European Legal Interpreters and Translators Association

European Legal
Interpreters
and Translators
Association
Since its foundation in 1997 the ECBA (European Criminal Bar Association) has
become the pre-eminent independent organisation of specialist defence lawyers
in all Council of Europe countries. The ECBA aims to promote the fundamental
rights of persons under investigation, suspects, accused and convicted persons,
not only in theory but also in the daily practice of criminal proceeding throughout
Europe.
The ECBA consists of specialist defence lawyers from over 35 European countries
including 26 EU member states. Membership is open to all lawyers, whether
practicing or in academic life, who support those aims.
The association holds conferences twice a year, in spring and autumn, during
which members and non-members meet and discuss the latest developments in
European criminal law. The ECBA also acts as a platform for lawyers to meet with
lawyers from all member states and to exchange information and knowledge. Its
website aims to give access to relevant information, laws, treaties and
preparatory documents. At the members-section of the website lawyers can
simply ask questions, look for lawyers they need in member-state countries, take
part in committees preparing documents for several European projects, etc. The
ECBA participates in several current EU funded projects in the field of criminal
law and is member of the EU Justice Forum.
-----------
VADEMECUM
(Guidelines for a more effective communication with legal
interpreters and translators)
a joint project between EULITA (European Legal Interpreters and
Translators Association) and ECBA (European Criminal Bar
Association), presented at the ECBA Spring Conference in
Antwerp, Belgium, in April 2010.
-----------
V
Va
ad
eccu
de
em
um
me
m ffo
orr
m
ma
ag
eg
giissttrra
ga
all
atte
ess,, p
prro
osse
eccu
utto
orrss,, a
atttto
orrn
ne
ey
yss a
an
nd
d lle
iin
errss
ette
prre
errp
ntte
T
o
no
byy n
e.. IItt iiss b
ncce
en
erriie
pe
xp
ex
all e
accttiicca
prra
np
on
do
ed
asse
ba
eb
arre
nttss a
oiin
po
gp
ng
wiin
ow
ollllo
e ffo
he
Th
m
o ssm
ptt tto
mp
em
atttte
a ffiirrsstt a
utt a
bu
g b
ng
e lliissttiin
ette
plle
e
mp
he
om
n tth
a cco
en
he
nss a
otth
an
oo
me
ea
mo
a
,
s
r
o
t
u
n
c
e
e
e
s
w
o
t
r
e
p
b
,
n
s
o
e
i
t
t
a
a
r
r
t
e
s
n
p
i
r
o
g
o
s
d
cco
m
a
t
t
e
y
a
n
ooperation between magistrates, prosecutors, attorneys and
lle
e a
arre
nss a
on
essttiio
ge
gg
ug
d ssu
nd
an
nttss a
en
me
mm
om
Co
errss.. C
ette
prre
all iin
errp
ayyss
ga
wa
eg
ntte
allw
w
e..
me
om
we
ellcco
1
err
ette
prre
errp
ntte
e iin
he
g tth
ng
eccttiin
elle
Se
1)) S
IInn oorrddeerr ttoo gguuaarraanntteeee eexxcceelllleenntt llaanngguuaaggee sskkiillllss aanndd aapppprroopprriiaattee
iinntteerrpprreettaattiioonn aaccccoorrddiinngg ttoo pprrooppeerr pprrooffeessssiioonnaall eetthhiiccss,, iinn pprriinncciippllee oonnllyy
lleeggaall iinntteerrpprreetteerrss ((ssw
woorrnn aanndd ccoouurrtt cceerrttiiffiieedd iinntteerrpprreetteerrss)) aarree ttoo bbee uusseedd..
FFoorr llaanngguuaaggeess ffoorr w
whhiicchh tthheerree aarree nnoo rreeggiisstteerreedd ccoouurrtt iinntteerrpprreetteerrss iitt w
woouulldd
bbee bbeenneeffiicciiaall iiff tthhee jjuuddggee oorr tthhee pprroosseeccuuttoorr w
woouulldd vveerriiffyy tthhee qquuaalliiffiiccaattiioonnss
aanndd sskkiillllss ooff tthhee iinntteerrpprreetteerrss bbeeffoorree aa hheeaarriinngg bbyy m
meeaannss ooff aa sshhoorrtt
ccoonnvveerrssaattiioonn iinn oorrddeerr ttoo oobbttaaiinn aassssuurraannccee aabboouutt tthhee kknnoow
wlleeddggee aanndd sskkiillllss
ooff tthhee iinntteerrpprreetteerr iinn tthhee llaanngguuaaggee ooff tthhee pprroocceeeeddiinnggss..
