docpolityka rozwoju obszarów wiejskich
download 
Reklamacja Transkrypt
polityka rozwoju obszarów wiejskich
FUNDACJA PROGRAMÓW POMOCY DLA ROLNICTWA (FAPA) ZESPÓŁ MONITORINGU ZAGRANICZNYCH RYNKÓW ROLNYCH (FAMMU) ul. Wspólna 30, pokój 336 00-930 Warszawa tel. (22) 623 22 56/57, faks 623 19 79, [email protected], www.fapa.org.pl/fammu POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Wpływ obowiązkowej modulacji w Unii Europejskiej w porównaniu do wstępnej propozycji Health Check 2500 2000 wstępna propozycja 1500 wpływ modulacji 1000 500 0 mln euro 2010 1-01 2011 2-01 2012 3-01 2013 4-01 Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE Opracowanie kwartalne Warszawa, grudzień 2008 r. str. 1 POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Opracowanie zostało przygotowane w Fundacji Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA) przez Zespół Monitoringu Zagranicznych Rynków Rolnych (FAMMU) w ramach realizacji Umowy „Kompleksowe wsparcie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie polityki rolnej i rozwoju wsi, upowszechniania informacji z zakresu funkcjonowania Unii Europejskiej, współpracy z OECD”. © FAPA Autor opracowania: Marta Leoniak WSTĘP Rozwój obszarów wiejskich jest dziedziną, która ma priorytetowe znaczenie w poszerzonej Wspólnocie (27). Polityka rozwoju obszarów wiejskich w Unii Europejskiej stopniowo ewoluowała wraz ze zmianami przeprowadzanymi we Wspólnej Polityce Rolnej. W ciągu ostatnich kilku lat, w następstwie fundamentalnych reform WPR (w tym ostatniej - ustalonej na szczycie luksemburskim w czerwcu 2003 r.) większy nacisk położony został na wsparcie rolnictwa wielofunkcyjnego i rozwoju obszarów wiejskich w szerokim kontekście. Silniejsza polityka rozwoju obszarów wiejskich, jest według unijnej Komisarz ds. Rolnictwa Mariann Fischer Boel, kwestią najwyższej wagi dla przyszłości tych obszarów w Europie. Podstawy funkcjonowania nowej polityki rozwoju obszarów wiejskich zawarte zostały w zaakceptowanej przez Radę zasadniczej reformie drugiego filara Wspólnej Polityki Rolnej na podstawie propozycji Komisji z 14 lipca 2004 roku. Zmiany zostały przyjęte w formie rozporządzenia Rady nr 1698/2005 dotyczącego wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich po 2006 roku. Najnowsza reforma, przewidując jednolitą strukturę finansowania i programowania działań, stanowi niezwykle istotny etap w rozwoju i uproszczenie polityki rozwoju obszarów wiejskich. Pod koniec 2005 roku osiągnięte zostało również porozumienie między państwami członkowskimi odnośnie generalnych perspektyw finansowania Unii Europejskiej w latach 2007-2013, w tym również określenia środków budżetowych przeznaczonych na rozwój obszarów wiejskich w okresie najbliższych siedmiu lat. Rozwiązania prawne przyjęte we Wspólnocie, stanowiły podstawę dla nowej generacji programów rozwoju obszarów wiejskich w państwach członkowskich, które będą wdrażane w latach 20072013. Nowa polityka rozwoju obszarów wiejskich jest oparta na trzech głównych dziedzinach działania (przybierających formę osi programowych): poprawie konkurencyjności sektora rolnego, wsparciu zarządzaniu ziemią i poprawie ochrony środowiska oraz jakości życia i dywersyfikacji działalności gospodarczej. Nowym elementem polityki rozwoju obszarów wiejskich, zgodnie z osiągniętym porozumieniem w ramach przeglądu Health Check w listopadzie 2008 roku będzie progresywna modulacja oraz przeznaczenie uzyskanych dzięki niej środków na sprostanie nowym wyzwaniom1, którym musi stawić czoła Unia Europejska. Skala zmian będzie jednak zdecydowanie skromniejsza w porównaniu do początkowych propozycji i ambicji Komisji Europejskiej. 