Tytu∏ III. Wk∏ad i finansowe zarządzanie funduszami

Tytu∏ III. Wk∏ad i finansowe zarzàdzanie funduszami
Rozdzia∏ I. Finansowy wk∏ad funduszy
Artyku∏ 28. Decyzja w sprawie wk∏adu Funduszy
1. Pod warunkiem, ˝e zostanà wype∏nione wszystkie wymogi niniejszego Rozporzàdzenia, Komisja uchwala w formie jednej decyzji wielkoÊç wk∏adu wszystkich Funduszy w ciàgu pi´ciu miesi´cy od otrzymania wniosku o pomoc. Tam,
gdzie ma to zastosowanie, w decyzji zostajà jasno wyró˝nione regiony i obszary otrzymujàce pomoc przejÊciowà.
Maksymalna wielkoÊç wk∏adu z Funduszy jest okreÊlona dla ka˝dego priorytetu pomocy.
W danym czasie, dzia∏anie nie mo˝e jednoczeÊnie otrzymywaç finansowego
wk∏adu z wi´cej ni˝ jednego Funduszu.
Dzia∏anie lub projekt mo˝e w tym samym czasie korzystaç ze wspó∏finansowania z Funduszu Strukturalnego jedynie w ramach jednego z Celów, o których
mowa w art. 1.
˚aden projekt nie mo˝e korzystaç ze wspó∏finansowania z Funduszu w ramach
Celu 1, 2 lub 3 i jednoczeÊnie w ramach Inicjatywy Wspólnoty.
˚aden projekt nie mo˝e korzystaç ze wspó∏finansowania z Funduszu w ramach
Celu 1, 2 lub 3 i jednoczeÊnie w ramach Sekcji Gwarancji EFOiGR.
˚aden projekt nie mo˝e korzystaç ze wspó∏finansowania z Funduszu w ramach
Inicjatywy Wspólnoty i jednoczeÊnie w ramach Sekcji Gwarancji EFOiGR.
2. Wk∏ad Funduszy w programy operacyjne, podejmowane celem wdra˝ania
Podstaw Wsparcia Wspólnoty, powinien byç spójny z planem finansowym
przedstawionym w odpowiednich Podstawach Wsparcia Wspólnoty, zgodnie
z art. 17 ust. 2 lit. c).
3. Przy wdra˝aniu dzia∏aƒ wk∏ad Funduszy powinien zasadniczo przyjmowaç form´ bezzwrotnej pomocy bezpoÊredniej (dalej okreÊlanej jako „pomoc bezpoÊrednia”), jak równie˝ innych form, takich jak: pomoc zwrotna, oprocentowane subsydia, gwarancje, kapita∏ podwy˝szonego ryzyka (venture capital) lub
inne formy finansowe.
243
Tytu∏ III. Wk∏ad i finansowe zarzàdzanie funduszami
Pomoc zwrócona instytucji zarzàdzajàcej lub innej instytucji publicznej powinna byç realokowana na ten sam cel.
STRUKTURA TYTU¸U III
W Tytule III omówione zosta∏y zasady udzia∏u Funduszy Strukturalnych w finansowaniu programów (art. 28), w tym procentowego udzia∏u Funduszy w ca∏kowitych kosztach programów (art. 29). Art. 30 poÊwi´cony jest kwalifikowalnoÊci wydatków – omówiono w nim regu∏y dotyczàce przyznawania Êrodków
z Funduszy Strukturalnych na refinansowanie konkretnych wydatków poniesionych przez beneficjentów. W kolejnym artykule omówiono powstawanie zobowiàzaƒ finansowych (art. 31). P∏atnoÊci ze Êrodków strukturalnych stanowià treÊç
art. 32. Tytu∏ III zamyka artyku∏ dotyczàcy stosowania euro w zarzàdzaniu finansowym programami strukturalnymi.
