Natura 2000 - ClientEarth Document Library

Październik 2016
Natura 2000
Europejskie obszary ochrony – przewodnik po zagadnieniach
prawnych
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
Europejskie obszary ochrony – przewodnik
po zagadnianiach prawnych
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
Październik 2016
O przewodniku
1. To pierwszy z serii przewodników ClientEarth "Europejskie obszary ochrony - przewodnik po
zagadnieniach prawnych", które przedstawiają szeroką gamę zagadnień związanych z art. 6
dyrektywy siedliskowej – zarówno od strony teoretycznej, jak i praktyki sądów.
2. Seria dostarcza kluczowych informacji z zakresu prawa, które są potrzebne, by móc
rzeczowo dyskutować na temat przedsięwzięć lub planowanych przedsięwzięć w obrębie
albo w sąsiedztwie obszarów Natura 2000. Sieć Natura 2000 składa się z obszarów
specjalnej ochrony ptaków wyznaczanych na mocy dyrektywy ptasiej 1 oraz specjalnych
obszarów ochrony siedlisk, dla tworzenia których podstawą jest dyrektywa siedliskowa. Seria
składa się z 8 przewodników:
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
2. Test "możliwego istotnego oddziaływania" oraz odpowiednia ocena (art.6 ust. 3)
3. Ochrona integralności terenu na podstawie art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej
4. Artykuł 6 ust. 3: zasady ostrożności i proporcjonalności
5. Artykuł 6 ust. 4: zasady ostrożności, proporcjonalności i pomocniczości
6. Artykuł 6 ust. 3: co oznacza "plan lub przedsięwzięcie"?
7. Artykuł 6: środki kompensujące oraz środki zapobiegawcze
8. Artykuł 6 ust. 4: brak rozwiązań alternatywnych oraz powody o charakterze zasadniczym
wynikające z nadrzędnego interesu publicznego
3. Choć sieć Natura 2000 jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi prawnych, które chronią
europejską przyrodę, społeczna świadomość na jej temat jest niska. Wzrost wiedzy
Europejczyków na temat prawnych podstaw działania sieci Natura 2000 oraz ochrony, jaką
zapewnia, jest kluczowy, by dalej poszerzać sieć zgodnie z prawem i bez wzbudzania
konfliktów.
4. W niniejszym przewodniku zamieszczamy krótki opis prawnych podstaw sieci Natura 2000
oraz badamy kluczowy art. 6 dyrektywy siedliskowej2, który wyznacza zasady zarządzania
siecią.
5. W celu uzyskania dostępu do pozostałych przewodników dotyczących dyrektywy
siedliskowej oraz innych dokumentów, które mogą być pomocne w wykorzystywaniu art. 6
1
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa OJ L 20/7 26.1.2010)
("Dyrektywa ptasia").
2
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (OJ L 206/7 22.7.1992)
("Dyrektywa siedliskowa").
2
Europejskie obszary ochrony – przewodnik
po zagadnianiach prawnych
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
Październik 2016
dyrektywy siedliskowej, zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej ClientEarth
Prawnicy dla Ziemi. W razie jakichkolwiek sugestii dotyczących tematu, który nie został
jeszcze udostępniony na www.pl.clientearth.org, prosimy o kontakt na adres mailowy
[email protected].
3
Europejskie obszary ochrony – przewodnik
po zagadnianiach prawnych
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
Październik 2016
Sieć Natura 2000
7. Dyrektywa siedliskowa ustanawia sieć Natura 2000, która jest „spójną europejską siecią
ekologiczną”3 obszarów ochrony w Unii Europejskiej. Składają się na nią specjalne obszary
ochrony siedlisk (SOOS) oraz obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO). Sieć Natura 2000
pokrywa 18% terenu lądowego UE i obejmuje np.:


Park Narodowy Samarii w Grecji, który chroni m.in. lasy, dzikie kozy, rzeki, jaskinie
morskie, trawę morską oraz liczne gatunki ptaków;4
Puszczę Białowieską w Polsce, która chroni m.in. lasy, nietoperze, żubry oraz rysie;5

East Devon Pebbled Heaths w Wielkiej Brytanii, który chroni wrzosowiska oraz ważki.6
8. Celem sieci Natura 2000 jest zapewnienie długotrwałego przetrwania najcenniejszych
i jednocześnie najbardziej zagrożonych gatunków i siedlisk w Europie, zarówno lądowych,
jak i wodnych. Na państwach członkowskich spoczywa obowiązek wyznaczania SOOS i
klasyfikacji OSO na swoich lądowych i wodnych terenach.7
9. Terminem na sporządzenie wykazu terenów sieci Natura 2000 był 1998 r.8 Pomimo tego
terminu oraz faktu, że dyrektywy siedliskowa i ptasia mają uznaną pozycję w ramach prawa
unijnego, wciąż istnieje wiele luk w ramach sieci. Dotyczy to większości państw
członkowskich, szczególnie w zakresie środowiska morskiego. Niemniej, istnieją morskie
obszary Natura 2000, zajmujące obecnie 5% mórz UE, na przykład:


Ascrib, Isay, Dunvegan SOOS w północno-zachodniej części Wyspy Skye w Szkocji,
która chroni reprodukcyjną kolonię fok pospolitych; 9
Cieśnina Fehmarn SOOS w niemieckiej części Morza Bałtyckiego, który chroni łachy,
rafy, morświny zwyczajne oraz foki pospolite.10
10. Jednym z głównych celów dyrektywy siedliskowej jest zachowanie lub odtworzenie
naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków dzikiej fauny i flory „ważnych dla
Wspólnoty”11. W szczególności sieć Natura 2000 ma na celu osiągnięcie lub zachowanie
„właściwego stanu ochrony” w odniesieniu do ważnych siedlisk oraz siedlisk wyjątkowo
ważnych gatunków. Poszczególne siedliska przyrodnicze zostały wymienione w Załączniku I
dyrektywy siedliskowej i zawierają m.in.: siedliska słodkowodne, siedliska przybrzeżne,
3
Art. 3 ust. 1 dyrektywy siedliskowej.
Oficjalna nazwa tego SOOS to LEFKA ORI KAI PARAKTIA ZONI; więcej informacji o chronionych tam siedliskach i gatunkach można odnaleźć tu:
http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/SDF.aspx?site=GR4340008. Obszar ten zawiera również OSO o nazwie ETHNIKOS DRYMOS
SAMARIAS - FARANGI TRYPITIS - PSILAFI – KOUSTOGERAKO, więcej informacji można odnaleźć tu:
http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/SDF.aspx?site=GR4340014
5
Oficjalna nazwa tego SOOS to PUSZCZA BIAŁOWIESKA; więcej informacji o chronionych tam siedliskach i gatunkach można odnaleźć tu:
http://natura2000.eea.europa.eu/Natura2000/SDF.aspx?site=PLC200004
6
Więcej informacji można odnaleźć na stronie: http://jncc.defra.gov.uk/protectedsites/sacselection/n2kforms/UK0012602.pdf
7
Pierwszy raz tym zagadnieniem sąd zajął się w 2000 r. Sądy Wielkiej Brytanii potwierdziły, że regulacja dyrektywy siedliskowej musi wykraczać poza
wody terytorialne aż do wyłącznej strefy ekonomicznej danego kraju; por. sprawa R (on the application of Greenpeace) v Secretary of State for Trade
and Industry (No.2) [2000] 2 CMLR 94 (QBD) w para. 117. Następnie TSUE potwierdził to stanowisko w 2005 r. w wyrok TSUE z dnia 6 kwietnia 2000
r., Komisja Europejska przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, sygn. C-6/04.
8
Art. 4 ust. 3 dyrektywy siedliskowej.
9
http://jncc.defra.gov.uk/ProtectedSites/SACselection/sac.asp?EUcode=UK0030230
10
https://www.bfn.de/0314_fehmarnbelt+M52087573ab0.html
11
Art. 2 ust. 2 dyrektywy siedliskowej.
4
4
Europejskie obszary ochrony – przewodnik
po zagadnianiach prawnych
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
Październik 2016
różne typy lasów, wysokie torfowiska, grzęzawiska i mokradła, siedliska skalne i jaskinie.