1 Wśród priorytetowych kwestii wyróżniono: zmiany klimatu, bioróżnorodność, odnawialne źródła energii oraz zarządzanie zasobami wód. Jednak wiele państw członkowskich wskazywało na fakt, że nowe wyzwania, zidentyfikowane przez Komisję, znalazły już swoje odzwierciedlenie w istniejących programach rozwoju obszarów wiejskich na lata 20072013. FAMMU/FAPA Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE – XII 2008 r. str. 2 POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Dyskusja nad przyszłością Wspólnej Polityki Rolnej, w tym II filaru WPR po 2013 r. Na podstawie porozumienia dotyczącego przeglądu funkcjonowania WPR w ramach Helath Check z listopada 2008 roku, przed 2014 rokiem w ramach obowiązkowej modulacji przesunięte zostaną środki na rozwój obszarów wiejskich w wysokości 3,241 mld euro. Jest to suma o ok. 1,75 mld euro niższa w porównaniu do zaproponowanej początkowo przez Komisję Europejską. Formalny tekst porozumienia został już przyjęty przez Specjalny Komitet ds. Rolnictwa (SCA) i oczekuje na tłumaczenie na wszystkie języki Unii Europejskiej. Health Check był z założenia próbą dostosowania WPR do nowych wyzwań – temu m.in. mają służyć przesunięte środki poprzez modulację z płatności bezpośrednich na rozwój obszarów wiejskich. W kompromisowym tekście, wieńczącym przegląd Health Check podkreślono, że zreformowana polityka pozwoli rolnikom w Unii Europejskiej lepiej odpowiadać na sygnały płynące z rynku, zapewniając uczciwą konkurencję i sprzyjając zrównoważonemu rolnictwu. Porozumienie kończące przegląd Health Check zawiera również zobowiązania do kontynuowania procesu reform po 2013 roku. Jedną z kwestii będzie odpowiednie rozłożenie akcentów między polityką rolną wspierającą dochody (płatności bezpośrednie), regulującą rynki oraz kierunkiem związanym z rozwojem obszarów wiejskich w Unii Europejskiej. Przyszłe cele Wspólnej Polityki Rolnej i jej ewentualnego kształtu po 2013 roku budzą poważne dyskusje wśród państw członkowskich w Unii Europejskiej. Wraz z końcowymi postanowieniami Health Check wpływa to na szerszą i intensywniejszą debatę na przyszłością tej polityki w dłuższym horyzoncie czasowym. Podczas francuskiego przewodnictwa (sprawowanego od czerwca 2008 roku) przygotowany został dokument zarysowujący ewentualny kształt Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 roku. W konkluzjach wymieniono konkurencyjność i gospodarczy rozwój obszarów wiejskich jako jeden z celów Wspólnej Polityki Rolnej w przyszłości. Zagadnienia te, niezwykle istotne z punktu funkcjonowania polityki wspólnotowej, staną się teraz przedmiotem zainteresowania czeskiej prezydencji, która rozpoczęła się z dniem 1 stycznia 2009 roku. Prawdopodobnie również tym tematom poświęcone zostanie nieformalne spotkanie Rady na początku tego roku. Może ono mieć na celu stworzenie podstaw do szerszego kompromisu, a bez wątpienia będzie to zadanie wymagające dyskusji nad istotnymi zagadnieniami, biorąc pod uwagę poważne rozbieżności między poszczególnymi państwami członkowskimi. Wielka Brytania przykładowo reprezentuje stanowisko, że potrzebna jest fundamentalnie zreformowana polityka Unii Europejskiej. Dyskusje podczas nieformalnego spotkania Rady ds. Rolnictwa w Annecy (Francja) we wrześniu 2008 roku wpłynęły na przygotowanie dokumentu, którego intencją było opracowanie wstępnych założeń dla przyszłej Wspólnej Polityki Rolnej. Podczas spotkania w Annecy unijna Komisarz ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich nakreśliła swoją wizję przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej, w której dużą rolę odgrywa większe uznanie działań realizowanych w ramach II filara, z czym związane powinno być również zwiększenie środków finansowych. Według Pani Komisarz, działania realizowane w ramach II filara przynoszą korzyści z punktu widzenia żywotności obszarów wiejskich, są również nakierowane na konkretny cel w ramach trzech głównych osi programowych (poprawa konkurencyjności, działania rolno-środowiskowe oraz zróżnicowanie działalności na obszarach wiejskich). Biorąc jednak pod uwagę fakt, że