Wytyczne dyrektora WZK PUW z 30.01.2003

Wytyczne
Dyrektora Wydziału Zarządzania Kryzysowego
Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego
z dnia 30 stycznia 2003 r.
w sprawie przeciwdziałania zagrożeniom czynnikami wysoko zakaźnymi i bioterroryzmu
Na podstawie § 4 zarządzenia Nr 146/02 Wojewody Pomorskiego – Szefa Obrony Cywilnej
Województwa z dnia 26 września 2002 r. w sprawie postępowania w przypadku wystąpienia
zagrożenia czynnikami wysoko zakaźnymi i bioterroryzmu ustala się, co następuje:
1. Określa się zasady przeciwdziałania powstawaniu zagrożeń oraz usuwania ich skutków
wywołanych czynnikami wysoko zakaźnymi i bioterroryzmem na terenie jednostek
samorządowych województwa pomorskiego.
2. Zagrożenia czynnikami wysoko zakaźnymi i bioterroryzmem mogą wystąpić w każdym miejscu i
o każdej porze. Na masowe zachorowania szczególnie narażone są duże skupiska ludzi. Największe
prawdopodobieństwo zakażenia może wystąpić w miejscach publicznych takich jak: szkoły,
przedszkola, budynki administracji ogólnej, centra handlowe, ośrodki zbiorowego żywienia,
obiekty sportowe i kulturalne, dworce lotnicze, morskie, kolejowe i autobusowe oraz zakłady
przemysłowe. Następstwami zagrożeń czynnikami wysoko zakaźnymi i bioterroryzmem będą:
1) zachorowania ludności na choroby wywołane przez bakteryjne i wirusowe czynniki
etiologiczne, oraz toksyny bakteryjne, roślinne i zwierzęce,
2) zatrucia pokarmowe ludności wywołane przez bakteryjne i wirusowe czynniki etiologiczne,
3) zachorowania wśród zwierząt wywołujące schorzenia takie jak: pryszczyca, bruceloza,
gorączka doliny Rift, pomór świń, rzekomy pomór drobiu, księgosusz,
4) epidemie chorób zakaźnych z dużą ilością ofiar śmiertelnych,
5) zakłócenia funkcjonowania lokalnych społeczności,
6) duże straty materialne.
3. Przyczyny wystąpienia zagrożenia czynnikami wysoko zakaźnymi i bioterroryzmem:
– klęski żywiołowe (powodzie, wichury, podniesienie się poziomu wód i zalanie terenów
nadmorskich),
– nieprzestrzeganie wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać niektóre obiekty
produkcyjne, handlowe, usługowe,
– nieprzestrzeganie sposobów postępowania, mających na celu zapobieganie zakażeniom i
chorobom zakaźnym w obiektach produkcyjnych, handlowych, usługowych,
– zatrudnianie przy produkcji żywności osób zakażonych pałeczkami duru brzusznego, durów
rzekomych A,B,C oraz innymi pałeczkami z rodzaju Shigella i Salmonella, hemolizującymi
szczepami Escherichia coli,
– niewłaściwe zabezpieczanie odpadów biologicznie niebezpiecznych,
– nieświadomość i zaniedbania ze strony osób chorych zakaźnie oraz nosicieli chorób
zakaźnych,
– bagatelizowanie przez turystów zasad ochrony przed zagrożeniami epidemiologicznymi
podczas podróży zagranicznych (możliwość przenoszenia chorób zakaźnych z innych stref
klimatycznych),
– awarie instalacji sanitarnych spowodowane błędami ludzkimi oraz powstające z przyczyn
niezależnych od człowieka (w ujęciach wodnych, oczyszczalniach ścieków, przepompowniach,
stacjach uzdatniania wody),
– zalanie cmentarzy, grzebowisk zwłok zwierzęcych oraz wysypisk śmieci przez wody
powodziowe,
– zaniedbania służb komunalnych oraz użytkowników nieruchomości odpowiedzialnych za
utrzymanie właściwego stanu sanitarnego,
– zaniedbania służb medycznych odpowiedzialnych za zabezpieczenie opieki medycznej,
– bliskie sąsiedztwo z obszarami o wysokim zagrożeniu epidemiologicznym (Rosja),
– celowe użycie terrorystyczne ww. aktywnych czynników wysoko zakaźnych, gdzie
szczególnie groźne mogą być drobnoustroje zmodyfikowane genetycznie.
