PRZYK¸ADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z CHEMII

Autorzy: Jadwiga Berecka, Alicja Borkowska, El˝bieta
Bytniewska-Rozwód, Zofia Kloc
PRZYK¸ADOWY ARKUSZ
EGZAMINACYJNY Z CHEMII
Arkusz II
(dla poziomu rozszerzonego)
Czas pracy: 120 minut
ARKUSZ II
Instrukcja dla zdajàcego
1.
Prosz´ sprawdziç, czy arkusz egzaminacyjny zawiera
9 stron. Ewentualny brak nale˝y zg∏osiç przewodniczàcemu zespo∏u nadzorujàcego egzamin.
2. Prosz´ uwa˝nie czytaç wszystkie polecenia i informacje
do zadaƒ.
3. Rozwiàzania i odpowiedzi nale˝y zapisaç czytelnie
w miejscu na to przeznaczonym przy ka˝dym zadaniu.
4. W rozwiàzaniach zadaƒ rachunkowych trzeba przedstawiç
tok rozumowania prowadzàcy do ostatecznego wyniku
oraz pami´taç o jednostkach.
5. W trakcie obliczeƒ mo˝na korzystaç z kalkulatora.
6. Prosz´ pisaç tylko w kolorze czarnym; nie pisaç o∏ówkiem.
7. Nie wolno u˝ywaç korektora.
8. B∏´dne zapisy trzeba wyraênie przekreÊliç.
9. Brudnopis nie b´dzie oceniany.
10. Obok ka˝dego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, którà mo˝na uzyskaç za jego poprawne rozwiàzanie.
˚yczymy powodzenia!
Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego.
Za rozwiàzanie
wszystkich zadaƒ
mo˝na otrzymaç
∏àcznie 70 punktów.
2
Chemia. Arkusz II
Zadanie 26. (2 pkt)
Na podstawie po∏o˝enia selenu (Z = 34) w uk∏adzie okresowym wybierz spoÊród podanych informacji te, które sà prawdziwe:
a) Tworzy wodorek o wzorze H2Se.
b) Tworzy tlenek amfoteryczny.
c) Jest pierwiastkiem kwasotwórczym.
d) W jego atomie wyst´pujà 2 elektrony niesparowane.
e) W stanie wolnym ma w∏aÊciwoÊci utleniajàce.
f) Jest niemetalem aktywniejszym od siarki.
Prawdziwe informacje zawierajà podpunkty: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 27. (4 pkt)
W 100 cm3 roztworu zawierajàcego 0,2 mola azotanu(V) miedzi(II) i 0,2 mola azotanu(V) srebra zanurzono blaszk´ miedzianà. Po zakoƒczonej reakcji blaszk´ wyj´to.
a) Napisz, co zaobserwowano na powierzchni blaszki. Podaj równanie zachodzàcej reakcji w formie
jonowej.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
b) Oblicz st´˝enie molowe jonów miedzi w otrzymanym roztworze.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
w w w. o p e r o n . p l
3
Chemia. Arkusz II
Zadanie 28. (8 pkt)
Majàc do dyspozycji nast´pujàce substancje: w´glan sodu, kwas solny i wod´, a tak˝e uniwersalne papierki wskaênikowe, zaproponuj dwa doÊwiadczenia, które pozwolà wykazaç, ˝e kwas w´glowy jest
kwasem s∏abym. Opis doÊwiadczeƒ przedstaw w tabeli. Podaj wnioski i jonowe równania reakcji.
Lp.
Sposób wykonania doÊwiadczenia
(opis lub rysunek)
Obserwacje
1.
2.
Wnioski i jonowe równania reakcji:
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................................................
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
...................................................................................................
Zadanie 29. (4 pkt)
Do 50 g roztworu zasady sodowej o st´˝eniu 4% dodano 1,15 g sodu. Otrzymany roztwór uzupe∏niono
wodà do obj´toÊci 1 dm3. Napisz równanie zachodzàcej reakcji i oblicz pH otrzymanego roztworu.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
w w w. o p e r o n . p l
4
Chemia. Arkusz II
Zadanie 30. (2 pkt)
W wyniku bromowania propanu w obecnoÊci Êwiat∏a powstajà ró˝ne bromopochodne, a wÊród nich
zwiàzki o wzorze sumarycznym C3H6Br2. Podaj wzór pó∏strukturalny i nazw´ izomeru o sk∏adzie
C3H6Br2, zawierajàcego w czàsteczce asymetryczny atom w´gla.
........................................................................................................
Zadanie 31. (7 pkt)
W´glowodory aromatyczne, fenole i alkohole mogà reagowaç z kwasem azotowym(V).
a) Podaj po jednym przyk∏adzie takich reakcji, stosujàc wzory pó∏strukturalne oraz okreÊl typ tych reakcji.
1. W´glowodory aromatyczne:
........................................................................................................
2. Fenole:
........................................................................................................
3. Alkohole:
........................................................................................................
b) Podaj nazwy organicznych produktów tych reakcji.
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadanie 32. (5 pkt)
Mieszanina zawiera ∏àcznie 0,6 mola wapnia, tlenku wapnia i w´gliku wapnia zmieszanych w stosunku molowym nCa : nCaO : nCaC2 = 1 : 2 : 3. Na t´ mieszanin´ podzia∏ano wodà.
a) Napisz równania zachodzàcych reakcji.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
b) Oblicz, ile gramów wody przereagowa∏o z tà mieszaninà.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
w w w. o p e r o n . p l
5
Chemia. Arkusz II
Zadanie 33. (4 pkt)
Odwa˝ono dwie próbki ˝elaza po 5,6 g ka˝da. Na jednà podzia∏ano nadmiarem kwasu solnego, a druga przereagowa∏a ze stechiometrycznà iloÊcià chloru. Nast´pnie sporzàdzono dwa roztwory: 200 g
roztworu zawierajàcego produkt pierwszej reakcji i 200 g roztworu zawierajàcego produkt reakcji
drugiej.
a) Napisz równania opisanych reakcji.
........................................................................................................
........................................................................................................
b) Oblicz st´˝enie procentowe ka˝dego z roztworów.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
Zadanie 34. (2 pkt)
Hydroksykwasy ulegajà reakcjom estryfikacji, których produktami sà estry wewn´trzne zwane laktonami. Poni˝sze równanie jest przyk∏adem takiej reakcji:
hydroksykwas
lakton
CH2
H2C
CH2—CH2—CH2—CH2—COOH
CH2
$
+ H2O
H2C
OH
C==O
O
Uzupe∏nij dwa inne równania reakcji, w których tworzà si´ laktony.
a)
hydroksykwas
lakton
CH3
CH2––CH––CH2––CH2—COOH
OH
w w w. o p e r o n . p l
$
+ H2O
6
Chemia. Arkusz II
b)
lakton
hydroksykwas
CH—CH3
CH2
H2C
$
+ H2O
CH3—CH
C==O
O
Zadanie 35. (3 pkt)
Równanie reakcji przedstawia przemian´ jàdrowà, w której powstaje izotop E. Podaj symbol oraz
liczb´ atomowà Z i masowà A tego izotopu.
27
13 Al
+ 24 He $
E = .......
A
ZE
+ 01 n
A = .......
Z = .......
Zadanie 36. (2 pkt)
Z tymianku otrzymuje si´ tymol b´dàcy olejkiem o dzia∏aniu antybakteryjnym. Jego nazwa systematyczna to: 2-izopropylo-5-metylo-fenol. Napisz wzór pó∏strukturalny i sumaryczny tymolu.
Wzór strukturalny:
Wzór sumaryczny:
Zadanie 37. (3 pkt)
W wyniku utlenienia p-nitrotoluenu anionami dichromianowymi(VI) w Êrodowisku kwaÊnym powstaje kwas p-nitrobenzoesowy. Uzupe∏nij równanie tej reakcji i sporzàdê bilans elektronowy.
CH3
+
+ Cr2O2–
7 +H
$
NO2
........................................................................................................
........................................................................................................
w w w. o p e r o n . p l
7
Chemia. Arkusz II
Zadanie 38. (2 pkt)
Obok ka˝dej informacji podanej w pierwszej kolumnie tabeli wymieniono trzy pierwiastki, ale tylko
dla jednego z nich informacja jest prawdziwa. Wybierz ten pierwiastek i wpisz jego nazw´ do trzeciej kolumny tabeli.
W∏aÊciwoÊci
Pierwiastki
Ma najwi´kszà energi´ jonizacji.
H, He, Hg
Charakteryzuje si´ najwi´kszà
elektroujemnoÊcià.
Fe, F, Fr
Nale˝y do bloku
energetycznego p.
P, Pd, Pt
Jest silnym utleniaczem.