zwiększenie środków na rozwój obszarów wiejskich w drodze progresywnej modulacji było jedną z najtrudniejszych kwestii w ramach przeglądu Health Check, rozpoczynające się na dobre dyskusje nad dalszymi reformami mogą być burzliwe. W Unii Europejskiej pojawiają się również głosy kwestionujące rolę drugiego filara jako odpowiedzi na wyzwania, które powinny być w jego ramach podejmowane. W związku z tym mówi się również o innych koncepcjach kształtu Wspólnej Polityki Rolnej, w tym utworzenia jednolitego filaru, który pozwoliłyby na większe wsparcie z udziałem środków unijnych dla obszarów wiejskich, bez konieczności uzależniania od dobrowolnej i obowiązkowej modulacji. Wśród innych możliwości wymienia się oddzielenie celów polityki sprzyjającej rozwojowi obszarów wiejskich od polityki rolnej i zharmonizowanie jej z polityką spójności oraz funduszami FAMMU/FAPA Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE – XII 2008 r. str. 3 POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH strukturalnymi. Unijna komisarz przyznaje, że istnieje potrzeba ścisłej współpracy między tymi dwiema sferami, ale jednocześnie podkreśla, że drugi filar stanowi integralną część WPR. Problemy, na jakie musi odpowiedzieć polityka rozwoju obszarów wiejskich są bardzo istotne, nie tylko z punktu widzenia zamieszkiwanej je społeczności - konieczność ochrony krajobrazu i zapobieżenie wyludnianiu się terenów to tylko niektóre z nich. Przyszły kształt WPR związany jest również nieodłącznie z kwestiami budżetowymi. Wydatki na Wspólną Politykę Rolną pozostają ustalone do 2013 roku, ale wraz z nowym okresem programowania na nowo aktualna staje się kwestia rozdziału środków budżetowych. Po 2013 roku presja na zmiany w unijnym budżecie na rolnictwo, szczególnie w zakresie ograniczenia płatności z pierwszego filara będzie prawdopodobnie coraz większa. Dyskusja nad WPR w latach 2013-2020 roku została otwarta i będzie kontynuowana na forum unijnym przez najbliższe lata. - kolejny głos w dyskusji nad przyszłością II filara Podczas konferencji Oxford Farming w Wlk. Brytanii w dniach 5-7 stycznia br. dyrektor generalny w DG Rolnictwo Jean-Luc Demarty wyraził swoją opinię dotyczącą przyszłości drugiego filara Wspólnej Polityki Rolnej. Przyznał on, że presja na zmiany w całkowitym budżecie Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 roku może być duża, ale niezależnie od tego, jaki będzie ostateczny kształt, rozwój obszarów wiejskich prawdopodobnie będzie miał przynajmniej taki sam, jak nie większy udział w funduszach niż obecnie. Odrzucił on jednak koncepcję przeniesienia finansowania drugiego filaru WPR do funduszu obejmującego politykę rozwoju regionalnego, czego zwolennikiem jest unijna Komisarz ds. Budżetu Dalia Grybauskaite. Obawia się on, że mogłoby to spowodować sytuację, w której środki byłyby kierowane na obszary o charakterze miejskim w regionach, które same się uznały za „wiejskie”. Po 2013 roku rozróżnienie powinno zostanie utrzymane między pierwszym i drugim filarem Wspólnej Polityki Rolnej, ale rozwój obszarów wiejskich powinien zostać zakotwiczony w ramach polityki rolnej. Odniósł się on również do dążeń rządów niektórych państw członkowskich w kierunku wzmocnienia roli drugiego filara jako części składowej Wspólnej Polityki Rolnej. Prawdopodobnie aktualne cele, którym służy polityka rozwoju obszarów wiejskich pozostaną również istotne po 2013 roku, w tym podnoszenie konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, dywersyfikacja działalności na obszarach wiejskich oraz podnoszenie jakości życia na tych terenach. Ponadto nowe wyzwania tj. zmiany klimatu również nie znikną w ciągu kilku następnych lat. Ujawnił on również, że na wiosnę lub lato br. może zacząć się średniookresowy przegląd unijnego budżetu, obejmujący wszystkie aspekty funkcjonowania i struktury budżetu, a także polityki z