Twoja decyzja1

Twoja decyzja
Twoja decyzja
Ujawnianie swojego statusu serologicznego.
Broszura dla osób żyjących z HIV
Terrence Higgins Trust, 2007
Przekład z języka angielskiego, modyfikacja do kontekstu polskiego i uzupełnienie:
Maria Brodzikowska, Stowarzyszenie Profilaktyki i Wsparcia w zakresie HIV/AIDS „Jeden Świat”, 2013
Link do oryginału:
http://www.aidsmap.com/v634467753923330000/file/1050135/Your_decision_October_2007_pdf.p
df
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 1
Twoja decyzja
O czym jest poradnik?
Czy powinienem/powinnam mówić?
Rodzina i przyjaciele
Partnerzy seksualni
Opieka medyczna
Kontakty zawodowe, służby socjalne i organizacje pozarządowe
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 2
Twoja decyzja
Ten poradnik jest częścią publikacji wydanych przez Terrence Higgins
Trust w celu wspierania osób żyjących z HIV. Większość z tych
publikacji została napisana tak, by być odpowiednia dla każdej osoby
– bez względu na rasę, narodowość, płeć czy seksualność. Poprzednia
edycja poradnika nosiła nazwę „Should I Tell?” („Czy powinienem/am
mówić?”) i była szeroko omówiona podczas the British Medical
Association's Patient Information Awards w 2007 roku.
Projekt ten stał się możliwy dzięki Treatment Information Providers
Initiative dotowanej przez London HIV Commissioning Consortium.
Przekład na język polski dokonany został za zgodą Terrence Higgins Trust. Niektóre elementy
zostały zmodyfikowane lub napisane w inny sposób po to, by wersję tą jak najbardziej
zaadaptować do polskich uwarunkowań prawno-społecznych. Praca w całości została
wykonana wolontaryjnie.
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 3
Twoja decyzja
Wprowadzenie
Czy to dobry pomysł, by mówić innym osobom, że jest się zakażonym HIV?
Nawet, jeśli wydaje Ci się, że jesteś jedyną osobą, która zmaga się z takim pytaniem, wiedz,
że wiele osób żyjących z HIV znajdowało się wcześniej w podobnej sytuacji. Broszura
ta została napisana na podstawie wielu przemyśleń i doświadczeń innych ludzi. Nie powie
Ci ona, co należy zrobić, ale zasugeruje, o czym możesz pomyśleć zanim to zrobisz.
Ujawnienie Twojego statusu serologicznego (jak to często jest nazywane) jest problemem złożonym.
Mówienie np. pracodawcy jest czymś zupełnie innym, niż mówienie o tym rodzicowi i również inne,
niż informowanie przyjaciela. Czymś zupełnie jeszcze odmiennym jest rozmowa z partnerem
seksualnym.
Istnieje wiele obaw i mitów związanych z HIV. Reakcje innych ludzi zależą w dużej mierze od tego,
co oni wiedzą lub myślą, że wiedzą w tym zakresie. Możesz odkryć, że mówienie innym o HIV jest
stresujące, przerażające lub zawstydzające.
Z drugiej jednak strony, mówienie o tym właściwym osobom może być bardzo pozytywnym
doświadczeniem. Pozwala na uzyskanie takiego wsparcia, jakiego najbardziej potrzebujesz i często
może uczynić daną relację jeszcze silniejszą.
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 4
Twoja decyzja
Czy powinienem/powinnam powiedzieć?
• 4 pytania dla Ciebie zanim komuś powiesz
• A co, jeśli właśnie komuś już powiedziałeś/powiedziałaś?
Mówienie innym ludziom może być dobrym pomysłem, ponieważ:
Możesz otrzymać miłość i wsparcie, które pomogą zmagać się z różnymi rzeczami.
Możesz rozmawiać z nimi o rzeczach, które są dla Ciebie istotne.
Nie masz dyskomfortu z powodu ukrywania swojego statusu.
Zwiększasz swój dostęp do odpowiednich serwisów medycznych i socjalnych.
Twój partner (partnerka) seksualny ma możliwość podejmowania świadomych decyzji.
Mówienie innym ludziom może być trudne, ponieważ:
Możesz spotkać się z niemiłymi lub raniącymi reakcjami.
Możesz doświadczyć dyskryminacji lub odrzucenia.
Możesz otrzymywać ciekawskie pytania dotyczące Twojego stanu zdrowia lub uczuć.
