docdawid ricardo
download 
Reklamacja Transkrypt
dawid ricardo
DAWID RICARDO 1772 – 1823 Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, 1817 • Samouk • Niezwykły dar do interesów Talent zdobywania bogactwa nie budzi wielkiego uznania. Nic jednak bardziej nie świadczy, być moŜe, o jego uzdolnieniach niŜ powodzenie w interesach. Jego pełna znajomość wszystkich ich powikłań, jego niezwykła swoboda w operowaniu liczbami i szybkość przeprowadzania obliczeń, umiejętność przeprowadzenia bez widocznego wysiłku olbrzymich transakcji, opanowanie i zdrowy sąd umoŜliwiły mu znaczne wyprzedzenie wszystkich innych uczestników gry”. (opinia brata Dawida Ricardo). • Udział w Izbie Gmin – problem ceł zboŜowych Janina Godłów-Legiędź Wysoka cena złota,1810 Janina Godłów-Legiędź Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, 1817 Janina Godłów-Legiędź Przedmiot ekonomii Określenie zasad rządzących podziałem dochodu między właścicieli ziemskich, właścicieli kapitału i pracowników jest zasadniczym celem ekonomii. Wynikało to z przeświadczenia, Ŝe zmiany w podziale dochodów decydują o stopie akumulacji kapitału, a w konsekwencji o wzroście gospodarczym. Janina Godłów-Legiędź Krytyka teorii wartości Smitha Wartość uŜytkowa a wymienna Praca zawsze leŜy u podstaw wartości Określania wartości przez dochody czynników produkcji to przykład błędnego koła rozumowania Janina Godłów-Legiędź Dwie przyczyny wartości • Względna ilość pracy niezbędna do wytworzenia towaru • Rzadkość dobra Janina Godłów-Legiędź Problemy z teorią wartości opartą na pracy Miara ilości pracy Rola kapitału Rola ziemi Janina Godłów-Legiędź Czy teoria Ricarda jest w 93% oparta na pracy? „Czasami myślę, Ŝe gdyby mi przyszło napisać ponownie rozdział o wartości zawarty w mojej ksiąŜce, powinienem stwierdzić, Ŝe względną wartość towarów reguluje nie jeden, lecz dwa czynniki: relatywna ilość pracy niezbędna do wytworzenia towarów oraz stopa zysku za okres, w którym kapitał był uśpiony, zanim towary dostarczone zostały na rynek”. Janina Godłów-Legiędź Teoria podziału Produkt krańcowy Ziemia stałym czynnikiem produkcji Praca i kapitał czynnikiem zmiennym Prawo malejących przychodów R Zysk Płace 0 Praca i kapitał Janina Godłów-Legiędź TEORIA RENTY GRUNTOWEJ Zał: 1). Trzy klasy w rolnictwie 2). Prawo malejących przychodów z ziemi 3). Wzrost popytu na produkty rolne powoduje zwiększanie produkcji metodą intensywną (zwiększanie nakładów na grunty juŜ uprawiane) i metodą ekstensywną (branie pod uprawę mniej urodzajnych gruntów). 4). Nakład pracy i kapitału traktujemy łącznie; w podanym przykładzie wzrost popytu na Ŝywność prowadzi do uprawy gruntów I, II i III klasy, przy czym na gruntach I klasy lokuje się 3 porcje kapitału i pracy II klasy 2 porcje III klasy 1 porcję 1 porcja kapitału i pracy ma wartość 2400 zł Janina Godłów-Legiędź Produkt całkowity i krańcowy w jedn. naturalnych (w q) Ilość porcji kapitału i pracy 0 1 2 3 Całkowity produkt na gruntach klasy I II III 0 0 0 100 90 80 190 170 270 Krańcowy produkt na gruntach klasy I II III 100 90 80 90 80 80 Cena produktów rolnych kształtuje się na poziomie najwyŜszych kosztów produkcji czyli nakładów pracy i kapitału na gruntach najgorszych. ( 2400 zł : 80 q = 30 zł/q ). Na gruntach lepszych powstaje nadwyŜka ponad produkt krańcowy, która stanowi źródło renty gruntowej. Janina Godłów-Legiędź Renta wynosi: • na gruntach I klasy 30 q, wartościowo 900 zł • na gruntach II klasy 10 q, wartościowo 300 zł Z powyŜszego rozumowania wynika, Ŝe renta gruntowa jest określona