którego są finansowane, włączając w to Wspólną Politykę Rolną. Jednak konkretne propozycje reform WPR i innych polityk nie zostaną prawdopodobnie przedstawione wcześniej niż pod koniec 2010 roku. Dyskusje nad nimi będą natomiast toczyć się w 2011 roku, kiedy przewodnictwo w Unii Europejskiej obejmie po raz pierwszy Polska. - akademicki głos w debacie nad przyszłością unijnego budżetu i WPR Według dyrektora Centrum Badań nad Polityką Europejską w Brukseli, aktualny unijny budżet jest przestarzały i nie odzwierciedla aktualnych potrzeby Wspólnoty. Niezbędna staje się fundamentalna reforma jego założeń. Wydatki w dziedzinie edukacji, badań oraz infrastruktury stanowią jedynie 1/3 wspólnotowego budżetu, mimo oczekiwań większego zaangażowania się Unii Europejskiej w tym zakresie. W tym samym czasie Unia Europejska rezerwuje na sektor rolny ponad 40% całkowitego budżetu. Dyrektor jest zdania, że unijny budżet jest wykorzystywany przez państwa członkowskie do rozgrywek politycznych w podziale środków zamiast być środkiem do osiągania wspólnych celów. Motywacja państw członkowskich musi ulec zmianie, aby wprowadzić modyfikacje do struktury unijnego budżetu, odzwierciedlające generalne interesy FAMMU/FAPA Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE – XII 2008 r. str. 4 POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Wspólnoty. Aktualna wieloletnia perspektywa finansowa jest praktycznie „powtórką z przeszłości”. Zmiany powinny dotknąć w szczególności Wspólnej Polityki Rolnej, która, według dyrektora Centrum, w niewielkim stopniu sprzyja spójności, gdyż z jej dobrodziejstw korzystają głównie najbogatsi farmerzy w Unii Europejskiej. Wskazuje on na fakt, że trzy państwa członkowskie (Niemcy, Włochy oraz Francja) otrzymują blisko połowę unijnych środków na WPR, stanowiących ¼ całkowitego budżetu Wspólnoty. Jeśli Wspólna Polityka Rolna miałaby zostać w poważny sposób zreformowana, należałoby również znieść brytyjski rabat, który wprowadza zasadę specjalnego traktowania dla danego państwa członkowskiego. - wkład młodych rolników w debatę nad zmianami we WPR Silnym lobby w Unii Europejskiej jest grupa młodych rolników, posiadająca w wielu państwach członkowskich prężnie działające organizacje, zabierające również głos w dyskusji na forum unijnym (m.in. przykład francuski). Wśród celów wymienia się również możliwość wywarcia wpływu na debatę dotyczącą kształtu Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 roku. Jednym z wysuwanych przez nich postulatów jest poprawa warunków funkcjonowania w sektorze, w większym stopniu mobilizując młodych ludzi do podjęcia działalności związanej z rolnictwem. Podkreśla się, że brak jest działań, które wskazywałyby na priorytetowe traktowanie działania zatrzymania młodych osób w sektorze rolnym. Pomoc na zagospodarowanie się młodych rolników, dostępna w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich, w dalszym ciągu stanowi niewiele więcej niż 1-2% budżetu. Do sukcesów należy zaliczyć zagwarantowanie wyższej sumy premii, ułatwiającej rozpoczęcie działalności młodym rolnikom w ramach osiągniętego porozumienia Health Check. Oprócz tego jednak, niezbędne są jeszcze inne zachęty w postaci poprawy w zakresie dostępu do szkoleń i wyników badań nad najnowszymi metodami produkcji. Jest to bardzo istotny element, biorąc pod uwagę tendencję do wyludniania się obszarów wiejskich w Unii Europejskiej oraz niekorzystną strukturę wiekową populacji na tych terenach. Polityka na poziomie Unii Europejskiej Priorytety czeskiej Prezydencji w Unii Europejskiej Od 1 stycznia 2009 roku zgodnie z zasadą rotacyjnego przewodnictwa w Unii Europejskiej, prezydencję objęły Czechy. W pierwszej połowie br., podczas sprawowanej funkcji, głównymi zagadnieniami w dziedzinie rolnictwa i bezpieczeństwa żywności będą m.in. polityka jakości produktów rolnych oraz przegląd aktualnego