4. Skutki działań czynników wysoko zakaźnych i bioterroryzmu są w dużej mierze
nieprzewidywalne, doprowadzające bardzo często do następujących zdarzeń:
– konieczności hospitalizacji dużej liczby pacjentów w przypadku epidemii chorób zakaźnych
wymagających leczenia szpitalnego,
– konieczności stworzenia warunków do przeprowadzenia izolacji lub kwarantanny,
– czasowego ograniczenia w ruchu osobowym,
– czasowego ograniczenia funkcjonowania określonych instytucji i zakładów pracy,
– czasowych trudności w dostawie mediów (wody, prądu, gazu oraz ciepła),
– czasowych trudności w zaopatrzeniu ludności w podstawowe artykuły oraz leki,
– wprowadzenia zakazu organizowania widowisk, zgromadzeń i innych skupisk ludzkich,
– konieczności wykonywania określonych zabiegów sanitarnych, jeżeli wykonanie ich wiąże się
z funkcjonowaniem określonych obiektów produkcyjnych, usługowych, handlowych i innych,
– konieczności wprowadzenia określonych szczepień ochronnych,
– konieczności udostępniania nieruchomości, lokali, terenów i dostarczenia środków transportu
do działań przeciwepidemicznych,
– wystąpienia utrudnień w prowadzeniu działań przeciwepidemicznych związanych z
możliwością zachorowań wśród służb ratowniczych i medycznych,
– dezorganizacji podejmowanych działań wśród służb zwalczających bioterroryzm,
– stresu i zmęczenia wśród służb zwalczających bioterroryzm,
– przeczulenia, bądź braku reakcji społecznej na przedłużające się działania bioterrorystyczne,
– aktów agresji oraz niepokoju wśród społeczeństwa,
– dezorganizacji życia społecznego.
5. Możliwości zapobiegania zagrożeniom lub ograniczenia skutków działań czynników wysoko
zakaźnych i bioterroryzmu możliwe są poprzez:
– monitorowanie zagrożeń epidemiologicznych umożliwiające podjęcie określonych działań w
celu zapobieżenia epidemii lub zminimalizowania jej skutków,
– ścisłe przestrzeganie programu szczepień ochronnych (szczególnie wśród dzieci i osób z grup
ryzyka),
– podnoszenie świadomości wśród osób chorych zakaźnie oraz nosicieli chorób zakaźnych,
– prowadzenie skutecznych akcji profilaktycznych,
– podnoszenie świadomości wśród turystów w zakresie ochrony przed zagrożeniami
epidemiologicznymi podczas podróży zagranicznych (szczególnie w kontekście zapobieżenia
przenoszeniu chorób zakaźnych do kraju),
– właściwe zabezpieczanie odpadów biologicznie niebezpiecznych,
– prowadzenie okresowych kontroli przez odpowiednie służby w ujęciach wodnych,
oczyszczalniach ścieków, przepompowniach, stacjach uzdatniania wody w celu sprawdzenia
zabezpieczenia przed dostępem dla osób postronnych, oraz zapobiegania awariom instalacji
sanitarnych,
– prowadzenie okresowych kontroli przez odpowiednie służby na wysypiskach śmieci oraz
grzebowiskach zwłok zwierzęcych,
– eliminowanie zaniedbań ze strony służb komunalnych oraz użytkowników nieruchomości
odpowiedzialnych za utrzymanie właściwego stanu sanitarnego,
– eliminowanie zaniedbań ze strony służb medycznych odpowiedzialnych za: zabezpieczenie
opieki medycznej w przypadku wystąpienia choroby akaźnej, zakażenia oraz przeprowadzania
szczepień ochronnych,
– uszczelnienie przejść granicznych,
– właściwa dezynfekcja, dezynsekcja i deratyzacja środków transportowych przybywających z
terenów zagrożonych epidemiologicznie,
– zwalczanie i zapobieganie działalności bioterrorystycznej,
– wskazanie miejsca prowadzenia diagnostyki czynników biologicznych użytych w działaniach
bioterrorystycznych ,
– organizowanie specjalnych szkoleń z zagadnień bioterroryzmu dla osób zatrudnionych
głównie w zakładach pracy o znaczeniu strategicznym np. w ujęciach wody, oczyszczalniach
ścieków, przepompowniach, stacjach uzdatniania wody itp.,
– prowadzenie okresowych kontroli stanu zabezpieczenia strategicznych zakładów przez
odpowiednie służby.