DECYZJA KOMISJI EUROPEJSKIEJ W SPRAWIE
STRUKTURALNYCH W KRAJU CZ¸ONKOWSKIM
ZAANGA˚OWANIA
FUNDUSZY
Pierwszy akapit w ust. 1 komentowanego artyku∏u jest powtórzeniem zapisów zawartych w art. 15. Przypomnijmy, i˝ kraje cz∏onkowskie, ubiegajàc si´ o wsparcie
ze Êrodków Funduszy Strukturalnych, zobowiàzane sà do przygotowania planów
rozwoju. Opierajàc si´ na przed∏o˝onych Komisji Europejskiej planach, odpowiednie w∏adze danego kraju cz∏onkowskiego negocjujà z Komisjà albo treÊç jednolitego dokumentu programowego (w przypadku, gdy kraj obj´ty jest Celami 2
i 3 polityki regionalnej UE oraz w przypadku, gdy kraj obj´ty jest Celem 1 polityki regionalnej UE, lecz wnioskowana pomoc nie przekracza 1 mld euro lub przekracza t´ kwot´ nieznacznie), albo Podstaw Wsparcia Wspólnoty (w przypadku,
gdy kraj cz∏onkowski obj´ty jest Celem 1 polityki regionalnej UE, a wnioskowana
pomoc znaczàco przekracza 1 mld euro). W modelu programowania z Podstawami Wsparcia Wspólnoty przedmiotem negocjacji z Komisjà Europejskà sà równie˝ programy operacyjne.
Zgodnie z zapisami ust. 1, decyzja Komisji Europejskiej w sprawie wielkoÊci
wk∏adu Funduszy Strukturalnych dla danego kraju cz∏onkowskiego lub regionu
podejmowana jest na poziomie pomocy, a zatem jednolitego dokumentu programowego lub programu operacyjnego (por. definicja pomocy w art. 9 lit. e). Decyzja
taka powinna zostaç podj´ta przez Komisj´ Europejskà w okresie pi´ciu miesi´cy
od momentu otrzymania przez Komisj´ akceptowalnego (a wi´c prawid∏owego pod
wzgl´dem formalnym i zawierajàcego wszelkie niezb´dne informacje) planu rozwoju dla jednolitego dokumentu programowego lub programu operacyjnego.
TreÊç art. 28 wskazuje równie˝ na koniecznoÊç zachowania zgodnoÊci alokacji
finansowych zawartych w poszczególnych programach operacyjnych z planem finansowym znajdujàcym si´ w Podstawach Wsparcia Wspólnoty. Poniewa˝ dokumentem nadrz´dnym w stosunku do programów operacyjnych sà Podstawy
244
Rozdzia∏ I. Finansowy wk∏ad funduszy • Art. 28. Decyzja w sprawie wk∏adu Funduszy
Wsparcia Wspólnoty (najpierw zatwierdzane sà PWW, w tym samym czasie lub
póêniej Komisja Europejska zatwierdza poszczególne programy operacyjne), alokacje z Funduszy Strukturalnych na programy operacyjne muszà byç zgodne
z alokacjami zapisanymi w decyzji Komisji Europejskiej zatwierdzajàcej Podstawy Wsparcia Wspólnoty. Innymi s∏owy, suma alokacji Funduszy Strukturalnych
na poszczególne programy operacyjne wdra˝ane w ramach Podstaw Wsparcia
Wspólnoty musi byç równa alokacji Funduszy Strukturalnych na Podstawy
Wsparcia Wspólnoty (por. art. 28 ust. 2).
Ze wzgl´du na to, ˝e pomoc w ramach Celu 1 polityki regionalnej Unii Europejskiej udzielana jest na poziomie NUTS II (odpowiednik polskich województw),
natomiast w ramach Celu 2 – na poziome NUTS III (odpowiednik polskich grup
powiatów), najcz´Êciej przygotowuje si´ kilka jednolitych dokumentów programowych dla ró˝nych obszarów na poziomie NUTS III w danym kraju cz∏onkowskich
(informacja o wszystkich istniejàcych poziomach NUTS znajduje si´ w komentarzu do art. 3).
Przyk∏adowo, we Francji 21 regionów obj´tych jest pomocà w ramach Celu 2 polityki strukturalnej UE, z których ka˝dy ma swój indywidualny jednolity dokument
programowy.
W takiej sytuacji Komisja Europejska przygotowuje indywidualne decyzje
dla okreÊlonych obszarów NUTS II (Cel 1 polityki regionalnej UE) lub NUTS III
(Cel 2 polityki regionalnej UE) ustalajàce wartoÊç pomocy ze Êrodków Funduszy
Strukturalnych w danym okresie programowania (czyli obecnie na lata 2000–2006). W przypadku, gdy dany kraj cz∏onkowski obj´ty jest Celem 3, pomoc
udzielana jest na poziomie NUTS I, a wi´c na poziomie kraju cz∏onkowskiego.
W zwiàzku z tym decyzja ustalajàca wartoÊç pomocy ze Êrodków strukturalnych
przygotowywana jest dla okreÊlonego kraju cz∏onkowskiego.
