowości Rynkowej”) tkwi jednakże w
celu w jakim one powstały.
y. Raport z badań instytucji rynku pracy przeprowadzonych w
ramach projektu „Indeks Gotowości Rynkowej” dotyczył wszystkich 21 powiatów
Podkarpacia5 razem, zawierał
wierał ilościowe ujęcie najważniejszych wymiarów analizy sytuacji
instytucji rynku pracy, spięte w syntetyczny wskaźnik tzw. wskaźnik PIRP (wskaźnik
potencjału instytucji rynku pracy) Jego celem głównym było zatem sprowadzenie
zgromadzonych informacji do formy umożliwiającej porównanie poszczególnych powiatów
na podstawie wystandaryzowanych kryteriów i niejako porangowanie ich według wpływu na
sytuację absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych.
Niniejszy raport nastawiony jest natomiast na jakościową
jakościową diagnozę oraz opis sytuacji
instytucji rynku pracy i w przeciwieństwie do wspomnianych wyżej badań,
badań celem nie jest tu
standaryzacja i dokonywanie porównań między powiatami, a uchwycenie specyfiki powiatu i
funkcjonujących w nim instytucji rynku pracy oraz wyróżników
yróżników lokalnego rynku pracy i
warunków w jakich instytucje te prowadzą swoją działalność.
działalność
Wszystkie 21 raportów umieszczonych zostało na Podkarpackim Portalu Pracy, a zdobyte tą
drogą informacje w dużym stopniu ukierunkowały proces tworzenia Portalu.
Struktura raportu
Raport
aport składa się z dwóch głównych części: diagnozy ogólnej sytuacji rynku pracy
prac w powiecie
oraz opisu specyfiki funkcjonujących w nim instytucji rynku pracy. Obie te części składają się
z rozdziałów bazujących na zróżnicowanych źródłach danych i ukazujących poszczególne
aspekty zaobserwowanej sytuacji.
Szczegółową strukturę raportu prezentuje poniższy schemat.
5
Liczba 21 powiatów dotyczy powiatów ziemskich, traktowanych łącznie z nakładającymi się na nie powiatami
grodzkimi zgodnie z uzasadnieniem zawartym w przypisie nr 1.
6
Schemat 1. Struktura raportu.
Raport "Sytuacja instytucji
rynku pracy powiatu
stalowowolskiego w
kontekście uwarunkowań
społeczno - gospodarczych"
I. Charakterystyka
lokalnego rynku pracy w
kontekście uwarunkowań
społeczno - gospodarczych
1.1. Uwarunkowania
powiatowego rynku pracy
1.2.Sytuacja powiatowego
rynku pracy w opinii
ekspertów
II. Diagnoza sytuacji
instytucji rynku pracy
działających w powiecie
2. 1. Instytucje rynku pracy
w statystykach
1.1.1 Krótka
charakterystyka społecznogospodarcza powiatu
1.1.2 Powiat w liczbach –
podstawowe dane
statystyczne
Źródło: Opracowanie własne.
2. 2. Charakterystyka
najistotniejszych instytucji
rynku pracy powiatu
2. 3. Uwarunkowania
funkcjonowania instytucji
rynku pracy w opinii ich
przedstawicieli
7
Poniżej wskazano kształt poszczególnych rozdziałów wchodzących w skład raportu.
Pierwsza część raportu pn. Charakterystyka lokalnego rynku pracy w kontekście
uwarunkowań społeczno – gospodarczych prezentuje rozbudowany obraz powiatu
wyłaniający się zarówno z podstawowych statystyk stanowiących wskaźniki sytuacji
społeczno-gospodarczej
gospodarczej obszaru jaki i opinii ekspertów na temat sytuacji powiatowego rynku
pracy. W przypadku rozdziału 1.1. Uwarunkowania powiatowego rynku pracy główne źródło
danych stanowi Bank Danych
ych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego, publikacje
Głównego Urzędu Statystycznego, analizy przeprowadzone przez Wojewódzki Urząd Pracy w
Rzeszowie oraz strategiczne dokumenty rozwoju poszczególnych powiatów. Treści zawarte w
tym rozdziale prezentują: dane fizyczne (m.in. umiejscowienie, powierzchnia), dane
demograficzne (m.in. liczba ludności, gęstość zaludnienia, współczynnik feminizacji, przyrost
naturalny, saldo migracji,
ji, struktura wieku mieszkańców), dane społeczne (m.in. struktura
wykształcenia mieszkańców,
szkańców, aktywność obywatelska) oraz dane gospodarcze (m.in.
struktura zatrudnienia, struktura podmiotów gospodarki narodowej, najważniejsi
pracodawcy powiatu, stopa bezrobocia, struktura osób bezrobotnych ze względu na wiek,
płeć, wykształcenie, długość
gość czasu pozostawania bez pracy)
pracy itp. Dane statystyczne stanowią
jednakże w tej części jedynie bazę do stworzenia swoistego skróconego profilu powiatu,
który zawarty został w podrozdziale 1.1.1. Krótka charakterystyka społeczno-gospodarcza
społeczno
powiatu. W celu
u stworzenia możliwości szybkiego zestawienia profili poszczególnych
powiatów, najważniejsze dane statystyczne ujęto w formie tabeli pełniącej rolę „metryczki”
powiatu. Stanowi ona część 1.1.2 niniejszego raportu pn. Powiat w liczbach – podstawowe
dane statystyczne.
Z kolei rozdział 1.2. Sytuacja powiatowego rynku pracy w opinii ekspertów zawiera
podsumowanie wywiadów pogłębionych przeprowadzonych z lokalnymi przedstawicielami
rynku pracy i ma na celu uzupełnienie obrazu powiatu wyłaniającego się z danych
statystycznych o opinie osób posiadających wiedzę ekspercką,
ekspercką zakorzenionych w lokalnym
rynku, co pozwoliło uzyskać dostęp do informacji wykraczającej poza możliwości ujęcia
statystycznego. Zrealizowane w tym celu wywiady obejmowały
obejmowały pięć głównych grup
zagadnień takich jak:
− powiatowy
towy rynek i gospodarka lokalna (aktualna sytuacja, punkty zwrotne i zmiany
zachodzące na przestrzeni lat, silne i słabe strony, bariery rozwoju, wyróżniki
powiatu, dominujące branże);
branże)
− potencjał zatrudnieniaa i poziom przedsiębiorczości mieszkańców (trendy w strukturze
zatrudnienia, rola migracji zarobkowych, występowanie szarej strefy i in.);
in.)
− bezrobocie (grupy osób w najtrudniejszej sytuacji na lokalnym rynku pracy, typy
kierowanych do nich działań, poziom motywacji
motywacji osób pozostających bez pracy);
pracy)
− kluczowe instytucje rynku pracy i doświadczenia współpracy (wskazanie instytucji
najbardziej dostrzegalnych na powiatowym rynku, ich rola i pełnione funkcje,
8
współpraca międzyinstytucjonalna w powiecie – doświadczenia
doświadczeni i domeny
podejmowania wspólnych działań);
działań)
− oferta usług rynku pracy w powiecie (trwałość rezultatów poszczególnych usług i
instrumentów, identyfikacja braków w dostępnej ofercie, rola funduszy europejskich
w działalności instytucji, adekwatność oferty w stosunku
stosunku do potrzeb).
potrzeb)
Druga część niniejszego raportu pn. Diagnoza sytuacji instytucji rynku pracy działających w
powiecie koncentruje się na opisie sytuacji i działalności powiatowych instytucji rynku pracy.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę na przyjętą w niniejszym opracowaniu definicję
instytucji rynku pracy. Podstawowe kryterium rozumienia instytucji rynku pracy stanowi
definicja przyjęta w Ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy6. Ponadto, do
listy instytucji szkoleniowych (ujętych w ogólnopolskim Rejestrze Instytucji Szkoleniowych)
dodano Zakłady Doskonalenia Zawodowego (Ośrodki Kształcenia Zawodowego), Centra
Kształcenia Praktycznego, Centra Kształcenia Ustawicznego oraz Cechy Rzemiosł Różnych,
które wprawdzie w zestawieniu tym nie figurowały, ale są niezwykle istotne dla
powiatowych rynków szkoleń i pełnią w tym zakresie rolę właściwą dla instytucji rynku pracy.
Zakres instytucji rynku pracy poszerzono również o instytucje i organizacje pozarządowe
wpływające na rynek pracy, a nie figurujące w poszczególnych wykazach, a także Ośrodki
Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, ze względu na zakres prowadzonej
działalności oraz kontakt z osobami dotkniętymi problemem bezrobocia, do których przede
wszystkim adresowany jest tworzony
tworzony Portal. Ponadto, instytucje te w dobie funduszy
europejskich często realizują projekty wykraczające poza ustawową działalność, przez co w
rosnącym stopniu wpływają na lokalne rynki pracy.
Rozdział 2.1. Instytucje rynku pracy w statystykach stanowi wstępny, ogólny ogląd liczby i
rodzajów występujących w powiecie instytucji. Poszczególne powszechnie dostępne
zestawienia/rejestry instytucji zweryfikowano w oparciu o wiedzę lokalnych ekspertów,
którzy wskazywali najaktywniejsze w powiecie organizacje
organizacje oraz poprzez kontakt bezpośredni
z poszczególnymi organizacjami.