Ludzie, którym powiesz mogą tak zmartwić się tym faktem, że będą wymagali wsparcia od
Ciebie.
4 pytania do rozważenia:
1. Dlaczego chcesz powiedzieć?
Łatwiej jest być pewnym, że powiedzenie komuś o swoim zakażeniu, to dobry pomysł, gdy
ma się jasny cel – wie się, jakie są korzyści i co chce się tym osiągnąć. Możesz uważać, że jeśli
będzie on/ona wiedzieć, może okazać Ci potrzebne wsparcie. Zastanów się jednak, czy te
oczekiwania są realistyczne.
Może okazać się, że istnieją osoby, z którymi jesteś tak blisko, że uważasz, iż „powinny” o tym
wiedzieć. Ale przemyśl najpierw przez chwilę kolejne dwa pytania i zastanów się, czy nadal
jest to na pewno dobry pomysł.
2. Jak zareagują?
Spróbuj przemyśleć, jak ta osoba będzie się czuła, kiedy usłyszy informację o Twoim
zakażeniu. Wyobraź sobie jej „najlepszy” możliwy sposób reakcji, ale też ten „najgorszy”.
Może się okazać, że będziesz musiał/musiała zaoferować wsparcie komuś, komu trudno
będzie sobie poradzić z tą informacją. Możesz zostać zapytany/zapytana, w jaki sposób się
zakaziłeś/zakaziłaś, a to kolejna informacja, która – w zależności od Waszej relacji – może
spowodować, że uzewnętrznią się uprzedzenia tej osoby dotyczące seksualności, moralności
lub chorowania. Pomocne w tej sytuacji może być posiadanie przy sobie aktualnych ulotek na
temat dróg przenoszenia HIV.
Ale możliwe, że zechcesz powiedzieć tej osobie o zakażeniu dlatego, ponieważ masz do niej
zaufanie, a ona będzie go godna, nie „przestraszy się” i okaże Ci właściwe wsparcie.
3. Czy ta osoba potrafi zatrzymać tę wiadomość dla siebie?
Kiedy mówisz innym ludziom o HIV, warto powiedzieć im jasno, z kim może, a z kim
absolutnie nie powinni rozmawiać na temat Twojego statusu.
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 5
Twoja decyzja
Czy osoba, której mówisz jest kimś zaufanym, kto rozumie wagę poufności tej informacji?
Mimo to możesz poprosić tę osobę, by nie rozmawiała na ten temat z nikim innym. Od
momentu, w którym przekażesz jej informację, nie masz już kontroli nad tym, co ona z nią
zrobi.
Ludzi mogą poczuć się zmartwieni, przytłoczeni tą informacją. Mogą potrzebować wsparcia
dla samych siebie. Jednak jeśli nie będą mieli Twojej zgody na porozmawianie z kimkolwiek
innym, będzie to dla nich trudne. Możliwe, że masz w swoim otoczeniu osobę, z którą
mogliby porozmawiać? Zawsze możesz im wskazać tę osobę.
4. W jaki sposób im powiesz?
Możesz przemyśleć, w jaki sposób przejdziesz do tematu, który moment będzie na to
najlepszy. Wybierz czas i miejsce, które będzie możliwie najbardziej dla Was komfortowe.
A co, jeśli właśnie komuś już powiedziałeś/powiedziałaś?
Jeśli czujesz brak wsparcia, potrzebujesz rozmowy, możesz podzielić się tymi uczuciami z innymi
ludźmi. Ale pamiętaj – o zakażeniu zawsze możesz powiedzieć każdej osobie „później”, ale nigdy nie
masz już możliwości „zatrzeć” raz przekazanej komuś informacji. Niezbyt dobrym pomysłem jest tutaj
pośpiech, mówienie, zanim sam/sama oswoisz się z informacją. Wiele osób twierdzi, że
podejmowanie decyzji o rozmowie jest prostsze, kiedy sami mieli wcześniej czas na przemyślenia
i rozważenie różnych opcji.
Nie musisz też i – raczej zdecydowanie nie powinieneś/powinnaś – mówić wszystkim. Jeśli nie chcesz,
to tak naprawdę przecież nie musisz mówić w ogóle nikomu [za wyjątkiem partnera seksualnego –
przyp. tłum.]. Rozmawiałeś/aś z kimś o tym, że idziesz wykonać test na HIV? Jeśli tak, warto
przemyśleć, co odpowiesz na ewentualne pytania tej osoby lub tych osób.