2
2)) IIn
nffo
orrm
ma
attiio
on
no
on
n iin
ntte
errp
prre
ettiin
ng
g
IInn ccoom
wiitthh
mpplliiccaatteedd aanndd lloonngg pprroocceeeeddiinnggss,, aass w
weellll aass iinn ccoonnnneeccttiioonn w
vvoolluum
w ooff tthhee ccaassee bbyy tthhee
miinnoouuss ffiilleess aanndd ddiiffffiiccuulltt ccaasseess,, aa bbrriieeff rreevviieew
iinntteerrpprreetteerr bbeeffoorree tthhee ttrriiaall oorr aa ffeew
w ddaayyss bbeeffoorree tthhee hheeaarriinngg iiss ttoo bbee
r
t
o
d
i
n
o
r
d
e
f
m
e
n
d
e
p
a
r
e
e
f
rreeccoom
p
r
e
miinnoollooggyy ooff aa
mmended in order to prepare effeeccttiivveellyy tthhee ssppeecciiffiicc tteerrm
ccaassee ((ssuucchh aass iinn tthhee ffiieelldd ooff m
meeddiicciinnee,, eennggiinneeeerriinngg,, oorr eeccoonnoom
miiccss))..
3
attiin
3)) S
Se
ea
ng
g iin
n tth
he
e cco
ou
urrttrro
oo
om
m
TThhee ccoouurrtt iinntteerrpprreetteerr sshhoouulldd uunnddeerr aallll cciirrccuum
mssttaanncceess hhaavvee aa ppllaaccee
aassssiiggnneedd iinn tthhee ccoouurrttrroooom
m ffrroom
mw
whheerree hhee//sshhee iiss aabbllee ttoo sseeee aanndd hheeaarr aallll
ppaarrttiieess,, ddeem
moonnssttrraattiinngg ttoo tthhee ppaarrttiieess tthhaatt hhee//sshhee iiss ppaarrttiicciippaattiinngg iinn tthhee
hheeaarriinngg aass aa nneeuuttrraall iinntteerrpprreetteerr.. TThhiiss aallssoo aapppplliieess iiff tthhee iinntteerrpprreetteerr iiss ttoo
ttrraannssllaattee bbyy w
waayy ooff w
whhiissppeerriinngg..
A
Att aallll ttiim
meess tthhee iinntteerrpprreetteerrss sshhoouulldd bbee pprroovviiddeedd w
wiitthh aa ggoooodd vviieew
w aanndd ggoooodd
aaccoouussttiiccss,, aass w
weellll aass tthhee ooppppoorrttuunniittyy ttoo ttaakkee nnootteess oonn aa ssoolliidd ssuurrffaaccee ((ee..gg..
aa ttaabbllee))..
4
4)) S
prro
n tth
occe
Sh
ho
he
ee
orrtt p
ep
ed
diin
ng
prre
gss
esse
en
ntta
attiio
on
no
off tth
he
ea
acctto
orrss iin
S
Siinnccee ccoouurrtt ccaasseess ffoolllloow
w aa ddiiffffeerreenntt pprroocceedduurree iinn eevveerryy ccoouunnttrryy ((aanndd tthhee
aavveerraaggee cciittiizzeenn iiss nnoott ffaam
wiitthh ccoouurrtt pprroocceedduurreess)),, aa sshhoorrtt pprreesseennttaattiioonn
miilliiaarr w
ooff tthhee aaccttoorrss ((jjuuddggee,, pprroosseeccuuttoorr,, ccoouurrtt cclleerrkk,, ccoouurrtt iinntteerrpprreetteerr,, llaaw
wyyeerrss,,
eettcc..)) w
wiillll
waayy tthhee nneerrvvoouussnneessss ffrroom
m ffoorreeiiggnn ddeeffeennddaannttss aanndd w
wiillll ttaakkee aaw
.
s
g
n
i
d
e
e
c
o
r
h
p
t
o
e
e
o
s
h
r
t
u
r
o
f
eennssuurree aa ssm
e
c
o
moother course of the proceedings.