instrumentu związanego z obszarami o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW). Czesi wyrazili również nadzieję, że Prezydencja będzie mogła podjąć debatę nad przyszłością Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 roku w takiej formie jak została ona uruchomiona podczas nieformalnego spotkania Rady w Annency we wrześniu 2008 roku. W przypadku szerszych zagadnień politycznych, raczej prawdopodobne jest, że w aktualnej sytuacji gospodarczej kwestie przeglądu unijnego budżetu oraz drugiego referendum w Irlandii dotyczącego Traktatu Lizbońskiego zostaną odłożone na drugie półrocze, kiedy przewodnictwo obejmie Szwecja. Raport unijnych rewidentów dotyczący wydatków na rolnictwo W listopadzie 2008 roku opublikowany został raport unijnego Trybunału Obrachunkowego badający zgodność wydatków budżetowych na Wspólną Politykę Rolną. System płatności wspierających dochody rolników w Unii Europejskiej został skontrolowany, a wyniki ujawniły szereg błędów, które w wielu obszarach są wciąż zbyt często spotykane. W przypadku środków na rozwój obszarów wiejskich, które rozdzielane są w oparciu o oddzielny fundusz, szczególnie wysoki FAMMU/FAPA Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE – XII 2008 r. str. 5 POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH udział procentowy błędów został stwierdzony w zakresie płatności związanych z programami rolnośrodowiskowymi. W 9 na 13 sprawdzonych przypadków farmerzy nie spełnili wszystkich kryteriów. Według raportu, wady należy wiązać z nieprecyzyjnymi przepisami narodowymi, które określają niektóre z kryteriów kwalifikujących do otrzymania płatności. W dokumencie liczącym 303 strony Trybunał podsumował, że wydatki na rozwój obszarów wiejskich odpowiadają za niewspółmiernie dużą część całkowitego udziału błędów. Podkreślono, że jest to skutek zbyt złożonych i skomplikowanych przepisów obowiązujących w drugim filarze Wspólnej Polityki Rolnej. Reakcje na osiągnięte porozumienie w ramach przeglądu Health Check W listopadzie ministrowie rolnictwa państw członkowskich osiągnęli, niemal jednogłośnie, porozumienie dotyczące zmian we Wspólnej Polityce Rolnej, gwarantujące zwiększenie środków na drugi filar. Końcowy tekst kompromisu, zakładając wzrost stopy transferu środków między filarami do 10% do 2013 roku, nie przyjął ambitnej propozycji Komisji dotyczącej 13% modulacji. Mimo tego modulacja stała się elementem Wspólnej Polityki Rolnej o coraz większym znaczeniu dla rozwoju obszarów wiejskich. Według porozumienia, wysokość obowiązkowej modulacji będzie rosła z aktualnych 5%, począwszy od następnego roku o 2% w skali roku. Dodatkowy 1% wzrost został przewidziany w latach 2010-2012, co spowoduje, że pod koniec omawianego okresu całkowita wysokość obowiązkowego transferu środków osiągnie poziom 10%. Utrzymany zostanie próg 5 tys. euro, w przypadku których farmerzy otrzymujący dopłaty w takiej wysokości, będą wyłączeni z zakresu tego mechanizmu (obejmie on blisko ¾ rolników z unijnej dawnej Piętnastki). Ponadto przyjęto również element progresywnej modulacji, zakładającej dodatkowe przesunięcia w przypadku dużych gospodarstw, w wysokości 4% dla sum płatności bezpośrednich przekraczających poziom 300 tys. euro. Wśród państw członkowskich były jednak takie (Wlk. Brytania), które oczekiwały działań o większym zasięgu, uznając, że szansa na prawdziwe reformy została przepuszczona. Wiele z delegacji miało rozbieżne opinie dotyczące niektórych elementów końcowego kompromisu, ale jednak większość uznała, że wypracowane porozumienie było sensownym rozwiązaniem. Z zadowoleniem wynik ostatniego przeglądu przyjęły Węgry, których stanowisko było zgodne z większością przyjętych zmian. Duże gospodarstwa rolne na Węgrzech skorzystają z faktu, że stopa modulacji została ostatecznie ustalona na niższym poziomie niż planowała Komisja. W przypadku 10 nowych