pełny tekst - Awarie budowlane

Andrzej URBAN
Zastępca Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego
KATASTROFY BUDOWLANE W 2006 ROKU
I ANALIZA KATASTROF W LATACH 1995-2006
CONSTRUCTION DISASTERS IN 2006 AND AN ANALYSIS OF CONSTRUCTION DISASTERS
BETWEEN 1995 AND 2006.
Streszczenie W referacie przedstawiono działania podejmowane, przez organy nadzoru budowlanego,
w sprawie wyjaśnień przyczyn katastrof budowlanych oraz w sprawie odpowiedzialności zawodowej i karnej.
Abstract This paper demonstrates the activities taken up by the supervisory construction bodies regarding the
explanation of the reasons behind construction disasters and professional as well as penal liability.
1. Wprowadzenie
Główny Urząd Nadzoru Budowlanego – Departament Inspekcji Budowlanej prowadzi
rejestr katastrof budowlanych.
Informacje o zaistniałych katastrofach przekazują powiatowi inspektorzy nadzoru
budowlanego lub wojewódzcy inspektorzy nadzoru budowlanego w ramach zadań
i kompetencji określonych w art. 83 ust. 1 i 2 ustawy Prawo budowlane.
Postępowanie wyjaśniające w sprawie przyczyn katastrof prowadzi właściwy miejscowo
organ nadzoru budowlanego I instancji – powiatowy lub wojewódzki inspektor nadzoru
budowlanego (art. 76 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 74 ustawy Prawo budowlane).
Postępowanie to moŜe przejąć organ wyŜszego stopnia – odpowiednio wojewódzki inspektor
nadzoru budowlanego lub Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego (art. 77 Pb).
Osoby winne za powstanie katastrofy budowlanej podlegają odpowiedzialności zawodowej
oraz karnej. Odpowiedzialność zawodowa dotyczy osób pełniących samodzielne funkcje
techniczne w budownictwie tj. projektanta, kierownika budowy (robót), inspektora nadzoru
inwestorskiego, którzy posiadają odpowiednie uprawnienia budowlane i są członkami
właściwej okręgowej izby zawodowej,
Na podstawie informacji przesyłanych przez właściwe organy nadzoru budowlanego
z obszaru całego kraju, w Departamencie Inspekcji Budowlanej jest prowadzony rejestr
katastrof budowlanych, zawierający następujące informacje:
− nazwę i adres urzędu zgłaszającego katastrofę,
− nazwę i adres obiektu, który uległ zniszczeniu,
− nazwę (nazwisko) właściciela obiektu,
− datę katastrofy,
185
− krótki opis katastrofy i przyczyny jej powstania,
− liczbę osób poszkodowanych, w tym: ranni i zabici,
− inne istotne uwagi o zdarzeniu.
Układ rejestru i jego zawartość informacyjna wynika z układu „Ankiety wstępnej
i końcowej o katastrofie budowlanej”, których formularze opracowano w GUNB.
Na podstawie tego rejestru jest sporządzana roczna analiza przyczyn występowania
katastrof w Polsce. Od 2003r. uwzględnia ona równieŜ ocenę wyników działań terenowych
organów nadzoru budowlanego, w związku z prowadzonym przez te organy postępowaniem
wyjaśniającym (art. 76 i art. 78 Prawa budowlanego).
Zakres tego opracowania obejmuje ponadto informacje o:
− rodzajach obiektów, które uległy katastrofie, z podziałem na obiekty w budowie i obiekty
w uŜytkowaniu (z uwzględnieniem ich okresu eksploatacji) oraz okoliczności, które
spowodowały katastrofę,
− prowadzonych przez organy nadzoru budowlanego działaniach formalno-prawnych
i w zakresie odpowiedzialności zawodowej osób, posiadających uprawnienia budowlane.
2. Katastrofy budowlane w 2006 roku
Raport za 2006 rok został opracowany na podstawie ankiet końcowych według przyjętej
klasyfikacji:
kategoria I – zgodnie z definicją katastrofy budowlanej, czyli katastrofą budowlaną jest nie
zamierzone, gwałtowne zniszczenie obiektu budowlanego lub jego części, a takŜe
konstrukcyjnych elementów rusztowań, elementów formujących, ścianek szczelnych
i obudowy wykopów. (art. 73 ustawy Prawo budowlane)
Dotyczy obiektów:
− a – w okresie uŜytkowania,
− b – w trakcie budowy.