IInn ppaarrttiiccuullaarr,, aatt tthhiiss pprreesseennttaattiioonn iitt sshhoouulldd bbee eem
mpphhaassiizzeedd tthhaatt tthhee ccoouurrtt
iinntteerrpprreetteerr iiss aa nneeuuttrraall ppeerrssoonn aanndd hhaass tthhee ttaasskk ooff ttrraannssllaattiinngg aallll qquueessttiioonnss
aanndd ssttaatteem
mpplleetteellyy iinnttoo tthhee rreessppeeccttiivveellyy ootthheerr
meennttss ccoonnsscciieennttiioouussllyy aanndd ccoom
llaanngguuaaggee..
5
gss
ng
arriin
ea
he
att h
xttss p
ex
da
ed
n tte
ntte
en
en
Wrriitttte
esse
5)) W
prre
IIff w
meennttss,, ccoonnttrraaccttss,, ccoorrrreessppoonnddeennccee,, ffiilleess,,
meennttss,, ddooccuum
wrriitttteenn tteexxttss ((iinnddiiccttm
eettcc..)) aarree pprreesseenntteedd aanndd rreeaadd oouutt aatt aa hheeaarriinngg,, tthheessee ddooccuum
meennttss ((oorriiggiinnaall
oorr ccooppyy)) sshhoouulldd bbee hhaannddeedd ttoo tthhee ccoouurrtt iinntteerrpprreetteerr ssoo tthhaatt hhee//sshhee ccaann
ssiigghhtt--ttrraannssllaattee tthheem
m..
6
6)) IIn
ng
g tth
he
eh
o tth
orre
an
ng
ntte
errp
he
ea
arriin
he
e ffo
eiig
gn
n--lla
gu
ua
ag
ge
ep
prre
ettiin
ng
g tto
pa
arrttiie
ess
IInn oorrddeerr ttoo aalllloow
w ffoorreeiiggnn ppaarrttiicciippaannttss iinn aa hheeaarriinngg ttoo ffoolllloow
w tthhee
pprroocceeeeddiinnggss ((ffoorr eexxaam
mppllee,, dduurriinngg tthhee iinntteerrrrooggaattiioonn ooff w
wiittnneesssseess)),, tthhee
ccoouurrtt iinntteerrpprreetteerr m
u
s
–
e
.
g
s
i
t
t
b
.
b
t
i
n
e
a
l
l
y
g
n
e
x
o
w
e
t
t
d
o
must be allowed – e.g. by sitting next to tthhee ppaarrttiieess -- ttoo
iinntteerrpprreett tthhee ssttaatteem
meennttss ooff w
wyyeerrss))
wiittnneessss aanndd//oorr tthhee jjuuddggee ((pprroosseeccuuttoorr,, llaaw
iinn tthhee w
whhiissppeerriinngg iinntteerrpprreettiinngg m
mooddee..
TToo ffaacciilliittaattee tthhiiss ddeem
maannddiinngg ttyyppee ooff iinntteerrpprreettaattiioonn aanndd ttoo aavvooiidd aannyy
aaccoouussttiicc ddiissttuurrbbaannccee dduurriinngg tthhee ccoouurrtt hheeaarriinngg,, ccaauusseedd bbyy tthhee w
whhiissppeerreedd
iinntteerrpprreettaattiioonn,, tthhee uussee ooff aa ssoo--ccaalllleedd ““bbiidduullee”” iiss rreeccoom
mm
meennddeedd..
7
7)) IIn
ng
g a
an
n iin
ntte
errp
ntte
prre
errrru
etta
up
attiio
pttiin
on
n
TThhee ccoorrrreecctt aanndd ffuullll iinntteerrpprreettaattiioonn ooff aa ssttaatteem
meenntt oonn tthhee bbaassiiss ooff nnootteess
rreeqquuiirreess m
Annyy iinntteerrvveennttiioonnss dduurriinngg tthhee
maaxxiim
muum
m ccoonncceennttrraattiioonn.. A
iinntteerrpprreettaattiioonn bbyy llaaw
wyyeerrss,, jjuuddggeess,, ppaarrttiieess,, eettcc.. iinntteerrrruupptt tthhee llooggiiccaall ccoouurrssee
ooff tthhee iinntteerrpprreettaattiioonn aanndd sshhoouulldd tthheerreeffoorree oonnllyy bbee m
maaddee w
whheenn tthhee ccoouurrtt
iinntteerrpprreetteerr hhaass ffiinniisshheedd hhiiss//hheerr iinntteerrpprreettaattiioonn..