państw członkowskich, dla których płatności bezpośrednie osiągną w 2012 roku 90% poziomu w dawnej Piętnastce (mechanizm phasing-in), progresywna modulacja w wysokości 4%będzie miała zastosowanie począwszy od tego roku. Wygeneruje to przepływ środków w wysokości 16 mln euro w 5 państwach nowej „10”. W porównaniu do 19 mln euro, które będą oznaczały prawdopodobny wpływ obowiązkowej modulacji w Niemczech, będzie to suma relatywnie niewielka. Tabela 1. Wpływ nowej koncepcji obowiązkowej modulacji (mln euro) 2012 Czechy Estonia 6,3 0,0 Węgry 5,9 Łotwa 0,0 Litwa 0,3 Polska Słowacja Słowenia 1,1 2,5 0,0 Cypr 0,0 Malta 0,0 Wśród adresatów mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej pojawiły się głównie opinie, zachowujące dystans do uzgodnionych w ramach przeglądu Health Check zmian. Według narodowej unii farmerów w Walii, należy poczekać jeszcze na szczegóły, które nie będą znane do czasu przygotowania przez Komisję Europejską dokumentów wprowadzających w życie porozumienie. Dla walijskich rolników ważną kwestią była modulacja, której wzrost w ramach obowiązkowego FAMMU/FAPA Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE – XII 2008 r. str. 6 POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH wariantu tego mechanizmu w Unii Europejskiej będzie odpowiadał odpowiedniej redukcji w stopie dobrowolnej modulacji, podniesionej przez rząd. Takie rozwiązanie pomoże przywrócić pozycję konkurencyjną wobec innych farmerów z Unii Europejskiej, którzy z wyjątkiem Portugalczyków, nie byli nigdy dotknięci stosowaniem dobrowolnej modulacji ponad obowiązkowy poziom we Wspólnocie. Wydarzenia w Państwach Członkowskich Przesunięcia w polskim programie rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2014 Na początku stycznia br. polski rząd przygotował projekt zmian, które zostaną wprowadzone do programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013. Obejmują one przesunięcia środków między poszczególnymi działaniami, a także modyfikację niektórych kryteriów, na podstawie których przyznawana jest pomoc dla rolników. W zakresie zmian o charakterze finansowym zwiększona zostanie pula środków w przypadku działań „Renty strukturalne” o 362 mln euro oraz „Wsparcie gospodarstw niskotowarowych” o 150 mln euro. W ten sposób zapewnione zostaną środki, pozwalające na realizację zobowiązań z poprzedniego okresu programowania, jak również na bieżące rozdysponowanie środków w perspektywie do 2014 roku, kiedy nie uruchomione zostaną jeszcze środki na okres programowania po 2013 roku. Z drugiej strony obcięte zostały fundusze przewidziane na działania: „Korzystanie z usług doradczych przez rolników”, „Zwiększanie wartości dodanej produkcji rolnej i leśnej”, „Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności”, a także „Zalesianie gruntów rolnych oraz innych niż rolne” oraz „Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej”. Do modyfikacji polegających na zmianach w ramach poszczególnych instrumentów PROW należały m.in. kryteria kwalifikujące do pomocy w działaniu „Ułatwianie zagospodarowania się młodych rolników”, a także w przypadku rent strukturalnych. Wprowadzone zmiany były spowodowane umożliwieniem pomocy również dla tych rolników, którzy mieli utrudniony dostęp do wsparcia ze względu na przewidziane wcześniej kryteria. Wszystkie projektowane zmiany w realizowanym już programie rozwoju obszarów wiejskich, muszą uzyskać akceptację władz unijnych. Kryzys finansowy i wpływ na działalność gospodarczą na obszarach wiejskich w Wlk. Brytanii Aktualny kryzys finansowy w większym lub mniejszym stopniu dotknie obszary wiejskie w Unii Europejskiej i prowadzoną na nich działalność gospodarczą. Stopień możliwych skutków recesji w tym wymiarze jest na razie trudny do oszacowania. Pierwsze trudności odczuwalne są w postaci rosnącego oprocentowania zaciągniętych pożyczek na prowadzenie