Chronione gatunki zostały wymienione w Załączniku II i zawierają m.in.: wilki, niedźwiedzie
brunatne, bobry, motyle, jak również różne gatunki roślin. Siedliska i gatunki, którą są
wyjątkowo narażone oraz potrzebują ochrony, oznaczone zostały w załącznikach jako
siedliska lub gatunki o znaczeniu priorytetowym.
11. Ptaki migracyjne oraz gatunki wymienione w Załączniku I dyrektywy ptasiej również są
chronione przez sieć Natura 2000,12 w odniesieniu do których ustanawiane są obszary
specjalnej ochrony ptaków (OSO).13 Chronione ptaki to m.in. markaczka zwyczajna, nur
rdzawoszyi oraz orzeł przedni. Uznaje sie, że „właściwy stan ochrony” jest ekwiwalentem
wymagań zawartych w art. 2 dyrektywy ptasiej.14
12. Ponadto, utworzenie obszaru chronionego niesie za sobą pozytywne skutki dla wszelkich
siedlisk i gatunków występujących na danym terenie, nie tylko w odniesieniu do tych
wymagających ochrony wymienionych w załącznikach dyrektyw ptasiej i siedliskowej.
Artykuł 6 dyrektywy siedliskowej
13. Sieć Natura 2000 nie ma na celu utworzenia restrykcyjnych dzikich rezerwatów, w których
niemożliwa jest jakakolwiek ludzka aktywność. Dyrektywa siedliskowa ustanawia zasady
oznaczonych aktywności, które mogą wpływać na obszary chronione. Artykuł 6 wyznacza
warunki rządzące ochroną OSO i SOOS oraz formalne wymogi zarządzania aktywnością
ludzką mogącą wpływać na obszary Natura 2000. Tym samym art. 6 odgrywa niezwykle
ważną wolę w wyznaczaniu relacji między ochroną a czynnościami wpływającymi na OSO i
SOOS.15
14. Art. 6 ust. 1 zobowiązuje państwa członkowskie do stworzenia „koniecznych środków
ochronnych” oraz „odpowiednich środków ustawowych, administracyjnych lub umownych”
dla SOOS (nie dla OSO16). Środki te muszą być zgodne z wymogami środowiskowymi
odpowiednich siedlisk lub gatunków chronionych występujących na danym obszarze.
15. Art. 6 ust. 2, art. 6 ust. 3 oraz art. 6 ust. 4 dyrektywy siedliskowej zawierają dalsze regulacje
dotyczące zagadnień związanych z zarządzaniem obszarami Natura 2000. Przepisy te mają
zastosowanie do całej sieci (czyli zarówno OSO i SOOS).17 Dodatkowo art. 4 ust. 4
dyrektywy ptasiej zobowiązuje państwa członkowskie do podejmowania właściwych kroków
w celu uniknięcia powstawania zanieczyszczenia lub pogorszenia waunków naturalnych
siedlisk poza OSO.
16. Art. 6 ust. 2 dyrektywy siedliskowej zobowiązuje państwa członkowskie do podejmowania
„odpowiednich działań w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony pogorszenia
stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, jak również w celu uniknięcia niepokojenia
gatunków, dla których zostały wyznaczone takie obszary, o ile to niepokojenie może mieć
12
Art. 4 ust. 1 i art. 4 ust. 2 dyrektywy ptasiej.
Por. Art. 3 i art. 7 dyrektywy siedliskowej.
14
Por. Komisja Europejska “Wytyczne dotyczące polowania na podstawie dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikiego ptacwa”, pkt.
2.4.14. Dostęp: http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/wildbirds/hunting/docs/hunting_guide_pl.pdf.
15
Tak też Naczleny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 16 listopada 2015 r., sygn. II OSK 909/15.
16
Środki ochronne dotyczące OSO są wyznaczone w art. 4 ust. 1 i art. 4 ust. 2 dyrektywy ptasiej.
17
Zgodnie z art. 7 dyrektywy siedliskowej.
13
5
Europejskie obszary ochrony – przewodnik
po zagadnianiach prawnych
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
Październik 2016
znaczenie w stosunku do celów niniejszej dyrektywy”. „Odpowiednie działania” mogą
polegać na działaniach podjętych na chronionym obszarze lub poza nim, jeżeli działania
takie są niezbędne do uniknięcia jakiegokolwiek pogorszenia lub niepokojenia.
