Rozpoczęcie działalności przez organy gminy po wyborach

Jarosław Czerw
Rozpoczęcie działalności przez organy gminy
po wyborach samorządowych
[The commencement of the activity performed by the bodies
of commune after the local elections]
Z dniem wyborów do rad gmin rozpoczyna się trwająca 4 lata kadencja tych
organów (art. 16 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym1, zwanej dalej:
u.s.g.). Kadencja wójta (burmistrza, prezydenta miasta) rozpoczyna się w dniu
rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy (art. 26 ust. 2
u.s.g.). Rozpoczęcie kadencji nie jest jednak tożsame z rozpoczęciem działalności
przez organy gminy – wymaga ono przeprowadzenia odpowiedniej procedury.
Z rozpoczęciem działalności rad gmin wiąże się bezpośrednio kwestia zwołania
pierwszych sesji nowo wybranych rad gmin. Pierwszą sesję nowo wybranej rady
gminy zwołuje komisarz wyborczy na dzień przypadający w ciągu 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze kraju (art. 20 ust. 2 u.s.g.
w zw. z art. 382 ustawy z 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy2, zwanej dalej: k.w.).
Ustalony w ustawie o samorządzie gminnym 7 dniowy termin na zwołanie pierwszych sesji jest terminem w którym pierwsza sesja powinna być zwołana i odbyta.
Zawiadomienia o pierwszej sesji powinny być przesłane radnym – elektom
w taki sam sposób jak odbywa się to w przypadku przesyłania zawiadomień o każdej innej sesji. W braku odmiennych uregulowań statutowych powinny być one
przesłane pocztą listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru lub doręczone w inny skuteczny sposób, np. przez doręczyciela. Zawiadomienia te powinny spełniać określone ustawą o samorządzie gminnym wymogi, a więc powinien
być dołączony do nich porządek obrad oraz projekty uchwał (art. 20 ust. 1 zd. 2
u.s.g.). W przypadku braku odmiennych uregulowań statutowych porządek obrad
pierwszej sesji rady gminy powinien obejmować co najmniej następujące punkty:
• Ślubowanie radnych
• Wybór przewodniczącego rady gminy
• Wybór wiceprzewodniczących rady gminy
Rola komisarza wyborczego ogranicza się jedynie do zwołania pierwszej sesji
rady gminy, bowiem pierwszą sesję nowo wybranej rady gminy, do czasu wyboru
przewodniczącego rady, prowadzi już najstarszy wiekiem radny obecny na sesji
– radny senior (art. 20 ust. 2c u.s.g.). Na radnym seniorze spoczywa obowiązek
1
2
Ustawa z 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).
Ustawa z 5 stycznia 2011r. Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 nr 21, poz. 112 z późn.zm.).
166
Jarosław Czerw
otwarcia sesji i prowadzenia jej aż do momentu przekazania prowadzenia obrad
nowo wybranemu przewodniczącemu rady gminy.
Tak jak już wspomniano kadencja rad gmin, a więc także i radnych rozpoczyna
się w dniu wyborów, jednakże faktyczne rozpoczęcie wykonywania mandatów radnych rozpoczyna się z chwilą złożenia przez nich ślubowania na pierwszej sesji (art.
23a ust. 1 u.s.g.). Radni nieobecni na pierwszej sesji rady gminy składają ślubowanie
na pierwszej sesji, na której są obecni (art. 23a ust. 3 u.s.g.). Odmowa złożenia ślubowania skutkuje wygaśnięciem mandatu radnego (art. 383 § 1 pkt 3 k.w.).
Po złożeniu ślubowania radni mogą przystąpić do wykonywania mandatu.
Pierwszą uchwałą podejmowaną przez radę gminy nowej kadencji na pierwszej
sesji powinien być wybór przewodniczącego rady gminy. Rada gminy wybiera
ze swego grona przewodniczącego bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu, w głosowaniu tajnym (art. 19 ust. 1
u.s.g.). Kandydata na przewodniczącego może zgłosić każdy z radnych, może także zgłosić się on sam. Po zgłoszeniu danego kandydata musi on wyrazić zgodę na
kandydowanie. W przypadku braku odmiennych uregulowań statutowych może
się to odbyć poprzez złożenie ustnego oświadczenia. W przypadku braku zgody
na kandydowanie, dana kandydatura, w dalszej procedurze wyboru przewodniczącego, nie jest brana pod uwagę. Procedura głosowania tajnego powinna być
przeprowadzona przez powołaną w tym celu przez radę gminy komisję skrutacyjną. Procedura ta uregulowana jest zazwyczaj w statucie gminy lub w regulaminie
obrad rady gminy Do zadań komisji skrutacyjnej należy:
• ustalenie zasad głosowania i poinformowanie o nich wszystkich radnych,
• przygotowanie kart do głosowania,
• przeprowadzenie głosowania,
• ustalenie wyników głosowania,
• sporządzenie protokołu z głosowania,
• poinformowanie rady gminy o wynikach głosowania,
Po wykonaniu tych czynności komisja skrutacyjna kończy swoją pracę. Po wyborze przewodniczącego rady gminy przejmuje on od radnego seniora prowadzenie obrad.
