Rynek węgla kamiennego w Republice Czeskiej

Rynek węgla kamiennego w Republice Czeskiej
Na terytorium Republiki Czeskiej znajdują się łożyska węgla kamiennego zarówno
koksującego jak i energetycznego. Znaczenie dla czeskiego wydobycia ma obecnie
jedynie łożysko morawsko-śląskie, będące przedłużeniem polskiego rewiru
wydobywczego na obszarze czeskim. Po stronie polskiej znajduje się 70% zasobów tego
rewiru, a po czeskiej 30%. Pozostałe rewiry wydobywcze, ze względu na wysokie koszty
wydobycia, w latach 90-siątych zostały zamknięte. Spowodowało to spadek wydobycia z
30,7 mln ton (1990) na 12,7 mln ton (2008). Odnotowywany spadek wydobycia w latach
następnych, związany jest ze spadkiem popytu, głównie ze strony przemysłu hutniczego.
Inne ważniejsze łożyska węgla kamiennego znajdujące się na obszarze Republiki
Czeskiej charakteryzują się niekorzystnym położeniem pod względem geologicznotechnicznym i obecnie nie nadają się do wydobycia.
Łożyska węgla kamiennego w Republice Czeskiej
1. Wydobycie
Górnictwem węgla kamiennego w Republice Czeskiej zajmuje się obecnie tylko jedno
przedsiębiorstwo tj. OKD a.s. (Ostravsko-karvinske doly). Jedynym właścicielem tej
spółki jest New World Resources N.V. (NWR) z siedzibą w Amsterdamie. Jej akcje
notowane są na giełdach papierów wartościowych w Pradze, Londynie oraz Warszawie.
Węgiel kamienny wydobywany jest w 4 kopalniach OKD w ostrawsko-karwińskim
rewirze węglowym metodą głębinową. Roczne łączne wydobycie netto wynosi obecnie
ok. 10 mln ton. Zasoby węgla kamiennego w tych kopalniach ocenia się na ok. 170 mln
ton, przy czym największe posiada kopalnia Karvina (ok. 62 mln ton).
Poszerzanie wydobycia napotyka na poważne problemy związane z gęstym
osadnictwem i zabudową miejska na terenach ewentualnych przyszłych kopalń oraz
ochroną przyrody w Beskidach.
WPHI -Praga
1
Wydobycie węgla kamiennego w kopalniach czeskich
Kopalnia
Darkov
Karviná
Paskov
ČSM
Ogółem OKD
Wydobycie brutto
(w tys. t.)
Wydobycie netto
(w tys. t.)
Zasoby
(w mil. t.)
2011
2012
2013
2011
2012
2013
2012
4 368
5 044
2 146
4 123
15 681
4 287
5 539
1 996
4 067
15 889
3 844
3 870
1 912
3 742
13 368
3 249
4 235
1 103
2 868
11 455
3 084
4 579
797
2 979
11 439
3 527
2 991
888
2 639
10 045
54,43
61,82
19,95
32,28
168,48
2. Zatrudnienie
Ogółem w górnictwie węgla kamiennego w Republice Czeskiej na koniec 2013 roku
zatrudnionych było 14.183 osób. Pod ziemią pracowało 12.768 a na powierzchni 1.415
osób. Należy zaznaczyć, że znaczna cześć górników to pracownicy najemni z innych
krajów (głównie z Polski). Ich liczba na koniec 2013 roku wynosiła 3.475 os. i stanowiła
27,2% wszystkich górników zatrudnionych pod ziemią.
Stany zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego wg zatrudniającego
Pod ziemią
Kopalnia
Darkov
Karviná
Paskov
ČSM
Pracownicy najemni (OKD)
Zatrudnienie ogółem
Na powierzchni
2011
2012
2013
2 242
2 131
2 010
495
498
3 217
3 096
2 886
637
611
2 284
2 279
2 147
352
2 346
2 326
2 250
372
1 856
4 281
4 339
3 475
14 370
14 171
12 768
2011
2012
Ogółem
2013
2011
2012
2013
381
2 737
2 629
2 391
433
3 854
3 707
3 319
339
326
2 636
2 618
2 473
369
275
2 718
2 695
2 525
4 281
4 339
3 475
1 817
1 415
16 226
15 988
14 183
Wynagrodzenia w górnictwie węgla kamiennego są wyższe od średniej w regionie
morawsko-śląskim o blisko 55%. Należy zaznaczyć, że firma OKD wypłaca swym
pracownikom również dodatkowe świadczenia z tytułu np. świąt bożonarodzeniowych,
dopłat do wypoczynku, 13 i 14 pensji, dopłat do ubezpieczenia, wyżywienia. itp.