17. Zobowiązania wynikające z art. 6 ust. 2 dyrektywy siedliskowej (oraz, stosownie, z art. 4 ust.
4 dyrektywy ptasiej) oparte są na zasadzie prewencji. Wytyczne Komisji Europejskiej18
wskazują, że: ''Słowa ‘uniknięcie’ i ‘może być znaczące’ podkreślają wyprzedzający
charakter podejmowanych działań. Niedopuszczalnym jest czekanie z podjęciem działań do
momentu kiedy nastąpi pogorszenie stanu lub zakłócenie funkcjonowania.”19.
18. Wymóg stosowania działań zapobiegawczych został potwierdzony w wyroku Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie Komisja Europejska przeciwko
Irlandii.20 W tej sprawie TSUE uznał, że stosowanie obowiązków wynikających z art. 6 ust. 2
nie może być „wyłącznie środkiem reaktywnym”21. Ochrona zapewniona przez art. 6 ust. 2
„wymaga uprzedniego zapobiegania potencjalnie szkodliwym działaniom.”22
19. Art. 6 ust. 3 dyrektywy uszczegóławia przepisy prewencyjne wyznaczone w art. 6 ust. 2
ustanawiając dwutorowe podejście do regulacji działalności człowieka na obszarach
chronionych:


po pierwsze “każdy plan lub przedsięwzięcie, które nie jest bezpośrednio związane lub
konieczne do zagospodarowania terenu, ale które może na nie w istotny sposób
oddziaływać, (...) podlega odpowiedniej ocenie jego skutków dla danego terenu z punktu
widzenia założeń jego ochrony”;
po drugie, po wykonaniu przez państwo członkowskie wyżej wskazanej odpowiedniej
oceny, w świetle wniosków wynikających z tej oceny, „właściwe władze krajowe wyrażają
zgodę na dany plan lub przedsięwzięcie dopiero po upewnieniu się, że nie wpłynie on
niekorzystnie na dany teren”.
20. Procedury regulowane w art. 6 ust. 3 dyrektywy mają zastosowanie do planów
i przedsięwzięć zarówno na obszarach Natura 2000, jak i poza nimi, z uwagi na fakt, że
istotne skutki mogą wynikać również z planów lub przedsięwzięć położonych poza terenem
chronionym. Przykładowo na mokradło może w istotny sposób oddziaływać przedsięwzięcie
drenujące położone poza granicami obszaru Natura 2000. 23
21. Art. 6 ust. 4 dyrektywy jest szczególnym przepisem derogującym regulację art. 6 ust. 3.
Umożliwia on realizację planu lub przedsięwzięcia pomimo negatywnej oceny skutków dla
integralności danego obszaru. Jest to możliwe, gdy w danej sytuacji brak jest rozwiązań
alternatywnych, a plan lub przedsięwzięcie musi zostać zrealizowane z powodów o
charakterze zasadniczym wynikających z nadrzędnego interesu publicznego. Gdy określona
realizacja dotyczy gatunku lub siedliska o znaczeniu priorytetowym, przesłanka interesu
publicznego musi odnosić się do zdrowia ludzkiego lub bezpieczeństwa publicznego.
18
Komisja Europejska, Zarządzanie obszarami Natura 2000: postanowienia art. 6 Dyrektywy siedliskowej 92/43/EWG (2007), dostęp:
http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/art6/provision_of_art6_pl.pdf.
19
Ibid., punkt .3.2.
20
Wyrok TSUE z dnia 13 grudnia 2007 r., Komisja przeciwko Irlandii, sygn. C-418/04.
21
Ibidem, para. 217.
22
Ibidem, para. 208.
23
Op. cit. 18, pkt. 4.4.2.
6
Europejskie obszary ochrony – przewodnik
po zagadnianiach prawnych
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
Październik 2016
W takich sytuacjach, muszą być zastosowane „wszelkie środki kompensujące konieczne do
zapewnienia ochrony ogólnej spójności Natury 2000”.
22. Należy zaznaczyć, że zakres art. 6 ust. 2 jest szerszy niż art. 6 ust. 3 i art. 6 ust. 4. Art. 6 ust.
3 i art. 6 ust. 4 mają zastosowanie tylko do planów lub przedsięwzięć, które mogą w istotny
sposób oddziaływać na obszar Natura 2000, tym samym wymagają uprzedniego wyrażenia
zgody przez właściwe władze krajowe. Tymczasem art. 6 ust. 2 odnosi się do utrzymania
właściwego stanu obszaru w sposób ogólniejszy. Stanowi on, że „Państwa Członkowskie
podejmują odpowiednie działania w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony
pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, jak również w celu uniknięcia
niepokojenia gatunków, dla których zostały wyznaczone takie obszary”. Oznacza to, że
państwa członkowskie muszą ocenić wszelkie środki odnoszące się do wszystkich
aktywności, włącznie z tymi, które nie wymagają uprzedniego wyrażenia zgody zgodnie z
art. 6 ust. 3. Może to oznaczać czynności rolnicze lub rekreacyjne. Ponadto, wymogi z art. 6
ust. 2 nie ograniczają się do czynności umyślnych, ale regulują również zdarzenia
przypadkowe, jak np. pożar, powódź, jeśli są możliwe do przewidzenia. 24
Sprawa Waddenzee a art. 6
23. Jedną z najważniejszych spraw dotyczących art. 6 dyrektywy siedliskowej była sprawa
Waddenzee25, która dotyczyła połowu sercówek w Morzu Wattowym w Holandii. W tej
sprawie TSUE rozważał w szczególności poprawną interpretację i zastosowanie art. 6.
24. Sprawa ta i kolejne będą powracać w bardziej szczegółowym ujęciu w kolejnych
przewodnikach tej serii, dotyczących konkretnych zagadnień wynikających z art. 6. Warto
jednak przytoczyć dwa kluczowe aspekty sprawy Waddenzee.
25. Po pierwsze, rzecznik generalny26 w tej sprawie wskazał, że mimo faktu, że art. 6 ust. 2 nie
jest w równym stopniu nakazowy, jak art. 6 ust. 3, jakiekolwiek środki podejmowane na
podstawie art. 6 ust. 2 muszą „zapewniać taki sam standard ochrony jak art. 6 ust. 3” 27.
Pogląd ten został potwierdzony przez TSUE w sprawie Sweetman28, która dotyczyła budowy
drogi prowadzącej przez specjalny obszar ochrony siedlisk w Irlandii.
26. Po drugie, w sprawie Waddenzee, uznano, że art. 6 ust. 3 musi być interpretowany w ten
sposób, że państwa członkowskie mogą wyrazić zgodę na plan lub przedsięwzięcie
oddziałujące na sieć Natura 2000 „jedynie wówczas, gdy uzyskają pewność, że nie będzie
ona miała negatywnych skutków na ten teren. Ma to miejsce wówczas, gdy z naukowego
punktu widzenia brak jest racjonalnych wątpliwości co do braku wystąpienia takich skutków”.
Gdy interpretuje się to razem z pierwszym aspektem, odniesienie znajduje również do art. 6
24
Op. cit. 18, pkt. 3.2.
Wyrok TSUE z dnia 7 września 2004 r., Landelijke Vereniging tot Behoud van de Waddenzee and Nederlandse Vereniging tot Bescherming van
Vogels przeciwko Staatssecretaris van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, sygn. C-127/02.
26
Rzecznik generalny to wysoki urzędnik sądowy, który doradza TSUE w zakresie potencjalnych rozwiązań w sprawie. Opinia rzecznika generalnego
nie jest wiążąca dla TSUE, a stanowi poradę na temat potencjalnego rozstrzygnięcia danej sprawy. Opinia rzecznika generalnego jest zatem pomocna,
ale TSUE nie jest zobligowany do zastosowania się do niej. Jest tu cytowana z uwagi na przekonujące wytyczne co do sposobu interpretacji
zagadnienia prawnego przez TSUE.
27
Op. cit. 25, opinia rzecznika generalnego, para.120.
28
Wyrok TSUE z dnia 11 kwietnia 2013 r., Peter Sweetman i inni przeciwko An Bord Pleanála, sygn.C-258/11.
