Scenariusze lekcji - Kulczyk Foundation

Edukacja
globalna
Scenariusz lekcji
Gimnazjum
Etiopia
W Etiopii wiele dziewczynek
ucieka z rodzinnych wsi,
by uniknąć przymusowego
małżeństwa. Trafiają do dużych
miast. Takimi dziećmi ulicy
opiekuje się organizacja
społeczna Yenege Tesfa.
Dominika Kulczyk, prezes Kulczyk Foundation, dociera do najdalszych zakątków świata,
by nieść pomoc ludziom, którzy żyją w tragicznych warunkach.
Partner Strategiczny:
Edukacja_globalna_broszuraGIM_strI_6.indd 2
Partner Logistyczny:
Partnerzy Technologiczni:
2015-10-28 12:45:51
Współczesny świat jest na wyciągnięcie ręki. Dziś ani odległość, ani odmienność
kulturowa nie stanowią bariery nie do pokonania. Dlatego łatwiej dostrzec
problemy różnych społeczności. nie powinniśmy być na nie obojętni.
Kształtowanie wśród dzieci i młodzieży postawy wrażliwości na krzywdę
drugiego człowieka to ważne zadanie, które mają do spełnienia dorośli.
to oni dzięki dyskusjom, rozmowom i przykładowi
uczą młode pokolenie otwartości na innych.
nasze dzieci mają ogromne
szczęście, że mogą spokojnie
się uczyć w przyjaznych szkołach
wykorzystujących nowoczesne
źródła edukacji. Zestawienie
problemów człowieka
żyjącego w dostatnim świecie
z problemami człowieka
walczącego o przetrwanie
pokazuje, jak bardzo
wyolbrzymiamy własne lęki.
mam nadzieję, że wspólnie,
dzięki merytorycznej wartości
materiałów, które kieruję
do Państwa, uda się nam
rozbudzić i zaszczepić wśród
uczniów ideę pomagania
słabszym i odpowiedzialności
za nich. młodzież na pewno
wiele wyniesie z tej cennej
lekcji empatii. Zachęcam
serdecznie do udziału
w konkursie z nagrodami
dla szkół i uczniów. nagranie
filmu konkursowego da
młodym ludziom sposobność
pokazania, co naprawdę
oznacza dla nich pomaganie
potrzebującym.
Partnerzy:
Patronat Honorowy:
Patronat merytoryczny:
Partnerzy Edukacyjni:
Wydział Studiów Edukacyjnych
Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 1
2015-10-22 18:19:55
Temat lekcji:
Dzieciństwo w Etiopii.
Sytuacja dziewczynek
2 jednostki lekcyjne
Scenariusz lekcji wychowawczej (lub lekcji: wiedzy o społeczeństwie,
geografii) dla klas 1–3 gimnazjum
Autor: Kinga Kuszak
zagadnienia
Etiopia z perspektywy dziecka • małżeństwa zawierane przez dzieci • mobilne szkoły • dzieci ulicy • organizacje
pozarządowe wspierające dzieci w Etiopii • sposoby pomagania dzieciom w trudnej sytuacji życiowej
CELE LEKCJI
Po lekcji uczeń potrafi:
• wyszukać informacje na temat sytuacji dzieci w Etiopii i przeprowadzić selekcję tych informacji;
• opisać sytuację dziewczynek mężatek w Etiopii;
• uzasadnić rolę szkół i edukacji w ratowaniu etiopskich dzieci przed biedą;
• dowiedzieć się, jak są przestrzegane prawa dziecka w Etiopii;
• pozyskać informacje na temat organizacji pozarządowych działających na rzecz dzieci w Etiopii;
• przygotować scenariusz audycji radiowej zachęcającej do udzielenia pomocy dzieciom mieszkającym w Etiopii.
CELE KSZTAŁCENIA I TREŚCI NAUCZANIA WedłuG PODSTaWY PROGRAMOWEJ
• Wiedza o społeczeństwie. Cele kształcenia: I.; II. Treści nauczania: 2. 1), 2), 3), 4); 3. 1), 2)
• Geografia. Cele kształcenia: II. Treści nauczania: 10. 10)
METODY I FORMY PRACY
analiza źródeł (reportażu filmowego, fragmentu wywiadu radiowego, prezentacji zdjęciowej, informacji pozyskanych
z internetu) • praca w grupach • drama • mapa pojęciowa (mapa myśli) • praca indywidualna • burza mózgów •
rozmowa • przygotowanie scenariusza audycji radiowej
ŚRODKI DYDAKTYCZNE
reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, Etiopia. Skazane na ślub • prezentacja zdjęciowa pobrana ze strony Kulczyk
Foundation (www.edukacjaglobalna.com) • arkusze szarego papieru • pisaki • samoprzylepne karteczki
26
Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 26
Edukacja Globalna Efektu Domina
2015-10-22 18:21:46
ETIOPIA
PRZEBIEG LEKCJI 1.