Ze wskazanymi przez ekspertów najaktywniejszymi instytucjami rynku pracy nawiązano
bezpośredni kontakt mailowy w celu uzyskania informacji dotyczących podejmowanej przez
nie działalności.
ci. Uzyskane w ten sposób dane, rozbudowane o informacje pochodzące ze
źródeł internetowych oraz wywiadów z przedstawicielami instytucji, posłużyły do stworzenia
charakterystyki kluczowych w powiecie instytucji rynku pracy zawartej w rozdziale 2.2.
Z kolei ostatni
statni rozdział raportu (rozdział 2.3.),, dotyczący uwarunkowań funkcjonowania
instytucji rynku pracy w powiecie, jest bezpośrednim efektem wywiadów przeprowadzonych
z przedstawicielami instytucji rynku pracy województwa podkarpackiego. Ukazuje on
6
Dz.U. 2004 Nr 99 poz. 1001.. Do instytucji rynku pracy zgodnie z artykułem 6 ustawy zalicza się; 1) publiczne
służby zatrudnienia; 2) Ochotnicze Hufce Pracy; 3) agencje zatrudnienia; 4) instytucje szkoleniowe; 5) instytucje
dialogu społecznego; 6) instytucje partnerstwa lokalnego.
9
działalność
ność instytucji w kontekście wewnętrznych i zewnętrznych uwarunkowań ich
funkcjonowania. Wywiady te obejmowały następujące zagadnienia:
− zakres działalności instytucji (podstawowy
(podstawowy obszar działalności, grupa odbiorców usług
proponowanych przez instytucję, przemiany zachodzące w działalności instytucji na
przestrzeni lat, realizowane przedsięwzięcia nowatorskie);
nowatorskie)
− wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania działalności (identyfikacja problemów w
sferze zasobów, dostępność informacji nt. powiatowego rynku pracy, planowanie
pl
działań, czynniki sprzyjające i hamujące rozwój instytucji, główne źródła finansowania
działalności, występowanie zjawiska konkurencji);
konkurencji)
− współpraca międzyinstytucjonalna (w instytucji objętej wywiadem oraz
obserwowalna w powiecie, idealny model współpracy);
ws
− oczekiwania względem Podkarpackiego Portalu Pracy (najbardziej użyteczne funkcje,
dodatkowe elementy jakie mogłyby być przydatne w pracy instytucji).
instytucji)
10
I. CHARAKTERYSTYKA LOKALNEGO
LOKAL
RYNKU PRACY W KONTEKŚCIE
ONTEKŚCIE UWARUNKOWAŃ
UWARUNKOWA
SPOŁECZNO - GOSPODARCZYCH
1.1.Uwarunkowania
Uwarunkowania powiatowego rynku pracy
1.1.1 Krótka charakterystyka społeczno-gospodarcza powiatu
Powiat stalowowolski jest najbardziej wysuniętym na północ powiatem województwa
podkarpackiego. Sąsiaduje z powiatami kolbuszowskim, niżańskim, tarnobrzeskim,
tarnobrzes
a od
strony północnej z województwami świętokrzyskim i lubelskim. „Powiat stalowowolski jako
jednostka administracyjna nie ma długiej przeszłości. Zresztą nie może jej mieć, skoro jego
siedziba – Stalowa Wola, to miasto którego budowa ruszyła w 1937 roku,
roku, w ramach realizacji
planu Centralnego Okręgu Przemysłowego. Miasto liczy więc obecnie 70 lat, a stworzony
wokół niego powiat – w dzisiejszym kształcie – powstał w 1999 r.”7
Powiat stalowowolski według danych GUS z końca 2006 roku rozpościera się na powierzchni
833 km2 co plasuje go na 10 miejscu wśród największych powiatów ziemskich w
województwie podkarpackim8.
7
Strona internetowa Starostwa Powiatowego, Przygotowano na podstawie albumu "Powiat
Powiat Stalowowolski”
wydanego przez Wydawnictwo "Sztafeta". Tekst: Tomasz Wosk.
Wosk
8
Powiaty 2007, GUS.
11
Mapa 1. Powiat stalowowolski na tle województwa podkarpackiego.
Źródło: Opracowanie własne.
Powiat ten w grudniu 2007 roku liczył 108 5229 mieszkańców. Gęstość
ęstość zaludnienia osiąga tu
2
130 os./km co plasuje powiat pomiędzy
po
maksimum dla powiatów ziemskich osiąganym w
2
powiatach mieleckim (172 os./ km ) oraz dębickim (171 os./ km2), a minimum wyznaczanym
przez powiat bieszczadzki – 19 os./km2. Współczynnik feminizacji w powiecie
stalowowolskim wynosi 105 (kobiet przypadających na 100 mężczyzn. Dość niepokojący jest
ujemny przyrost naturalny, który w skali regionu jest niewiele wyższy od najniższego,
obserwowanego w Przemyślu. W roku 2007 wyniósł
wynió on -0,3
0,3 w przeliczeniu na 1000
10
mieszkańców, co w praktyce oznacza -34 osoby . Jeszcze silniej ta tendencja zarysowała się
w I kwartale 2008 roku11, kiedy współczynnik w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wyniósł
-2,5,
2,5, co oznacza przewagę zgonów nad urodzeniami żywymi w liczbie 67 osób. Jeszcze
bardziej niepokojący jest najwyższy spośród wszystkich powiatów ziemskich regionu odpływ
mieszkańców w wyniku migracji – saldo migracji stałej wyniosło w powiecie stalowowolskim
stalowowol
w I kwartale 2008 roku -79
79 osób, z czego aż 55,7% stanowiły odpływy zagraniczne.
Mimo tak znacznego odpływu mieszkańców, obserwowanego w wyniku zarówno ruchów
naturalnych, jak i migracyjnych, struktura wieku ludności powiatu nie odbiega znacząco od
wojewódzkiej:
jewódzkiej: 65% stanowią osoby w wieku produkcyjnym, 1/5 osoby w wieku
9
Biuletyn statystyczny I kwartał 2008 roku,
roku GUS.
Biuletyn statystyczny I kwartał 2008 roku,
roku GUS.
11
Biuletyn statystyczny II kwartał 2008 roku,
roku GUS.
10
12
przedprodukcyjnym, resztę natomiast osoby w wieku poprodukcyjnym. W powiecie
stalowowolskim na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 22,5 osoby w wieku
poprodukcyjnym i jest
est to wynik nieznacznie
nieznacznie niższy niż średnia w województwie wynosząca
24,2.
Oprócz struktury wieku istotna jest także struktura wykształcenia mieszkańców. Wg danych
uzyskanych podczas Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 powiat stalowowolski wypada
pod tym względem w sposób
osób zbliżony do województwa ogółem. 1/3 mieszkańców stanowią
osoby z wykształceniem średnim (w tym ok. 7,5% z średnim zawodowym), co piąta osoba ma
wykształcenie zasadnicze zawodowe, co trzecia natomiast podstawowe.
Tabela 1 Struktura
ktura wykształcenia mieszkańców powiatu stalowowolskiego.
wyższe
policea
lne
średnie
razem
zawodowe
ogólnokształc
ące
zasadnicze
zawodowe
podstawow
e
ukończone
Powiat
stalowowolski
9,32%
2,80%
29,01
%
7,48%
21,53%
22,60%
30,28%
Województwo
podkarpackie
8,46%
3,09%
27,56
%
7,27%
20,29%
23,76%
31,99%
podstawowe
nieukończone i
bez
wykształcenia
nieustalon
e
3,58%
3,94%
Źródło: Narodowy Spis Powszechny 2002.
Zaledwie co dziesiąta osoba w powiecie stalowowolskim posiada wykształcenie wyższe. To,
co prawda, nieco więcej niż w województwie, mniej jednak niż w miastach na prawach
powiatu – tam odsetek osób z wykształceniem wyższym waha się od 13% w Tarnobrzegu do
ok. 20% w Rzeszowie.
W ciekawy sposób współgra to ze strukturą wykształcenia osób bezrobotnych – mimo, iż
jedynie co dziesiąta osoba w powiecie stalowowolskim posiada wykształcenie wyższe, aż
11% bezrobotnych zarejestrowanych w powiecie w czerwcu 2008 roku stanowiły osoby z
takim wykształceniem. Warto jednak mieć na uwadze, że dane te dotyczą czerwca, a jest to
okres kiedy absolwenci rejestrują się jako bezrobotni, aby uzyskać prawo do stażu. Pośród
wszystkich zarejestrowanych w PUP bezrobotnych dominującą grupę stanowiły jednak osoby
z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym (27%), co druga osoba miała wykształcenie
średnie zawodowe lub zasadnicze zawodowe.
2,42%
1,21%
13
Wykres 1 Wykształcenie osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie
Urzę
Pracy w
Stalowej Woli w czerwcu 2008 r.
11%
27%
25%
25%
12%
Wyższe
Zasadnicze zawodowe
Średnie zawodowe
Gimnazjalne i niższe
Średnie ogólnokształcące
Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie.
Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w stalowowolskim urzędzie pracy wyniosła w
czerwcu 2008 roku 4 280 czyli o 279 osób mniej niż w grudniu 2007 roku. Analogicznie
Analogiczni stopa
bezrobocia spadła z 10 do 9,3%, co stanowi wynik o 3 punkty procentowe niższy niż średnia
dla województwa oraz najniższy wśród wszystkich powiatów ziemskich w województwie12.
