Treści i problemy programu

PROGRAM
OLIMPIADY WIEDZY O FINANSACH – BANKI W AKCJI
Temat II edycji: Rynek kapitałowy i jego produkty
Przedmiotem Olimpiady są szeroko rozumiane finanse, tzn. instytucje rynku finansowego, sposoby
ich funkcjonowania, instrumenty finansowe oraz zasady racjonalnego z nich korzystania. W sposób
szczególny zanalizowany zostanie system finansowy wraz ze swoimi instytucjami, podmiotami
go tworzącymi, a także regulacjami jakie w jego ramach obowiązują.
Treści i problemy programu
I.
Podstawy funkcjonowania systemu finansowego
1. System finansowy a gospodarka, funkcje finansów, systematyka zjawisk finansowych,
model systemu finansowego w Polsce;
2. Stabilności finansowa w gospodarce, skutki upadłości banków, zawodnośd
mechanizmów rynkowych, paostwo i jego ekonomiczna rola w systemie finansowym,
sied bezpieczeostwa finansowego (w tym Komisja Nadzoru Finansowego, Bankowy
Fundusz Gwarancyjny, Narodowy Bank Polski, Krajowa Spółdzielcza Kasa
Oszczędnościowo-Kredytowa, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, system
rekompensat dla inwestorów giełdowych);
3. Pieniądz – istota, formy, i funkcje, kreacja pieniądza bankowego, współczynnik kreacji
pieniądza, podaż pieniądza, polityka pieniężna banku centralnego; cele, strategie
i instrumenty polityki pieniężnej (rezerwy obowiązkowe, operacje depozytowokredytowe, operacje otwartego rynku), kształtowanie podaży pieniądza; rynek
międzybankowy;
II. Instytucje finansowe – charakterystyka, zasady funkcjonowania
1. Banki: bank centralny – cel działalności, zadania, organizacja, niezależnośd; banki:
funkcje, rodzaje, wykonywane usługi, ryzyka, adekwatnośd kapitałowa; specyfika
działalności banków komercyjnych, spółdzielczych i hipotecznych;
2. Spółdzielcze kasy oszczędnościowo- kredytowe (SKOK) – specyfika, organizacja,
działalnośd; Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa;
3. Instytucje niebankowe świadczące usługi finansowe – instytucje leasingowe,
instytucje faktoringowe, pośrednicy kredytowi, brokerzy i doradcy finansowi;
4. Fundusze i instytucje wspólnego inwestowania – podstawy działalności, możliwości
i ograniczenia wspólnego inwestowania, towarzystwa funduszy inwestycyjnych
i ich rola, rodzaje funduszy inwestycyjnych, ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe,
otwarte fundusze inwestycyjne i powszechne towarzystwa emerytalne w systemie
emerytalnym
5. Towarzystwa ubezpieczeniowe – rodzaje, podmioty, usługi ubezpieczeniowe,
podziały ubezpieczeo, funkcje ubezpieczeo, ryzyka w działalności ubezpieczeniowej,
6. Rynek kapitałowy – rynek publiczny i niepubliczny, podmioty maklerskie, Giełda
Papierów Wartościowych w Warszawie, MTS- CeTo, Krajowy Depozyt Papierów
Wartościowych;
7. Publiczny sektor finansowy – zadania publiczne i środki ich realizacji, Skarb Paostwa,
budżet paostwa, budżety jednostek samorządu terytorialnego, źródła wpływów,
kierunki wydatków, dług publiczny, fundusze celowe (w tym ZUS); polityka fiskalna
i jej instrumenty;
8. Krajowy a międzynarodowy system finansowy, członkostwo Polski w UE; instytucje
z paostw UE świadczące usługi finansowe w Polsce;
III. Usługi finansowe –przesłanki racjonalnego wyboru ekonomicznego, rodzaje, istota i cechy
1. Podstawy rachunku ekonomicznego; przychody, koszty, podatki, dochody,
zyski/straty, stopa procentowa, efektywna stopa procentowa, stała i zmienna stopa
procentowa, stopy odniesienia zmiennych stóp procentowych, kurs walutowy,
rodzaje kursów, inflacja;
2. Koszty i przychody z tytułu usług finansowych - koszty w usługach finansowych,
wartośd pieniądza w czasie, przychody z działalności finansowej; wybór optymalnego
instrumentu finansowego i instytucji pośredniczącej (np. biura maklerskiego,
pośrednika kredytowego);
3. Zależności między ryzykiem a dochodem z instrumentów finansowych, rola ratingów
papierów wartościowych;
