Jak papier stał się podłożem fotograficznym – historia wczesnych

Jak papier stał się podłożem fotograficznym – historia wczesnych

HISTORIA PAPIERNICTWA
Jak papier stał się podłożem fotograficznym
– historia wczesnych eksper ymentów
How p aper bec ame p h otog rap h ic base
– th e h is tor y of th e earl y experiments
TOMASZ KOZIELEC
DOI: 10.15199/54.2015.6.3
W artykule dokonano przeglądu niektórych odkryć i eksperymentów związanych z podłożami papierowymi, które utorowały
drogę wynalazkowi fotografii. Papier odegrał tutaj wyjątkowo
ważną rolę. W XIX w. stał się on również podstawowym rodzajem
podłoża używanego do celów fotograficznych. Papier stosowano
jako podłoże do negatywów i pozytywów. Zwrócono uwagę na
wszechstronne zastosowanie wytworów papierniczych w pracowniach fotograficznych.
Słowa kluczowe: ciemnia optyczna, portrety sylwetkowe, papier
fotograficzny, rysunki fotogeniczne, papier solny, papierowe
negatywy
The article is the survey of certain findings and experiments with
base papers, which have paved the way for photography invention.
E k s p e r y m e n t y w „ p r e h i s t o r i i ” f o t o g r a f i i
Na przestrzeni wieków dokonano wielokrotnie odkrycia specyficznych światłoczułych właściwości związków srebra. Związki te
w I połowie XIX w. wykorzystano do nowej dziedziny techniki, którą
stała się fotografia. Efekty wczesnych eksperymentów opisane
przez badaczy, prezentowane są we współczesnej literaturze w ramach zagadnienia określanego „prehistorią” fotografii. Wpisuje się
w nią m.in. Johann Henrich Schultze (1687-1744), który w 1727 r.
w Norymberdze opublikował wyniki swoich eksperymentów.
Udowodnił w nich, że ciemnienie soli srebra następuje pod wpływem światła. Wśród jego eksperymentów nie brakowało papieru.
Obserwował on zmianę barwy roztworów soli srebra (w butelce),
którą osłaniał przed światłem papierowymi szablonami, wyrazami,
zdaniami wyciętymi w papierze. Inny badacz, Jan Hellot (1685-
Paper played here the significant role. In 19th century paper became
1766), powlekał papier azotanem srebra i naświetlał papierowe
the primary base used for photographic purposes. It was used as
podłoże również wykorzystując do tego celu szablony, a następnie
a base for positives and negatives. The all-embracing application
uzyskane odbitki chował do szczelnej puszki na kilka miesięcy.
of paper products in photographic studios is also pointed out.
Obserwacje te pozwoliły mu stwierdzić, że tylko światło ma wpływ
Keywords: camera obscura, silhouette portraits, photographic
na ciemnienie soli (1). Podobnych odkryć było więcej. Obserwacje
paper, photogenic drawings, salted paper, paper negatives
i eksperymenty z zakresu optyki, chemii, techniki utorowały drogę
do powstania i rozwoju fotografii. Przyczyniła się również do tego
Dr T. Kozielec, Zakład Konserwacji Papieru i Skóry, Wydział Sztuk Pięknych UMK, ul. Sienkiewicza 30/32, 87-100 Toruń
PRZEGLĄD PAPIERNICZY · 71 · CZERWIEC 2015
praktyka stosowania rysunkowych przyrządów optycznych, jak
i tworzenie przez artystów tzw. „portretów sylwetkowych”.
345