Zbliżony odsetek osiąga jedynie powiat niżański. Poziom bezrobocia w powiecie
stalowowolskim systematycznie maleje od czerwca 2004 roku z lekkim załamaniem w
grudniu 2004 r. i grudniu 2005 r., co nie zmienia jednak ogólnej tendencji spadkowej13.
12
13
Analiza sytuacji bezrobotnych w województwie podkarpackim w I półroczu 2008 roku,
roku, WUP Rzeszów.
Informacje zamieszczone na stronie Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli.
14
Wykres 2 Dynamika stopy bezrobocia w powiecie stalowowolskim
stalowowolskim i województwie podkarpackim.
20%
18%
18%
19%
18%
17%
18%
16%
15%
14%
14%
17%
15%
15%
14%
13%
14%
13%
13%
12%
10%
10%
10%
9%
8%
VI 2004 XII 2004 VI 2005 XII 2005 VI 2006 XII 2006 VI 2007 XII 2007 VI 2008
powiat stalowowolski
województwo
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Stalowej Woli.
Wśród 4 280 bezrobotnych zarejestrowanych w powiecie stalowowolskim w czerwcu 2008
roku:
− 63,7% stanowiły kobiety;
− 40% to mieszkańcy wsi i jest to najmniejszy odsetek bezrobotnych mieszkających na
terenach wiejskich spośród wszystkich powiatów województwa podkarpackiego;
− 91%
% stanowiły osoby bez prawa do zasiłku;
− 28% to bezrobotni bez żadnego doświadczenia zawodowego;
− co
o drugi bezrobotny nie ma ukończonych 35 lat;
− 23,2% tej grupy to osoby pozostające bez pracy 2 lata bądź dłużej, co, choć oznacza,
że co piąty zarejestrowany bezrobotny w powiecie dotknięty jest bezrobociem
długotrwałym, stanowi to wynik o 12 punktów procentowych
procentowych niższy niż średnia dla
województwa.
Warto spojrzeć na długość czasu
czas pozostawania bez pracy osób, które zarejestrowane były w
stalowowolskim urzędzie pracy jako bezrobotni w czerwcu 2008 roku.
roku. Okazuje się bowiem,
że prawie 13% stanowią osoby nie pracujące
pra
dłużej niż 12 miesięcy,
miesięcy kolejne 20% to
natomiast osoby poszukujące pracy od 6 do 12 miesięcy.
Niemniej jednak, w pewnym stopniu o możliwości wyjścia z bezrobocia i wejścia na rynek
pracy świadczy także liczba ofert pracy, które pojawiają się w urzędach.
urzędach. Według danych WUP
Rzeszów w Powiatowym Urzędzie Pracy w Stalowej Woli w I półroczu 2008 roku, na jedną
ofertę przypadało w powiecie 21 bezrobotnych.
bezrobotnych. Wynik ten plasuje powiat stalowowolski na
15
1 miejscu wśród powiatów ziemskich jako ten z najbardziej optymalnym
optymalnym stosunkiem liczby
14
bezrobotnych w odniesieniu do liczby ofert pracy .
O charakterze gospodarki powiatu, pomimo braku danych dotyczących zawodów lokalnie
deficytowych i nadwyżkowych, można w pewnym stopniu wnioskować w oparciu o
informacje na temat struktury zatrudnienia.
Wykres 3 Zatrudnienie w powiecie stalowowolskim według sektorów gospodarki (stan na
31.XII.2006 r.).
województwo podkarpackie
29%
powiat stalowowolski
11%
0%
sektor rolniczy
10%
29%
20%
49%
20%
sektor przemysłowy
30%
40%
22%
22%
50%
60%
sektor usług rynkowych
70%
18%
80%
90% 100%
sektor usług nierynkowych
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS.
Pod względem zatrudnienia, według stanu na 31.12.2006, powiat stalowowolski stanowił
stanowi
zdecydowanie powiat przemysłowy:
− prawie połowa osób pracujących w powiecie w grudniu 2006 roku, zatrudnionych
było w sektorze przemysłowym, co przewyższa średnią dla województwa o 20%;
− 40% pracujących mieszkańców powiatu zatrudnionych
zatru
było w sektorze usługowym i
jest to wynik zbliżony do średniej wojewódzkiej;
wojewódzkiej
Obraz ten zgodny jest z charakterem regionu warunkowanym w dużym stopniu historycznie.
„Powiat stalowowolski jest najbardziej uprzemysłowionym powiatem w województwie
podkarpackim. W gospodarce dominuje przemysł ciężki: hutniczy, zbrojeniowy,
elektromaszynowy i energetyczny zlokalizowany w mieście Stalowa Wola (…) Poza miastem
Stalowa Wola pozostałe gminy to tereny typowo rolnicze.”15 Warto jednak zwrócić uwagę, że
14
15
Tamże.
Strategia rozwoju powiatu stalowowolskiego,
stalowowolskiego czerwiec 2004, str. 11.
16
procent
nt zatrudnienia w sektorze rolniczym w powiecie jest niemal trzykrotnie niższy niż
ogółem w województwie.
Według analiz dokonanych na potrzeby Strategii Rozwoju Powiatu w 2004 roku „najwięcej
miejsc pracy najemnej utworzonych jest w przemyśle (blisko 55% ogółu)
ogółu) w tym ponad 38% w
16
spółkach należących do Grupy Kapitałowej Huta Stalowa Wola . Sytuacja na rynku pracy w
powiecie jest ściśle powiązana i uzależniona od sytuacji tego największego w regionie
pracodawcy.”17 Jak stwierdzają dalej autorzy diagnozy sytuacji
sytuacji w powiecie: „wśród
mieszkańców powiatu stalowowolskiego zauważalny jest jednak proces powolnego wzrostu
poziomu myślenia przedsiębiorczego, powstają prywatne firmy, dostosowane do wymogów
gospodarki rynkowej, świadczące usługi rynkowe i nierynkowe. Sytuacja
Sytuacja ta pozostawia
18
jednak wciąż wiele do życzenia.” Jeszcze silniej specyfikę regionu potwierdza porównanie
obrazu podziału podmiotów gospodarki narodowej działających na terenie powiatu w
poszczególnych sektorach gospodarki z możliwością zatrudnienia w tych
tych sektorach19.
Wykres 4 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w powiecie stalowowolskim w systemie
REGON (stan na 31.XII.2006 r.).
8%
72%
Powiat stalowowolski
17%
2%
9%
68%
Województwo
podkarpacki
21%
2%
0%
20%
40%
60%
80%
sektor usług nierynkowych
sektor usług rynkowych
sektor przemysłowy
sektor rolniczy
Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS.
16
Grupa Kapitałowa zrzesza obecnie 6 spółek zależnych i 9 stowarzyszonych funkcjonujących między innymi na
Ukrainie, Białorusi czy Kazachstanie. Jednostką dominującą jest jednak Huta Stalowa Wola S.A., według
informacji zamieszczonych na stronie HSW S.A.: http://www.hsw.pl/grupa.php
17
Strategia rozwoju powiatu stalowowolskiego,
stalowowolskiego czerwiec 2004, str. 24.
18
Tamże, str. 64.
19
Sytuacja ta z pewnością uległa zmianie w obliczu kryzysu gospodarczego oraz zwolnień dokonanych z tego
powodu w Hucie Stalowa Wola.
17
Chociaż pod względem liczby podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w
powiecie stalowowolskim w systemie REGON zdecydowanie dominuje sektor usług,
zwłaszcza usług rynkowych (usługi rynkowe: 72,4% podmiotów, nierynkowe: 8,3%) to
potencjał zatrudnienia
ia w tym sektorze nie jest imponujący. Innymi słowy, mimo iż ponad
80% przedsiębiorstw w powiecie zajmuje się działalnością usługową to zatrudnienie w tym
sektorze znajduje jedynie 40%
40 wszystkich pracujących w powiecie. Odwrotną
O
sytuację
obserwujemy w przypadku sektora przemysłowego: ok. 17% przedsiębiorstw gwarantuje tu
prawie połowę zatrudnienia na terenie powiatu.
powiatu
Powiat stalowowolski jest obszarem zachęcającym do inwestycji ze względu na
zlokalizowanie na jego terenie podstrefy Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej
zarządzanej przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie. Według danych
Ministerstwa Gospodarki, stan na 31 grudnia 2006 r.20, TSSE zajmowała wśród 14
istniejących w Polsce specjalnych stref ekonomicznych:
ekonom
− 10 miejsce pod względem największych nakładów na promocję strefy;
− 4 miejsce pod względem najwyższych kwot zwolnienia od podatku z jakich skorzystali
zarządzający specjalnymi strefami ekonomicznymi;
− 6 miejsce pod względem największych nakładów inwestycyjnych;
inwe
− 3 miejsce pod względem najwyższego poziomu zatrudnienia (w liczbach
bezwzględnych);
− 3 miejsce pod względem największej liczby zezwoleń wydanych na prowadzenie
działalności (88, najwyższa wartość dla strefy katowickiej 143).
W obrębie TSSE funkcjonuje
cjonuje podstrefa Stalowa Wola, której obszar położony jest w
południowej części kompleksu przemysłowego Huty Stalowa Wola S.A. (HSW S.A.) oraz na
terenach będących własnością gminy Stalowa Wola.