4. Ryzyka finansowe – istota, pomiar, zarządzanie: ryzyko kredytowe, ryzyko stopy
procentowej, ryzyko walutowe, ryzyko płynności;
5. Usługi inwestycyjne i oszczędnościowe, zasady korzystania, bezpieczeostwo, ryzyko
ekonomiczne inwestycji i przychody; produkty depozytowe w bankach i SKOK –
rodzaje, zasady wyboru; rachunki bankowe, papiery wartościowe (akcje, obligacje,
bony skarbowe, certyfikaty, bony oszczędnościowe itp.), jednostki uczestnictwa
lub certyfikaty funduszy inwestycyjnych; nowoczesne produkty oszczędnościowe,
produkty ubezpieczeniowe, usługi inwestycyjne bankowości prywatnej;
6. Usługi finansujące oferowane przez rynek finansowy, zasady korzystania, zalety
i wady poszczególnych form pozyskania środków pieniężnych: kredyty w bankach
i SKOK (elementy umowy kredytowej, znaczenie zdolności kredytowej, rola Biura
Informacji Kredytowej, sposób spłaty kredytu, „pułapki” kredytowe, prawne
zabezpieczenia kredytów, rodzaje kredytów), faktoring, leasing, pożyczki, emisja
papierów wartościowych (obligacje, krótkoterminowe instrumenty dłużne, akcje)
7. Usługi płatnicze oferowane przez rynek finansowy; rodzaje instrumentów
płatniczych, znaczenie procedur bankowych; systemy płatności w Polsce; zasady
płatności w formie m. in. polecenia przelewu, wpłaty gotówkowej, stałego zalecenia,
kartą płatniczą (zróżnicowanie ze względu na rodzaj karty), czekiem, wekslem,
poleceniem zapłaty; rozwój elektronicznych form dokonywania płatności (bankowośd
internetowa, home-banking, bankowośd telefoniczna, bankomaty itp.), instrumenty
płatnicze w obrocie zagranicznym, w tym polecenie wypłaty, inkaso, akredytywa;
8. Pozostałe usługi finansowe
IV. Podmioty sfery realnej – gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa na rynku finansowym
1. Gospodarstwa domowe; ograniczenia budżetowe konsumpcji w gospodarce
rynkowej, źródła finansowania konsumpcji gospodarstw domowych, majątek
gospodarstw domowych;
2. Przedsiębiorstwa; formy organizacyjno prawne przedsiębiorstw w Polsce, cele
finansów przedsiębiorstwa, źródła finansowania działalności przedsiębiorstwa
(kapitał własny i obcy (w tym kredyt kupiecki)), strategie podatkowe
przedsiębiorstwa, zarządzanie finansami przedsiębiorstwa – decyzje inwestycyjne
i finansowe, zarządzanie kapitałem obrotowym (środkami pieniężnymi, zapasami,
należnościami i zobowiązaniami), majątek przedsiębiorstwa, mierniki oceny sytuacji
ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstw;
V. Instrumenty finansowe
1. Istota instrumentów finansowych (instrumenty pieniężne, instrumenty kapitałowe,
instrumenty kredytowe, instrumenty dewizowe, instrumenty pochodne, instrumenty
cenowe, instrumenty rozliczeniowe).
2. Instrumenty skarbowe; bony skarbowe, obligacje na stały i zmienny procent.
3. Instrumenty dłużne; bony komercyjne, obligacje przedsiębiorstw, obligacje
municypalne.
4. Akcje - definicja, wycena akcji, wartośd nominalna, wartośd emisyjna, wartośd
księgowa,
wartośd rynkowa, kurs-rynek zrównoważony, kurs-rynek
niezrównoważony, notowania ciągłe, prawa poboru, prawa do akcji , analiza ryzyka
klasycznymi metodami statystycznymi.
5. Dochód z inwestycji w akcje.
6. Metody analizy kursów, analiza fundamentalna, analiza makroekonomiczna, analiza
sektorowa, analiza sytuacyjna spółki, analiza finansowa spółki, analiza techniczna
opierająca się na analizie wykresów przeszłych cen.
7. Wskaźniki dotyczące akcji analizowanej spółki (zysk przypadający na jedną akcję,
dywidenda przypadająca na jedną akcję, wskaźnik cena-zysk P/E, stopa dywidendy,
wskaźnik wypłaty dywidendy, wskaźnik pokrycia dywidendy, wskaźnik cena - wartośd
księgowa.
8. Wpływ różnych czynników na kurs akcji (kursy walut, polityka budżetowa,
zachowania inwestorów, sytuacja emitentów akcji).
9. Opcje – Long call, Short call, Long put, Short put - charakterystyka, ceny opcji,
sposoby ustalania wartości opcji, ryzyko obrotu opcjami.
