informatyka w procesach decyzyjnych na przykładzie hurtowni danych

Karol SCHMIDT
Marian KOPCZEWSKI
Politechnika KoszaliĔska
INFORMATYKA W PROCESACH
DECYZYJNYCH NA PRZYKàADZIE
HURTOWNI DANYCH
1. WstĊp
Rozwój technologii informatycznych coraz bardziej pomaga przedsiĊbiorstwom
staü siĊ bardziej dochodowymi i konkurencyjnymi. Zdobywanie przewagi nad
konkurencją wymaga od przedsiĊbiorstw przyspieszania procesu podejmowania
decyzji, tak, aby szybko mogáy one reagowaü na zmiany. Kluczowym w przyspieszaniu procesu podejmowania decyzji jest posiadanie, w odpowiednim czasie, wáaĞciwej i áatwo dostĊpnej informacji.
Gáównym celem niniejszego artykuáu jest przedstawienie hurtowni danych
jako elementu wspomagania podejmowania decyzji, której celem bĊdzie wspomaganie analiz rynkowych, a w szczególnoĞci umoĪliwienie szybkiego dostĊpu
do wszelkiego rodzaju danych związanych z dziaáalnoĞcią przedsiĊbiorstwa.
2. Ogólna charakterystyka systemów informacyjnych
KaĪdy decydent powinien byü Ğwiadomy tego, Īe doskonaáy sprzĊt komputerowy
jest jedynie pewnym potencjaáem, który moĪe byü wykorzystany dopiero po uruchomieniu odpowiednich systemów informatycznych. Nasuwa siĊ wiĊc wniosek,
Īe komputer jest tak dobry, jak dobre jest jego oprogramowanie, które powinno
umoĪliwiü zebranie, okreĞlenie, zarchiwizowanie, analizĊ i dystrybucjĊ kluczowych informacji niezawodnych w procesie decyzyjnym. Dynamicznie rozwijające
siĊ organizacje, które juĪ dysponują systemami informacyjnymi, by wkroczyü na
wyĪszy poziom zarządzania, redukowaü koszty, efektywniej obsáugiwaü klienta,
a szczególnie podejmowaü racjonalne decyzje, korzystają z hurtowni danych.
Za system informacyjny uwaĪamy formalny system komputerowy dokonujący
wyboru, udostĊpniania i integracji pochodzących z róĪnych Ĩródeá danych po to, by
w odpowiednim czasie dostarczyü informacje niezbĊdne do podejmowania decyzji.
SpoĞród wielu systemów informacyjnych w procesach decyzyjnych najwaĪniejszymi są:
– systemy informowania kierowania (SIK), które dostarczają informacje
o przeszáoĞci, teraĨniejszoĞci, przewidywanej przyszáoĞci oraz o istotnych
zdarzeniach wewnątrz i na zewnątrz organizacji,
144
Karol Schmidt, Marian Kopczewski
– systemy wspomagania decyzji (SWD), interaktywne systemy przetwarzania
i prezentacji danych skáadające siĊ z baz modeli i baz danych,
– systemy eksperckie (SE), których oprogramowanie wspomaga eksperta –
decydenta w poszukiwaniu optymalnych rozwiązaĔ problemu.
Niepewna
przyszáoĞü
SSI
SWD
SIK
Raporty
i prezentacje
SAB
SIZ
SWZ
Analizy
i diagnozy
SE
TPD
SKP, SKW, SKI
SBD
Pewna
przyszáoĞü
Rys. 1. Wzajemne relacje miĊdzy systemami informacyjnymi
Aby moĪliwoĞci systemów zostaáy wykorzystane efektywnie przy uwzglĊdnieniu zachodzących miĊdzy nimi relacji, muszą byü zachowane pewne reguáy
przy ich projektowaniu i wdraĪaniu, m.in. musi istnieü uporządkowany i prawidáowo funkcjonujący system przebiegu informacji w organizacji, kompleksowe
skomputeryzowanie obiegu informacji w organizacji oraz zachowana kolejnoĞü
w projektowaniu komputeryzacji obiegu informacji w organizacji (w pierwszej
kolejnoĞci zaprojektowanie systemu obiegu informacji, a nastĊpnie przystosowanie lub adaptacja do jego potrzeb oprogramowania i sprzĊtu komputerowego).
3. JakoĞü procedur decyzyjnych
Zakres analizy kaĪdego z systemów informacyjnych moĪna przedstawiü jako cel
i wynik analiz, co zostaáo przedstawione w poniĪszej tabeli 1. W związku z tym
rolĊ informatyki w procesach decyzyjnych naleĪy rozpatrywaü w trzech aspektach: jak jest, jak powinno byü i jak moĪe byü.
Informatyka w procesach decyzyjnych na przykáadzie hurtowni…
145
Tabela 1. Analiza systemów informacyjnych
Cel analizy
Wynik analizy
1. Co i przy jakich ograniczeniach system ma
robiü?
Zestawienie wymagaĔ i zaáoĪeĔ, czyli wewnĊtrzny opis systemu.
2. Jak system ma dziaáaü?
Logiczny opis systemu, czyli opis sposobu
realizacji przez system podstawowych wymagaĔ.