6. Przeciwdziałanie może być realizowane przez następujące podmioty:
– przez każdego obywatela, instytucję, służbę, zakład pracy i organ władzy,
– statutowy obowiązek w tym zakresie mają służby:
– medyczne,
– sanitarne,
– weterynaryjne.
7. Zasady postępowania i współpraca w przypadku zagrożenia niebezpieczną chorobą zakaźną oraz
bioterroryzmem.
1) Zgłoszenia przypadku zachorowania lub podejrzenia o zachorowanie dokonują z urzędu:
– kierownik instytucji (zakładu pracy),
– lekarz w szpitalu, pogotowia ratunkowego, pierwszego kontaktu.
2) Lekarz, podejrzewający zakażenie niebezpieczną chorobą zakaźną lub akt bioterroryzmu,
powiadamia telefonicznie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego oraz Wójta
(Burmistrza, Prezydenta) lub osobę przez nich wyznaczoną.
Typowymi objawami sugerującymi wystąpienie choroby szczególnie niebezpiecznej są:
– duża liczba niewyjaśnionych zachorowań, zespołów chorobowych lub zgonów w
zbliżonym czasie o podobnym obrazie klinicznym, dotyczących w szczególności występowania
zmian na skórze lub błonach śluzowych, objawów uszkodzenia układu nerwowego, układu
oddechowego, przewodu pokarmowego lub uszkodzeń wieloukładowych,
– pojawienie się wśród ludności chorób nie występujących powszechnie na danym terenie,
– nagły nieoczekiwany wzrost zachorowalności i umieralności z powodu znanych chorób lub
zespołów,
– zaobserwowanie nieskuteczności leczenia w rutynowej terapii występujących powszechnie
chorób,
– nawet pojedynczy przypadek choroby spowodowany egzotycznym czynnikiem u osoby,
która nie opuszczała Polski w ostatnim okresie,
– wystąpienie zachorowań w nietypowym dla nich sezonie i terenie geograficznym,
– wystąpienie licznych nietypowych dla danego czynnika zakaźnego objawów chorobowych,
– podobne genetycznie typy czynników etiologicznych wyizolowanych z różnych odległych
w czasie i terenie źródeł,
– niezwykły atypowy czynnik zakaźny genetycznie zmodyfikowany lub uzyskany z
nieczynnych źródeł,
– niewyjaśniony wzrost zachorowań na chorobę endemiczną,
– wystąpienie zachorowań na podobne choroby w ogniskach nie połączonych terytorialnie w
kraju lub za granicą,
– nietypowy sposób transmisji chorób (aerozol, woda, żywność).
3) W przypadku np. otrzymania nie oznakowanej przesyłki zawierającej niezidentyfikowane
materiały, jak: proszek, kawałki materiału itp. Co mogłoby wskazywać na atak bioterrorystyczny
postępować należy zgodnie z zaleceniami, które określa kierownik jednostki. Wzór ulotki stanowi
załącznik 1 do wytycznych (zalecenia można dostosować do lokalnych uwarunkowań).
4) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny powiadamia telefonicznie Państwowego
Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego, Policję,
Państwową Straż Pożarną (PSP) oraz dyrektora właściwego terenowo szpitala. Służby te
powiadamiają przedstawicieli kolejnych ogniw wg schematu, który stanowi załącznik 2.
5) Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny powiadamia Głównego Inspektora Sanitarnego,
Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody, Komendę Wojewódzką Policji i PSP.
6) Centrum Zarządzania Kryzysowego Województwa powiadamia Krajowe Centrum
Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności.
8. Ogłoszenie zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii:
Stan zagrożenia epidemicznego lub epidemii ogłasza i odwołuje na obszarze województwa lub
jego części (w drodze rozporządzenia) Wojewoda, po zasięgnięciu opinii Głównego Inspektora
Sanitarnego, Jeżeli stan zagrożenia epidemicznego lub epidemii występuje na obszarze większym,
niż jedno województwo, stan zagrożenia epidemicznego lub epidemii ogłasza i odwołuje (w drodze
rozporządzenia) Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z Ministrem właściwym do
spraw wewnętrznych i administracji.
9. Rola Wójta, Burmistrza, Prezydenta Miasta polega na:
– uruchomieniu punktu informacyjnego o zagrożeniu epidemiologicznym (np. numer telefonu,
pod który może dzwonić każda osoba) ,
– zarządzeniu nadzwyczajnego posiedzenia Gminnego Zespołu Reagowania i wypracowaniu
koncepcji działań,
– nawiązaniu kontaktów z ekspertami w zakresie epidemiologii, likwidacji zagrożeń sanitarnych
i reagowania kryzysowego (wykazy telefonów, nazwisk i adresów przedstawiają załączniki 3, 4 i 5),
– informowaniu obywateli o ogłoszeniu stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii na
administrowanym obszarze w sposób zwyczajowo przyjęty (np. w lokalnych mediach, rozdanie
ulotek, wywieszenie ogłoszeń),
– w porozumieniu z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym – zapewnieniu
warunków izolacji lub kwarantanny dla osób, wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie
choroby zakaźnej, poprzez wydzielenie odpowiednich pomieszczeń i wyposażenie ich w niezbędny
sprzęt oraz zaangażowanie osób posiadających odpowiednie kwalifikacje.
– rozpatrzeniu wniosków i propozycji zgłaszanych przez służby sanitarne i medyczne,
– zaopatrzeniu w żywność i leki ludności poddanej izolacji lub kwarantannie,
– wystąpieniu o pomoc do szczebla powiatowego w przypadku, kiedy sytuacji nie można
opanować we własnym zakresie,.
10. Rola Starosty (Prezydenta miasta na prawach powiatu) polega na:
– uruchomieniu punktu informacyjnego o zagrożeniu epidemiologicznym,
– zarządzeniu nadzwyczajnego posiedzenia Powiatowego Zespołu Reagowania Kryzysowego i i
wypracowaniu koncepcji działań,
– nawiązaniu kontaktów z ekspertami w zakresie epidemiologii, likwidacji zagrożeń sanitarnych
i reagowania kryzysowego (wykazy telefonów, nazwisk i adresów przedstawiają załączniki 3, 4 i 5),
– informowaniu obywateli o ogłoszeniu stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii w sposób
zwyczajowo przyjęty na administrowanym terenie (np. w lokalnych mediach, rozdanie ulotek,
wywieszenie ogłoszeń),
– w porozumieniu z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym – zapewnieniu
warunków izolacji lub kwarantanny dla osób, wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie
choroby zakaźnej, poprzez wydzielenie odpowiednich pomieszczeń i wyposażenie ich w niezbędny
sprzęt oraz zaangażowanie osób posiadających odpowiednie kwalifikacje.
– rozpatrzeniu wniosków i propozycji służb sanitarnych oraz medycznych,
– zaopatrzeniu ludności poddanej izolacji lub kwarantannie w żywność i leki,
– wystąpieniu o pomoc do szczebla wojewódzkiego w przypadku, kiedy sytuacji nie można
opanować we własnym zakresie.