Decyzja Komisji Europejskiej w sprawie zatwierdzenia jednolitego dokumentu programowego lub programu operacyjnego zawiera przewa˝nie nast´pujàce
informacje:
• wskazanie daty, którà Komisja Europejska uznaje za dat´ wystàpienia kraju
cz∏onkowskiego o pomoc dla okreÊlonych obszarów na poziomie NUTS II lub
NUTS III (czyli z∏o˝enia przez kraj cz∏onkowski akceptowalnego planu rozwoju dla jednolitego dokumentu programowego lub programu operacyjnego);
• wskazanie, ˝e jednolity dokument programowy lub program operacyjny by∏y
przedmiotem uzgodnieƒ pomi´dzy krajem cz∏onkowskim a Komisjà Europejskà;
• potwierdzenie, ˝e jednolity dokument programowy lub program operacyjny
urzeczywistniajà zasad´ dodatkowoÊci (patrz: komentarz do art. 11);
• zobowiàzanie Komisji Europejskiej oraz kraju cz∏onkowskiego do zapewnienia (zgodnie z zasadà partnerstwa – por. art. 8) koordynowania udzielania
wsparcia ze Êrodków Funduszy Strukturalnych, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz innych instrumentów finansowych;
245
Tytu∏ III. Wk∏ad i finansowe zarzàdzanie funduszami
•
•
•
•
•
•
•
zakres przestrzenny i czasowy decyzji – jakich obszarów (na poziomie NUTS
II lub NUTS III) dotyczy decyzja Komisji Europejskiej, w ramach której z Celów polityki regionalnej Unii Europejskiej b´dzie udzielana pomoc oraz w jakich latach pomoc b´dzie wdra˝ana;
priorytety udzielanej pomocy, które zosta∏y przewidziane w jednolitym dokumencie programowym lub w programie operacyjnym (a wi´c na jakie obszary
zostanie przeznaczona pomoc, np. na rozwój przedsi´biorczoÊci, rozwój obszarów wiejskich, rozwój infrastruktury itd.);
struktur´ programu – informacj´ o tym, z jakich elementów sk∏ada si´ jednolity dokument programowy lub program operacyjny (dzia∏ania w ramach poszczególnych priorytetów);
bud˝et programu – ca∏kowita wartoÊç planu finansowego, z podzia∏em na
wartoÊç wsparcia w ca∏ym okresie programowania (a wi´c w okresie obowiàzywania decyzji Komisji Europejskiej) ze Êrodków Funduszy Strukturalnych
oraz ze Êrodków krajowych oraz wskazanie wielkoÊci pomocy przekazywanej
na rzecz regionów, korzystajàcych ze wsparcia przejÊciowego (por. art. 6);
wartoÊç wsparcia z poszczególnych Funduszy Strukturalnych: Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego,
Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz
Finansowego Instrumentu Wspierania Rybo∏ówstwa;
informacj´ o tym, ˝e decyzja Komisji Europejskiej w sprawie udzielenia wsparcia nie zwalnia kraju cz∏onkowskiego z obowiàzków wynikajàcych z przepisów
o pomocy publicznej, a szczególnie z obowiàzku notyfikowania Komisji Europejskiej projektów udzielenia pomocy publicznej (w formie programu pomocowego lub pomocy indywidualnej), zgodnie z art. 88.3 Traktatu ustanawiajàcego Wspólnot´ Europejskà (patrz: poni˝ej);
informacj´ o okresie obowiàzywania decyzji Komisji Europejskiej, o okresie
kwalifikowania wydatków (od jakiej daty rozpoczyna si´ kwalifikowanie wydatków oraz kiedy nast´puje zamkni´cie daty kwalifikowania wydatków),
wraz ze wskazaniem specjalnych postanowieƒ dotyczàcych obszarów obj´tych pomocà przejÊciowà.
Przyk∏ad. Notyfikacja projektu udzielenia pomocy publicznej
Obowiàzek notyfikowania Komisji Europejskiej projektu udzielenia pomocy publicznej wynika z art. 88.3 Traktatu ustanawiajàcego Wspólnot´ Europejskà (TWE),
zgodnie z którym Komisja jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia
swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Paƒstwo cz∏onkowskie,
które przedstawia Komisji Europejskiej projekt udzielenia pomocy publicznej, nie mo˝e finansowaç dzia∏aƒ przewidzianych w takim projekcie do czasu wydania przez Komisj´ Europejskà decyzji akceptujàcej dany projekt udzielenia pomocy publicznej.