Oprócz wyboru przewodniczącego rady rada gminy na pierwszej sesji powinna
dokonać wyboru wiceprzewodniczących rady. Rada gminy wybiera od jednego do
trzech wiceprzewodniczących (art. 19 ust. 1 u.s.g.). Przy wyborze wiceprzewodniczących obowiązuje taka sama procedura jak przy wyborze przewodniczących.
Tak jak w przypadku przewodniczących ich wybór dokonywany jest bezwzględną
większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu, w głosowaniu tajnym (art. 19 ust. 1 u.s.g.).
Oprócz opisanych wyżej zagadnień ujętych w porządku obrad pierwszej sesji
rady gminy w porządku obrad tej sesji mogą być uwzględnione także inne za-
Rozpoczęcie działalności przez organy gminy po wyborach...
167
gadnienia np. powołanie komisji rady gminy. Jeśli zagadnienia te nie były ujęte
w pierwotnym porządku obrad przesłanym radnym – elektom, a wolą radnych
jest, aby ten lub inne punkty porządku obrad były realizowane na pierwszej sesji, rada gminy może dokonać zmiany w porządku obrad. Dla dokonania zmiany
w porządku obrad wymagana jest bezwzględna większość głosów ustawowego
składu rady (art. 20 ust. 1a u.s.g.).
Pomimo że kadencja wójta (burmistrza, prezydenta miasta) rozpoczyna się
w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy (art.
26 ust. 2 u.s.g.) nie obejmuje on swoich obowiązków z chwilą wyboru go na tą
funkcję, ani też z chwilą doręczenia mu zaświadczenia o wyborze (art. 490 k.w.).
Objęcie obowiązków przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) następuje dopiero z chwilą złożenia przez niego wobec rady gminy ślubowania (art. 29a ust. 1
u.s.g.). Oznacza to, że dopiero z chwilą złożenia ślubowania nowo wybrany wójt
(burmistrz, prezydent miasta) zyskuje wszystkie swoje kompetencje, a więc wszelkie czynności związane z wykonywaniem mandatu wójta (burmistrza, prezydenta
miasta) podjęte przez niego przed złożeniem ślubowania nie mają mocy prawnej.
Odmowa złożenia ślubowania przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) skutkuje wygaśnięciem jego mandatu (art. 492 § 1 pkt 1 k.w.).
Osobną kwestię stanowi problem wykonywania obowiązków wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do chwili objęcia przez niego obowiązków. Ustawodawca kompetencję tą powierzył poprzedniemu wójtowi - po upływie kadencji pełni on swoją funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) (art. 29 ust. 1 u.s.g.).
W celu złożenia przez wójta ślubowania komisarz wyborczy zwołuje sesję rady
gminy na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia ogłoszenia zbiorczych wyników wyborów wójtów na obszarze kraju (art. 29a ust. 2 u.s.g.). Określony przez
ustawodawcę 7 dniowy termin na zwołanie sesji w celu złożenia ślubowania przez
wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jest terminem w którym sesja ta powinna
być zwołana i odbyta. Zgodnie z art. 29a ust. 3 u.s.g. jeżeli sesja ta nie odbyła się
(np. z powodu braku kworum), wójt (burmistrz, prezydent miasta) składa ślubowanie przed właściwym terytorialnie komisarzem wyborczym. Złożenie ślubowania wójt (burmistrz, prezydent miasta) potwierdza podpisem pod treścią
ślubowania. Akt ślubowania komisarz wyborczy przesyła niezwłocznie przewodniczącemu rady gminy. Informację o dacie złożenia ślubowania komisarz wyborczy podaje do publicznej wiadomości mieszkańców gminy w formie komunikatu
w Biuletynie Informacji Publicznej w terminie 14 dni od dnia złożenia ślubowania. Po złożeniu ślubowania nowo wybrany wójt (burmistrz, prezydent miasta)
może podejmować swoje obowiązki.
Jarosław Czerw
168
Streszczenie
Z dniem wyborów do rad gmin rozpoczyna się trwająca 4 lata kadencja tych
organów. Kadencja wójta (burmistrza, prezydenta miasta) rozpoczyna się w dniu
rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę. Rozpoczęcie kadencji
nie jest jednak tożsame z rozpoczęciem działalności przez organy gminy – wymaga ono przeprowadzenia odpowiedniej procedury. Wymaga ono odbycia przez
radę gminy pierwszej sesji, na której radni złożą ślubowanie, a także złożenia
przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) ślubowania. Dopiero po przeprowadzeniu tych czynności oba organy gminy mogą rozpocząć swoją działalność.
Słowa kluczowe: Rada gminy, radni, wójt, wybory, ślubowanie.
Summary
The moment the commune council elections take place, the bodies start to serve
a 4-year term of office. The term of office of the village-mayor (mayor) starts when the
commune council term of office commences or the village-mayor (mayor) is elected
by the commune council. The commencement of term of office does not mean the
beginning of the activity performed by the bodies of commune because it requires
a special procedure. Namely, the commune council has to hold a first session, where
the members have to make an oath as well as the village-mayor (mayor) has to make
an oath. After this, the bodies of commune may commence their activity.
Keywords: The commune council, members, village-mayor, elections, making
an oath.