Uzasadnienie

Uzasadnienie
Ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o administracji podatkowej (Dz. U. poz. 1269), w art.
39 pkt 3 lit. b, wprowadziła zmianę art. 6 § 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r.
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1619, z późn. zm.),
zwanej dalej „ustawą”. W art. 6 § 2 ustawy zmieniono zakres przepisu upoważniającego
poprzez przyjęcie uregulowania w drodze rozporządzenia: form działań informacyjnych
zmierzających do dobrowolnego wykonania obowiązku, przypadków, w których mogą być te
działania podejmowane, oraz sposobu ich ewidencjonowania (przy zapewnieniu efektywności
tych działań), elementów, jakie zawiera wezwanie do złożenia oświadczenia oraz
oświadczenie o posiadanym majątku lub źródłach dochodu (przy zapewnieniu jednolitego
i efektywnego działania wierzycieli) oraz trybu postępowania wierzycieli należności
pieniężnych przy podejmowaniu czynności zmierzających do zastosowania środków
egzekucyjnych (przy zapewnieniu terminowości i prawidłowości przesyłania zobowiązanemu
upomnienia, a także kierowania do organu egzekucyjnego wniosków egzekucyjnych i tytułów
wykonawczych).
Wydane na podstawie obowiązującego przepisu art. 6 § 2 ustawy rozporządzenie
Ministra Finansów z dnia 20 maja 2014 r. w sprawie trybu postępowania wierzycieli
należności pieniężnych przy podejmowaniu czynności zmierzających do zastosowania
środków egzekucyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 656) określa jedynie tryb postępowania
wierzycieli przy podejmowaniu czynności zmierzających do zastosowania środków
egzekucyjnych.
W związku z powyższym w § 4 projektu rozporządzenia uregulowano kwestię działań
informacyjnych podejmowanych wobec zobowiązanego zmierzających do dobrowolnego
wykonania przez niego obowiązku. W ust. 1 zawarty został otwarty katalog form kontaktów
wierzyciela z zobowiązanymi tj. poprzez internetowy portal informacyjny, krótką wiadomość
tekstową (sms), e-mail, telefon, faks. Natomiast w ust. 2 przyjęto, że wierzyciel będzie mógł
podejmować te działania w każdym przypadku, gdy zachodzi przypuszczenie, że
zobowiązany dobrowolnie wykona obowiązek bez konieczności wszczęcia egzekucji
administracyjnej. Przypuszczenie to nie będzie wymagało udowodnienia, wystarczające
będzie jeżeli wierzyciel będzie uważał, że obowiązek może być dobrowolnie wykonany.
Z uwagi na konieczność sprawowania nadzoru nad podejmowaniem działań informacyjnych
wierzyciele zobligowani zostali do prowadzenia ewidencji tych działań w formie papierowej
bądź elektronicznej poprzez wskazanie daty i formy podjętego działania. Wybór zaś formy
ewidencjonowania pozostawiono wierzycielowi.
W § 5 projektu rozporządzenia zostały określone elementy wezwania do złożenia
przez zobowiązanego oświadczenia o posiadanym majątku lub źródłach dochodu. Wezwanie
takie będzie zawierało: podstawę prawną, nazwę wierzyciela i adres siedziby lub jego
jednostki organizacyjnej, datę wystawienia wezwania, nazwę lub nazwisko i imię
zobowiązanego, do którego jest kierowane wezwanie, adres jego siedziby lub miejsca
zamieszkania, albo inne dane identyfikacyjne, wskazanie należności pieniężnej, w zakresie
której wierzyciel odstąpił od czynności zmierzających do zastosowania środków
egzekucyjnych na podstawie art. 6 § 1c ustawy, wezwanie do wskazania majątku lub źródeł
–2–
dochodu oraz imię i nazwisko, stanowisko służbowe oraz podpis osoby upoważnionej do
działania w imieniu wierzyciela, która sporządziła wezwanie.
W § 6 projektu rozporządzenia określono elementy oświadczenia o posiadanym
majątku lub źródłach dochodów. Oświadczenie takie winno zawierać dane formalne: datę
oświadczenia, oznaczenie zobowiązanego, jego adresu i podpis, jak również szczegółową
informację o posiadanym majątku lub źródłach dochodu, tj. nieruchomościach,
ruchomościach, prawach majątkowych, posiadanych zasobach pieniężnych, źródłach
dochodu.
W projekcie rozporządzenia, w § 7, analogicznie do dotychczasowych rozwiązań,
zobowiązano wierzyciela do niezwłocznego wystawiania i przesyłania zobowiązanemu
upomnienia, jeżeli należność nie zostanie zapłacona w terminie. W związku z dodanym art. 6
§ 1b ustawy, na mocy art. 39 pkt 3 ustawy administracji podatkowej, względem
zobowiązanego będą mogły być podejmowane przez wierzyciela przed przesłaniem
zobowiązanemu upomnienia działania informacyjne. W takim przypadku wierzyciel odstąpi
od obowiązku niezwłocznego przesłania zobowiązanemu upomnienia. Przesłanie upomnienia
nastąpi nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż 21 dni od dnia, w którym podjęto
działania informacyjne.
Ponadto mając na uwadze ekonomikę postępowania egzekucyjnego, na wzór
dotychczasowych rozwiązań, zaproponowano możliwość czasowego odstąpienia przez
wierzyciela od obowiązku niezwłocznego doręczania zobowiązanemu upomnienia w
przypadku, gdy łączna wysokość należności pieniężnych wraz z odsetkami nie przekroczy
dziesięciokrotności kosztów upomnienia. Rozwiązanie to pozwala nie tylko na wystawienie
jednego upomnienia w stosunku do wielu należności, co obniży koszty ich windykacji i
zmniejszy liczbę spraw kierowanych do organu egzekucyjnego, ale też zmniejszy obciążenia
zobowiązanych z tytułu kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych. Jeżeli natomiast z
okoliczności sprawy będzie wynikało, że obowiązek nie zostanie dobrowolnie wykonany,
albo okres do upływu terminu przedawnienia należności pieniężnej jest krótszy niż 6
miesięcy wierzyciel nie będzie mógł odstąpić od obowiązku niezwłocznego doręczania
zobowiązanemu upomnienia.
Wskazano także elementy, jakie winno zawierać upomnienie, aby uczynić zadość
obowiązkowi wynikającemu z art. 15 § 1 ustawy. W celu wyeliminowania wątpliwości
związanych ze wskazywaniem w upomnieniu odsetek z tytułu niezapłacenia w terminie
należności pieniężnej, w § 8 ust. 1 pkt 4 lit. b wyraźnie wskazano, że upomnienie zawiera
rodzaj i wysokość odsetek naliczonych na dzień wystawienia upomnienia, o ile są wymagane.
Analogicznie do regulacji umożliwiającej kumulowanie należności na jednym
upomnieniu, w § 9 projektu rozporządzenia umożliwiono kumulację należności pieniężnych
i wystawienie jednego tytułu wykonawczego zamiast wielu tytułów wykonawczych
obejmujących niewielkie należności pieniężne.
W § 10 projekcie rozporządzenia zobowiązano wierzyciela do przekazywania
organowi egzekucyjnemu informacji zawierających dane, na podstawie których ustalono
właściwość miejscową tego organu zgodnie z art. 22 § 3 albo 3a ustawy oraz numeru i daty
sporządzenia tytułu wykonawczego, gdy wierzyciel wystąpi o ponowne wszczęcie egzekucji.
Wierzyciel będzie obowiązany podać również numer i datę zawiadomienia o przyczynach
nieprzystąpienia do egzekucji lub postanowienia o nieprzystąpieniu do egzekucji, jeżeli
–3–
uprzednio takie zdarzenia miały miejsce, w związku ze zmianą art. 29 ustawy. Zmiana ta
wprowadziła instytucję nieprzystąpienia przez organ egzekucyjny do egzekucji
w przypadkach określonych w tym przepisie. Informacja wierzyciela będzie zawierać także
inne dane niezbędne do wszczęcia i prowadzenia egzekucji administracyjnej, będących
w posiadaniu wierzyciela, np. wykaz znanych składników majątkowych zobowiązanego,
w tym rachunków bankowych oraz znajdujących się na terytorium państwa członkowskiego
lub państwa trzeciego. W celu optymalizacji wydatków wierzyciela przewiduje się, że
informacja taka może dotyczyć więcej niż jednego tytułu wykonawczego w odniesieniu do
tego samego zobowiązanego.