10. Kontrakty futures, forward, Swap.
11. Warranty, obligacje zmienne.
12. Akcje i Jednostki uczestnictwa funduszy powierniczych.
13. Instrumenty pochodne, transakcje terminowe.
14. Ryzyka finansowe – istota, pomiar, zarządzanie: ryzyko kredytowe, ryzyko stopy
procentowej, ryzyko walutowe, ryzyko płynności.
15. Usługi inwestycyjne (oszczędnościowe), zasady korzystania, bezpieczeostwo, ryzyko
ekonomiczne inwestycji i przychody; produkty depozytowe w bankach i SKOK –
rodzaje, zasady wyboru; rachunki bankowe prywatnej.
16. Depozyty międzybankowe, stopy WIBOR, WIBID, LIBOR, LIBID.
17. Instrumenty i zasady obrotu na giełdzie walutowej FOREX.
Źródła wiedzy i literatura
Literatura podstawowa
1. System finansowy w Polsce, pod. red. B. Pietrzaka, Z. Polaoskiego, Z. Woźniak, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2005
2. W. Dębski, Rynek finansowy i jego mechanizmy, podstawy teorii i praktyki, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2007
3. Bankowośd. Zagadnienia podstawowe nowe wydanie zaktualizowane, M. IwaniczDrozdowska, W. L. Jaworski, Z. Zawadzka, Poltext, Warszawa 2006
4. Z. Dobosiewicz: Wprowadzenie do finansów i bankowości, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa, 2007
5. Rozwój systemu finansowego w Polsce w 2006 r., Narodowy Bank Polski, Warszawa 2007
*publikacja wydawana co roku; dostępna na stronie www NBP+;
6. Polubid banki, dr Andrzej Raczko, Marta Postuła, Wanda Zubrzycka, Fundacja Młodzieżowej
Przedsiębiorczości, Warszawa 2005;
7. Inwestowad mądrze, Paweł Miśkiewicz, Marta Postuła, Janusz Wawrzyniak, Wanda
Zubrzycka, Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości, Warszawa 2005;
8. J. Socha, Rynek papierów wartościowych w Polsce, Olympus, Warszawa 2003
Literatura uzupełniająca
1. Finanse, red. J. Ostaszewski, wyd. 4, Difin, Warszawa 2008
2. Współczesna bankowośd, pod. red. M. Zaleskiej, Difin, Warszawa 2007
3. W. Bieo, Rynek papierów wartościowych, Difin, Warszawa 2004
4. D. Korenik, Oszczędzanie indywidualne w Polsce. Produkty różnych pośredników
i ich atrakcyjnośd, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 2003
5. M. Capiga, Działalnośd kredytowa monetarnych instytucji finansowych, Difin, Warszawa 2006
6. B. Janik, System rekompensat dla inwestorów giełdowych w Polsce na tle rozwiązao
zagranicznych, Wydawnictwo WSB, Poznao – Gdaosk 2007
Instytucje stanowiące źródło wiedzy
1. Komisja Nadzoru Finansowego
2. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
3. Narodowy Bank Polski
4. Europejskie Centrum Konsumenckie
5. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
6. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych
7. Bankowy Fundusz Gwarancyjny
8. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
9. Europejski Bank Centralny
10. Związek Banków Polskich
11. Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa
12. Polska Izba Ubezpieczeo
13. Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami
14. Związek Polskich Faktorów
15. Związek Przedsiębiorstw Leasingowych
16. Krajowa Izba Rozliczeniowa
17. Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego
18. Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce
Prasa codzienna
Rzeczpospolita
Gazeta Prawna
Gazeta Giełdy Parkiet
Puls Biznesu
Czasopisma
Biuletyn Bankowy
Bezpieczny Bank
Bank i Kredyt
Prawo Bankowe
Nasz Rynek Kapitałowy
Pieniądze i Więź
Bank
Gazeta Bankowa
Wiadomości Ubezpieczeniowe
Źródła internetowe
1. http://www.bankier.pl/
2. www.nbportal.pl
3. http://www.money.pl/
4. www.zrozumfinanse.pl
5. http://www.kdpw.pl/
6.
7.
8.
9.
10.
11.
http://www.gpw.pl/
http://www.nbp.pl/
http://www.inwestycje.pl/
http://www.forex.nawigator.biz/
http://www.newtrader.pl/
http://www.gpw.pl/gpw.asp?cel=edukacyjne&k=74&i=/edukacja/papiery_wart/opcje_edukac
ja&sky=1
Prof. nadzw. dr hab. Władysław Balicki
Przewodniczący Komitetu Głównego
I Ogólnopolskiej Olimpiady Wiedzy o Finansach
Banki w Akcji
Rektor
Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu