Załącznik Nr 10- Zalecenia ornitologiczne i chiropterologiczne

dr Michał Piskorski
Zakład Anatomii Porównawczej i Antropologii
Instytut Biologii UMCS
Ul. Akademicka 19
20-033 Lublin
Lublin dn. 15.07.2016 r.
Opinia
dotycząca realizacji przedsięwzięcia:
Wykonanie dokumentacji technicznej dla zadania pn.
„Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej”
Przedstawione
do
opinii
przedsięwzięcie
to
część
inwestycji
polegającej
na
termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej w ramach Programu PL04 „Oszczędzanie
energii i promowanie odnawialnych źródeł energii” ze środków Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2009-2014.
Jest to część tego przedsięwzięcia i polegać ma na wykonaniu termomodernizacji kilku
budynków położonych w granicach i administracji Starostwa Powiatowego w Opolu Lubelskim.
Konkretnie trzy zadania wymagają przeprowadzenia inwentaryzacji przyrodniczej pod kątem
występowania nietoperzy. Są to następująca zadania:
1. Zadanie Nr 2 – Modernizacja budynku Liceum Ogólnokształcącego im. Adama
Mickiewicza w Opolu Lubelskim przy ul. Lipowej 23. Część zadania polegająca na
wykonaniu docieplenia stropu pod nieogrzewanym poddaszem, przy zastosowaniu wełny
mineralnej jako materiału izolacyjnego i wymianę stolarki drzwiowej, wymaga szczególnie
ostrożnego potraktowania i opinii.
2. Zadanie Nr 3 – Modernizacja budynku administracyjnego Powiatowego Urzędu Pracy
w Opolu Lubelskim przy ul. Stary Rynek 14-16, gdzie planowane jest docieplenie ścian
i stropów.
3. Zadanie nr 5 – Modernizacja budynku szkolnego Specjalnego Ośrodka Szkolno–
Wychowawczego w Karczmiskach, ul. Szkolna 11, gdzie planowane jest docieplanie stropu.
Po zapoznaniu się z informacjami na temat planowanego przedsięwzięcia można stwierdzić,
iż planowana inwestycja nie stoi w sprzeczności z ochroną miejsc występowania nietoperzy
w omawianych obiektach, jednak tylko pod warunkiem przeprowadzenia planowanych prac
w odpowiednich terminach i z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności.
Ad. 1.
Zadanie Nr 2 – Modernizacja budynku Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza
w Opolu Lubelskim przy ul. Lipowej 23.
Planowane działania dotyczą miejsca występowania kolonii nietoperzy z gatunku nocek duży
(Myotis myotis), która objęta jest ochroną w ramach systemu obszarów chronionych Natura 2000
jako obszar ochrony siedlisk gatunku istotnego dla Wspólnoty Europejskiej (Obszar Ochrony
Siedlisk „Opole Lubelskie PLH060054”).
Kolonia przebywająca na strychu budynku liceum liczy obecnie ponad 500 osobników. Są to
przede wszystkim dorosłe samice wraz ze swoimi tegorocznymi młodymi. Powyższy stan
stwierdzono na podstawie systematycznych kontroli strychu budynku (od 2002r.). Kontrolę na
potrzeby niniejszej opinii wykonano w dniu 14 lipca br. Nietoperze zasiedlają strych jako miejsce
rozrodu, a przeprowadzone obserwacje wskazują, iż porody nastąpiły w czerwcu, natomiast obecnie
(lipiec) młode są w początkowych etapach wzrostu. Prawdopodobnie zdolność lotu i samodzielność
będą w stanie osiągnąć w sierpniu lub wrześniu (w zależności od warunków pogodowych, których
pogorszenie uniemożliwia żerowanie spowalniając rozwój i dorastanie młodych).
W związku z faktem, że młode nietoperze uzyskują zdolność latania i względną
samodzielność pod koniec lata, do tego czasu nie można rozpoczynać żadnych prac remontowych na
strychu budynku. Następny okres jest dla nietoperzy również bardzo ważny, gdyż pod koniec lata
rozpoczynają proces gromadzenia tłuszczu jako materiału zapasowego na okres hibernacji. W tym
czasie mogą nadal przebywać na strychu, przy czym część z nich konsekwentnie powinna migrować
do miejsc zimowania. W zależności od różnych czynników (zarówno pogodowych
i wewnątrzpopulacyjnych) nietoperze powinny opuścić strych jesienią, prawdopodobnie około
października.