Z uwagi na niejednolitą praktykę wynikającą z rozbieżności w orzecznictwie sądów
administracyjnych w zakresie właściwości organu egzekucyjnego uprawnionego do
prowadzenia egzekucji administracyjnej należności pieniężnych przypadających
wierzycielowi będącemu jednocześnie samorządowym organem egzekucyjnym w przypadku,
gdy miejsce zamieszkania lub siedziby zobowiązanego znajduje się poza zakresem działania
tego wierzyciela, pozostawiono w § 11 regulację, na podstawie której wierzyciel kieruje tytuł
wykonawczy do właściwego miejscowo naczelnika urzędu skarbowego, celem wszczęcia
i przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego. Rozwiązanie to umożliwi przestrzeganie
właściwości miejscowej organu egzekucyjnego w sprawach, w których obszar działania
samorządowych organów egzekucyjnych, o których mowa w art. 19 § 2 ustawy, nie
obejmuje miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego.
W projekcie rozporządzenia zawarto regulację umożliwiającą sporządzenie tytułu
wykonawczego stosowanego w egzekucji należności pieniężnych przy pomocy aplikacji
informatycznej udostępnionej wierzycielom w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa
Finansów. Usługa ta jest wykorzystana przede wszystkim przez wierzycieli, którzy nie
posiadają systemów komputerowych umożliwiających generowanie takich tytułów.
Uregulowano kwestię dotyczącą liczby odpisów tytułów wykonawczych, które
wierzyciele winni dołączyć do tytułu wykonawczego przekazywanego do organu
egzekucyjnego w formie papierowej, analogicznie do dotychczasowych rozwiązań.
W przypadku przekazania tytułów wykonawczych w formie elektronicznej, organ
egzekucyjny sporządzi wydruki w niezbędnej do tego liczbie. Zawarto także regulację
zobowiązującą wierzyciela do pozostawienia w aktach sprawy jednego odpisu tytułu
wykonawczego, który może być mu niezbędny np. w celu wystawienia ponownego tytułu
wykonawczego w miejsce utraconego tytułu wykonawczego oraz dalszego tytułu
wykonawczego. W celu zapewnienia jednolitej praktyki w rozporządzeniu wskazano, że
koszty upomnienia, które będzie dotyczyło należności pieniężnych ujętych w różnych
tytułach wykonawczych ujmuję się tylko w jednym z tych tytułów.
Mając na uwadze potrzebę dostarczania zobowiązanemu wyłącznie niezbędnych
informacji, jak również potrzebę ograniczenia rozmiaru drukowanych tytułów
wykonawczych pozostawiono zapis, zgodnie z którym informacja dotycząca wypełniania
tytułu wykonawczego zawierająca wytyczne dla wierzycieli w celu prawidłowego
wypełnienia tytułu wykonawczego oraz obsługi formularza przez systemy teleinformatyczne
nie będzie zawarta w tytule wykonawczym doręczanym zobowiązanemu. Dostęp do tej
informacji jest zapewniony zobowiązanemu w objaśnieniach dotyczących sposobu
sporządzenia tytułu wykonawczego zawartych w załączniku nr 1 i 2 do rozporządzenia
–4–
Ministra Finansów z dnia 16 maja 2014 r. w sprawie wzorów tytułów wykonawczych
stosowanych w egzekucji administracyjnej (Dz. U. poz. 650) .
Projekt rozporządzenia w § 13 zawiera regulację wskazującą sposób przekazania
tytułów wykonawczych w przypadku wyboru przez wierzycieli elektronicznej drogi
dostarczania takich dokumentów. W takim przypadku tytuły wykonawcze zawierające
bezpieczny podpis elektroniczny wraz z informacją, o której mowa w § 10 projektu
rozporządzenia przekazywane będą przez elektroniczną skrzynkę podawczą wierzyciela i
organu egzekucyjnego. Doręczanie kolejnych pism wierzycielowi w postępowaniu
egzekucyjnym odbywać się będzie tą samą drogą (§ 13). Rozwiązanie to nie dotyczy
zobowiązanego, albowiem zasady doręczania pism stronie postępowania (zobowiązanemu)
drogą elektroniczną uregulowane zostały w art. 391 Kodeksu postępowania
administracyjnego.
