Studia z Etyki i Edukacji Globalnej_słowo od redaktora

-
-
-
-
-
Słowo od redaktora/
A word from the Editor
Szanowni Państwo,
Dear Readers,
otwierając pierwszy numer „Studiów z Etyki
i Edukacji Globalnej” pragnę zasygnalizować
kilka podstawowych kwestii składających się na
program pisma, które na swoich łamach chce
podejmować
tematy
aktualne,
wyraźnie
i dotkliwie obecne w naszym życiu.
in this first opening number of "Studies in
Global Ethics and Global Education" I would
like to signalize a few fundamental issues
composing the programme of this new journal a journal that intends to raise topics, which are
current, as well as clearly and acutely present in
our lives.
Żyjemy w świecie zglobalizowanym i wciąż
globalizującym się. Proces globalizacji okazuje się
czymś coraz bardziej niszczycielskim, groźnym
i bolesnym, a my stajemy się jego ofiarami.
Wrogość wobec różnych aspektów globalizacji
narasta, czego wyrazem jest fala krytyki, która
uderzyła ostatnio w Unię Europejską. Sukces
partii nieprzychylnych integracji europejskiej,
chociaż koncentrujących się przede wszystkim na
zagadnieniach lokalnych, jest wyraźnym ruchem
antyglobalistycznym. W wielu wymiarach
podejmuje on problemy globalne, których nie
udało rozwiązać się w wymiarze lokalnym,
między innymi: napływ emigrantów z ubogiego
Południa, konflikty międzykulturowe, światowy
kryzys gospodarczy. Obserwowany ostatnio
wzrost znaczenia ruchów nacjonalistycznych
i skrajnie prawicowych również wyrasta z buntu
przeciwko opresjom globalizacji. Jednak, nawet
jeżeli zamkniemy się w narodowych gettach
i przełamiemy neoliberalny dyktat pustoszący
naszą planetę, nie oznacza to, że problemy
globalne znikną, a my, dzięki uszczelnieniu granic,
osiągniemy komfort – głusi i ślepi na cierpienia
innych.
Już na przełomie XVI i XVII wieku John
Donne napisał, jakże aktualne i dzisiaj słowa:
"Żaden człowiek nie jest samoistną wyspą; każdy
stanowi ułomek kontynentu, część lądu. Jeżeli
morze zmyje choćby grudkę ziemi, Europa
będzie pomniejszona, tak samo jak gdyby
pochłonęło przylądek, włość twoich przyjaciół
czy twoją własną. Śmierć każdego człowieka
4
Studia z Etyki i Edukacji Globalnej/ nr 1/2014
We live in a globalized and progressively
globalizing world. The process of globalization
turns out to be increasingly destructive,
threatening and painful with us as its victims.
The hostility towards various aspects of
globalization is growing what is manifested by
the barrage of criticism that has lately hit the
European Union. The success of the parties
inimical to European integration, although
focusing above all on local issues is a clear antiglobalist movement. In many dimensions it
undertakes global problems, which have not
been resolved on the local level, like the influx
of immigrants from the poor South,
intercultural conflicts, global economic crisis.
The recently observed increased importance of
the nationalist and radical right-wing
movements also stems from the rebellion
against the oppressions of globalization. Even if
we close ourselves in national ghettos and
breach the neoliberal diktat devastating our
planet, it does not mean that global problems
will disappear and we, due to tighter borders,
will find comfort - deaf and blind to the
suffering of others.
Already at the turn of the 16th and 17th
century John Donne wrote the words that still
remain valid today: "No man is an island entire
of itself; every man is a piece of the continent, a
part of the main; if a clod be washed away by
the sea, Europe is the less, as well as if a
promontory were, as well as any manner of thy
-
-
-
-
-
umniejsza mnie, albowiem jestem zespolony z
ludzkością. Przeto nigdy nie pytaj, komu bije
dzwon; bije on tobie" (Wiersze wybrane, 1984,
s. 54).
Problemy
globalne
nie
są
jedynie
technologicznym wyzwaniem, są sprawdzianem
naszego człowieczeństwa i wymagają podjęcia
jako problemy moralne. Tylko na płaszczyźnie
moralnej
mogą
zostać
one
właściwie
sformułowane, a na gruncie etyki profesjonalnie
uporządkowane.