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 6
Twoja decyzja
Rodzina i przyjaciele
• Komu powiedzieć?
• Ludzie, z którymi mieszkasz
Komu powiedzieć?
Rozmawianie z rodziną i przyjaciółmi zależy w dużej mierze od tego, jaki rodzaj relacji Was łączy.
Jeżeli do tej pory ogólnie nie dzieliliście pomiędzy sobą zbyt osobistych informacji, to czy w ogóle
chcesz dzielić się tą?
Z drugiej strony, jeśli jest ktoś, z kim jesteś blisko i kto w przeszłości już był pomocny, to może on/ona
być źródłem ważnego wsparcia w tej chwili. Czy masz w swoim otoczeniu kogoś, kto akceptuje Cię,
kocha, szanuje Twoją prywatność, jest dobrym słuchaczem, jest praktyczny, rozsądny i wiarygodny?
Utrzymywanie „ważnej tajemnicy” w sekrecie może być źródłem ogromnego stresu. Wybór ludzi
w danym czasie jest tu ważny – ktoś, kto jest bliski, może poczuć się zraniony, jeśli okaże się, że inni
ludzie dowiedzieli się wcześniej. W przypadku mniej bliskich osób nie powinno mieć to znaczenia.
Niestety, w niektórych kulturach bądź rodzinach, dyskusja o tym, że jesteś zakażony/a HIV może być
niezwykle trudna z powodu lęków i mitów na temat wirusa. Tak naprawdę jednak, jeśli powiesz tylko
kilku osobom, którym na pewno ufasz, powinno to wystarczyć. Zawsze też możesz otrzymać więcej
wsparcia od organizacji pozarządowych czy grup wsparcia.
Niezależnie od warunków kulturowych, ludzie, z którymi rozmawiasz, mogą mieć nadmierne obawy
związane z HIV i przez to – sami wymagać wsparcia. Rodzina i przyjaciele będą spokojniejsi, jeśli będą
mieli pewność, że masz dobrą opiekę medyczną, że o siebie dbasz i wiesz, gdzie szukać wsparcia.
Jeśli jesteś rodzicem, z pewnością myślisz o tym, jak porozmawiać ze swoim dzieckiem. Może być ono
przestraszone tą informacją. Może się też zdarzyć, że nie będzie potrafiło zachować tej wiadomości
dla siebie, co wywoła trudne do przewidzenia konsekwencje zarówno dla Ciebie, jak i dla niego.
Dzieci jednak są spostrzegawcze i zorientują się, że coś się dzieje. W zależności od ich wieku, możesz
dać im jasne, podstawowe informacje, uszczegóławiając je w miarę upływu czasu.
Ludzie, z którymi mieszkasz
Jeśli nie mieszkasz sam, utrzymanie w tajemnicy zaleceń lekarskich, leków, które otrzymujesz czy
innych rzeczy może być bardzo trudne. Jeśli powiesz osobom, z którymi mieszkasz, mogą mieć oni
bezpodstawne obawy dotyczące ryzyka zakażenia. Watro wówczas „podsunąć” im wiarygodne
materiały edukacyjne na temat dróg zakażeń, albo zasugerować kontakt z ekspertem
(np. z organizacji pozarządowej na danym terenie, z lekarzem lub poprzez telefon zaufania).
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 7
Twoja decyzja
Partnerzy/ki seksualni/e
•
•
•
•
Kompleksowa decyzja
Prawo
Rozmowa z nowym/ą partnerem/ką seksualnym/ą
Obecni/e i byli/łe partnerzy/ki
Kompleksowa decyzja
Przekazywanie informacji o HIV partnerowi/ce seksualnemu/ej jest wyjątkowo stresującą sytuacją ze
względu na fakt, że Ty lub osoba, której o tym mówisz możecie mieć obawy związane z możliwością
przeniesienia zakażenia. Wiele osób doświadczyło odrzucenia w relacji seksualnej i dlatego wiedzą
one, że ujawnianie swojego statusu w tej sytuacji nie jest łatwe.
Twój/a partner/ka może mieć nierealistyczne wyobrażenia na temat seksu i HIV. Może spodziewać
się, że wszystkie osoby zakażone HIV mówią o tym. Może też nie mieć zaufania do prezerwatyw
i lubrykantów niezależnie od rzetelnych wyników badań naukowych.
