Wspólczesna historiografia wobec PRL

Współczesna (po 1989 roku) historiografia wobec PRL – sztampa i prowincjonalizm?
Historiografia dotycząca PRL stała się w ostatnich latach najbardziej popularnym obszarem
zainteresowania polskich historyków. Działa tu efekt „nowości”, stosunkowo łatwej możliwości dotknięcia tego, czego nikt wcześniej nie odkrył, zbadał i opisał. Zainteresowanie tym
okresem dziejów Polski wyznacza też w dużym stopniu odbiorca, który wciąż jeszcze żądny
jest wiedzy o tym, jak działały mechanizmy ówczesnej władzy i w ogóle o tym, co kryło się
pod oficjalną fasadą. Swoje robi też polityka, w której PRL wciąż, mimo upływu 25 lat, jest
mocno obecny, a stosunek do niego określa w znacznym stopniu tożsamość danego polityka i
jego miejsce na scenie partyjnej.
Biorąc to pod uwagę, warto zastanowić się, jak zdiagnozowana popularność badań nad PRL
przekłada się na pełne zrozumienie epoki, a mówiąc wprost: czy ilość przechodzi w jakość?
Odnieść można niekiedy wrażenie, że wciąż jeszcze większość historyków tkwi w ideologicznych „okopach”, starając się nie tyle dokonać głębokiej analizy danego obszaru badawczego, co przede wszystkim udowodnić, że „ma rację”, wybierając tę lub inną stronę sporu. Niemal zupełnie zatraca się widzenie epoki na tle całego wieku XX, nie wspominając już
o tym, że w powijakach są badania starające się uchwycić fenomen lat 1944/45–1989 w kontekście innych państw bloku sowieckiego czy też szerzej, na tle ówczesnych politycznych i
cywilizacyjnych trendów.
Można zatem postawić tezę, że historiografia ta grzeszy wciąż jeszcze nadmiernym przywiązaniem do ideologicznych klisz, a także prowincjonalizmem.
Literatura:
Syntezy dotyczące okresu powojennego autorstwa:
Adam Dziurok, Marek Gałęzowski, Łukasz Kamiński, Filip Musiał, Od niepodległości do
niepodległości. Historia Polski 1918–1989, Warszawa 2010.
Antoni Czubiński, Dzieje najnowsze Polski, Poznań 1994.
Jerzy Eisler, Zarys dziejów politycznych Polski 1944–1989, Warszawa 1992.
Andrzej Friszke, Polska – losy państwa i narodu 1939–1989, Warszawa 2003.
Andrzej Paszkowski, Pół wieku dziejów Polski, 1939–1989, Warszawa 1995.
Andrzej Sowa, Historia polityczna Polski 1944–1991, Kraków 2011.
Książki dyskutowane:
Sławomir Cenckiewicz, SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii, Gdańsk-Warszawa 2008.
Jerzy Eisler, Grudzień 1970. Geneza, przebieg, konsekwencje, Warszawa 2000 i 2012; Polski
rok 1968, Warszawa 2006.
Andrzej Friszke, Opozycja polityczna w PRL 1944–1980, Londyn 1994.
Andrzej Friszke, Anatomia buntu. Kuroń, Modzelewski i komandosi, Kraków 2010; Czas
KOR-u. Jacek Kuroń a geneza Solidarności, Kraków 2011; Rewolucja Solidarności 1980–
1981, Kraków 2014.
Krzysztof Kosiński, Historia pijaństwa w czasach PRL. Polityka, obyczaje, szara strefa, patologie, Warszawa 2008.
Andrzej Leder, Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej, Warszawa 2014.
Adam Leszczyński, Skok w nowoczesność. Polityka wzrostu w krajach peryferyjnych 19431980, Warszawa 2013.
Paweł Machcewicz, Polski rok 1956, Warszawa 1993.
Krzysztof Persak, Sprawa Henryka Hollanda, Warszawa 2006.
Robert Spałek, Komuniści przeciwko komunistom Poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie partii komunistycznej w Polsce w latach 1948–1956, Warszawa 2014.
Mirosław Szumiło, Roman Zambrowski 1909-1977 : studium z dziejów elity komunistycznej w
Polsce, Warszawa 2014.
Marcin Zaremba, Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja
władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2001.
Marcin Zaremba, Wielka trwoga. Polska 1944-1947. Ludowa reakcja na kryzys, Kraków
2012.