Świadczenia pieniężne dla żołnierzy rezerwy odbywających

Świadczenia pieniężne dla żołnierzy rezerwy odbywających ćwiczenia wojskowe
Wpisany przez Wojciech Lachiewicz
Ustalanie i wypłata świadczenia należy do kompetencji wójta gminy (burmistrza lub prezydenta
miasta).
Pytanie
Jak interpretować przepisy zawarte w paragrafie 16, 17 i 18 rozporządzenia Rady Ministrów z
1.2.2000 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania i wypłacania świadczenia pieniężnego
żołnierzom rezerwy odbywającym ćwiczenia wojskowe? Czy wynagrodzenia wypłacane przez
gminę (miasto) z ww. rozporządzenia stanowią wydatki budżetu w momencie wypłaty, a
następnie są refundowane przez szefa wojewódzkiego sztabu wojskowego? Czy wypłatę
należy zaewidencjonować tylko na kontach rozrachunkowych zespołu „2" i zwrot poniesionych
wynagrodzeń też zaewidencjonować tylko na zespole „2"? Jak ma się ten sposób „refundacji"
do zasad istniejących w JST (w ustawie o finansach publicznych), że refundacja wydatków
dopuszczona jest tylko w przypadku państwowych jednostek budżetowych)?
Czy środki z refundacji, służące sfinansowaniu zadania zleconego gminie z zakresu
administracji rządowej, nie powinny wpływać do budżetu w formie dotacji z budżetu państwa?
Odpowiedź
Zgodnie z art. 119a ustawy z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 1992 r. Nr 4, poz. 16 zezm. - dalej: ObowObronU)
żołnierzowi rezerwy, który odbył ćwiczenia wojskowe, z wyjątkiem ćwiczeń trwających do
dwudziestu czterech godzin odbywanych w czasie lub dniu wolnym od pracy - przysługuje
świadczenie pieniężne rekompensujące utracone wynagrodzenie ze stosunku pracy lub
stosunku służbowego albo rekompensujące dochód z prowadzonej działalności gospodarczej,
które mógłby uzyskać w okresie odbywania ćwiczeń wojskowych.
Według art. 119a ust. 2 ObowObronU, świadczenie pieniężne za każdy dzień ćwiczeń
wojskowych stanowi kwota 1/30 miesięcznego utraconego wynagrodzenia lub dochodu
pomnożona przez liczbę dni odbytych ćwiczeń wojskowych. Przy czym kwota świadczenia
dziennego nie może być wyższa od 1/30 dwuipółkrotnego przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, którego wysokość ogłasza Prezes Głównego
Urzędu Statystycznego (świadczenie pieniężne nie przysługuje żołnierzowi rezerwy
powołanemu na ćwiczenia wojskowe, jeżeli otrzymał od pracodawcy wynagrodzenie za okres
odbywania ćwiczeń wojskowych).
Ustalanie i wypłata świadczenia należy do kompetencji wójta gminy (burmistrza lub prezydenta
miasta), który wypłaty dokonuje na wniosek uprawnionego żołnierza rezerwy, złożony nie
później niż w ciągu trzech miesięcy od zakończenia ćwiczeń wojskowych. Ustalając
świadczenie wójt gminy pomniejsza je o uposażenie, jakie żołnierz rezerwy otrzymał z tytułu
odbytych ćwiczeń wojskowych. Jak to wynika z art. 119a ust 7 ObowObronU, wydatki z tytułu
1/3
Świadczenia pieniężne dla żołnierzy rezerwy odbywających ćwiczenia wojskowe
Wpisany przez Wojciech Lachiewicz
wypłaty świadczeń pieniężnych pokrywane są z budżetu państwa w części Ministerstwa Obrony
Narodowej.
Zadanie gminy w postaci ustalania i wypłaty ww. świadczenia jest zadaniem zleconym z
zakresu administracji rządowej. Według art. 49 ustawy z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek
samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966 ze zm. - DochJstU) - zasadą jest, że gminie
wykonującej zadanie rządowe zlecone należy się dotacja celowa z budżetu państwa.
Konsekwencją powyższego jest zapis art. 184 ust. 1 pkt 13 ustawy z 30.6.2005 r. o finansach
publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104 ze zm. - dalej: FinansePublU), w myśl którego w budżecie
samorządu planuje się zarówno dochody (dotacje), jak i wydatki z tytułu zadań zleconych z
zakresu administracji rządowej. Przy takim założeniu, skoro według art. 165 ust. 4
FinansePublU uchwała budżetowa jest podstawą prowadzenia przez samorząd gospodarki
finansowej - zasadne byłoby twierdzić, że w budżecie rocznym i pochodnym od niego planie
finansowym urzędu gminy powinny zostać ujęte zarówno wydatki na wypłatę świadczeń z art.
