Czasopismo „Student” ukazywało się w latach 1967–1991. Pierwszy

Czasopismo „Student” ukazywało się w latach 1967–1991. Pierwszy numer wyszedł
w listopadzie 1967 r., kiedy […] Grupa młodych zapaleńców – absolwentów i studentów
krakowskich wyższych uczelni – podjęła starania, by założyć własne czasopismo, zaakcentować
obecność swego pokolenia i zaproponować jakieś własne sposoby na życie1. Czasopismo
powstało z inicjatywy działaczy skupionych wokół „Kuriera Akademickiego”, jednodniówki
wydawanej od 1964 r. do 1966 r. Decyzją GUKPPiW z 15 czerwca 1967 r. ustalono obszar
kolportażu pisma, które miało ukazywać się na terenie ówczesnych województw: krakowskiego,
katowickiego, rzeszowskiego i kieleckiego. Należy zaznaczyć, że fakt ukazania się pierwszego
numeru „Studenta” odnotowano aż w osiemnastu czasopismach. W styczniu 1969 r. „Student”
stał się pismem ogólnopolskim. Na początku był miesięcznikiem, potem ukazywał się jako
dwutygodnik (w latach 1971–1981, 1984–1991), a od marca 1990 r. znów jako miesięcznik.
Redaktorami naczelnymi „Studenta” byli kolejno:
• Stefan Maciejewski (XI 1967 – III1973)
• Andrzej Wacowski (nr 6/1973 – 2/1974)
• Jan Pieszczachowicz (nr 3/1974 – 6/1976)
• Wacław Żurek (nr 6/1976 – VIII 1980)
• Waldemar Janda (od IX 1980 – XII 1981)
• Marek Siwiec (IV 1984 – VI 1987)
• Tadeusz Skoczek (X 1987 – III 1991)
Czasopismo „Student” różniło się od innych, ówcześnie wydawanych pism młodzieżowych,
których tematyka dotyczyła ludzi młodych, bądź których odbiorcami była młodzież. Tytuł ten
reprezentował nie tylko młodzież studencką – wbrew nazwie – lecz całe młode pokolenie,
poruszając najważniejsze aspekty życia społecznego. Był jednak pismem studentów i młodej
inteligencji. Centrum zainteresowań „Studenta” stanowiły problemy związane z wychowaniem
i nauczaniem, a także literatura i teatr. Publikowano opowiadania oraz wiersze młodych poetów.
W latach 70. prezentowano na jego łamach literaturę Nowej Fali.
Jako pismo społeczno-kulturalne „Student” zawierał trzy typy artykułów: okolicznościowe,
publicystyczne (dotyczące systemu oświaty) oraz artykuły poświęcone środowisku studenckiemu.
W „Studencie” zamieszczano publikacje dotyczące ruchu młodzieżowego w latach 1918–1945
oraz zagadnień związanych z modernizacją szkolnictwa wyższego. W dziale zagranicznym
przedstawiano problematykę studencką w innych państwach – socjalistycznych czy na Zachodzie.
W czasopiśmie pojawiały się artykuły monograficzne poświęcone środowisku studenckiemu m.in.
w Lublinie, Łodzi, Opolu, a także reportaże dotyczące, np. absolwentów uczelni. Od listopada
1972 r., jako dodatek artystyczno-literacki do pisma, zaczęto wydawać „Nową Kulturę”. Przy
1
Student 1967–1992 [wydanie specjalne z okazji 25-lecia ukazania się pierwszego numeru / zred. zespół
Edward Chudziński et al.]. – Kraków ; Bochnia : Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza EXARTIM, [1992]. – S. 2
1
współudziale redakcji „Studenta” Krakowskie Wydawnictwo Akademickie wydawało serie
„Biblioteka Studenta” oraz „Pióro i Podkowa”.
Z inicjatywy dziennikarzy „Studenta” organizowano liczne akcje publicystyczne, m.in. cykle:
Bezdroża ideologii (w artykułach przedstawiano sylwetki wybitnych filozofów oraz kierunki
filozoficzne), Życie młodzieży krajów socjalistycznych (1970), Żywe tradycje (1974–1976) –
współczesne tendencje w kulturze i sztuce, Mielizny polityki kadrowej (1974), Uczelnie bez
retuszu (1976) – ocena szkolnictwa wyższego lat siedemdziesiątych, Przed Kongresem Nauki
Polskiej (1973) – aktualny stan różnych dyscyplin naukowych.