kategoria II – katastrofy zaistniałe z przyczyn losowych:
− spowodowane obfitymi opadami śniegu,
− wskutek silnego wiatru,
− wywołane poŜarem,
− wypadek samochodowy,
− wybuch gazu ziemnego,
− wybuch gazu propan-butan,
− inne (wybuch kotła c.o, wybuch pieca c.o, uszkodzenie obiektu przez pracujący w
pobliŜu Ŝuraw, uderzenie środka transportu w obiekt, co spowodowało zawalenie się
obiektu lub jego części, wybuch pyłu w silosie Ŝelbetowym, wybuch gazu
produkcyjnego, wybuch materiałów magazynowanych wewnątrz hali, niszczące
działanie wezbranych wód rzeki, intensywne opady deszczu spowodowały osunięcie
ściany szczytowej)
W 2006 roku zarejestrowano 385 katastrofy zgłoszone przez terenowe organy nadzoru
budowlanego i GINB, w tym 3 katastrofy na terenach zamkniętych, dla 47 katastrof
postępowanie nie zostało dotąd zakończone. Raport za 2006 rok objął więc 338 katastrof.
Katastrofy te wydarzyły się w budownictwie mieszkaniowym, przemysłowym, gospodarczym
i innym (np. transportowym: drogowym, kolejowym i wodnym), zarówno w trakcie
eksploatacji obiektów, jak i w czasie budowy, co przedstawia tabela 1
186
Tabela 1.
Podział katastrof ze względu na ich występowanie wg rodzajów budownictwa
Rodzaj budownictwa
1. Budownictwo mieszkaniowe, w tym:
• w czasie uŜytkowania
• w czasie budowy
2. Budownictwo przemysłowe, w tym:
• w czasie uŜytkowania
• w czasie budowy
3. Budownictwo gospodarcze, w tym:
• w czasie uŜytkowania
• w czasie budowy
4. Budownictwo inne, w tym:
• w czasie uŜytkowania
• w czasie budowy
Razem w budownictwie:
Rok 2006
93
84
9
28
26
2
149
144
5
68
51
17
338
Udział katastrof w poszczególnych rodzajach budownictwa, z podziałem na obiekty
budowane i uŜytkowane ilustruje rys. 1.
160
144
140
120
84
100
80
51
60
40
26
17
5
20
2
9
0
inne
gospodarcze
w budowie
przemysłowe
mieszkaniowe
w uŜytkowaniu
Rys. 1. Katastrofy obiektów budowlanych i uŜytkowanych
wg rodzajów budownictwa w 2006 roku
Jak widać najwięcej katastrof budowlanych w br. wystąpiło w budownictwie
gospodarczym (razem 149 katastrof), z czego większość przypada na okres uŜytkowania
obiektu (144 katastrofy – 97% katastrof w budownictwie gospodarczym).
187
Tabela 2. Liczba katastrof w 2006 r. z podziałem na kategorie ich powstania
I. Liczba katastrof zaistniałych w 2006 roku:
338
1. Kategoria I – zgodnie z definicją katastrofy 104
budowlanej (art. 73 ustawy (31 %)
Prawo budowlane):
a – w okresie uŜytkowania
74
b – w trakcie budowy
30
2. Kategoria II – zaistniałe z przyczyn losowych:
ś - spowodowane obfitymi opadami śniegu
w – wskutek silnego wiatru
3 katastrofy – w trakcie remontu
17 katastrof - w trakcie budowy
nowych
obiektów
10 katastrof - w trakcie rozbiórki
234
(69 %)
130 1
katastrofa
- w obiekcie
prowadzone były
roboty
bez
pozwolenia
1 katastrofa – obiekt w trakcie
remontu
55
1 katastrofa w trakcie budowy
p – poŜar
s – wypadek samochodowy
Gz – gaz ziemny
Gp-b – gaz propan-butan
12
10
6
6
1
obiekt
zgłoszenia
uŜytkowany
n – inne (spowodowane: wybuchem kotła co,
15
wybuch prowizorycznego kotła co, błąd
człowieka
obsługującego
Ŝuraw,
wybuchem pyłu w silosie Ŝelbetowym do
gromadzenia trocin i pyłu, wybuchem gazu
produkcyjnego, wybuchem materiałów
się
wewnątrz
hali,
znajdujących
wezbraniem wód w rzece)
II. Poszkodowani wskutek katastrof
ogółem:
261 osób
w tym:
- zabici: 88 (z czego: - 75 w obiektach uŜytkowanych,
- 13 podczas prowadzenia robót budowlanych)
- ranni: 173 (z czego: - 153 w obiektach uŜytkowanych ,
- 20 podczas prowadzenia robót budowlanych)
188
bez
w budowie
28%
w uŜytkowaniu
w budowie
w uŜytkowaniu
72%
Rys. 2. Podział katastrof według kategorii I w 2006 roku
wywołane wybuchem
gazu ziemnego
3%
spowodowane
wypadkiem
samochodowym
4%
wywołane wybuchem
wywołane innymi
gazu propan-butan
zjawiskami
3%
6%
spowodowane
wybuchem poŜaru
5%
spodowane obfitymi
opadami śniegu
55%
wskutek silnego wiatru
24%
spodowane obfitymi opadami śniegu