Prawo
Ze względu na trudność w informowaniu partnerów/ek seksualnych spowodowaną stygmatyzacją
i obawą przed odrzuceniem, można byłoby zastanawiać się nad tym, czy przy użyciu prezerwatywy,
ujawnienie swojego statusu rzeczywiście zawsze jest konieczne. Tym niemniej, musisz pamiętać,
że nie poinformowanie partnera/ki może mieć swoje konsekwencje prawne.
Art. 161 KK stwierdza, że „kto wiedząc, że jest zakażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną
osobę na takie zakażenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Fakt użycia prezerwatywy
jest tutaj niestety kwestią dyskusyjną i prawnicy stoją na stanowisku, że pomimo tego osobę, która
nie poinformowała o swoim statusie sąd mógłby uznać za winną.
Warto pamiętać, że do zakażenia partnera/ki wcale nie musi dojść, aby artykuł ten znalazł
zastosowanie. Jednakże partner/ka fakt bycia narażonym/ą na zakażenie musiałby/aby samodzielnie
zgłosić organom ścigania, gdyż jest to tzw. przestępstwo ścigane na wniosek pokrzywdzonego.
Jeśli jednak doszłoby do zakażenia w takiej sytuacji, mógłbyś/mogłabyś być oskarżony/a
o spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu z art. 156 KK, co jest zagrożone karą pozbawienia
wolności do lat 10 i ścigane z urzędu.
Trudno określić, czy i w jaki sposób doniesienia naukowe dotyczące skuteczności leczenia
antyretrowirusowego w połączeniu ze stosowaniem prezerwatyw, będą miały odzwierciedlenie
w kształtowaniu się przepisów prawnych oraz orzecznictwa w tym zakresie.
Rozmowa z nowym/ą partnerem/ką seksualnym/ą
Oczywiście, jeśli znasz możliwe konsekwencje prawne, ujawnienie Twojego statusu serologicznego
jest nadal Twoją własną decyzją. Tak, jak mówienie wszystkim innym osobom, w przypadku rozmowy
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 8
Twoja decyzja
z partnerem/ką watro przemyśleć, dlaczego chcesz przekazać taką informację – nie tylko ze względu
na kontekst prawny.
Decyzja o ujawnieniu takiej informacji może w dużej mierze zależeć od rodzaju relacji jaki chcesz mieć
z tą osobą. Chcesz spotkać się z nią tylko raz, czy też liczysz na dłuższą relację? Może to również
zależeć od techniki seksualnej, jaką zamierzacie podjąć. Niektórzy ludzie nie decydują się na
informowanie partnera/ki, jeśli ryzyko przeniesienia HIV w danej sytuacji jest ekstremalnie małe,
uważając przy tym, że każda HIV-negatywna osoba powinna zadbać o własne bezpieczeństwo
w swoim zakresie. Inni jednak uważają, że powiedzenie umożliwia podejmowanie wspólnych,
świadomych decyzji dotyczących seksu. Jeszcze inni nie biorą pod uwagę sytuacji, w której nie
powiedzą partnerowi/ce o swoim zakażeniu ze względu na przepisy prawa.
W przypadku partnerów/ek seksualnych, czas, w jakim udzielisz im informacji o swoim statusie
serologicznym, jest bardzo ważny. Oczywiście, wyjątkowo trudno jest powiedzieć dopiero co
poznanej osobie, ale odkładanie tego na później może spowodować wiele nieprzewidzianych
problemów. Jeśli Twój partner/ka odkryje ten fakt później, lub nie będzie go w stanie zaakceptować,
może być to bardzo trudne dla Was obojga/obu.
Jeśli dopiero kogoś poznałeś/aś, możesz nie umieć przewidzieć jego/jej reakcji lub zakresu, w jakim
będzie szanować Twoją prywatność. Możesz być w barze, na imprezie lub w jakimkolwiek innym
miejscu, które nie sprzyja rozmowie o HIV. Niektórzy ludzie postanawiają więc przenieść się
w bardziej neutralne miejsce, zaaranżować spotkanie później lub w ogóle decydują się poinformować
tę osobę wówczas, gdy będą ją znali już lepiej. Niektórzy ludzie natomiast mówią o HIV niezależnie od
miejsca, bardzo wcześnie, przy pierwszej konwersacji uznając, że jeśli ta osoba nie będzie umiała
zaakceptować tego faktu, to po prostu nie tracą wtedy czasu. Są jeszcze i tacy ludzie, którzy
naprowadzają partnera/kę sugestiami na temat HIV próbując przy okazji „odgadnąć” jego/jej status.
