Dziennik Polonii w Kanadzie www.gazetagazeta

LIST OCEANICZNY - DODATEK KULTURALNY
Raj utracony, raj odzyskany
Joanna Sokolowska-Gwizdka
Jun 9, 2006
Dziennik Polonii w Kanadzie
www.gazetagazeta.com
Informacja o interesującej wystawie w Montrealu.
Dodatek Kulturalny "Gazety" pod redakcją Joanny Sokołowskiej-Gwizdka, maj 2006, nr
41
W dniach od 8 marca do 21 maja 2006 r. w Montrealu miała miejsce szalenie ciekawa
wystawa Polonii „Dialog”, na której pokazano szerokiej kanadyjskiej publiczności, oprócz
współczesnej twórczości polskich artystów (Wojtek Szwey, Andrzej Kubat, Alfred Halasa,
Tomasz Walenta, Dorota Dyląg, Janusz Migacz, Klara Pokrzywko, Piotr Królikowski i Beata
Nowacka), fragment historii związanej z losami polskiej arystokracji osiadłej w Quebecu. Już
przed wejściem do sali wystawowej, można było zobaczyć fotografie i biogramy polskich
malarzy, rzeźbiarzy, grafików i fotografików oraz obejrzeć interesujący film (wyprodukowany
przez Queen Art Films i Gaspacho Films), pod znamiennym tytułem „Raj utracony, raj
odzyskany”, powstały w trzech wersjach językowych polskiej, francuskiej i angielskiej.
W sali wystawowej znalazły się eksponaty z prywatnych zbiorów arystokratycznych rodzin.
Polaka odwiedzającego wystawę może ogarnąć sentyment i nostalgia, gdy na kanadyjskiej
ziemi zobaczy filiżankę króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, czy srebrną czarkę,
należącą niegdyś do Adama Mickiewicza. Z filmu „Raj utracony, raj odzyskany” emanuje także
sentyment minionego czasu. Widzimy mapę dawnej Polski i ogromne latyfundia, bogato
wyposażone pałace oraz roześmiane twarze elegancko ubranych pań i panów na starych
fotografiach. Obraz ten kontrastuje z zawieszoną nad gablotami symboliczną małą walizką, w
której zmieścili wszystko co mogli zabrać ze sobą byli właściciele wielkich posiadłości,
pozbawieni swoich gniazd rodowych, często dziedziczonych przez setki lat z pokolenia na
pokolenie. Z rozmów z Joanną z Wolskich Potocką, Różą z Plater-Zyberk Siemieńską (Liksna,
Pilica) i jej mężem Wilhelmem Siemieńskim z Chorostkowa, Sewerynem ŚwiatopełkCzetwertyńskim (Żołudek, Milanów) i jego żoną Denise z Elie Światopełk-Czetwertyńską,
Magdaleną Skarżyńską - wnuczką Józefa Mehoffera czy Elginem Scottem, w połowie
Kanadyjczykiem, mówiącym piękną lwowską polszczyzną, ożenionego z ś.p. Marią Tarnowską
z Malinia, poznajemy zawikłane losy arystokracji i wchodzimy w ten specyficzny, polski klimat
za oceanem.
W okolicach Montrealu znalazły się po wojnie m.in. rodziny Tarnowskich, Potockich,
Radziwiłłów, Siemieńskich, Plater-Zyberk, Światopełk-Czetwertyńskich, Zamoyskich,
Tyszkiewiczów. Wiele z nich osiedliło się w Rawdon, miejscowości położonej ok. 80 km od
Montrealu, z dwoma sztucznemi jeziorami, wśród malowniczych wzgórz i pagórków. Tamtejszy
krajobraz ma coś z Polski, z obrazów Wyspiańskiego, Wyczółkowskiego, Fałata, z widoków
polskiego Podkarpacia i okolic Krakowa. Spadkobiercy tradycji, żyjący na pograniczu dwóch
jakże różnych światów, spotykają się, pielęgnują wspomnienia, przechowują pamiątki. To z ich
inicjatywy powstała ta piękna, sentymentalna wystawa pokazująca, że my Polacy „nie gęsi” i
swoją arystokrację mamy. Potomkowie tych znakomitych rodów, potrafili ciężko pracować,
przetrwać, przekazać dzieciom polską historię. Bo przecież jak uczono od pokoleń „szlachectwo zobowiązuje”.
Józef Mehoffer, ze zbiorów wnuczki artysty - Magdaleny Skarżyńskiej z
Rawdon.
Józef Mehoffer, ze zbiorów wnuczki artysty - Magdaleny Skarżyńskiej z Rawdon.
Obraz olejny Juliusza Kossaka, ze zbiorów Róży i Wilhelma Siemienskich z Rawdon.
Włodzimierz Lawrowski, autoportret, XIX w.olej na plótnie, ze zbiorów Joanny z Wolskich
Potockiej z Rawdon.
Filiżanka króla Stanisława Augusta Poniatowskiego pochodząca ze zbiorów Mycielskich w
Wolsztynie i Tarnowskich w Maliniu, udostępniona na wystawę przez Elgina Scotta z
Rawdon.
Srebrna czarka Adama Mickiewicza ze zbiorów Mycielskich w Wolsztynie i Tarnowskich w
Maliniu. Irena Mycielska z Wolsztyna była matką Marii Tarnowskiej z Malinia - żony Elgina
Scotta. Stąd te cenne pamiątki zdobią dziś dom rodzinny Scottów w Rawdon.
Anonim, Śmierć Hetmana Czarnieckiego, XIX w, obraz olejny ze zbiorów Seweryna i
Denis Światopełk-Czetwertyńskich z Rawdon .
fotografie eksponatów: Jacek Gwizdka
Książka jest ciekawą opowieścią o polskich i kanadyjskich losach rodziny książąt ŚwiatopełkCzetwertyńskich, właścicieli m.in. "pałacyku Róży" w Warszawie, podstępnie odebranego
przez polski rząd w latach 50. i sprzedanego Stanom Zjednoczonym. Na miejscu dawnego
pałacu stoi w tej chwili amerykańska ambasada.
Joanna Sokolowska-Gwizdka [email protected] www.jsokolowska.com
© Copyright 2003 by GAZETA Inc.
Opublikowane w Internecie za wiedzą i pozwoleniem wydawcy "Gazety"
www.gazetagazeta.com