The essence and functioning of outsourcing in the Polish Army

Zeszyty Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH
Nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie
2013
mgr Anna Ro ej
Akademia Obrony Narodowej
Istota oraz zasady funkcjonowania outsourcingu
w Wojsku Polskim
The essence and functioning of outsourcing
in the Polish Army
Streszczenie: W artykule przedstawiono istot oraz zasady funkcjonowania outsourcingu
w Wojskim Polskim. Zosta!y przedstawione obszary dzia!ania polskiej armii, które mog" zosta#
poddane kontraktowaniu partnerom zewn trznym. Ponadto przedstawiono podstawy prawne do
wydzielania us!ug. Co wi cej, analizie poddano zalety i wady oraz przysz!o$# stosowania nowoczesnej koncepcji zarz"dzania w Wojsku Polskim.
S!owa kluczowe: outsourcing, koncepcja zarz dzania, Wojsko Polskie, logistyka wojskowa
Abstract: This article presents the essence and functioning of outsourcing in the Polish Army.
Areas of action of the Polish Army were presented, which may be subject to contracting an outside partner. Moreover, the article presents legal rules for the separation of services. What’s
more, the analysis portrays the advantages and disadvantages and the future use of modern
management concepts in the Polish Army.
Key words: outsourcing, management concept, the Polish Army, military logistics
Wst"p
Na przestrzeni ostatnich kilku lat da!o si" zaobserwowa# liczne zmiany, jakie zasz!y zarówno w $yciu gospodarczym, jak i spo!ecznym. Zwi zane
one by!y mi"dzy innymi z rozwojem technologicznym, ewolucj cywilizacji,
a tak$e procesem globalizacji, co sprawi!o, $e spo!ecze%stwa maj ogromn
mo$liwo&# rozwoju poprzez chocia$by wymian" informacji czy przep!yw ró$norodnych dóbr. Wszystkie procesy modernizacyjne maj za zadanie przyczyni# si" do ulepszenia warunków funkcjonowania oraz $ycia ludzi. Jednak,
$eby to by!o mo$liwe, potrzebne jest w!a&ciwe zarz dzanie, które w dynamicznie zmieniaj cym si" otoczeniu jest bardzo trudne. Za istot" zarz dzania nale$y uzna# zespó! dzia!a%, który obejmuje planowanie, organizowanie,
przewodzenie i kontrolowanie. Wszystkie te czynno&ci dotycz zasobów, jakimi dysponuje dana organizacja i przyczyniaj si" do realizacji za!o$onych
celów. W&ród zasobów organizacji nale$y uwzgl"dni# zarówno zasoby ludzkie, czyli pracowników, rzeczowe, finansowe, a tak$e informacyjne, które
374
A. Ro!ej
w dzisiejszych czasach s bardzo istotne. Sprawne oraz skuteczne zarz dzanie zasobami b"dzie gwarancj powodzenia podejmowanych dzia!a%.
Wspó!cze&nie proces zarz dzania musi by# bardzo elastyczny i wra$liwy na
zmieniaj ce si" warunki oraz czynniki, które maj istotny wp!yw na funkcjonowanie organizacji.
W zwi zku z tym, ró$nego rodzaju przedsi"biorstwa szukaj ró$norodnych rozwi za%, aby móc w pe!ni przystosowa# si" do warunków, jakie panuj
na rynku, a tak$e, aby móc si" nieustannie rozwija# i zajmowa# czo!ow pozycj". Zarz dzanie w takiej sytuacji jest nadrz"dn kwesti , gdy$ proces ten decyduje o powodzeniu organizacji. W ostatnich czasach mo$na zauwa$y# znaczn
intensyfikacj" rozwoju koncepcji zarz dzania. Wynika to zarówno z dynamizmu,
jaki wyst"puje na rynku, a tak$e ogromnej konkurencji, która w okresie globalizacji jest ogromna. Skutkiem tego typu procesów jest tworzenie strategii zarz dzania, które pozwalaj przedsi"biorstwom osi ga# stabiln pozycj" na rynku.
Jedn z takich koncepcji zarz dzania jest outsourcing.
Istota outsourcingu
Outsourcing stanowi bardzo popularn koncepcj" zarz dzania, stosow obecnie przez wiele organizacji zarówno prywatnych, jak i pa%stwowych. Rozpatruj c etymologi" tego poj"cia nale$y zwróci# uwag", i$ s!owo
outsourcing wywodzi si" z po! czenia dwóch s!ów: outside, które oznacza
zewn"trzny, z zewn trz oraz resource – 'ród!a, zasoby1.
