Metodyka strategicznej oceny oddziaływania na

Transkrypt

Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko projektów planów zarządzania ryzykiem
powodziowym
Produkt 2.2.4.3
Metodyka przygotowania prognoz dla projektów planów
zarządzania ryzykiem powodziowym
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków
Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013
Projekt: Wsparcie przygotowania krajowych dokumentów planistycznych w zakresie polityki ochrony środowiska
zapewniających skuteczną realizację polityki spójności – Etap II
Dokument: Metodyka realizacji części II
Metryka
Dane
Opis
Tytuł dokumentu
Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektów planów zarządzania
ryzykiem powodziowym
Metodyka przygotowania prognoz dla projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym
Autor dokumentu (firma / instytucja)
Multiconsult Polska
Nazwa Projektu
Wsparcie przygotowania krajowych dokumentów planistycznych w zakresie polityki ochrony środowiska
Część zamówienia nr
II - Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektów planów zarządzania
ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy, w tym dla regionów wodnych wraz z przygotowaniem
wszystkich dokumentów i przeprowadzeniem konsultacji
Umowa
Nr KZGW/ DPiZW-op/ POPT/2/ 2013
Rodzaj dokumentu
Raport metodologiczny
Poufność
NIE
WBS i nazwa produktu
2.2.4.3 Metodyka przygotowania prognoz
Historia zmian
Wersja
Autor
Data
Zmiana
0.01
AK, APY, KM, PP, AP, MD
2014-10-15
Wstępna wersja dokumentu
0.02
AK, KM, PP,
2014-11-20
0.03
KM, PP
2015-01-09
0.04
KM, PP
2015-01-14
Wersja ostateczna
Recenzje dokumentu
Recenzent
1
Sprawdził
KM
2
Zweryfikował
PP
3
Zatwierdził
JR
Data
2015-01-14
Odniesienia do innych dokumentów
Nazwa dokumentu
Data opracowania dokumentu
2
2.2.4.3_PZRP II SOOŚ Metodyka
SOOŚ PZRP_20150114.doc
Spis treści
1
Wykaz skrótów, tabel i rysunków
5
1.1
1.2
1.3
Wykaz stosowanych skrótów
Wykaz tabel
Wykaz rysunków
5
5
6
2
Wprowadzenie
7
2.1
2.2
Cel opracowania
Zakres projektu PZRP
7
7
3
Kontekst opracowania prognoz
9
3.1
Powiązania pomiędzy głównymi dokumentami planowania w gospodarce wodnej
dorzecza
9
Kluczowe elementy procesu przygotowania PZRP
9
Sformułowanie wariantów planistycznych
9
Analiza wielokryterialna (AWK)
12
Relacja pomiędzy procesem opracowania PZRP i SOOŚ
12
3.2
3.2.1
3.2.2
3.3
4
Wymagania i zasady przeprowadzenia procedury strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko (SOOŚ) wraz z konsultacjami
społecznymi
15
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
Wymagania dotyczące prognozy wynikające z ustawy
Przygotowanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
Zakres prognoz
Dane
Postępowanie transgraniczne
Konsultacje społeczne
5
Koncepcja opracowania prognozy oddziaływania na środowisko
projektów PZRP
28
5.1
5.2
5.3
5.4
5.4.1
5.4.2
Etapy realizacji prognoz
28
Cele ochrony środowiska rozważane w ramach SOOŚ
29
Analiza wielokryterialna wariantów planistycznych w poszczególnych zlewniach
planistycznych
30
Opracowanie prognozy
30
Macierz oddziaływań standardowych
30
Macierz oceny wariantów
31
6
Etapy realizacji SOOŚ
6.1
Etap I: Opracowanie projektów prognoz oddziaływania na środowisko dla projektów
planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy
34
Podetap 0: Prace przygotowawcze
34
Podetap I: Działania wstępne
34
Etap II: Opracowanie prognoz oddziaływania na środowisko dla projektów planów
zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy
37
Podetap I: Opiniowanie prognoz oddziaływania na środowisko dla projektów
PZRP przez właściwe organy
37
Podetap II: Konsultacje społeczne
37
6.1.1
6.1.2
6.2
6.2.1
6.2.2
15
16
20
21
24
24
34
3
6.2.3
6.2.4
6.2.5
7
Podetap III: Uwzględnienie w prognozie oddziaływania na środowisko
projektów planów uwag do projektów prognoz dla planów zarządzania
ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy, w tym dla i regionów
wodnych, wniesionych w ramach konsultacji społecznych
38
Podetap IV: Sporządzenie wersji końcowych prognoz
38
Podetap V: Sporządzenie pisemnego podsumowania o sposobie uwzględnienia
wyników strategicznych ocen oddziaływania na środowisko
39
Proponowana struktura dokumentacji
40
4
1 Wykaz skrótów, tabel i rysunków
1.1 Wykaz stosowanych skrótów
Tabela 1
Wykaz skrótów stosowanych w dokumencie
Skrót
Rozwinięcie
AWK
Analiza Wielokryterialna
Dyrektywa SEA
Dyrektywa 2001/42/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia
27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów
na środowisko
Dyrektywa Powodziowa
Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23
października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim
Dyrektywa Ptasia
2009/147/WE z 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa,
stanowiącej wersję skonsolidowaną wcześniejszej dyrektywy EWG
79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 r. o ochronie dziko żyjących ptaków
Dyrektywa Siedliskowa
Dyrektywa 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
GDOŚ
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska
GIS
Główny Inspektor Sanitarny
Konwencja Krajobrazowa
Europejska Konwencja Krajobrazowa sporządzona we Florencji dnia 20
października 2000 r.
KZGW
Krajowy zarząd Gospodarki Wodnej
Konsorcjum
Wykonawca cz. II Projektu
Projekt
Opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów
dorzeczy i regionów wodnych
PRP
Plan Realizacji Projektu
PZRP
Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym
Strategia Bioróżnorodności Nasze ubezpieczenie na życie i nasz kapitał naturalny – unijna strategia ochrony
różnorodności biologicznej na okres do 2020 r. z dnia 3 czerwca 2011 r.
UM
Urząd Morski
Ustawa ooś
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i
jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 poz. 1227 z późn. zm.)
RDW
Ramowa Dyrektywa Wodna (Dyrektywa 2000/60/WE Rady i Parlamentu
Europejskiego z dnia 23 października 2000 r.
1.2 Wykaz tabel
Tabela 1 Wykaz skrótów stosowanych w dokumencie ..................................................................................... 5
Tabela 2 Dane przestrzenne............................................................................................................................. 22
5
1.3 Wykaz rysunków
Rysunek 1
Rysunek 2
Rysunek 3
Rysunek 4
Rysunek 5
Rysunek 6.
Rysunek 7.
Rysunek 8
Rysunek 9
Powiązania pomiędzy dokumentami zarządzania gospodarką wodną..................................... 9
Podział na zlewnie planistyczne, regiony wodne i dorzecza ................................................. 10
Relacje pomiędzy PZRP i SOOŚ ........................................................................................... 13
Rola analizy wielokryterialnej ............................................................................................... 14
Schemat postępowania w strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko ...................... 17
Ogólna koncepcja SOOŚ ze wskazaniem zakresu i zawartości prognozy ............................. 18
Ogólna koncepcja sposobu rozpatrywania uwag ................................................................... 26
Koncepcja realizacji prognoz................................................................................................. 29
Struktura prognozy ................................................................................................................ 40
6
2 Wprowadzenie
2.1 Cel opracowania
Niniejsza „Metodyka przygotowania prognoz dla projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym”
opisuje sposób wykonania prognoz oddziaływania na środowisko dokumentów strategicznych,
zdefiniowanych jako „Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (PZRP) dla dorzeczy Wisły, Odry i
Pregoły”, w ramach procesu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ), zgodnie z
wymaganiami zawartymi w SIWZ i indywidualnym podejściem Konsorcjum do strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko.
Cele dokumentu są następujące:




zapewnienie zgodności prognoz z wymaganiami SIWZ, prawa polskiego i prawa europejskiego,
zapewnienie jednolitego podejścia do przygotowania prognoz przez wszystkich konsorcjantów częścib II
projektu,
zapewnienie zgodności prognoz z metodyką wykonania części I projektu, realizowaną przez Wykonawcę
części I,
uzgodnienie podejścia z Zamawiającym.
2.2 Zakres projektu PZRP
Projekt pod nazwą „Opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i
regionów wodnych” („Projekt”), składa się z trzech części:



Część I: Opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów
wodnych
Część II: Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko projektów planów
zarządzania ryzykiem powodziowym
Część III: Zarządzanie Projektem pn. „Opracowanie planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla
obszarów dorzeczy i regionów wodnych”
Przedmiotem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko w części II Projektu są projekty planów
zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP) dla obszarów dorzeczy, które zostaną wykonane w Części I
Projektu. Zgodnie z zatwierdzoną przez KZGW metodyką wykonania PZRP, w cz. I Projektu plany zostaną
opracowane dla obszaru trzech dorzeczy: Wisły, Odry i Pregoły i jednocześnie dla 9 regionów wodnych:
Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego, Warty, Środkowej Odry, Górnej Odry, Łyny i Węgorapy, Dolnej
Wisły, Środkowej Wisły, Małej Wisły, Górnej Wisły. Plany zarządzania ryzykiem powodziowym dla
regionów wodnych stanowić będą element planów dla obszarów dorzeczy. Plany będą uwzględniać
zagrożenie powodziowe od strony morza i morskich wód wewnętrznych.
Celem II części Projektu jest przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ)
projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP) dla obszarów dorzeczy, obejmujących plany
dla regionów wodnych wraz z przeprowadzeniem konsultacji społecznych. Strategiczna ocena
oddziaływania zostanie przeprowadzona dwuetapowo:


etap I – opracowanie projektów prognoz oddziaływania na środowisko projektów PZRP dla dorzeczy
Wisły, Odry i Pregoły,
etap II – opiniowanie projektów prognoz oddziaływania na środowisko przez właściwe organy oraz
przygotowanie, przeprowadzenie i czynny udział w konsultacjach społecznych, opracowanie końcowej
wersji prognoz.
Projekty prognoz oddziaływania na środowisko zostaną opracowane dla:
 Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym w dorzeczu Wisły (ocena obejmować będzie PZRP dla
regionów wodnych Dolnej Wisły (w tym wpływ wynikający z oddziaływania morza i morskich wód
wewnętrznych), Środkowej Wisły, Małej Wisły, Górnej Wisły),
7

Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym w dorzeczu Odry (ocena obejmować będzie PZRP dla
regionów wodnych Dolnej Odry i Przymorza Zachodniego (w tym wpływ wynikający z oddziaływania
morza i morskich wód wewnętrznych), Warty, Środkowej Odry, Górnej Odry),
 Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym w dorzeczu Pregoły (ocena obejmować będzie PZRP dla
regionu wodnego Łyny i Węgorapy).
Proces strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (Część II Projektu) będzie ściśle zharmonizowany z
procesem opracowania planów zarządzania ryzykiem powodziowym (Część I Projektu).
8
3 Kontekst opracowania prognoz
3.1 Powiązania pomiędzy głównymi dokumentami planowania w gospodarce
wodnej dorzecza
Plany zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP) stanowią jedno z narzędzi prowadzenia gospodarki
wodnej na obszarach dorzeczy w Polsce, odnoszących się do tematyki ochrony przeciwpowodziowej.
Dokumenty te (opracowywane po raz pierwszy) będą ściśle powiązane z innymi dokumentami systemu
zarządzania gospodarką wodną, w szczególności:


MasterPlany dla obszarów dorzeczy Wisły i Odry – dokumenty ustalające m.in. listę działań
przeciwpowodziowych w dorzeczach w kontekście wymagań Ramowej Dyrektywy Wodnej
(opracowano w 2014 roku),
planami gospodarowania wodami – dokumentami będącymi podstawowym narzędziem realizacji
polityki wodnej w Polsce, w szczególności w odniesieniu do kierunków rozwoju i warunków korzystania
z wód (dokumenty w trakcie aktualizacji).
Przygotowanie każdego z tych dokumentów wymaga lub wymagało przeprowadzenia procesu strategicznej
oceny oddziaływania na środowisko dokumentu.
Zakłada się, że istniejące zależności pomiędzy dokumentami (oraz prognozami do tych dokumentów) muszą
być uwzględnione w opracowaniu, a raporty końcowe poszczególnych dokumentów planistycznych powinny
być spójne zarówno w zakresie konstrukcji i sposobu prezentacji wniosków.
Ogólny schemat powiązań pomiędzy dokumentami przestawiono na rysunku poniżej.
SOOŚ
MasterPlany
(lista działań – w tym
p.pow.)
PZRP
(warianty planistyczne – grupy
działań p.pow.)
SOOŚ
aPGW
(działania – w tym. p.pow.)
SOOŚ
Następstwo czasowe
Rysunek 1
Powiązania pomiędzy dokumentami zarządzania gospodarką wodną
3.2 Kluczowe elementy procesu przygotowania PZRP
3.2.1 Sformułowanie wariantów planistycznych
Prace nad PZRP prowadzone będą na trzech poziomach (w aspekcie przestrzennym) wzajemnie się w sobie
zawierających:

Dorzecze
9


Region Wodny
Zlewnia
Przyjęto, że w ocenie zostanie zastosowane podejście zlewniowe, tzn. jednostką planistyczną do analizy w
ramach procesu SOOŚ będzie zlewnia obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi.
Rysunek 2
Podział na zlewnie planistyczne, regiony wodne i dorzecza
10
Zarządzanie ryzykiem powodziowym będzie realizować na obszarze dorzecza lub jego części trzy cele
główne:
1. Zahamowanie wzrostu ryzyka powodziowego
2. Obniżenie istniejącego ryzyka powodziowego
3. Poprawa systemu zarządzania ryzykiem powodziowym
Cele będą wyznaczone na poziomie dorzecza i jednocześnie dla poszczególnych regionów wodnych, dla
których opracowywane są PZRP. Przedstawione wyżej trzy cele główne zostały podzielone na cele
szczegółowe zarządzania ryzykiem powodziowym, a następnie przypisano grupy działań do poszczególnych
celów szczegółowych.
Poszczególne cele w regionach wodnych realizowane będą poprzez określone działania w jednostkach
planistycznych. Podstawową jednostką planistyczną, w której prowadzone będą prace analityczne PZRP jest
jednostka hydrograficzna - zlewnia rzeki. W obrębie zlewni zostaną dodatkowo wyznaczone obszary
problemowe tzw. Hot Spots.
Klasyfikacja działań obejmuje trzy podstawowe rodzaje działań:



Działania TECHNICZNE – budowa/przebudowa/odbudowa lub rozbiórka wszelkich obiektów
gospodarki wodnej i ochrony przeciwpowodziowej (wały, zbiorniki, umocnienia, poldery etc.), zmiana
morfologii układów hydrograficznych na skutek działań fizycznych.
Działania NIETECHNICZNE – konserwacja istniejących układów hydrograficznych np. małej retencji
roślinnej i glebowej; wszelkie działania moderujące, spowalniające, wzmacniające, prowadzone bez
użycia środków technicznych bezpośrednio ingerujących w układ hydrograficzny.
INSTRUMENTY – wszelkie instrumenty prawne, edukacyjne, informacyjne, wspomagające działania
techniczne i nietechniczne, wytyczne działań, systemy gromadzenia danych i ich weryfikacja, procedury
współdziałania powołanych organów i instytucji, zasady informowania, ostrzegania, prognozowania etc.
Zestaw określonych działań, zaplanowanych w zlewni z zidentyfikowanymi obszarami problemowymi (HotSpotami) w granicach jednostki planistycznej, stanowił będzie sformułowany alternatywny wariant
planistyczny. Każdy wariant będzie kombinacją określonych działań technicznych, nietechnicznych i
instrumentów lub (w określonych przypadkach) zawiera tylko jeden rodzaj działania.
Wykonawca PZRP ma opracować co najmniej 4 warianty planistyczne dla każdego analizowanego obszaru,
tj. regionu wodnego lub zlewni wraz obszarami problemowymi (HotSpotami).
Warianty planistyczne:




ZEROWY – wariant odniesienia oparty na scenariuszu braku działań poza działaniami utrzymaniowymi
w obecnym zakresie eksploatacji.
UTRZYMANIOWY – obejmuje zakres działań prowadzących do utrzymania sprawności urządzeń,
utrzymania zrównoważonego stanu jednostki hydrograficznej i podtrzymania gotowości do efektywnej
ochrony przeciwpowodziowej.
WARIANT NIETECHNICZNY – obejmuje działania o charakterze nietechnicznym ograniczające
ryzyko powodziowe. Wariant będzie obejmował działania o charakterze nie inwestycyjnym w sensie
budowy urządzeń wodnych, takie jak: poprawa retencji zlewni, wykupy gruntów, przenoszenie
zabudowy, skłanianie mieszkańców do zabezpieczeń indywidualnych itp.
WARIANT TECHNICZNY – obejmuje techniczne rozwiązania ograniczające ryzyko powodziowe.
Wariant będzie obejmował działania inwestycyjne, takie jak modernizacja i budowa nowych wałów,
budowa zbiorników retencyjnych, polderów itd.
Porównania wariantów powinny doprowadzić do sformułowania jednego lub kilku wariantów mieszanych,
które będą obejmować zarówno działania techniczne (jeśli to uzasadnione), jak i nietechniczne. Proces
wyboru najlepszego wariantu będzie procesem iteracyjnym, i końcowy wariant (mieszany), będzie spełniać
wszystkie cele zarządzania ryzykiem powodziowym
11
3.2.2 Analiza wielokryterialna (AWK)
Analiza wielokryterialna prowadzona będzie przez Wykonawcę części I Projektu, w odniesieniu do
sformułowanych wariantów planistycznych. Analiza wielokryterialna odnosiła się będzie do grup kryteriów
takich jak:




Kryteria ekonomiczne
Kryteria społeczne
Kryteria środowiskowe
Kryteria powodziowe
Z punktu widzenia SOOŚ najistotniejszy jest zestaw kryteriów w zakresie oceny środowiskowej. Ma to na
celu zapewnienie spójności pomiędzy SOOŚ, a środowiskową częścią analizy wielokryterialnej, dzięki
czemu możliwe będzie wskazanie wariantu planistycznego najbardziej korzystnego środowiskowo.
3.3 Relacja pomiędzy procesem opracowania PZRP i SOOŚ
Proces SOOŚ przeprowadzany jest dla gotowych projektów dokumentów strategicznych tj. Planów
Zarządzania Ryzykiem Powodziowym dla obszarów dorzeczy.
Biorąc pod uwagę ograniczony czas realizacji projektu, zakłada się rozpoczęcie prac nad przygotowaniem
prognozy na wczesnym etapie opracowywania PZRP. Pozwoli to na efektywne wykorzystanie danych oraz
eliminację ryzyk środowiskowych na etapie opracowania PZRP.
W prognozie zostaną wykorzystane informacje pozyskane lub wytworzone przez Wykonawcę części I dla
celów tworzenia PZRP, m.in. wykorzystano materiały przygotowane dla celów analizy wielokryterialnej,
która została przeprowadzona z uwzględnieniem kryteriów środowiskowych w ramach której zdefiniowano
i rozpatrzono możliwe warianty w tym wariant korzystny środowiskowo. Wykonawca części II będzie
współpracował z Wykonawcą części pierwszej wykorzystując w szczególności informacje dotyczące
skumulowanych skutków powodziowych na poziomie dorzecza przy ocenie oddziaływań skumulowanych, a
także wskazania nadrzędnego interesu społecznego wynikającego z bezwzględnej konieczności
zastosowania środków przeciwpowodziowych mogących potencjalnie negatywnie oddziaływać na obszary
Natura 2000 – jeżeli takie zostaną zaproponowane w PZRP.
Przyjęta w cz. I metodyka jest zgodna z podejściem do analiz środowiskowych w ocenie strategicznej co
pozwala na ograniczenie możliwych istotnych zmian w dokumencie końcowym PZRP.
Zapewnienie korelacji bazy danych o projektach i bazy GIS na potrzeby analiz SOOS pozwoli również na
ograniczenie potencjalnych niespójności w dokumentach obu części.
Ogólne relacje pomiędzy procesami i koncepcję współpracy przedstawiono na poniższym rysunku.
12
Proces SOOŚ
Proces PZRP
Ustanowienie celów PZRP
Macierz oddziaływań
Ocena ryzyka powodziowego
Wyznaczenie obszarów istotnych z
punktu widzenia ochrony środowiska
Sformułowanie wariantów
planistycznych
Określenie celów SOOŚ
Wielokryterialna analiza wariantów planistycznych
Wskazanie wariantu preferowanego
Wskazanie wariantu najbardziej korzystnego pod
względem środowiskowym
Projekty PZRP
Projekty prognoz OOŚ
Konsultacje projektów PZRP
Konsultacje projektów prognoz
Raporty końcowePZRP
Prognozy OOŚ po konsultacjach
Implementacja PZRP
Wskazanie metod i częstotliwości
prowadzenia monitoringu skutków
realizacji postanowień PZRP
Rysunek 3
Relacje pomiędzy PZRP i SOOŚ
13
Elementem wiążącym oba procesy, kluczowym dla efektywnej realizacji procesu jest etap analizy
wielokryterialnej (AWK). Analiza obejmie alternatywne warianty planistyczne sformułowane dla regionów
wodnych oraz zlewni planistycznych zgodnie z podziałem przyjętym przez Wykonawcę części I. W wyniku
analizy wskazany zostanie wariant rekomendowany dla danej jednostki planistycznej, zawierający określoną
kombinację działań lub grup działań rekomendowanych dla poszczególnych zlewni. Elementem analizy
wielokryterialnej będzie również ocena potencjalnego oddziaływania na określone elementy środowiska,
według wyznaczonych uprzednio kryteriów środowiskowych. W wyniku tej oceny zostanie określony
wariant najbardziej korzystny pod względem środowiskowym, a następnie zostanie on porównany ze
wskazanym uprzednio wariantem preferowanym. Ocenie w procesie SOOŚ podlegać będą zarówno wariant
preferowany (wskazany w wyniku analizy AWK) jak i wariant najkorzystniejszy środowiskowo (w sytuacji,
gdy warianty te nie będą się ze sobą pokrywały).
Należy podkreślić, że wariant rekomendowany w wyniku analizy wielokryterialnej, wykonanej w Części I
Projektu nie musi pokrywać się z wariantem rekomendowanym środowiskowo w wyniku postępowania
SOOŚ.
Zakłada się, że analiza wielokryterialna zawiera ocenę wzajemnego oddziaływania w obrębie zlewni,
regionu wodnego oraz dorzecza.
Ogólna koncepcja tego procesu przedstawiona została na rysunku poniżej.
Rysunek 4
Rola analizy wielokryterialnej
14
4 Wymagania i zasady przeprowadzenia procedury strategicznej
oceny oddziaływania na środowisko (SOOŚ) wraz z konsultacjami
społecznymi
4.1 Wymagania dotyczące prognozy wynikające z ustawy
Wymagania dotyczące zawartości prognozy oraz zakresu analiz i ocen określa art. 51 pkt 2 ustawy z dnia 3
października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w
ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko( Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 z późn. zm.).
1. Prognoza oddziaływania na środowisko zawiera:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z
innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.
2. Określa, analizuje i ocenia:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji
projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia
16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym,
istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy
środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne,
skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz
pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego
obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta,
rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra
materialne – z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między
oddziaływaniami na te elementy
3. Przedstawia:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych
oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w
szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru
Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w
projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny
prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania
napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Zgodnie z art 52 tejże ustawy „informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko, o których
mowa w art. 51 ust. 2, powinny być opracowane stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny
oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia
tego dokumentu w procesie opracowywania projektów dokumentów powiązanych z tym dokumentem”.
15
Zgodnie z art 53 ustawy ooś Organ opracowujący projekt dokumentu, [...]uzgadnia z właściwymi organami,
o których mowa w art. 57 i 58 ustawy ooś, zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w
prognozie oddziaływania na środowisko.
Organami właściwymi w sprawach opiniowania i uzgadniania w ramach strategicznych ocen oddziaływania
na środowisko PZRP są: Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska, Dyrektorzy Urzędów Morskich oraz (art
57 ustawy ooś) Główny Inspektor Sanitarny (Art 58 ustawy ooś).
4.2 Przygotowanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
Strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko poddane zostaną projekty PZRP, opracowane przez
Wykonawcę Części I Zamówienia i uwzględniające uwagi zgłoszone przez Zamawiającego.
Prognoza oddziaływania na środowisko zostanie opracowana przy założeniu przestrzegania wszystkich
przepisów ochrony środowiska, właściwych na etapie ich projektowania, oceny oddziaływania i wykonania
przedsięwzięć, które będą realizowane w ramach PZRP.
Antycypacja szkodliwych oddziaływań będzie ograniczona do sytuacji, kiedy mogą one wystąpić pomimo
stosowania tych przepisów, np. na skutek kumulacji. Takie podejście umożliwi ograniczenie skutków
wielokrotnego stosowania zasady przezorności, co zazwyczaj prowadzi do ogólnie negatywnej oceny
oddziaływania przedsięwzięć na niskim poziomie przygotowania do realizacji.
Podczas opracowania prognozy oddziaływania na środowisko w ogólnym bilansie zostaną także
uwzględnione i właściwie przedstawione oddziaływania pozytywne.
Prognoza oddziaływania na środowisko będzie spełniała wymogi wynikające z art. 51 ust. 1 ustawy ooś, a
także z uzgodnień dotyczących zakresu i stopnia szczegółowości prognozy, dokonanych przez Generalnego
Dyrektora Ochrony Środowiska, Dyrektorów Urzędów Morskich oraz Głównego Inspektora Sanitarnego na
podstawie wyżej wymienionej ustawy.
Postępowanie w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko będzie obejmowało następujące
elementy:

uzgodnienie zakresu i stopnia szczegółowości prognoz oddziaływania na środowisko dla projektów
PZRP z właściwym organem,
 opracowanie projektów prognoz oddziaływania na środowisko dla projektów PZRP, wraz z
informacjami o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, oceną oddziaływania na
obszary Natura 2000 i propozycjami monitoringu oddziaływania PZRP na środowisko,
 opiniowanie prognozy oddziaływania na środowisko przez właściwe organy,
 powiadomienie Zamawiającego o możliwości wystąpienia znaczącego oddziaływania transgranicznego
na środowisko na skutek realizacji PZRP aby umożliwić wszczęcie procedury postepowania w sprawie
transgranicznego oddziaływania na środowisko (poinformowanie GDOŚ i przygotowanie tłumaczeń
prognozy w części, która umożliwi państwom, na których terytorium realizacja PZRP może oddziaływać
ocenę możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko,
 konsultacje społeczne projektów PZRP oraz projektów prognoz oddziaływania na środowisko, (w tym
rozpatrzenie opinii organów oraz uwag i wniosków zgłoszonych w związku z udziałem społeczeństwa),
 sporządzenie wersji końcowych prognoz,
 sporządzenie pisemnego podsumowania zawierającego uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w
odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, a także informację, w jaki sposób zostały
wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione,
 przekazanie dokumentu i pisemnego podsumowania organom opiniującym,
 zamieszczenie informacji o dokumencie i pisemnym podsumowaniu na stronach www.
Ogólny schemat postępowania w procedurze ocen oddziaływania na środowisko dokumentów strategicznych
został przedstawiony na rysunku poniżej.
16
Rysunek 5
Schemat postępowania w strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko
W ramach prac nad prognozą wzięty zostanie pod uwagę stopień szczegółowości projektu PZRP i inne
wymagania właściwych organów.
Zamiarem Wykonawcy jest identyfikacja możliwych transgranicznych oddziaływań na jak
najwcześniejszym etapie prac, co umożliwi dokonanie wyprzedzająco uzgodnień z potencjalnie narażonymi
na oddziaływanie, zainteresowanymi państwami. Zastosowanie takiego rozwiązania pozwoli na zmniejszenie
ryzyka zwłoki w przyjęciu dokumentu na skutek przedłużającego się postępowania w sprawie
transgranicznego oddziaływania na środowisko.
Ogólną koncepcję wykonania prognozy przedstawia rysunek poniżej.
17
Rysunek 6. Ogólna koncepcja SOOŚ ze wskazaniem zakresu i zawartości prognozy
18
W ramach prognozy opracowywanej dla celów oceny strategicznej proponujemy skupienie się na aspektach
wymaganych przez prawo wspólnotowe.
1. Identyfikacja potencjalnych oddziaływań w tym określenie oddziaływań przede wszystkim na
następujące komponenty: ludzie, krajobraz, środowisko biotyczne (w tym siedliska i gatunki –
specyficzne grupy systematyczne/taksonomiczne), powierzchnia ziemi i gleba, wody powierzchniowe
i podziemne, powietrze, klimat i odporność na zmiany klimatyczne, zasoby naturalne, zabytki, dobra
materialne o dużej wartości (posłużymy się techniką opartą o zmodyfikowaną tzw. macierz Leopolda
1
lub drzewo oddziaływań2).
2. Waloryzacja przyrodnicza przestrzeni ze szczególnym uwzględnieniem wrażliwości receptorów na
oddziaływania i ich unikatowość/cenność. Analizy środowiska biotycznego i abiotycznego będą
skupione na wytypowaniu w zasięgu oddziaływania obszarów wyjątkowo cennych z punktu widzenia
danego komponentu.
3. Identyfikacja i charakterystyka oddziaływań dla poszczególnych typów działań o określonej
intensywności oddziaływania na receptory, w tym receptory przyrodnicze (środowisko abiotyczne i
biotyczne: siedliska i poszczególne grupy systematyczne) oraz w kontekście przestrzennym
(lokalizacja konfliktów, analizy GIS), kumulacje oddziaływań.
4. Określenie horyzontów czasowych oceny i antycypacje oddziaływań do tych horyzontów. W
przypadku projektów związanych z Dyrektywą Powodziową i Ramową Dyrektywą Wodną horyzonty
czasowe są generalnie określone przez 6-letnie cykle planistyczne.
5. Określenie miar lub klas oddziaływań oraz kryteriów potencjalnych oddziaływań znaczących.
6. Identyfikacja racjonalnych środków minimalizujących oddziaływania, określenie potrzeby rozwiązań
alternatywnych i możliwości kompensacji.
7. Identyfikacja oddziaływań znaczących, po zastosowaniu środków minimalizujących, związanych z
proponowanymi inwestycjami, w tym określenie skali kolizyjności, identyfikacja rejonów
problemowych i określenie zagadnień problemowych.
8. Wnioski do dokumentu strategicznego, w tym propozycje monitoringu skutków środowiskowych
wdrożenia PZRP.
Zespół wykonujący ocenę i opracowujący prognozę jako dokument wynikowy z tej oceny, wykorzystywać
będzie przede wszystkim iteracyjną metodę pracy. Jest to metoda oceny kolejnych przybliżeń (wersji PZRP)
i rekomendacji dla zespołu opracowującego PZRP. Zespół ekspercki będzie analizował bieżące wersje
projektu PZRP i przygotowywał rekomendacje dotyczące zmian, jeśli z analizy wynikać będzie taka
potrzeba (np. ograniczenia potencjalnych negatywnych oddziaływań).
Poza wskazaną wyżej zastosowane zostaną również inne metody