WPROWADZENIE
Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie fragmentu wywiadu radiowego z Belaynshe (czytaj: belajnesz) Demsa.
Uzupełnieniem wywiadu jest prezentacja zdjęć pobranych ze strony www.edukacjaglobalna.com.
Spotkanie z… – Belaynshe Demsa, rozmowa o jej przerażającym dzieciństwie,
fragmenty wywiadu radiowego
Dziennikarz: Belaynshe, opowiedz naszym słuchaczom
o małżeństwach dziewczynek w Etiopii.
Belaynshe: Na świecie za mąż wydaje się każdego roku
około 14,2 miliona dziewczynek, które nie ukończyły
jeszcze 18. roku życia. W Etiopii dotyczy to aż 41%
dzieci, szczególnie ubogich, niemających szansy
na edukację. W niektórych regionach naszego kraju
dziewczynki wydawane są za mąż już w wieku 7 lat.
Małżeństwo jest rodzajem transakcji między rodzicami
a przyszłym mężem dziewczyny. Rodzice otrzymują
za nią wytargowaną cenę. Jej samej nikt nie pyta
o zdanie.
Dziennikarz: Jak wygląda życie dziewczyny po ślubie?
Belaynshe: Małżeństwo zupełnie niweczy jej szansę
na edukację. Dziewczynka nie jest też w stanie zdobyć
umiejętności zawodowych potrzebnych do tego, by
samodzielnie utrzymać się w ciągu dalszego życia.
To zupełnie przekreśla jej szansę na samodzielność
i uzależnia od męża. Wówczas dziewczynki bardzo
wcześnie rodzą dzieci, mimo że biologicznie nie są
do tego dojrzałe, co powoduje, że podczas ciąży lub
porodu mogą umrzeć. Takich przypadków jest bardzo
wiele... Nawet jeżeli przeżyją, poród we wczesnym
wieku wiąże się z wieloma zagrożeniami dla ich
zdrowia. Młode żony są narażone na różne formy
przemocy ze strony swoich mężów. Są bite, poniżane,
wykorzystywane do ciężkiej pracy fizycznej.
Dziennikarz: Co czułaś, kiedy zostałaś zmuszona
do małżeństwa?
Belaynshe: Kiedy znalazłam się w domu męża, moje
życie stało się koszmarem, cały czas myślałam tylko
o tym, jak bardzo chcę żyć, uczyć się, znaleźć pracę.
Musiałam stamtąd uciec. Każdy mój dzień, każda jego
chwila wypełnione były myślami: „Ucieknij, ucieknij,
nigdy tam nie wracaj, ucieknij, zrób coś, przecież
nie możesz tak żyć”. Tylko dokąd? Mogłam wybrać
życie z tyranem lub na ulicy.
Dziennikarz: Znalazłaś w sobie tyle siły, żeby uciec? […]
Nauczyciel zachęca uczniów, by podzielili się refleksjami dotyczącymi przeczytanego tekstu. Zadaje pytanie,
w jakim wieku w Polsce można zawierać małżeństwa.
ROZWINIĘCIE
Nauczyciel zachęca uczniów, by zastanowili się nad przyczynami i konsekwencjami małżeństw zawieranych przez
dzieci. Dzieli klasę na grupy liczące cztery–pięć osób. Zadaniem uczniów jest wejść w rolę Belaynshe. Z perspektywy
etiopskiej dziewczynki mają spróbować wskazać argumenty:
• za pozostaniem w związku małżeńskim,
• za ucieczką z domu męża.
Po wykonaniu polecenia następuje prezentacja argumentów i dyskusja. Nauczyciel może zaproponować uczniom,
by przedstawili wyniki swej pracy w formie dramy.
Nauczyciel proponuje uczniom obejrzenie reportażu filmowego Etiopia. Skazane na ślub. Reportaż trwa około
23 min. Jeżeli nauczycielowi brakuje czasu, by na lekcji zaprezentować cały film, może posłużyć się jego fragmentami.
Podział materiału filmowego na kolejne sekwencje (wraz z czasem ich trwania) został podany w sekcji Wskazówki
w dalszej części scenariusza.
Uczniowie po obejrzeniu filmu weryfikują argumenty przedstawione wcześniej przez grupy i próbują sformułować
wnioski dotyczące problemu wydawania za mąż etiopskich dziewczynek.
