Pobierz PDF

Ściąga eksperta
Analiza maturalna "Przedśpiewu" Leopolda Staffa
Przedśpiew to wiersz pochodzący z tomu Gałąź kwitnąca, credo Staffa, filozoficznie nawiązujące do stoicyzmu i
epikureizmu; kwintesencja życiowej mądrości i optymizmu; tytuł jest neologizmem i oznacza coś, co jest przed – śpiewem, czyli przed
właściwą czynnością, stanowi zapewne przygotowanie
wiersz reprezentuje typ liryki bezpośredniej (osobistej) – świadczy o tym użycie czasowników w pierwszej osobie liczby
pojedynczej: znam, wiem, będę, żyłem, mieszkałem, przechodzę, kochałem, widziałem, szedłem, uczę, pochwalam oraz zaimki typu
mi, mnie; czas wypowiedzi lirycznej: pięć z nich użytych zostało w czasie teraźniejszym, pięć w czasie przeszłym i tylko jeden w
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/9
Ściąga eksperta
czasie przyszłym; niesie ten zabieg konkretne wnioski: znaczy on, że podmiot liryczny znajduje się już prawie u kresu, niewiele
będzie, a wiele już było i trochę ciągle jest
prawdziwe będzie utożsamienie podmiotu lirycznego w wierszu z samym Staffem, ale równie dobrze można powiedzieć, że
reprezentuje on każdego humanistę lub człowieka doświadczonego, takiego życiowego mędrca; adresatem wiersza byłby
bohater zbiorowy, bliżej nieokreśleni ONI (w wierszu występują pod płaszczem wam); wyobraźnia i sposób obrazowania podpowiadają
kadr, w którym znajduje się mistrz ceremonii – Staff/poeta/mędrzec – otoczony wianuszkiem uczniów, chłonących z jego ust prawdy
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/9
Ściąga eksperta
życiowe
Przedśpiew jest wierszem stychicznym, regularnym, składającym się z dwudziestu dwóch wersów po trzynaście sylab; ważna jest
celowość zastosowania wiersza regularnego, ma ona bowiem podkreślić nastrój harmonii i spokoju jako główny przekaz tekstu; Staff nie
używa wielu środków stylistycznych, ogranicza się do metafor, ciekawych epitetów, zaskakujących oksymoronów, porównań, ludowych
nawiązań, przykładowo: kobiety przy studniach brzemienne, jak grusze, szedłem przez pola żniwne, jak starce w sadzie
pojawia się odniesienia do myśli Terencjusza, rzymskiego komediopisarza, przywołane prawie dosłownie: żyłem i z rzeczy ludzkich
nic nie jest mi obce; innym nawiązaniem jest użyty nie wprost, czyli sparafrazowany cytat z fraszki autobiograficznej Jana
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 3/9
Ściąga eksperta
Kochanowskiego Do gór i lasów: bo żyłem długo w górach i mieszkałem w lasach; ten wątek można rozwinąć pisząc o
autobiograficznym charakterze obu utworów
Staff wypowiada się w tonie refleksyjnym, z perspektywy, dystansu; używa retrospekcji – patrzy w przeszłość, ogarnia spojrzeniem
dotychczasowe życie; on, artysta, ale i jednostka, czciciel natury, doświadczył, że śmierć i narodziny istnieją, że nie ma życia bez
śmierci; dla Terencjusza ważne jest aby być, Staff pisze – należy żyć; dookreśla on tym samym myśl komediopisarza; używa
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 4/9
Ściąga eksperta
przecież figury starca siedzącego w sadzie – sygnalizuje pogodzenie się z cyklem życia, przemijalności; według niego grzech to
chora dobroć, a mądrość ma rys smutku, gdyż widzi więcej, jest świadoma; Staff kreuje siebie na czciciela gwiazd, czyli kogoś,
kto posiadł mądrość astronomii, zatem w jakiś sposób posiadł świat; miłośnik ogrodów – czyż nie jest on umiłowanym w harmonii i
tradycji klasycznej?
wyznawca snów – może postrzega siebie poeta jako namiętnego marzyciela, idealistę, entuzjastę rzeczy trudnych i
niemożliwych? prezentuje Staff własne doświadczenie: nie obce mu gorycz i zawody, (...) ból i troska, /Złuda miłości, zwątpień
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 5/9
Ściąga eksperta
mrok, tęsknot rozbicia, a zatem przykre, lecz hartujące człowieka sytuacje i stany; na przekór jednak poeta wielbi życie i głosi jego
pochwałę; kreśli przestrzenne obrazy doświadczenia, obecności w lasach i górach, smakowania dni jasnych i ciemnych (kolejne
opozycje), oglądania narodzin i śmierci, skrajności, a przecież wyrażonych tak lekko i nienachlanie; doznał CAŁEJ GAMY uczuć i wie, o
czym mówi
teraz przekazuje swoją wiedzę i mądrość w duchu filozofii stoicko-epikurejskiej, tej głoszącej umiar i trzymanie fasonu bez względu na
okoliczności oraz umiejętności czerpania szczęścia i radości z każdej chwili życia, czyli realizację zasady złotego środka; tu mamy
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 6/9
Ściąga eksperta
kolejne nawiązanie do Jana Kochanowskiego i jego twórczości; stąd też blisko do franciszkanizmu, którego myśl i ideę zaszczepił w
polskiej poezji właśnie Staff; nie można nie wspomnieć o motywie wędrówki wpisanej w wiersz; objawia się on w
czasownikowych formach wyrazów; klasycyzm poety uwidacznia się w skromnej, wypośrodkowanej formie wiersza oraz prostej
tonacji emocjonalnej, nie mającej nic wspólnego z ekspresjonistycznymi, dekadenckimi tekstami sobie współczesnych; Staff kolejny raz
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 7/9
Ściąga eksperta
udowadnia, że jest poetą osobnym, nie idącym ślepo po sznurku modernistycznej poetyki
gdy Kasprowicz, Tetmajer, Przybyszewski wojowali ze światem i głosili o wszechobecnym poczuciu zagrożenia, autor Snów o potędze
zgłębiał życie w całej jego rozciągłości, smakował je, poznawał meandry, blaski i cienie; w tej perspektywie może o sobie
pisać jako o mędrcu, mistrzu, starcu, humaniście, któremu nic co ludzkie, nie jest obce; ostateczna diagnoza, credo wypowiedziana
zostaje przez podmiot liryczny wprost: A jednak śpiewać będę wam pochwałę życia.
enigmatyczny Przedśpiew z pozoru nie znaczy nic, lecz gdy pomyślimy nad kontekstem lub proweniencją tytułu, odkryjemy jego
ukryty sens; gdyby zastanowić się nad sytuacją podmiotu lirycznego, można by stwierdzić, że znajduje się on już u kresu życia, a
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 8/9
Ściąga eksperta
jeśli nie, to przynajmniej stał się mędrcem, przeżył egzystencjalne wtajemniczenie; zatem byłby to taki łabędzi śpiew, ostatnie tchnienie,
wyszeptana prawda tuż przed kresem
pamiętaj, żaden tekst kultury, żaden wiersz nie istnieje sam dla siebie, nie leży w próżni, teksty poetyckie wzajemnie z siebie
czerpią, czerpią też z filozofii i wszystkiego co nazywamy kulturą epoki; w wierszu pod wiele mówiącym tytułem Odjazd w marzenie Staff
pisał tak:
Uchodź! Wyzywaj losy, kuś przygody!
Czeka cię tysiąc śródgwiezdnych noclegów!
Tysiąc dni wolnych na bezkresach wody!
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 9/9