Kolonia nocków dużych zasiedlająca strych budynku Liceum Ogólnokształcącego w Opolu
Lubelskim jest jedną z najistotniejszych w kraju. Wynika to z faktu jej usytuowania na północnowschodniej granicy zasięgu występowania gatunku oraz bardzo wysokiej liczebności.
Z tego powodu wszelkie prace dotyczące budynku liceum należy prowadzić ze szczególną
ostrożnością.
Planowane działania docieplenia stropu można będzie rozpocząć dopiero po opuszczeniu
strychu przez nietoperze. Niemożliwe jest tu podanie konkretnej daty, dlatego należy wykonywać
systematyczne kontrole strychu, ale tylko przez doświadczonego chiropterologa. Inne osoby nie
powinny w tym czasie wchodzić na strych, aż nietoperze z niego wylecą, co zostanie potwierdzone
przez kontrolę chiropterologa.
Ponadto należy zastosować materiały, które nie wywołają negatywnych skutków, dotyczy to
planowanego ułożenia na strychu podłogi z płyt OSB. Konieczne będzie wybranie takiego rodzaju
płyt, które są produkowane bez zastosowania toksycznych substancji. W większości dostępne na
rynku płyty OSB są klejone żywicami na bazie formaldehydu, który jest substancją trującą. Należy
podkreślić, iż w przedmiotowym przypadku temperatury panujące na strychu w ciągu lata są bardzo
wysokie i często oscylują około 50oC , a w gorące dni nawet przewyższają te wartości. W takich
warunkach duża powierzchnia (około 915 m2) będzie oddawała znaczące ilości oparów
formaldehydu. Pary tego związku oprócz toksyczności są także łatwopalne (temperatura zapłonu
około 62oC). Dlatego właściwe będzie zastosowanie płyt ekologicznych.
Ad. 2.
Zadanie Nr 3 – Modernizacja budynku administracyjnego Powiatowego Urzędu Pracy w Opolu
Lubelskim przy ul. Stary Rynek 14-16, gdzie planowane jest docieplenie ścian i stropów.
Wykonano kontrolę budynku Powiatowego Urzędu Pracy, którą przeprowadzono w dniu: 14
lipca br. W wyniku przeprowadzonej kontroli strychu nie stwierdzono występowania nietoperzy ani
ptaków. W związku z tym faktem nie występują żadne ograniczenia w prowadzeniu prac
remontowych.
Ad. 3.
Zadanie nr 5 – Modernizacja budynku szkolnego Specjalnego Ośrodka Szkolno–Wychowawczego
w Karczmiskach, ul. Szkolna 11, gdzie planowane jest docieplanie stropu.
Wykonano 2 kontrole ww. budynku. Przeprowadzono je w dniach: 14 oraz 15 lipca br. Były
to kontrole wieczorne od godziny ok. 20:00 do około 22:00, podczas których prowadzono rejestrację
aktywności z użyciem detektora ultrasonicznego, gdyż według informacji uzyskanych od
administracji budynku szkoły nie ma możliwośći spenetrowania stropodachu.
W wyniku przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono występowania kolonii nietoperzy w
budynku szkoły w Karczmiskach, zaobserwowano jednak, iż z otworów wentylacyjnych
prowadzących do wnętrza stropodachu wyleciało 4-5 nietoperzy z gatunku mroczek późny
(Eptesicus serotinus). Ponadto wylatywały z nich także jerzyki (Apus apus) – razem 4-5 osobników
czyli prawdopodobnie 2-3 pary.
W związku z faktem, że stwierdzone nietoperze nie tworzą kolonii a młode osobniki
jerzyków uzyskują zdolność latania i względną samodzielność około połowy sierpnia, do tego czasu
nie należy rozpoczynać remontu. Prace remontowe należy rozpocząć po tym terminie czyli po 15
sierpnia, gdy opuszczą one miejsca lęgowe. W wyniku przeprowadzenia planowanych prac
przestrzeń stropodachu zajmowana przez te ptaki i nietoperze zostanie zlikwidowana (przy
zastosowaniu granulowanej wełny mineralnej jako materiału izolacyjnego). Z tego powodu w
ramach kompensacji po utraconych miejscach lęgowych należy zamontować odpowiednią liczbę
budek lęgowych dla obydwu gatunków. Minimum 2 sztuki skrzynek natynkowych dla nietoperzy
oraz 6 sztuk budek lęgowych dla jerzyków, których wywieszenie zostanie skonsultowane z
chiropterologiem.
Poza opisanymi powyżej warunkami zalecany jest także nadzór chiropterologa nad
prowadzonymi pracami i dalsze doradztwo aby na bieżąco uniknąć niepotrzebnych błędów czy
wątpliwości.
Michał Piskorski