ZADANIE DOMOWE
Nauczyciel dzieli klasę na siedem grup, z których każda opracuje w domu inne zagadnienie.
• Grupa 1. Gospodarka Etiopii – rolnictwo, przemysł, usługi, z czego żyją mieszkańcy miast, z czego mieszkańcy
wsi, jakie wykonują zawody itp.
• Grupa 2. Kultura i języki Etiopii.
Kulczyk Foundation
Edukacja_globalna_broszuraGIM_str25_30_ETIOPIA.indd 27
27
2015-10-26 11:25:41
Choć w Etiopii zakazano małżeństw
nieletnich, na wsiach wciąż zmusza się
do ślubu nawet siedmioletnie dziewczynki.
Dominika Kulczyk poznała historię
piętnastoletniej Abebu, która ma za sobą
3 lata związku ze starszym mężczyzną.
•
Grupa 3. Warunki naturalne Etiopii – ukształtowanie terenu, klimat, roślinność, zwierzęta.
•
Grupa 4. Ciekawostki dotyczące Etiopii – np. kalendarz, podział roku, mierzenie czasu itp.
•
Grupa 5. Społeczeństwo Etiopii – struktura etniczna, dzieci, osierocenie i jego przyczyny, kobiety i prawa kobiet.
•
Grupa 6. Opieka zdrowotna, choroby oraz kwestia głodu i niedożywienia dzieci w Etiopii.
•
Grupa 7. Instytucje pomagające dzieciom w Etiopii i formy działań pomocowych.
Uczniowie mają za zadanie zgromadzenie informacji z różnych źródeł – znalezionych samodzielnie i wskazanych
przez nauczyciela (patrz: sekcja Przydatne linki w dalszej części scenariusza).
PRZEBIEG LEKCJI 2.
WPROWADZENIE
Nauczyciel nawiązuje do poprzedniej lekcji i przypomina problemy, którymi poszczególne grupy zajmowały się
w ramach pracy domowej. Proponuje uczniom uporządkowanie zgromadzonych informacji w formie map myśli.
Zwraca uwagę, by uczniowie w centralnej części arkusza wpisali hasło kluczowe, a od niego wyprowadzili kolejne
hasła, które ich zdaniem stanowią uszczegółowienie hasła kluczowego. Zależności między poszczególnymi hasłami
mogą zaznaczyć strzałkami i je opisać. Jeżeli uczniowie nie pracowali wcześniej tą techniką, nauczyciel może pokazać
im przykładowe mapy myśli (do pobrania ze strony www.edukacjaglobalna.com).
Uczniowie tworzą mapy myśli – wykorzystują informacje zgromadzone w ramach pracy domowej. Przykładowe
hasła kluczowe dla poszczególnych map myśli: „Gospodarka Etiopii”, „Kultura Etiopii”; „Warunki naturalne Etiopii”,
„Struktura etniczna Etiopii”, „Dzieci w Etiopii”, „Choroby w społeczeństwie Etiopii”, „Pożywienie mieszkańców
Etiopii”, „Prawa kobiet w Etiopii”, „Instytucje pomagające dzieciom w Etiopii”, „Ciekawostki na temat Etiopii”.
ROZWINIĘCIE
Po opracowaniu map myśli następuje krótka dyskusja podsumowująca. Nauczyciel tak prowadzi rozmowę,
by uczniowie zwrócili szczególną uwagę na sytuację dzieci w Etiopii – w jakich warunkach geograficznych,
kulturowych, ekonomicznych i społecznych żyją.
Nauczyciel prosi, by uczniowie spróbowali wskazać, jak młodzież z Polski może włączyć się w pomoc dla dzieci
w Etiopii. Proponuje pracę podzieloną na dwa etapy:
1.Burza mózgów w zespołach liczących cztery–pięć osób. Uczniowie zgłaszają pomysły, zapisują propozycje na
małych karteczkach, które naklejają na arkusz szarego papieru. Następnie grupa wybiera dwie–trzy propozycje
i przedstawia je na forum klasy wraz z krótkim uzasadnieniem.
2.Po wysłuchaniu propozycji poszczególnych grup uczniowie przez głosowanie wybierają takie formy działania, które
chcieliby i mogą zrealizować (np. zbiórka książek do mobilnej biblioteki, zbiórka pomocy dydaktycznych itp.).