Ca, Cr, Cl
Nazwa wybranego pierwiastka
Zadanie 39. (3 pkt)
Sta∏e dysocjacji trzech kwasów wynoszà:
KCH ClCOOH = 1,6 . 10–3
3
KC6H5COOH = 6,6 . 10–5
KCH3COOH = 1,8 . 10–5
Ustal, który z tych kwasów znajduje si´ w roztworze, je˝eli st´˝enie kationów wodoru w tym roztworze wynosi 0,008 mol/dm3, a st´˝enie czàsteczek niezdysocjowanych jest równe 0,04 mol/dm3.
Oblicz stopieƒ dysocjacji kwasu w tym roztworze.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
Zadanie 40. (5 pkt)
Poni˝ej podano pierwiastki okresu drugiego wraz z wartoÊciami elektroujemnoÊci. Na tej podstawie
wykonaj polecenia.
Li
Be
B
C
N
O
F
Ne
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
–
a) Wybierz dwa pierwiastki najbardziej ró˝niàce si´ elektroujemnoÊcià i podaj ich nazwy. Przedstaw
ich konfiguracje elektronowe i okreÊl typ wiàzania, jakie wyst´puje w zwiàzku utworzonym przez te
pierwiastki.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
w w w. o p e r o n . p l
8
Chemia. Arkusz II
b) Podaj nazwy dwóch pierwiastków, dla których ró˝nica elektroujemnoÊci wynosi 2,5, a tworzona
przez nie czàsteczka zawiera wiàzania kowalencyjne spolaryzowane, ma kszta∏t liniowy i moment dipolowy równy 0.
........................................................................................................
Zadanie 41. (3 pkt)
W wyniku reakcji substancji A i B powstajà produkty C i D. Mierzono trzykrotnie szybkoÊci tej reakcji w tej samej temperaturze, ale przy ró˝nych st´˝eniach substratów. Wyniki umieszczono w tabeli.
St´˝enie [mol/dm3]
Nr pomiaru
SzybkoÊç reakcji
[mol/dm3 . s]
substancji A
substancji B
1.
1
1
0,1
2.
2
1
0,2
3.
1
2
0,4
Wykorzystujàc dane z tabeli, odpowiedz, czy opisana reakcja przebiega wed∏ug I czy II równania kinetycznego, jeÊli:
I. V = k[A][B]
II. V = k[A][B]2
........................................................................................................
Oblicz szybkoÊç reakcji, gdy st´˝enia substancji A i B sà sobie równe i wynoszà 2 mol/dm3.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
Zadanie 42. (2 pkt)
Pod wp∏ywem wody bromowej w obecnoÊci wodorow´glanu sodu aldozy utleniajà si´ do kwasów aldonowych. Ketozy nie ulegajà utlenieniu za pomocà wodnego roztworu bromu. Sacharoz´ poddano reakcji hydrolizy, a nast´pnie do mieszaniny poreakcyjnej dodano w nadmiarze NaHCO3 i wod´ bromowà. Podaj nazw´ i wzór ∏aƒcuchowy cukru, który zawiera∏a koƒcowa mieszanina po dwóch reakcjach.
Wzór:
Nazwa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
w w w. o p e r o n . p l
Chemia. Arkusz II
9
Zadanie 43. (4 pkt)
Estry ulegajà reakcji amonolizy, b´dàcej reakcjà z amoniakiem, której produktami sà alkohol i amid
kwasowy. Podaj wzory pó∏strukturalne dwóch estrów o sk∏adzie C3H6O2, nazwij je i napisz ich reakcje amonolizy.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
Zadanie 44. (3 pkt)
RozpuszczalnoÊç wodorotlenku baru w temperaturze 20°C wynosi 3,8 g/100 g wody. Do zlewki zawierajàcej 101,2 g wody dodano 10,2 g tlenku baru. ZawartoÊç zlewki zamieszano i odczekano
do momentu ustalenia si´ równowagi. Na dnie zlewki zaobserwowano bia∏y osad. Napisz równanie
zachodzàcej reakcji i oblicz mas´ roztworu nad osadem.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
Zadanie 45. (2 pkt)
Oblicz standardowà entalpi´ reakcji otrzymywania w´gliku wapnia z tlenku wapnia i grafitu przebiegajàcej wed∏ug równania:
CaO(s) + 3 C(grafit) $ CaC2(s) + CO(g)
Entalpie tworzenia wynoszà:
∆H°tw. CaO = –634,94 kJ
∆H°tw. CaC2 = –62,7 kJ
∆H°tw. CO = –110,44 kJ
a grafit jest trwa∏à odmianà alotropowà w´gla w warunkach standardowych.
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
w w w. o p e r o n . p l