Outsourcing jest to wyodr"bnienie ze struktury organizacyjnej firmy
pewnych funkcji i przekazanie ich do realizacji podmiotom zewn"trznym.
Mimo $e rozwój outsourcingu mo$na zaobserwowa# dopiero od kilku lat, to
jego podstaw nale$y doszukiwa# si" du$o wcze&niej. Ju$ Henry Ford
w 1923 roku stwierdzi!, $e „je&li jest co&, czego nie potrafimy zrobi# wydajniej, taniej i lepiej ni$ konkurencja, nie ma sensu, $eby&my to robili i powinni&my zatrudni# do wykonania tej pracy kogo&, kto zrobi to lepiej ni$ my”2.
Ponadto, zal $ków tej koncepcji nale$y upatrywa# jeszcze wcze&niej,
nawet w XVIII wieku, kiedy ju$ chocia$by rzemie&lnicy nie byli samowystarczalni i musieli wspó!pracowa# z innymi osobami w celu, na przyk!ad, zdobycia odpowiednich surowców. Sukces rzemie&lnika uzale$niony by! od jego
zdolno&ci oraz kompetencji, jednak bez materia!ów nie by! w stanie nic wytworzy#. Rewolucja przemys!owa, jaka mia!a pó'niej miejsce, nieco zatrzyma!a rozwój outsourcingu, gdy$ przedmiotem konkurencji zacz"!y by#
przedsi"biorstwa, które by!y w stanie samodzielnie wykona# ca!y proces
produkcyjny. Jednak$e znaczny rozwój oraz powstanie ogromnych przedsi"biorstw sprawi!y, $e racjonalne zarz dzanie nimi okaza!o si" bardzo
skomplikowane i niemal niemo$liwe. W toku poszukiwa% nowych rozwi za%,
na pocz tku lat osiemdziesi tych XX wieku zacz"to wykorzystywa# outsourcing jako now koncepcj" zarz dzania. Jednym z pierwszych przedsi"1
K. Zimniewicz, Wspó!czesne koncepcje I metody zarz"dzania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003, s. 56.
2
www.outsourcing.edu.pl.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98
Istota oraz zasady fukcjonowania outsourcingu w Wojsku Polskim
375
biorstw, w których pojawi!a si" ta nowoczesna strategia, by! General Motors,
który dostarcza! cz"&ci samochodowe innym firmom.
Pocz tkowym celem outsourcingu by!a przede wszystkim redukcja
kosztów poprzez likwidacj" zb"dnych b d' nieefektywnych organów.
Nast"pnie jednak, zwi"kszano jego rol" poprzez niepodejmowanie ryzykownych dzia!a% zwi zanych ze zmian technologii b d' skoncentrowanie uwagi na podstawowej dzia!alno&ci. Wspó!cze&nie, outsourcing stanowi koncepcj" zarz dzania, która ma znacz cy wp!yw na funkcjonowanie organizacji.
Pojawienie si" outsourcingu by!o w pewnym sensie rewolucj zarz dzania
oraz zupe!nie nowym spojrzeniem na kierowanie przedsi"biorstwem.
Do tej pory starano si" wszystkie procesy oraz zadania realizowa#
wewn trz firmy, aby nie dopu&ci# do rozpowszechniania informacji w otoczeniu3. By!o to w pewnym sensie zabezpieczeniem dzia!a% przed konkurencj . Obecnie, przedsi"biorstwa stanowi systemy coraz to bardziej
otwarte i ze wzgl"du na nieustannie ewoluuj ce otoczenie musz one
wspó!pracowa# z innymi podmiotami, aby móc efektywniej dzia!a#.
O ogromnym wzro&cie stosowania outsourcingu mog &wiadczy# dane, które pokazuj , $e warto&# us!ug outsourcingowych na pocz tku lat dziewi"#dziesi tych wzros!a o 44 miliardy dolarów w przeci gu zaledwie dwóch lat4.
Generalnie mówi c istot outsourcingu jest wydzielenie z organizacji zada%,
które nie stanowi jej podstawowej dzia!alno&ci. Dzi"ki temu, przedsi"biorstwo b"dzie mog!o skupi# swoj uwag" na czynno&ciach, które stanowi
przedmiot podstawowej dzia!alno&ci.