Wspólnotowy system kontroli pomocy publicznej dla przedsi´biorstw opiera si´
na obowiàzku notyfikowania KE projektu udzielenia pomocy publicznej. Obowiàzek
notyfikacji dotyczy:
• wszystkich nowych projektów programów pomocowych o zasi´gu ogólnokrajowym lub lokalnym, wspó∏finansowanych lub nie z Funduszy Strukturalnych oraz
246
Rozdzia∏ I. Finansowy wk∏ad funduszy • Art. 28. Decyzja w sprawie wk∏adu Funduszy
wszelkich znaczàcych zmian w istniejàcych programach pomocowych, które by∏y
notyfikowane wczeÊniej, które mogà stanowiç pomoc publicznà w rozumieniu
art. 87.1 TWE;
• wszystkich projektów pomocy, która mia∏yby zostaç przyznana poza programami
pomocowymi ju˝ zaakceptowanymi przez KE (tzw. pomoc indywidualna);
• wszystkich projektów pomocy dla przedsi´biorstw dzia∏ajàcych w sektorach obj´tych szczególnymi regulacjami;
• wszystkich du˝ych projektów inwestycyjnych (zgodnie z postanowieniami dotyczàcymi udzielania pomocy na du˝e projekty inwestycyjne);
• okreÊlonych przypadków ∏àczenia pomocy.
Procedura notyfikacji sk∏ada si´ z dwóch etapów: post´powania wst´pnego oraz
post´powania wyjaÊniajàcego. Wynik post´powania wst´pnego mo˝e byç nast´pujàcy:
• notyfikowana pomoc nie jest pomocà publicznà w rozumieniu art. 87.1 TWE –
musi to znaleêç potwierdzenie w decyzji KE. Decyzja taka koƒczy post´powanie;
• notyfikowana pomoc stanowi pomoc publicznà zgodnà z zasadami wspólnego
rynku i KE wydaje decyzj´ zezwalajàcà na udzielenie pomocy. Decyzja taka powinna w uzasadnieniu wskazywaç na podstaw´ prawnà wy∏àczenia zakazu udzielania pomocy. Decyzja ta koƒczy post´powanie;
• istniejà wàtpliwoÊci co do zgodnoÊci planowanej pomocy publicznej z zasadami
wspólnego rynku. W takim przypadku KE wydaje decyzj´ wszczynajàcà post´powanie wyjaÊniajàce, o którym jest mowa w art. 87.2 TWE. JeÊli jednak KE
stwierdzi, ˝e dany projekt udzielenia pomocy publicznej stanowi pomoc publicznà w rozumieniu art. 87.1 TWE, i jednoczeÊnie nie jest obj´ty ˝adnym istniejàcym
notyfikowanym programem pomocowym lub nie kwalifikuje si´ do jednego z wy∏àczeƒ blokowych, wtedy podejmuje decyzj´ o rozpocz´ciu procedury notyfikacyjnej zgodnie z art. 88.2 TWE.
W przypadku, gdy Komisja Europejska wyda decyzj´ wskazujàcà, i˝ istniejà wàtpliwoÊci co do zgodnoÊci pomocy publicznej z zasadami wspólnego rynku, rozpoczyna
si´ drugi etap notyfikacji – post´powanie wyjaÊniajàce. W wyniku przeprowadzenia
post´powania wyjaÊniajàcego Komisja Europejska podejmuje decyzj´ wskazujàcà, ˝e
program pomocowy:
• nie stanowi pomocy publicznej w rozumieniu art. 87.1 TWE;
• stanowi pomoc zgodnà z zasadami wspólnego rynku (decyzja pozytywna);
• jest mo˝liwy do zaakceptowania jako zgodny z zasadami wspólnego rynku pod
warunkiem, ˝e paƒstwo cz∏onkowskie wprowadzi zaproponowane przez KE zmiany (decyzja warunkowa);
• jest niezgodny z zasadami wspólnego rynku (decyzja negatywna).
KE powinna zakoƒczyç post´powanie wyjaÊniajàce w terminie 18 miesi´cy od
wszcz´cia post´powania.