Podstrefa Stalowa Wola obejmuje 239,32 ha i wg danych z 30 czerwca 2008 roku firmy
działające na jej obszarze zatrudniają 5146 osób, w tym 3133 stanowią nowe miejsca pracy21.
Zezwolenie na działalność w podstrefie posiadają według danych z czerwca 2008 roku 22
przedsiębiorstwa. „Preferowany rodzaj inwestycji w ramach
ramach tradycyjnych branż to:
− przemysł motoryzacyjny;
− przemysł maszyn ciężkich w tym maszyn do budowy autostrad;
− przemysł metalowy i elektromaszynowy;
− przemysł wykorzystujący zaawansowane technologie;
− przemysł komponentów dla budownictwa;
− produkcja oparta o wytwarzane w HSW S.A. materiały i półfabrykaty;
− przemysł metali nieżelaznych;
20
Informacja o realizacji Ustawy o Specjalnych Strefach Ekonomicznych. Stan na 31 grudnia 2006 r.,
r
Ministerstwo Gospodarki, Warszawa, maj 2007 r.
21
W oparciu o informacje ze strony TSSE Wisłosan,
http://www.tsse.pl/gfx/pl/opisy_moduly/74/215/tsse__info_30.06.2008.doc
18
− przetwórstwo złomu metali;
− produkcja materiałów pomocniczych dla HSW S.A. np. recycling złomowanych
urządzeń stalowych.”22
Oprócz funkcjonującej na terenie powiatu podstrefy TSSE Wisłosan, dowodem na
atrakcyjność inwestycyjną powiatu jest fakt, że, według rejestru REGON z 2007 r., na
terenie powiatu funkcjonuje 51 spółek z kapitałem zagranicznym. Spośród wszystkich
powiatów ziemskich większa liczba takich spółek działa jedynie w powiecie
powiecie mieleckim,
23
gdzie jest ich 59 .
1.1.2 Powiat w liczbach – podstawowe dane statystyczne
Nazwa powiatu
Nazwy gmin wchodzących w skład powiatu
Powierzchnia powiatu
Liczba ludności
Współczynnik feminizacji
(liczba kobiet przypadająca na 100 mężczyzn)
Gęstość zaludnienia
Przyrost naturalny na 1000 mieszkańców
Wskaźnik obciążenia demograficznego
(liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób
w wieku produkcyjnym)
Saldo migracji na 1000 mieszkańców
Wskaźnik aktywności obywatelskiej
(liczba organizacji pożytku publicznego przypadająca na 1000
mieszkańców)
24
Wskaźnik Potencjału Instytucji Rynku Pracy
Wskaźnik aktywności gospodarczej
(liczba zarejestrowanych w systemie REGON prywatnych
podmiotów gospodarczych przypadająca na 1000 mieszkańców)
Stopa bezrobocia
Liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych
Udział kobiet w ogólnej liczbie zarejestrowanych bezrobotnych
22
Powiat stalowowolski
−
−
−
−
−
−
Bojanów.
Pysznica.
Radomyśl nad Sanem.
Stalowa Wola.
Zaklików.
Zaleszany.
2
833 km
108 522
105
2
130 os./km
-0,3
53,0
--4,8
0,19
8,43
76,24
9,3%
4 280
64%
W oparciu o informacje ze strony TSSE Wisłosan, http://www.tsse.pl/pl/20/
Najwięksi inwestorzy zagraniczni na Podkarpaciu,
http://www.coi.rzeszow.pl/pl/portal_inwestycyjny/bezposrednie_inwestycje_zagranic/inwestycje_w_regionie/
24
Wskaźnik stworzony w ramach projektu „Indeks Gotowości Rynkowej – nowy instrument monitorujący
szanse na pracę absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych województwa podkarpackiego”. Opis
metodologii konstrukcji wskaźnika znajduje się w „Raporcie z badań
badań instytucji rynku pracy w województwie
wojew
podkarpackim” powstałym w ramach ww. projektu i dostępnym na stronach www.cds.krakow.pl oraz
www.praca-podkarpackie.pl.
23
19
Udział bezrobotnych bez prawa do zasiłku w ogólnej liczbie
zarejestrowanych bezrobotnych
Odsetek osób bezrobotnych do 34 roku życia
Odsetek osób bezrobotnych powyżej 55 roku życia
Średnie wynagrodzenie brutto
Pracujący mieszkańcy powiatu według sektorów zatrudnienia
91%
53%
6,29%
2546,18 zł.
−
−
−
−
sektor rolniczy: 11,2%.
sektor przemysłowy: 48,6%.
sektor usług rynkowych: 22,3%.
sektor usług nierynkowych: 17,8%.
Największy pracodawca powiatu
− Huta Stalowa Wola S.A.
Źródła: „Powiaty 2007”,, GUS; Biuletyn statystyczny województwa podkarpackiego I kwartał; Biuletyn
statystyczny województwa podkarpackiego II kwartał; Analiza sytuacji bezrobotnych w województwie
podkarpackim w I półroczu 2008 roku, WUP Rzeszów; „Raport z badań instytucji rynku pracy w województwie
podkarpackim”, baza Organizacji Pożytku Publicznego dostępna na stronie www.ngo.pl.
www.ngo.pl
Przytoczone dane prezentują stan na 31.12.2007r.,
31.12.2007 , z wyjątkiem liczby organizacji pożytku publicznego (stan na
24.02.2009r.),
), liczby podmiotów gospodarki narodowej (stan na 31.12.2006r.), danych WUP Rzeszów
dotyczących bezrobocia (stan na 30.06.2008r.)
1.2. Sytuacja powiatowego rynku pracy w opinii ekspertów
Ogólnie sytuacja na stalowowolskim rynku pracy oceniana jest przez ekspertów bardzo
dobrze, pewnych komplikacji dostarcza jednak narastający kryzys gospodarczy. Przed recesją
powiat stalowowolski charakteryzował się jedną z najniższych w województwie stóp
bezrobocia, co związane było głównie z intensywnym rozwojem przemysłu,
przemysłu szczególnie
dostrzegalnym w ostatnich 2--3
3 latach. W dużym stopniu rozwój ten stymulowany był przez
politykę Huty Stalowa Wola S.A.,
S.A., która udostępniła swoje niewykorzystane tereny nowym
inwestorom. Pozwoliło to uruchomić nowe przedsięwzięcia, które na tyle wykorzystały
zasoby ludzkie powiatu, że pojawiły się problemy z brakiem pracowników,
pracowników co z kolei
doprowadziło do uruchomienia licznych „kursów
„kursów dokształcających w zawodach
poszukiwanych na
a lokalnym rynku”.
rynku”. Ta polityka „otwarcia się” Huty budziła silne emocje i
skrajnie różne opinie. Pokonanie tych uprzedzeń zaowocowało jednak znacznym
przyspieszeniem rozwoju gospodarczego.
Jak jednak twierdzą eksperci, obserwowana obecnie recesja,, zwłaszcza
zwłaszc
na rynkach
zachodnich, może negatywnie odbić się na sytuacji stalowowolskiego rynku pracy, bowiem,
jak informują nasi rozmówcy „zarówno
„zarówno duże jak i małe oraz średnie firmy są mocno
powiązane z międzynarodowymi koncernami”.
koncernami”. Ponadto, duże znaczenie na terenie
tere
powiatu
ma dotknięta w znacznym stopniu kryzysem branża motoryzacyjna, a pewne oznaki
dekoniunktury w powiecie stalowowolskim widać już po spadku ilości ofert zatrudnienia
zgłaszanych do Powiatowego Urzędu Pracy25.
25
Już po przeprowadzeniu niniejszych wywiadów jeden z największych pracodawców na terenie powiatu –
Zakłady Zespołów Mechanicznych – spółka zależna Huty, która zatrudnia 970 osób – ogłosiła 10 lutego 2009
roku swoją upadłość z utrzymaniem produkcji na dużo niższą
niższą skalę (Według danych opublikowanych 1 marca
2009 roku w gazecie Nowiny „Produkcja w ZZM ma być kontynuowana na poziomie znacznie mniejszym niż ten
sprzed upadłości. Syndyk będzie więc przyjmować do pracy, ale na zatrudnienie będzie mogło liczyć tylko
trzydzieści
ydzieści procent osób do tej pory zatrudnionych”). Kryzys dotknął wszystkie zakłady powiązane z Hutą. Aby
20
Również w latach 90-tych,
tych, w związku z transformacją ustrojową, powiat stalowowolski
narażony był na kryzys, wtedy jednak, zdaniem ekspertów, udało się zamortyzować jego
konsekwencje. Przed transformacją miasto silnie uzależnione było od Huty Stalowa Wola
S.A., która „opierała
opierała się głównie o eksport
eksport do Związku Radzieckiego, częściowo też do Stanów
Zjednoczonych”.
”. Upadek rynku wschodniego oraz nowa rzeczywistość gospodarcza
spowodowały konieczność restrukturyzacji największego w powiecie zakładu oraz
poszukiwania nowych rynków zbytu. Podjęte w tym zakresie starania doprowadziły do tego,
że przeprowadzona „restrukturyzacja
restrukturyzacja nie pociągnęła za sobą znaczących zwolnień
grupowych. Większość osób, które odchodziły lub były zwalniane, korzystała z wcześniejszych
świadczeń przedemerytalnych, natomiast pozostałych
pozostałych pracowników zatrudniali nowi
inwestorzy lub podmioty utworzone na bazie majątku Huty”.