8
8)) B
Brre
ea
ak
kss
S
Siinnccee iinntteerrpprreettaattiioonn rreeqquuiirreess aa hhiigghh ddeeggrreeee ooff ccoonncceennttrraattiioonn,, sshhoorrtt bbrreeaakkss
sshhoouulldd bbee sscchheedduulleedd aafftteerr aabboouutt oonnee hhoouurr..
9
err
ette
prre
errp
ntte
urrtt iin
ou
e cco
he
o tth
kss tto
assk
all tta
diicciia
ud
off jju
err o
nssffe
an
o ttrra
No
9)) N
A
waarree tthhaatt aatt tthhee bbeeggiinnnniinngg ooff aa hheeaarriinngg
Alltthhoouugghh ccoouurrtt iinntteerrpprreetteerrss aarree aaw
tthhee ppaarrttiieess w
wiillll bbee
wiillll bbee aasskkeedd ffoorr tthheeiirr iiddeennttiittyy,, aanndd tthhaatt w
wiittnneesssseess w
h
t
u
r
t
e
h
t
k
a
e
p
s
o
t
y
t
u
d
r
i
e
h
t
f
o
d
e
s
d
a
n
i
s
l
t
a
l
a
n
e
h
o
rreem
,
w
t
c
minded of their duty to speak the truth, as well as that convviicctteedd
ppeerrssoonnss w
meeddiieess aatt tthheeiirr ddiissppoossaall,, iitt iiss tthhee
meedd ooff tthhee lleeggaall rreem
wiillll bbee iinnffoorrm
jjuuddggee’’ss ttaasskk ttoo ddeeaall w
maalliittiieess,, aasskkiinngg tthhee iinntteerrpprreetteerrss oonnllyy ttoo
wiitthh tthheessee ffoorrm
n
o
i
t
a
e
m
t
r
a
o
c
f
i
n
n
i
u
h
m
s
t
i
h
o
ccoom
t
t
mmunicate this information to thee aaccccuusseedd//ccoonnvviicctteedd ppeerrssoonn..
1
om
all cco
urra
eo
off lle
ette
errss
Cu
ullttu
en
ncce
all iin
errp
prre
ette
ga
10
0)) C
mp
pe
eg
ntte
IIff iinn tthhee ccoouurrssee ooff aa hheeaarriinngg tthhee jjuuddggee oorr pprroosseeccuuttoorr w
woouulldd lliikkee ttoo oobbttaaiinn
iinnffoorrm
maattiioonn oonn ssppeecciiffiicc ccuussttoom
mss ooff aann eetthhnniicc ggrroouupp ffrroom
m tthhee lleeggaall
iinntteerrpprreetteerr ((ee..gg.. w
whheenn tthhee lleeggaall
whheetthheerr aa nnoodd m
meeaannss ““yyeess”” oorr ““nnoo””)),, oorr w
iinntteerrpprreetteerr ffiinnddss iitt nneecceessssaarryy ttoo iinnffoorrm
t
h
e
j
u
d
g
e
o
r
p
r
o
s
m the judge or proseeccuuttoorr ooff aannyy
ssuucchh ssppeecciiffiicc cchhaarraacctteerriissttiiccss,, ssoo tthhaatt tthheeyy bbeetttteerr uunnddeerrssttaanndd tthhee bbeehhaavviioouurr
ooff aa ffoorreeiiggnn ppaarrttyy aatt aa hheeaarriinngg,, tthhiiss sshhoouulldd bbee ddoonnee oouuttssiiddee ooff tthhee
pprroocceeeeddiinnggss,, ee..gg.. dduurriinngg aa sshhoorrtt bbrreeaakk rreeqquueesstteedd bbyy tthhee lleeggaall iinntteerrpprreetteerr..
