2013 - Instytut Historii Nauki PAN

KHNiT LVIII 2013 nr 1
Artykuły
E. Ś n i e ż y ń s k a - S t o l o t – „Zamek piękny na wzgórzu” i gwiaździste niebo
nad Salą Poselską Zamku Wawelskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
P. B y l i c a – Wpływ teizmu chrześcijańskiego na rozumienie nauki oraz relacji
między sferą przyrodniczą i nadprzyrodzoną w okresie rewolucji naukowej
XVI–XVII w. A Teza O wrodzonym konflikcie między nauką i religią . . . . . . . 73
J. R o d z e ń – Wynalazek palnika bunsenowskiego jako przykład relacji między
nauką a rzemiosłem w XIX wieku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Komunikaty i Materiały
P. D a s z k i e w i c z – Testament Ludwika Henryka Bojanusa (1776–1827),
nieznany, interesujący dokument historii nauk przyrodniczych – świadectwo
ostatnich lat życia uczonego w Darmstadt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
K. P y l a k, K. S c h a b o w s k a – Kształtowanie się polskiej terminologii
dotyczącej przekładni zębatych. Część II – wiek XIX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
T. S k r z y ń s k i – Udział Tadeusza Banachiewicza w pracach komitetów
i komisji Polskiej Akademii Umiejętności (1919–1952) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
S. Ł o t y s z – Wincenty Matzka i jego metoda konserwacji żywności . . . . . . . . . .
165
Recenzje
A. J a n i c k i: Kurlandia w latach 1795–1915. Z dziejów guberni i jej
polskiej mniejszości. Gdańsk 2011, 1027 s. (L. Zasztowt) . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
„Z badań nad książką i księgozbiorami historycznymi” – tradycja
i współczesność. „Z badań nad książką i księgozbiorami historycznymi”,
T. 5, red. Jacek S o s z y ń s k i, Warszawa: Oficyna Wydawnicza
ASPRA-JR, 2011, 361 s. (D. Grabowska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
„Acta Medicorum Polonorum” R. 1/2011 s.158; R 2/2012 s. 170. Wydawnictwo
Kontekst. (A. Trojanowska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
Kronika
Sprawozdanie z działalności Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN w okresie od
1.01.2011 do 30.12.2011 (M. Dolecki)……………………………………………..191
II Międzynarodowe Warsztaty Łysenkistyczne (21–24 czerwca 2012 r.)
(The Second International Workshop on Lysenkoism, June 21–23, 2012)
(P. Köhler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
Europejska farmaceutyka a Zimna Wojna – raport z warsztatów naukowych
w Rzymie (S. Łotysz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
Czy historia techniki ma przyszłość? Na marginesie relacji z konferencji SHOT
w Kopenhadze (S. Łotysz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
Inventing Europe – nowe narzędzie edukacyjne (S. Łotysz) . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
Jubileusz dwudziestolecia czasopisma „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów
Nauki” (J. Kurkowski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
KHNiT LVIII 2013 nr 2
Artykuły
P. C i e ś l a r e k – „Mapa to nie terytorium” – wpływ Semantyki ogólnej
Alfreda Korzybskiego na myśl Neila Postmana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
R. W. G r y g l e w s k i – Historia medycyny według Tadeusza Bilikiewicza . . . . . 39
P. K ö h l e r – Stulecie zdobycia południowego bieguna Ziemi . . . . . . . . . . . . . . . . 57
E. Wo l t e r – kształtowanie świadomości ekologicznej w Drugiej
Rzeczypospolitej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
K. B ł a c h o w s k a, D. K a r n a u c h o w – Zapomniany dorobek polskiej
historiografii. O potrzebie bibliografii historycznej ziem ruskich . . . . . . . . . . . 97
M. C h o p t i a n y – Konrad Gesner jako czytelnik Carmen de bisonte
Mikołaja Hussowskiego. Perspektywy badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Komunikaty i Materiały
M. M a d z i a r z – Historyczne i techniczne aspekty rozwoju eksploatacji rud