Reasumując, o jakoĞci systemów informatycznych stosowanych w procesach decyzyjnych Ğwiadczy zawsze wartoĞü decyzji, przy czym czynnikami
mającymi wpáyw na jakoĞü danych są: dokáadnoĞü, szczegóáowoĞü i stopieĔ
aktualnoĞci, natomiast czynnikami oddziaáującymi na jakoĞü procedur decyzyjnych są: dokáadnoĞü algorytmów obliczeniowych, dokáadnoĞü oszacowaĔ prognostycznych, adekwatnoĞü modeli analitycznych i symulacyjnych oraz adekwatnoĞü problemów optymalizacyjnych.
3. Hurtownia danych systemem wspomagania
procesu decyzyjnego
Jednym z podstawowych, a zarazem najnowoczeĞniejszych w polskim biznesie
systemów informatycznych wspomagających proces decyzyjny (speániający
przedstawione wymagania we wczeĞniejszej czĊĞci wykáadu), jest koncepcja
hurtowni danych (ang. data warehouse).
Jako pierwszy koncepcje hurtowni danych (magazynu danych) jej zadania
oraz cechy, które powinna speániaü podaá William H. Inmon (1992), definiując
ją w sposób nastĊpujący: „Hurtownia danych jest tematycznie zorientowaną,
zintegrowaną, zmienną w czasie, nieulotną (tylko do odczytu) kolekcją danych
sáuĪącą wsparciu procesu podejmowania decyzji kierownictwa”. Mówiąc jĊzykiem potocznym hurtownią danych bĊdziemy nazywaü taką bazĊ danych, która
przechowuje informacje pochodzące z róĪnych Ĩródeá (róĪnych platform sprzĊtowych), dając przekrojowy obraz dziaáalnoĞci przedsiĊbiorstwa (rysunek 2).
W odróĪnieniu od systemu transakcyjnego (bazującego na danych operacyjnych), dane hurtowni danych są utrzymywane w duĪo dáuĪszym horyzoncie
czasowym, przy czym ich utrzymywanie jest optymalizowane pod kątem odpowiadania na záoĪone zapytania pochodzące od analityków i zarządzających, i są
pozyskiwane z róĪnorodnych Ĩródeá, przy czym zapewniona jest ich jednolitoĞü.
146
Karol Schmidt, Marian Kopczewski
ħródáo
UĪytkownik
koĔcowy
ħródáo
Integracja
danych
Hurtownia
danych
ħródáo
ħródáo
Przeksztaácanie
danych
UĪytkownik
koĔcowy
UĪytkownik
koĔcowy
Rys. 2. Ogólna architektura hurtowni danych
Celem hurtowni danych jest zapewnienie uĪytkownikom, a przede wszystkim decydentom, szybkiego dostĊpu do danych. Aby ten cel zrealizowaü, hurtownia danych powinna speániaü kilka warunków:
1. Przede wszystkim musi gromadziü dane w taki sposób, by istota informacji
nie zostaáa utracona, chociaĪby ze wzglĊdów biznesowych.
2. DostĊp do informacji powinien odbywaü siĊ na przejrzystych zasadach, zaĞ
zasilanie systemu aktualizowanymi danymi musi odbywaü siĊ w czasie, który
nie podwaĪy sensu istnienia systemu wspomagającego decyzjĊ.
3. Czas oczekiwania na dane powinien byü krótszy od czasu niezbĊdnego do
podjĊcia decyzji.
4. UĪytkownicy hurtowni danych powinni mieü moĪliwoĞü samodzielnego przeprowadzania záoĪonych analiz (np. ekonomicznych), bez pomocy informatyków.
5. NajwaĪniejszą kwestią jest koszt systemu, który nie moĪe byü wiĊkszy od
zysków, jakie osiągnie siĊ w wyniku jego wdroĪenia.
4. Podsumowanie
CelowoĞü zastosowania technologii informatycznych przy procesach decyzyjnych wydaje siĊ oczywista, o ile koszt wprowadzonego systemu jest niĪszy niĪ
zyski z jego wdroĪenia. Dla potwierdzenia waĪnoĞci problemu moĪna przytoczyü fragment podjĊtej przez Sejm Polski uchwaáy: „...Sejm zobowiązuje Rząd
do pilnego podjĊcia prac legislacyjnych umoĪliwiających rozwój gospodarki
elektronicznej, w tym jak najszybsze przesáanie Sejmowi projektów odpowiednich ustaw, regulujących kwestie tzw. podpisu elektronicznego, dokumentu
elektronicznego, bezpieczeĔstwa informacji, kryptografii, ochrony interesu konsumenta, ochrony danych, bezpieczeĔstwa i zasady umów zawieranych za pomocą Internetu i sieci telekomunikacyjnych, kwestie podatków, nauczanie na
odlegáoĞü itd.”.
Informatyka w procesach decyzyjnych na przykáadzie hurtowni…
147
Bibliografia:
1. Poe V., Klauer P., Brobst S.: Tworzenie hurtowni danych, WNT, Warszawa
2000.
2. Jarke M., Lenzerini M., Vassiliou Y., Vassiliadis P.: Hurtownie danych. Podstawy organizacji i funkcjonowania, Warszawa 2003.
3. Walczak B.: Oracle – Hurtownia danych, Wrocáaw 2003.
4. Kopczewski M.: Hurtownia danych elementem wspóáczesnego systemu Business Objects, Materiaáy Konferencji Komputerowo Zintegrowane Zarządzanie, WNT, Warszawa 2003.
5. Kopczewski M.: Hurtownia danych elementem wspomagania podejmowania
decyzji, Materiaáy IV KK Metody i Systemy komputerowe w badaniach naukowych i projektowaniu inĪynierskim, WNT, Kraków 2003.