-- -- -- -- -- -- -- -- -- --
EULITA
EUROPEJSKIE STOWARZYSZENIE TŁUMACZY SĄDOWYCH
ECBA
EUROPEJSKIE STOWARZYSZENIE KARNISTÓW
Stowarzyszenie europejskich obrońców sądowych
Europejskie Stowarzyszenie Karnistów ECBA (European Criminal Bar Association) od
chwili powstania w 1997 roku jest prestiżową, niezależną organizacją zrzeszającą obrońców
sądowych ze wszystkich państw Rady Europy. ECBA ma na celu promowanie podstawowych praw osób przesłuchiwanych, podejrzanych, oskarżonych i skazanych nie tylko w
teorii, ale także w codziennej praktyce postępowania karnego w całej Europie.
ECBA zrzesza wyspecjalizowanych obrońców sądowych z 35 państw europejskich, w tym
z 26 państw członkowskich UE. Członkami mogą być wszyscy prawnicy, zarówno
prowadzący praktykę zawodową, jak i akademicy, którzy popierają te cele.
Stowarzyszenie organizuje konferencje dwa razu do roku, wiosną i jesienią, podczas których
członkowie i osoby niezrzeszone spotykają się i omawiają aktualne wydarzenia i zmiany w
europejskim prawie karnym. ECBA działa również jako platforma umożliwiająca spotkania z
prawnikami z innych państw członkowskich oraz wymianę wiedzy i informacji. Na stronie
internetowej Stowarzyszenia zamieszczone są istotne informacje, przepisy prawa, traktaty i
pzrygotowywane dokumenty. W części przeznaczonej dla członków adwokaci mogą zadawać
pytania, szukać adwokatów w innych państwach członkowskich, uczestniczyć w komitetatch
przygotowujących dokumenty dla różnych projektów europejskich, itp. ECBA uczestnczy
obecnie w kilku projektach w dziedzinie prawa karnego finansowanych przez UE i jest
członkiem Forum Wymiaru Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
VADEMECUM
Wskazówki na temat bardziej skutecznej komunikacji z udziałem tłumaczy
Wspólny projekt Europejskiego Stowarzyszenia Tłumaczy Sądowych EULITA (European
Legal Interpreters and Translators Association) i Europejskiego Stowarzyszenia Karnistów
ECBA (European Criminal Bar Association), przedstawiony na wiosennej Konferencji ECBA
w Antwerpii, Belgia w kwietniu 2010 roku.
Vademecum dla sędziów, prokuratorów, obrońców sądowych i ustnych tłumaczy sądowych
Poniższe wskazówki oparte są na doświadczeniu praktycznym. Nie stanowią one oczywiście
listy zamkniętej, lecz pierwszą próbę ułatwienia współpracy między sędziami, prokuratorami,
obrońcami sądowymi i ustnymi tłumaczami sądowymi . Wszelkie uwagi i sugestie są zawsze
dobrze widziane.
1) Wybór tłumacza ustnego
Aby zapewnić doskonałe umiejętności językowe i poprawne tłumaczenie ustne zgodne z
etyką zawodową, w zasadzie należy powoływać tylko tłumaczy sądowych (przysięgłych i
licencjonowanych przez sądy).
Co do ustnych tłumaczy języków, których nie ma w rejestrze tłumaczy sądowych wskazane
byłoby, aby sędzia lub prokurator sprawdził kwalifikacje i umiejętności tłumacza przed
rozprawą w krótkiej rozmowie mającej na celu upewnienie się co do jego umiejętności i
znajomości języka postępowania sądowego.
1
2) Informacja o tłumaczeniu ustnym
W skomplikowanym i długotrwałym postępowaniu, jak również w przypadku obszernych akt
i spraw trudnych, zaleca się umożliwienie tłumaczowi ustnemu krótkiego wglądu do akt
sprawy przed rozprawą, aby mógł skutecznie przygotować terminologię właściwą dla danej
sprawy (np. z dziedziny medycyny, techniki lub działalności gospodarczej).
3) Miejsce tłumacza ustnego na sali sądowej
Na sali sądowej tłumacz ustny powinien zawsze zajmować takie miejsce, z którego będzie
mógł dobrze widzieć i słyszeć wszystkich uczestników postępowania oraz mieć możliwość
przekazania im informacji, że uczestniczy w rozprawie jako tłumacz bezstronny. Odnosi się
to również do sytuacji, w której tłumacz musi tłumaczyć szeptem (techniką symultanicznego
tłumaczenia szeptanego, zwanego też szeptanką).