Zgodnie z zapisami drugiego akapitu w ust. 1, kraje cz∏onkowskie oraz Komisja Europejska dokonujà alokacji Êrodków z Funduszy Strukturalnych na poziomie priorytetów pomocy, okreÊlonych w planie rozwoju dla jednolitego dokumentu programowego lub programu operacyjnego. Plan finansowy znajdujàcy
si´ w planach rozwoju dla jednolitego dokumentu programowego lub programu
operacyjnego przyjmuje form´ tabeli finansowej, zawierajàcej informacj´ o planowanym wykorzystaniu Êrodków z poszczególnych Funduszy Strukturalnych
oraz innych wspólnotowych i krajowych instrumentów finansowych. W tabeli fi247
Tytu∏ III. Wk∏ad i finansowe zarzàdzanie funduszami
nansowej zawartej w tych dokumentach wskazuje si´ udzia∏ poszczególnych êróde∏ finansowania – ze Êrodków Funduszy Strukturalnych (z wyró˝nieniem danego Funduszu Strukturalnego), krajowych Êrodków publicznych oraz ze Êrodków
prywatnych – w podziale na kolejne lata okresu programowania na poziomie
wszystkich priorytetów (patrz: komentarz do art. 17–19). Poniewa˝ decyzja Komisji Europejskiej w sprawie alokacji Funduszy Strukturalnych jest dokonywana
na poziomie priorytetów jednolitych dokumentów programowych lub programów operacyjnych, Êrodki alokowane na dany priorytet nie mogà byç swobodnie
przesuni´te na inny priorytet, gdy˝ kraj cz∏onkowski najpierw musi uzyskaç zgod´ Komisji Europejskiej. Jedynie w przypadku przesuwania Êrodków pomi´dzy
dzia∏aniami w obr´bie danego priorytetu kraj cz∏onkowski nie musi uzyskiwaç
zgody Komisji Europejskiej, lecz dokonuje tego sam, poprzez Komitet Monitorujàcy dla danego programu operacyjnego lub jednolitego dokumentu programowego (por. komentarz do art. 35).
SPOSÓB
FINANSOWANIA DZIA¸A¡ I PROJEKTÓW Z
FUNDUSZY STRUKTURALNYCH
Reforma Funduszy Strukturalnych, przeprowadzona w 1999 r., wprowadzi∏a szereg nowych zasad, na podstawie których odbywa si´ zarzàdzanie Funduszami
Strukturalnymi. Jednà z takich zasad jest zasada koncentracji (patrz: komentarz
do art. 7), zgodnie z którà dzia∏ania finansowane z Funduszy Strukturalnych powinny byç skoncentrowane na ograniczonej, ÊciÊle okreÊlonej liczbie celów. JednoczeÊnie ka˝dy z Celów polityki regionalnej UE dotyczy finansowania ÊciÊle okreÊlonych problemów i obszarów spo∏eczno-gospodarczych, przy jednoczesnym
wskazaniu êróde∏ finansowania (konkretnych Funduszy Strukturalnych). Z kolei
ka˝dy z Funduszy Strukturalnych w drodze rozporzàdzeƒ ma wyznaczony zakres
przedmiotowy interwencji. W zwiàzku z tym ju˝ samo wskazanie zakresu przedmiotowego podlegajàcego finansowaniu z poszczególnych Funduszy Strukturanych ogranicza mo˝liwoÊç swobodnego manewrowania Êrodkami wspólnotowymi
pomi´dzy poszczególnymi dzia∏aniami wskazanymi w jednolitych dokumentach
programowych lub programach operacyjnych. Innymi s∏owy, jeÊli przyk∏adowo
Europejski Fundusz Spo∏eczny mo˝e finansowaç m.in. dzia∏ania z zakresu szkoleƒ
dla osób bezrobotnych, to bezwgl´dnie tego typu dzia∏anie nie mo˝e uzyskaç finansowania z innych Funduszy Strukturalnych, gdy˝ ˝aden z pozosta∏ych Funduszy, zgodnie z treÊcià odpowiedniego rozporzàdzenia, nie finansuje takich dzia∏aƒ
(wyjàtkiem sà jedynie Inicjatywy Wspólnoty, gdzie zakres finansowania z Funduszy Strukturalnych mo˝e zostaç rozszerzony – por. komentarz do art. 20–21).
W zwiàzku z tym wykluczona jest mo˝liwoÊç nak∏adania si´ Funduszy Strukturalnych w obr´bie jednego dzia∏ania. Oznacza to, ˝e dane dzia∏anie, wdra˝ane w ramach priorytetu jednolitego dokumentu programowego lub programu operacyjnego, nie mo˝e byç finansowane z wi´cej ni˝ jednego Funduszu Strukturalnego.