Przes!ankami stosowania outsourcingu s mi"dzy innymi5:
zmniejszenie oraz wi"ksza kontrola wydatków operacyjnych,
zwi"kszenie jako&ci poprzez dost"p do lepszej technologii produkcyjnej,
wykorzystanie w!asnych zasobów do innych zada%,
dost"p do zasobów, które nie s w posiadaniu organizacji,
poradzenie sobie z zadaniem, które nie jest mo$liwe do wykonanie
poprzez brak wiedzy czy zasobów.
Uwarunkowania stosowania outsourcingu w Wojsku Polskim
Jednak stosowanie outsourcingu nie dotyczy jedynie przedsi"biorstw
prywatnych. Jak si" okazuje, koncepcja ta odgrywa dzisiaj bardzo du$ rol"
tak$e w Si!ach Zbrojnych RP. Zastosowanie outsourcingu w si!ach zbrojnych
budzi!o wiele w tpliwo&ci i nadal bez w tpienia pozostaje kwesti nieco kontrowersyjn . Wynika to z faktu, i$ si!y zbrojne zawsze uwa$ane by!y za organizacj" samowystarczaln . Ich struktura by!a w odpowiedni sposób zorgani3
Public Management 2012. Problemy funkcjonowania organizacji publicznych, pod red. W. Kie$un, J. Wo!ejszo, S. Sirko, Warszawa 2012, s. 218.
4
W. Eversheim i in., Mit Outsourcing die Kosten auch in der Produktion reduzieren, „Management Zeitschrift” 1993, nr 10, s. 82.
5
Charles L. Gay, Outsourcing strategiczny koncepcja, modele i wdra%anie, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.
ZN nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
376
A. Ro!ej
zowana, aby wszystkie potrzeby by!y zaspokajane przez jej wewn"trzne organy. W przypadku armii, bardzo istotne by!o, aby $adne informacje nie
przedosta!y si" na zewn trz. Zwi zane to by!o mi"dzy inny z zapewnieniem
bezpiecze%stwa pa%stwa jako jednej z podstawowych funkcji wojska. Dlatego te$ wszystkie zadania, procesy by!y wykonywane wewn trz si! zbrojnych.
Wszelkie potrzebne zasoby pochodzi!y z ró$nych jednostek wojskowych.
Jednak ogromny progres spo!eczny, jak i techniczny przyczyni! si" do tego,
$e nawet jednostki wojskowe musia!y przesta# by# systemami zamkni"tymi,
aby móc w pe!ni realizowa# swoje zadania.
Ostatnie lata by!y równie$ okresem wielu zmian tak$e dla Si! Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej. Momentem prze!omowym by!o przy! czenie si"
Polski do Sojuszu Pó!nocnoatlantyckiego NATO. Polska wyrazi!a ch"# przyst pienia do organizacji, co mia!o by# przejawem pragnienia wzmocnienia
swojej pozycji na arenie mi"dzynarodowej, a tak$e zwi"kszenia wspó!pracy
z pa%stwami zachodnimi. Ponadto udzia! w NATO mia! zagwarantowa# Polsce obron" przed jakimkolwiek zagro$eniem z zewn trz, a tak$e zapewni#
bezpiecze%stwo. Jednym z warunków przyst pienia pa%stw europejskich do
Sojuszu, poza poszanowaniem prawa, a tak$e istnieniu niezachwianego systemu demokratycznego by!o posiadanie odpowiednio uzbrojonych Si! Zbrojnych, które powinny by# gotowe do podj"cia wspó!pracy militarnej wynikaj cej
z cz!onkostwa w NATO. Proces wst pienia Polski do struktur Sojuszu by! dosy# z!o$ony oraz roz!o$ony w czasie. Jednym z pocz tkowych etapów by!o
przyst pienie Polski do programu „Partnerstwo dla Pokoju” (Partnership for
Peace)6. Program ten zosta! powo!any w celu poznania, a tak$e przystosowania przysz!ych pa%stw cz!onkowskich do procedur operacyjnych oraz regu!
dzia!ania Sojuszu. Przede wszystkim poprzez szereg #wicze%, program mia!
na celu sprawdzenie Si! Zbrojnych na wypadek potrzeby rozwi zania sytuacji
konfliktowych czy udzia!u w operacjach pokojowych. Nast pi!a zmiana warunków, która gwarantowa!a zwi"kszenie bezpiecze%stwa dla naszego kraju.