1
identyfikacja i ocena przestrzenna znaczących aspektów środowiskowych wspomagana analizami w
systemie GIS,
ocena ekspercka – jako metoda wiodąca, na co pozwala zgromadzenie w zespole kompetencji
eksperckich obejmujących wszystkie aspekty środowiskowe ocenianego dokumentu. W ramach pracy
grupy eksperckiej przewiduje się stosowanie dyskusji panelowej i technik takich jak: burza mózgów oraz
ankiet wykorzystujących metodę Delficką3 do zastosowania w przypadku trudnych zagadnień, gdzie
wskazane jest pozyskanie wiedzy od wielu ekspertów z różnych dziedzin,
Macierz Leopolda - jedna z metod identyfikacji potencjalnych oddziaływań dla potrzeb ocen oddziaływania przedsięwzięć na
środowisko - stosowana w różnych wariantach np. w wierszach przedstawia się przewidywane zmiany/presje powodowane przez
przedsięwzięcie a w kolumnach spodziewaną reakcję poszczególnych komponentów środowiska.
2
drzewo oddziaływań - to hierarchiczne przedstawienie oddziaływań lub zmian w środowisku (od najbardziej ogólnych do pewnego
poziomu szczegółowości) – w postaci rozgałęziającego się diagramu (podobnego do drzewa decyzyjnego stosowanego w teorii
zarządzania)
3
metoda Delficka - to metoda heurystyczna, wykorzystywana do określenia wystąpienia przyszłych zdarzeń. Prognozę uzyskuje się
poprzez przeprowadzenie serii ankiet wśród ekspertów.
19
2.2.4.3_PZRP II SOOŚ Metodyka SOOŚ PZRP_20150114.doc


ocena wpływu oddziaływań skumulowanych na środowisko polegająca na przebadaniu czy nadmierna
koncentracja niewielkich oddziaływań nie spowoduje oddziaływania znaczącego, wspierana przez
analizy przestrzenne z wykorzystaniem techniki GIS,
weryfikacja wyników prac – weryfikacja wersji roboczej prognozy nastąpi przez jednego z ekspertów
wchodzących w skład zespołu zapewniania jakości.
4.3 Zakres prognoz
Prognoza oddziaływania na środowisko zawierać będzie:
1. informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi
dokumentami;
2. informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy;
3. propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego
dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania;
4. informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko;
5. przedstawienie zjawisk o charakterze przestrzennym oraz interakcji tych zjawisk na mapach;
6. streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.
W ramach Prognoz oddziaływania na środowisko projektów PZRP dla obszarów dorzeczy, w tym planów
dla regionów wodnych zostaną określone, przeanalizowane i ocenione:
1. istniejący stan ochrony przeciwpowodziowej oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu i wskazanych w nim działań oraz jego korelacja ze środowiskiem;
2. stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem;
3. istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16
kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 880);
4. cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym,
istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy
środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu;
5. przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko powodowane przez działania objęte PZRP, w tym
oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i
długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru
Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność
biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby
naturalne, zabytki, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i
między oddziaływaniami na te elementy;
6. ocenę stopnia zgodności projektu PZRP z dokumentami planistycznymi na poziomie krajowym i Unii
Europejskiej;
7. analizę rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projektach PZRP wraz z uzasadnieniem
ich wyboru oraz opisem metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku
rozwiązań alternatywnych;
8. ocenę oddziaływań każdego z priorytetowych działań wskazanych w projektach PZRP na klimat, jego
zmiany, wraz z zaproponowaniem rozwiązań w zakresie mitygacji i adaptacji do zmian klimatu;
9. ocenę oddziaływań każdego z priorytetowych działań wskazanych w projektach PZRP na różnorodność
biologiczną;
10. ocenę znaczących negatywnych oddziaływań działań wskazanych w projektach PZRP na obszary
chronione na podstawie ustawy o ochronie przyrody, w tym obszary Natura 2000 ze wskazaniem
rozwiązań służących zapobieganiu, ograniczaniu oraz kompensacji tych oddziaływań;
11. ocenę oddziaływań skumulowanych działań wskazanych w projektach PZRP;
12. informację o możliwym transgranicznym oddziaływaniu działań wskazanych w projektach PZRP na
środowisko;
20
13. określenie potencjalnych zagrożeń i pól konfliktów ekologicznych oraz społecznych z wskazanych w
projektach PZRP.
4.4 Dane
Dla potrzeb prognozy oddziaływania na środowisko projektów PZRP wykorzystywane będą dokumenty o
charakterze strategicznym wraz z opracowanymi do nich prognozami.
Przy wykonaniu Prognozy weźmiemy pod uwagę zarówno dokumenty strategiczne krajowe oraz
wspólnotowe, odnoszące się bezpośrednio do ochrony środowiska, czy zdrowia ludzi, jak i zawierające
ustalenia dotyczące zrównoważonego rozwoju w Polsce i całej Unii Europejskiej.
Aktualnie w Unii Europejskiej prowadzone są dyskusje na temat zmian przepisów dotyczących ocen
oddziaływania na środowisko. Impulsem do tego jest projekt zmiany dyrektywy 2011/92/UE w sprawie
oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne
ogłoszony przez Komisję Europejską z dnia 26 października 2012 r. Jeżeli chodzi o jakość i analizę ocen
oddziaływania na środowisko, Komisja proponuje wprowadzenie wielu zmian, które podniosłyby jakość
oceny. W szczególności dotyczy to wprowadzenia dodatkowych wymogów i nacisku na kwestie dotyczące
bioróżnorodności, ochrony gleb i zmian klimatu, w tym adaptacji do zjawisk powodowanych zmianami
klimatu. Ma to też pośrednie przełożenie na oceny strategiczne. Ponadto, w kwietniu 2013 r. opublikowano
wytyczne dotyczące uwzględniania bioróżnorodności oraz zmian klimatu w ramach ocen strategicznych.
Obie te dziedziny znalazły także swoje silne umocowanie w strategiach, przede wszystkim w Strategii UE w
zakresie bioróżnorodności do 2020 r. oraz w pakiecie klimatycznym 20-20-20. Wszystko to powoduje, że
obecnie trzeba położyć silny nacisk na obie te kwestie: bioróżnorodność i zmiany klimatu.
Przy ocenie, wzięte zostaną pod uwagę najaktualniejsze wersje następujących dokumentów:
1. Strategia zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej (Strategia z Goeteborga);
2. Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu
społecznemu;
3. Unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 roku – Nasze ubezpieczenie na
życie i nasz kapitał naturalny (KOM(2011)1244 – wersja ostateczna)
4. Strategia Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu
5. Biała Księga. Adaptacja do zmian klimatu: europejskie ramy działania
6. VII Program działań na rzecz środowiska (7EAP) – priorytety polityki ochrony środowiska w UE do
roku 2020 (projekt);
7. Plan ochrony zasobów wodnych Europy (COM(2012) 673 wersja ostateczna)
8. Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego (KOM(2009)248 wersja ostateczna)
9. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016;
10. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030);
11. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności; biologicznej wraz z
Programem Działań;
12. Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007 – 2013 i kolejne – w wersjach obowiązujących w okresie
realizacji zamówienia;
13. Plany zagospodarowania przestrzennego województw;
14. Narodowa Strategia Spójności;
15. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zamiany klimatu do roku 2020 z
perspektywą do roku 2030;
21
16. Dokumenty odnoszące się do polityk sektorowych (krajowych oraz wspólnotowych) w obszarach
ujętych w projekcie programu operacyjnego: ochrony środowiska, transportu, kultury, zdrowia,
energetyki oraz inne dokumenty związane z działaniami ujętymi w zakresie projektów planów
zarządzania ryzykiem powodziowym;
17. Prognozy oddziaływania na środowisko dla wszystkich ww. dokumentów;
18. Inne istotne dla przedmiotu Zamówienia.
Dodatkowo, proponujemy uwzględnienie w ramach oceny zgodności z zapisami następujących
dokumentów:
1. Biała księga transportu (w odniesieniu do transportu śródlądowego)
2. Pakiet klimatyczny UE „20-20-20” (http://ec.europa.eu/clima/policies/package/index_en.htm);
3. Konwencje, w tym: Europejska Konwencja Krajobrazowa, Konwencja Ramsar, Konwencja
Berneńska, Protokół z Kyoto oraz Protokół z Doha do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych
w sprawie zmian klimatu;
4. Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020;
5. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012 – 2020;
6. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko;
7. Aktualna wersja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych;
8. Zwiększenie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych
na terenach nizinnych;
9. Polityka wodna państwa do roku 2030 (projekt);
10. Program wodno-środowiskowy kraju z 2010 r.;
Wykorzystane będą również wytyczne takie jak:
 Zalecenia zawarte w opublikowanym w lutym 2006 r. podręczniku wykonywania ocen strategicznych
dla dokumentów związanych z realizacją polityki spójności, zalecanym przez Komisję Europejską pt.
„Handbook on SEA for Cohesion Policy 2007 – 2013”. Autorzy tego poradnika zalecają stosowanie
modelu oceny realizacji celów (tzw. „objective-led appraisal”), który jest pomocny do wskazywania
sposobu włączania aspektów środowiskowych w strukturę dokumentu poddawanego ocenie.
 Wytyczne do uwzględniania bioróżnorodności oraz zmian klimatu w ramach ocen strategicznych,
ogłoszone przez Komisję Europejską w kwietniu 2013 r. „Guidance on Integrating Climate Change and
Biodiversity
into
Strategic
Environmental
Assessment”
(http://ec.europa.eu/environment/eia/pdf/SEA%20Guidance.pdf).
 Międzynarodowe wytyczne przywracania drożności dla ryb migrujących (From Sea to Source.
International guidance for the restoration of fish migration highways), Regional Water Authority Hunze
en Aa’s,, Netherlands (www.fromseatosource.com)
 Transgraniczne Zarządzanie Wodami Przejściowymi – Kodeks Postępowania i Przykłady Dobrych
Praktyk, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2013 (http://www.balticlagoons.net/artwei/wpcontent/uploads/2010/04/Polish-Code-of-Conduct_ARTWEI.pdf)
Bardzo ważną rolę w ramach oceny odgrywają dane przestrzenne, które umożliwiają dokonanie analiz z
wykorzystaniem oprogramowania GIS. Tabela poniżej zawiera wykaz danych przestrzennych, które
Wykonawca zamierza wykorzystać dla potrzeb prowadzenia analiz w ramach opracowywanych Prognoz
OOŚ.
Tabela 2 Dane przestrzenne
Lp.
1
Nazwa bazy
ISOK - Mapy Zagrożenia
Powodziowego i Mapy Ryzyka
Powodziowego
Typ danych
wektor
Pochodzenie danych
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
22
2
Ekosystemy Lądowe (siedliska
naturowe, gatunki, zbiorowiska
roślinne, zagrożenia)
wektor
3
WORP (Wstępna Ocena Ryzyka
Powodziowego)
wektor
4
5
6
7
8
Jednolite części wód
powierzchniowych i podziemnych,
hydrografia (MPHP)
Opracowanie Analiza Presji
Opracowanie Charakterystyka wód
podziemnych
Opracowanie Ocena stanu JCWP i
JCWPd
Opracowanie Cele środowiskowe
wektor
wektor
wektor
wektor
wektor
Wykaz wód z art. 6 RDW
Opracowanie Ocena potrzeb i
priorytetów
MasterPlany
wektor
12
Mapa topograficzna (wybrane
arkusze w zależności od potrzeb)
raster
(1:10 000)
13
Baza Danych Obiektów
Topograficznych (BDOT10k)
wektor
14
Geologia – baza danych o złożach
(granice, tereny i obszary złóż) +
GZWP
wektor
15
Maga geologiczna Polski bez
utworów kenozoiku
raster
(1:1 000 000)
16
Maga geologiczna Polski
raster
(1:500 000)
17
Osuwiska (SOPO) – mapy
uproszczone na poziomie
regionalnym
raster
18
Przeglądowa Mapa
geomorfologiczna Polski
raster
(1:500 000)
19
Natura 2000
wektor
20
Parki Krajobrazowe
wektor
21
Parki Narodowe
wektor
22
Rezerwaty Przyrody
wektor
23
Obszary Chronionego Krajobrazu
wektor
24
Zespoły przyrodniczo krajobrazowe
wektor
25
Siedliska – Lasy Państwowe i Biuro
Urządzenia Lasu
wektor
9
10
11
28
Siedliska – Wojewódzkie Zespoły
Specjalistyczne (WZS-y)
Siedliska w obrębie obszarów
ptasich
Korytarze ekologiczne
29
GIS - Mokradła
26
27
wektor
wektor
Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej
i Kartograficznej
Państwowy Instytut Geologiczny (Centralna
Baza Danych Geologicznych i Narodowe
Archiwum Geologiczne)
Instytut Geografii i Przestrzennego
Zagospodarowania PAN
Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
wektor
wektor
wektor
Instytut Biologii Ssaków PAN
wektor
Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w
Falentach
23
30
Dane z inwentaryzacji (w zależności
wektor
od potrzeb)
Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska (16)
31
Bioróżnorodność
raster
Zasoby European Environment Agency (EEA)
32
Populacja ptaków lęgowych
raster
Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
33
Klimat
raster
The World Bank oraz European Environment
Agency
34
Drogi, koleje, śródlądowe drogi
wodne
wektor
GDDKiA, PKP, Krajowy Zarząd Gospodarki
Wodnej, Ministerstwo Transportu,
Budownictwa i Gospodarki Morskiej,
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
35
Corine Land Cover
wektor
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
Rozumiemy, że Zamawiający przekaże dostępne bazy danych będące w jego zasobach oraz zapewni pełne
wsparcie w pozyskaniu powyższych danych z innych instytucji. Prezentowana lista danych przestrzennych,
jest listą otwartą Wykonawca nie wyklucza możliwości jej rozszerzenia, bądź modyfikacji w trakcie prac nad
dokumentem prognozy.
4.5 Postępowanie transgraniczne
Zgodnie z ustawą ooś (art. 113) podmiotem właściwym do prowadzenia procedury postępowania w sprawie
oddziaływania transgranicznego jest organ administracji opracowujący dokument, za pośrednictwem
Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska W tej sytuacji rola Wykonawcy sprowadza się do:




zidentyfikowania możliwości znaczącego oddziaływania transgranicznego,
wskazanie możliwości przeciwdziałania znaczącemu oddziaływaniu lub kompensacji skutków, o ile
pozwolą na to przedsięwzięcia objęte projektami PZRP,
powiadomienia Zamawiającego, w przypadku braku możliwości wyeliminowania znaczącego
oddziaływania,
przygotowania i przetłumaczenie (na język państwa narażonego) prognozy w części, która umożliwi
państwu narażonemu ocenę możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko.
4.6 Konsultacje społeczne
Konsultacje społeczne projektów PZRP oraz projektów prognoz oddziaływania na środowisko będą się
składać z następujących elementów:




przygotowanie planu konsultacji społecznych,
podania do publicznej wiadomości (poprzez ogłoszenie w sposób zwyczajowo przyjęty w siedzibie
organu, na stronie BIP i przez komunikat w prasie oraz na dedykowanej stronie internetowej
opracowanej przez Wykonawcę Prognozy) informacji o przystąpieniu do opracowania projektu
dokumentu i jego przedmiocie, możliwości zapoznania się z niezbędną dokumentacją sprawy oraz o
miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu, możliwości składania uwag i wniosków, sposobie i
miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie co najmniej 21-dniowy termin ich
składania, informacji o organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków, a także postępowaniu w
sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko (jeżeli jest prowadzone),
przyjmowania uwag i wniosków, które mogą być składane pisemnie, ustnie do protokołu lub w inny
sposób,
rozpatrzenie uwag i wniosków.
W trakcie tych konsultacji projekty PZRP i prognoz zostaną udostępnione zainteresowanym stronom i
społeczeństwu, a informacja o terminie i miejscu składania wniosków do dokumentów będzie podana do
publicznej wiadomości. Ponadto podczas spotkania lub kilku spotkań z zainteresowanymi środowiskami i
24
instytucjami oraz organizacjami społecznymi oraz ekologicznymi, dokonana zostanie przez Wykonawcę
prezentacja wyników prognoz oraz projektów PZRP (przy współpracy z Wykonawcą Części I i Wykonawcą
Części III, prezentacja projektów PZRP będzie po stronie Wykonawcy cz. I). Założono organizację spotkań
w siedzibach RZGW (siedem spotkań) lub innych obiektach właściwych lokalizacyjnie (do uzgodnienia z
Zamawiającym).
W ramach konsultacji społecznych, zgodnie z SIWZ, zorganizowane zostaną również 4 konferencje
uzgodnieniowe. Konferencje zostaną przeprowadzone w 4 różnych miastach wojewódzkich. Szczegóły
dotyczące konsultacji społecznych zostaną przedstawione w Produkcie 2.2.4.7 „Plan Konsultacji
Społecznych”.
Wykonawca Prognozy zobowiązuje się do udzielania wszelkiej pomocy i wyjaśnień w zakresie zagadnień
odnoszących się do treści i wniosków wskazanych w przygotowanych prognozach. Jeżeli na etapie
konsultacji projektów PZRP Wykonawcy części I zgłoszone zostaną uwagi dotyczące prognozy, zakłada się
ich niezwłocznie przekazane Wykonawcy w celu ustosunkowania się i/lub uwzględnienia w prognozie.
Wykonawca prognozy przygotuje raport z konsultacji społecznych. Dokument ten będzie zawierał:




opis przebiegu konsultacji (terminy, miejsca spotkań, liczba uczestników, liczba zgłoszonych uwag i
wniosków itp.),
sprawozdanie ze spotkań/konferencji,
bazę danych w postaci tabeli z zestawieniem wniesionych uwag i wniosków,
informację statystyczną dotyczącą wniesionych uwag i wniosków.
Ponadto, przewiduje się możliwość zamieszczenia na dedykowanej stronie internetowej (dotyczącej
projektu) ankiety, która byłaby jedną z możliwości zgłaszania uwag i wniosków w trakcie konsultacji
społecznych. Wówczas informacje otrzymane tą drogą (poprzez wypełnienie ankiety) byłyby automatycznie
przesyłane wprost do bazy danych.
Po analizie uwag i wniosków zgłoszonych w trakcie konsultacji (zestawienie tabelaryczne), przygotowana
będzie analiza statystyczna umożliwiająca wyciągnięcie wniosków z konsultacji, np. liczba uwag
dotyczących poszczególnych zlewni liczba uwag dotyczących poszczególnych rodzajów działań/zadań,
liczba uwag indywidualnych i zbiorowych, liczba uwag zgłoszonych przez podmioty międzynarodowe i z
innych państw itd.
Zgodnie z art. 42 ustawy ooś, po rozpatrzeniu uwag i wniosków, w porozumieniu z Zamawiającym,
Wykonawca przygotuje projekt uzasadnienia zawierającego informacje o udziale społeczeństwa w
postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim stopniu zostały uwzględnione
uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa.
Uwagi zgłoszone w ramach opiniowania dokumentów PZRP przez organy administracji publicznej zostaną
ujęte oddzielnie dla każdego z dorzeczy, a po konsultacji z Zamawiającym, uwzględnione w ostatecznych
wersjach PZRP.
Sposób postępowania z uwagami z procesu konsultacji społecznych przedstawia schemat poniżej.
25
Rysunek 7. Ogólna koncepcja sposobu rozpatrywania uwag
Koncepcja zestawienia, sposobu weryfikacji i uwzględniania wszystkich uwag oraz uzasadnień/opinii
merytorycznych do uwag, zgłaszanych w trakcie konsultacji tych dokumentów obejmuje przygotowanie
bazy danych zawierającej te informacje.
Baza danych składać się będzie z następujących informacji:







numer porządkowy,
data zgłoszonej uwagi i/lub wniosku,
nazwa instytucji zgłaszającej uwagi (osoby fizyczne (z możliwością anonimowego złożenia uwagi),
osoby prawne),
forma zgłoszonej uwagi i/lub wniosku (podczas spotkania/konferencji, listownie, e-mailowo itd.),
czy uwaga lub wniosek dotyczy PZRP czy prognozy do PZRP,
treść zgłoszonej uwagi lub wniosku,
streszczenie uwagi lub wniosku,
26



inne informacje umożliwiające późniejszą analizę statystyczną zgłoszonych uwag i wniosków
obejmujące między innymi takie dane jak:
o
typ instytucji (urząd, organizacja pozarządowa/stowarzyszenie, osoba fizyczna, wraz ze
wskazaniem podmiotów spoza terytorium Polski),
o
charakter uwagi lub wniosku (negatywne, pozytywne oraz indywidualny, zbiorowy),
o
tematyka uwagi lub wniosku,
o
lokalizacja działania/zadania (nazwa zlewni i nazwa gminy, której dotyczy uwaga lub
wniosek).
propozycje sposobu uwzględnienia uwagi i/lub wniosku (uwzględniona, uwzględniona częściowo,
nieuwzględniona),
sposób uwzględnienia uwagi w przyjętym dokumencie; w przypadku uwag nieuwzględnionych lub tylko
częściowo uwzględnionych zostanie podane szczegółowe uzasadnienie, uzgodnione wcześniej z
Zamawiającym.
27
5 Koncepcja opracowania prognozy oddziaływania na środowisko
projektów PZRP
5.1 Etapy realizacji prognoz
Zgodnie z ogólną koncepcją przedstawioną na Rysunku 6 przewiduje się następujące kluczowe etapy:
1. Ustalenie w szczególności celów rozwoju zrównoważonego a w szczególności ochrony środowiska
ustanowionych przez polityki i plany na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym,
istotnych z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposobów, w jakich te cele i inne
problemy środowiska powinny zostać uwzględnione podczas opracowywania dokumentu
2. Konsultacja z Wykonawcą cz. I Projektu kryteriów środowiskowych do analizy wielokryterialnej.
3. Ocena wyników analizy wielokryterialnej wariantów planistycznych w poszczególnych zlewniach w
zakresie kryteriów środowiskowych.
4. Wskazanie wariantu najkorzystniejszego środowiskowo (jako efekt weryfikacji wyników analizy
wariantów alternatywnych dla zlewni planistycznych i regionów wodnych) obszarów
5. Opracowanie projektów prognoz:







przygotowanie matryc oddziaływań typowych dla standardowych działań przeciwpowodziowych,
ocena wariantu preferowanego wskazanego w analizie wielokryterialnej oraz ocena wariantu
najkorzystniejszego środowiskowo (jeśli nie jest tożsamy z wariantem preferowanym),
wnioski z oceny w/w wariantów,
ocena oddziaływań skumulowanych na poziomie regionu wodnego i dorzecza,
ocena skutków braku realizacji dokumentu PZRP – na poziomie dorzecza,
wskazanie działań prewencyjnych, ograniczających i kompensujących,
wskazanie sposobów monitorowania skutków realizacji postanowień dokumentu
1. Konsultacje projektów prognoz.
2. Opracowanie końcowej wersji prognozy.
Ogólną koncepcję przedstawiono na rysunku poniżej.
28
Rysunek 8
Koncepcja realizacji prognoz
Poszczególne etapy omówiono poniżej.
5.2 Cele ochrony środowiska rozważane w ramach SOOŚ
Podstawowym celem SOOŚ jest ocena planów zrządzania ryzykiem powodziowym i wskazanie
odpowiedniej opcji, z punktu widzenia oddziaływania na środowisko oraz wskazanie metod minimalizacji
zidentyfikowanych w procesie oceny negatywnych oddziaływań. Rolą Wykonawcy nie będzie ocena
skuteczności (z punktu widzenia realizacji celów wyznaczonych w PZRP) wybranych w planach wariantów.
Cele strategiczne rozwoju zrównoważonego, w tym ochrony środowiska wynikające z przyjętych
dokumentów strategicznych i wiążące dla PZRP są następujące:








Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa ludzi,
Wspieranie osiągnięcia dobrego stanu/potencjału ekologicznego wód (RDW),
Ochrona bioróżnorodności /unikanie strat, a jeśli to możliwe poprawa warunków siedliskowych i
warunków rozwoju gatunków flory i fauny w zlewni (Strategia Bioróżnorodności i Dyrektywa
siedliskowa),
Ochrona, a jeśli to możliwe poprawa walorów krajobrazowych i wizualnych w zlewni
(Konwencja Krajobrazowa),
Ochrona, a jeśli to możliwe zmniejszenie zagrożenia dla dziedzictwa kulturowego w zlewni,
Minimalizacja ryzyka ze strony obiektów mogących stanowić źródło zanieczyszczenia środowiska ochrona gleb i powierzchni ziemi (proponowana przez KE strategia tematyczna i projekt dyrektywy
dotyczącej ochrony gleby, Polityka Ekologiczna Państwa),
Zmniejszenie wrażliwości na zmiany klimatyczne i inne przyszłe wyzwania (Strategia Klimatyczna UE).
Cele zrównoważonego rozwoju muszą również uwzględniać aspekty gospodarcze, w tym dobra
materialne, złoża itd.
Ocena realizacji celów strategicznych rozwoju zrównoważonego następuje poprzez odpowiedź na pytania
kryterialne (ocenne) – w odniesieniu do dwóch zagadnień:
29