Zakaz ten zosta∏ bezpoÊrednio uj´ty w ust. 1 akapit 3. JeÊli przyk∏adowo dany program operacyjny sk∏ada si´ z trzynastu dzia∏aƒ, to ka˝de z tych trzynastu dzia∏aƒ
248
Rozdzia∏ I. Finansowy wk∏ad funduszy • Art. 28. Decyzja w sprawie wk∏adu Funduszy
b´dzie finansowane wy∏àcznie z jednego Funduszu Strukturalnego. Nie jest mo˝liwe, aby jedno dzia∏anie by∏o cz´Êciowo finansowane z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (np. inwestycje dla przedsi´biorców), a cz´Êciowo z Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego (np. szkolenia dla przedsi´biorców).
Poniewa˝ projekty sà wdra˝ane w ramach dzia∏aƒ, to jest oczywiste, ˝e ka˝dy
projekt jest równie˝ finansowany wy∏àcznie z jednego Funduszu Strukturalnego.
O powiàzaniach na poziomie dzia∏ania i projektu mówi si´ w kolejnych akapitach
ust. 1. Akapit czwarty wskazuje, ˝e dzia∏ania i projekty indywidualnych beneficjentów mogà w tym samym czasie uzyskaç wsparcie ze Êrodków danego Funduszu Strukturalnego jedynie w ramach jednego z Celów bie˝àcego okresu programowania. Zasada ta odnosi si´ przede wszystkim do finansowania dzia∏aƒ
i projektów ze Êrodków Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego, który jako jedyny
ze wszystkich Funduszy Strukturalnych mo˝e byç anga˝owany w realizacj´
wszystkich Celów polityki regionalnej UE (patrz: komentarz do art. 2 ust. 2). Pozosta∏e Fundusze nie mogà byç anga˝owane w tym samym czasie w finansowanie
dzia∏aƒ lub projektów z tego wzgl´du, ˝e w danym regionie wsparcie w ramach
Celu 1 nie mo˝e pokrywaç si´ ze wsparciem w ramach Celu 2. W przypadku Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego taka sytuacja mog∏aby zaistnieç, gdy˝ regiony
otrzymujàce wsparcie w ramach Celu 2 mog∏y równie˝ korzystaç ze wsparcia
w ramach Celu 3. W obydwa te Cele mo˝e byç zaanga˝owany Europejski Fundusz Spo∏eczny. Zasada uj´ta w niniejszym artykule ma zapobiec wyst´powaniu
tego typu sytuacji. Wskazuje ona, ˝e jeÊli dane dzia∏anie obj´te jest pomocà ze
Êrodków Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego w ramach Celu 2 polityki regionalnej UE, wówczas niedopuszczalne jest, aby to samo dzia∏anie przewidywa∏o
mo˝liwoÊç uzyskania pomocy ze Êrodków alokowanych na Cel 3 z tego samego
Funduszu Strukturalnego. To samo dotyczy indywidualnych projektów. Zgodnie
z zasadà zawartà w tym akapicie, beneficjent realizujàcy dany projekt wspó∏finansowany przyk∏adowo ze Êrodków Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego w ramach Celu 2, nie mo˝e uzyskaç na ten sam projekt Êrodków z tego˝ Funduszu alokowanych w danym kraju cz∏onkowskim na Cel 3. Innymi s∏owy w ˝adnej sytuacji
indywidualny projekt beneficjenta nie mo˝e uzyskaç dofinansowania ze Êrodków
Funduszu Strukturalnego w ramach ró˝nych Celów polityki regionalnej UE. Projekty, które otrzymujà dofinansowanie z Funduszy Strukturalnych, muszà byç
bezwzgl´dnie realizowane w ramach Celu 1 albo Celu 2, albo Celu 3, natomiast
nigdy w ramach dwóch lub trzech Celów.
Podobne obostrzenia dotyczà projektów realizowanych w ramach Inicjatyw
Wspólnoty. Przypomnijmy, ˝e Inicjatywy Wspólnoty to programy finansowane z Funduszy Strukturalnych, których generalny zakres przedmiotowy okreÊla
Komisja Europejska. W obecnym okresie programowania, od 2000 do 2006 r.,
realizowane sà cztery Inicjatywy Wspólnoty (patrz: komentarz do art. 20 i 21).