Zwi zane to by!o z faktem, $e ka$dy kraj cz!onkowski, a tak$e kraje chc ce
sta# si" cz!onkami NATO by!y zobowi zane do niestwarzania wobec siebie
zagro$e%. Ponadto pa%stwa zobowi zywa!y si" do &cis!ej wspó!pracy na wypadek pojawienia si" zagro$enia czy wyst pienia konfliktu.
Tak ogromne przedsi"wzi"cie sprawi!o, $e si!y zbrojne musia!y si"
liczy# z procesem transformacji armii, co jest zadaniem strategicznym i wymagaj cym nieustannego nadzoru. W celu zapewnienia efektywniejszego
funkcjonowania zmianom musia! ulec równie$ ca!y system logistyczny.
Przede wszystkim postanowiono odej&# od zdecentralizowanego wyznaczania zada%. Funkcj" t" mia!y zast pi# zintegrowane systemy wspó!pracuj ce
chocia$by w zakresie dostaw. Ponadto dzia!anie na arenie mi"dzynarodowej
oraz wspó!praca ze &rodowiskiem zagranicznym wymusi!y potrzeb" nawi zania wspó!pracy z wysokiej klasy specjalistami zarówno posiadaj cymi
wiedz", jak i odpowiednie kompetencje oraz do&wiadczenia. Czerpi c przyk!ad z armii zagranicznych, w polskich si!ach zbrojnych pojawili si" partnerzy
6
J. Zieli%ski (red.), Polskie lotnictwo wojskowe 1945-2010. Rozwój – Organizacja – Katastrofy
lotnicze, Bellona, Warszawa 2011, s. 63.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98
Istota oraz zasady fukcjonowania outsourcingu w Wojsku Polskim
377
zewn"trzni, którym zacz"to zleca# pojedyncze zadania do wykonania. Takim
sposobem w Wojsku Polskim zacz ! funkcjonowa# outsourcing.
Do zasadniczych powodów delegowania zada% na zewn trz nale$y
zaliczy#7:
przeprowadzenie restrukturyzacji, która znacznie zredukowa!a
liczb" $o!nierzy,
profesjonalizacj" Si! Zbrojnych,
udzia! polskiego wojska w operacjach pokojowych,
przyk!ady armii zagranicznych oraz ich do&wiadczenia,
niski poziom bud$etu zmuszaj cy do ograniczania wydatków,
wi"kszy dost"p do dóbr i us!ug,
zmiany finansowania organizacji publicznych.
Pierwsze prawne zapisy dotycz ce outsourcingu w si!ach zbrojnych zosta!y uwzgl"dnione w „Doktrynie logistycznej Si! Zbrojnych RP DD/4 z 2004 roku. W dokumencie tym kontraktowanie zosta!o uznane za instrument odpowiedzialny za zaopatrywanie Si! Zbrojnych przede wszystkim w uzbrojenie, &rodki
materia!owe, a tak$e us!ugi na podstawie planów rzeczowych8.
W jednym z podrozdzia!ów, który zosta! zatytu!owany „Kontraktowanie
dostaw i us!ug” zosta!y okre&lone mi"dzy innymi9:
zasady wspó!pracy z partnerami zewn"trznymi w zakresie zarówno
dostaw, jak i us!ug,
podmioty odpowiedzialna za kontraktowanie;
zasady kontraktowania w ramach przynale$no&ci do NATO,
zasady rozliczania kontraktowanych dostaw i us!ug.
Doktryna ta okre&li!a, $e wspó!praca Si! Zbrojnych z zewn"trznymi
oferentami powinna opiera# si" na umowach cywilnoprawnych, których zasady winny by# okre&lone zarówno w kodeksie prawa cywilnego oraz w wytycznych Ministerstwa Obrony Narodowej.
Nast"pnym etapem w rozwoju outsourcingu w Si!ach Zbrojnych by!o
podpisanie ustawy „Prawo zamówie% publicznych”, która zosta!a wprowadzona w $ycie w 2004 roku. Dokument ten stanowi! warto&# szczególnie dla
potencjalnych zewn"trznych partnerów, którzy chcieliby nawi za# wspó!prac" z wojskiem. By! to swoisty zbiór warunków oraz form obowi zuj cych oferentów, jak i stron" wojskow . Ponadto, ustawa odnosi si" równie$ do zasad, jakie nale$y stosowa# przy wyborze firmy zewn"trznej.