25
7
Europejskie obszary ochrony – przewodnik
po zagadnianiach prawnych
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
Październik 2016
ust. 2, jako że wydanie zezwolenia na podstawie art. 6 ust. 2 musi „zapewniać taki sam
standard ochrony jak zgoda udzielana na podstawie art. 6 ust. 3 dyrektywy siedliskowej”. 29
27. W efekcie, przywołane wyżej kluczowe aspekty sprawy pokazują, że zasada ostrożności30
musi być stosowana w przypadku wyrażania zgody na plan lub przedsięwzięcie zgodnie z
art. 6 ust. 3. Wynika to również z obowiązku podejmowania odpowiednich działań
zapobiegawczych zgodnie z art. 6 ust. 2, co zostało ukazane powyżej w punkcie 15. Art. 6
ust. 3, który wyznacza standard ochrony z art. 6 ust. 2, pozwala państwom członkowskim na
wyrażenie zgody na dany plan lub przedsięwzięcie, dopiero po upewnieniu się, że nie
wpłynie on niekorzystnie na dany teren. Przesłanka ta przedstawia podejście
ostrożnościowe, w przeciwieństwie do sytuacji, gdy wymagane byłoby udowodnienie, że
plan lub przedsięwzięcie wpłynie niekorzystnie na dany teren, aby uzasadnić odmowę
wyrażenia zgody.
28. To mocne domniemanie prawne wynikające z zasady ostrożności w art. 6, przenosi ciężar
dowodu na wnioskodawcę planu lub przedsięwzięcia oddziaływującego na obszar Natura
2000, który musi wykazać, że nie wywrze niekorzystnego wpływu na integralność obszaru,
aby uzyskać zgodę.
Wnioski
29. Sieć Natura 2000 nie nakłada na Państwa Członkowskie obowiązku wprowadzania zakazu
jakiejkolwiek ludzkiej działalności na terenach chronionych. Próbuje raczej ustanowić pewną
równowagę pomiędzy potrzebami społecznymi i ochroną środowiska. Tym samym, Natura
2000 jest jednym z najefektywniejszych narzędzi ochrony środowiska w Unii Europejskiej,
chroniąc najcenniejszą bioróżnorodność w Europie.
30. Stosowanie zasady ostrożności jest niezbędne dla ochrony bioróżnorodności. Stosowanie tej
zasady w praktyce sprawia wiele trudności, pomimo tego, że jest wymogiem prawnym
zarządzania siecią Natura 2000. Jest to szczególnie widoczne przy środowisku morskim, o
których to ekosystemach chronionych przez Natura 2000 wciąż niewiele wiadomo. Jednak
dokładnie z powodu braku wystarczającej wiedzy zasada ostrożności i właściwa
implementacja Natura 2000 jest tak ważna.
29
Op. cit. 25, opinia rzecznika generalnego, para.120.
Zasada ostrożności oznacza, że działania zapobiegające mogą być podjęte w razie braku rozstrzygających naukowych dowodów co do istnienia lub
zakresu zagrożenia dla środowiska, gdy takie ryzyko nie może zostać wykluczone. Więcej informacji o zasadzie ostrożności można odnaleźć w
przewodniku nr 4 i 5 tej serii.
30
8
Europejskie obszary ochrony – przewodnik
po zagadnianiach prawnych
1. Przedstawienie sieci Natura 2000
Październik 2016
Marek Szolc
Prawnik, Program Bioróżnorodność
+48 22 307 01 86
[email protected]
www.clientearth.org
ClientEarth is a non-profit environmental law organisation based in London,
Brussels and Warsaw. We are activist lawyers working at the interface of law,
science and policy. Using the power of the law, we develop legal strategies
and tools to address major environmental issues.
ClientEarth is funded by the generous support of philanthropic foundations
and engaged individuals.
Brussels
4ème Etage
36 Avenue de Tervueren
1040 Bruxelles
Belgium
London
274 Richmond Road
London
E8 3QW
UK
Warsaw
Żurawia 45
00-680 Warszawa
Poland
ClientEarth is a company limited by guarantee, registered in England and Wales, company number
02863827, registered charity number 1053988, registered office 10 Queen Street Place, London EC4R 1BE,
with a registered branch in Belgium, N° d’entreprise 0894.251.512, and with a registered foundation in
Poland, Fundacja ClientEarth Poland, KRS 0000364218, NIP 701025 4208
9