Huty
Powiat stalowowolski odznacza się zdecydowanie przemysłowym charakterem, co z jednej
strony skutkuje dużą liczbą bezrobotnych kobiet - jak donosi jeden z ekspertów
ekspert „mamy duży
problem z byłymi pracownicami restrukturyzowanych spółek, zwłaszcza ze stanowisk
administracyjno-biurowych,
biurowych, bowiem tego typu kadry były bardzo rozbudowane w Hucie”.
Hucie Z
drugiej strony natomiast, relatywnie niski jest wśród bezrobotnych udział osób
o
z terenów
wiejskich. Ta przemysłowa specyfika wyróżnia powiat stalowowolski, głównie w porównaniu
do rolniczego powiatu niżańskiego, w którym sytuacja gospodarcza przedstawia się znacznie
gorzej i jest to w pewnym stopniu związane z upadkiem dwóch największych
najw
lokalnie
zakładów – Zakładów Mięsnych oraz firmy NIMET (ta druga podjęła jednak ponownie
działalność po pojawieniu się włoskiego inwestora). Znacznie bardziej zbliżony pod
względem charakteru jest w stosunku do powiatu stalowowolskiego powiat tarnobrzeski,
tarn
który również uznawany jest za ośrodek typowo przemysłowy. Niemniej jednak, jak twierdzą
eksperci, sytuacja w powiecie tarnobrzeskim jest nieco trudniejsza, ponieważ
restrukturyzacja przemysłu siarkowego zmieniła nieco specyfikę powiatu – „jesteśmy nadal
największym ośrodkiem przemysłowym. Tarnobrzeg nie miał tego szczęścia. Praktycznie
zlikwidowano górnictwo i przetwórstwo siarki, które było kołem napędowym dla tego
miasta”.
Oprócz silnego przemysłu pośród mocnych stron powiatowego rynku pracy eksperci
wskazali:
− tradycje techniczne – w okresie powojennym intensywnie stymulowano rozwój
„techniczny” powiatu - fundowane były stypendia dla przyszłych inżynierów,
absolwentom studiów technicznych gwarantowano mieszkania. Obecnie prowadzone
są działaniaa w celu utrzymania i stymulowania tych tradycji – m.in. planowane jest
otwarcie w powiecie filii Politechniki Rzeszowskiej;
− ustawiczny wzrost liczby podmiotów gospodarczych – „nie
nie możemy tu mówić o
skokowych zmianach, ale jest to na pewno korzystne zjawisko”;
zjawis
uniknąć zwolnień część zakładów produkcyjnych ze Stalowej Woli planowała skrócenie tygodniowego czasu
pracy, co wiązało się również z obniżką pensji wypłacanych pracownikom.
21
− dywersyfikacja struktury gospodarczej powiatu – wywołany „otwarciem się” Huty
bum gospodarczy zaowocował rozwojem nowych branż;
− duża mobilność ludności;
ludności
− istnienie uczelni wyższych na terenie powiatu.
Do słabych stron zaliczono natomiast:
− brak fachowców,
w, istnienie pewnej luki pokoleniowej w tym zakresie – „w latach 90tych zaczęło szwankować szkolnictwo techniczne, mniej zatrudniano także nowych
pracowników (…), a starsi przechodzą na emeryturę lub za już jakiś czas odejdą.
Kształcenie nowych kadr dopiero się zaczyna i co najmniej kilka lat zajmie zdobycie
przez nie odpowiednich kwalifikacji i doświadczeń”;
doświadczeń
− odpływ kadry technicznej z terenu powiatu;
− brak atrakcyjnych ofert pracy dla kobiet;
− duża liczba osób o niskiej motywacji i niskich kwalifikacjach
kwalifikacja pośród bezrobotnych;
− migracje edukacyjne młodzieży i pozostawanie na stałe w większych ośrodkach
akademickich;
− brak wystarczającej liczby inwestorów,
inwestorów, związany z kilkoma innymi mankamentami
powiatu: położeniem w oddaleniu od autostrad i dróg szybkiego ruchu oraz coraz
mniejszą dostępnością nowych terenów inwestycyjnych – jak twierdzą eksperci
„można
można co prawda wylesić część działek na terenie Huty, ale tutaj koszty są ogromne i
sięgają setek tysięcy złotych”.
złotych
Jeśli chodzi o dominujące w powiecie branże, to nadal tradycyjnie największe znaczenie
posiada branża hutniczo-metalowa
metalowa,, a najwyższe zatrudnienie wciąż oferowane jest na
terenie dawnej Huty. Zdaniem ekspertów, odradza się także branża zbrojeniowa. Zawodami
deficytowymi na powiatowym rynku są przede wszystkim
wszystkim spawacz oraz operator obrabiarek
sterowanych numerycznie. Osoby, które kształcono w tych kierunkach i którym zaoferowano
praktykę w Hucie, często korzystały ze zdobytego doświadczenia poszukując pracy za
granicą.
Przedsiębiorczość mieszkańców powiatu
powiatu kształtuje się, w opinii naszych rozmówców, w
dolnych granicach poziomu przeciętnego. Związane jest to z przyjmowaniem przez
mieszkańców postawy bierności, wykształconej podczas pracy w dużym zakładzie, który
gwarantował swoim pracownikom pełen pakiet świadczeń – w tym szkoły, mieszkania, żłobki
itp. Niemniej jednak, jak podnoszą eksperci, zainteresowanie dotacjami na rozpoczęcie
własnej działalności gospodarczej systematycznie rośnie, a nowopowstających firm jest coraz
więcej. Warto zaznaczyć, iż rocznie
rocznie ok. 100 osób korzysta z tego typu dotacji, które w
powiecie stalowowolskim oferuje zarówno Powiatowy Urząd Pracy jak również inne
instytucje.
Eksperci nie zauważyli żadnych istotnych braków w ofercie powiatowych instytucji rynku
pracy, zwrócono natomiast
ast uwagę na ograniczenia jakie nakładają na Powiatowy Urząd
Pracy wymogi ustawowe. Jak zaznaczył przedstawiciel urzędu „nasza
„nasza oferta często jest mniej
22
atrakcyjna niż oferta innych instytucji, działających na podstawie innych przepisów”,
przepisów a
dotyczy to m.in. warunków przyznawania dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej.
Ponadto, „ustawa
ustawa dokładnie precyzuje komu dana pomoc może być przyznana, dlatego też
lokalnie mogą się pojawić pewne braki w ofercie, które wynikają właśnie z przepisów”.
przepisów
23
II. DIAGNOZA
OZA SYTUACJI INSTYTUCJI
INSTYTU RYNKU PRACY DZIAŁAJĄCYCH
ŁAJĄCYCH W POWIECIE
2.1.Instytucje
Instytucje rynku pracy w statystykach
W powiecie stalowowolskim poza Powiatowym Urzędem Pracy funkcjonuje szereg instytucji
szkoleniowych, agencji zatrudnienia, Ochotniczy Hufiec Pracy oraz organizacje pozarządowe,
które stanowią stosunkowo liczną grupę i prowadzą
prowadzą różnorodną działalność wspierającą
pośrednio lokalny rynek pracy.
W Krajowym Rejestrze Agencji Zatrudnienia na terenie powiatu stalowowolskiego
zarejestrowana jest jedna instytucja oferująca pośrednictwo pracy za granicą. Liczną grupę
instytucji stanowią natomiast instytucje szkoleniowe. Jest ich na terenie powiatu
powia trzynaście,
a ich działalność i zakres usług szkoleniowych jest bardzo szeroki.
Weryfikacja listy zidentyfikowanych instytucji rynku pracy powiatu stalowowolskiego,
przeprowadzona zarówno w oparciu o wypowiedzi ekspertów jak i indywidualne kontakty z
poszczególnymi
oszczególnymi instytucjami, pozwoliła do najbardziej aktywnych i rozpoznawalnych, obok
Powiatowego Urzędu Pracy, instytucji zaliczyć:
― Ośrodek Kształcenia Zawodowego w Stalowej Woli;
― Regionalną Izbę Gospodarczą w Stalowej Woli;
― Centrum Kształcenia Praktycznego
Praktyczn
w Stalowej Woli;
― Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Stalowej Woli;
― OHP Komendę HP 9-17
17 w Stalowej Woli.
Oprócz powyższych instytucji rynek pracy, a przede wszystkim osoby znajdujące się w
trudnej sytuacji są wspierane przez cztery Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej, jeden
Ośrodek Pomocy Społecznej, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Powiatowe Centrum
Pomocy Rodzinie.
2.2.Charakterystyka
Charakterystyka najistotniejszych instytucji rynku pracy powiatu
Powiatowy Urząd Pracy w Stalowej Woli26
Poniższy, krótki opis działalności Powiatowego Urzędu Pracy (PUP) koncentruje się na tych
działaniach Urzędu,, które nie wynikają wprost z wymogów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
pracy. Ustawa ta obowiązuje wszystkie urzędy
pracy
acy nakładając na nie analogiczne, nie różnicujące ich zadania, w związku z czym, w
niniejszym raporcie skupiono się wyłącznie na przedsięwzięciach wykraczających poza
26
W oparciu o informacje
nformacje zebrane na podstawie strony
stron internetowej Urzędu, udostępnionych przez Urząd
materiałów oraz danych dotyczących umów o dofinansowanie projektów,
projektów zawartych w 2008 roku w ramach
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
dzki Poddziałań 6.1.1; 6.1.2; 6.1.3.