Trzy lata pó'niej, w 2007 roku podj"to kolejne dzia!ania na rzecz rozwoju koncepcji outsourcingu. Oznak tego by!o powo!anie przez Ministra
Obrony Narodowej zespo!u do spraw wdra$ania systemu kontraktowania
us!ug poza si!ami zbrojnymi10. Zosta!o to okre&lone w Decyzji Nr 258/MON,
7
J. Majecki, R. Utracki, Outsourcing logistyczny oraz rola WOG w jego wdra%aniu, [w:] Outsourcing us!ug w systemie logistycznym si! zbrojnych, AON, Warszawa 2011, s. 155.
Doktryna logistyczna Si! Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej DD/4, Sztab Generalny, Warszawa 2004.
9
Ibidem.
10
Decyzja nr 258/MON Ministra Obrony Narodowej z 05 VI 2007 r, w sprawie powo!ania resortowego zespo!u do spraw wdra$ania systemu kontraktowania us!ug poza Si!ami Zbrojnymi RP.
8
ZN nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
378
A. Ro!ej
w której równie$ zidentyfikowano zadania dla powo!anego zespo!u. By!o to
mi"dzy innymi:
wyszczególnienie obszarów oraz zada%, które mo$na by!oby zleci#
zewn"trznym wykonawcom,
opracowanie systemu zlecania us!ug, a tak$e harmonogramu zaaplikowania takiego systemu,
dokonanie oceny potencjalnego systemu outsourcingowego z okre&leniem potencjalnych efektów oraz konsekwencji wprowadzenia go.
Kluczowymi dokumentami dla kontraktowania us!ug w si!ach zbrojnych by!a „Koncepcja wdra$ania w resorcie obrony narodowej systemu kontraktowania us!ug poza Si!ami Zbrojnymi RP”, a tak$e „Harmonogram wdro$enia koncepcji systemu kontraktowania us!ug poza Si!ami Zbrojnymi RP”.
Za organ nadrz"dny do koordynowania wydzielania us!ug zosta! uznany
Szef Inspektoratu Wsparcie Si! Zbrojnych. W ramach swoich obowi zków
ma on wspó!pracowa# z przedstawicielami ró$nych rodzajów wojsk, a tak$e
z Ministerstwem Obrony Narodowej w celu okre&lania przedmiotów outsourcingu. W koncepcji okre&lono podstawowe i rzeczywiste przyczyny zastosowania nowoczesnej koncepcji. Przede wszystkim by!o to zlikwidowanie s!u$by poborowej, co ograniczy!o znaczn liczb" $o!nierzy oraz zmniejszaj cy
si" okres tak$e zasadniczej s!u$by. Ponadto, ku wprowadzeniu outsourcingu
sk!ania!y Wojsko Polskie liczne do&wiadczenia wymieniane z armiami nale$ cymi do NATO. Nie bez znaczenia równie$ pozosta! udzia! polskich $o!nierzy w misjach stabilizacyjnych poza granicami kraju11.
Outsourcing w Si!ach Zbrojnych mia! by# przeprowadzony w oparciu
o cztery podstawowe formy12:
umowy jednorazowe zawierane na rok,
kontrakty d!ugoterminowe,
umowy ramowe podpisywane na okres nie d!u$szy ni$ 4 lata,
otwarte umowy d!ugoterminowe. Ich istot by!o podejmowanie
dzia!a% w razie zaistnienia potrzeby.
Ponadto, we wprowadzonej koncepcji okre&lono konkretne obszary,
w ramach których mo$na zleca# zadania zewn"trznym partnerom. S to13:
logistyka,
pomoc prawna,
us!ugi administracyjne,
ochrona obiektów,
infrastruktura.
Najwa$niejszym obszarem, który mia! zosta# obj"ty outsourcingiem,
by!a logistyka ze wzgl"du na szerokie mo$liwo&ci zlecania licznych zada%.
Pod poj"ciem logistyki wojskowej w Si!ach Zbrojnych nale$y rozumie# „dyscyplin" naukow o planowaniu, przygotowaniu, u$yciu i przep!ywie przed11
Decyzja nr 318/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 lipca 2008 r. w sprawie wdro$enia
systemu kontraktowania us!ug poza Si!ami Zbrojnymi RP.
12
Ibidem.