spowodowane wybuchem poŜaru
wywołane wybuchem gazu ziemnego
wywołane innymi zjawiskami
wskutek silnego wiatru
spowodowane wypadkiem samochodowym
wywołane wybuchem gazu propan-butan
Rys. 3. Podział katastrof według kategorii II w 2006 roku
189
Biorąc pod uwagę okres uŜytkowania (wiek) obiektów, które uległy katastrofie w 2006r,
z ogólnej ilości 338 katastrof:
-
w obiektach uŜytkowanych poniŜej 10-u lat wystąpiło
w obiektach uŜytkowanych w okresie 10 –70 lat wystąpiło
w obiektach uŜytkowanych powyŜej 70 lat wystąpiło
w obiektach wyłączonych z uŜytkowania wystąpiło
- 8,4 % (13 katastrof)
- 48,8 % (165 katastrofy)
- 18,1 % (61 katastrofy)
- 9,8 % (33 katastrofy)
W okresie uŜytkowania obiektów, katastrofy budowlane są spowodowane, w
przewaŜającej części, niewłaściwą eksploatacją obiektów budowlanych, związaną z nie
przeprowadzaniem okresowych przeglądów i remontów, co w dłuŜszym okresie skutkuje
zniszczeniem konstrukcji, instalacji i w efekcie moŜe spowodować zagroŜenie katastrofą.
2.1. Przyczyny katastrof w 74 obiektach uŜytkowanych (kategoria I)
− zła eksploatacja, brak konserwacji konstrukcji stalowych (korozja), brak remontów,
− zły stan techniczny np. wyeksploatowane kratownice stalowe stropodachu, wyboczone
i pokrzywione pręty stalowe kratownic i skorodowane, korozja biologiczna elementów
drewnianych, korozja zaprawy cementowej łączącej elementy prefabrykowane z powodu
braku izolacji,
− obiekt został wybudowany niezgodnie z projektem – brak wieńca,
− demontaŜ ściągów wiązarów kratowych, powodujący zmianę schematu statycznego pracy
dachu budynku, zalegający mokry śnieg, którego wzrastający cięŜar spowodował
przemieszczenie wiązarów kratowych bez ściągów i zawał lawinowy konstrukcji,
− wpływ cięŜkiego transportu na przyległej drodze,
− wady konstrukcyjne: zbyt małe przekroje więźby, brak usztywnienia ścian podłuŜnych,
wadliwie wykonana płyta stropowa,
− dewastacja przez osoby trzecie (zbieracze złomu) - kradzieŜ elementów stalowych,
niekontrolowana rozbiórka przez złomiarzy, rabunkowe wycinanie fragmentów więźby
dachowej i belek stropowych,
− błędy projektowe i wykonawcze – odstępstwa od projektu,
− błędy wykonawcze: brak powiązania ze stropem, niedostateczne zakotwienie ścian,
niedostateczna głębokość posadowienia fundamentów, brak izolacji ścian
fundamentowych, wadliwy montaŜ płyty, brak stęŜeń połaciowych, brak wieńca
Ŝelbetowego na poziomie podparcia dźwigarów stalowych, brak nakładek stalowych na
pasie górnym i dolnym dźwigara stalowego, brak ściągu w poziomie osadzenia
dźwigarów, nieprawidłowe kotwienie murłaty do wieńca stropu,
− dodatkowe obciąŜenie stropu przez docieplenie z płyt betonowych oraz dodatkowe
obciąŜenie przez składowane zboŜe,
− wpływ eksploatacji górniczej oraz brak zabezpieczenia przed eksploatacją górniczą,
190
1,0%
41,3%
44,2%
8,7%
4,8%
błedy projektowe i wykonawcze
wady materiałowe
zły stan techniczny
dewastacje przez osoby trzecie
niewłaściwa eksploatacja
Rys. 4. Przyczyny powstawania katastrof w 2006 roku
Kategoria I
2.2. Przyczyny katastrof w 30 obiektach w budowie
− błędy wykonawcze podczas montaŜu wiązarów dachowych roboty rozbiórkowe
prowadzone niezgodnie ze sztuką budowlaną,
− błędy projektowe,
− wykonywanie wykopu poniŜej ław fundamentowych bez jakiegokolwiek zabezpieczenia,
− naruszenie obowiązujących zasad montaŜu rusztowań,
− samowolne prowadzenie robót budowlanych i rozbiórkowych,
− stemplowanie stropu wykonywane niezgodnie ze sztuką budowlaną,
− prowadzenie robót przy wykonywaniu drenaŜu z naruszeniem wiedzy technicznej,
− niewłaściwy montaŜ prefabrykowanych drewnianych elementów kratowych więźby
dachowej,
− roboty budowlane prowadzone przez osobę nie posiadającą uprawnień budowlanych lub
osobę z ograniczonymi uprawnieniami,
− roboty prowadzone niezgodnie z opisem sposobu wykonywania prac zawartych w
opracowaniu do pozwolenia na budowę.