Tłumaczowi należy zawsze umożliwić dobrą widoczność i słyszalność, jak również
możliwość robienia notatek na twardej płaszczyźnie (np. na stole).
4) Prezentacja uczestników postępowania
Ponieważ sprawy sądowe prowadzone są w każdym kraju według innego trybu postępowania
(który zazwyczaj nie jest znany przeciętnemu obywatelowi), to krótka prezentacja
uczestników postępowania (sędziego, prokuratora, urzędnika sądowego, tłumacza, obrońców
itp.) zapobiega nerwowości oskarżonych obcokrajowców i zapewni przebieg postępowania
bez zakłóceń.
W prezentacji należy w szczególności podkreślić, że tłumacz w sądzie jest bezstronny i ma za
zadanie tłumaczyć wszystkie pytania, zeznania i wyjaśnienia sumiennie i w całości na język
obcy i z języka obcego.
5) Teksty pisemne przedkładane podczas rozprawy
Jeśli teksty pisemne (akty oskarżenia, dokumenty, umowy, korespondencja, akta sprawy itp.)
są przedkładane i odczytywane podczas przesłuchania, należy te dokumenty (oryginał lub
kopię) wręczyć tłumaczowi ustnemu tak, aby mógł przetłumaczyć je mając je w zasięgu
wzroku (techniką a vista).
6) Tłumaczenie przebiegu rozprawy dla obcojęzycznych uczestników postępowania
Aby umożliwić obcojęzycznym uczestnikom rozprawy śledzenie przebiegu postępowania (na
przykład podczas przesłuchania świadków), tłumaczowi należy umożliwić - np. przez
siedzenie obok tych uczestników – tłumaczenie szeptane zeznań świadków lub pytań
sędziego (prokuratora i obrońców).
Aby umożliwić tłumaczowi wykonywanie tłumaczenia tą trudną techniką i nie spowodować
zakłóceń akustycznych postępowania sądowego tłumaczeniem szeptanym, zalecane jest
stosowanie urządzenia zwanego “bidule”.
7) Przerywanie tłumaczenia ustnego
Poprawne i pełne tłumaczenie wypowiedzi zanotowanych odpowiednią techniką wymaga
maksymalnej koncentracji. Wszelkie interwencje w trakcie tłumaczenia ze strony obrońców,
sędziów i uczestników postępowania przerywają logiczny ciąg tłumaczenia i dlatego powinny
być dokonywane dopiero po zakończeniu tłumaczenia przez tłumacza.
2
8) Przerwy
Ponieważ tłumaczenie wymaga dużej koncentracji, należy przewidzieć krótkie przerwy po
mniej więcej godzinie tłumaczenia.
9) Zakaz zlecania ustnemu tłumaczowi sądowemu innych czynności sądowych
Mimo iż tłumacze sądowi wiedzą, że na początku rozprawy tożsamość uczestnicy
postępowania są proszeni o potwierdzenie swojej tożsamości oraz że świadkowie uprzedzeni
o obowiązku zeznawania prawdy, jak również że skazani i oskarżeni zostaną poinformowani
o przysługujących im środkach odwoławczych, to sędzia prowadzi postępowanie i przekazuje
te informacje, zwracając się do tłumacza o ich przetłumaczenie tym osobom.
10) Kompetencje kulturowe ustnych tłumaczy sądowych
Jeśli podczas rozprawy sędzia lub prokurator będzie chciał uzyskać od tłumacza informacje o
zwyczajach grupy etnicznej (np. czy skinienie głową oznacza “tak” lub “nie”) lub gdy
tłumacz uzna za konieczne przekazać sędziemu lub prokuratorowi informacje o takich
zwyczajach lub specyficznych właściwościach, aby sędzia lub prokurator lepiej rozumiał
zachowanie obcokrajowca na rozprawie, to przekazanie tych informacji powinno odbyć się
poza miejscem rozprawy, np. w czasie krótkiej przerwy, o którą wniesie tłumacz.
Wersja polska:
© EULITA 2012.Tłumaczenie na język polski: Zofia Rybińska,
Polskie Towarzystwo Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS
3