Niebagatelny dorobek czasopisma był zasługą redakcji i grona współpracowników – dzisiaj
wybitnych poetów, krytyków (m.in Adama Zagajewskiego, Juliana Kornhausera, Jerzego
Piątkowskiego, Tadeusza Nyczka) i dziennikarzy – Macieja Szumowskiego. Na łamach
„Studenta” swoje utwory zamieszczali poeci Nowej Fali, w tym Adam Zagajewski. Redakcja
czasopisma prezentowała wyróżniających się poetów, przekłady poezji zagranicznej (zwłaszcza
młodych twórców) oraz grupy poetyckie. W roku 1969 zaprezentowano grupę poetycką „Teraz”,
do której należeli Julian Kornhauser, Stanisław Stabro, Adam Zagajewski, Jerzy Kronhold.
W „Studencie” debiutowali dzisiejsi znani rysownicy – Andrzej Mleczko, Henryk Sawka.
Z okazji VII Festiwalu Kultury Studentów PRL wydano dwanaście numerów „Kuriera
Festiwalowego” (1986–1987) pod redakcją Tadeusza Skoczka. W latach 1989–1990 w serii
„Pióro i Podkowa” ukazało się sześć tomików poezji twórców związanych z czasopismem.
Od listopada 1975 r. przyznawano nagrody honorowe „Studenta”. Laureatami byli m.in.:
Leszek A. Moczulski (1975), Jan Sawka (1976), Krzysztof Jasiński (1977), Jan Szczepański
(1978), Tadeusz Wojtaszek (1979), Maciej Szumowski (1981), Aleksander Kwaśniewski
(1989).
W grudniu 1981 r. pismo zostało zawieszone w wyniku wprowadzenia stanu wojennego.
Wznowiono je dopiero w 1984 r. „Studenta” zaczęła wydawać kolejna generacja młodych,
aż do 1991 r. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż […] wraz z upadkiem „Studenta” zanikł
reprezentowany przezeń model pisma. Późniejszym, choć licznym inicjatywom nie udawało
się nawet wyjść w sferze poruszanej tematyki poza mury uczelni i akademika, o podejmowaniu
dyskusji pokoleniowych nie wspominając. W tym względzie należy uznać „Studenta” za
„ostatniego dinozaura”, który zwiastował zmierzch pokoleniowej ideologii2.
„Student” jest dziś cennym źródłem do historii szkolnictwa wyższego, wiedzy o życiu kulturalnym
w PRL. Ma również znaczenie warsztatowe, gdyż wychował […] wielu lepszych i gorszych
dziennikarzy, lepszych i gorszych poetów, prozaików, krytyków, eseistów, lepszych i gorszych
dyplomatów i polityków – ale wszyscy na pewno posiedli cenną i rzadką cechę: bycia nieobojętnymi3.
2
Kolasa, Władysław Marek. Prasa Krakowa w dekadzie przemian 1989–1998 : rynek, polityka, kultura. –
Kraków : Wydaw. Nauk. Akademii Pedagogicznej, 2004. – S. 193
3
[Przypuszczam, że wszyscy, którzy …] / Dorota Terakowska [W:] Student 1967–1992 [wydanie specjalne
z okazji 25-lecia ukazania się pierwszego numeru / zred. zespół Edward Chudziński et al.]. – Kraków ; Bochnia :
Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza EXARTIM, [1992]. – S. 10
2
Przy opracowywaniu bibliografii „Studenta” wykorzystano następujące źródła bibliograficzne:
Polską Bibliografię Literacką, Polską Bibliografię Adnotowaną o Środkach Masowego
Komunikowania za lata 1970–1986 pod red. Sylwestra Dzikiego, Bibliografię Bibliografii i Nauki
o Książce, Zapiski bibliograficzne autorstwa Tomasza Dzikiego, zamieszczone w jubileuszowym
wydaniu Student 1967–1992 oraz kartotekę zagadnieniową Czasopisma Działu InformacyjnoBibliograficznego WBP w Krakowie.
Bibliografia obejmuje 160 pozycji opublikowanych w języku polskim, ułożonych według
chronologii ukazywania się tekstów. Zawiera przede wszystkim artykuły z czasopism
opublikowanych w latach 1967–1993 (46 tytułów) oraz fragmenty książek. W obrębie
lat zastosowano układ alfabetyczny według tytułów. Prace zbiorowe zostały rozpisane
w adnotacji zawartościowej pod opisem dzieła głównego. Celem przybliżenia treści danej
pozycji bibliograficznej do opisów dołączono adnotacje. Do bibliografii dołączono wykaz
tytułów czasopism i ich skrótów.
Bibliografia została opracowana w Dziale Informacyjno-Bibliograficznym Wojewódzkiej
Biblioteki w Krakowie.
3