W 2006 r. - najwięcej katastrof wydarzyło się w województwach:
− śląskim
- 68 (20,1%)
− lubelskim
- 37 (10,9%)
− małopolskim
- 37 (10,9%)
− łódzkim
- 35 (10,3%)
natomiast w woj. podkarpackim uległy katastrofie 2 obiekty budowlane, co stanowi 0,6%,
a w woj. podlaskim uległy katastrofie 4 obiekty, co stanowi (1,2%).
191
2.3. Przyczyny katastrofy hali wystawienniczej MTK w Chorzowie
błędy projektowe
−
dotyczyły zarówno kształtowaniu konstrukcji, konstruowania poszczególnych elementów
i błędów obliczeniowych w tym podmiany zastosowanej stali,
nie zastosowanie przewidzianych podmiotową normą stęŜeń połaciowych i stęŜeń
pionowych, powierzając tę funkcję blachom pokrycia,
projektant nie przewidział wstępnego wygięcia podciągów o rozpiętości większej niŜ
30m, słupy główne pozbawiono wspólnej głowicy i skratowań zdolnych do przeniesienia
sił poziomych,
w podciągach głównych zastosowanie stosunkowo wiotkich krzyŜulcy z rur
kwadratowych giętych na zimno łączony bezpośrednio do pasów bez blach węzłowych,
styki montaŜowe zaprojektowano o mniejszej nośności niŜ nośność elementów
łączonych,
w trakcie budowy projektant dokonał zmian tj. połączeń montaŜowych oraz spadków i
odprowadzenie wody z dachu,
nieprawidłowości w odwodnieniu dachu spowodowana brakiem spadku,
na
do obliczeń (wymiarowanie) przyjęto stal 18G2 o wytrzymałości fd=310 Mpa, a
rysunkach projektowych przyjęto stal St3S (fd=215Mpa),
przekroczenia wytęŜeń w stosunku do nośności obliczeniowych: max 9,88 razy, dla
pasów płatwi 2,26,
−
−
−
−
−
−
−
−
wykonawstwo
−
brak przetopów (przyklejenia) spoin oraz niestaranny montaŜ, w niektórych
połączeniach zastrzałów z płatwiami brakowało śrub, nakrętki nie dokręcone i wypalone
otwory na śruby,
uŜytkowanie
−
nieodpowiedni stan techniczny obiektu (nieszczelność dachu i problem z jego
odwodnieniem,
nie podjęcie właściwych działań zabezpieczających po wystąpieniu uszkodzeń
wskazanych w ekspertyzie,
brak zgłoszenia naprawczych robót budowlanych właściwemu organowi,
zaleganie na znacznej części dachu śniegu i lodu grubości ok. 40 – 50 cm.
