6. Recykling - co, jak, gdzie i po co

Temat: „Recykling – co, jak, gdzie i po co?”
1. Recykling opakowań
Opakowania to wyroby stanowiące zewnętrzną warstwę określonego towaru Mają go
chronić, ułatwiać jego przemieszczanie, magazynowanie, jak również sprzedaż oraz mają
oddziaływać na wyobraźnię nabywcy.
Opakowania są ważnym fragmentem przemysłu, dlatego ciężko nadążyć za postępem
w branży opakowaniowej. Jednak przy produkcji należy uwzględnić ich przydatność do
ponownego wykorzystania.
Odpady opakowaniowe zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska powinny być przydatne
do odzysku lub recyklingu
Opakowania możemy podzielić na:


Trwałe - szkło, aluminium, stal, poliolefiny, polistyren, poliester, polichlorek winylu
(PVC)
Nietrwałe - papier, tektura, celofan, drewno
Jedną z metod zagospodarowania odpadów jest recykling organiczny (kompostowanie
i biometanizacja). Kompostowanie, czyli rozkładanie przez mikroorganizmy na wodę,
dwutlenek węgla i biomasę. Kompostowanie jako najbardziej naturalna metoda może być
również wykorzystywana w branży opakowalnictwa, w przypadku gdy opakowanie jest może
ulec rozkładowi (w mniejszym lub większym stopniu).
Trwałe opakowanie nie ulegają biologicznemu przetwarzaniu, gdyż są one niewrażliwe na
enzymy bakterii i grzybów. Tylko materiały nietrwałe (nie powlekane i nieuszlachetniane)
ulegają biodegradacji.
Obecnie zostały już opracowane normy dotyczące przydatności materiałów do
kompostowania. W Unii Europejskiej obowiązuje zharmonizowana z dyrektywą 94/62/EC3
norma EN 13432:2002.
Norma ta wprowadziła kryteria oceny i procedury dotyczące
kompostowania oraz obróbki beztlenowej. Ocena opakowania obejmuje:





przydatności
do
charakterystykę składu chemicznego (zawartość związków lotnych powyżej 50%
obliczana jest na podstawie suchej pozostałości po spaleniu w temperaturze 550°C;
limitowany jest poziom zawartości metali ciężkich i innych niebezpiecznych
pierwiastków),
ocenę biodegradowalności (zgodnie z normami ISO wymagane są badania zakończone
wynikiem pozytywnym
nie wymagają ich opakowania z materiałów naturalnych: drewno, włókna drzewne,
włókna bawełny, skrobia, masa papiernicza oraz juta),
ocenę przydatności do kompostowania (zdolności do rozpadu w czasie obróbki
biologicznej),
ocenę jakości uzyskanego kompostu (wytworzony kompost powinien spełniać
wymagania jakościowe dotyczące gęstości, suchej masy, pH, zawartości związków
lotnych i związków mineralnych itd.; dodatkowo przeprowadza się również testy
ekotoksyczności, które mają na celu stwierdzenie braku negatywnego oddziaływania
kompostu na proces wzrostu roślin).
Najtrudniejszymi i jednocześnie najbardziej uciążliwymi materiałami opakowaniowymi z punktu
widzenia ochrony środowiska są tworzywa sztuczne. Recykling materiałowy tworzyw sztucznych
polega na odzyskaniu ze zużytych opakowań czystych pełnowartościowych frakcji polimerów
(recyklatów) nadających się do ponownego przetwórstwa. Mogą one służyć do wytworzenia
nowych wyrobów lub stanowić surowce uzupełniające do produkcji tworzywa wyjściowego.
Recykling surowcowy polega na poddaniu odpowiednich tworzyw sztucznych stosownym
reakcjom chemicznym powodującym degradację polimerów do frakcji o mniejszych masach
cząsteczkowych albo do związków wyjściowych.
Jednakże wygodne w użyciu tworzywa sztuczne są całkowicie niepodatne na biodegradację
w środowisku naturalnym: atmosfera, woda, gleba i mikroorganizmy nie są w stanie ich
przetworzyć na naturalne składniki ekologiczne. Stąd zainteresowanie nowymi tworzywami, które
po krótkim okresie eksploatacji ulegaj ą rozkładowi.
Stosowane są trzy podstawowe mechanizmy rozkładu