Średnie wynagrodzenie w OKD
Wyszczególnienie
Średnie wynagrodzenie miesięczne w OKD
- pracownicy zatrudnienie pod ziemią
- pracownicy zatrudnieni na powierzchni
- pracownicy administracyjno-techniczni
2011
KCZ
36 498
34 162
23 224
53 503
2012
EUR
1 485
1 390
945
2 177
KCZ
37 149
35 283
25 017
54 487
EUR
1 477
1 403
995
2 167
3. Odbiorcy węgla
Od 2010 roku OKD realizuje roczne kontrakty na dostawy węgla kamiennego po cenach
ustalanych kwartalnie. Ceny węgla koksującego zarówno w 2012 jak i 2013 roku
dynamicznie spadały co skutkowało pogorszeniem wyników z działalności handlowej
OKD. Natomiast ceny węgla energetycznego, po kilku latach stagnacji, w 2013 roku
zaczęły również szybko spadać, z powodu spadku zużycia energii oraz dużych zapasów
produkcyjnych, co jeszcze bardziej pogorszyło wyniki tej firmy.
WPHI -Praga
2
Największymi odbiorcami spółki OKD w zakresie węgla koksującego są już od wielu
lat czołowi środkowoeuropejscy producenci stali tj. U.S. Steel Kosice (SK),
ArecelaeMittal, Voestalpine AG, Moravia Steel oraz koksownia OKK Koksovny, a.s.,
a w zakresie węgla energetycznego czołowe czeskie spółki energetyczne (Dalkia, CEZ)
oraz zagraniczne Verbund (AT) i Novscom (PL).
Sprzedaż węgla kamiennego w spółce OKD (w tys. t.)
Węgiel koksujący
Węgiel energetyczny
Stan zasobów
Dynamika
w%
Okres
Wyszczególnienie
2011
4 964
5 849
x
2012
5 518
4 727
1 287
2013
4 630
5 079
380
2013/2012
83,9
107,4
29,5
Średnia cena
EUR/t
2012
125
74
x
Dynamika
w%
2013
98
56
x
2013/2012
78,5
75,7
X
4. Zużycie węgla kamiennego
Ogółem krajowe zużycie węgla kamiennego wynosi ok. 6,8 mln ton i do kilku lat ma
tendencję spadkową. W 2012 roku spadek zużycia w stosunku do roku poprzedniego
wyniósł 6,7%. Najwięcej węgla kamiennego zużywa się w produkcji energii elektrycznej
i ciepła 45,4% (elektrociepłownie: Detmarovice, Kladno, Ostrava-Kuncice,
Trebovice, Praha-Malesice) oraz w hutnictwie 36,4%. Mniejsze ilości węgla
kamiennego zużywa się w do produkcji koksu, w metalurgii nieżelaznej oraz w
produkcji substancji chemicznych.
Zużycie węgla kamiennego w Republice Czeskiej (w tys. t)
Wyszczególnienie
Zużycie ogółem
- produkcja energii
elektrycznej i ciepła
- produkcja żelaza i
stali
2010
2011
2012
Dynamika
2012/2011
7 490
7 296
6 806
93,3
3 655
3 500
3 090
88,3
2 215
2 488
2 480
99,7
5. Handel zagraniczny
Republika Czeska należy do eksporterów węgiela kamiennego. Największy eksport w
ostatnich dziesięciu latach odnotowano w roku 2007 (6,7 mln t.), a najniższy w roku
2013 (4,8 mln t.). Od 2007 roku eksport węgla kamiennego stopniowo maleje, a
największy międzyroczny spadek odnotowano w 2013 roku, kiedy to wartość eksportu
w porównaniu z rokiem poprzednim obniżyła się aż o 31%. Spadek wartości eksportu
jest związany głównie ze spadkiem cen węgla na rynku europejskim oraz spadkiem
popytu na rynkach głównych odbiorców tego kraju.
Import jest bardziej stabilny i od 10 lat wynosi średnio 2,2 mln t. Z powodu jednak wyżej
wspomnianego spadku cen węgla na rynku światowym, wartości importu wykazują
również większe tendencje spadkowe niż jednostki wagowe.