−
−
−
2.4. Przyczyny katastrofy wiaduktu w StróŜy w trakcie prowadzenia robót
− nieprzestrzeganie przepisów Prawa budowlanego w zakresie: rozwiązań projektowych,
zorganizowania procesu budowy i przestrzegania podczas robót budowlanych zasad BIOZ
a takŜe sprawowania nadzoru inwestorskiego,
− nie zapewnił opracowania w sposób naleŜyty projektu
− nieprawidłowo wykonany projekt podpór montaŜowych, projekt wykonany niedbale, w
sposób szkicowy, rysunki konstrukcyjne opracowania przez osoby, które nie posiadały
właściwych uprawnień, w konsekwencji: przyjęto i wykonano nieodpowiednie
rozwiązanie
192
− niedopełnienie obowiązków spoczywających na osobach sprawujących samodzielne
funkcje techniczne na budowie: - kierownik budowy oraz inspektor nadzoru, poprzez brak
właściwej reakcji na sygnalizowaną nieprawidłowość,
− kierownik budowy nie sporządził przed rozpoczęciem budowy planu BIOZ, -w dniu
katastrofy brak nadzoru ze strony osób uprawnionych (roboty wykonywane bez nadzoru ze
strony osób posiadających uprawnienia budowlane),
− projektant w trakcie realizacji budowy, nie skorzystał z prawa wstępu na teren budowy
i dokonywania zapisów w dzienniku budowy dotyczących jej realizacji.
3. Działania organów nadzoru budowlanego, prowadzone w sprawach 338 katastrof,
zaistniałych w 2006 r. objęły działania formalno – prawne oraz działania w sprawie
odpowiedzialności zawodowej i karnej, a mianowicie:
3.1. Działania formalno-prawne
Działania organów nadzoru budowlanego w tym zakresie, uwzględniały przede wszystkim
procedury wynikające z przepisów rozdziału 7 ustawy Prawo budowlanego oraz Kpa i
obejmowały w 2006 roku:
− niezwłoczne powołanie, w formie postanowienia, po otrzymaniu zawiadomienia o
katastrofie budowlanej, komisji w celu ustalenia przyczyn i okoliczności katastrofy (art.
76 ust. 1 pkt1 ustawy Prawo budowlane) – dotyczy to 132 katastrof budowlanych oraz
zawiadomienie o tym zdarzeniu organu nadzoru budowlanego wyŜszego stopnia (art. 76
ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane) - dotyczy 108 katastrof budowlanych
(sporządzenie protokółów lub notatek słuŜbowych z oględzin w odniesieniu do katastrof,
których przyczyną były: zły stan techniczny, katastrofy wskutek uderzenia samochodu w
obiekt budowlany, katastrofy w obiektach, które uprzednio zostały wyłączone z
uŜytkowania),
− sporządzenie protokołów z przeprowadzonych oględzin obiektów po katastrofie i
nakazanie ich opróŜnienia lub wyłączenia z uŜytkowania obiektu groŜącego zawaleniem,
(art. 68 pkt. 1 Pb) oraz zarządzenie umieszczenia informacji o stanie zagroŜenia,
wykonania doraźnych zabezpieczeń i usunięcia zagroŜenia (art. 68 pkt. 3 Pb) - dotyczy
148 katastrof,
− określając zakres robót w celu uporządkowania terenu katastrofy i zabezpieczenia obiektu
(art. 78 ust. 1 Pb) - wydano 218 decyzji administracyjnych
− zlecenie, (na podstawie art. 78 ust. 2 Pb) na koszt inwestora, właściciela lub zarządcy
obiektu budowlanego) sporządzenia ekspertyzy, niezbędnej do wydania decyzji lub do
ustalenia przyczyn katastrofy - dotyczy 24 katastrof,
− nałoŜenie, w drodze postanowienia (art. 81c ust. 2 Pb), obowiązku dostarczenia ocen
technicznych lub ekspertyz – dotyczy 20 obiektów,
− nakazując rozbiórki obiektów lub rozbiórkę elementów uszkodzonych w czasie katastrofy,
(art. 67 ust.1) - wydano 63 decyzji administracyjnych,
− podjęcie, przez organ nadzoru budowlanego natychmiastowych działań (na koszt
właściciela) celem usunięcia niebezpieczeństwa (art. 69 ust. 1 Pb w związku z art. 78 ust.
1 Pb)-dotyczy 13 przypadków,
− sprawdzenie przez organ wykonanie obowiązków nałoŜonych w decyzji (art. 79 w zw. z
art. 78)- dotyczy 21 obiektów,
− wstrzymanie postanowieniem prowadzenia dalszych robót budowlanych (art. 50 ust. 1
pkt 2) – dotyczy 8 przypadków,
193
− nakazanie (na podstawie art. 66 ust. 1 i 2 Pb) usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości
- dotyczy 6 katastrof,
− wstrzymano prowadzenie robót i sprawdzono wykonanie nałoŜonego obowiązku (art. 51
ust. 1 i ust. 4 w zw. z art. 50 ust. 1 pkt 4 i art. 78 Pb) – dotyczy 2 katastrof,
− w drodze decyzji, na podstawie protokołu oględzin, nakazano opróŜnienie obiektu (art. 68
pkt 1) – dla 2 obiektów,
− nakazano przeprowadzenie kontroli i sporządzenie protokołu (art. 62 pkt 2) – dotyczy 2
obiektów.