24
obowiązki nałożone przez ustawodawcę,
ustawodawcę, takich jak realizacja projektów unijnych oraz innego
inne
typu inicjatywy własne Urzędu.
Powiatowy Urząd Pracy w Stalowej Woli realizuje obecnie dwa projekty finansowane w
ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Pierwszy z nich to projekt pn. „Więcej szans
w powiecie stalowowolskim”” wdrażany w ramach Poddziałania
Pod
6.1.3 PO KL. Projekt, którego
wartość to 6 360 000 zł, zakłada:
― przeszkolenie zawodowe 210 osób,
― odbycie stażu przez 674 osoby,
osoby
― przygotowanie zawodowe w miejscu pracy dla 7 osób,
― udzielenie dotacji na podjęcie działalności gospodarczej dla 40
4 osób,
― prace interwencyjne dla 100 osób.
Drugi projekt PUP w Stalowej Woli nosi nazwę „Wyższa
Wyższa jakość usług Powiatowego Urzędu
Pracy w Stalowej Woli”” i wdrażany jest w ramach Poddziałania 6.1.2. PO KL. Jego realizacja
pozwolić ma na zatrudnienie nowych pracowników Urzędu - pośredników pracy i doradców
zawodowych, przeszkolenie kluczowych pracowników PUP oraz przeprowadzenie badania
lokalnego rynku pracy. Całkowita wartość projektu wynosi 420 000 zł.
Stalowowolski Urząd Pracy podejmuje współpracę z Ośrodkami
mi Pomocy Społecznej z terenu
powiatu w zakresie wzmacniania aktywności osób bezrobotnych będących klientami obu
instytucji. Na podstawie
odstawie zawartego porozumienia,
porozumienia Urząd oraz Ośrodki informują się
wzajemnie o planowanych wobec osób bezrobotnych działaniach. Ponadto, PUP
współpracuje także z Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Stalowej Woli
oraz Regionalnąą Izbą Gospodarczą w Stalowej Woli.. Celem tej współpracy jest promocja
postaw przedsiębiorczych wśród osób bezrobotnych oraz udzielanie
udziela
wsparcia osobom
rozpoczynającym własną działalność gospodarczą.
gospodarczą. Warta odnotowania jest również
współpraca z Lokalnym Funduszem Poręczeń Kredytowych w zakresie udzielania
zabezpieczeń bezrobotnym planującym uruchomić działalność gospodarczą lub małym
ma
i
średnim przedsiębiorstwom korzystającym ze wsparcia finansowego udzielanego ze środków
funduszu pracy.
Dodatkowo, PUP w Stalowej Woli bierze udziałł w Targach Pracy, uczestniczył także w
konferencji podsumowującej stan realizacji projektów w ramach PO KL w województwie
województw
podkarpackim, gdzie zaprezentował
zaprezent
własny projekt (badania
badania rynku pracy dotyczące
bezrobotnych w wieku 45 plus).
plus W 2009 r. planowane jest przeprowadzenie kolejnych badań
mających na celu uzyskanie przez PUP informacji o aktualnych i przewidywanych potrzebach
potrzeb
oraz planach zatrudnieniowych pracodawców z terenu powiatu stalowowolskiego.
Specyfika projektu „Podkarpacki Portal Pracy” wymaga także zwrócenia uwagi na to jak
Urząd Pracy radzi sobie w kwestiach informatycznych. Strona
trona internetowa stalowowolskiego
Urzędu w sposób czytelny i przejrzysty prezentuje pakiet przydatnych informacji dla osób
poszukujących zatrudnienia jaki i dla potencjalnych pracodawców. Stonowana kolorystyka,
25
estetyka wykonania i logiczny podział zamieszczonych materiałów ułatwiają użytkownikowi
użytk
poruszanie się po witrynie.
Ośrodek Kształcenia Zawodowego w Stalowej Woli
Ośrodek Kształcenia Zawodowego w Stalowej Woli stanowi jednostkę największej w
województwie podkarpackim organizacji szkoleniowej - Zakładu Doskonalenia Zawodowego
w Rzeszowie. Działalność OKZ koncentruje się na realizacji szkoleń i kursów, m. in. z zakresu
prac biurowych, usług fryzjerskich i kosmetycznych, budowlanych, prawa jazdy oraz
bezpieczeństwa i higieny pracy. Ośrodek jest uprawniony do przeprowadzania egzaminów
egzamin
zawodowych potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Dodatkową formą działalności
Ośrodka jest ściśle powiązane z ofertą szkoleniową doradztwo zawodowe.
Z usług OKZ korzysta szeroka grupa odbiorców, są to zarówno osoby bezrobotne lub chcące
podnieść swoje kwalifikacje bądź nabyć nowe, jak również instytucje czy zakłady pracy.
Oferta szkoleniowa jest stale dostosowywana do aktualnych potrzeb rynku pracy i
wzbogacana o nowe kierunki kształcenia. W ostatnim czasie na zamówienie Powiatowego
Urzędu Pracy w Stalowej
owej Woli zostały wprowadzone szkolenia z florystyki i technologii robót
wykończeniowych. Organizowane są również kursy dostosowane do indywidualnych potrzeb
zgłaszanych przez lokalnych pracodawców. Rocznie w OKZ realizowanych jest około 140 160 rozmaitych
ych kursów i szkoleń.
Regionalna Izba Gospodarcza w Stalowej Woli
Powstała w 1998 roku Regionalna Izba Gospodarcza jest organizacją zrzeszającą podmioty
prowadzące działalność gospodarczą. Swoim zasięgiem obejmuje obszary powiatów
stalowowolskiego, niżańskiego
skiego oraz tarnobrzeskiego i obecnie zrzesza ok. 100 firm z regionu.
W ramach działalności statutowej RIG realizuje szereg zadań mających na celu wspieranie
przedsiębiorczości i inicjatyw gospodarczych. Do usług stałych dedykowanych głównie
małym i średnim
m przedsiębiorcom, należą:
― prowadzenie Lokalnego Funduszu Pożyczkowego,
― prowadzenie Funduszu Poręczeń Kredytowych,
― prowadzenie Punktu Konsultacyjnego w ramach Krajowego Systemu Usług dla
Małych i Średnich Przedsiębiorstw, którego zadaniem jest wsparcie informacyjne,
inf
szkoleniowe i doradcze przedsiębiorców oraz osób zamierzających rozpocząć
działalność gospodarczą.
RIG prowadzi swoją działalność również poprzez realizację projektów finansowanych z Unii
Europejskiej. Od 2005 do 2008 roku udało się zrealizować dwa projekty w ramach
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), Działanie 2.5
„Promocja Przedsiębiorczości”. Pierwszy pod tytułem „Pakiet usług biznesowych drogą do
26
samodzielności”; drugi zatytułowany „Własna Firma pierwszy sukces”.
sukces”. W chwili obecnej
instytucja wdraża w życie kolejny projekt, tym razem w ramach Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki (PO KL), Działanie 6.2 pn „Kapitał dla przedsiębiorczych”. Wszystkie
realizowane przedsięwzięcia proponują osobom chcącym rozpocząć własną działalność
gospodarczą wsparcie w formie szkoleń, doradztwa, dotacji inwestycyjnych i wsparcia
pomostowego.
RIG angażuje się również w działania władz samorządowych i podmiotów gospodarczych z
regionu, współuczestniczy m.in. w tworzeniu Inkubatora Technologicznego, którego jest
pomysłodawcą.
Centrum Kształcenia Praktycznego w Stalowej Woli
Centrum Kształcenia Praktycznego powstało na bazie warsztatów
warsztatów szkolnych Zespołu Szkół nr
4 i Zespołu Szkół nr 1 w Stalowej Woli. Celem działania CKP jest realizowanie zadań z zakresu
przygotowania zawodowego młodzieży i dorosłych przy współpracy ze szkołami, innymi
instytucjami (głównie Wojewódzkim Urzędem Pracy w Rzeszowie i Powiatowym Urzędem
Pracy w Stalowej Woli) oraz podmiotami gospodarczymi funkcjonującymi w regionie. Od
2005
005 roku CKP posiada akredytację Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w zakresie
przeprowadzania egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe
zawodowe w zawodach:
mechanik pojazdów samochodowych, mechanik monter maszyn i urządzeń oraz operator
obrabiarek sterowanych numerycznie. Główną grupę odbiorców działań CKP stanowią
uczniowie szkół ponadgimnazjalnych (obecnie CKP współpracuje z trzema szkołami z terenu
powiatu stalowowolskiego), niemniej liczną grupę tworzą także osoby dorosłe, które dzięki
ofercie szkoleniowej CKP mają szansę na uzupełnienie lub zdobycie nowych kwalifikacji
zawodowych w pozaszkolnych formach kształcenia. W ofercie szkoleniowej CKP znajdują się
m.in.:
― kursy programowania i obsługi obrabiarek sterowanych numerycznie,
― kursy komputerowe,
― kursy spawalnicze,
― kursy na prawo jazdy kat. B.