28
Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 28
Edukacja Globalna Efektu Domina
2015-10-22 18:21:56
ETIOPIA
URUCHOMIENIE EFEKTU DOMINA – POPCHNIJMY KOSTKĘ W ETIOPII
Zgodnie z wybranym przez klasę obszarem działania uczniowie w ramach pracy domowej, indywidualnie
lub w grupach, przygotowują scenariusze audycji radiowej Efekt Domina – popchnijmy kostkę w Etiopii, zachęcającej
do pomagania etiopskim dzieciom.
Spośród przygotowanych scenariuszy uczniowie wybiorą jeden i na jego podstawie przygotują audycję radiową,
która zostanie przedstawiona na forum szkoły w celu uruchomienia działań pomocowych. Zamiast audycji radiowej
mogą przygotować np. prezentację albo film lub przedstawienie z udziałem uczniów.
WSKAZÓWKI
1.Jeżeli nauczyciel nie ma czasu, aby na lekcji zaprezentować cały materiał filmowy, może posłużyć się jego
fragmentami. Poniżej podział reportażu na części wraz ze wskazaniem czasu trwania każdej z nich (w minutach):
1) Nieletnie żony i dzieci ulicy (0: 00–3:13)
2) Organizacja Yenege Tesfa (3:13–7:08)
3) Małżeństwa dziewczynek (7:08–9:16)
4) Pomoc dla samotnych matek (9:16–10:55)
5) Ucieczka przed małżeństwem (10:55–13:46)
6) Unieważnienie małżeństwa (13:46–15:14)
7) Młode matki i bezpłatna antykoncepcja (15:14–16:59)
8) Mobilne szkoły i biblioteki (16:59–20:44)
9) Dalsze losy Belaynshe (20:40–22:42).
2. Na stronie internetowej www.edukacjaglobalna.com można znaleźć ponadto:
• reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, Etiopia. Skazane na ślub;
• prezentację zdjęciową do lekcji;
• przykładowe mapy myśli.
Wolontariusze uczą dzieci w mobilnej szkole.
W Gondarze 3000 dzieci żyje na ulicy.
Yenege Tesfa (co znaczy: Nadzieja na Jutro)
pomaga 600 z nich.
Kulczyk Foundation
Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 29
Oprócz mobilnych szkół Yenege Tesfa
prowadzi także mobilne biblioteki.
29
2015-10-22 18:22:08
INSPIRACJE DO DALSZEJ PRACY WYCHOWAWCZEJ
dzieciństwo w Etiopii
Pytania i zadania dla ucznia do samodzielnego opracowania
Autor: Kinga Kuszak
1. Poszukaj informacji na temat organizacji Yenege Tesfa.
2. Porównaj koszty edukacji dzieci w Etiopii i w Polsce. W Etiopii na jedno dziecko przeznacza
się mniej niż 10 euro rocznie. Dowiedz się, ile kosztuje roczna edukacja jednego dziecka
w Polsce.
3. Zastanów się, jakie materiały dydaktyczne mogłyby uatrakcyjnić edukację dzieci w Etiopii
i znaleźć się w wyposażeniu mobilnej szkoły.
4. Zastanów się, jakie są przyczyny biedy w Etiopii.
5. Zastanów się i spróbuj wyjaśnić, dlaczego edukacja jest dla etiopskich dziewcząt
szansą na uniknięcie wczesnego małżeństwa.
PRZYDatnE linKi
Efekt Domina. Pomagamy samotnym i osieroconym dzieciom, Kulczyk Foundation: http://goo.gl/62Cz2u
Yenege tesfa: www.yenegetesfa.org
informacje na temat Etiopii: www.etiopia.pl; http://goo.gl/53jvH8
ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w addis abebie: www.addisabeba.msz.gov.pl
unicEF: www.unicef.org
court appointed Special advocates for children (caSa): www.pcasa.org
Kalendarz i rachuba godzin w Etiopii, Etiopia. Wycieczki, informacje, porady, przewodnik…:
http://goo.gl/PSvaWP
30
Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 30
Edukacja globalna Efektu Domina
2015-10-22 18:22:21
Edukacja
w najlepszej formie
• Bogata oferta publikacji dla wszystkich
segmentów edukacyjnych, również
szkolnictwa zawodowego.
• Podręczniki – ponad 1,5 tys. tytułów w ofercie,
co roku kilka milionów użytkowników.
• Zeszyty ćwiczeń i inne pomoce dydaktyczne
dla uczniów.
• Obudowa metodyczna dla nauczyciela
na uczę.pl – pełna pomoc w przygotowaniu lekcji.
• E-booki – stale rozwijana, największa w Polsce
oferta podręczników elektronicznych.
• Repetytoria i arkusze egzaminacyjne
– kompletne materiały dla uczniów
przygotowujące do egzaminów szkolnych
wszystkich typów.