3.2. Działania organów nadzoru budowlanego w sprawie odpowiedzialności
zawodowej i karnej
W sprawach odpowiedzialności zawodowej w budownictwie orzekają organy samorządu
zawodowego, zgodnie z ustaleniami art. 98 ustawy Prawo budowlane, na wniosek organu
nadzoru budowlanego - (art. 97 ustawy Prawo budowlane).
W odniesieniu do katastrof, które wystąpiły podczas wykonywania robót budowlanych,
organy nadzoru budowlanego złoŜyły do właściwych okręgowych izb zawodowych wnioski o
wszczęcie postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej w 8 przypadkach, z czego:
− w 2 przypadkach organ NB złoŜył wniosek o wszczęcie postępowania w stosunku do
kierownika budowy (art. 95 i art.97)- woj. łódzkie i wielkopolskie,
− w stosunku do 6 uczestników procesu budowlanego organ NB złoŜył wniosek o
wszczęcie postępowania po zakończonych postępowaniu wyjaśniającym (art. 97) – woj.
śląskie.
W odniesieniu do katastrof, które wystąpiły podczas wykonywania robót bądź
uŜytkowania, organy nadzoru budowlanego w związku z nie dopełnieniem obowiązków
nałoŜyły mandaty karne w 25 przypadkach, z czego:
− w wyniku niedopełnienia obowiązków wynikających z art. 64 ust, 1 Pb nałoŜono mandat
karny (art. 93 pkt 9Pb) – dotyczy 3 przypadków, woj. małopolskie – 1 i woj. śląskie -2,
− wystąpiono do prokuratury z zawiadomieniem o przestępstwie zagroŜonym karą (art. 90
Pb), dotyczy 4 przypadków: woj. podkarpackie -1, woj. śląskie 2,
− w 9 przypadkach w wyniku niedopełnienia obowiązków wynikających z art. 62 ust. 1 pkt
1 i pkt 2 Pb nałoŜono mandat karny (art. 93 pkt 8 Pb) – woj. małopolskie – 1, woj.
śląskie 13, woj. warmińsko-mazurskie – 1 i woj. wielkopolskie -1,
− w wyniku wykonania robót odbiegających od ustaleń nałoŜono mandat karny (art. 93 pkt
6 Pb))- dotyczy woj. lubuskiego,
− w wyniku dokonania rozbiórki bez zgłoszenia (naruszając art. 31) nałoŜono mandat
karny (art. 93 pkt 3 Pb)- dotyczy 1 przypadku w woj. łódzkim.
4. Katastrofy budowlane w latach 1995 - 2006
Rejestr katastrof budowlanych jest prowadzony w Głównym Urzędzie Nadzoru
Budowlanego od 1995r., tj. od czasu wejścia w Ŝycie regulacji ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.
Prawo budowlane, przy czym w zestawieniu katastrof w latach 1995-2005 nie uwzględniono
katastrof budowlanych spowodowanych powodzią, jaka wystąpiła w Polsce w lipcu 1997 r.
oraz w 1998 r. (powódź jako zjawisko katastroficzne jest sytuacją anormalną w przeciętnych
warunkach i dlatego potraktowano te zdarzenia jako wyjątkowe, nie mające odpowiednika w
194
zarejestrowanych katastrofach z okresu ostatnich kilkunastu lat). Z tego teŜ względu, wśród
powstawania katastrof budowlanych nie uwzględniono w statystyce zdarzeń spowodowanych
wielkimi powodziami.
Wymaga podkreślenia fakt, Ŝe zgłoszona w 1995 r. stosunkowo niewielka ilość katastrof
wynikała głównie z niepełnego wdroŜenia nowych regulacji prawnych w tym zakresie.
Liczbę katastrof, które wystąpiły w latach 1995 – 2006 r. przedstawia tabela 3.
