Małgorzata Kołodziejczyk Doradztwo zawodowe Scenariusz zajęć

Małgorzata Kołodziejczyk
Doradztwo zawodowe
Scenariusz zajęć
Temat zajęć: O Halinie Poświatowskiej nie tylko jako o poetce przeklętej…
Czas trwania zajęć: dwie jednostki lekcyjne
Odbiorca: III klasa liceum profilowanego, koedukacyjna
Cel ogólny:
- analiza i interpretacja tekstów poetyckich w kontekście zjawiska kulturowego określanego jako
poezja kobieca
Cele operacyjne:
- uczeń wyjaśnia pojęcie poeta przeklęty
- uczeń wyjaśnia pojęcie poezja kobieca; wskazuje tematy i motywy charakterystyczne dla niej
- łączy zjawisko feminizmu z poezją kobiecą
- analizuje tekst literacki w kontekście biograficznym oraz kulturowym
- odczytuje symboliczne i metaforyczne znaczenie wierszy
Metody i formy pracy:
- miniwykład
- praca w grupach
- analiza dzieła literackiego
- problemowa (dyskusja)
Wykorzystane materiały dydaktyczne:
- wiersze Haliny Poświatowskiej: ***[oślepłam odkąd jej nie ma…], „Wielkopostna legenda”, ***[nie
potrafię uskładać ze słów...], ***[w wiecznych odlotach…], ***[o moim domu…], „Oda do rąk”,
***[w moim barbarzyńskim języku…], ***[z tęsknoty pisze się wiersze…]
- karty pracy
Przebieg lekcji
Faza wstępna lekcji:
1. Zapoznanie z biografią poetki.
2. Zainspirowanie do analizy wierszy Poświatowskiej w szerszym kontekście, nie tylko
biograficznym, lecz także kulturowym.
Ogniwo centralne lekcji:
3. Praca w czterech grupach – analiza wierszy Haliny Poświatowskiej zgodnie z poleceniami
zamieszczonymi na kartach pracy
4. Prezentacja prac kolejnych grup, podczas których nauczyciel uzupełnia uczniowskie
spostrzeżenia informacjami z biografii oraz twórczości H. Poświatowskiej, tworząc
wychodzący poza stereotypy portret poetki:
a) biografia poetki jest przykładem niezwykłej miłości matki i córki; to relacja oparta na
nieustannym doświadczeniu pomocy chorej córce, a potem jej mężowi, opiece,
odpowiedzialności oraz pomocy w publikowaniu dzieł córki;
b) jej twórczość funkcjonuje poza polityką, w wąskim kręgu prywatności, nie kultywuje
etosu romantycznego, nie przejawia politycznego buntu;
c) wbrew zaleceniom lekarzy wiele podróżowała, zwiedzała, uzupełniała studia filozoficzne,
nie poddała się chorobie;
d) nie utożsamiała się z żadną szkołą poetycką, wypracowała swój własny, indywidualny styl
i sposób poetyckiego obrazowania;
Schematy karty prac dla czterech grup:
Grupa I
oślepłam odkąd jej nie ma
nie widzę światła
ona była moim wszystkim
córka - słońce
córka - gwiazda
śpiew ptaków
jest trenem żałobnym
grabarzami - korzenie kwiatu
zasadziłam jeden
który zapachem
przypomina
o jej nieobecności
jestem biedną kobietą
matką - garści piachu
Wielkopostna legenda
dwa tysiące lat temu
urodziła panna w Galilei
niemowlę
dziecko było bezbrzeżnie nagie
a ona nie umiała nic
oprócz miłości
i tak rosło
ogrzewane oddechem
aż dorosło
do nienawiści
i przybili go do drzewa ludzie
a ona patrzyła
potem - mówią - że wstąpiła w niebo
ale równie dobrze mogła wstąpić w ból
tak był głęboki
1.Wskaż wspólne elementy dla utworów: ***[oślepłam odkąd jej nie ma…], „Wielkopostna legenda”
2. Jakie znaczenie dla zrozumienia emocji matki ma motyw ślepoty?
3. Wykaż, że w liryku „Wielkopostna legenda” poetka eksponuje ludzki wymiar macierzyństwa Marii.
4. Po analizie obu wierszy zastanów się, co według poetki stanowi istotę macierzyństwa.
Grupa II
nie potrafię uskładać ze słów
miłości
ona rośnie we mnie
pulsuje w korzeniach
nabrzmiewa w pniu
odkwita
trawa deptana codziennie
raczej nie lubię życia
zbyt pospieszne
i moje kwitnienie
zbyt wcześnie chłodem ścięte
jak ciało motyla w bursztynie
zastyga
ale boleśnie
raczej wolę śmierć
spokój ponad kwitnieniem rozpostarty
a tego nie można słowami
tylko ciszą
w wiecznych odlotach
na wspiętych skrzydłach
jesteśmy bardziej bliscy
sobie i ziemi
ty jesteś moją ręką
ja jestem twoimi włosami
a ten cień za nami
nie jest ni tym ni tamtym
cień- złączone usta
ogarniający wszystkoobejmujący sobą
i miłość i śmierć.