Pomimo ˝e Inicjatywy Wspólnoty finansowane sà z Funduszy Strukturalnych, to
jednak zabronione jest ∏àczenie pomocy z programów obj´tych Celami 1, 2 lub 3
wspólnotowej polityki regionalnej oraz z okreÊlonej Inicjatywy Wspólnoty na po249
Tytu∏ III. Wk∏ad i finansowe zarzàdzanie funduszami
ziomie jednego i tego samego projektu. Innymi s∏owy, je˝eli beneficjent otrzymuje pomoc z programu wsparcia wspó∏finansowanego np. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Celu 1 polityki regionalnej UE, to nie mo˝e jednoczeÊnie uzyskaç wsparcia z Inicjatywy Wspólnoty INTERREG (która
równie˝ finansowana jest z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) lub
˝adnej innej, nawet je˝eli beneficjent chce pokryç z obydwu êróde∏ ró˝ne koszty
kwalifikowane projektu. Oznacza to, ˝e beneficjent chcàc zrealizowaç dany projekt musi si´ zdecydowaç, czy b´dzie go realizowa∏ w ramach jednolitego dokumentu programowego lub programu operacyjnego, obj´tego wsparciem ze Êrodków jednego z Funduszy Strukturalnych, czy te˝ w ramach jednej z Inicjatyw
Wspólnoty. Paƒstwa cz∏onkowskie muszà zapewniç odpowiedni system kontroli
udzielanej pomocy, aby nie dopuÊciç do tego typu ∏àczenia pomocy.
Jak ju˝ powiedziano, istniejà cztery Fundusze Strukturalne: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Spo∏eczny, Finansowy Instrument Wspierania Rybo∏ówstwa oraz Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji
Rolnej. Ostatni z Funduszy – Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej,
który, jak z nazwy wynika, sk∏ada si´ z dwóch sekcji, Orientacji i Gwarancji, tylko
w cz´Êci dotyczàcej Orientacji podlega przepisom Rozporzàdzenia Nr 1260/1999.
Sekcja Gwarancji stanowi êród∏o m.in. wsparcia bezpoÊredniego dla rolników
unijnych w postaci subsydiów (dop∏aty do produkcji rolnej lub dop∏aty do area∏u
gospodarstwa). WysokoÊç tego wsparcia w poszczególnych paƒstwach cz∏onkowskich okreÊlona jest przez odr´bne przepisy wspólnotowe. Suma globalna wyp∏aconych subsydiów bezpoÊrednich zale˝y od spe∏nienia przez indywidualnych rolników okreÊlonych kryteriów.
Poniewa˝ wsparcie w ramach Sekcji Gwarancji EFOiGR ma specyficzny charakter, Rada zdecydowa∏a, ˝e Rozporzàdzenie Nr 1260/1999, okreÊlajàce ogólne
zasady dotyczàce wdra˝ania Funduszy Strukturalnych, b´dzie obejmowa∏o tylko
Sekcj´ Orientacji EFOiGR. Specyfika wsparcia z Sekcji Gwarancji zosta∏a podkreÊlona w art. 28 niniejszego Rozporzàdzenia w∏aÊnie poprzez oddzielenie wsparcia z Funduszy Strukturalnych, rozumianych jako EFRR, EFS, FIWR i Sekcja
Orientacji EFOiGR, w tym Inicjatyw Wspólnotowych, od tzw. wsparcia gwarantowanego, a wi´c z Sekcji Gwarancji EFOiGR. Projekty finansowane z Sekcji
Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej nie mogà jednoczeÊnie korzystaç ze wsparcia z Funduszy Strukturalnych w ramach jednego
z Celów polityki regionalnej UE oraz Inicjatyw Wspólnoty.
FORMA
WSPARCIA Z
FUNDUSZY STRUKTURALNYCH
Zgodnie z ogólnà zasadà dotyczàcà udzielania pomocy ze Êrodków Funduszy
Strukturalnych, wszelkie wsparcie, jakie otrzymujà beneficjenci programów,
udzielane jest przede wszystkim w formie bezzwrotnej pomocy bezpoÊredniej.
Oznacza to, ˝e pomoc ze Êrodków Funduszy Strukturalnych najcz´Êciej udzielana
jest w formie dotacji (grantów), której beneficjent, po zrealizowaniu projektu, nie
250
Rozdzia∏ I. Finansowy wk∏ad funduszy • Art. 28. Decyzja w sprawie wk∏adu Funduszy
musi zwracaç. Jednak od tej zasady sà pewne wyjàtki. Istniejà równie˝ inne formy
pomocy ni˝ dotacja. Zgodnie z treÊcià niniejszego artyku∏u, takimi formami pomocy sà m.in.: pomoc zwrotna, oprocentowane subsydia, gwarancje, wsparcie
w formie kapita∏u podwy˝szonego ryzyka oraz inne formy pomocy publicznej.