13
Ibidem.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98
Istota oraz zasady fukcjonowania outsourcingu w Wojsku Polskim
379
miotów, osób, energii, informacji i us!ug w celu osi gni"cia po$ danych korzy&ci”14. Inaczej mówi c, logistyka wojskowa to &wiadczenie us!ug na potrzeby Si! Zbrojnych zwi zane z !a%cuchem dostaw, czyli przep!ywem dóbr
materialnych15.
Kontraktowaniu mog podlega# takie dzia!ania, jak16:
serwisowanie i obs!uga (uzbrojenie, sprz"t wojskowy, systemy
i urz dzenia specjalistyczne do ochrony obiektów);
zaspokajanie potrzeb w zakresie pozyskania: pojazdów osobowych i ci"$arowych, samochodów sanitarnych, sprz"tu prze!adunkowego, maszyn, agregatów i urz dze% specjalistycznych;
utylizacja &rodków bojowych, rakietowych materia!ów nap"dowych,
wyrobów gumowych, &rodków chemicznych, odka$alników, odpadów medycznych, przeterminowanych produktów leczniczych
i wyrobów medycznych, &rodków i odpadów weterynaryjnych, trucizn oraz innych odpadów;
transport lotniczy, kolejowy, morski;
gromadzenie oraz utrzymywanie zapasów $ywno&ci, umundurowania, paliw oraz produktów leczniczych i wyrobów medycznych;
zabezpieczenie potrzeb bytowych wojsk ($ywienie oraz us!ugi
pralnicze);
utrzymanie nieruchomo&ci wojskowych (konserwacja, naprawy,
kontrole budowlane, obs!uga i eksploatacja systemów energetycznych, wentylacyjnych, us!ugi komunalne, zakup energii elektrycznej, wywóz nieczysto&ci, utrzymanie czysto&ci pomieszcze%, dróg,
placów i terenów zielonych, dostawa materia!ów i sprz"tu gospodarczego, gospodarowanie odpadami komunalnymi);
szkolenie kierowców samochodów ci"$arowych i pojazdów specjalistycznych, operatorów sprz"tu specjalnego, obs!ug i personelu
technicznego, specjalistów techniki lotniczej;
zabezpieczenie polskich kontyngentów wojskowych w kompleksowe $ywienie, dostawy produktów, us!ugi pralnicze i naprawcze, dostawy &rodków materia!owych powszechnego u$ytku, organizacja
obozowisk, zakwaterowanie, us!ugi socjalne oraz serwisowanie
nowoczesnego sprz"tu.
Wszystkie wymienione wy$ej obszary dzia!a% zosta!y uznane za mo$liwe do kontraktowania ze wzgl"du na ich charakter typowo pozawojskowy.
W wi"kszo&ci nie s to zadania wymagaj ce specjalnego nadzoru oraz maj ce wp!yw na podstawowe zadania armii polskiej. S to dzia!ania przewa$nie pomocnicze, które z pe!n odpowiedzialno&ci mog by# wykonywane
przez podmioty cywilne.
14
Zasady funkcjonowania systemu logistycznego Si! Zbrojnych RP, Szt. Gen. 1429/94, Warszawa 1994.
J.J. Coyle, E.J. Bardi, C.J. Langley, Zarz"dzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2002, s. 69.
16
Ibidem.
15
ZN nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
380
A. Ro!ej
W „Koncepcji wdra$ania w resorcie obrony narodowej systemu kontraktowania us!ug poza Si!ami Zbrojnymi RP” zosta! okre&lony plan wprowadzania outsourcingu.
Dzia!ania te zosta!y podzielone na dwa nast"puj ce etapy:
ETAP I – zosta! zaplanowany na lata 2008-2012. Mia! to by# zwyczajny okres próbny, maj cy pokaza#, czy wojsko polskie jest odpowiednio przygotowane do zlecania us!ug podmiotom spoza
armii. Podstawowym przedmiotem outsourcingu mia!o by# zapewnienie $ywno&ci $o!nierzom;
ETAP II – zaplanowany na lata 2013-2018, w tym okresie postanowiono podda# outsourcingowi pozosta!e przewidziane w Koncepcji funkcje.
Od 2008 roku, w Wojsku Polskim mo$na zauwa$y# bardzo szybk
ewolucj" outsourcingu. Pierwszym organem odpowiedzialnym w wojsku za
dzia!ania logistyczne oraz odpowiadaj cym za pozyskiwanie zewn"trznych
partnerów sta! si" Wojskowy Oddzia! Gospodarczy, który rozpocz ! zawieranie kontraktów cywilno-wojskowych.