Problem w tym, że osądy te nie zawsze mogą być prawdziwe.
Obecni/e i byli/e partnerzy/ki
Obecni/e partnerzy/ki
Jeśli dopiero co otrzymałeś/aś informację o HIV i jesteś w związku, pojawią się na pewno pytania, jak
powiedzieć (lub nie powiedzieć) partnerowi/ce. Wiadomość ta wprowadza nowe warunki i obawy do
relacji. Partner/ka może obawiać się o własne zdrowie, chcieć wykonać test w kierunku HIV
i ponownie przemyśleć relację seksualną, jaka powinna istnieć pomiędzy Wami.
Niektórzy ludzie zmagają się z wyjątkowo trudnymi sytuacjami. Mogą żyć z partnerem/ką i obawiać
się utraty dachu nad głową lub mogą mieć obawy, że staną się ofiarami przemocy domowej. W takich
sytuacjach najlepiej poszukać wsparcia z zewnątrz – u specjalistów, w organizacjach pozarządowych
lub grupach wsparcia.
Byli/łe partnerzy/ki
Kiedy zastanawiasz się, czy powiedzieć o zakażeniu byłym partnerom/kom, powinieneś/aś wziąć pod
uwagę różne czynniki, jak np.: jaka była Wasza relacja, jakie techniki seksualne podejmowaliście, czy
uważasz, że ta osoba chciałaby wiedzieć i czy Ty chcesz, aby ona wiedziała?
Tym niemniej, taka rozmowa zawsze jest trudna. Możesz być przekonany/a, że zakaziłeś/aś się
właśnie od tej osoby, z którą rozmawiasz, a ona z kolei może być przekonana, że naraziłeś/aś jej
zdrowie na niebezpieczeństwo. I tak naprawdę najczęściej nie będziecie wiedzieć, kto z Was ma rację.
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 9
Twoja decyzja
Pracownicy/e opieki zdrowotnej
• Stomatolodzy/żki
• Lekarze/ki rodzinni/e
• Poufność w poradniach prowadzących leczenie osób zakażonych HIV
• Nośniki elektroniczne
Stomatolodzy/żki
Dentysta/ka nie ma w zasadzie prawa do odmówienia lub zaoferowania gorszej jakości usługi lub
w jakikolwiek sposób dyskryminować Cię z powodu HIV. W praktyce jednak się to zdarza. Lekarze/ki
tłumaczą ten fakt chęcią ochrony siebie i pozostałych pacjentów przed HIV. Nie jest to odpowiedni
argument, gdyż standardowe procedury sterylizacyjne są wystarczające, aby zapobiegać
przeniesieniu zakażenia. Trudno też oczekiwać, że osoba, która nie wie o swoim zakażeniu – a takich
osób jest naprawdę wiele – powiedziała o nim lekarzowi/ce. A przecież nie ma epidemii nowych
zakażeń związanych z wizytą u stomatologa/żki. Jeśli doświadczysz dyskryminacji w tym zakresie,
możesz zwrócić się do Rzecznika Praw Pacjenta o pomoc.
Możliwe też, że Twój/a lekarz/ka w poradni zajmującej się leczeniem osób zakażonych HIV, będzie
mógł/mogła polecić Ci sprawdzonego/ą dentystę/kę, który/a nie tylko nie odmówi Ci pomocy, ale
równocześnie sprawdzi, czy nie masz innych problemów zdrowotnych związanych z dziąsłami oraz
będzie miał/a na uwadze, by wszystkie przepisywane leki nie wchodziły w interakcję z leczeniem
antyretrowirusowym.
Oczywiście, jeśli nie chcesz, nie masz żadnego obowiązku informować dentysty/ki o swoim zakażeniu
HIV.
Lekarze/ki rodzinni/e
Z powodów medycznych dobrze by było, gdyby Twój/a lekarz/ka rodzinny/a w miejscu zamieszkania
wiedział/a o Twoim zakażeniu. Nie zawsze bowiem i nie każda osoba żyjąca z HIV ma możliwość
konsultowania się ze swoim/ą lekarzem/ą zakaźnikiem/czką w każdym momencie, gdy tego
potrzebuje. Tymczasem podczas leczenia i przepisywania recept, lekarz/ka powinien/a wiedzieć
o wszystkich lekarstwach, jakie przyjmujesz.