1.Na podstawie lektury wierszy: ***[nie potrafię uskładać ze słów...], ***[w wiecznych odlotach…]
zastanów się , w jaki sposób podmiot liryczny postrzega miłość – w sposób duchowy czy zmysłowy?
2. Zinterpretuj metaforę cienia zawartą w wierszu ***[w wiecznych odlotach…]
3. Jaka relacja zachodzi miedzy miłością a śmiercią?
4. Jaki jest stosunek „Ja” lirycznego do śmierci?
Grupa III
o moim domu
którego ściany
z ciepłych niedomyślnych snów
napiszę najpiękniejszy wiersz
o włosach dziecka
które nigdy nie wplączą się
w moje ręce kobiety
o ustach - które posępnym pragnieniem
nie zawisną ponad niepokojem moich nocy
o miłości - która rozkwita
w każdym wyszeptanym słowie
w barwie róż
w zapachu ściętej trawy
w pośpiesznym spadaniu gwiazd
w gorzkim
unicestwianiu motylich skrzydeł
zgasłych w płomieniu świecy
o miłości doskonałej w swoim chmurnym niespełnieniu
Bądźcie pozdrowione moje dłonie, palce moje chwytne, z których jeden
przytrzaśnięty drzwiami samochodu, fotografowany promieniami
Roentgena - dłoń na zdjęciu wyglądała jak zwichnięta skrzydło - niewielki
okruch kości obrysowany własnym odrębnym konturem. Serdeczny palec
lewej ręki ozdobiony raz pierścionkiem owdowiały jest teraz i pozbawiony
swej ozdoby. Ten który mi dał pierścionek już dawno nie ma palców, jego
ręce splotły się w jedno z korzeniami drzewa.
Ręce moje tyle razy dotykające stygnących dłoni umarłych i ciepłych
mocnych żywych dłoni. Umiejące pieścić niezwykle, w dotyku zatracające
przestrzeń dzieląca istnienie od nieistnienia i niebo od ziemi. Ręce,
którym nieobcy ból bezsilności, wczepione w siebie jak dwa przelękłe
ptaki, bezdomne, szukające na oślep i wszędzie śladu twoich rąk.
1. Scharakteryzuj podmiot liryczny obu wierszy.
2. Wskaż doświadczenia, które spotkały podmiot mówiący.
3. Jaka relacja zachodzi między miłością a śmiercią?
4. Czy porównując liryki z wiedzą o doświadczeniach życiowych poetki, można powiedzieć, że mają
one charakter autobiograficzny?
Grupa IV
w moim barbarzyńskim języku
kwiaty nazywają się kwiaty
i o powietrzu mówię powietrze
i stąpając po kostkach bruku
obcasami wstukuję
bruk bruk bruk
i mówię kamień tak miękko
jak gdyby kamień był aksamitem
i wtulam twarz w twoją szyję
jak gdyby rosło tam ciepłe fytro kota
i kocham
mój barbarzyński język
i mówię: kocham.
z tęsknoty pisze się wiersze
z bolesnej
drążącej śpiewny owoc ciała
patrząc na samotne palce
mogę wysnuć pięć poematów
dotykając moich napiętych ust
szepczę
i słowa - rozkołysane rytmem wielkiej wody
plotą się w wiersze
mokre
bardzo słono biegną poprzez twarz
1.Wskaż przedstawione w obu utworach źródła poetyckiego natchnienia
2. W jaki sposób doświadczane uczucia i emocje wpływają na brzmienie i wartość słów?
3. Czym dla podmiotu lirycznego jest ciało? Czy może być ono źródłem poetyckiego natchnienia?
4. Wskaż cechy świadczące o indywidualnym stylu poetki.
Ogniwo końcowe lekcji
5. Wskazanie poetyckich motywów w twórczości Haliny Poświatowskiej:
a) miłość w ujęciu duchowym i zmysłowym (agape i eros)
b) cielesność i biologizm
c) macierzyństwo
d) świadomość przemijania i śmierci
e) relacje miłości i śmierci (Eros i Tanatos)
f) fascynacja życiem i naturą
g) refleksja egzystencjalna
6. Wnioski:
a) poezja formą samorealizacji i przejawem autorefleksji, związana z poziomem wrażliwości
twórców, a nie ich płcią
b) ambiwalentne uczucia związane z terminem poezja kobieca – archaiczny podział poezji
względu na płeć autorów
c) wiersze Poświatowskiej ukazujące ponadczasowe i uniwersalne refleksje egzystencjalne
człowieka stojącego w obliczu śmierci i przemijania
Małgorzata Kołodziejczyk