działalności oraz utrudnienia w dostępie do kredytowania. Z drugiej strony w niektórych z państwach członkowskich spadająca wartość waluty narodowej może przynieść wymierne korzyści w postaci wyższych środków finansowych na rozwój obszarów wiejskich w porównaniu do pierwotnie wyasygnowanych. Taka sytuacja może przede wszystkim mieć miejsce w Wlk. Brytanii, w której pula środków może być o 13% wyższa w wyniku obniżenia kursu funta szterlinga niż na początku 2008 roku. Pierwsze alarmujące sygnały związane z wpływem recesji w sektorze finansowym są już obecne wśród państw członkowskich Wspólnoty. Ocenia się, że będzie miało to bezpośrednie przełożenie na gwałtowny wzrost kosztów prowadzenia działalności oraz będzie odczuwalne w postaci zamykania firm na obszarach wiejskich. Mimo przeznaczenia przez rząd Wlk. Brytanii ogromnej sumy środków będącej zastrzykiem finansowym dla borykającego się z problemami sektora bankowego, małe przedsiębiorstwa mają coraz większe trudności z uzyskaniem finansowania, FAMMU/FAPA Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE – XII 2008 r. str. 7 POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH będąc dotkniętymi wzrostem oprocentowania pożyczek oraz zadłużeń na rachunkach bieżących. Przedsiębiorcy spotykają się również z gorszym traktowaniem mimo dobrych historii kredytowych oraz niedotrzymywaniem przyrzeczonego finansowania. Problemy z kredytowaniem oraz wyższe koszty produktów i usług stanowią wyzwanie z punktu widzenia utrzymania miejsc pracy na obszarach wiejskich oraz uruchomienia nowej działalności. Ponadto na sytuację ekonomiczną społeczności wiejskiej w Wlk. Brytanii w znaczącym stopniu oddziaływały wysokie ceny paliwa. Był to efekt nieproporcjonalnie duży, ze względu na konieczność pokonywania znaczących odległości w dostępie do edukacji, usług i zatrudnienia. Wiele gospodarstw jest uzależnionych od drogiego ogrzewania na paliwo stałe lub olej grzewczy. Znaczące koszty kredytów hipotecznych oraz konieczność wniesienia wysokiego wkładu sprawiają, że młodzi ludzie oraz gorzej opłacani pracownicy na obszarach wiejskich w dalszym ciągu nie są w stanie nabyć na własność nieruchomości. Komitet ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich Komitet ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich jest organem wspomagającym Komisję Europejską w zakresie administrowania instrumentami polityki rozwoju obszarów wiejskich. Składa się on z przedstawicieli państw członkowskich Unii Europejskiej. Z posiedzeń Komitetu publikowane są krótkie raporty. Oprócz podstawowego zadania, do zakresu jego kompetencji należy również m.in. zatwierdzanie narodowych programów rozwoju obszarów wiejskich oraz wszelkich zmian w tym zakresie. Jest on również konsultowany w kwestii projektów aktów prawnych. Komitet zbiera się zazwyczaj raz w miesiącu na posiedzenia, na których przyjmuje decyzje kwalifikowaną większością głosów. W ciągu kilkunastu ostatnich miesięcy Komitet przegłosował już przyjęcie wszystkich planów rozwoju obszarów wiejskich na najbliższe lata. FAMMU/FAPA Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE – XII 2008 r. str. 8 POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Dane statystyczne Podział roczny wsparcia wspólnotowego na rozwój obszarów poszczególnych państwach członkowskich w okresie 2007-2013 Belgia Czechy Dania Niemcy Estonia Grecja Hiszpania Francja Irlandia Włochy Cypr Łotwa Litwa Luksemburg Węgry Malta Holandia Austria Polska Portugalia Słowenia Słowacja Finlandia Szwecja Wlk. Brytania Bułgaria Rumunia UE-27 2007 63,9 396,6 62,6 1 185,0 95,6 461,4 1 012,5 931,0 373,7 1 142,1 26,7 152,9 261,0 14,4 570,8 12,4 70,5 628,2 1 989,7 562,2 149,5 303,2 335,1 292,1 263,9 244,0 741,7 12 343,0 2008 63,9 392,6 66,3 1 186,9 95,6 643,5 1 030,9 942,3 355,0 1 135,4 24,8 147,8 248,8 13,7 537,5 11,5 72,6 594,7 1 932,9 562,5 139,9 286,5 