Przepisy prawa nie pozwalają na nie przyjęcie Cię lub dyskryminację ze względu na styl życia,
seksualność, religię lub rasę w Poradniach Zdrowia. Możesz mieć obawy związane z poufnością
informacji przekazywanych lekarzowi/ce, w szczególności, kiedy Twoi/e znajomi/e odwiedzają tego/ą
samego/ą lekarza/kę lub przyjaźnią się z osobami pracującymi w danej Poradni. Lekarza/kę
obowiązuje jednak tajemnica lekarska i jej złamanie może być związane z różnymi konsekwencjami
formalno-prawnymi. Wyjątkiem od tej reguły jest jedynie dzielenie się informacją o Twoim statusie
serologicznym z innymi pracownikami/pracownicami opieki zdrowotnej w niezbędnym zakresie
i wówczas, gdy jest to konieczne, by podnieść jakość udzielanego Ci świadczenia, a mówiąc prościej –
gdy zachodzi potrzeba skonsultowania Twojej konkretnej dolegliwości z innym/a specjalistą/ką.
Możesz jednak poprosić lekarza/kę, aby tego nie robił/a, a ten/ta powinien/a uszanować Twoje
życzenie.
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 10
Twoja decyzja
Podobnie, jak w przypadku dentystów/ek pamiętaj jednak, że jeżeli nie chcesz, to nie musisz
informować lekarza/ki rodzinnego/ej o zakażeniu. Praktyka pokazuje, że doświadczenia osób żyjących
z HIV są w tej materii bardzo różne – pozostaje to więc do rozważenia przez Ciebie.
Poufność w poradniach prowadzących leczenie osób zakażonych
HIV
Zasada poufności obowiązuje wszystkie osoby pracujące w poradniach i klinikach prowadzących
leczenie osób zakażonych HIV, włączając w to personel administracyjny. Obowiązuje to w gabinetach
wszystkich specjalistów/ek, jak i w szpitalach. Nadrzędną zasadą jest to, że Twoje dane personalne
muszą zostać zachowane w tajemnicy. Warto jednak pamiętać, że informację o Twoi zakażeniu HIV
będzie posiadał cały zespół zajmujący się Twoim leczeniem. Dzieje się tak dlatego, że to najlepszy
sposób, żeby zapewnić Ci najbardziej optymalną opiekę zdrowotną.
Kilka ważnych kwestii:
Personel nie ma prawa udostępniać Twojej dokumentacji medycznej lub omawiać Twojego stanu
zdrowia z Twoją rodziną, przyjaciółmi lub kimkolwiek innym bez Twojej wyraźnej zgody.
Personel nie ma prawa omawiać Twojego przypadku w jakimkolwiek innym miejscu, niż w miejscu
pracy.
Poufne informacje (jak np. „HIV+”) nigdy nie powinny być umieszczone na jakichkolwiek
dokumentach (kopertach zawierających kartę leczenia, notatkach lekarskich), jeśli mają do nich
dostęp i mogą je zobaczyć osoby „z zewnątrz”).
Zwolnienie z tajemnicy lekarskiej następuje w bardzo rzadkich przypadkach i dotyczy np. zwolnienia
przez sąd wówczas, gdy prowadzone jest dochodzenie w sprawie świadomego narażenia na
zakażenie. Nie jest też jasno określone w prawie, czy w razie podejrzenia, że któraś osoba jest
narażana na ryzyko zakażenia, lekarz ma prawo przekazać informację o HIV tej osobie.
W każdej innej sytuacji, osoby zajmujące się opieką medyczną zobowiązane są do dbałości
o utrzymanie informacji na temat Twojego stanu zdrowia w tajemnicy. Lekarz/ka prawdopodobnie
odnotuje Twój status serologiczny w dokumentacji medycznej. Ponieważ masz wgląd do swojej
dokumentacji medycznej, możesz modyfikować nieprawidłowe informacje. Jeśli są one prawidłowe,
ale nie czujesz się dobrze z tego powodu, że widnieją w dokumentacji, zawsze możesz poprosić
lekarza/kę o ich zmianę i wypracować wspólny kompromis.
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 11
Twoja decyzja
Kontakty zawodowe, służby socjalne i organizacje
pozarządowe
• Pracodawcy
• Służby imigracyjne, socjalne i rządowe
• Ubezpieczyciele
Pracodawcy
Zasadniczo pracodawca nie musi posiadać informacji o Twoim statusie serologicznym. Ujawnienie go
może nie być dobrym pomysłem, jeżeli nie masz pewności, że pracodawca podejdzie do tego faktu ze
zrozumieniem. Istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że informacja ta zostanie upubliczniona
i doświadczysz dyskryminacji lub zostaniesz zwolniony.