CKP organizuje również szkolenia na zamówienie konkretnych pracodawców. W ostatnim
czasie zostałaa także utworzona dodatkowa usługa kierowana głównie do szkół, mianowicie
doradztwo zawodowe.
W 2008 roku Centrum było realizatorem dwóch projektów finansowanych w ramach PO KL „Kształcenie ustawiczne szansą osób w wieku powyżej 45 lat na nabycie nowych lub
podwyższanie kwalifikacji i umiejętności zawodowych” oraz „Kształcenie ustawiczne źródłem
kompetencji i mobilności zawodowej pracowników”. W ramach obu projektów
przeprowadzone zostały bezpłatne kursy dla osób pracujących zainteresowanych nabyciem
nowych
ych lub podwyższeniem posiadanych umiejętności zawodowych.
27
Dbając o wzrost kompetencji kadry nauczycielskiej CKP przystąpiło także do projektu pn.
pn
„Wyższe kwalifikacje nauczycieli szansą dla ucznia w kształtowaniu kariery edukacyjnoedukacyjno
zawodowej” współfinansowanego
owanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego. Projekt skierowany jest do nauczycieli zawodów mechanicznych i
samochodowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych powiatu stalowowolskiego.
CKP stale się rozwija udoskonalając
onalając swoją ofertę i dostosowując ją do zmieniającej się
sytuacji na lokalnym rynku pracy. Obecnie 34 nauczycieli kształci ok. 700 osobową grupę
uczniów. Natomiast w ramach edukacji pozaszkolnej z kursów korzysta ok. 500 osób rocznie.
CKP podejmuje również
ież działania, które mogą zostać uznane za nowatorskie w skali powiatu,
a nawet regionu, np. projekt Szkolnego Inkubatora Przedsiębiorczości, który został ujęty w
Regionalnej Strategii Rozwoju. W planach znajduje się również powołanie Centrum Edukacji
Zawodowej,
dowej, które powstałoby z połączenia CKP i ZS nr 4 w Stalowej Woli. Szansą na dalszy
rozwój i pozyskanie znacznych środków finansowych jest także wpisanie CKP na listę
indykatywną Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego
dotyczącego stworzenia
worzenia Regionalnego Centrum Transferu Nowoczesnych Technologii
Wytwarzania.. CKP znalazło się wśród 14 innych podmiotów z województwa podkarpackiego i
jest jedynym kandydatem z powiatu stalowowolskiego.
Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Stalowej Woli
Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców (dawniej: Cech Rzemiosł Różnych) jest jedną z
najstarszych jednostek samorządu gospodarczego w regionie i zrzesza kilkadziesiąt
podmiotów rzemieślniczych i handlowych głównie z terenu miasta Stalowa Wola. Pomoc
kierowana
rowana do zrzeszonych członków Cechu obejmuje głównie wsparcie w prowadzeniu
działalności gospodarczej (np. w comiesięcznych rozliczeniach podmiotów z Zakładem
Ubezpieczeń Społecznych), jak i organizację szkoleń. Ponadto Cech prowadzi przychodnię
medycyny pracy, która, jak zaznaczył przedstawiciel Cechu, jest jedyną tego typu
przychodnią na terenie województwa podkarpackiego, oraz oferuje poradnictwo i
rzecznictwo zrzeszonym podmiotom.
Ważną rolą Cechu jest wspieranie przedsiębiorców organizujących praktyki
praktyk dla uczniów
Zespołu Szkół Zawodowych w Stalowej Woli. Ponadto, wspólnie z Hufcem Pracy Cech
realizuje program szkoleń zawodowych dla młodzieży nie uczęszczającej do szkoły. Jest to
swego rodzaju pozaszkolna forma edukacji pozwalająca młodzieży zdobyć odpowiednie
odp
kwalifikacje zawodowe.
OHP Komenda HP 9-17
17 w Stalowej Woli
Ochotniczy Hufiec Pracy jest instytucją, która realizuje zadania w zakresie zatrudniania,
przeciwdziałania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu młodzieży w wieku 15-18
15
lat. OHP
28
obejmuje
uje opieką osoby młode mające problemy z edukacją, uchylające się od kształcenia
szkolnego, czy wchodzące w konflikt z prawem.
Poza działalnością opiekuńczo-wychowawczą
opiekuńczo wychowawczą instytucja pełni ważną rolę w kształceniu tzw.
trudnej młodzieży, umożliwiając jej uzupełnienie
uzupełnienie wykształcenia i zdobycia kwalifikacji
zawodowych. Działalność szkoleniowo-kursowa
szkoleniowo kursowa realizowana jest we współpracy z Cechem
Rzemieślników i Przedsiębiorców w Stalowej Woli. Nauka zawodu, zakończona egzaminem
czeladniczym, daje możliwość zdobycia odpowiednich
odpowiednich umiejętności osobom, które nie radzą
sobie w systemie szkolnym. OHP może pochwalić się 100% zdawalnością tego typu
egzaminów. Ostatnio oferta OHP została poszerzona o Gimnazjum dla osób dorosłych. Od
września 2008 roku osoby, które porzuciły naukę
naukę nie uzyskując wykształcenia gimnazjalnego
mają możliwość ukończenia szkoły na tym właśnie poziomie nauczania. Hufiec Pracy
uczestniczy również w realizacji projektów systemowych opracowywanych przez Komendę
Główną OHP w Warszawie, co wzbogaca ofertę i pozwala dotrzeć do szerszej grupy
odbiorców, np. młodzieży w wieku 13-18
13
lat.
2.3.Uwarunkowania
Uwarunkowania funkcjonowania instytucji rynku pracy w opinii ich
przedstawicieli
Analizując opinie przedstawicieli instytucji rynku pracy działających na terenie powiatu
stalowowolskiego, można wywnioskować, że ogólna sytuacja instytucji, które w sposób
bezpośredni lub pośredni oddziałują na lokalny rynek pracy w powiecie jest raczej dobra.
d
Większość instytucji bardzo chętnie wymieniała swoje osiągnięcia i realizowane działania.
Wiele z nich można uznać za ciekawe i odbiegające od typowych rozwiązań stosowanych w
innych powiatach. Można tu mówić zarówno o działaniach w zakresie wspierania
wspieran
przedsiębiorczości, kształcenia zawodowego jak i pracy z osobami mającymi problemami w
nauce. Większość badanych podkreślała też „wysokie nasycenie” w zakresie usług rynku
pracy na terenie samego miasta Stalowa Wola, które koncentruje tego typu usługi dla
d całego
powiatu. Dotyczy to zwłaszcza usług szkoleniowych. Kilku rozmówców wskazywało na
znaczny poziom konkurencji,
konkurencji, w tym także w grę wchodziła rywalizacja z podmiotami
organizującymi szkolenia spoza powiatu. Jednak akurat to zjawisko częściej skłania lokalne
l
instytucje do współpracy niż konkurencji. Dość charakterystyczne jest, że w wypowiedziach
poszczególnych instytucji pojawiają się elementy świadczące o ich specjalizacji. Większość
ankietowanych bardzo chętnie wypowiadało się o tematyce związanej z działalnością ich
instytucji. Jednak często opinie o działalności innych podmiotów były dość pobieżne i
dotyczyły głównie funkcjonowania podmiotów z którymi instytucja objęta wywiadem
bezpośrednio współpracuje. W większości rozmówcy potrafili wymienić bardziej
bard
aktywne
instytucje i zakres ich działalności, ale nie potrafili bardziej uszczegółowić czym zajmują się
poszczególne instytucje.
Instytucje borykają się co prawda z pewnymi problemami, ale nie są to w opinii większości
przedstawicieli instytucji rynku pracy powiatu stalowowolskiego problemy zasadniczo
29
utrudniające działalność organizacji. Najwięcej zgłaszanych potrzeb dotyczy zaplecza
lokalowego.. Dotyczy to m.in. nowej siedziby czy konieczności remontu posiadanych
obiektów. Rozmówcy zwracali uwagę na utrudnienia
utrudnienia w pozyskiwaniu środków na
modernizację posiadanego sprzętu czy bazy lokalowej, które dla potencjalnych sponsorów
nie są już tak atrakcyjne jak np. zakup nowego sprzętu.
W obszarze zasobów ludzkich problematyczne bywa z reguły pozyskanie specjalistów
specjali
w
zakresie kształcenia zawodowego.
zawodowego „Istotnym
Istotnym problemem jest nabór nauczycieli praktycznej
nauki zawodu – niestety oferowane przez nas płace w stosunku do wymaganych kwalifikacji
nie są zbyt konkurencyjne rynkowo”. Jedna z organizacji zgłaszała też potrzeby
pot
w zakresie
zatrudniania specjalisty do spraw pozyskiwania środków z UE. Z kolei w sferze zasobów
informacyjnych instytucje nie dostrzegają znaczących potrzeb i problemów. Pewne
zróżnicowanie opinii dotyczy zasobów finansowych, które z reguły wiążą się
si z jakimiś
problemami, niemniej jednak większość rozmówców nie widzi w tym obszarze zagrożenia dla
działalności swojej instytucji.
Wszystkie instytucje rynku pracy powiatu stalowowolskiego, z przedstawicielami których
zrealizowane zostały wywiady, przygotowują
przygotowują roczne lub długoletnie plany działalności. W
przypadku części jednostek będących oddziałami większych instytucji czy organizacji,
planowanie strategiczne (wieloletnie) odbywa się na poziomie województwa.