Jednak treści moralne same nie przekuwają się
w działanie. Drogą wcielenia ich w życie jest
edukacja. Zapomniany dzisiaj polski pedagog
Bogdan Suchodolski w 1947 roku w książce
Wychowanie dla przyszłości stwierdził: „Wytworzenie
nowego sumienia, które czuje odpowiedzialność
za więcej niż dostrzega naocznie w bliskim
promieniu, jest sprawą zasadniczego znaczenia
dla naszej epoki. Na tym właśnie polega jedna z
jej cech głównych – a zarazem specyficznych
trudności – iż proces techniczno-gospodarczego
powiązania różnorodnych rejonów kuli ziemskiej
zaczął się i dokonuje się znacznie prędzej, niż
proces kształtowania się nowej postawy, dzięki
której mogłoby się zawiązywać poczucie
światowej jedności ludzkiej, technicznie już
możliwe a ekonomicznie bardzo potrzebne. Ta
nowa postawa nie zrodzi się sama przez się jako
kontynuacja
dawnych.
Jak
poczucie
przynależności do narodu było czymś zasadniczo
innym niż poczucie przynależności do rodu, tak
i poczucie przynależności do ludzkiej rodziny
współzamieszkującej ziemię będzie czymś
zupełnie nowym. Uczucia tej przynależności
i wymagany przez nie normatywizm muszą być
kształtowane od podstaw” (s. 25-26).
Trudno nie zgodzić się z wyżej przytoczonymi
słowami. Współcześnie kluczowe staje się jednak
poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, co
oznaczają one dzisiaj i na jakie wyzwania się
przekładają. Czasopismo „Studia z Etyki
i Edukacji Globalnej” wychodzi naprzeciw tym
zagadnieniom.
Profil tematyczny czasopisma jest efektem
licznych debat ze specjalistami z rozmaitych
dyscyplin nauki oraz ośrodków badawczych z
Polski i zagranicy, jak również kontynuacją idei
przyświecającej organizowanym od 2007 roku
przez Zakład Filozofii Moralności i Etyki
Studia z Etyki i Edukacji Globalnej/ nr 1/2014
friends or of thine own were; any man's death
diminishes me, because I am involved in
mankind. And therefore never send to know
for whom the bell tolls; it tolls for thee." (The
Works of John Donne, 1839, vol. 3, p. 575).
Global problems are not merely a
technological challenge; they constitute a test
for our humanity and need to be addressed as
moral problems. They can be properly
formulated only on the moral plain; only ethics
can professionally arrange them.
However, moral contents do not translate
themselves into actions. They can be put into
practice by means of education. A forgotten
Polish pedagogue Bogdan Suchodolski in his
1947 book Education for the Future claimed:
"Creating a new consciousness that feels
responsibility for more than what is directly and
closely perceived is an issue of a fundamental
significance for our epoch. This is exactly what
one of its main features and specific difficulties
consist of - the process of technological and
economic colligation of different regions of the
globe began and has been taking place faster
than the process of shaping a new attitude on
account of which the sense of global human
unity could have evolved, the sense that is
already technologically viable and economically
so necessitous. This new attitude will not be
born by itself as a continuation of the old ones.
As the sense of belonging to a nation was
principally different from the sense of
belonging to a tribe, the sense of belonging to
the human family cohabitating the earth will be
something entirely new. The feelings of this
belonging and the normativity required by them
must be moulded from scratch" (pp. 25-6; own
transl.)
It would be difficult not to agree with the
aforecited words. Nowadays however seeking
the answer to the question what do they mean
today and what challenges they translate into
seems crucial. The journal "Studies on Global
Ethics and Global Education" comes forward
to meet these challenges.
The thematic profile of the journal is a result
of numerous debates with specialists of various
scientific disciplines and research institutes
based in Poland and abroad; it continues the
idea behind academic conferences under a
5
-
Globalnej Akademii Pedagogiki Specjalnej im.
Marii Grzegorzewskiej w Warszawie wspólnie z
kierowanym przez Prof. dra hab. Włodzimierza
Tyburskiego Zakładem Filozofii Moralnej
i Bioetyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
w Toruniu konferencjom naukowym z cyklu
„Człowiek i świat – wymiary odpowiedzialności”.
Czasopismo „Studia z Etyki i Edukacji
Globalnej” podejmuje zagadnienia globalnych
problemów i zagrożeń współczesności, a
w szczególności:
- zagadnienia związane z ekologią i etyką
środowiskową, w tym zagrożenia dla biosfery
spowodowane przez człowieka;
analizę
ekonomicznych,
społecznych,
politycznych i technologicznych problemów oraz
zagrożeń o charakterze globalnym, czyli tych
wszystkich aspektów cywilizacji współczesnej,
których ekspansja czyni rozwój ludzkości
dynamicznym i nieograniczonym, a jednocześnie
nieprzewidywalnym i groźnym;
- refleksję ujmującą globalizację jako zjawisko
rozgrywające się w theatrum kultury masowej,
poruszającą kwestię relacji międzykulturowych
i multikulturalizmu, jak również krytykę i dyskusję
tej
perspektywy
w imię
definiowania
humanistycznych,
uniwersalnych
wartości
mających integrować ludzkość wokół nowych
wyzwań;
- analizę napięć pojawiających się na styku
lokalności i globalności, z uwzględnieniem
konkretnych,
praktycznych
rozwiązań
adoptujących problematykę zrównoważonego
rozwoju do warunków lokalnych.