przez cenę i popyt. Wysoka cena zboŜa – dowodził Ricardo nie jest wynikiem wysokiej renty, to wysokie renty są wynikiem wysokich cen. W miarę wzrostu popytu rosną ceny, brane są pod uprawę gorsze grunty, w efekcie maleje produkt krańcowy, rosną krańcowe koszty. Janina Godłów-Legiędź Płaca Płaca rynkowa zaleŜy od popytu i podaŜy pracy Tendencja do zrównania płacy rynkowej i naturalnej Płacę naturalną określają koszty utrzymania robotnika i jego rodziny Janina Godłów-Legiędź Płaca nie jest stała ani realnie ani nominalnie. Znaczenie zwyczajów i warunków przyrodniczych. Płace wzrosną, jeŜeli liczba ludności rośnie wolniej niŜ zasób kapitałów Płace i zyski to dochody przeciwstawne Janina Godłów-Legiędź Teoria stagnacji sekularnej Akumulacja wzrost popytu na Ŝywność uprawa gorszych gruntów wzrost cen Ŝywności wzrost płac nominalnych spadek zysków spadek akumulacji Janina Godłów-Legiędź Teoria podziału - ujęcie dynamiczne Produkt krańcowy Ziemia stałym czynnikiem produkcji Praca i kapitał czynnikiem zmiennym Prawo malejących przychodów 0 Praca i kapitał Janina Godłów-Legiędź Sytuacja wyjściowa: Nakład kapitału i pracy - OC Produkt krańcowy OD Produkt całkowity AECO dzieli się na rentę - AED, płacę FGOC i zysk - DEGF. Udział w dochodzie zmiennych czynników produkcji ( pracy i kapitału ) określony jest przez produkt krańcowy. Ziemia jako stały czynnik produkcji otrzymuje dochód równy nadwyŜce ponad produkt krańcowy. Płaca i zysk są dochodami przeciwstawnymi. Janina Godłów-Legiędź Malthus i problem przeludnienia Janina Godłów-Legiędź Janina Godłów-Legiędź Obawa przed przeludnieniem i krytyka „ustaw o ubogich” • Prawo ludnościowe Malthusa 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64 ….. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 …… • Stanowisko Ricarda: Ustawy socjalne nie usuną zła społecznego. U podstaw płac jest zbyt duŜy przeludnienia i niskich przyrost naturalny, niedostateczna akumulacja kapitału i mechanizacja Pomoc socjalny nie likwiduje tych przyczyn, je lecz utrwala. Janina Godłów-Legiędź Janina Godłów-Legiędź Robert William Fogel ♣ Ur. w Nowym Jorku w 1926 ♣ Nagrodę Nobla otrzymał w 1993r. za nowatorskie badania w dziedzinie historii gospodarczej (zastosowanie teorii ekonomicznej i metod ilościowych do wyjaśnienia zmiany ekonomicznej i instytucjonalnej). ♣ The Escape from Hunger and Premature Death, 1700-2100, Cambridge University Press 2004 ♣ The Fourth Great Awakening and Future of Egalitarianism, The University of Chicago Press 2000. Janina Godłów-Legiędź Liczba ludności na świecie 1000 – 1500r. Ok. 300 mln 1750 728 mln 1900 1550 mln 1987 5 mld 2000 6,2 mld Janina Godłów-Legiędź Sekularne zmiany w wykorzystaniu czasu. Struktura doby ( w godzinach) przeciętnego męŜczyzny – głównego Ŝywiciela rodziny w USA Rodzaj aktywności 1880 1995 2040 Sen 8 8 8 Posiłki i zabiegi higieniczne 2 2 2 Praca w domu 2 2 2 Dojazdy do pracy 1 1 1 Praca 8,5 4,7 3,8 Choroby 0,7 0,5 0,5 Czas wolny 1,8 5,8 7,2 Źródło: R. Fogel, The Escape from Hunger and Premature Death, 1700 – 2100, Cambridge 2004 Godziny pracy i PKB ( w $ z 1990) na 1 mieszkańca Rok W. Brytania Godziny pracy PKB na 1 mieszk. 1820 1153 1,49 1870 1251 1913 USA PKB na 1 mieszk. Godziny pracy PKB na 1 mieszk. 968 1,30 1598 0,42 2,55 1084 2,25 1598 0,46 1181 4,31 1036 5,12 1290 1,08 1950 904 7,93 756 12,65 925 2,08 1973 750 15,97 704 23,72 988 11,57 1998 657 27,45 791 34,55 905 22,54 Źródło: Maddison Godziny pracy Japonia Janina Godłów-Legiędź Zmiany czasu pracy i czasu wolnego (R.W. Fogel, s. ) Roczny czas pracy w godzinach Tygodniowy czas pracy (w godz.) Ilość dni urlopu w roku Ilość dni choroby w roku 1880 1995 2040 ? 