Tabela 3. Podział katastrof wg rodzajów budownictwa w latach 1995 – 2006
Rodzaj budownictwa
Budownictwo mieszkaniowe,
w tym:
• w czasie uŜytkowania
• w czasie budowy
Budownictwo przemysłowe,
w tym:
• w czasie uŜytkowania
• w czasie budowy
Budownictwo gospodarcze,
w tym:
• w czasie uŜytkowania
• w czasie budowy
Budownictwo inne,
w tym:
• w czasie uŜytkowania
• w czasie budowy
Razem:
w tym:
• w czasie uŜytkowania
• w czasie budowy
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
32
98
60
44
49
127
147
72
65
80
52
93
22
10
94
4
47
13
33
11
38
11
115
12
129
18
62
10
53
12
64
16
39
13
84
9
8
23
20
7
10
13
13
15
18
31
16
28
4
4
22
1
12
8
4
3
6
4
10
3
11
2
9
6
14
4
26
5
10
6
26
2
4
86
6
9
12
159
81
35
27
48
40
149
3
1
85
1
4
2
7
2
9
3
154
5
76
5
35
-
22
5
44
4
38
2
144
5
7
21
13
15
30
17
86
45
16
28
24
68
6
1
20
1
9
4
9
6
23
7
11
6
76
10
38
7
8
8
21
7
21
3
51
14
51
228
99
75
101
316
327
167
126
187
132
338
35
16
221
7
72
27
53
22
76
25
290
26
292
35
144
23
97
29
155
32
108
24
305
33
5. Podsumowanie
Przedstawiona analiza katastrof budowlanych, które wydarzyły się w 2006 roku, a takŜe
wyniki działań inspekcyjno-kontrolnych prowadzonych przez organy nadzoru budowlanego
wskazują, Ŝe decydujący wpływ na skalę i zakres występujących katastrof budowlanych
miało:
Obiekty w budowie
nieprzestrzeganie przez uczestników procesu budowlanego (projektanta, kierownika
budowy, inspektora nadzoru inwestorskiego, inwestora) przepisów Prawa budowlanego
w zakresie: rozwiązań projektowych, zorganizowania procesu budowlanego
i przestrzegania podczas robót budowlanych zasad BIOZ a takŜe sprawowania nadzoru
inwestorskiego:
− nie zapewnienie przez inwestora opracowania w sposób naleŜyty projektu montaŜu
przęseł wiaduktu, zgodnie z art. 18 ust. pkt 1,
− nieprawidłowe wykonanie projektu – niedoszacowanie obciąŜeń,
195
− wykonanie projektu w sposób niedbały, w sposób szkicowy – rysunki konstrukcyjne
opracowane przez osoby nie posiadające właściwych uprawnień, przyjęcie i
wykonanie rozwiązań nieodpowiednich,
− nie zapewnienie przez projektanta, zgodnie z art. 20 ust. 1 Pb, udziału w opracowaniu
projektu osób posiadających uprawnienia, nie uwzględniono zawartych w przepisach
zasad BIOZ dotyczących specyfiki projektowanego obiektu,
− niedopełnienie obowiązków spoczywających na osobach sprawujących samodzielne
funkcje techniczne na budowie przez uczestników procesu budowlanego: kierownik
budowy oraz inspektor nadzoru, poprzez brak właściwej reakcji na sygnalizowane
nieprawidłowości,
− nie wywiązanie się kierownika budowy w pełni z obowiązku, nałoŜonego art. 21a,
sporządzenia lub zapewnienia sporządzenia w oparciu o informację, o której mowa w
art. 20 ust. 1 pkt 1b, przed rozpoczęciem budowy planu BIOZ,
− brak nadzoru ze strony osób uprawnionych (roboty wykonywane bez nadzoru ze
strony osób posiadających uprawnienia budowlane),
− nie skorzystanie projektanta w trakcie realizacji budowy, zgodnie z art. 21, z prawa
wstępu na teren budowy i dokonywania zapisów w dzienniku budowy dotyczących jej
realizacji oraz Ŝądania wpisem do dziennika budowy wstrzymania robót budowlanych
w razie stwierdzenia moŜliwości powstania zagroŜenia,
− nie wywiązanie się inspektor nadzoru inwestorskiego z obowiązku objęcia kontrolą
montaŜu rusztowań montaŜowych zgodnie z zasadami określonej w Polskiej Normie,
brak uczestnictwa inspektora w odbiorach robót,
Obiekty w uŜytkowaniu
nie przestrzeganie rygorów w zakresie utrzymywania i uŜytkowania obiektów
budowlanych przez właścicieli, zarządców i uŜytkowników:
− zła eksploatacja, brak konserwacji, brak remontów, przeciąŜenia składowanym
zboŜem
− zły stan techniczny wybudowanego obiektu niezgodnie z projektem,
a takŜe:
− wpływ cięŜkiego transportu na przyległej drodze,
− wady konstrukcyjne obiektów uŜytkowanych, dewastacja przez osoby trzecie
(zbieracze złomu), kradzieŜ elementów stalowych
− błędy wykonawcze,
− wpływ eksploatacji górniczej oraz brak zabezpieczenia przed eksploatacją górniczą,
Widoczny wzrost liczby katastrof, w 2004 r. do 187 to katastrofy, które miały miejsce w
wyniku zdarzeń losowych ( 94, co stanowi 50,2% katastrof w tym okresie).