Z drugiej jednak strony, jeśli pracodawca jest osobą wspierającą, to jego wiedza może okazać się
pomocna, gdy będziesz na przykład potrzebować zwolnienia się w celu wykonania niezbędnych
badań lub udania się po swoje leki antyretrowirusowe. Jeśli uważasz, że możesz potrzebować takiego
wsparcia i chcesz podzielić się tą informacją, możesz poprosić pracodawcę o poufną rozmowę.
Możesz też nie mówić wówczas, że chodzi o zakażenie HIV, ale stwierdzić po prostu, że masz
szczególną sytuacje zdrowotną. W przypadku poinformowania, że chodzi o HIV, pomocne może się
okazać zaświadczenie od lekarza potwierdzające Twoją zdolność do pracy. Możesz podkreślić, że
liczysz na zachowanie tej informacji w tajemnicy.
Warto podkreślić, że pracownicy żyjący z HIV są chronieni przez prawo zakazujące dyskryminacji
w miejscu pracy. Nie możesz zatem zostać zwolniony/a lub dyskryminowany/a na podstawie swojego
zakażenia.
Kiedy starasz się o pracę, może paść pytanie o sytuację zdrowotną lub prośba o wykonanie testu na
HIV. Powinieneś/aś wiedzieć, że nie musisz odpowiadać na takie pytania, ani wykonywać testu –
wymogi takie nie są zgodne z prawem tak samo, jak pytanie o ciążę czy żądanie zaświadczenia
lekarskiego o braku ciąży. Niestety, często brak odpowiedzi na pytanie nie jest dobrze widziany na
rozmowie rekrutacyjnej, ale również kłamstwo nie jest najlepszym rozwiązaniem, gdyż jeśli zostanie
odkryte, może się okazać, że stracisz już uzyskaną pracę. Możesz próbować uniknąć odpowiedzi tak
taktownie, jak to tylko możliwe – podkreślać, że jest to informacja osobista i jednocześnie nie
odpowiadać na inne osobiste pytania, zasugerować, że odpowiesz w momencie, gdy Twoja
kandydatura zostanie przyjęta itp. Na szczęście takie sytuacje nie mają miejsca często. Zastanów się
też, czy w ogóle chcesz pracować w miejscu, w którym tak osobiste informacje są przedmiotem oceny
na rozmowie kwalifikacyjnej i co by się stało, gdyby w taki miejscu pracodawca uzyskał informację
o Twoim zakażeniu później.
Pamiętaj, że wykonanie testu w kierunku HIV wymagane jest przy przyjęciu do pracy w służbach
mundurowych.
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 12
Twoja decyzja
Służby imigracyjne i rządowe
Dodatni status serologiczny nigdy nie powinien być przyczyną odmówienia wjazdu na teren kraju czy
odmówienia zgody na pobyt lub uzyskania azylu.
Jeżeli ubiegasz się o azyl, Twoja aplikacja powinna zawierać uzasadnienie, że obawiasz się uwięzienia
ze względu na rasę, religię, narodowość, członkostwo w ruchach społecznych lub opinie polityczne.
Osoby będące uchodźcami, otrzymują między innymi informację we własnym języku dotyczącą
potrzeby wykonania testu, ale zawsze masz prawo zdecydować, czy chcesz go wykonać, czy nie.
Nie masz jednak obowiązku, będąc obcokrajowcem, podawania informacji o swoim statusie
serologicznym żadnym urzędom. Tym niemniej, ujawniając swój status możesz otrzymać opiekę
medyczną, więc warto o tym pamiętać.
Jeżeli jesteś cudzoziemcem/ką przebywającym/ą na terenie Polski, dobrze, abyś wiedział/a, że będąc
obywatelem/ką Unii Europejskiej, Islandii, Lichtensteinu, Norwegii i Szwajcarii masz prawo – zarówno
Ty, jak i członkowie Twojej rodziny – do bezpłatnej opieki medycznej oraz leczenia zakażenia HIV, jeśli
posiadasz ubezpieczenie w NFZ lub w którymkolwiek z wymienionych krajów. Tego typu
ubezpieczenie potwierdza zaświadczenie wystawione przez NFZ.