3109 1730 1400 64 37,5 30 7 28 30 18 14 12 Struktura konsumpcji gospodarstwa domowego śywność Ubranie Mieszkanie Zdrowie Edukacja Inne (w dolarach bieŜących i %) 1875 1995 $ % $ 427 57 5 150 106 14 1 700 117 16 5 930 12 1,6 9 600 8 1 4 900 77 10 15 060 Nie uwzględniono wydatków na emerytury i bezpieczeństwo socjalne Kolumny % nie sumują się do 100 z powodu zaokrągleń % 12 4 14 23 12 36 Struktura konsumpcji z uwzględnieniem czasu wolnego Źródło: Fogel 2000 i 2004 1875 1995 $ % $ % śywność 427 48,6 5 150 4,8 Ubranie 106 12,1 1 700 1,6 Mieszkanie 117 13,3 5 930 5,5 Zdrowie 12 1,4 9 600 8,9 Edukacja 8 0,9 4 900 4,6 Inne 48 5,5 7640 7,1 Czas wolny 161 18,3 72600 67,5 Wartość czasu wolnego oceniono na podstawie dochodu, z którego rezygnowali ludzie korzystający z czasu wolnego Zmniejszenie nierówności społecznych w XX wieku - W. Brytania RóŜnica długości Ŝycia* Gini 1800 1900 1973 1875 0,65 0,55 17 lat 4 lata 5 cali 1 cal 0,35 1990 RóŜnica wzrostu** 1800 1990 Bezdomność XIX w. Obec nie*** 1020% 0,4% *RóŜnica między długością Ŝycia elit a przeciętną długością Ŝycia w całym społeczeństwie brytyjskim **RóŜnica między średnim wzrostem męŜczyzny z wyŜszych klas a wzrostem robotnika brytyjskiego ***USA Janina Godłów-Legiędź Teoria ewolucji technofizjologicznej @ Współdziałanie ekonomii i biomedycyny - synergiczne efekty @ W ciągu ostatnich 300 lat człowiek uzyskał bezprecedensowy stopień kontroli nad swoim środowiskiem – homo sapiens oddalił się nie tylko od innych gatunków, ale takŜe od wszystkich poprzednich pokoleń. @ Zwiększenie jego średniej masy ciała o 50%, wydłuŜenie czasu Ŝycia od 1800 r. o więcej niŜ 100% i ogromne udoskonalenie zdrowia i zdolności @ Synergizm między rozwojem technologicznym a fizjologicznym doskonaleniem człowieka. Janina Godłów-Legiędź Ewolucja techno-fizjologiczna „UŜywam terminu ewolucja techno-fizjologiczna w odniesieniu do zmian ludzkiej fizjologii wywołanych w pierwszym rzędzie czynnikami środowiskowymi. Czynniki środowiskowe obejmują te czynniki, które wpływają na fizjologiczne i biochemiczne warunki macicy, w której rozwija się embrion i płód. Takie czynniki mogą działać jednocześnie z rozwojem płodu, albo mogą wystąpić przed poczęciem w Ŝyciu matki, bądź jej przodków ze strony matki’ (Fogel 2004, s. 129). Janina Godłów-Legiędź Struktura konsumpcji we Francji w końcu XVIII w. (wartość średnia 2 290 kcal) Decyle Dzienna konsumpcja kcal Narastająco w % 10 3 672 100 9 2 981 84 8 2 676 71 7 2 457 59 6 2 276 48 5 2 114 38 4 1 958 29 3 1 798 21 2 1 614 13 1 1 310 6 Średnia długość Ŝycia źródła: Fogel, Maddison III-I w. p.n.e. 1725 1750 1800 1850 1900 1950 1990 1999 32 37 36 40 48 69 76 77 26 33 42 46 67 77 78 51 56 43 48 68 76 77 42 60 39 59 61 Chiny 41 70 71 Japonia 61 79 81 W.Bryt. Francja USA Egipt 50 24 India Świat 27 30 66 Średni wzrost męŜczyzn od 1750 do 1975 Okres Wielka Brytania Norwegia Szwecja Francja Dania Węgry 1751 - 1775 165,9 163,9 168,1 1776 - 1800 167,9 166,7 163 165,7 167,2 1801 - 1825 168 166,7 164,3 165,4 166,7 1826 - 1850 171,6 168 165,2 166,8 166,8 1851 - 1875 169,3 168,6 169,5 165,6 165,3 1951 - 1975 175 178,3 177,6 174,3 176 169,1 Janina Godłów-Legiędź 170,9 Obfitość Ŝywności na świecie Produkcja Ŝywności per capita indeks cen Ustawodawstwo socjalne Ograniczając stopniowo zakres działania ustaw o ubogich, wpajając w ubogich przeświadczenie o znaczeniu niezaleŜności, pouczając ich, Ŝe nie