struktury i jakości ocenianego dokumentu w odniesieniu do celów strategicznych zrównoważonego
rozwoju
oddziaływania na poszczególne aspekty środowiska do których odnoszą się cele strategiczne
zrównoważonego rozwoju
Zidentyfikowane cele ochrony środowiska stanowią podstawę programową na dalszych etapach oceny w
ramach procedury SOOŚ.
5.3 Analiza wielokryterialna wariantów planistycznych w poszczególnych
zlewniach planistycznych
Przyjęto podejście, że SOOŚ powinna łączyć się z procesem tworzenia PZRP na jak najwcześniejszym
etapie. W tym celu przewidziano skonsultowanie przygotowanych przez Wykonawcę cz. I kryteriów oceny
środowiskowej przed ich ostateczną akceptacją przez Zamawiającego. Umożliwi to zapewnienie zgodności
metodologii oceny w ramach analizy wielokryterialnej w cz. I Projektu z wymaganiami procesu SOOŚ. W
wyniku oceny i weryfikacji rezultatów analizy wielokryterialnej, możliwe będzie wyłonienie wśród
przedstawionych wariantów planistycznych wariantu najkorzystniejszego z punktu widzenia ochrony
środowiska w zlewni planistycznej.
Wykonawca SOOŚ w wyniku odbytych spotkań z przedstawicielem zespołu środowiskowego cz. I Projektu
zaakceptował przedstawione propozycje zmian kryteriów środowiskowych w stosunku do metodyki PZPR,
zaprezentowanej przez Zamawiającego na etapie SIWZ.
Obecne podejście, zaproponowane przez Wykonawcę cz. I, w pełni wpisuje się w zasadę zrównoważonego
rozwoju i metodologię oceny w ramach SOOŚ, co zapewnia spójność oceny i weryfikacji wyników z
procesem oceny strategicznej.
Rezultatem przeprowadzonej w cz. I Projektu analizy wielokryterialnej (AWK) alternatywnych wariantów
będzie wybór preferowanego wariantu planistycznego w danej zlewni.
Rezultatem oceny i weryfikacji wyników AWK będzie wskazanie wariantu najkorzystniejszego ze względu
na ochronę środowiska. Przewiduje się, że w zdecydowanej większości przypadków będzie on tożsamy z
wariantem preferowanym. W przypadku zaistnienia różnic, dalszej ocenie poddane zostaną oba warianty, tj.
preferowany i najkorzystniejszy środowiskowo. Przyjęcie wariantu preferowanego innego niż
najkorzystniejszy środowiskowo będzie wymagało uzasadnienia przez Wykonawcę części I, z określeniem
przyczyn takiego wyboru i potwierdzeniem spełniania kryteriów dopuszczających taki wybór.
5.4 Opracowanie prognozy
Na podstawie przeprowadzonego rozpoznania, przyjęto, że wszystkie analizy w obrębie zlewni
planistycznych będą ograniczone do wyznaczonych na podstawie danych projektu ISOK zasięgów fali
powodziowej o prawdopodobieństwie wystąpienia p=0,2%) oraz ich sąsiedztwa. Dodatkowo rozważa się
dodanie buforu ograniczającego obszar do analiz w odległości 1 km od każdej ze stref (w uzasadnionych
przypadkach).
W celu ujednolicenia podejścia dla obszarów wszystkich dorzeczy, większość analiz SOOŚ będzie
prowadzona z wykorzystaniem Systemów Informacji Geograficznych (GIS).
5.4.1 Macierz oddziaływań standardowych
Wyjściowym etapem opracowania prognozy będzie opracowanie narzędzia pomocniczego do analizy
wariantów planistycznych tj. macierzy oddziaływań standardowych. Wykorzystana w procesie SOOŚ
macierz będzie opierała się na relacji: „Źródło oddziaływania” – „Ścieżka oddziaływania” – „Rodzaj
oddziaływania (Receptor)” .
30
Źródło
oddziaływania
Receptor
Droga w środowisku (bezpośrednia lub pośrednia)
Macierz oddziaływań standardowych będzie oceniać poszczególne działania zaproponowane w katalogu 70
działań podstawowych przedstawionych w PZRP, pod kątem oddziaływania na receptory jakie wchodzą w
zakres oceny SOOŚ. Poniżej przedstawiono prawdopodobne oddziaływania na receptory, które będą
analizowane w ramach oceny SOOŚ:
1. Wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi;
2. Wpływ na bioróżnorodność, florę i faunę;
3. Wpływ na powierzchnię ziemi i gleby;
4. Wpływ na wody powierzchniowe i podziemne;
5. Wpływ na powietrze i zmiany klimatyczne (oraz odporność na zamiany klimatu);
6. Wpływ na dobra materialne;
7. Wpływ na dziedzictwo kulturowe (zabytki i archeologia);
8. Wpływ na krajobraz.
5.4.2 Macierz oceny wariantów
Głównym elementem prognoz będzie macierz oceny wariantów.
W ramach prognozy oddziaływania na środowisko w poszczególnych zlewniach oceniane będą:
 Wariant preferowany– wskazany na podstawie AWK – na poziomie zlewni,
 Wariant najkorzystniejszy środowiskowo – wskazany na podstawie wyników AWK – na poziomie
zlewni,
 Wariant niepodejmowania realizacji planu zarządzania ryzykiem powodziowym – na poziomie dorzecza
(wariant zerowy).
Sposób określenia występowania przestrzennych kolizji podejmowanych działań z receptorami
środowiskowymi, które mogą wiązać się z wystąpieniem znaczących oddziaływań na środowisko wariantów
wybranych w drodze analizy wielokryterialnej będzie wykonany z wykorzystaniem oprogramowania GIS
poprzez zastosowanie odpowiednich algorytmów oraz uwzględnieniem czynników determinujących ten
wpływ. Metodyka analizy wariantów pod kątem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko
opracowana została tak aby uwzględniała możliwe powiązania między wszystkimi występującymi
oddziaływaniami mogącymi powstać w wyniku realizacji wariantów oraz wszystkimi receptorami tych
oddziaływań ujętymi w macierzy oddziaływań standardowych. Sposób określenia powiązania wariantów z
receptorami i potencjalnym wpływem na nie składa się z trzech poziomów.
1. Pierwszy poziom określa, jakimi czynnikami i parametrami można zbadać sposób oddziaływania na
receptor. Powstała dzięki temu macierz z przypisanymi dla każdego receptora elementami, jakie będą
analizowane pod względem potencjalnego wpływu (uwzględnia to również zasięg geograficzny
receptora). Wytypowano również, które warstwy tematyczne GIS będą reprezentować dany parametr
opisujący receptor oraz dokonano selekcji i agregacji atrybutów charakteryzujących owe parametry.
2. Drugi poziom określa, w jaki sposób definiowane będą oceny wpływu na receptor w zależności od
otrzymanego wyniku analiz dla konkretnego parametru.
Zastosowane zostaną następujące oznaczenia oceny wpływu na poszczególne receptory:
Wpływ na receptory
Znacząco pozytywne
+++
Znacząco negatywne
--31
Umiarkowanie pozytywne
++
Umiarkowanie negatywne
--
Nieznacznie pozytywne
+
Nieznacznie negatywne
-
Neutralne
0
1. Trzeci poziom to szczegółowe metody określania wpływu na wybrane parametry danego receptora.
Niektóre czynniki takie jak na przykład obszary Natura 2000 rozpatrywane jako parametr definiujący
receptor, bioróżnorodność, faunę i florę wymagają indywidualnego podejścia. Należy przeanalizować,
w jaki sposób obszary Natura 2000 będą reagować na potencjalne zmiany wynikające z realizacji
wybranego wariantu. Chodzi między innymi o przypadki kiedy poprzez realizację danej inwestycji
efektem będzie osuszenie lub odcięcie od dostępu do wody obszarów naturowych wymagających na
przykład okresowego zalewania. Działania mogą negatywnie wpływać na przedmiot ochrony
obszarów Natura 2000 także bez względu na jego bezpośrednią zależność od wód (np. ciepłolubne
murawy napiaskowe).
Cały proces porównywania określania wpływu będzie przebiegał z wykorzystaniem modelu
geoprzetwarzania stworzonego w oprogramowaniu ArcGIS uwzględniającego wszystkie niezbędne warstwy
tematyczne oraz warunki oceny określone w macierzach oddziaływań i tabelach charakteryzujących wpływ
na receptory. Wyniki z modelu geoprzetwarzania będą każdorazowo weryfikowane pod względem jakości i
spójności z przyjętymi założeniami oddzielnie dla każdej zlewni planistycznej i przewidzianych w jej
granicach wariantów planistycznych. Oceny wpływu na poszczególne parametry receptorów będą
ujednolicane do oceny wpływu przewidzianego wariantu na każdy receptor.
P
onadto każdy z wariantów zostanie oceniony pod względem poniższych kryteriów charakteryzujących
wpływ również w drodze analizy wykonywanej przez model geoprzetwarzania:
1. Horyzont czasowy
 K – Krótkoterminowy 0 – 6 lat
 Śr – Średnioterminowy 6 – 12 lat
 D – Długoterminowy 12+ lat
2. Zasięg wpływu
 L – Lokalny – zlewnia
 R – Regionalny – Region
 K – Krajowy – Dorzecze
Jako wynik oceny wariantów zastosowana zostanie macierz wynikowa (przykład poniżej):
Receptory
Wariant preferowany
Zdrowie i bezpieczeństwo
ludzi
Bioróżnorodność, flora i fauna
Powierzchnia ziemi i gleby
+++
––
+
Wariant
środowiskowy
+
--
Wariant nie
podejmowania
realizacji planu
+
–
++
32
Wody powierzchniowe i
podziemne
Powietrze i zmiany
klimatyczne
Dobra materialne
+++
+ + + ___
–––
Dziedzictwo kulturowe
+++
+++
–––
Krajobraz
+
+
0
+
+
0
0
0
W oparciu o wyniki analiz określone zostaną rozwiązania minimalizujące oddziaływanie na środowisko i
działania kompensacyjne, o ile będą wymagane. Określone zostaną również zasady monitorowania.
33
6 Etapy realizacji SOOŚ
6.1 Etap I: Opracowanie projektów prognoz oddziaływania na środowisko dla
projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów
dorzeczy
6.1.1 Podetap 0: Prace przygotowawcze
W ramach prac przygotowawczych opracowano Plan Realizacji Projektu który definiuje zakres, role
i sposób realizacji części II Projektu zgodnie z wymaganymi zawartymi w SIWZ.
6.1.2 Podetap I: Działania wstępne
W ramach podetapu I zostaną przygotowane następujące produkty:
 Zaktualizowany harmonogram prac
 Metodyka przygotowania prognoz
 Raport z uzgodnień zakresu i stopnia szczegółowości prognoz oddziaływania na środowisko uzgodniony
z instytucjami odpowiedzialnymi za opracowanie PZRP
 Wniosek o opinie w sprawie zakresu prognoz do GDOŚ, GIS i UM
 Raport z uzgodnień zakresu i stopnia szczegółowości prognoz oddziaływania na środowisko uzgodniony
z instytucjami i GDOŚ, GIS i UM
 Plan Konsultacji Społecznych
 Zawiadomienie o przystąpieniu do opracowania prognoz
 Raport zawierający opis procedury dotyczącej transgranicznego oddziaływania na środowisko
W ramach tego podetapu przygotowane zostaną projekty prognoz oddziaływania na środowisko dla
projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy (w tym planów dla regionów
wodnych), z uwzględnieniem wymagań ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na
środowisko oraz Dyrektywy 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu, niektórych planów i programów na
środowisko.
Podetap ten obejmuje następujące działania:
 Działanie 1: Przygotowanie projektów prognoz dla planów zarządzania ryzykiem powodziowym na
podstawie materiałów przekazanych Wykonawcy przez Wykonawcę projektów PZRP, zgodnie z
uzgodnionym harmonogramem (wersja „do konsultacji instytucjonalnych”).
 Działanie 2: Konsultacje projektów prognoz z Zamawiającym, Regionalnymi Zarządami Gospodarki
Wodnej, Urzędami Morskimi.
 Działanie 3: Przygotowanie projektów prognoz planów zarządzania ryzykiem powodziowym w dorzeczu
Wisły, Odry i Pregoły.
Zakres Prognozy będzie wynikać z obowiązujących regulacji prawnych oraz opinii organów ochrony
środowiska. Zostanie on uzupełniony i poszerzony o problemy/pytania badawcze, których celem będzie
wsparcie procesu sporządzania prognozy i przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na
środowisko projektów PZRP.
Poniżej przedstawiono wstępną listę pytań kryterialnych która będzie podstawa do wyłonienia potencjalnie
istotnych zagadnień i oddziaływań będących przedmiotem oceny strategicznej.
34
Pytania dotyczące dokumentu
14. Czy diagnoza stanu obecnego została przygotowana z uwzględnieniem aspektów środowiskowych?
15. Czy zostały zaproponowane cele związane z ograniczeniem ewentualnego negatywnego wpływu na
środowisko?
16. Czy (i jeśli tak, to na ile) zostało skwantyfikowane oddziaływanie na środowisko proponowanych celów
i działań?
17. Czy zostały opracowano i przedstawiono sposób monitorowania znaczącego wpływu na środowisko,
wynikającego z realizacji programu?
Pytania dotyczące środowiska
Pytania stanowiące kryteria oceny w odniesieniu do celów strategicznych ekorozwoju przedstawiono w
tabeli
Nr
Cele strategiczne ekorozwoju
Pytania określające kryteria oceny wpływu na
środowisko
1 Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa ludzi
 Czy proponowane działania wpłyną na
bezpieczeństwo ludzi (zagrożenie życia)
zdrowie ludzi
 Czy i w jakim stopniu planowane
działania wpłyną na stan powietrza:
18.
2 Wspieranie osiągnięcia dobrego
stanu/potencjału ekologicznego wód,
osiągniecie celów środowiskowych
JCW
zasoby i jakość wód powierzchniowych
(w tym morskich) i podziemnych
3 Ochrona bioróżnorodności
4 Ochrona, a jeśli to możliwe poprawa
walorów krajobrazowych i wizualnych w
zlewni
5 Ochrona, a jeśli to możliwe zmniejszenie
zagrożenia dla dziedzictwa kulturowego
 Czy proponowane działania przyczynią
się do zachowania lub wzmocnienia
bioróżnorodności
 Czy nastąpi poprawa warunków
siedliskowych i warunków rozwoju
gatunków flory i fauny
 Czy proponowane działania wpłyną
negatywnie na obszary objęte ochroną?
(zgodność z planami ochrony)
 Czy proponowane działania uwzględniają
potrzebę ochrony przyrody i krajobrazu
przyrodniczego
 Czy proponowane działania będą
znacząco oddziaływać lub sprzyjać
tworzeniu oraz właściwemu
funkcjonowaniu systemu obszarów
chronionych Natura 2000
 Czy walory wizualne, kulturowe i
rekreacyjne krajobrazu ulegną zmianie
 Czy proponowane działania będą miały
wpływ na dziedzictwo kulturowe
(zabytki kultury, zabytki
35
6 ochrona gleb i powierzchni ziemi
7 Zmniejszenie wrażliwości i przygotowanie
na zmiany klimatyczne
8 Rozwój gospodarczy i ochrona dóbr
materialnych,
archeologiczne)
 Czy zmieni się ryzyko zanieczyszczenia
gleb w wyniku powodzi
 Czy zostaną uszczuplone lub
zdegradowane gleby rolne i leśne
 Czy planowane działania uwzględniają
adaptację do zmian klimatu
 Czy chronione są zasoby mineralne (złoża
w korytach rzek, wody mineralne)
 Czy proponowane działania będą miały
wpływ na dobra materialne o dużym
znaczeniu (Zabezpieczenie kluczowej
infrastruktury. Wpływ na
nieruchomości),
Ponadto konieczna jest odpowiedź na pytania:
 Czy w wyniku realizacji działań przewidzianych w PZRP przewiduje się powstanie istotnych
oddziaływań na środowisko o charakterze skumulowanym?
 Jakie środki minimalizujące należy podjąć w przypadku wystąpienia negatywnych oddziaływań?
Macierz oddziaływań standardowych będzie oceniać poszczególne działania zaproponowane w katalogu 70
działań podstawowych przedstawionych w PZRP, pod kątem realizacji lub godności z celami strategicznych
zrównoważonego rozwoju, w tym również będzie identyfikować potencjalne, znaczące oddziaływania
(negatywne i pozytywne) na receptory przyrodnicze – jako podstawę do oceny zgodności z celami
zrównoważonego rozwoju .
Prowadzone analizy (w tym oddziaływań skumulowanych oraz wariantów ustaleń projektu dokumentu) oraz
zalecenia (np. odnośnie środków minimalizujących negatywne oddziaływania, czy środków
kompensujących) będą dostosowane stopniem szczegółowości do stopnia szczegółowości zapisów
projektowanego dokumentu. Zostaną przeanalizowane wszystkie zagadnienia zawarte w projektowanym
dokumencie oraz zachodzące pomiędzy nimi relacje.
W sytuacji, gdy w rezultacie ogólnych analiz okaże się, że dane zagadnienie może zostać zbadane w
pogłębiony, umożliwiający wyciągnięcie praktycznych wniosków sposób już na etapie strategicznym, takie
badanie zostanie przeprowadzone.
Jeżeli do projektu przed jego przyjęciem zostaną wprowadzone zapisy szczegółowe, np. dotyczące
konkretnych inwestycji, analizy tych zagadnień zostaną poszerzone adekwatnie do stanu wiedzy na temat
tych zamierzeń oraz warunków (w tym środowiskowych) ich realizacji.
Prognozy będą oceniać skumulowane efekty/oddziaływania działań niezbędnych do realizacji na obszarze
dorzecza (w tym regionu wodnego).
Prognozy oddziaływania na środowisko projektów planów będą:
 odnosić się do raportów wykonanych dla poszczególnych projektów,
 zawierać rekomendacje rozwiązań mających na celu zapobieganie i ograniczanie negatywnych
oddziaływań na środowisko, wynikających z realizacji PZRP,
 zawierać zalecenia, co do brakujących rozwiązań pro-środowiskowych,
 zawierać propozycje odnośnie sposobu monitorowania znaczącego wpływu na środowisko,
wynikającego z realizacji programu celem określenia na wczesnym etapie nieprzewidzianego,
niepożądanego wpływu oraz możliwości podjęcia odpowiedniego działania naprawczego,
 zawierać powiązanie z innymi dokumentami wykonywanymi dla opracowania planów zarządzania
ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych (np. Metodyka opracowania
36
planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy i regionów wodnych, analiza
obecnego systemu ochrony przeciwpowodziowej),
 zawierać informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, propozycje dotyczące
przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu i
częstotliwości jej przeprowadzania oraz streszczenie w języku niespecjalistycznym.
Prognozy projektów planów będą zawierać streszczenia w języku niespecjalistycznym uwzględniające m.in.
zagadnienia: rozwiązania alternatywne, rodzaje oddziaływań, oddziaływania skumulowane, zmiany klimatu
wraz działaniami mitygacji i adaptacji, zachowanie różnorodności biologicznej, oddziaływania
transgranicznego - w języku polskim i angielskim.
Prognozy projektów planów zostaną przetłumaczone na języki krajów sąsiednich, biorących udział w
postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko (jeśli taka konieczność zostanie
stwierdzona przez organ).
Zgodnie z wymaganiem Zamawiającego prace nad przygotowaniem projektów prognoz zostaną rozpoczęte
przed otrzymaniem ostatecznej wersji projektów planów zarządzania ryzykiem powodziowym. Na bieżąco
będą przekazywane Wykonawcy materiały opracowane przez Wykonawcę Części I.
6.2 Etap II: Opracowanie prognoz oddziaływania na środowisko dla projektów
planów zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszarów dorzeczy
6.2.1 Podetap I: Opiniowanie prognoz oddziaływania na środowisko dla projektów PZRP
przez właściwe organy
Projekty prognoz zostaną przedstawione do opiniowania właściwym organom przez organ prowadzący
postępowanie, zgodnie z art 54.1. ustawy o ooś.
6.2.2 Podetap II: Konsultacje społeczne
Przygotowanie, przeprowadzenie i czynny udział w konsultacjach społecznych projektów prognoz
oddziaływania na środowisko
Działanie 1: Konsultacje nieformalne – przez cały czas trwania prac nad SOOŚ.
Działanie 2: Przygotowanie i utrzymanie strony internetowej.
Działanie 3: Przygotowanie zawiadomienia, zgodnego z art. 39 ustawy ooś oraz zawierającego informację o
planowanych konferencjach oraz miejscach publikacji i wyłożenia dokumentów. W ramach konsultacji
formalnych.
Działanie 4. Uzyskanie akceptacji Zamawiającego co do treści zawiadomienia.
Organ prowadzący postępowanie zapewni możliwość udziału społeczeństwa w strategicznej ocenie
oddziaływania, a w szczególności zawiadomi zainteresowane społeczeństwo o miejscach wyłożenia
dokumentów oraz możliwości i sposobie składania uwag w ramach SOOŚ.
Działanie 5: Uczestnictwo w konsultacjach formalnych prowadzonych przez organ, z godnie z wymaganiami
art 54 ustawy ooś i działu II rozdział 1 i 3 tejże ustawy..
Działanie 6: Przygotowanie i realizacja konferencji.
Działanie 7. Uwzględnienie uwag do prognoz, wniesionych w ramach konsultacji społecznych. Przekazanie
dokumentu i uzgodnienie z Zamawiającym.
 Konsultacje nieformalne będą obejmować:
a. informowanie społeczeństwa o postępach prac przez cały okres prac nad Prognozą,
37
b. przygotowanie strony internetowej (dostępna ze strony głównej KZGW), na której prezentowane będą
postępy prac nad Prognozą,
c. przyjmowanie uwag i wniosków, które mogą być składane pisemnie, ustnie do protokołu, drogą
elektroniczną poprzez stronę internetową lub w inny sposób
d. sukcesywna aktualizacja informacji dot. toczącej się procedury SOOŚ - zamieszczanie na stronie
internetowej, informacji, m.in. nt.: uzgodnień zakresu Prognoz z GDOŚ oraz GIS; (zamieszczanie
dodatkowej dokumentacji i informacji na stronie internetowej odbywać się będzie po uprzedniej
akceptacji ze strony Zamawiającego),
e. udostępnienie projektów prognoz zainteresowanym stronom.
Proces nieformalnych konsultacji społecznych (w tym informowania) prowadzony będzie przez cały okres
trwania projektu, przy czym zasadnicza prezentacja projektów prognoz będzie trwała co najmniej sześć
miesięcy.
 Konsultacje formalne zgodne z wymaganiami i procedurami określonymi w ustawie ooś
wymagające m.in. podanie do publicznej wiadomości (poprzez ogłoszenie w sposób zwyczajowo
przyjęty w siedzibie organów i instytucji związanych z opracowaniem i realizacją planów
zarządzania ryzykiem powodziowym, na stronie BIP i przez komunikat w prasie oraz na stronie
internetowej organów i instytucji oraz na stronie powstałej na potrzeby Zamówienia, informacji o
przystąpieniu do opracowania projektu dokumentu i jego przedmiocie, możliwości zapoznania się z
niezbędną dokumentacją sprawy oraz o miejscu, w którym jest ona wyłożona do wglądu, możliwości
składania uwag i wniosków, sposobie i miejscu składania uwag i wniosków, wskazując jednocześnie
co najmniej 21-dniowy termin ich składania, organie właściwym do rozpatrzenia uwag i wniosków,
postępowaniu w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko (jeżeli jest prowadzone): W
ramach konsultacji formalnych zorganizowanie i przeprowadzenie 4 konferencji uzgodnieniowych w
4 różnych miastach wojewódzkich w zakresie i terminach określonych w SIWZ; zarówno sposób jak
i termin przygotowania konferencji będą uzgodnione z Zamawiającym. W ramach konferencji
przedstawiona zostanie prezentacja wyników prognoz oraz projektów planów zarządzania ryzykiem
powodziowym (przy współpracy z Wykonawcą Części I i Wykonawcą Części III Zamówienia
opisanego w SIWZ). Materiały i prezentacje zostaną przygotowane przez Wykonawcę. Dokładna
agenda spotkań zostanie ustalona z Zamawiającym przed ich organizacją. Wykonawca zapewnia
obecność podczas konferencji właściwych ekspertów, a także rejestrowanie zgłaszanych uwag i
wniosków.
6.2.3 Podetap III: Uwzględnienie w prognozie oddziaływania na środowisko projektów
planów uwag do projektów prognoz dla planów zarządzania ryzykiem powodziowym
dla obszarów dorzeczy, w tym dla i regionów wodnych, wniesionych w ramach
konsultacji społecznych
Uwagi do projektów prognoz oddziaływania na środowisko dla planów zarządzania ryzykiem powodziowym
dla obszarów dorzeczy, w tym dla regionów wodnych, wniesione w ramach konsultacji społecznych zostaną
podsumowane w raporcie z konsultacji społecznych. Opracowane zostanie również uzasadnienie
zawierające informacje o udziale społeczeństwa w powstępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte
pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem
społeczeństwa (zgodnie z art 42.2. ust. o ooś). W razie dużej liczby zmian przeprowadzone zostanie
ponowne udostępnienie skorygowanego dokumentu prognozy społeczeństwu celem ponownego zebrania
uwag. Uwagi te zostaną uwzględnione w wersji końcowej prognoz.
6.2.4 Podetap IV: Sporządzenie wersji końcowych prognoz
38
Działanie 1: Opracowanie końcowych wersji prognoz planów zarządzania ryzykiem powodziowym w
dorzeczu Wisły, Odry i Pregoły.
Działanie 2: Opracowanie podsumowania procesu konsultacji społecznych.
W ramach podetapu sporządzone zostaną wersje końcowe Prognoz, uwzględniające opinie właściwych
organów i uwagi zgłoszone w procesie konsultacji społecznych.
W raporcie z konsultacji społecznych przedstawione zostanie uzasadnienie uwzględnienia lub nie uwag
zgłoszonych w ramach uzgodnień z organami oraz w trakcie konsultacji społecznych (informacje o udziale
społeczeństwa w postępowaniu oraz o tym, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie
zostały uwzględnione uwagi i wnioski zgłoszone w związku z udziałem społeczeństwa).
Ostateczne wersje Prognoz będą w języku polskim i angielskim.
Końcowe wersje prognoz zawierać będą:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
streszczenie prognozy – nie więcej niż 5 stron A4;
spis treści;
wprowadzenie;
analiza stanu bieżącego;
prezentacja wariantów alternatywnych;
opis wyników przeprowadzonych badań;
wnioski i rekomendacje (w formie tabeli);
aneksy przedstawiające zestawienia i analizę danych;
opis wybranej i zastosowanej metodologii oraz źródła informacji wykorzystywanych w badaniu;
propozycje metod i sposobu prowadzenia monitoringu skutków realizacji postanowień przyjętego
programu w zakresie jego oddziaływania na środowisko.
6.2.5 Podetap V: Sporządzenie pisemnego podsumowania o sposobie uwzględnienia wyników
strategicznych ocen oddziaływania na środowisko
Działanie 1: Przygotowanie podsumowania procesu strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Działanie 2: Przygotowanie pisemnego podsumowania i przekazanie go organom opiniującym.
Działanie 3: Zamieszczenie informacji o dokumencie i pisemnym podsumowaniu na stronach www.
W ramach podetapu sporządzone zostanie pisemne podsumowanie o sposobie uwzględnienia wyników
strategicznych ocen oddziaływania na środowisko zawierających pisemne uzasadnienie wyboru przyjętego
dokumentu w odniesieniu do: rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, sposobu uwzględnienia w
dokumencie strategicznym ustaleń zawartych w prognozie OOŚ, opinii właściwych organów, uwag i
wniosków zgłoszonych przez społeczeństwo, wyników postępowania dotyczącego transgranicznego
oddziaływania na środowisko (jeżeli było przeprowadzone) oraz propozycji metod i częstotliwości
przeprowadzania monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu.
39
7 Proponowana struktura dokumentacji
Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektów PZRP w obszarze dorzecza zawierała będzie:
 Analizy w obszarze regionu wodnego,
 Dokumentację dodatkową dla obszaru dorzecza,
 Dokumentację mapową dla obszaru dorzecza.
Rysunek 9
Struktura prognozy
Uszeregowanie informacji w ramach poszczególnych elementów dokumentacji przedstawiono poniżej:

Prognoza dla obszaru dorzecza:
o podstawa, cel, zakres prognozy,
o struktura dokumentacji,
o cele planu zarządzania ryzykiem powodziowym oraz powiązania z innymi planami,
o istniejące problemy dotyczące środowiska istotne z punktu widzenia planu,
o cele ochrony środowiska istotne z punktu widzenia planu oraz sposób ich osiągnięcia,
o skumulowane oddziaływanie działań wynikających z realizacji celów PZRP,
o zagadnienia społeczne i konsultacje społeczne,
o oddziaływanie transgraniczne,
o zapobieganie, redukcja i kompensacja oddziaływania na poziomie dorzecza,
o środki w zakresie monitoringu,
o dokumentacja GIS w obszarze dorzecza.
40
o
analiza oddziaływania skutków wdrożenia planu na obszarze poszczególnych zlewni:
 warianty planistyczne,
 wpływ na bioróżnorodność biologiczną (oraz faunę i florę),
 wpływ na zdrowie ludzi,
 wpływ na powierzchnię ziemi,
 wpływ na wody powierzchniowe i podziemne, w tym na osiągnięcie celów RDW,
 wpływ na powietrze,
 wpływ na dobra kultury,
 wpływ na krajobraz,
 odporność na zmiany klimatyczne.
o
niezbędne środki w celu zapobiegania, redukcji i kompensacji wystąpienia niepożądanych
negatywnych skutków w środowisku,
podsumowanie oceny wariantów i wyboru opcji preferowanej z uzasadnieniem,
opis trudności napotkanych w trakcie oceny,
dokumentacja GIS w obszarze poszczególnych zlewni, regionów wodnych i dorzecza.
o
o
o

Dokumentacje wspólne:
o metodyka,
o ogólny opis stanu środowiska w Polsce (raport bazowy) z odniesieniem do obszaru objętego
oceną,
o dokumentacja w zakresie oddziaływania transgranicznego,
o dokumentacja w zakresie konsultacji społecznych,
o źródła informacji.
Wykonawca prognozy zastrzega, że w toku rozwoju projektu, struktura dokumentacji oraz szczegółowe
podejście metodyczne może ulegać modyfikacjom w celu zapewnienia adekwatności prowadzonych analiz,
poprawy czytelności i przejrzystości dokumentów Prognoz oraz ich spójności z dokumentami PZPR.
41

Metodyka strategicznej oceny oddziaływania na

Transkrypt

Podobne dokumenty

Komentarz do Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym 1

Projekt „Przygotujmy się razem! Społeczne konsultacje zarządzania

KFW Kluczowe wnioski PZRP

Konsultacje w sprawie Planów Zarządzania Ryzykiem Powodziowym

Recenzja rozprawy doktorskiej mgr. Krzysztofa Pysznego „Systemy

Zarządzanie Ryzykiem Powodziowym