żelaza na Dolnym Śląsku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
E. R u t k o w s k a – Proszki jako postać leku i ich sporządzanie w świetle
dziewiętnastowiecznego podręcznika do receptury antoniego Kryszki . . . . . . 169
J. P i s k u r e w i c z – korespondencja Marii Skłodowskiej-Curie ze Stefanem
Pieńkowskim w sprawie stażu badawczego Cezarego Pawłowskiego
w Laboratorium Curie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Polemiki i Refleksje
J. S u p a d y – Wokół książki: Zdzisław Gajda: Do historii medycyny
wprowadzenie. Kraków 2011. Wydawnictwo WaM, 488 ss. . . . . . . . . . . . . . . 193
S. Z a m e c k i – Na marginesie książki: Joseph A g a s s i: Science and its
History. a reassessment of the Historiography of Science. „Boston Studies
in the Philosophy of Science”. Volume 253, 2008, 514 s. Editors: Robert
S. Cohen, Jürgen Renn, Kostas Gavroglu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
Pro Memoria
P. K o z ł o w s k i – Tadeusz kowalik (1926–2012) – krytyczne spojrzenie
na transformację . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
Recenzje
F. G. T. v o n B e l l i n g s h a u s e n: Dwukrotne poszukiwania
w Południowym Lodowatym Oceanie i pływanie naokoło świata w latach
1819, 20 i 21... Warszawa 2009, Polska akademii Nauk, instytut Historii
Nauki, Zakład Biologii Antarktyki, Muzeum i Instytut Zoologii, Oficyna
Wydawnicza ASPRA-JR, 250 s. + 2 karty, tłumaczył: Stanisław
Rakusa-Suszczewski (P. Köhler) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Kronika
Konferencja poświęcona 250 rocznicy utworzenia akademii Górnictwa
i Leśnictwa w Bańskiej Szczawnicy (11–13 X 2012 r.) (J. Szczepański) . . . . . 267
Sesja naukowa „Znaczenie Pierwszej Wyprawy Polarnej z Polski
Niepodległej” Jubileusz 80-lecia polskiej ekspedycji ii Międzynarodowego
roku Polarnego 1932/1933 na Wyspę Niedźwiedzią (P. Köhler,
M. Korczak-Abshire) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268
Konferencja Komisji Historyków Polski i Rosji: Polska, Rosja i Europa w losie
historyka. Pamięci Aleksandra Gieysztora (1916–1999). Konferencja
międzynarodowa w Moskwie w dniach 26–27 marca 2013 roku
(L. Zasztowt) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272
Ars Litographica w Muzeum Drukarstwa Warszawskiego
(M. t. Horoszewicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Listy do Redakcji
M. K r z y s z t o f i k – Redakcja i Komitet Redakcyjny „Kwartalnika Historii
Nauki i Techniki”. Odpowiedź na recenzję . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
KHNiT LVIII 2013 nr 3
Artykuły
Księga V Elementów Euklidesa – przekład P. B ł a s z c z y k, k. M r ó w k a . . . 7
P. B ł a s z c z y k , K. M r ó w k a – komentarz do księgi V Elementów
Euklidesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
P. K ö h l e r – Stanisław Siedlecki (1912–2002) – polarnik, taternik, geolog.
Stulecie urodzin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
Z.E. R o s k a l – Społeczno-techniczne determinanty odkrycia kosmicznych
źródeł promieniowania gamma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
R. M i s z c z y ń s k i – O kształtowaniu się intuicyjnej koncepcji zbioru
Stanisława Leśniewskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Komunikaty i Materiały
P. D a s z k i e w i c z – Badania paleontologiczno geologiczne Podola i Wołynia
Frédérica Dubois de Montpérreux (1798–1850) i polskie akcenty w biografii
ich autora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
J.Z Z i e l i ń s k i, K.W. Z i e l i ń s k i – Wspomnienie o Zygmuncie
Franciszku Szczotkowskim (1877–1943) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Recenzje
J. P i s k u r e w i c z: Z ziemi włoskiej dla Polski. Artur Wołyński i jego
działalność w Italii w drugiej połowie XIX wieku. Warszawa 2012
Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 311 s.