316,1 277,2 283 337,1 1 023,0 12 542,3 2009 60,2 388,0 63,8 1 147,4 95,7 453,4 1 006,9 898,7 329,2 1 101,4 22,7 142,5 236,9 12,7 498,6 10,7 69,8 550,4 1 872,7 551,2 129,7 268 292,4 257 274,6 437,3 1 319,2 12 491,0 2010 59,7 400,9 64,3 1 156,0 100,9 452 1 013,9 909,2 333,4 1 116,6 23,1 147,8 244,8 12,8 509,2 10,5 70,5 557,6 1 866,8 559 128,3 256,3 296,4 260,4 276,6 399,1 1 236,1 12 462,3 2011 2012 59,3 57,0 406,6 412,7 63,4 62,6 1 159,4 1 146,7 104,6 108,9 531,8 626 1 057,8 1 050,90 933,8 921,2 324,7 316,8 1 271,7 1 266,60 22,4 21,8 148,8 150,2 248,0 250,3 12,5 12,2 547,6 563,3 10,3 10,5 68,7 67,8 541,7 527,9 1 860,6 1 857,20 565,1 565,2 123 117,8 263 275 287,8 280,5 253 246,8 273,3 270,7 398 397,7 1 234,2 1 235,50 12 871,1 12 819,60 wiejskich 2013 54,5 418 61,6 1 131,1 113,3 619,2 1 041,1 905,7 307,2 1 258,2 21 151,2 253,6 11,8 578,7 10,7 66,6 511,1 1 850,0 564,1 112 317,3 271,6 239,1 267,3 395,6 1 232,6 12 764,3 w cały okres 418,61 2 815,51 444,66 8 112,51 714,65 3 707,30 7 213,91 6 441,96 2 339,61 8 292,00 162,52 1 041,11 1 743,36 90,03 3 805,84 76,63 486,52 3 911,46 13 230,03 3 929,30 900,27 1 969,41 2 079,90 1 825,64 1 909,57 2 609,09 8 022,50 88 294,37 Źródło: Decyzja Komisji Europejskiej nr 2007/2274 z 1 czerwca 2007 r. FAMMU/FAPA Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE – XII 2008 r. str. 9 POLITYKA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Budżet rolny Unii Europejskiej w 2008 roku (płatności) ze szczególnym uwzględnieniem środków na rozwój obszarów wiejskich na tle 2007 roku BUDŻET ROLNY UNII EUROPEJSKIEJ, ze szczególnym uwględnieniem II filaru WPR WYDATKI (*) KATEGORIA BUDŻETOWA Wydatki łączne bużetu UE Rolnictwo Filar I (instrumenty rynkowe i płatności bezpośrednie) Interwencje na rynkach rolnych Pomoc bezpośrednia Filar II (rozwój obszarów wiejskich) Wydatki administracyjne w obszarze rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Środki przedakcesyjne w dziedzinie rolnictwa oraz rozwoju obszarów wiejskich Międzynarodowe aspekty obszaru polityki Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Kontrola wydatków rolnych Strategia i koordynacja polityki w obszarze polityki Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich Rozwój Obszarów Wiejskich w UE-27 Finansowany przez Sekcję Gwarancji EAGF*- okres programowania 2000-2006 Zakończenie wcześniejszych programów: Regiony Celu 1 (2000-2006) Specjalny program na rzecz pokoju i pojednania w Irlandii Północnej (2000-2006) Zakończnie programu Leader (2000-2006) Zakończenie wcześniejszych inicjatyw wspólnotowych (przed 2000 rokiem) MLN EURO w 2007 MLN EURO % ZMIANA w 2008 DO 2007 52 415 364 42 490 792 5 612 259 36 878 533 9 657 687 53 529 020 41 867 571 4 654 571 37 213 000 11 379 282 125 675 JAKO % BUDŻETU ROLNEGO UE 2,1 -1,5 -17,1 0,9 17,8 78,2 8,7 69,5 21,3 126 927 1,0 0,2 265 900 378 000 42,2 0,7 6 161 -172 000 6 230 -263 500 1,1 53,2 -0,5 41 150 9 657 687 34 510 11 379 282 -16,1 17,8 0,1 21,3 p.m. p.m. - - 3 260 971 2 901 197 1 850 000 1 550 000 -43,3 -46,6 3,5 2,9 7 294 p.m. 352 480 300 000 - - -14,9 0,6 p.m. p.m. p.m. p.m. Zakończnie pomocy technicznej (2000-2006) 1 815 2 582 42,3 Inne działania: 376 282 Leśnictwo (poza funduszami EAGF i EAFRD**) Przejściowy instrument finansowania rozwoju obszarów wiejskich w nowych państwach członkowskich - zakończnie programów (20041 440 000 120 000 -91,7 2006) 4 954 900 9 406 700 89,8 Rozwój obszarów wiejskich finansowany z EAFRD (2007-2013) 90,0 Programy rozowju obszarów wiejskich 4 945 600 9 396 700 9 300 10 000 7,5 Pomoc techniczna * Europejski Fundusz Gwarancji i Orientacji Rolnej, ** Europejski Fundusz na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich p.m. - pro memoria do późniejszego rozpatrzenia - 0,2 17,6 17,6 - FAMMU/FAPA Bieżące informacje i analizy funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej UE – XII 2008 r. str. 10