W trakcie rozmów wskazano także, że lokalne instytucje rynku pracy na przestrzeni ostatnich
lat zmodyfikowały nieco swój profil działalności.
działalności Wiązało się to głównie
wnie ze zmieniającymi się
potrzebami odbiorców, w tym szczególnie firm, ale również młodzieży. W przypadku części
instytucji zmiany te wynikały z przyjętej wizji rozwoju organizacji i planowanych w związku z
nią funkcji jakie instytucja chciałaby pełnić na terenie powiatu i miasta. Dotyczy to zwłaszcza
instytucji związanych z kształceniem zawodowym, rozwojem nowoczesnych technologii czy
wsparcia przedsiębiorczości. Rozmówcy podkreślali, że działania w tym zakresie w dużym
stopniu wspierane są przez władze samorządowe.
Wśród czynników zewnętrznych sprzyjających rozwojowi instytucji usytuowanych w
powiecie
ecie ich przedstawiciele wskazali szczególnie rozwój firm przemysłowych na terenie
miasta Stalowej Woli.. Jest to czynnik bardzo silnie wpływający na rozwój i przekształcenia
oferty szkoleniowej i edukacyjnej instytucji, zarówno publicznych jak i komercyjnych.
komercyjny Jest to
także w czasie recesji jeden z czynników, który może potencjalnie hamować rozwój.
Do kolejnych czynników, które mogą przełożyć się na rozwój organizacji zaliczono poziom
finansowania czy też dostępność funduszy Unii Europejskiej. Także wprowadzane
wprowad
regulacje
systemowe dotyczące np. sektora edukacji są postrzegane jako poważna szansa lub
zagrożenie w zależności od przyjętych zapisów.
W kontekście wskazanych wyżej funduszy unijnych warto zaznaczyć, iż przedstawiciele
instytucji wysoko oceniają projekty,
projekty, które mogli realizować w ramach tych środków i często
wymieniają je jako swoje szczególne osiągnięcia.
30
Analizując rodzaj i zakres usług oferowanych przez instytucje rynku pracy na terenie powiatu,
ich przedstawiciele wskazali grupy osób, które – ich zdaniem - objęte są pomocą w
niewystarczającym stopniu, a także typy usług rozwiniętych słabo lub niedostatecznie. Do
osób, do których kierowane jest ze strony lokalnych instytucji rynku pracy zbyt małe
wsparcie zaliczono:
― osoby
soby długotrwale bezrobotne,
― osoby
soby po 45 roku życia,
― kobiety,
― osoby
soby zagrożone wykluczeniem społecznym,
― osoby
soby które ukończyły 18 rok życia a wcześniej nie ukończyły edukacji na poziomie
gimnazjum.
Spora część rozmówców zwracała uwagę na problem z osobami odchodzącymi z dużych
zakładów przemysłowych. Są one z reguły mniej mobilne i aktywne, a przez to dotykają je
problemy związane z odnalezieniem się na rynku pracy. Wśród osób „zaniedbanych”
wymieniano także osoby, które „nie chcą pracować”, o słabej motywacji – dla tej grupy,
według respondentów,
ondentów, brakuje w powiecie stalowowolskim konkretnej oferty.
Nieco trudniej niż wskazanie grup osób „zaniedbanych” przychodziło przedstawicielom
lokalnych instytucji rynku pracy określenie jakich usług brakuje na powiatowym rynku pracy.
Większość rozmówców
ów uważała, że zakres tych usług jest wystarczający i obejmuje wszystkie
grupy odbiorców.
Bardzo dobrze oceniano także dostęp do informacji o rynku pracy jak i poziom współpracy
pomiędzy różnymi instytucjami działającymi w tej sferze w powiecie stalowowolskim.
stalowowols
Spośród zaprezentowanych przedstawicielom instytucji rynku pracy planowanych funkcji
Podkarpackiego Portalu Pracy, za najbardziej użyteczne uznali oni przede wszystkim:
― możliwość dodatkowej promocji działalności własnej organizacji,
― możliwość pozyskania
nia dodatkowych odbiorców dla oferowanych usług.
Jako dodatkowe, przydatne z punktu widzenia rozmówców, funkcje wymienione zostały
także:
― dostęp do analiz i badań dotyczących lokalnego rynku pracy, w tym zwłaszcza
prognoz dotyczących zapotrzebowania na szkolenia
szkolenia czy pracowników w danej
dziedzinie, szczególnie w perspektywie 3-4
3 lat;
― dostęp do informacji o strukturze zatrudnienia i potrzebach przedsiębiorców;
― funkcja platformy „e-dialogu”
dialogu” dla MŚP oraz instytucji rynku pracy;
― możliwość zamieszczania informacji
informacji o działalności swojej instytucji.
31
SPIS ŹRÓDEŁ
Poszczególne części niniejszego raportu powstawały w oparciu o zróżnicowane źródła
danych, które niejednokrotnie podlegały weryfikacji. Poniżej wskazano jakiego typu źródła
zostały w tym celu wykorzystane:
wykorzystane
− Bank Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego;
− „Biuletyn statystyczny województwa podkarpackiego I kwartał 2008 roku”;
roku”
− „Biuletyn statystyczny województwa podkarpackiego II kwartał 2008 roku”;
roku”
− „Analiza sytuacjiji bezrobotnych w województwie podkarpackim
p
packim w I półroczu 2008
roku”, Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie;
− „Powiaty 2007”, Główny Urząd Statystyczny;
− „Stan ruch naturalny i wędrówkowy ludności w pierwszym kwartale 2008 r.”, Urząd
Statystyczny w Rzeszowie;
− Narodowy Spis Powszechny, 2002 rok;
− „Raport
port z badań instytucji rynku pracy w województwie podkarpackim”, opracowany
w ramach projektu Indeks Gotowości Rynkowej, Centrum Doradztwa Strategicznego
s.c., Kraków 2007;
− „Użytkowanie gruntów w 2007 roku (według
(według granic administracyjnych)”,
administracyjnych
Urząd
Statystyczny
yczny w Rzeszowie;
− „Turystyka w województwie podkarpackim w latach 2005 – 2007”, Urząd
Statystyczny w Rzeszowie;
− „Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2007”, Instytut Badań
nad Gospodarką Rynkową;
− „Stan, ruch naturalny i wędrówki ludności
ludności w I kwartale 2008 roku”, Urząd
Statystyczny w Rzeszowie;
− „Informacja o realizacji Ustawy o Specjalnych Strefach Ekonomicznych”, Ministerstwo
Mi
Gospodarki, Warszawa 2007 r.;
− „Strategia Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 20072007 2013”,
dostępnee pod adresem: www.si.podkarpackie.pl/pliki/2008/strategia
strategia.ppt;
− baza Organizacji Pożytku Publicznego dostępna na stronie www.ngo.pl;
www.ngo.pl
− rejestr instytucji
ytucji szkoleniowych prowadzony przez Wojewódzki Urząd
Urz
Pracy w
Rzeszowie i dostępny na stronie www.ris.praca.gov.pl;
− rejestr agencji
ncji zatrudnienia zamieszczony pod adresem www.kraz.praca.gov.pl;
www.kraz.praca.gov.pl
− baza adresowa jednostek funkcjonujących w ramach struktur Ochotniczych
Och
Hufców
Pracy, dostępna na stronie www.ohp.pl;
− baza organizacji pozarządowych zamieszczona pod adresem www.bazy.ngo.pl;
www.bazy.ngo.pl
− lista podkarpackich instytucji okołobiznesowych dostępna na stronie Rzeszowskiej
Agencji Rozwoju Regionalnego:
www.cwt.rarr.rzeszow.pl/baza_wiedzy/Instytucje_okołobiznesowe_na_podkar
www.cwt.rarr.rzeszow.pl/baza_wiedzy/Instytucje_okołobiznesowe_na_podkarpaciu.
pdf.
32
− informacje zamieszczone na stronie Kuratorium Oświaty w Rzeszowie
www.ko.rzeszow.pl;
− baza dostępna na stronie internetowej Zakładu Doskonalenia Zawodowego w
Rzeszowie www.zdz.rzeszow.pl;
www.zdz.rzeszow.pl
− dane zamieszczone na stronie Izby Rzemieślniczej w Rzeszowie
Rzeszowie pod adresem
www.izba.rze.bip-online.pl
online.pl;
− dane Ministerstwa Pracy
Pracy i Polityki Społecznej dot. Ośrodków Pomocy Społecznej;
− powiatowe opracowania i dokumenty strategiczne, strony internetowe Starostw
Powiatowych, Powiatowych Urzędów Pracy, Urzędów Miast i Gmin,
− opracowania i statystyki poszczególnych Powiatowych Urzędów Pracy;
− strony
trony internetowe poszczególnych instytucji rynku pracy oraz informacje
nformacje uzyskane
bezpośrednio
ezpośrednio od instytucji w kontakcie mailowym oraz telefonicznym.
− zrealizowane w ramach projektu „Podkarpacki Portal Pracy” wywiady z lokalnymi
ekspertami rynku pracy;
− zrealizowane
realizowane w ramach projektu
projektu „Podkarpacki Portal Pracy” indywidualne wywiady
w
pogłębione z przedstawicielami instytucji rynku pracy.