Jeśli natomiast pochodzisz z któregoś z innych krajów, masz prawo do leczenia antyretrowirusowego
(Ty lub członkowie Twojej rodziny) w sytuacji, gdy posiadasz wizę w celu wykonywania pracy, masz
zezwolenie na pobyt czasowy, na osiedlenie się lub na pobyt długoterminowy jako rezydent
Wspólnot Europejskich. Możliwe jest to także, gdy zamieszkujesz legalnie któreś z państw
członkowskich UE lub EFTA i podlegasz obowiązkowemu lub dobrowolnemu ubezpieczeniu w NFZ
(na podstawie pisemnego wniosku) posiadając miejsce zamieszkania na terytorium Polski, a także gdy
jesteś studentem, doktorantem lub absolwentem odbywającym staż w Polsce. Niezależnie od
odprowadzanych składek, prawem do leczenia objęte są kobiety ciężarne i dzieci do 18 r.ż.
Prawo do leczenia posiadasz też będąc uchodźcą lub korzystając z ochrony czasowej i uzupełniającej,
a także mając status osoby tolerowanej. Są Ci wówczas opłacane składki zdrowotne do NFZ. Gdy
ubiegasz się o taki status, również jesteś ubezpieczony/a i możesz korzystać z opieki medycznej.
Jeśli podejmiesz leczenie w Polsce pamiętaj, że zasady poufności obowiązujące w poradniach
i klinikach zajmujących się leczeniem osób żyjących z HIV obowiązują także w stosunku do
obcokrajowców.
Jeśli planujesz wyjazd do Polski jako turysta, to nigdzie i nikt nie będzie żądał od Ciebie podania
informacji na temat Twojego statusu serologicznego. Niezależnie też od tego, czy go ujawnisz, czy
nie, nie może Ci zostać odmówiony wjazd i przemieszczanie się po terytorium kraju.
Ubezpieczyciele
W trakcie podpisywania umowy z ubezpieczycielem o polisę na życie, możesz spotkać się z pytaniem
o Twój status serologiczny. Może też się okazać, że umowa będzie zawierała punkty ze
stwierdzeniem, iż wypłata środków za pobyt w szpitalu lub wypłata środków osobie uposażonej
w razie Twojej śmierci nie nastąpi, jeśli któreś z tych zdarzeń będą związane z zakażeniem HIV.
Z doświadczeń osób seropozytywnych wynika, że często ubezpieczyciele próbują wykorzystywać ten
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 13
Twoja decyzja
punkt również w sytuacjach, gdy pobyt w szpitalu czy śmierć nie zostały spowodowane bezpośrednio
infekcją, tylko inną chorobą. Warto więc przed podpisaniem umowy dokładnie przeczytać Ogólne
Warunki Ubezpieczenia w kilku różnych firmach. Istnieją bowiem również tacy ubezpieczyciele,
którzy nie będą robili Ci trudności z uzyskaniem umowy ubezpieczenia lub wypłatą środków w razie
potrzeby.
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 14
Twoja decyzja
Zamiast zakończenia.
Otrzymywanie większej ilości pomocy i wsparcia
Istotą tej broszurki są cztery pytania, które możesz zadawać sobie za każdym
razem, kiedy zastanawiasz się, czy ujawnić komuś swój status serologiczny:
Dlaczego chcę im powiedzieć?
Jak zareagują?
Czy zatrzymają to dla siebie?
Jak im o tym powiem?
Twoje odpowiedzi nie będą zależały jedynie od tego, komu chcesz powiedzieć,
ale też od Twoich indywidualnych priorytetów. Zadecydowanie o tym, czy
powiedzieć jest – w większości przypadków – Twoim własnym wyborem.
Spokojne przemyślenie swoich własnych potrzeb, obaw i oczekiwań powinno
pomóc Ci podjąć właściwą dla Ciebie decyzję.
Może byłoby Ci łatwiej, gdybyś przedyskutował/a te kwestie z innymi osobami
żyjącymi z HIV lub z osobami profesjonalnie zajmującymi się pomocą osobom
zakażonym w Twoim regionie?
Jeśli chcesz, możesz także skorzystać z telefonu zaufania lub poradni
internetowej. Znajdziesz je na stronie www.aids.gov.pl
Jeśli znajdziecie Państwo w niniejszym poradniku jakiekolwiek błędy lub informacje wymagające uzupełnienia, uprzejmie
prosimy o kontakt na adres e-mail: [email protected]
Strona 15