fotodegradacja - w metodzie tej działanie promieniowania UV na tworzywo powoduje
wzbudzenie reakcji rodnikowej prowadzącej do skrócenia łańcucha polimerowego,
degradacja chemiczna - zmierza do wywołania reakcji chemicznych, w wyniku, których
następuje pękanie wiązań łańcucha polimerowego i zmniejszenie ciężaru cząsteczkowego
tworzywa i wreszcie
degradacja mikrobiologiczna - polegająca na rozkładzie przez mikroorganizmy materiału
opakowaniowego.
2. Recykling i ekologia
Środowisko naturalne to ogromny system zależności pomiędzy wszystkimi żyjącymi w nim
organizmami. Każdy jego element jest zależny od innych, a brak jednego z nich prowadzi do
wyginięcia pozostałych.
Dlatego tak wiele zależy od nas. Pracując z wielkim zaangażowaniem bierzemy czynny udział
w programach selektywnej zbiórki odpadów, zachęcamy do propagowania postaw
proekologicznych, troszczymy się o to, aby relacje pomiędzy wszystkimi elementami
środowiska pozostały niezachwiane.
Działalność ML odnośnie ochrony środowiska związana jest z szeroką, zintegrowaną wiedzą,
fachowością, doświadczeniem oraz taką postawą etyczną, która uwzględnia nie tylko dobro
współczesnych ludzi, ale i dobro przyszłych pokoleń.
Recykling opakowań to proces polegający na przetworzeniu zużytych opakowań na nowe
opakowania, bądź inne nowe produkty, do przygotowania, których używa się tych samych
surowców, co uprzednio wykorzystanych w produkcji opakowania.
Najlepszą formą wsparcia recyklingu jest domowa segregacja opakowań. Każde opakowanie
po soku, jogurcie, ciastkach czy soli, które trafi do kolorowego pojemnika ustawionego
w pobliżu Twojego domu ograniczy zużycie surowców naturalnych. Co więcej- opakowanie,
które trafi do pojemnika na selektywną zbiórkę, na pewno nie trafi na wysypiska śmieci.
Jeżeli w Twojej okolicy nie ma pojemników do selektywnej zbiórki opakowań- skontaktuj się
z przedstawicielami gminy i zapytaj o ich rozstawienie. Resztą zajmie się ML. Podczas
produkcji nowych opakowań szklanych od 70% do 90% surowców potrzebnych do
wyprodukowania nowego opakowania pochodzi z recyklingu. Co więcej np. recykling 1 tony
szkła pozwala na zaoszczędzenie 603 kg piasku oraz ogranicza zużycie: energii o 25%, wody
o 50%. Recykling 1 tony opakowań papierowych chroni aż 17 drzew przed wycięciem.
3. Recykling szkła
Szkło jest materiałem, który w całości poddany może zostać recyklingowi. Zużyte
opakowania szklane można w nieskończoność przetapiać na nowe bez pogorszenia ich
jakości, oszczędzając przy tym energię i chroniąc środowisko. Do ponownego przetworzenia
nadają się wszystkie opakowania wykonane ze szkła sodowo-wapniowo-krzemowego –
butelki i słoiki – zarówno bezbarwne, jak i barwione. Dlatego też niezmiernie ważne jest
prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów szklanych, mającej na celu wytworzenie stłuczki
opakowaniowej i przetworzenie jej na nowe wyroby szklane (opakowania, materiały
izolacyjne, etc.). Należy jednak pamiętać, że do pojemników na szkło wrzucamy tylko
i wyłącznie szkło opakowaniowe: butelki i słoiki. Nie wrzucamy do nich innych wyrobów
szklanych, takich jak: lustra, szyby okienne i samochodowe, szklanki, kieliszki, naczynia
żaroodporne, żarówki, produkty ceramiczne, wyroby z porcelany i fajansu, misek, talerzy,
zniczy, szklanych opakowań po lekach, etc. Szkło pochodzące z wymienionych wyżej
wyrobów i szkło opakowaniowe różnią się od siebie składem chemicznym i temperaturą
topnienia. Nie mogą być więc przetapiane razem w piecach przeznaczonych do przerabiania
stłuczki opakowaniowej (pochodzącej z selektywnej zbiórki).
Wykorzystywaną do recyklingu stłuczkę szklaną pozyskuje się z różnych źródeł:



od producentów szkła (tzw. stłuczka własna)
z zewnętrznych hut, ze skupów oraz od dużych odbiorców szkła: rozlewni napojów,
producentów sprzętu oświetleniowego, etc. (tzw. stłuczka obca)
z gospodarstw domowych, od indywidualnych odbiorców wyrobów szklanych,
zebrana w ramach selektywnej zbiórki odpadów (tzw. stłuczka postkonsumpcyjna)
Zanim jednak szkło trafi do recyklingu musi zostać poddane sortowaniu i myciu. Następnie,
w postaci stłuczki szklanej, trafia ono do hut i innych odbiorców.
Produkty recyklingu wyrobów szklanych
W zależności od planowanego wyrobu, stłuczka spełniać musi określone wymagania
jakościowe. Nieodpowiednio przechowywana, przygotowana i oczyszczona stłuczka może
być przyczyną zaburzeń procesu topnienia i wad otrzymanych z niej wyrobów.
Stłuczka szklana znajduje zastosowanie, jako, między innymi:


składnik wsadu w hutach szkła (wymagana segregacja szkła kolorami)
surowiec do produkcji opakowań szklanych