powinni liczyć na stałą ani dorywczą dobroczynność, lecz utrzymywać się z własnej pracy (…) , zbliŜamy się stopniowo do zdrowszego i bardziej racjonalnego stanu rzeczy. Janina Godłów-Legiędź … Ustawodawstwo socjalne Prawo ciąŜenia nie jest tak pewne jak to, Ŝe podobne ustawy zmierzają do przekształcenia bogactwa i siły w nędzę i słabość, Ŝe zniechęcają do kaŜdego wysiłku prócz tego, który zapewnia samą tylko moŜność utrzymania się przy Ŝyciu, Ŝe pozbawiają znaczenia wyŜszość umysłową, ze nieustannie zaprzątają umysł sprawą zaspokojenia potrzeb cielesnych i Ŝe doprowadzą wszystkie klasy do powszechnego ubóstwa. (Ricardo, Zasady) Janina Godłów-Legiędź Prawo rynków Say’a • Produkcja sama stwarza rynki zbytu. • W ujęciu makroekonomicznym podaŜ i popyt są równe Janina Godłów-Legiędź Argumenty Ricarda za prawem Saya: • Produkty nabywa się za produkty, • Potrzeby są nieograniczone, • W procesie produkcji powstają dochody równe wartości produkcji, • Nikt nie produkuje bez zamiaru konsumowania lub sprzedania i nikt nigdy nie sprzedaje bez zamiaru nabycia innych dóbr na cele konsumpcyjne bądź produkcyjne. Janina Godłów-Legiędź Wnioski: • Popyt nie stanowi ograniczenia produkcji i wzrostu • NiemoŜliwe są ogólne kryzysy nadprodukcji • Czynniki podaŜowe decydują o wzroście Janina Godłów-Legiędź Teoria handlu zagranicznego I. Przewaga bezwzględna: Anglia ma bezwlędnie taniej produkuje wełnę, a Portugalia wino. Koszty prod. w godz. Koszty alternatywne wino Anglia 15 Portugalia 10 wełna 15 30 wino wełna 1 j. wełny 1 j. wina 1/3 j. wełny 3 j. wina Produkcja dodatkowej jednostki wina w Anglii moŜliwa jest kosztem zmniejszenia produkcji wełny o jednostkę. Oznacza to , Ŝe kosztem alternatywnym jednostko wina w Anglii jest jednostak wina. Janina Godłów-Legiędź Przewaga bezwzględna –wielkość produkcji w warunkach samowystarczalności i wymiany międzynarodowej Autarkia Wino Wełna Anglia 8 (270) Portugalia 9 (180) Razem 17 10 Wymiana międzynarodowa Wino Wełna 0 18 3 18 0 13 18 18 Specjalizacja umoŜliwia zwiększenie produkcji. Warunki podziału korzyści z niej płynących jest zachowanie odpowiednich relacji wymiennych. 1 j. wina < cena 1 j. wełny < 3 j. wina 1/3 j. wełny < cena 1 j. wina , 1 j. wełny Janina Godłów-Legiędź Przewaga komparatywna • Zał: Przewagę bezwzględna w obu dziedzinach ma Portugalia, ale Anglia względnie taniej produkuje wełnę. • Oznacza to, Ŝe Anglia ma przewagę komparatywną w produkcji wełny, Portugalia w produkcji wina. Koszty produkcji Wino Wełna Anglia 30 Portugalia 15 15 10 Koszty alternatywne Wino Wełna 2 j. wełny ½ j. wina 1,5 j. wełny 2/3 j. wina ½ j. wina < cena 1 j. wełny < 2/3 j. wina 1,5 j. wełny < cena 1j. wina < 2 j.wełny Janina Godłów-Legiędź Wielkość produkcji w warunkach autarkii i międzynarodowego podziału pracy • ZaŁ: Anglia dysponuje 270 jednostkami pracy, a Portugalia 180 Autarkia Podział pracy Wino Wełna Wino Wełna Anglia 5 Portugalia 6 Razem 11 8 9 17 0 12 12 18 0 18 Aby korzyści płynące ze specjalizacji były podzielone Między obie strony ceny muszą spełniać warunek: powrót Janina Godłów-Legiędź Problemy z wolnym handlem I. ZałoŜenia teorii kosztów komparatywnych Nie występują koszty transportu Nie występują efekty skali produkcji Towary są identyczne Czynniki produkcji są doskonale mobilne Brak ograniczeń handlu II. Koszty zmiany struktury produkcji, krótkookresowy interes III. UzaleŜnienie od zagranicy IV. Ścisłe przestrzeganie podziału pracy prowadziłoby do podziału na kraje rolnicze i przemysłowe Janina Godłów-Legiędź Janina Godłów-Legiędź