Od momentu rozpocz"cia stosowania outsourcingu, kontraktowaniu
podlega!y mi"dzy innymi takie obszary, jak17:
zapewnienie $ywno&ci,
obs!uga pojazdów,
ochrona obiektów oraz sprz"tu,
us!ugi serwisowe,
us!ugi transportowe,
porady prawnicze.
Jak ka$de wprowadzane zmiany mog mie# one zarówno pozytywny,
jak i negatywny wymiar. Podobnie w przypadku zastosowania outsourcingu
w si!ach zbrojnych. Obserwuj c jego istot" oraz zastosowanie mo$na odnale'# zarówno zalety oraz wady.
Do pozytywnych cech outsourcingu w Si!ach Zbrojnych RP nale$y zaliczy#18:
redukcja kosztów poprzez znaczne „uszczuplenie” armii,
skupienie uwagi przede wszystkim na podstawowych zadaniach
wojska,
znaczne zmniejszenie liczb $o!nierzy;
zwolnienie $o!nierzy, którzy zajmowali stanowiska zupe!nie zb"dne
np. gotowanie czy obs!uga socjalna,
dotarcie do nowoczesnych technologii,
wykorzystanie do&wiadczenia firm zewn"trznych,
znaczne ograniczenie kosztów zwi zanych z us!ugami transportowymi czy magazynowymi.
17
T. Ja!owiec, Pu!apki outsourcingu w Si!ach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Outsourcing us!ug w systemie logistycznym si! zbrojnych, pod red. S. Smyka, T. Ja!owca, K. Szel ga,
AON, Warszawa 2011, s. 111.
18
H.G. Tonndorf, Logistyka w handlu i przemy$le, Kraków 1998, s. 70-71.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98
Istota oraz zasady fukcjonowania outsourcingu w Wojsku Polskim
381
Jednak w&ród zagro$e% outsourcingu mo$na doszuka# si"19:
uzale$nienia si" od partnerów zewn"trznych,
nacisk na koszty us!ug, a nie na ich jako&#,
utrudnienie dowodzenia, poprzez po! czenie procesów cywilnych
z wojskowymi,
utrata mo$liwo&ci oddzia!ywania przez stron" wojskow na wykonawców cywilnych,
ryzyko kontraktowania us!ug w przypadku nielojalnych oraz ma!o
wiarygodnych partnerów.
Nale$y jednak zwróci# uwag", $e koncepcja outsourcingu jest innowacyjnym rozwi zaniem nie tylko na rynku, ale równie$ w Wojsku Polskim.
Jego stosowanie wymaga jeszcze wielu modyfikacji oraz udoskonale%. Jednak$e przy podj"ciu odpowiednich analiz oraz bada% stosowanie kontraktowania us!ug mo$e w znacz cy sposób poprawi# efektywno&# funkcjonowania polskiej armii, a ju$ na pewno wp!ynie na niezawodno&# procesów
logistycznych. (wiadczenie us!ug wojskowych przez podmioty cywilne jest
w dzisiejszych czasach niezb"dne ze wzgl"du chocia$by na szukanie
oszcz"dno&ci tak$e w resorcie Ministerstwa Obrony Narodowej.
Do tej pory stosowanie outsourcingu odnios!o pozytywne skutki w takich dziedzinach jak ochrona budynków, us!ugi zwi zanie z zapewnieniem
bezpiecze%stwa higienicznego, dostarczanie $ywno&ci do jednostek wojskowych, tak$e w zaopatrzeniu, transporcie, us!ugach medycznych, prawnych oraz serwisowych sprz"tu specjalistycznego. Nale$y si" spodziewa#,
$e z czasem coraz wi"cej us!ug b"dzie kontraktowanych poza podmioty
wojskowe. Takim procesom na pewno podlega# b"dzie w du$ym stopniu logistyka wojskowa, us!ugi informatyczne, obs!uga finansowa, us!ugi magazynowe, a tak$e specjalistyczne szkolenia $o!nierzy. Jednak$e, nale$y zwróci#
równie$ uwag", $e takie dzia!ania przyczyni si" do permanentnych zwolnie% pracowników wojska, szczególnie zajmuj cych si" czynno&ciami logistycznymi. Szacuje si", $e zastosowanie outsourcingu przyczyni!o si"
zmniejszenia liczby osób zatrudnionych w wojsku o ponad 40% od 2000 roku. By!o to równie$ wynikiem profesjonalizacji armii, co zwi zane jest równie$ ze zwalnianiem z wojska osób cywilnych. Ministerstwo Obrony Narodowej powinno równie$ zwróci# uwag" na ten aspekt spo!eczny, aby
przeciwdzia!a# masowym migracjom za granic" osób zwi zanych do tej pory
z wojskiem, a tak$e $eby nie dopu&ci# do konfliktów na tle spo!ecznym w obliczu zwi"kszaj cego si" bezrobocia.