surowiec do produkcji szkieł optycznych
składnik mas ceramicznych
surowiec do produkcji grysów (zielonych, brązowych lub białych)
składnik past czyszczących
surowiec do produkcji włókien szklanych, materiałów porowatych, szkła piankowego,
a także mat i płyt izolacyjnych
surowiec do produkcji kulek szklanych
Technologia recyklingu szkła
1. Selektywna zbiórka szkła z podziałem na kolory.
W trakcie selektywnej zbiórki nie jest konieczne mycie szklanych opakowań, usuwanie z nich
etykiet, nadruków, farb, klejów czy metalowych zamknięć. Tego rodzaju zanieczyszczenia
zostaną usunięte w dalszych etapach procesu recyklingu wyrobów szklanych.
2. Segregacja odpadów szklanych.
W pierwszej fazie recyklingu wyrobów szklanych dokonywane jest ręczne sortowanie
zanieczyszczeń nieorganicznych. Następnie, przy użyciu płuczki wodnej, zebrane szkło
oczyszczane jest z resztek spożywczych, chemicznych i farmaceutycznych. W celu
oddzielenia szkła bezbarwnego od kolorowego i zanieczyszczeń stosuje się separatory
elektrooptyczne, które przy pomocy wiązek światła identyfikują rodzaj materiału oraz jego
zanieczyszczenia. W pierwszej kolejności następuje separacja szkła bezbarwnego i
kolorowego. Następnie, spośród szkła kolorowego, wydzielane są szkło zielone i brązowe.
3. Rozdrobnienie szkła na stłuczkę.
Wstępne kruszenie.
4. Segregacja magnetyczna – usuwanie papieru i metalu.
Na tym etapie następuje wstępne oczyszczenie stłuczki z zanieczyszczeń takich jak drewno i
folia. Tak oczyszczona stłuczka trafia do separatorów ferromagnetycznych, które pozwalają
na oczyszczenie jej z zanieczyszczeń metali żelaznych.
5. Rozdrobnienie stłuczki szklanej.
Aby stłuczka nadawała się do ponownego wykorzystania w hutach, rozdrabnia się ją do
wielkości do 35 mm.
6. Usuwanie zanieczyszczeń oraz stłuczki innej barwy.
Stłuczka szklana pochodząca z recyklingu posiada wiele zanieczyszczeń, które należy usunąć.
Powszechnie akceptowany udział ceramiki w stłuczce wynosi do 25 g/t, a metalu – do 5 g/t.
Niezwykle istotne jest natomiast dokładne usunięcie zanieczyszczeń piaskiem, który
poważnie narusza strukturę wytapianego szkła. Stłuczka trafia więc na specjalne sita
dwupokładowe oraz separatory ferro- i paramagnetyczne. Końcowy etap uzdatniania stłuczki
obejmuje sortowanie fotooptyczne, gdzie stłuczka dzielona jest według koloru.
7. Przetapianie stłuczki w hucie szkła.
W celu kompensacji wpływu zanieczyszczeń na produkt końcowy, do zestawu szklarskiego
trafiającego do pieca dodaje się utleniacze lub odpowiedniej wielkości domieszkę stłuczki
bezbarwnej. Działania te prowadzą do osiągnięcia koniecznego stanu równowagi redukcyjnoutleniającej masy szklanej.
8. Produkcja nowych opakowań szklanych.
Ciekawostki:
1. Recykling stłuczki szklanej pozwala ograniczyć zużycie surowców (piasku, wapienia,
sody, etc.) oraz wody (nawet o 50%) i energii (o około 30%). Tym samym obniżona zostaje
także emisja zanieczyszczeń do atmosfery (każda zebrana tona stłuczki to 220 kg dwutlenku
węgla mniej w powietrzu).
2. Około 30% opakowań szklanych zostaje przerobiona na stłuczkę i ponownie przetopiona w
polskich hutach szkła. Dla porównania: na świecie przerabia się w ten sposób średnio 80-90%
słoików i butelek.
3. Jedna szklana butelka poddana recyklingowi to oszczędność energii, pozwalająca na 4godzinną pracę 100-watowej żarówki. Energia zaoszczędzona w procesie recyklingu jednej
szklanej butelki pozwoliłaby też na 25-minutową pracę komputera, 20-minutową pracę
telewizora czy 10-minutową pracę zmywarki do naczyń.
4. Każda wprowadzona do obiegu tona stłuczki szklanej to oszczędność 800 kg piasku, 250
kg sody, 180 kg mączki wapiennej.
5. Odpady szklane stanowią 7-10% wszystkich śmieci składowanych na wysypiskach.
Wykorzystywanie szkła pochodzącego z recyklingu przyczynia się więc do zmniejszenia
objętości wysypisk śmieci.
5. Dodatkowe informacje:
Opakowania wielomateriałowe
Proces recyklingu
Recykling w pigułce
Recykling opakowań krok po kroku
Filmy:
Co nam daje recykling?
Recykling szkła
Recykling krok po kroku
Recykling gumy i plastiku
Jak zrobić zbiorniki na recykling domowy
Obowiązek dotyczący recyklingu
Logistyka odzysku