119 ObowObronU, jak i dotacje z budżetu państwa na wykonywanie tego rodzaju zadania
zleconego przez gminy, czyli nie tylko kwoty świadczeń, lecz także koszty administracyjne ich
ustalania i wypłaty przez urząd gminy.
Tymczasem w art. 119a ust. 8 ObowObronU zawarto delegację dla Rady Ministrów, poprzez
którą dla regulacji kwestii ustalania i wypłat ww. świadczenia rekompensującego zawarto
wytyczną, że z tytułu jego wypłaty gmina otrzymuje z budżetu państwa „zwrot wydatków".
Pojęcie „zwrot wydatków" oznacza, że na wypłatę świadczenia gmina wpierw angażuje własne
środki finansowe, a następnie po wypłacie świadczenia otrzymuje „zwrot wydatków" z budżetu
państwa z części Ministerstwa Obrony Narodowej. Ma to uzasadnienie w tym, że z punktu
widzenia budżetu państwa trudno jest z góry zaplanować na rok budżetowy i zarazem limitować
wysokość tego rodzaju świadczeń wypłacanych żołnierzom rezerwy.
Szczegółowe kwestie związane z wyliczaniem świadczenia, jego dokumentowaniem, wypłatą i
zwrotem środków dla gminy z budżetu państwa zawarto w rozporządzeniu Rady Ministrów z
1.2.2000 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania i wypłacania świadczenia pieniężnego
żołnierzom rezerwy odbywającym ćwiczenia wojskowe (Dz.U. Nr 13, poz. 155 - dalej:
ŚwadŻołnR). W § 8-11 ŚwiadŻołnR uregulowano sposób ustalania należnego świadczenia
rekompensującego, które potrąca się o uposażenie otrzymane przez żołnierza w trakcie
ćwiczeń. O wypłacie świadczenia i dokumentowaniu prawa do niego stanowią przepisy § 11-17
ŚwiadŻołR. Właściwymi przepisami o zwrocie gminie środków z tytułu wypłaty świadczenia
żołnierzowi rezerwy są zapisy § 17 i 18 ŚwiadŻolR, według których szef wojewódzkiego sztabu
wojskowego zwraca na konto gminy świadczenia wypłacone i udokumentowane w
odpowiednich zestawieniach miesięcznych.
W dotychczasowej praktyce budżetu państwa zwroty świadczeń wypłacanych przez gminy na
rzecz żołnierzy rezerwy nie były planowane w postaci dotacji celowej dla gmin z tytułu
wykonania zadania zleconego z zakresu administracji rządowej. W budżecie państwa
2/3
Świadczenia pieniężne dla żołnierzy rezerwy odbywających ćwiczenia wojskowe
Wpisany przez Wojciech Lachiewicz
planowano natomiast wprost wydatki na ww. świadczenia, a za ich „wykonanie" (jako wydatków
bezpośrednich) traktowano refundację na rzecz gmin świadczeń przez nie wypłaconych.
Konsekwencją powyższej praktyki budżetu państwa jest sytuacja, w której wypłata świadczenia
przez gminę nie jest ujmowana jako „wydatek budżetu gminy", a spływająca „refundacja" nie
stanowi dochodu budżetu gminy, tylko powoduje pomniejszenie (wyzerowanie) dokonanych
wydatków. Gmina nie może zaplanować ww. „zwrotu wydatków" jako „dotacji z budżetu
państwa", gdyż przelew na rzecz gminy nie jest planowany w budżecie państwa w formie
dotacji, ale jako wypłata świadczenia (tak, jakby było ono wypłacane z budżetu państwa). Skoro
nie można zaplanować dochodu (tj. refundacji), zatem tak samo nie można w budżecie i planie
finansowym ujmować „wydatku", jaki de facto staje się wydatkiem budżetu państwa wykonywanym przez gminę przy zapewnionej refundacji środków.
Reasumując: praktyka przyjmowana w budżecie państwa w zakresie realizacji zadań i
wydatków z art. 119a ObowObronU oraz interpretacja ww. rozporządzenia z 1.1.2000 r. stanowi odstępstwo od zasady zupełności budżetu gminy z art. 165 FinansePublU i zasady, że
na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej gminie należy się dotacja z budżetu
państwa - co przewiduje przepis art. 49 DochJstU. Z punktu widzenia wymogu z art. 167 ust. 1
Konstytucji RP, gminie wykonującej zadania zapewnia się nie tyle „dochody", co „środki"
adekwatne do ich sfinansowania. Jednak dzieje się to z odstępstwem od zasady zupełności
budżetu gminy i uchwały budżetowej (z art. 165 i art. 184 ust. 1 pkt 13 FinansePublU) i zarazem
z odstępstwem od zasady jawności i przejrzystości finansów publicznych.
3/3