Przyk∏adowo, pomoc udzielana przedsi´biorstwom b´dàcym w trudnej sytuacji
jest pomocà nie tylko zwrotnà, ale równie˝ ograniczonà czasowo (udzielana jest
na szeÊç miesi´cy – wi´cej informacji znajduje si´ w poni˝szej ramce). Pomoc mo˝e byç równie˝ udzielana w formie dokapitalizowania podmiotów Êwiadczàcych
us∏ugi finansowe na rzecz przedsi´biorstw. W okreÊlonych warunkach taka pomoc mo˝e mieç charakter pomocy zwrotnej. W∏aÊnie takie wsparcie udzielane
jest funduszom mikro-po˝yczkowym, funduszom por´czeƒ kredytowych oraz
funduszom kapita∏u zalà˝kowego w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw”, który wdra˝any jest w Polsce.
Ró˝nego rodzaju formy pomocy publicznej niejednokrotnie wskazywane sà
w aktach prawnych oraz innych dokumentach nie majàcych wartoÊci prawnej
przygotowywanych przez Komisj´ Europejskà (wytyczne Komisji Europejskiej,
informacje, publikacje poszczególnych Dyrekcji Generalnych Komisji Europejskiej itd.). Sà to dokumenty dotyczàce udzielania pomocy publicznej. Z nich mo˝emy si´ dowiedzieç, jak funkcjonujà ró˝ne formy pomocy publicznej.
Przyk∏ad. Pomoc na ratowanie i restrukturyzacj´ przedsi´biorstw znajdujàcych si´ w trudnej
sytuacji
Podstawà prawnà udzielania pomocy na ratowanie i restrukturyzacj´ przedsi´biorstw znajdujàcych si´ w trudnej sytuacji jest przepis artyku∏u 87.3 lit. c) TWE.
Komisja mo˝e na podstawie tego przepisu zezwoliç na udzielanie pomocy majàcej na
celu u∏atwienie rozwoju „pewnych form dzia∏alnoÊci”. Zasady dotyczàce udzielania
pomocy na ratowanie i restrukturyzacj´ przedsi´biorstw znajdujàcych si´ w trudnej
sytuacji znajdujà si´ w Wytycznych Komisji Europejskiej dotyczàcych udzielania pomocy publicznej na ratowanie i restrukturyzacj´ przedsi´biorstw w trudnej sytuacji.
Przedsi´biorca znajdujàcy si´ w trudnej sytuacji to taki przedsi´biorca, który nie
jest w stanie z w∏asnych Êrodków ani ze Êrodków, które mo˝e uzyskaç od swoich udzia∏owców/akcjonariuszy lub kredytów komercyjnych, pokryç strat, które bez pomocy
paƒstwa prawie na pewno doprowadzà do upad∏oÊci przedsi´biorstwa w krótkim lub
Êrednim okresie.
Pomoc na ratowanie i restrukturyzacj´ przedsi´biorstw znajdujàcych si´ w trudnej sytuacji mo˝e byç udzielona tylko raz (ang. one time last time principle). Ponadto,
ma ona charakter czasowy (jest udzielana na nie d∏u˝ej ni˝ 6 miesi´cy) i jest pomocà
zwrotnà (udzielana jest w formie kredytów, po˝yczek i gwarancji na warunkach komercyjnych). W momencie, gdy plan restrukturyzacji lub likwidacji, na który uzyskano pomoc, zosta∏ przygotowany i jest realizowany, dalsza pomoc uznawana jest za pomoc na restrukturyzacj´.
Pomoc na restrukturyzacj´ mo˝e przyjàç form´ dokapitalizowania, wykupu d∏ugów, zwolnieƒ podatkowych lub zwolnieƒ z obowiàzkowych sk∏adek na ubezpieczenia
spo∏eczne oraz gwarancji po˝yczkowych.
Maksymalna wielkoÊç pomocy na ratowanie i na restrukturyzacj´ dla jednego
przedsi´biorstwa nie mo˝e przekroczyç 10 mln euro, wliczajàc w to pomoc otrzymywanà z innych êróde∏ lub na podstawie innych programów.
251