WPHI -Praga
3
Handel zagraniczny Republiki Czeskiej w zakresie węgla kamiennego
Dynamika
Wyszczególnienie
2010
2011
2012
2013
2013/2012
w%
tys. EUR
759 842
852 941
643 394
443 442
68,9
Eksport
tys. ton
6 320
6 257
5 370
4 837
90,1
tys. EUR
224 581
345 461
247 782
204 366
82,5
Import
tys. ton
2 063
2 408
1 978
2 153
108,8
Największymi odbiorcami czeskiego węgla kamiennego jest obecnie Austria, Polska i
Słowacja. Na te trzy kraje przypada 88% czeskiego eksportu. Należy jednak zaznaczyć,
że największy spadek eksportu dotyczył Słowacji (główny odbiorca US Steel Kosice),
gdzie w porównaniu z rokiem 2010 obecne dostawy obniżyły się aż o 43%.
Najwięksi odbiorcy czeskiego węgla kamiennego (w tys. EUR)
Udział w % Dynamika
Wyszczególnienie
2011
2012
2013
2013
2013/2012
Austria
Polska
Słowacja
240 159
262 963
260 872
210 874
157 995
201 962
152 378
130 242
108 789
34,4
29,4
24,5
72,3
82,4
53,9
Największymi dostawcami węgla kamiennego na rynek czeski są trzy kraje: Polska,
Ukraina oraz USA. Mniejsze zakupy dokonywane są również na rynku rosyjskim,
niemieckim i słowackim.
Najwięksi dostawcy węgla kamiennego na rynek czeski (w tys. EUR)
Udział w % Dynamika
Wyszczególnienie
2011
2012
2013
2013
2013/2012
Polska
Ukraina
USA
261 102
4 127
39 131
189 531
12 282
22 892
166 450
13 075
12 675
81,4
6,4
6,2
87,8
106,5
55,4
Jak wynika z tabeli powyżej, rośnie znaczenie dostaw z Ukrainy przy spadających
dostawach z USA i Polski. Należy tu zaznaczyć, że spadek wartości dostaw węgla
kamiennego na rynek czeski w 2013 r. to wyłącznie efekt spadku cen tego surowca,
ponieważ czeski import w jednostkach wagowych był w stosunku do roku poprzedniego
wyższy o 8,8%.
Czeski import węgla kamiennego z Polski (w tys. EUR)
Wyszczególnienie
Węgiel bitumiczny
Węgiel pozostały
Antracyt
Brykiety
Łącznie
WPHI -Praga
2010
112 045
51 561
279
0
163 885
2011
195 316
64 337
1 450
0
261 102
2012
128 208
59 762
1 493
68
189 531
2013
117 096
48 022
1 247
86
166 450
4
6. Najważniejsze problemy – tendencje
Z powodu spadających cen węgla, spółka NWR w minionym roku podała do publicznej
wiadomości informacje, że bez pomocy państwa wydobycie w jednej z 4 czynnych kopań
tj. kopani Paskov, przestaje być opłacalne i rozważa możliwość jej zamknięcia w 2014
roku.
Po burzliwych protestach górników, rząd wyraził zgodę na dofinansowanie programu
socjalnego kopani kwotą 600 mln CZK (ok. 22 mln EUR), a NWR wyraziła zgodę na
kontynuację wydobycia do 2017 roku.
Sytuacja w czeskim górnictwie węgla kamiennego nadal jest niekorzystna pomimo
pierwszych zapowiedzi możliwego ożywienia, tj. przewidywanego wzrostu produkcji
stali, co mogłoby wpłynąć na wzrost cen węgla i wielkość dostaw.
Umowne ceny węgla w I kw. 2014 roku nadal jednak wykazywały tendencje spadkowe.
W przypadku węgla koksującego, w stosunku do I kw. roku poprzedniego, cena była
niższa o 12% (91 EUR/t), a w przypadku węgla energetycznego o 6% (60 EUR/t). W
2014 roku przewiduje się również niższe wydobycie na poziomie od 9 do 9,5 mln ton.
Spółka NWR planuje w 2014 r. zainwestować w poprawę efektywności wydobycia ok.
100 mln EUR i oczekuje, że jednostkowe koszty wydobycia tony węgla nie przekroczą 65
EUR.
Najnowsze propozycje aktualizacji czeskiej koncepcji energetycznej obejmują wzrost do roku
2030 produkcji energii elektrycznej ze źródeł jądrowych oraz spadek udziału węgla w
wytwarzaniu energii do ok. 11-21%. Można zatem oczekiwać systematycznego spadku
wykorzystywania tego surowca przez sektor energetyczny, z drugiej zaś strony poprawa
sytuacji gospodarczej Czech powinna generować wzrost zużycia węgla kamiennego przez
branżę hutniczą.
WPHI Praga, maj 2014 r.
5
WPHI -Praga