Podsumowanie
Reasumuj c nale$y zwróci# uwag", $e wspó!cze&nie istota outsourcingu w Si! Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej ma niebagatelne znaczenie.
Pozwala ona na ujednolicenie standardów panuj cych w armii do zasad
19
S. Smyk, Rola zewn trznych oferentów us!ug logistycznych (outsourcingu) w logistyce wojskowej, AON, Warszawa 2007, s. 92.
ZN nr 98
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
382
A. Ro!ej
wynikaj cych z cz!onkostwa w NATO. Dzi"ki kontraktowaniu us!ug, a tym
samym podnoszeniu jako&ci wykonywanych zada%, polskie Si!y Zbrojne
osi gaj bardzo stabiln pozycj" na arenie mi"dzynarodowej, osi gaj c poziom równy armiom zachodnim, w których koncepcja outsourcingu jest ju$
bardzo zakorzeniona. W dalszej perspektywie, korzystanie z us!ug zewn"trznych oferentów sprawi, $e polska armia b"dzie bardziej efektywna,
innowacyjna oraz w!a&ciwie przygotowania do udzia!u w potencjalnych konfliktach zbrojnych. Nale$y przypuszcza#, $e rola outsourcingu w Si!ach
Zbrojnych b"dzie sukcesywnie wzrasta#, czyni c polsk armi" bardziej skuteczn oraz innowacyjn .
Bibliografia
Coyle J.J., Bardi E.J., Langley C.J., Zarz"dzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2002.
Decyzja nr 258/MON Ministra Obrony Narodowej z 05 VI 2007 r, w sprawie
powo!ania resortowego zespo!u do spraw wdra$ania systemu kontraktowania us!ug poza Si!ami Zbrojnymi RP.
Decyzja nr 318/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 3 lipca 2008 r.
w sprawie wdro$enia systemu kontraktowania us!ug poza Si!ami
Zbrojnymi RP.
Doktryna logistyczna Si! Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej DD/4, Sztab
Generalny, Warszawa 2004.
Eversheim W. i in., Mit Outsourcing die Kosten auch in der Produktion reduzieren, „Management Zeitschrift” 1993, nr 10.
Gay Charles L., Outsourcing strategiczny – koncepcja, modele i wdra%anie,
Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2002.
Ja!owiec T., Pu!apki outsourcingu w Si!ach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Outsourcing us!ug w systemie logistycznym si! zbrojnych,
pod red. S. Smyka, T. Ja!owca, K. Szel ga, AON, Warszawa 201.
Majecki J., Utracki R., Outsourcing logistyczny oraz rola WOG w jego wdra%aniu, [w:] Outsourcing us!ug w systemie logistycznym si! zbrojnych,
AON, Warszawa 2011.
Public Management 2012. Problemy funkcjonowania organizacji publicznych, pod red. W. Kie$un, J. Wo!ejszo, S. Sirko, Warszawa 2012.
Smyk S., Rola zewn trznych oferentów us!ug logistycznych (outsourcingu)
w logistyce wojskowej, AON, Warszawa 2007.
Tonndorf H.G., Logistyka w handlu i przemy$le, Kraków 1998.
www. Outsourcing.edu.pl.
Zasady funkcjonowania systemu logistycznego Si! Zbrojnych RP, Szt. Gen.
1429/94, Warszawa 1994.
Zieli%ski (red.), Polskie lotnictwo wojskowe 1945-2010. Rozwój – Organizacja – Katastrofy lotnicze, Bellona, Warszawa 2011.
Zimniewicz K., Wspó!czesne koncepcje iI metody zarz"dzania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.
Seria: Administracja i Zarz dzanie (25)2013
ZN nr 98