(A. Gałkowski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
P.E. T o m a s z e w s k i: Powrót, Rzecz o Janie Czochralskim. Wrocław 2012
Oficyna Wydawnicza atut, instytut niskich temperatur i Badań
Strukturalnych Pan, 308 s., 215 ilustracji (R. Mierzecki) . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
J. S z u d y i A. B i e l s k i: Aleksander Jabłoński (1898–1980). Fizyk, muzyk,
żołnierz. Toruń 2011, 685 s. (M. Głowacki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Kronika
Wybitny uczony krakowski przez pryzmat „kroniki Jubileuszu 90-lecia
Profesora Henryka Gaertnera” (J. Supady) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Sprawozdanie z XXIII Krajowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Historii
Medycyny i Farmacji w Łodzi (A. Magowska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
Sprawozdanie z XXIII Krajowego Zjazdu Polskiego towarzystwa Historii
Medycyny i Farmacji (J. Supady) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
Fenomeny dziejów i tradycji Wielkiego księstwa Litewskiego: Miejsca pamięci
narodów, międzynarodowa konferencja w Wilnie 15–16 listopada 2012 r.
(L. Zasztowt) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
KHNiT LVIII 2013 nr 4
Artykuły
J. K o r o ń s k i – Mirosław Krzyżański (1907–1965) i jego monografia
z równań różniczkowych cząstkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
M. J a s i ń s k i – Mieszkańcy Księżyca w źródłach antycznych . . . . . . . . . . . . . . . 29
P. K ö h l e r – Pierwsza polska wyprawa polarna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Komunikaty i Materiały
P. D a s z k i e w i c z – Paryska sprzedaż entomologicznej kolekcji Jerzego
Wandalina Mniszcha (1824–1881) – jedno z najważniejszych wydarzeń
dziewiętnastowiecznej zoologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
J. S u p a d y – Podzwonne dla Katedry i Zakładu Historii Medycyny i Farmacji
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
A. Ś r ó d k a – Historia medycyny w Polsce wzloty (naukowe) i upadki
(administracyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Polemiki I Refleksje
K. W ó y c i c k i – „Należy dbać o to, by być sobą”. Polscy uczeni wobec PRL-u.
Wokół książek Andrzej Wa l i c k i: Idee i ludzie. Próba autobiografii.
Warszawa 2010 i Michał G ł o w i ń s k i: Kręgi obcości. Opowieść
biograficzna. Kraków 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
L. Z a s z t o w t – Dlaczego Uniwersytet Wileński pierwszej połowy XIX
stulecia był najlepszy w naszej części Europy? Na kanwie książki Janiny
Kamińskiej, Universitas Vilnensis 1793–1803. Od Szkoły Głównej Wielkiego
Księstwa Litewskiego do Imperatorskiego Uniwersytetu Wileńskiego.
Warszawa 2011, 4520 s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
A. T r o j a n o w s k a – II Wystawa Higieniczna w Warszawie (1896)
według Kronik Bolesława Prusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Recenzje
T. R z e p a, C.W. D o m a ń s k i (red.) Na drogach i bezdrożach historii
psychologii. Lublin 2011 Wydawnictwo UMCS, ss. 276.
(A.M. Ziółkowska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
A. T o c z e k: Lwowskie środowisko historyczne i jego wkład w kulturę książki
i prasy (1860–1918). Kraków 2013 Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu
Pedagogicznego, ss. 464, nlb. 2 (H. Kramarz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Kronika
Sprawozdanie z działalności Instytutu Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów
PAN w roku 2012 (J. Włodarczyk, B. Wysokińska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Aneks 1. Działalność naukowo-badawcza Zakładu Historii Nauk Ścisłych,
Przyrodniczych i Techniki w 2012 roku (H. Lichocka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Aneks 2. Sprawozdanie z działalności badawczej Zakładu Historii Nauk
Społecznych, Oświaty i Organizacji Nauki (J. Piskurewicz) . . . . . . . . . . . . . . . 154
Aneks 3. Wykaz opublikowanych monografii i artykułów naukowych . . . . . . . . . . 159
Aneks 4. Wykłady i referaty wygłoszone na ważnych konferencjach
w kraju i za granicą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Aneks 5. Członkostwo w międzynarodowych gremiach naukowych . . . . . . . . . . . 182
Aneks 6. Pełnione funkcje redaktorów naczelnych czasopism naukowych . . . . . . 183
Sprawozdanie z działalności Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN
w roku 2012 (K. Bartnicka, M. Piekarski) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
41. Międzynarodowy Kongres Historii Farmacji, Paryż, 10–14 września
2013 roku (I. Arabas, E. Rutkowska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
Historia nauki na międzynarodowym sympozjum Correspondances d’érudits:
Pologne, Lituanie, France aux XVIIIe et XIXe siecles na Uniwersytecie
Zachodniej Bretanii w Breście (P. Daszkiewicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200