Ów złożony i obszerny tematycznie zakres
zainteresowań
pragniemy
podporządkować
wyraźnej linii programowej czasopisma, której
zasadnicze rysy wyznaczają dwa zawarte w tytule
hasła,
mianowicie
- etyka
globalnej
odpowiedzialności oraz edukacja globalna.
Wyróżnione kierunki odgrywać będą rolę
biegunów orientujących dyskusję podejmowaną
na łamach „Studiów z Etyki i Edukacji
Globalnej”.
Na pierwszy plan wysuwa się etyczny wymiar
poruszanej
problematyki,
refleksja
nad
warunkami,
możliwościami
i moralnymi
następstwami szeroko rozumianej globalizacji,
uwzględniająca dalekosiężną perspektywę etyczną.
Edukacja natomiast jest działalnością nadającą
dyskusji, do jakiej wzywamy, elementarny sens
6
Studia z Etyki i Edukacji Globalnej/ nr 1/2014
general theme "Human Being and the World the Dimensions of Responsibility" organized
since 2007 by the Institute of Philosophy of
Morality and Global Ethics at the Maria
Grzegorzewska Academy of Special Education
and the Institute of Moral Philosophy and
Bioethics run by Prof. Włodzimierz Tyburski at
the Nicolaus Copernicus University.
The journal "Studies in Global Ethics and
Global Education" addresses problems that
belong to the area of broadly conceived
globalization studies, in particular:
- issues related to ecology and environmental
ethics, including anthropogenic dangers for the
biosphere;
- analysis of the economic, social, political, and
technological problems and dangers of global
nature, i.e., all those aspects of contemporary
civilization, which expansion makes the
development of humanity dynamic and
unlimited, and simultaneously, unpredictable
and dangerous;
- reflection grasping globalization as a
phenomenon taking place in the theatrum of
mass culture, raising the question of
multicultural relations and multiculturalism, as
well as the discussion and critique of that
perspective in the name of defining humanistic
and universal values, which are to integrate
humanity around new challenges;
- analysis of tensions appearing at the interface
between locality and globality, i.e., the problems
focused around the term "glocalization,"
including particular, practical solutions adopting
the ideas of sustainable development for local
conditions.
We wish to subject this complex and
thematically broad scope of interests to a clear
programme policy of the journal, which
principal characteristic is defined by the two
headwords present in the title, namely, ethics of
global responsibility and global education. The
indicated directions will play the role of the
poles orientating the discussion undertaken in
"Studies in Global Ethics and Global
Education."
What comes to the fore is the ethical
dimension of the addressed problems,
reflection on the conditions, possibilities, and
moral consequences of broadly understood
globalisation, including a far-reaching ethical
i praktyczny
wymiar.
Rozważania
nad
przyszłością i niesionymi przez nią zagrożeniami
mają bowiem sens o tyle, o ile dają się przełożyć
na praktykę edukacyjną. Mówiąc o praktyce
edukacyjnej mamy na myśli zarówno formalną,
jak
i nieformalną
aktywność
sprzyjającą
kształtowaniu umiejętności i postaw na rzecz
zrównoważonego rozwoju, w szczególności
szereg działań akcentujących lokalny wymiar
globalnej odpowiedzialności. W tym sensie
„Studia z Etyki i Edukacji Globalnej” są
czasopismem
mającym,
poprzez
żywą
i dynamiczną dyskusję, poszerzać ramy wyobraźni
moralnej oraz proponować konkretne treści
działaniu, jakim staje się współcześnie edukacja
globalna.
perspective. Education, on the other hand, is an
activity that gives the discussion we call for an
elementary sense and a practical dimension.
Considerations about the future and the
dangers associated with it make sense in so far
as they are applicable into educational practice.
By educational practice we understand both,
formal and informal activities, which foster
forming skills and attitudes for sustainable
development, especially a number of actions
emphasizing a local dimension of global
responsibility. In this sense, "Studies in Global
Ethics and Global Education" are a journal
which with its vivid and dynamic discussion
should broaden the frames of moral
imagination and propose concrete contents for
the activities that global education turns out to
be today.
-
-
-
-
-
Helena Ciążela
Studia z Etyki i Edukacji Globalnej/ nr 1/2014
7