Regulacja zawarta w § 15 projektu rozporządzenia nakłada na wierzyciela obowiązek
aktywnego udziału w postępowaniu egzekucyjnym. Zgodnie z tym przepisem na każdym
etapie postępowania egzekucyjnego wierzyciel ma obowiązek nie tylko przekazywać
niezwłocznie organowi egzekucyjnemu uzyskane informacje o zobowiązanym, jego majątku
i źródłach dochodu, ale też podejmować czynności zmierzające do ustalenia składników
majątkowych zobowiązanego, z których możliwe jest zaspokojenie należności pieniężnej
objętej tytułem wykonawczym. Wierzyciel będzie obowiązany do przekazania informacji,
jeżeli dojdzie do zmiany wysokości egzekwowanych należności pieniężnych w toku
postępowania egzekucyjnego wynikającej z jej wygaśnięcia w całości lub w części.
Utrzymano również obowiązek informowania organu egzekucyjnego o zdarzeniach mających
wpływ na prowadzone postępowanie egzekucyjne, tj. o zdarzeniach powodujących
zawieszenie lub umorzenie postępowania egzekucyjnego bądź mających wpływ na bieg
terminu przedawnienia należności pieniężnych.
W § 16 uregulowano procedurę postępowania wierzyciela będącego jednocześnie
organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania środków egzekucyjnych
w ograniczonym zakresie, analogicznie do dotychczasowych rozwiązań. Mając na uwadze
treść art. 19 ustawy zaproponowano, że wierzyciel o ograniczonych uprawnieniach może
skierować do właściwego naczelnika urzędu skarbowego dalszy tytuł wykonawczy wraz
z wnioskiem o przeprowadzenie egzekucji wyłącznie w zakresie takich środków
egzekucyjnych, do których stosowania nie jest on uprawniony.
Dalszy tytuł wykonawczy wystawiany jest przez wierzyciela także w przypadku zbiegu
egzekucji administracyjnej z egzekucją sądową. W związku z tym w § 17 analogicznie do
obowiązujących rozwiązań uregulowano tryb postępowania wierzyciela w takim przypadku,
doprecyzowując je poprzez wskazanie, że wierzyciel kierując do organu egzekucyjnego,
który doprowadził do zbiegu, dalszy tytuł wykonawczy wnioskuje nie tylko o nadanie
klauzuli o skierowaniu tego tytułu do egzekucji, ale również o przekazanie go do właściwego
sądowego organu egzekucyjnego.
W przypadku zmienionej kwoty należności pieniężnej wskutek wydanej decyzji lub
korekty deklaracji powodującej zwiększenie wysokości należności pieniężnej ustawa w art.
28b nakłada na wierzyciela obowiązek sporządzenia zmienionego tytułu wykonawczego.
W celu wyeliminowania wątpliwości w rozporządzeniu doprecyzowano kwestię dotyczącą
sposobu sporządzania zmienionego tytułu wykonawczego, w przypadku gdy zmieniany tytuł
–5–
wykonawczy obejmuje więcej niż jedną należność pieniężną. Wówczas wierzyciel, oprócz
wysokości należności pieniężnej i odsetek, będzie wskazywał również wysokość kosztów
upomnienia, a należności te będą wskazywane w wysokości należnej na dzień wystawienia
zmienionego tytułu wykonawczego.
W zakresie sposobu postępowania wierzycieli w przypadku, gdy dojdzie do utraty tytułu
wykonawczego przed wszczęciem egzekucji administracyjnej zaproponowano, analogiczny
do obecnych regulacji, tryb postępowania wierzycieli. W ustawie bowiem uregulowano tryb
postępowania wierzycieli w razie utraty tytułu wykonawczego jedynie po wszczęciu
egzekucji administracyjnej. W związku z powyższym wskazano w projekcie rozporządzenia,
że w takim przypadku, wierzyciel przesyła do tego organu ponownie wystawiony tytuł
wykonawczy w miejsce utraconego oraz wskazano jaki numer i datę, w jaką taki tytuł winien
być opatrzony.
Projekt rozporządzenia nie podlega obowiązkowi notyfikacji zgodnie z trybem
przewidzianym w przepisach dotyczących funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji
norm i aktów prawnych.
Opracowała:
Elżbieta Czajka – starszy specjalista, tel. 694 39 15
Wydział Systemu Poboru i Egzekucji
w Departamencie Administracji Podatkowej