Wybrane problemy finansowania inwestycji energetycznych na

Wybrane problemy finansowania inwestycji energetycznych na lokalnych
rynkach energii
Autor: Waldemar Kamrat
(„Wokół Energetyki“ – kwiecień 2005)
Motto:
Zapotrzebowanie społeczne na nowoczesną infrastrukturę energetyczną jest i pozostanie na wysokim poziomie
Zapotrzebowanie społeczne na nowoczesną infrastrukturę energetyczną jest i pozostanie na
wysokim poziomie. W tym celu niezbędne są ciągłe lokalne inwestycje, które przewyższają
możliwości finansowe gmin, zasilanych z reguły przez wpływy od podatników i dotacje [1].
Biorąc pod uwagę wymogi i uwarunkowania natury technicznej i gospodarczej, a także
niezmiernie wysokie koszty, wynikające często z konieczności przeprowadzania wielu
inwestycji równocześnie, gminy i związane z nimi przedsiębiorstwa komunalne coraz częściej
dążą do współpracy z efektywnymi przedsiębiorstwami prywatnymi i bankami.
Przedsiębiorstwa gospodarki energetycznej są często gotowe finansować niektóre projekty
przedsiębiorstw komunalnych, zapewniając sobie udziały finansowe w tych przedsięwzięciach oraz prawo współdecydowania. Realizując inwestycje związane z rozwojem
lokalnej infrastruktury, gminy decydują się na jedną z możliwości finansowania, jeżeli
przedstawia ona racjonalne i korzystne finansowo a przy tym mało ryzykowne rozwiązanie
przedstawionego problemu [l, 2].
Modele finansowania inwestycji energetycznych na lokalnym rynku energii
W realizacji inwestycji energetycznych istotny jest model finansowania. Generalnie można
wyróżnić następujące modele finansowania, które mogą mieć zastosowanie w procesach
inwestowania na lokalnych rynkach energii, a mianowicie:
1. Klasyczne finansowanie:
• zaciąganie kredytów,
• udział stron trzecich w finansowaniu.
2. Contracting:
• leasing,
• finansowanie projektów,
• kontrakty inwestycyjne.
Klasyczne finansowanie (schematycznie przedstawione na ryc. 1.) polegające na zaciągnięciu
kredytów związane jest z tym, że gminy i przedsiębiorstwa lokalne mają w zasadzie dostęp do
rynku kapitałowego w pełnym zakresie. Kredyty przyznawane są gminom lub należącym do
nich zakładom lokalnym (klasyczne finansowanie działalności gmin). Przedsiębiorstwa
lokalne mogą być także bezpośrednimi kredytobiorcami (klasyczne finansowanie działalności
przedsiębiorstw).
W modelu klasycznego finansowania możliwy jest także udział stron trzecich poprzez tzw.
obce fundusze. Schemat powyższego finansowania przedstawiono na ryc. 2., a szerzej
opisano w pracy [3].
W odniesieniu natomiast do formy finansowania tzw. contractingu należy podkreślić, że może
on wynikać z faktu, iż efektywne technologie energetyczne oszczędzają energię, lecz
przeważnie wejście w ich posiadanie jest zbyt drogie, znacznie skomplikowane i wiąże się z
dużym ryzykiem. Jest to częstym powodem rezygnacji z takich inwestycji. Zamiast użytkownika inwestycje związane z projektem, budową i utrzymaniem energetycznych ruchu
urządzeń energetycznych mogą przejąć wyspecjalizowane przedsiębiorstwa, posiadające
środki finansowe. Takie modele, łączące w sobie finansowanie i utrzymanie w ruchu,
nazywane są Energy Contracting. Podstawowe zasady contractingu (leasing, finansowanie
projektów, kontrakty inwestycyjne) opisano przykładowo w pracach [1—3] oraz
przedstawiono odpowiednio na ryc. 3., 4., 5.
W modelu finansowania projektowego (przedstawionego schematycznie na ryc. 5.) powołuje
się własny fundusz celowy w formie spółki zajmującej się finansowaniem i wykonaniem
projektu przedsięwzięcia [3]. Przedsiębiorstwo projektowe przyjmuje na siebie wybór
technologii, planowanie, wykonanie, sfinansowanie i utrzymanie w ruchu.
Kolejny sposób finansowania inwestycji energetycznych z grupy contractingu to kontrakty
inwestycyjne [3]. Schemat finansowania wg powyższego sposobu pokazano na ryc. 5.
W finansowaniu za pomocą kontraktu inwestycyjnego przedsiębiorstwa projektowe
(fundusze) stają się właścicielami budowanych lub przejmowanych urządzeń tylko w celach
finansowania. W takim przypadku można zamiast przeniesienia własności gruntów
zastosować formę dzierżawy wieczystej. Fundusz staje się na tej podstawie właścicielem
urządzeń.
Generalnie finansowanie inwestycji, związanych z rozwojem energetycznej infrastruktury
komunalnej, ma następujące zalety:
— pilnie potrzebne inwestycje związane z poprawą gospodarowania energią można wykonać
w relatywnie krótkim czasie,
— dzięki wysokiej efektywności i dużemu doświadczeniu prywatnych wykonawców,
szczególnie w dziedzinie kierowania budową, obniża się nakłady inwestycyjne,
— dzięki stosowaniu najlepszego z możliwych know-how są osiągalne krótsze okresy
budowy,
— lokalna administracja nie musi angażować swoich pracowników, szczególnie w fazie
inwestycji,
— majątek trwały jednostki terenowej nie jest obciążony z tytułu poręczeń lub innych
zabezpieczeń i dzięki temu dostępne środki budżetowe można przeznaczyć na inne cele,
— długoterminowo gmina uzyskuje dodatkowe środki finansowe oprócz wpływów z
należnych podatków.
Również banki obsługujące inwestycje energetyczne odnoszą korzyści, gdyż mimo
przyznawania kredytów o znacznej wysokości bez typowych w takich przypadkach
zabezpieczeń, ponoszą niewielkie ryzyko, ponieważ gminy lub przedsiębiorstwa lokalne
stanowią grupę dłużników o największej wypłacalności i są dla banków najpoważniejszymi
partnerami w inwestowaniu.
Zakończenie
Przedstawione w sposób syntetyczny w niniejszej pracy wybrane problemy finansowania
inwestycji na lokalnym rynku energii pokazują, jak ważne jest podjęcie racjonalnej decyzji o
inwestowaniu i przygotowaniu procesu inwestycyjnego. Istotne jest przy tym, aby fazy
realizacyjne energetyzacji miast, gmin, regionu były poprzedzone badaniami i studiami
analitycznymi przy wykorzystaniu zasad zintegrowanego planowania energetycznego.
Artykuł stanowi skróconą i poprawioną wersję fragmentu wcześniejszej pracy autora pt.
Problemy finansowania inwestycji energetycznych na lokalnym rynku energii [1]
Piśmiennictwo
1. Kamrat W. Metodologia oceny efektywności inwestowania na lokalnym rynku energii.
Wydawnictwo PG, seria Monografie, nr 5, Gdańsk 1999.
2. Kamrat W. Metody oceny efektywności inwestowania w elektroenergetyce. Wydawnictwo PG,
Gdańsk 2004.
3. Materiały Seminarium Naukowo-Technicznego: Miejska gospodarka energetyczna przyjazna
środowisku. Umwelt Akademie Monachium/ NAPE Warszawa, Jurata 1995.