• E-ćwiczenia – najobszerniejszy zbiór ćwiczeń
na platformie WSiPnet.pl. Ponad 500 tys.
użytkowników!
• Zdasz.to – profesjonalne zasoby i pomoce
dla zdających egzaminy gimnazjalne i maturalne.
Nowotyśtćo!riów
Seria repeuszy
i ark
ZDASZ.TO
Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 31
2015-10-22 18:22:28
Edukacja_globalna_broszuraGIM_str31_IV.indd 32
2015-10-28 15:40:04
Edukacja_globalna_broszuraGIM_str31_IV.indd 33
2015-10-28 15:40:08
Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 34
2015-10-22 18:22:42
Edukacja_globalna_broszuraGIM_str31_IV.indd 35
2015-10-28 12:35:22
Kulczyk Foundation niezwykle gorąco
dziękuje wszystkim instytucjom
i organizacjom pozarządowym
za wsparcie merytoryczne,
którego nam udzieliły
w tym projekcie.
Patronat Honorowy:
Patronat merytoryczny:
Partnerzy Edukacyjni:
Wydział Studiów Edukacyjnych
Autorzy scenariuszy:
Opracowanie graficzne:
Zespół Kulczyk Foundation:
agnieszka bojarczuk,
Piotr Zalewski
Dominika Kulczyk
marta Schmude-olczak
marta Kałużna, Kinga
Kuszak, Katarzyna Sadowska,
Koordynacja produkcji:
beata Kopyt
tomasz Sadowski, Kamila Słupska
tomasz jagodziński
Karolina mikołajczak
Konsultacja merytoryczna:
Produkcja: gm Records
małgorzata Płocka
prof. uam dr hab. Kinga Kuszak
Drogowiec-Pl sp. z o.o.
mateusz Kamil Roszak
nc Koperty sp. z o.o.
marzena Zowczak
Paweł orzeszko
Wsparcie metodyczne:
becolour sp. z o.o.
Kulczyk Foundation
dr barbara ostrowska
Redakcja: Łukasz marks, anna Wiese
Projekt graficzny: marta jedlińska
36
Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 36
Fotografie:
ul. Krucza 24/26
tatiana jachyra
00-526 Warszawa
tomasz borkowski
www.kulczykfoundation.org.pl
Dariusz Szymura
offi[email protected]
Edukacja globalna Efektu Domina
2015-10-22 18:22:45
WYGRAJ IPADY
DLA CAŁEJ
KLASY
DRUKARKI DLA
NAUCZYCIELI
I SZKÓŁ
WEŹ UDZIAŁ
W KONKURSIE
C
M
Y
CM
EDUKACJAGLOBALNA.COM
MY
CY
CMY
K
Obojętność to choroba, której musimy się wystrzegać. Konkurs filmowy
Edukacji Globalnej Efektu Domina ma za zadanie uwrażliwić dzieci
i młodzież na codzienne problemy obecne w otaczającej ich
rzeczywistości. Młodzi ludzie mają okazję nauczyć się pomagać
i angażować w pomoc innym.
MillionYou to najstarsza i największa w Polsce
firma wykorzystująca ideę crowdsourcingu.
Na swoim koncie mamy liczne innowacyjne
akcje edukacyjne, w których społeczności
współpracowały ze znanymi osobowościami
i markami.
W ramach konkursu młodzież ma za zadanie stworzyć i przeprowadzić
akcję, dzięki której zmieni świat na lepsze. Następnie uczestnicy muszą
nakręcić film, w którym przedstawią swoją inicjatwę.
MillionYou to również ponad 70 wyjątkowych
konkursów filmowych zrealizowanych dla
największych marek.
Na młodzież, nauczycieli i szkoły, które reprezentują czekają atrakcyjne
nagrody!
MillionYou w swoich działaniach łączy
społeczny potencjał i talenty współtworząc
nową jakość komunikacji i treści. Dzięki nam
kreatywne społeczności łączą się z wiodącymi
markami, aby generować innowacyjne
pomysły, współtworzyć content i realizować
kampanie angażujące konsumentów.
WEJDŹ NA STRONĘ
EDUKACJAGLOBALNA.COM
ZAPOZNAJ SIĘ
Z ZASADAMI KONKUSU
Edukacja_globalna_broszuraGIM_str31_IV.indd 4
POMÓŻ ZMIENIĆ
ŚWIAT NA LEPSZE
WYGRAJ ATRAKCYJNE
NAGRODY
dowiedz się więcej
millionyou.pl
2015-10-27 13:11:58