DYREKTOR WZK PUW
(-) Władysław Ryszard Sulęta
Załącznik nr 1
do wytycznych Dyrektora WZK PUW
z dnia 17 lutego 2003 r.
POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU OTRZYMANIA PRZESYŁKI NIEWIADOMEGO
POCHODZENIA
I. W przypadku otrzymania jakiejkolwiek przesyłki niewiadomego pochodzenia lub budzącej
podejrzenia z jakiegokolwiek innego powodu:
a. brak nadawcy,
b. brak adresu nadawcy,
c. pochodzi od nadawcy lub z miejsca z którego nie spodziewamy się,
należy:
1. Zabezpieczyć miejsce składowania podejrzanego materiału przed dostępem osób trzecich.
2. Nie otwierać tej przesyłki!
3. Powiadomić lokalny posterunek policji (nr policji: 997, komórka 112) lub straż pożarną
(tel. nr 998) i ściśle wykonywać ich polecenia. Służby te podejmą wszystkie niezbędne kroki w celu
bezpiecznego przejęcia przesyłki.
4. Umieścić podejrzaną przesyłkę w grubym worku plastikowym i szczelnie go zamknąć.
5. Worek ten należy umieścić w drugim szczelnym plastikowym worku i również szczelnie
go zamknąć (mocno zawiązać i zakleić taśmą klejącą).
6. Zabezpieczyć worek przed przemieszczaniem (pozostawić go na miejscu).
7. Dokładnie umyć ręce.
II. W przypadku, gdy podejrzewana przesyłka została otwarta i zawiera jakąkolwiek nieznanego
pochodzenia zawartość w formie stałej (pył, kawałki materiału, galaretę, pianę itp.) lub płynnej,
należy:
1. Możliwie nie naruszać tej zawartości: nie rozsypywać, nie przenosić, nie dotykać, nie
wąchać, nie powodować ruchu powietrza w pomieszczeniu (wyłączyć systemy wentylacji i
klimatyzacji, zamknąć okna).
2. Bezzwłocznie powiadomić lokalny posterunek policji (nr policji: 997, komórka 112) lub
straż pożarną (nr 998) i ściśle wykonywać ich polecenia.
3. Całą zawartość przykryć ostrożnie izolującym materiałem (np. arkusz papieru, worek
foliowy itp.), aby nie powodować rozprzestrzeniania się niebezpiecznej substancji.
4. Dokładnie umyć ręce.
5. Zaklejony worek umieścić w drugim worku i również szczelnie go zamknąć (mocno
zawiązać i zakleić taśmą klejącą).
6. Ponownie dokładnie umyć ręce.
7. W przypadku braku odpowiednich opakowań należy unikać poruszania i przemieszczania
przesyłki.
Po przybyciu właściwych służb należy bezwzględnie stosować się do ich zaleceń, co pozwoli
zwiększyć bezpieczeństwo Twoje i Twoich bliskich.
Załącznik nr 2
do wytycznych Dyrektora WZK PUW
z dnia 17 lutego 2003 r.
SCHEMAT POWIADAMIANIA I WSPÓŁPRACY
W PRZYPADKU ZAGROŻENIA NIEBEZPIECZNĄ CHOROBĄ ZAKAŹNĄ ORAZ
BIOTERRORYZMEM
Załącznik nr 3
do wytycznych Dyrektora WZK PUW
z dnia 17 lutego 2003 r.
WYKAZ TELEFONÓW I ADRESÓW
Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych
województwa pomorskiego
Załącznik nr 4
do wytycznych Dyrektora WZK PUW
z dnia 17 lutego 2003 r.
WYKAZ
zakładów dezynfekcji, dezynsekcji, deratyzacji (DDD)
wykonujących usługi w zakresie likwidacji zagrożeń sanitarnych
na terenie województwa pomorskiego
Załącznik nr 5
do wytycznych Dyrektora WZK PUW
z dnia 17 lutego 2003 r.
Wykaz telefonów
jednostek organizacyjnych reagowania kryzysowego