W 2005 r. na 132 zaistniałych katastrof w dalszym ciągu, znaczący, bo ok. 37,1 % (49
katastrof) udział w ogólnej liczbie katastrof mają teŜ zdarzenia losowe, 24 katastrofy w
obiektach podczas prowadzenia robót budowlanych (w tym; 5 - podczas budowy nowych
obiektów, 19 - podczas robót remontowych i rozbiórek) i aŜ 15 spowodowane wybuchem
gazu.
196
W 2006 roku na 338 zaistniałych katastrof, dla których zakończono postępowanie
wyjaśniające:
a) przyczyną 69,2% (234 katastrof) były zdarzenia losowe (kategoria II):
− najczęściej spowodowane obfitymi opadami śniegu - 130 katastrof,
− wskutek silnego wiatru 55 katastrof
b)
−
−
−
−
3 katastrofy w obiektach podczas prowadzenia robót budowlanych w tym:
1 katastrofa w trakcie budowy nowego obiektu,
2 katastrofy podczas robót remontowych,
1 obiekt był uŜytkowany bez zgłoszenia zakończenia robót
13 wywołanych wybuchem gazu (w tym: 6 – gazem propan butan, 6 gazem ziemnym
i 1 gazem przemysłowym).
350
316
338
327
300
228
250
187
200
167
150
126
101
99
100
50
132
75
51
0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Rys. 5. Liczba katastrof budowlanych w latach 1995 – 2006
6. Wnioski
Prowadzone przez organy nadzoru budowlanego działania inspekcyjno-kontrolne,
związane z ograniczaniem zagroŜenia występowania katastrof budowlanych powinny
obejmować w szczególności:
kontrolę budów i prowadzenia robót budowlanych, w aspekcie ich zgodności z warunkami
pozwolenia na budowę i zatwierdzonym projektem budowlanym oraz przestrzegania
zachowania bezpieczeństwa i wymagań techniczno-technologicznych podczas wykonywania
robót,
wprowadzone od 2004 r. kontrole obowiązkowe, przeprowadzane po zgłoszeniu przez
inwestora zakończenia obiektu i przed wydaniem pozwolenia na jego uŜytkowanie, których
celem jest sprawdzenie prowadzenia budowy zgodnie z ustaleniami i warunkami określonymi
w pozwoleniu na budowę (art. 59a ustawy Prawo budowlane),
kontrolę uŜytkowanych obiektów budowlanych, w aspekcie:
− zapewnienia ich utrzymywania przez właścicieli i zarządców we właściwym stanie
technicznym i bezpieczeństwa (rozdz. 6 Prawa budowlanego), ze szczególnym
197
uwzględnieniem dokonywania oceny sprawności i bezpieczeństwa instalacji gazowej (art.
62 ust. 5 Prawa budowlanego),
− wydawania nakazów wyłączania z uŜytkowania obiektów w nieodpowiednim stanie
technicznym lub bezpieczeństwa,
− wydawania nakazów rozbiórki obiektów nie nadających się do remontu, odbudowy lub
wykończenia (art. 67 Prawa budowlanego),
− wydawania nakazów, w drodze decyzji, usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości zgodnie
z art. 66 ustawy Prawo budowlane,
− egzekwowania ostatecznych decyzji o nakazie rozbiórki obiektów,
przeprowadzanie, niezaleŜnie od egzekwowania odpowiedzialności karnej określonej w
przepisach prawa budowlanego, postępowań wyjaśniających i wnioskowanie do organów
samorządu zawodowego o wszczęcie postępowania w sprawie odpowiedzialności zawodowej
wobec osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, które wskutek
raŜących błędów lub zaniedbań spowodowały zagroŜenie katastrofą budowlaną (art. 95 i art. 97
ustawy Prawo budowlane).
Opracowano
w Departamencie Inspekcji Budowlanej w GUNB
198